Waterbeheer, kan jij het aan? Een rollenspel over waterbeheer in het beheergebied van een waterschap Vakgebied: Aardrijkskunde, Biologie, Maatschappijleer Niveau: klas 3 HAVO en VWO Tijdsduur: 60 minuten Waterbeheer is complex. Dat is wat leerlingen in deze les leren. Vaak zijn er in een beleidsstuk meerdere partijen betrokken met verschillende meningen en opvattingen. Met behulp van een rollenspel leven leerlingen zich in een rol in rond het muskusrattenbeleid in Nederland. Hierbij krijgen ze te maken met andere partijen (hun medeleerlingen) en moet er een eindadvies komen aan het waterschap.
Leerdoelen: o o o o o o
Leerlingen leren hoe waterbeheer in de lokale regio plaatsvindt. Leerlingen zien welke partijen betrokken zijn rond het beleid. Leerlingen leren de belangen van verschillende partijen in een beleidsonderwerp. Leerlingen leren discussiëren. Leerlingen leren verbale vaardigheden. Leerlingen leren een opvatting bondig te formuleren, ook als dit niet hun eigen mening is. Leerlingen oefenen zich in te leven in een rol.
Kerndoel curriculumvoorstel watereducatie SLO: C. Waterveiligheid en Bescherming NME leergebied:
Mens & Natuur, kerndoel 30 Mens & Maatschappij, kerndoel 36, 42
Werkvorm: o
Rollenspel, gebaseerd op de werkvorm ‘experts’.
Activiteit Leerlingen gaan zich inleven in een rol rond waterbeheer. Het waterbeheer wordt uitgevoerd door een waterschap. Stap 1: Verdeel leerlingen in basisgroepjes van 7 personen. Ieder groepslid krijgt een eigen rol. Laat de leerlingen hun eigen rol doorlezen.
! Print hiervoor de rollen uit (zie bijlage) en knip het papier, zodat iedere leerlingen alleen zijn eigen rol kan zien.
WaterXploreLab
Stap 2: Zet leerlingen van alle groepjes met dezelfde rol bij elkaar. Leerlingen kunnen in deze rollengroepjes overleggen en vragen opschrijven die ze van de andere rollen willen weten. Ze moeten een duidelijk standpunt in iedere groep formuleren aan de hand van hun rol. Stap 3: Iedere leerling gaat terug naar de basisgroep. De discussie wordt gestart en geleid door de rol Adviseur dijken en veiligheid. Hij/zij vertelt waarom jullie bij elkaar zijn gekomen en laat iedereen aan het woord om zijn/haar mening te geven over het muskusrattenbeleid. Vervolgens zet de Adviseurr een stopwatch en mag er 5 minuten gediscussieerd worden. Na 5 minuten moet de discussie gestopt worden. De Adviseur vat de meningen samen in een voorlopig advies.
Stap 4: De lobby. Leerlingen proberen individueel andere partijen aan te spreken en oplossingen te verzinnen. Stap 5: Na de lobby wordt door de Adviseur de tweede discussieronde geopend, nu van 10 minuten. Hierin gaat iederen met elkaar in discussie over het voorlopige advies. Probeer met elkaar een advies te maken met de beste oplossing voor de muskusrattenbestrijding. De Adviseur sluit de hoorzitting af door het gezamelijke advies samen te vatten. Activiteit Inlezen rol Inleven rol in rollengroep en vragen verzinnen. Opening hoorzitting Rollen presenteren Discussieronde 1 Voorlopig advies/samenvatting Lobby Discussieronde 2 Afsluiting: slotadvies Klassikale afronding
Tijdsduur 5 minuten 10 minuten
Wie Iedereen Iedereen
1 minuut 5 minuten 5 minuten 2 minuten
Adviseur dijken en veiligheid Alle partijen Alle partijen Adviseur dijken en veiligheid
10 minuten 10 minuten 2 minuten 10 minuten
Alle partijen Alle partijen Adviseur dijken en veiligheid Docent
Stap 6: Laat iedere groep hun advies klassikaal formuleren en besteed hier aandacht aan. Vertel frontaal dat dit rollenspel laat zien hoe lastig het is om in waterbeheer met iedereen rekening te houden. Vertel ook dat het rekening houden met verschillende belangen een belangrijke taak is van een waterschap.
! Tip: Om overzicht te houden kan het helpen dit schema op het bord te plaatsen:
WaterXploreLab
De Situatie: Muskusratten in Noord-Nederland In Nederland komen steeds meer muskusratten voor. Muskusratten maken een hol, waarvan de ingang onder water staat, terwijl het hol zelf hoog en droog ligt. Zo kunnen vijanden niet makkelijk binnendringen. Een slimme oplossing van de muskusrat, maar met zijn hol zorgt hij voor veel overlast. Ze maken dijken kapot en brengen schade aan oevers en gewassen. Als we de muskusratten hun gang zouden laten gaan zouden onze dijken in een gatenkaas veranderen en stromen grote delen van Nederland onder water. Daarom worden voor de veiligheid van mensen muskusratten bestreden. Een rattenvanger probeert elke dag zoveel mogelijk ratten te doden. Toch is niet iedereen het met dit beleid eens... (Gebaseerd op muskusrattenbestrijding provincie Groningen beleidsplan.)
Lid van het waterschap Je werkt bij het waterschap in jouw buurt. Je stelt veiligheid boven alles. Er mogen absoluut geen dijken verzakken door de muskusratten. In jouw visie is goed waterbeheer meer dan alleen de afvoer en zuivering van water. Dat is ook oog hebben voor de toekomst, de omgeving en belangen van stad, platteland en natuur. Gelukkig wil het waterschap waarbij je werkt ook een zo effectief mogelijke bestrijding, waarbij het dierenleed zo klein mogelijk is. Waterschap Noorderzijlvest wil ook dat de burgers het nut hiervan inzien. Je probeert zo goed mogelijk te luisteren naar de argumenten van anderen en probeert tegenstanders samen te brengen. Je hoopt zo steun te krijgen voor het waterschap en meer geld te krijgen voor een effectieve muskusrattenbestrijding.
Natuuractivist Je vertrouwt het muskusrattenbeleid van het waterschap voor geen meter. Ze zeggen wel dat de natuur ook de ruimte moet krijgen, maar je hebt het gevoel dat er economische belangen meespelen. Ook denk je dat niemand echt geeft om het dierenleed. Bovendien heb je het gevoel dat de manier waarop de dieren worden bestreden ethisch niet verantwoord is. Volgens jou zitten de muskusratten soms urenlang vast in een pijnlijke klem, voordat ze doodgaan. Daar komt nog bij dat er veel andere dieren in de klemmen en vangkooien terechtkomen, waarvoor die niet bedoeld zijn. Jij stemt voor een beleid waarbij er beter wordt nagedacht over de bestrijding en daar mag volgens jou best in geinvesteerd worden.
WaterXploreLab
Inwoner van de regio Jij wilt meer zekerheid en weinig risico’s. Je wilt absoluut niet dat er overstromingen komen. Maar je wilt ook niet dat er muskusratten worden doodgemaakt op een zielige manier en al helmaal niet als dat niet nodig is. Je weet niet hoe gevaarlijk de muskusratten zijn en hoe ze worden bestreden. Je vraagt je af of de economische belangen niet groter dan die van de natuur. Je vindt dat er een hoger budget mag komen voor meer zekerheid en diervriendelijkere manieren van bestrijding.
Boer Je bent landbouwboer en hebt al veel oogsten verloren door muskusratten. Ze vreten aan de gewassen, waardoor je veel verlies draait als er weer eens veel muskusratten zijn. Bovendien maken ze volgens jou gaten in het land. Je wordt gek van deze overlast. Het kost je een hoop tijd en geld. Van jou mogen ze dit ongedierte van kant maken. Als jij er maar geen last meer van hebt. Je bent van mening dat de gemeente best wat geld mag steken in de rattenverdelging. Het heeft jou al genoeg geld gekost.
Gemeenteambtenaar Je bent medewerker bij de gemeente in jouw buurt. Veiligheid staat voorop. Muskusratten vormen een gevaar voor de bevolking. Daarom is er de afgelopen jaren veel geld gestoken in de muskusrattenverdelging. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt. Met het juiste beleid van de afgelopen jaren is de populatie nu onder controle en dit moet zo blijven. Wat jou betreft is het goed om hier het nodige geld in te steken, maar het geld wat er nu uitgegeven wordt voor duurdere klemmen en veel uitgebreidere vangsten is een belachelijk hoog budget. Zo erg is de manier waarop het nu gaat ook niet en de wijze waarop de ratten nu worden gevangen is erg effectief. Geld voor aanpassingsmaatregelen is niet noodzakelijk.
WaterXploreLab
De rattenvanger Jij bent degene die dagelijks met de muskusrattenbestrijding te maken heeft. Iedere dag struin jij oevers af om muskusratten te vangen. Het is zwaar werk. Je weet veel van het leven van de muskusratten en gebruikt dit in je bestrijding. Je gebruikt actieve bestrijding: dat is dat je klemmen zet op plekken waar je ziet dat muskusratten een hol hebben. Ook gebruik je passieve bestrijding: met fuiken en lokaaskooien (vangkooien) probeer je beesten muskusratten te vangen. Voor het doden van gevangen beesten mag je gebruik maken van een gasgeweer. Maar dit vertel je liever niet, want mensen zijn nogal sceptisch als je met een geweer aankomt. Toch is het volgens jou diervriendelijker dat ze snel doodgaan, dan ze levend te vangen.
Adviseur dijken en veiligheid Je werkt bij adviesbureau Dijken en Veiligheid, die deze hoorzitting organiseert. Jij bent voorzitter van deze hoorzitting. Je wilt graag weten welke ideeën en meningen er leven over het muskusrattenbeleid. Begrijpen mensen dat het vangen van muskusratten belangrijk is? Is de manier van het vangen meegenomen in de beleidsvorming? En zijn deze effectief gebleken? Blijft het budget bij wat het nu is of wordt er geïnvesteerd? Je probeert met de verschillende partijen tot één advies te komen.
Plan van aanpak voor Adviseur: 1. Laat eerst ieder lid van deze hoorzitting zijn standpunt vertellen. 2. Daarna mogen de rollen op elkaar reageren en mag er gediscussieerd worden. Je zet een stopwatch op 5 minuten. 3. Stop na 5 minuten de discussie. 4. Geef een voorlopig advies 5. Er mag nu 10 minuten onderling over oplossingen worden gepraat. 6. Start de tweede discussieronde van 10 minuten. 7. Stop na 10 minuten en vat het advies samen. De leraar bespreekt nu klassikaal de uitkomsten.
Figuur 1. Beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest
WaterXploreLab
