Het blad voor jonge humanisten, nummer 69, lente 2007

SPINO

Het blad voor jonge humanisten, nummer 69, lente 2007

REDACTIONEEL Deventer, 30 januari 2007 Jullie hoeven niet te schrikken: met Matthijs is alles oké en hij is ook nog steeds hoofdredacteur. En dat is hij al zo’n zeven jaar lang! Dit is voor het eerst dat iemand anders dan de hoofdredacteur het redactioneel schrijft. Ik wil deze gelegenheid in ieder geval aangrijpen om te vertellen dat ik het enorm waardeer dat Matthijs al zo lang zoveel tijd in de Spino steekt. Echt geweldig! Zonder zijn inzet zou de Spino al lang niet meer bestaan. Nu mag ik vertellen wat je in deze Spino kan verwachten. Wat mij aanspreekt in deze Spino is het hoge gehalte persoonlijke artikelen rond ons thema GELD. Zo vertelt Jan-Jaap Beterman waarom hij zijn geld al dan niet laat rollen in “Ik ben Rijk”. Hij laat hierin zien hoe zijn omgang met geld door de jaren heen is gewijzigd. In “Ik wil (geen) geld” vertelt Karen Löhe openhartig hoe ze enerzijds meer geld zou willen hebben voor haar grote passie, maar anderzijds niets met geld te maken zou willen hebben. Waarschijnlijk een dilemma dat meer Jong HV-ers bekend voorkomt. Mark Bos, onze Jong HV medewerker, is in India naar de jaarlijkse conferentie van internationale humanisten geweest en doet hiervan enthousiast verslag. Wil je ook eens naar het buitenland, lees dan eerst mijn ervaring en tip rond het fenomeen ‘afdingen’. En als je meer van mij wil lezen, dan word je op je wenken bediend, want ik heb erg veel kopij aangeleverd: in mijn tweeluik ‘Ecotopia’ biedt ik een alternatief voor ons geldsysteem, dat het dilemma tussen het zorgen voor onze aarde en de persoonlijke vrijheid van onze consumptie probeert op te lossen. En alsof dat nog niet genoeg is bekijk ik de verhouding van “Geld versus Geluk”, vanuit zowel persoonlijk als cultureel perspectief, in het gelijknamige artikel. Ik zou graag mijn eigen artikelen verder ophemelen, maar dan mag ik vast nooit meer het redactioneel schrijven. Alice Wielinga, die de coverfoto van de vorige Spino heeft geschoten, heeft deze editie voor nog meer mooie foto’s gezorgd. Dit ervaar ik als waardevolle verlevendiging van de opmaak, die wederom door Tim van de Rijdt is verzorgd. Jullie beiden bedankt hiervoor! Zo werken een hoop mensen vrijwillig aan de Spino. Gelukkig dat dit soort dingen zonder geld geregeld kunnen worden. Maar het meeste in onze maatschappij is er wel sterk van afhankelijk. We weten dat allemaal wel, maar toch zal het confronterend zijn te merken, als de voorspellingen kloppen, dat volgende maand, op zondag 25 maart, het geldverkeer een paar dagen plat gaat als de komeet van Hangelton langs de aarde scheert. Matthijs Koevoet, Martijn Ramaekers en ondergetekende hebben op internet berichten hierover verzameld en op een rijtje gezet, in het artikel “Een onbetaalbare komeet”. Twee artikelen waren te laat voor de vorige Spino en zijn daarom in deze uitgave terecht gekomen: mijn verslag van het Jong-HV herfstweekend (een uitgebreidere versie dan het verslag dat je al op www.jonghv.nl en in de Jong-HV nieuwsbrief hebt kunnen lezen) en een interview dat Tim van de Rijdt had met Lodewijk de Waal over zijn passie voor die andere grote humanistische organisatie: Humanitas! Je begrijpt, er is weer veel interessants te lezen. Mochten artikelen reacties bij je oproepen, we zien ze graag op spinopoel@jonghv. nl! Of schrijf lekker een artikel over het volgende onderwerp: communicatie. Op de achterkant van deze Spino vind je wellicht wat inspiratie hiervoor. We zien je reacties en kopij graag tegemoet. Veel lees en schrijf(?)plezier gewenst! Jan Willem

Doe mee met de Spino! Wil je iets aan de volgende Spino bijdragen? Dat kan tot 17 maart 2007 naar [email protected]. Je krijgt dan binnen een week een inhoudelijke reactie. Ook als je twijfelt en je bijdrage nog niet af vindt, kun je om reacties vragen. Wil je meer? Geef je via hetzelfde adres dan (meteen) op voor de “Spinopoel”, dan krijg je alle conceptkopij, nieuwe thema’s en ander Spino nieuws als eerste te lezen. Nog meer? Dan kun je meedoen in de redactie. Teksten aanpassen, illustraties maken/ zoeken, meedenken over de Spino en/of driemaandelijks samenkomen om elkaars stukken te bespreken.

Colofon Redactieadres de Spino [email protected] Zamenhofstraat 24 2312 NV, Leiden Hoofdredacteur Matthijs Koevoet Spino-redactie Jan-Willem de Wit Tim van de Rijdt Bregje de Laat Karen Löhe Martijn Ramaekers Linda Slagter

Advertenties Neem voor advertentiemogelijkheden contact op met de redactie van de Spino via [email protected]. Lid worden van Jong HV? Of eerst meer informatie over Jong HV ontvangen? Mail je naam en adresgegevens naar [email protected]. Proefnummers van de Spino om te verspreiden, overige vragen? Mail je gegevens naar [email protected]. Fotografie (indien niet vermeld) Alice Wielinga, iStockphoto.com en Stock.XCHNG Copyright © 2007 Spino De Spino is een uitgave van Jong HV. Nummer 69, lente 2007. ISSN: 0928-284X. Oplage: 300. Kopijsluiting volgende Spino: 17 maart De artikelen zijn ter verantwoording van de schrijvers en geven niet automatisch de mening of visie van de redactie weer. De redactie beslist over plaatsing en behoudt zich tevens het recht voor om artikelen te redigeren, in te korten en (in overleg met de auteur, indien bereikbaar) inhoudelijk aan te passen. De kopij wordt bij voorkeur ingezonden via e-mail (of diskette) in Word formaat, bij voorkeur vergezeld van illustraties. Op verzoek worden foto´s, tekeningen en handgeschreven teksten na plaatsing terug gestuurd.

2 | Spino lente 2007

INHOUD 04.

Ik wil (geen) geld In dit stuk geeft Karen Löhe haar visie op het onderwerp geld door te kijken naar haar haat-liefde verhouding met geld, de invloed van geld op haar dagelijks leven, en het hoe en waarom van de keuzes die ze maakt.

06.

Geld versus Geluk

08.

Ik ben rijk

09.

De zin van afdingen

10.

Ecotopia 1

11.

Een onbetaalbare komeet

14.

Ecotopia 2

15.

Een jonge humanist in India

16.

Verslag van het weekend

18.

Interview: Lodewijk de Waal

20.

Vooruitblik & Agenda

In dit artikel staat één vraag centraal: maakt geld gelukkig? Jan Willem de Wit vraagt zich af waarom bijna iedereen meer geld wil, zonder een duidelijk verband tussen rijkdom en geluk. Jan-Jaap Beterman denkt na over het geld in zijn leven. Waar ging het ooit wel of juist niet naartoe? Waar blijft het nu? En, rolt het dan via een linkse bocht heen of via een rechtse bocht terug? Voor Jan Willem de Wit bestaat de term ´teveel betalen´ niet meer. Jan Willem de Wit doet een voorstel om met één systeem zowel recht te doen aan de gelijkheid van mensen als aan onze verantwoordelijkheid voor onze leefomgeving. De berichten rond komeet Hangelton ziet de Spino-redactie als een mooie aanleiding om de heersende vanzelfsprekendheid van geld en daarmee samenhangende technische en maatschappelijke voorzieningen eens aan de orde te stellen. Door Matthijs Koevoet, Jan Willem de Wit en Martijn Ramaekers. In deel 2 van dit artikel gaat Jan Willem de Wit verder in op de mogelijkheden van een praktische uitvoering van deze eco-utopie. Is de eco-topia uitvoerbaar of inderdaad een utopie? Van 28 oktober tot 5 november 2006 vond in het Atheist Centre in het zuidoosten van India een conferentie plaats met als onderwerp Critical Thinking and Education. Mark Bos was aanwezig als Nederlandse Jonge Humanist om hierover mee te praten. In november was er weer een heerlijk Jong HV-weekend. Op de website en in de nieuwsbrief stonden al verslagen van dit weekend. Een artikel dat wat dieper ingaat op een paar van de programma onderdelen. Lodewijk de Waal over actie en geld, vanuit zijn rol als voormalig vakbondsbestuurder, algemeen directeur van Humanitas en bestuursvoorzitter van de Humanistische Alliantie. Tim van de Rijdt sprak hem telefonisch.

Rijkdom De mogelijkheden Van een uitdijend ego Voorzien de ervaring van de kern Van een transparante schittering Die je omruilt Voor een fantasievolle wervelwind Van gedoogd opportunisme Waarin de zoeker tot vinder is geworden

Matthijs Koevoet

Geld

Spino | 3

Ik wil (geen) geld!!! In dit stuk geef ik mijn visie op het onderwerp geld. Ik wil dit doen door te kijken naar mijn haat-liefde verhouding met geld, de invloed van geld op mijn dagelijks leven, en het hoe en waarom van de keuzes die ik maak. Door Karen Löhe. Alles draait om geld Onze hele samenleving is gebaseerd op de economie. Geld is macht. Hoe meer, hoe beter. Zelfs de verkiezingen, die op moment van schrijven in volle gang zijn, draaien grotendeels om geld. Als je naar de Stemwijzer gaat, is het merendeel van de stellingen waar je op kunt stemmen gebaseerd op geld. In de economie draait het om geld verdienen, dus wat doe je als de mensen alles al hebben: je verzint nieuwe dingen. Je creëert nieuwe behoeften, zodat mensen je spullen gaan kopen. Want daar gaat het tenslotte allemaal om: geld verdienen. Geld is in alles wat je doet. Wat je denkt. Wat je wil.

‘Eigenlijk heb

ik een haatliefde verhouding met geld’ Geen belangrijker, allesbeheersender thema dan geld dus. Niet zozeer een léuk, maar wel interessant onderwerp. Sinds we besloten dat geld het thema van deze Spino wordt, ben ik er veel over gaan lezen en praten. Ik kom er steeds meer achter hoeveel dingen met geld te maken hebben en hoeveel macht geld heeft. Als ik kijk naar mijn eigen leven, wordt dit (helaas) voor een groot deel bepaald door geld. Ik heb te weinig. En ik heb al heel lang te weinig. Al sinds ik begon met studeren, nu 8 jaar geleden. En zelfs nu ik al een aantal jaar werk, wordt mijn leven gekenmerkt door een gebrek aan geld. Er zijn wel momenten geweest dat ik geld in overvloed had en ik alles kon doen wat ik wilde. Nu niet meer. Dat heeft te maken met de keuzes die ik maak. Zo wil ik graag in een eigen appartement wonen in plaats van in een kamer. En ik wil kunnen dansen, want dat is mijn grote passie. Maar het kost wel een boel geld. Haat-liefde verhouding Eigenlijk heb ik altijd al een haat-liefde verhouding met geld gehad. Als kind was ik al vaak bezig met geld tellen. Ik was me toen al bewust van de macht van geld. Ik ging vaak mijn spaarpot leeghalen om te tellen hoeveel centjes ik al had. En ik wilde het niet uitgeven, nee. Ik ging het op de bank zetten en vooral heel vaak tellen. En het gevoel ervaren dat ik daarbij kreeg, al dat geld in mijn handen. Dat heb ik nog steeds. Ik wil het niet, en vind het moeilijk toe te geven, maar ik ben erg dol op geld. Het is moeilijk toe te geven omdat ik het ook zoiets banaals vind. En de hebberigheid die het opwekt, ook bij mij. Dat is niet het enige nadeel. Ik wil graag zelfstandig en vrij kunnen leven. Maar net als de meeste andere mensen word ook ik geregeerd door geld en economie. Dacht je eraan te kunnen ontkomen? No way! Dacht je zelf je keuzes te maken, wat je koopt, wat je eet, wat je draagt? Is allemaal al bedacht door mensen die iets willen verkopen. Grrrr, daar kan ik niet zo goed tegen. Ik ben graag authentiek en individueel.


Mijn eigen situatie Zoals ik hierboven al schreef, heb ik naar mijn smaak niet genoeg geld. Ik voel me beperkt in de dingen die ik kan doen en kan kopen. Ik ben een luxepoppetje: ik hou van mooie kleding, leuke spulletjes voor mijn huis, uit eten gaan, wat drinken op een terrasje, kadootjes kopen voor vrienden, op vakantie gaan, naar de sauna. Kortom, ik ben iemand die graag iets koopt en onderneemt. In de tijd dat ik voor mijn begrippen veel geld had omdat ik fulltime werkte, deed ik dit ook. En ik vond het heerlijk. Ik genoot met volle teugen. Er zat ook een andere kant aan dit verhaal, dit genieten. Vanwege mijn chronische vermoeidheid kostte het me veel energie om zoveel te kunnen werken. Naast het werken had ik weinig energie meer voor andere dingen. Het vele werken ging ten koste van mijn sociale leven. En van mijn plezier. Het voordeel was wel dat ik kant-en-klaar dingen kon kopen en regelmatig uit eten kon gaan. Dat scheelde weer energie. Ik kon mezelf lekker verwennen en hoefde niet op te letten wat ik in mijn boodschappenmandje deed. Ik kon mijn vriendje ook eens trakteren op een etentje, in plaats van dat hij mij altijd trakteert. En ik had genoeg geld om te dansen. Alleen, ik had daar de energie niet voor… Toen mijn (tijdelijke) baan ophield besefte ik dat fulltime werken voorlopig voor mij geen optie zou zijn. Liever minder werken met wat minder geld. Nu werk ik 24 uur en dat gaat prima. Mijn werkdag houdt om 15.00 uur op en dan heb ik (meestal) nog voldoende energie om na mijn werk wat leuke dingen te doen.

Geldverslindende activiteiten Maar.... die dingen kosten meestal geld! Zelfs dingen die weinig of geen geld lijken te kosten, zijn in werkelijkheid nog kostenplaatjes. Wat dacht je van wandelen? Als je geen goede schoenen hebt, is wandelen echt geen pretje. Dus moet je zorgen dat je lekkere schoenen hebt. Juist ja, dat kost wel wat. Zelfs fietsen kost geld. Ik heb al een tijdje mijn goede fiets ongebruikt in de schuur staan, want er zit een slag in het achterwiel. En ik heb niet zomaar het geld om ‘m naar de fietsenmaker te brengen. Na aftrek

‘Geld is in alles wat je doet. Wat je denkt. Wat je wil.’ van mijn vaste lasten heb ik heb vijftig euro in de week waar ik alles van moet doen: eten, leuke en noodzakelijke dingen. Ik weet niet of jij zelf enig idee hebt wat je zoal per week uitgeeft, maar ik denk dat je het niet makkelijk zou redden met 50 euro. Echt, dat valt tegen hoor. Dan is er weer iemand jarig, dan is je fiets kapot, dan is je winterjas versleten, dan gaat het niet zo goed met iemand en bel je veel met hem of haar, dan voel je je niet zo lekker en heb je behoefte aan veel groente en fruit voor de vitamientjes.

auto. Geen dure vakanties naar een of ander ver land, geen groot huis, geen dure meubels, geen nieuwe nunog-kleiner-handiger-en-beter apparaten, geen kasten vol kleding. Maar dat neemt niet weg dat ik toch graag iets meer speling in mijn budget zou willen hebben om prettig te kunnen leven en mijn idealen na te kunnen streven.

Keuzes Mijn gevoel dat ik te weinig geld heb, heeft mede te maken met de keuzes die ik in het leven maak. Zoals ik al eerder schreef, woon ik (tijdelijk weliswaar) in een relatief duur appartement. Ik zou in een studentenhuis of woongroep kunnen wonen, dat zou een hoop poen schelen. Ook heb ik de duurste ziektekostenverzekering die er is, omdat ik niet zo gezond ben en me vrij wil voelen om therapieën te doen en medicijnen aan te kunnen schaffen. Ook vind ik het belangrijk om zoveel mogelijk biologisch te eten. Dit is soms wel drie keer zo duur als regulier eten, vooral vergeleken met zo’n goedkope supermarkt! Daarnaast wil ik ook goede doelen steunen. Ik steun er nu een stuk of zes, maar er zijn er zoveel meer die ik ook allemaal wil steunen. En natuurlijk wil ik ook graag mijn passie uitvoeren: dansen. En die cursussen en workshops kosten ook wel wat…

‘Alles willen’ is natuurlijk ook

relatief Maar al deze dingen staan op de schopstoel, het is voor mij niet vanzelfsprekend dat ik dit allemaal blijf doen. Ik ben de laatste tijd aan het overwegen om weer kleiner te gaan wonen (toch weer die woongroep…), zodat ik meer geld heb om te besteden. En ook ben ik aan het zoeken naar een goedkopere verzekering. En zelfs het biologische eten moet eraan geloven. Ik koop niet meer alles vanzelfsprekend bij de natuurvoedingswinkel. Het scheelt duidelijk in mijn portemonnee. Maar zodra ik weer meer te besteden heb, zal dit het eerste zijn dat weer teruggedraaid wordt! Tja, dan dansen. Ik vraag me wel eens af of deze dure cursussen wel hun geld en mijn geldzorgen waard zijn. Maar als ik dan terugkom van een dag dansen, voel ik me zó fijn. Dan weet ik weer zeker dat dit is wat ik wil! Nee, het dansen zal ik niet opgeven. Eigenlijk wil ik alles! Uit eten gaan als ik daar zin in heb, kleding kopen als mijn kleren versleten zijn, mijn fiets laten repareren, een dansworkshop doen. In mijn geval betekent het dat als ik het ene wil doen, ik het andere moet laten. En dat vind ik vaak moeilijk. Aan de andere kant heb ik ook gemerkt dat dingen vaak wel leuker worden als ik er bewust voor gekozen heb. Dan maak ik een bewuste afweging en ben ik extra blij met hetgeen ik doe of koop. Dan lijkt het ineens waardevoller dan wanneer ik het allemaal kan doen en kopen zonder erbij na te denken. En dat ‘alles willen’ is natuurlijk ook relatief. Ik hoef geen

Goedkope alternatieven Gedurende mijn lange ervaring met een klein budget heb ik veel alternatieven gezocht en gevonden voor geldverslindende activiteiten. Zo heb ik afgelopen jaar de Museumjaarkaart ontdekt. Hij kost niet veel en de toegang tot vele boeiende musea is gratis. Zelfs een leuk en hip museum als Naturalis, of de botanische tuin. Wat ik ook erg leuk vind om te doen is met een groep vrienden eten. Iedereen neemt iets te eten of te drinken mee en we maken er een gezellige maaltijd van. In het park in de zon, of gewoon bij iemand thuis. Veel gezelliger en goedkoper dan uit eten met een groep en (meestal) ook nog lekkerder. Een goede vriendin van me, die het ook niet breed heeft, verzuchtte laatst dat ze echt nieuwe truien wil. Toen ontstond het idee om onze truien te ruilen. Mijn truien zijn voor haar nieuw en haar truien zijn voor mij nieuw! Ik ben natuurlijk niet de enige die een ambivalente houding ten opzichte van geld heeft. Daardoor zijn er veel initiatieven ontstaan waarin geld geen of een ondergeschikte rol speelt. Zo bestaan er in Nederland zogenaamde ‘weggeefwinkels’, waar je gratis spullen kunt halen. Een groot deel van de spullen in de winkel is versleten, maar er zitten ook mooie, nieuwe dingen tussen. Ik heb al veel bij de Weggeefwinkel in Leiden gehaald, zoals kleding, boeken en zelfs een perfect werkende videorecorder. Naast deze weggeefwinkels bestaat er in verschillende steden ook een alternatief ruilsysteem waar je lid van kunt worden: LETS (Local Exchange Trading System). Binnen LETS wordt geen gebruik gemaakt van geld, maar kun je goederen en diensten ruilen voor een soort tegoed dat binnen de groep LETS-leden besteedbaar is. Ik heb zelf een aantal jaar meegedraaid bij LETS Utrecht, waarbij ik opgepast heb op kinderen, lappen heb gekocht, cd’s uitgeleend en een sapcentrifuge geleend, en vond het een inspirerende en leuke ervaring. Ik kan nog wel een paar kantjes van de Spino vullen met tips maar zal me beperken tot deze. Je kunt veel nadelen noemen van een klein budget hebben, maar een groot voordeel is dat je er ontzettend creatief van wordt!

´Liever minder werken met wat minder geld´ Tot slot Het belangrijkste dat ik de laatste tijd ontdekt heb bij mezelf, is echter dat ik kijk naar de dingen die ik wél kan. Echt hoor, dat scheelt een slok op een borrel! Waarom ik er 27 jaar over gedaan heb om daar achter te komen weet ik ook niet, maar het geeft me veel meer een gevoel van tevredenheid dan wanneer ik kijk naar de dingen die ik allemaal niet kan doen. Dat levert uiteindelijk alleen maar frustraties op… En wat is er nou belangrijker dan samenzijn met een groepje lieve vrienden, genietend van elkaars gezelschap? Kost niets, en blijkt wel zo waardevol!

Geld

Spino | 5

Geld versus geluk In dit artikel staat één vraag centraal: maakt geld gelukkig? Als ik kijk naar de mensen om mij heen, dan zie ik geen duidelijk verband tussen rijkdom en geluk. Toch wil bijna iedereen meer geld. Hoe zit dat? Klopt de volkswijsheid dat geld niet gelukkig maakt? Door Jan Willem de Wit Armoede en rijkdom De extremen van geld zijn rijkdom en armoede. Tijdens een reis door Uganda heb ik veel arme mensen ontmoet die gelukkig waren. Dit klinkt wellicht wat cliché, maar het is gewoon zo. Natuurlijk waren er ook ongelukkige mensen: ouders die niet voldoende middelen hadden om voor hun kinderen te zorgen, mensen met schamele bezittingen levend aan de kant van de weg. Maar mijn indruk was dat de meeste mensen in Uganda gelukkig zijn. En rijke mensen? De mensen die ik ken en welvarend zijn, lijken meestal wel gelukkig. Hoewel een groot gedeelte van hen volgens mij te druk is met werken om van het leven te genieten, lijken ze daar niet onder te lijden. Het is hun eigen keuze. Maar ik hoor vooral de laatste jaren ook veel geklaag in Nederland. Blijkbaar zijn lang niet alle mensen hier gelukkig. En als ik kijk naar de grote sterren die tonnen met geld verdienen, maar kapot gaan aan de drugs of zichzelf van het leven beroven, dan zie ik hoe rijke mensen diep ongelukkig kunnen zijn. Tevredenheid en jaloezie Wat volgens mij het belangrijkste is in je geluk wat geld betreft: ben je tevreden? Zelf ben ik tevreden met wat ik verdien. Voordat ik vorig jaar een opslag van 10% kreeg, was ik ook al tevreden. Toch was ik wel erg blij

Er is nog een effect dat ik ook zeker bij mijzelf waarneem. Het gevoel van toekomst-zekerheid is sterk afhankelijk van je financiële situatie. En visa versa je gevoel of je genoeg geld hebt sterk afhankelijk van je toekomstbeeld. Na het kopen van een huis, en daarmee het aangaan van een flinke hypotheek is mijn beeld op mijn financiële situatie negatiever geworden. Dit komt omdat ik nu een betalingsverplichting heb die ik daarvoor niet had. Om mij gelukkig te voelen met mijn financiën, wil ik graag het gevoel hebben dat ik deze verplichting in lengte van dagen kan voldoen. Daarom ben ik niet meer tevreden met genoeg geld voor vandaag, maar wil ik meer om ook zekerheid voor morgen op te kunnen bouwen. Waarom zijn de mensen in Uganda met weinig geld wel gelukkig? Ze leven meer bij de dag en maken zich minder zorgen over de toekomst. Morgen zien we wel weer hoe we aan eten komen. En een huisje bouw je zelf, stukje bij beetje eventueel met zelf gebakken stenen. Voor kinderen, die zich nog niet over toekomstzekerheid en verantwoordelijkheid druk hoeven te maken, lijkt het geluk ook niet door rijkdom bepaald te worden. Bijna alle ouders kennen wel verhalen van een sinterklaasfeest of verjaardag waarbij het goedkoopste speelgoed het grootste succes bleek, terwijl heel duur speelgoed na een dag al niet meer interessant was. Als we echt wat over

“Geld maakt niet gelukkig”. Toch wil bijna iedereen meer geld. Hoe zit dat?

met die opslag. En nu, een jaar later, ben ik weer net zo tevreden als voor die opslag. Mocht die 10% mij weer worden afgepakt, zal ik zeker protesteren, maar ik acht het niet onwaarschijnlijk dat ik dan na een tijdje toch weer tevreden leef. Mijn tevredenheid liep echter wel een deuk op toen een kennis met vergelijkbare opleiding vertelde wat hij verdiende. Dat was beduidend meer dan wat ik verdiende. Een dergelijk kort moment van jaloezie kan je tevredenheid voor langere tijd in de weg staan. Diezelfde jaloezie of afgunst kan ook een impuls geven om zelf ervoor te zorgen dat je meer geld krijgt. Ik denk dat er veel mensen zijn die deze drijfweer hebben, succes hebben, uiteindelijk veel geld verdienen en toch ongelukkig zijn. Er is altijd wel weer iemand anders om jaloers op te zijn. Hoe belangrijk meer verdienen ten opzichte van een ander is, hangt sterk af van de mensen om je heen, van het groepsgevoel: je wilt graag aanzien hebben binnen de groep waarmee je je identificeert. Afhankelijk van de groep wordt dit aanzien behaald met geld. Ik ben blij dat mijn geluksgevoel hier niet al te sterk van afhangt! De lotto winnen Zoals uit mijn verhaal over mijn opslag al bleek, zijn het vooral de veranderingen in je financiële situatie die invloed hebben op je geluksgevoel. En dan vooral de relatieve veranderingen. Iemand met een topinkomen zal van een verhoging van €200,- minder blij worden dan iemand met een minimumloon. Dit werd vanavond mooi geïllustreerd bij de postcodeloterij, waar de winnende straat in een rijke buurt lag. Iemand nam een prijs in ontvangst van 300.000 en het deed hem weinig. Tel dit effect op bij het afgunst-effect en je begrijpt waarom sommigen nooit tevreden zullen zijn met hun inkomen. Toekomstzekerheid en verantwoordelijkheid


geluk willen leren, kan het zeker geen kwaad om naar kinderen te kijken. Op wereldschaal In het boek ”Geluk. Een geschiedenis” van Darrin M. McMahon staat een mooie grafiek afgebeeld van het verband tussen het ‘bruto nationaal product per inwoner’ (zeg maar het inkomen) ten opzichte van het ‘gemiddelde van percentages geluk en tevredenheid met het leven in het algemeen’. Uit deze grafiek blijkt dat geluk sterk afhankelijk is van het inkomen, althans bij lage inkomens. Als het inkomen boven de $10.000 komt, gaat de lijn vlak lopen en is er geen duidelijk verband tussen geluk en inkomen. Er zijn blijkbaar veel meer factoren die invloed hebben. Welke deze andere factoren zijn, daar schijnen de wetenschappers volgens McMahon het niet over eens te zijn. Landen als IJsland, Nederland en Denemarken scoren hoger in geluk dan de VS en West Duitsland, terwijl ze een lager inkomen kennen. Wat nog meer opvalt, is dat er landen zijn zoals Nigeria en Bangladesh die tot de armste in deze grafiek behoren, maar goed scoren wat betreft het geluksniveau. En veel Oost-europese landen (Moldavie, Oekraine, Witrusland, Rusland) hebben een hoger inkomen dan deze superarme landen, maar het laagste geluksniveau. Als ik zelf naar de namen van de landen kijk, dan denk ik dat er een verband bestaat tussen vrijheid en geluk. Leve de vrijdenkers!

Er is altijd wel iemand om jaloers op te zijn.

Tips ‘n tricks Hoe kan je gelukkig worden met je geld? Graag deponeer ik nog enkele ideeën die je misschien kunnen helpen. - Maak werk van je aankoop. Toen ik nog weinig geld had om uit te geven en ik iets graag wilde hebben, was ik druk met uitzoeken wat ik precies wilde, wat het kostte, hoelang ik ervoor moest sparen en wat ik kon doen om dat te versnellen. Als het moment van aanschaf eenmaal daar was, dan was het ook een groot moment. Nu nog ervaar ik meer voldoening van een aanschaf als ik langer bezig ben geweest om producten en prijzen te vergelijken. Geniet van je aankopen! - Laat je geld werken voor jou en een betere wereld. Dat je je geld voor je kan laten werken door middel van bijvoorbeeld ontvangen rente, is bekend. Door dit te doen met een bank zoals Triodos of de ASN draagt je geld ook nog eens bij aan een beter milieu en een betere maatschappij. Terwijl ze toch een hoog rentepercentage geven. Iedereen wint! - Koop niet wat anderen van jou verwachten. Zoals je in de vorige Spino hebt kunnen lezen, heb ik geen auto maar een ligfiets. Dat past beter bij mij. En omdat het bijzonder is, werkt het ook als een soort statussymbool, maar wel veel voordeliger. Zo bouw je een image op dat bij jezelf past in plaats van mee te gaan in de sleur van steeds groter en duurder. - Denk zo af en toe aan je rijkdom. Je rijkdom hier in Europa is zo vanzelfsprekend dat je nauwelijks stilstaat bij wat je allemaal hebt. Je aandacht wordt veel sneller ingenomen door wat je nog mist. En dat is jammer. Neem af en toe de tijd om wel even na te denken over je rijkdom en hoezeer je daarmee boft. - Geef geld aan goede doelen. Durf je goed te voelen als je geld geeft aan een goed doel. Je hebt iets gedaan waar je best trots op mag zijn. Dat je de mogelijkheid hebt om geld weg te geven, kan je ook een enorm gevoel van rijkdom geven! En als je periodiek geld geeft, dan kan je dat eenvoudig stop zetten als je zelf plotseling in geldnood komt. Je hebt dan opeens weer meer te besteden! - Let op keurmerken Door producten te kopen met een Max Havelaar of Eco keurmerk draag je bij aan een betere maatschappij of beter milieu. Zelf vind ik dit beter dan gewoon geld geven aan goede doelen. Je bent bewuster bezig met de wereld en de maatschappij. De ‘alternatieve consumentenbond’ (www.goedewaarenco.nl) houdt zich ook druk bezig met voorlichting welke producten en kleding in de haak zijn. - Geniet ervan! Deze tip is vooral bedoeld voor mensen die erg zuinig zijn ingesteld. Het is zonde om geld uit te geven en daarna je daar zorgen over te maken of je schuldig te voelen. Wees blij met je aankoop. En durf jezelf of anderen af en toe te trakteren. Niet alles hoeft nuttig te zijn.

“Wat opvalt is dat Nigeria en Bangladesh tot de armste behoren, maar goed scoren wat betreft het geluksniveau.”

Geld

Spino | 7

Ik ben rijk Jan-Jaap Beterman denkt na over het geld in zijn leven. Waar ging het ooit wel of juist niet naartoe? Waar blijft het nu? En, rolt het dan via een linkse bocht heen of via een rechtse bocht terug? Over de motivatie achter het wel of niet uitgeven van geld en de betekenis daarvan voor hem zelf, zijn omgeving en de wereld. Mmm!!! Ik hou van geld! Fijn om te hebben, fijn om te krijgen. Dat ik vrij ben om de dingen te doen die geld kosten. Ik geniet van mijn mogelijkheden. Ik zet mijn spaargeld op rekeningen die gebruikt worden voor milieu- en derde wereld-initiatieven. Maar eerlijk is eerlijk, als die er niet waren, wilde ik nog steeds veel geld! Let it roll? Hoewel ik graag veel geld heb, laat ik het niet rollen, maar overweeg vaak zorgvuldig of ik iets het geld waard vind. Vroeger sloeg die balans naar mijn gevoel (van nu!) te vaak door naar ‘niet uitgeven’. Ik kan aan veel van deze herinneringen aan de tijd dat ik bijna in mijn eentje de nachtmerrie van de kapitalistische maatschappij veroorzaakte met een glimlach terugdenken: • Als ik uitging nam ik geen rondjes aan omdat ik geen rondjes wilde geven (maar ik was niet helemaal eerlijk daarin, ik nam vaker rondjes aan dan dat ik ze gaf).

gulden reiskosten te veel vond. Let it roll a little Uit eten gaan vind ik nu veel leuker dan vroeger en een prima afwisseling naast het (vaak net zo leuke) thuis koken. Ik besteed ook veel meer aan goede voeding. Verder ga ik graag naar soms best prijzige concerten en ‘gratis’ festivals (tussen aanhalingstekens, omdat de drankjes, hapjes en reis zelden gratis zijn), waar ik dan graag ook nog een cd-tje koop, bij voorkeur van de artiesten zelf. Hoewel ik dus makkelijker met geld om ga, verwen ik mezelf vaak toch op een goedkope manier. Hoe zoal? Een goede film thuis kijken (de laatste tijd een grote hobby, er zijn zoveel goede ontroerende, knappe, geweldige films ontdekte ik onlangs), een wandeling in het Haagse bos of de Epense heide, een fietstocht naar het strand, zelf een broodbelegje maken, oude (voor mij nieuwe) lp’s met hitparademuziek uit de seventies

“Het was voor mij een eye-opener om van dichtbij te zien hoe je behoeften je vermogen overstijgen. Dat geld ook echt een probleem kan zijn.” Vaak dronk ik dan ook kraanwater in het toilet. • Ik bleef lang bij mijn ouders wonen, omdat dat veel goedkoper was en daardoor voor mij bijna vanzelfsprekend interessanter. Waarmee ik niet wil zeggen dat het thuis niet leuk was, maar wel dat het de moeite waard was geweest het als minder vanzelfsprekend te ervaren. • Ik nam geen satésaus maar mayonaise, omdat satésaus duurder was, niet omdat ik mayonaise lekkerder vond. • Uit eten gaan vond ik helemáál zonde van het geld! Maar aan andere herinneringen kan ik moeilijker met een glimlach terugdenken. Zoals die keer dat ik uitgenodigd werd door sympathieke vrienden in Engeland, maar niet ging omdat ik een paar honderd


draaien, lekker lang in bed, stukken schrijven voor de Spino, muziek maken met relaxte vrienden… lekker makkelijk. Dat ben ik al heel mijn leven gewend. Kortom, hoewel ik van geld hou, ben ik er niet echt mee bezig. Een van de fijne dingen van geld hebben vind ik dat ik makkelijker dingen kan doen die voor mij belangrijk zijn. Let it roll a little more Nu heb ik een vriendin die evenveel werkt als ik (24 uur), maar zij verdient (uhhh… krijgt…) minder dan ik. En ze geeft makkelijker uit. Dat was voor mij wel een eye-opener, hoe je behoeften je vermogen overstijgen. Dat geld ook echt een probleem kan zijn. Dat ze leuke dingen wil doen, met of zonder mij, maar niet kan. Ik begon af en toe meer dan de helft te betalen als we

samen iets gingen doen, zoals uit eten, een avondje uit of vakantie. En morgen gaan we een weekend met z’n tweetjes weg en betaal ik alles. Om te vieren dat het goed gaat tussen ons! Een paar dagen of een week samen weg, van elkaars aandacht genieten. Dat vind ik het geld steeds meer waard. Klinkt het overdreven romantisch als ik het “onbetaalbaar” noem? De laatste tijd is het gevoel dat het zonde van mijn geld is of dat ze voor haar eigen geld moet zorgen veel minder sterk en vaak aanwezig. Toen mijn vriendin me vorige week vertelde dat ze een particuliere opleiding tot coach wil doen, die ze niet kan betalen, kwam dat

gelezen, geluisterd, gezien. Geld daagt me uit om een visie over mijn invloed op de wereld te krijgen, en me daarnaar te gedragen. Bijvoorbeeld mijn invloed op het leven van iemand waar ik om geef. Zoals die opleiding die mijn vriendin wil doen, waarmee ze weer iets voor anderen kan betekenen. Zo word ik uitgedaagd tot een visie, een gevoel en een daad om iets voor een ander te kunnen en willen betekenen. Of het een visie is waar een betere wereld uit voortkomt? In ieder geval wel een betere wereld naar mijn smaak. En mijn mening doet er toe: ik heb geld dus ik mag het zeggen!

“Ik ervaar macht” gevoel weer terug. Ze vroeg of ik haar geld wilde lenen. Het gevoel zegt: het is voor haar belangrijk, maar is het ook belangrijk voor mij?! Ik ervaar macht: door een beslissing van mij kan haar leven behoorlijk beïnvloed worden. Een invloed die op andere momenten zo vanzelfsprekend voelt, dat hij niet tot me doordringt. Het is een positieve macht: ik kan door mijn lage uitgavenpatroon voor haar iets belangrijks betekenen. En word er zelf niet aantoonbaar slechter van. Als het voor haar belangrijk is, zal mijn bijdrage een positief effect hebben op ons, of de opleiding nu goed gaat of niet. RollerCoacher Het gevoel ‘iets belangrijks voor een ander te kunnen doen’ roept dus soms ook een tegengestelde kracht op. Dan ervaar ik ook een soort ‘rechts’ gevoel in me. En dan bedoel ik met rechts: “zorg voor jezelf en blijf van mijn geld af” en met links “laten we samen voor elkaar zorgen, gelijk en naar behoefte”. Het is die rol van macht waar ik niet om gevraagd heb en die me soms beangstigt. Hij komt en zet me voor het blok. Misschien heb ik er wel om gevraagd, door mezelf in deze situatie te brengen? Het doet me in elk geval realiseren hoe de wereld mede door deze ‘rechtse’ instelling van veel mensen zo geworden is als hij is: de verdeling van middelen in de wereld is behoorlijk oneerlijk. Het is vooral in handen van “rechtse” mensen, de mensen die vinden dat iedereen voor zichzelf moet zorgen, en dat alles vooral zo moet blijven. In Nederland zie je dat op relatief bescheiden niveau bij partijen als de VVD, en in dictatoriale regimes zie je het in belachelijke proporties. Het is

“Ik heb geld dus ik mag het zeggen” enerzijds verleidelijk stelling te nemen, zodat je bij de ene hoort en de ander kan bestrijden. Het geeft het leven een bepaalde zin. Wat ik meestal doe is mijn stelling elke dag, elke keer opnieuw te nemen. De acceptatie dat die linkse en rechtse krachten allebei leven, in de wereld om me heen en in mijzelf, doet me de wereld zoals ie is makkelijker accepteren. Ik verlies een gevoel van onrust, dat het niet goed is, dat ik niet mag rusten voordat ik dit of dat heb gedaan, gekocht,

De zin van afdingen Door Jan Willem de Wit

Ik hou niet van afdingen. Maar op vakantie in Indonesië ontkom je er niet aan. Het gaat er niet alleen om de laagste prijs te bereiken, maar is zelfs onbeleefd om niet te doen. Voor de Indonesiërs is het een gebruik, een spel. Maar ik zag er de lol niet van in. Zelfs als het afdingen naar mijn mening was gelukt durfde ik niet aan

“Ik betaal nooit te veel, die term bestaat niet meer voor mij” anderen te vertellen wat ik ervoor betaald had, vanuit de angst dat dat veel te veel was. Tot ik het anders aan ging pakken. Ik probeerde niet meer de ‘werkelijke’ prijs van een product te achterhalen. Ik bepaalde gewoon voor mezelf wat ik het waard vond. Dan ging ik onderhandelen. Als het niet lukte de gewenste prijs te krijgen, liet ik het liggen. Lukte het wel, dan kocht ik het. En met alles wat ik kocht kon ik echt blij zijn. In Nederland, met vastgeprijsde winkels en zoeksites op internet om alles zo goedkoop mogelijk te kunnen kopen ben je sneller op de prijs gefixeerd. Jammer, we zouden best wel eens wat vaker stil mogen staan bij wat iets ons nu eigenlijk waard is. Ik betaal nooit te veel, die term bestaat niet meer voor mij! Wellicht betaal ik meer dan een ander, maar dat deert me niet.

Geld

Spino | 9

Eco-topia: een eco-nomie utopie Jan Willem de Wit doet een voorstel om met één systeem zowel recht te doen aan de gelijkheid van mensen als aan onze verantwoordelijkheid voor onze leefomgeving.

Erfrecht Op dit moment maakt het veel uit waar je wordt geboren en wie je ouders zijn. Een baby in Afrika heeft veel mindere vooruitzichten dan eentje in Europa. Als kind erf je de welvaart van je ouders. Hier botsen twee rechten: het recht voor ouders om hun welvaart met hun kinderen te delen en het recht op gelijke kansen in het leven voor alle kinderen. Kun je van ouders verwachten dat ze hun welvaart verdelen over alle kinderen in de wereld? Dezelfde grens voor iedereen Vanuit mijn gevoel van rechtvaardigheid vind ik dat iedereen evenveel recht heeft om het milieu te belasten. Ongeacht rijkdom of afkomst. Langzaam (te langzaam!) dringt het tot ons door dat we over de grens zijn gegaan van hoe zwaar we het milieu kunnen belasten. Met de toename van welvaart en de groeiende wereldbevolking is het nodig om grenzen te stellen. Iedereen heeft hetzelfde recht om onze wereld te belasten. De grens aan hoeveel je als individu het milieu mag belasten

“Iedereen heeft evenveel recht om het milieu te belasten” wordt daarmee bepaald door wat de natuur kan dragen, gedeeld door het aantal mensen op aarde. Dit wordt ook wel de ‘ecologische voetafdruk’ genoemd. Op dit moment belasten we de aarde zoveel dat de gemiddelde mens 2,2 hectare nodig heeft om van te leven, terwijl er maar 1,8 hectare per persoon beschikbaar is. Voor de Nederlandse levensstandaard is zelfs 4,7 hectare nodig (om nog maar te zwijgen over de Amerikaanse). Het boek “De heerlijke keuken. Biodiversiteit op tafel” geeft hier goed inzicht in, met name wat betreft het koken. ECO’s Als voorvechter van keuzevrijheid vind ik dat je het aan de persoon zelf moet laten hoe hij deze ‘milieubestedingsruimte’ benut: Ga je met de auto naar het werk en lokaal op vakantie? Of ga je op de fiets naar je werk en vlieg je naar de andere kant van de wereld? Om deze vrijheid te creëren kan je het beste met een budget werken. We introduceren eco’s en bij alles wat je koopt, moet je naast de prijs in euro’s ook een prijs in eco’s betalen. De ecoprijs ligt vast aan de hand van de milieubelasting van dat product. Iedereen krijgt per maand een vast budget van bijvoorbeeld 200 eco’s uitgedeeld. Gewoon, omdat je mens bent. Het idee van eco’s heeft al eerder in de Spino gestaan, maar dan als systeem om na te gaan hoeveel je het milieu belast met de dingen die je gelijks doet. Marktwerking De marktwerking doet de rest. Een zak aardappelen kost 2 euro en 1,50 eco, een zak biologische aardappelen 3 euro en 1 eco. Als je krap zit in je eco’s worden milieuvriendelijke producten vanzelf steeds interessanter. Subsidies op milieuvriendelijke of energie besparende producten zijn niet alleen onnodig, maar zelfs ongewenst: je verstoort het systeem ermee.


De marktwerking zorgt ervoor dat milieuvriendelijke producten zichzelf bewijzen: je moet voldoende eco’s kunnen besparen als je ergens meer euro’s voor moet neertellen. Zo zal er een soort fictieve koers ontstaan, hoeveel euro is mij een eco waard? Deze koers wordt bepaald door de schaarste aan eco’s oftewel de maximum belasting voor de natuur.

“Iedereen krijgt per maand een vast budget van 200 eco’s uitgedeeld” Vrije handel Niet iedereen zal zijn of haar eco’s opmaken. Mensen met weinig of geen inkomen zullen wellicht iedere maand eco’s overhouden omdat ze simpelweg geen geld hebben om producten aan te schaffen. Een zakenman met privéjet zal echter na één dag al door zijn budget heen zijn. Beiden hebben ze last van een beperkte bestedingsruimte, de een op gebied van euro’s, de ander eco’s. Maar het staat mensen vrij om hun eco’s te verhandelen. De zakenman betaalt de werkeloze om een deel van diens eco’s over te nemen. Zo krijgen ze beiden meer bestedingsruimte.

“Tijd voor een eco-topia!” Conclusie Door de invoering van dit eco-systeem kunnen we de belasting van het milieu nauwkeurig afstemmen op wat de natuur kan dragen. Door iedereen evenveel eco’s te geven doen we recht aan de gelijkheid van mensen en geven we mensen gelijkere kansen onafhankelijk van hun afkomst. Het systeem maakt mensen bewust van de invloed van producten op het milieu. Ik zou zeggen: Tijd voor eco-topia! Indien je meer wilt weten over hoe we eco-topia kunnen bereiken, lees dan ook het artikel: “Eco-topia: de praktijk”, elders in deze Spino.

Een onbetaalbare komeet Op het moment van schrijven verschijnen veel berichten over de komeet van Hangelton, die zondag 25 maart de aarde zal naderen. Mogelijk veroorzaakt deze komeet een ontregeling van het maatschappelijke leven en vooral van het geldverkeer. Deze berichten ziet de Spino-redactie als een mooie aanleiding om de heersende vanzelfsprekendheid van geld en daarmee samenhangende technische en maatschappelijke voorzieningen eens aan de orde te stellen. Door Matthijs Koevoet, Jan Willem de Wit en Martijn Ramaekers.

“Ik was altijd een trouwe spaarder. Nu besef dat het ineens weg kan zijn. Ik heb met mijn laatste geld een ticket naar Hawaï geboekt. Ik voel me tien jaar jonger.” – Klaas, 44 jaar Inleiding De kans dat deze komeet daadwerkelijk een probleem veroorzaakt, is volgens velen weliswaar klein maar de kans dat ieder individu met de voorbereiding op mogelijke risico’s te maken krijgt, nadert de 100%. De implicaties voor het geldverkeer zijn bijvoorbeeld nu al af te meten aan de schommelingen in de internationale beurskoersen. We schetsen het spectrum van mogelijke gevolgen van een dergelijke technologische miniramp. Deze gevolgen kunnen wel of niet optreden. We focussen echter op het geldverkeer want omdat de waarde van geld met vertrouwen te maken heeft, kun je niet zeggen dat deze gevolgen er wel of niet zijn. Zodra er mogelijke problemen met het geldverkeer worden gesignaleerd, verandert het geldverkeer. De recente schommelingen van de internationale beurzen zijn van dag tot dag rechtstreeks te relateren aan de publicatiemomenten van de onderstaande berichten. Veel mensen zijn bijvoorbeeld bang hun spaargeld kwijt te raken door beschadiging van de digitale registratie van spaartegoeden. De claims van banken dat eventuele schade snel hersteld kan worden door reservekopieën stellen veel mensen niet gerust. Hieronder een serie berichten die Spino-redacteuren Martijn, Matthijs en Jan Willem hierover verzamelden op websites van universiteiten, kranten en persbureaus, veelal vertaald en ingekort. We besteden hier veel ruimte aan in de Spino omdat we vanuit humanistisch perspectief samen met de lezer stil willen staan bij vanzelfsprekendheden rond het geldverkeer, de mentaliteit rond geld, en de keuzes die iedere lezer als voorbereiding op zondag 25 maart moet maken. 1. Bellen en sms-en naar het buitenland half uur onmogelijk op zondag 25 maart Zaterdag 3 februari 2007 (www.teleport.com) Door een verwachte fluctuatie in het magnetisme van de atmosfeer zal het intercontinentale telefoonverkeer (telefoonverkeer via een of meer satellieten) op grote delen van de hele aarde op zondag 25 maart vanaf ca 14.00 uur enkele minuten stil komen te liggen. Daarna zullen alle diensten weer normaal beschikbaar zijn. Dit geldt voor alle providers, inclusief het vaste netwerk. Al in juli 2006 signaleerde the International Association of Astronomy (IAA) de nadering van de komeet van Hangelton in ons planetaire systeem. De komeet zal om 14.22 Nederlandse tijd het dichtst de aarde naderen, met een snelheid van 3.500 km per uur. De schatting van de nadering van de aarde varieert tussen 650.000 en 1.400.000 kilometer, wat voor komeetbegrippen een enorme dichte nadering is. Het is wel zeker dat de komeet de aarde niet zal raken. De komeet van Hangelton heeft een zeer sterk magnetisch veld dat invloed zal hebben op onze atmosfeer. Volgens Isaac Brandson, voorzitter van de internationale branchevereniging voor telefoonproviders Teleport, betekent de storing alleen dat de communicatie via satellieten tijdelijk onmogelijk is.

Circa 98% van al het telefoon en sms-verkeer blijft normaal mogelijk, omdat deze communicatie via het netwerk op het aardoppervlak loopt. Overigens is er een kans van ruim 70% dat er helemaal geen probleem zal optreden. Deze onzekerheid zal de komende tijd verminderen doordat de komende weken nauwkeuriger schattingen worden verwacht. 2. Kleine telefoonstoring volgens wetenschapper mogelijk allesomvattende technologische miniramp Maandag 5 februari 2007 (www.sciencenews.com) De komeet van Hangelton kan zo dicht in de buurt van de aarde komen dat ook magnetisch opgeslagen gegevens op aarde beschadigd worden. Dit zou grote gevolgen kunnen hebben: mogelijk zouden alle magnetisch opgeslagen gegevens beschadigd kunnen worden. Gisteren waarschuwde John Teytrope van het Astronomisch instituut van New Hampshire (AINH) hier voor tijdens een persconferentie van zijn instituut. Hierbij presenteerde hij de meest recente metingen. De kans op schade is moeilijk in te schatten. Momenteel schat Teytrope dat deze kans enkele procenten is. Hij werkt momenteel aan een statistisch model om de baan van de komeet en de risico’s nauwkeuriger te kunnen voorspellen. 3. Komeet brengt wereldwijde onrust rond spaartegoeden Dinsdag 6 februari 2007 (www.sciencenews.com) Na het bekend worden van de mogelijke beschadiging van magnetische gegevens door de komeet van Hangelton zijn spaarders over de gehele aarde ongerust. De Internationale consumentenbond WCU eist van banken dat ze schriftelijke garanties geven aan alle rekeninghouders op het behoud van de spaartegoeden. Veel banken vinden dit niet nodig omdat hun back-upprocedures in orde zijn, andere banken overwegen de spaarders hun zin te geven. “Er is absoluut geen reden voor paniek” zegt Hank Christians, woordvoerder van de Central Bank of America. “Mocht de komeet een storing veroorzaken, dan zal het geldverkeer inderdaad stil kunnen komen te liggen: spaartegoeden, het lopende betalingsverkeer, waaronder saldoadministratie, geldautomaten, incasso- en salarissystemen, zowel software als data, zijn in bijna alle westerse landen afhankelijk van magnetische opslag op grote harde schijven van bankcomputers. Deze kunnen in het geval van een storing ontregeld worden. Maar dit levert geen grote problemen. Er worden al jaren reservekopieën worden gemaakt op niet-magnetische media zodat we bij mogelijke storingen de originele situatie zeer snel kunnen herstellen”. Vele financiële instellingen testen hun herstelprocedures momenteel omdat dit het herstel, indien nodig, zal bespoedigen. Christians: “Laten we niet vergeten dat er een heel grote kans is dat er helemaal geen storing zal optreden”. De woorden van Christians hadden direct effect op het vertrouwen van de internationale beleggingsmarkt: binnen vijf minuten daalden op Wall Street de koersen van financiële instellingen met 0,5 tot 3,8%, die van auto-, bouw, vastgoed- en kunstondernemingen stegen met 2,2 tot

“Gister heb ik een grote telescoop gekocht op e-bay. Hij koste me al mijn spaargeld maar die komeet wil ik voor geen goud missen!”- Gerrit, 19 jaar. Geld

Spino | 11

12,0%, autofabrikant General Motors zag zelfs een stijging van 15,5%. Veel mensen willen voorkomen dat ze in het geval van een storing slachtoffer worden van verdwenen spaargeld. Daarom willen meer mensen dan normaal een nieuwe auto, of zetten hun geld om in andere spullen, zoals een huis, een verbouwing, luxe kleren, audioen video-apparatuur of kunst. Geldautomaten registreren wereldwijd 3 tot 8% meer uitgifte van contant geld dan gebruikelijk, door mensen die contant geld in huis willen hebben. 4. Kans op schade komeet reëel Zaterdag 10 februari 2007 (www.bellmark.net) Astronomen zijn het wereldwijd eens dat de kans op ontregeling verder groeit. Vorige week sprak astronoom John Teytrope over enkele procenten, hetgeen door sommige collega’s niet serieus werd genomen. Maandag verklaarde Hanson Samtik van de internationale astronomenvereniging (IAA) dat dit een reële optie was. Gisteren berichtte Samtik dat de kans nu nauwkeuriger voorspeld kan worden, namelijk tussen 32% en 42%. “Dat betekent niet dat 32% a 42% van de gegevens schade oploopt: áls er een storing optreedt, beïnvloedt dit het functioneren van álle magnetische gegevens.” Harddisks, pinpassen, video- en audiobanden zullen gewist worden. Het wordt aangeraden zo snel mogelijk te beginnen met het maken van reservekopieën van belangrijke gegevens op uw computer zoals uw e-mail, foto’s en mp3-bestanden. Dit kunt u doen met een cd- of dvd-brander; deze schijfjes zijn niet te beïnvloeden door magnetische storingen. 5. Auto’s, bussen, HR-ketels, telefoons en audioen videoapparatuur zondag 25 maart in staking Maandag 12 februari 2007 (www.fte.net) De nadering van de komeet van Hangelton veroorzaakt mogelijk veel meer storende effecten dan tot op heden aangenomen. De mogelijkheid van storing van gelijkstroommotoren heeft de lijst met voorzieningen die storing kunnen ondervinden door de komeet flink verlengd. Vooral het bericht dat auto’s en bussen niet rijden geeft een probleem.

“Ik snap niet dat de overheid niet ingrijpt nu alles zo snel duurder wordt”- Nel, 63 jaar. John Waters van de Amerikaanse vereniging van ingenieurs FTE (Federation of Technical Enterprises): “De nadruk van de gevolgen van de storing lag tot op heden op magnetische opslag: pc’s, bankpasjes en pinautomaten, audioen videobanden, beltegoeden. Er zijn al vele maatregelen zijn genomen om dit snel te kunnen herstellen. Maar naast de kans op zware beschadiging van magnetische informatiedragers is er ook een, weliswaar kleinere, maar niet te negeren kans dat alle magneten gedurende enkele minuten, wanneer de komeet het dichtst bij de aarde is, hun kracht verliezen. Dat zou, afhankelijk van de tot nu toe nog onvoorspelbare impact, kunnen betekenen dat apparatuur met gelijkstroommotoren gedurende deze periode niet of niet juist functioneren. Zulke motoren zitten in onder andere cd- en dvd-apparatuur en pinautomaten, maar zijn ook belangrijk voor het functioneren van auto’s en bussen.” “Magneten worden veel toegepast, ook op plaatsen waar je ze niet verwacht” vervolgt John Waters. “Iedereen kent de magneetjes op de koelkast deur, maar ook de deur zelf wordt door een magneetstrip dicht gehouden. De wisselstroommotor in de koelkast zelf blijft gewoon werken indien de stroom niet uitvalt. Een stroomuitval van enkele minuten is in de meeste gevallen overigens geen probleem voor de houdbaarheid en kwaliteit van voedingsmiddelen. Maar u moet er dan wel voor zorgen dat u de deur dicht plakt omdat, zoals gezegd, de sluitmagneet niet meer werkt.” De elektromotoren in auto’s en bussen kunnen minutenlang weigeren. Niet alleen de startmotor, maar ook de weigering van de centrale deurvergrendeling, automatisch verstelbare buitenspiegels, ruitenwissers en dynamo’s zal menig automobilist al uit zichzelf doen besluiten niet de auto in te stappen. Extra gevaar is de grote kans dat een elektromotor


doorbrandt wanneer zijn magneten niet werken. Het gebruik van auto’s wordt daarom ook sterk afgeraden. Hetzelfde geldt voor het gebruik van huishoudelijke apparaten. Wees blij als u een boiler, geiser, oude centrale verwarming, of gas- of houtkachel heeft: een HR-ketel kan namelijk problemen geven. De afvoer van rookgassen is afhankelijk van een gelijkstroommotor. Hierdoor treedt de beveiliging in werking en wordt de gehele ketel uitgeschakeld. Bij de ketel thuis is het voldoende om de resetknop in te drukken. Bij grotere installaties zal er een monteur moeten komen om de ketel weer op te starten. Radio’s blijven op zich wel werken, echter, de luidsprekers zijn helaas ook op permanente magneten aangewezen. Lcden plasmaschermen zijn niet gevoelig voor de invloeden van de komeet. Oudere type beeldbuizen (grofweg alle schermen van voor de eeuwwisseling) zullen echter onbruikbaar zijn. De kleuren zullen niet meer kloppen en het beeld zal waarschijnlijk zwaar vervormd zijn. De afwijking van de kleuren kan blijvend zijn. Voor de informatievoorziening wijkt de overheid daarom uit naar teletekst. 6. Geldautomaten vaker leeg Maandag 12 februari 2007 (www.newsflash.net) Regelmatig zijn de geldautomaten tijdelijk leeg: de aanvoer van nieuwe biljetten gaat niet zo snel als gewenst door publiek en bank. John Seesaw van het Internationaal Monetair Fonds (IMF): “Er is niet genoeg geld op voorraad om aan de plotseling stijgende vraag naar contanten te voldoen. Banken zijn niet ingesteld op zoveel contant geld.” In sommige landen is dit nu al een probleem. In theorie kan er steeds worden bijgedrukt: er wordt namelijk geen geld bijgemaakt zoals bij de hyperinflatie in de jaren 30 van de vorige eeuw in Duitsland, maar er worden bankbiljetten gemaakt die al bestaand geld representeren. Dat heeft geen gevolgen voor de inflatie.“ 7. Komeet treft beurzen keihard Maandag 12 februari (www.market.us) De internationale koersen kelderden vanochtend naar beneden: de NASDAQ verloor in twee uur tijd 15%. Financiële instellingen werden wederom het hardst getroffen met 18%, waarschijnlijk ten gevolge van de berichten dat vele banken opdracht blijken hebben gegeven de back-upprocedures van al hun gegeven met spoed te testen. De onlangs sterk gestegen koersen van auto, vastgoed en bouwondernemingen is gekenterd: hoewel de omzet in deze branches sterker groeit dan ooit, dalen nu vrijwel alle koersen. Een groeiende groep ongeruste aandeelhouders in deze branches verruilt hun aandelen voor spullen als huizen en auto’s.

“Ik had bijna mijn knuffelbeer bijeen gespaard en nu is alles weg” – Sanne, 10 jaar 8. Treinen kunnen rijden, maar blijven staan Dinsdag 13 februari 2007 (www.roverinfo.nl) Dirkjan Rijswater, persvoorlichter van de Nederlandse Spoorwegen en Pro-rail legt uit in welke mate reizigers tijdens de storing vertraging zullen ondervinden: “Zoals de reiziger van ons gewend is, stellen wij veiligheid voorop. We kunnen daarom niet blijven rijden, ook al blijven de motoren van de treinen wel werken zolang de energievoorziening intact blijft. Dit komt omdat de informatievoorziening van het railnet tijdelijk gestoord is. Dat betekent dat we alle treinen minimaal 15 minuten stilzetten ofwel treinen laten uitvallen. Deze keuze is afhankelijk van de drukte op de diverse trajecten. In de randstad zullen we relatief de meeste treinen laten uitvallen, omdat de belasting van het railnet daar het hoogst is.”

“Ruilhandel is eigenlijk veel mooiere handel” – Anna, 25 jaar

Een peiling van Intomart/Interview gaf vandaag aan dat veel mensen rekening houden met de tijdelijke uitval van auto en bus. Circa 720.000 mensen gaven aan aanvankelijk van plan te zijn om zijn zondag om 14.22 in auto of bus te zitten, en nu van plan te zijn de trein te nemen. Dit betekent een vele malen grotere druk op het treinnet. Rijswater: ”We verwachten normaal 450.000 reizigers op een gemiddelde zondag. 720.000 extra reizigers betekent bijna een verdriedubbeling, en dat komt bovenop de verminderde capaciteit op dat tijdstip. We zullen daarom vooral in de randstad en op andere bekende probleempunten extra treinen en extra lange treinstellen inzetten. Wel zijn we blij dat de komeet geen doordeweekse dag heeft gekozen en geen hete zomerdag. Het zou dan een stuk lastiger zijn wanneer airco en ventilatie van de treinstellen uitvallen. We verwachten in ieder geval niet dat mensen op stations moeten overnachten zoals vorige maand met die storm.” 9. NOS-beeldarchief trekt eindsprint Woensdag 14 februari 2007 (www.omroepnieuws.nl) Optische informatiedragers als dvd’s en cd’s zijn bestand tegen de voorspelde mogelijke magnetische storing. Echter, veel televisiemateriaal is alleen magnetisch gearchiveerd. Renate ‘t Zand van het NOS beeldarchief en het omroepmuseum vertelt. “Meer dan 90% van ons materiaal loopt gevaar. De belangrijkste opnames, samen nog geen 4% van het totaal, zijn de laatste jaren op dvd overgezet. Nu er een reële dreiging is van een magnetische ramp, is de vraag of dit afdoende is plotseling erg relevant geworden. Veel documentaires en series uit de jaren 70, 80 en 90 zijn nog niet op dvd gezet. In de weken die we nog te gaan hebben proberen we zo veel mogelijk titels zeker stellen. We selecteren vooral opnames die regelmatig nog worden uitgezonden. We hebben extra back-up apparatuur en extra personeel met als doelstelling zeker 10%

punten. Treinkaartjes zijn na de storing naar schatting een dag lang niet in de automaat verkrijgbaar, alleen aan het loket. De NS zet extra verkooppunten in. Ook vraagt ze reizigers dagen van te voren ongestempelde kaartjes te kopen. Deze kunnen door de stempelautomaat of de conducteur gestempeld worden bij het binnengaan van de trein, mocht de kaartautomaat niet werken.

“Ik kan nergens meer dvd’s krijgen. Hoe moet ik nu al mijn werk veiligstellen? Drie jaar fotograferen naar de klote!”- Miranda, 22 jaar Banken en postkantoren zondag 25 maart open voor herstel komeetstoring De Nederlandse Centrale Bank garandeert namens alle banken in Nederland dat een eventuele storing geen gevolgen zal hebben voor lopende rekeningen. Wel moet men er rekening mee houden dat, als de komeet schade veroorzaakt, het geldverkeer enige dagen verder ontregeld zal zijn. Internetbankieren zal binnen een halve dag tot enkele dagen weer correct functioneren. Betalen met pinpassen zal niet meer lukken direct na een eventuele stoornis. We openen zondagmiddag alle grote postkantoren in Nederland, en zijn nu hard bezig te zorgen voor technische voorzieningen waarmee de passen snel weer gebruiksklaar kunnen worden gemaakt. In de week voorafgaand aan de storing geldt bij alle banken in Nederland per persoon een maximum van 1000 Euro (of de tegenwaarde in andere valuta) contant op te nemen. Mensen die in die periode meer contanten nodig denken te hebben moeten zo snel mogelijk contact op nemen met hun bank.

“Ik hoorde net op de radio dat sommige banken hun zaken nog niet op orde hebben. Nou, de gegevens van mijn rekening Telefoon Houdt er rekening mee dat er uren geen telefoonverkeer mogen ze wel kwijt raken, ik sta toch rood!”- Jasper, 17 jaar. enkele mogelijk is, zowel mobiel als vast. te kunnen back-up en. We maken ons natuurlijk zorgen om die overige 90%. Het zou jammer zijn als er dingen verloren gaan, maar we kunnen helaas niet alles doen. Kortom: we hopen maar dat de komeet geen schade veroorzaakt.” 10. “Laat de komeet je niet raken” Donderdag 15 februari 2007 (www.komeetvoorlichting.nl) De rijksoverheid lanceert onder het motto “Laat de komeet je niet raken” een campagne die vertelt welke maatregelen mensen kunnen nemen om de last van de komeet van Hangelton te minimaliseren. Een huis-aan-huis te verspreiden folder en een poster die op alle NS-stations en vele andere drukke punten wordt opgehangen, vertelt onder andere het volgende. Luchtalarm Rond 15.00 zal overal de maandelijkse alarmsirene afgaan, om mensen te wijzen op de aankomende storing. U wordt aangeraden op zondag 25 maart rond 15.00 alle apparatuur op de normale manier uitgeschakeld te hebben om onnodige schade te voorkomen. Back-ups Maak back-ups op cd of dvd van belangrijke gegevens op uw computer, zoals uw e-mail, mp3 bestanden, foto’s en software. Het landelijk nummer 0800-6588952382 (0800computerhulp) is vanaf heden gratis bereikbaar, een gratis helpdesk van de samenwerking van de ministeries van Economische zaken met Onderwijs en Cultuur. Vervoer De Rijksdienst voor het wegverkeer (RWV) raadt iedereen sterk af zondagmiddag 25 maart tussen 15.00 en 15.30 de weg op te gaan, om verkeerschaos te voorkomen. De kans hierop is nog steeds slechts klein, maar vanwege de veiligheid zal in ieder geval extra politie worden ingezet op drukke

Maak ruim van te voren afspraken. Zorg dat mensen weten waar u zich bevindt. Ook politie en brandweer is gedurende de storing dus niet telefonisch bereikbaar.

Op www.komeetvoorlichting.nl staat een lijst met apparaten die extra zorg nodig hebben. Voor de informatievoorziening wijkt de overheid uit naar teletekst, omdat luidsprekers van televisie en radio mogelijk niet functioneren gedurende de storing.

Tot zover de berichten die de Spino-redactie geselecteerd heeft tot op de dag van vandaag. We zijn erg benieuwd hoe jij je zou voelen en gedragen als deze komeet echt toe zou slaan. Mail de auteurs op [email protected]

“Niets is meer hetzelfde. Ik had nooit gedacht dat IK een winkel zou plunderen” – Jacqueline, 37 jaar.

Geld

Spino | 13

Eco-topia: de praktijk Dit artikel is een vervolg op “Eco-topia: een eco-nomie utopie” elders in deze Spino. In “de praktijk” gaat Jan Willem de Wit verder in op de mogelijkheden van een praktische uitvoering van deze eco-utopie. Is de eco-topia uitvoerbaar of inderdaad een utopie? In “Eco-topia: een eco-nomie utopie” doe ik een voorstel hoe we door het invoeren van een tweede betalingssysteem op basis van eco’s recht kunnen doen aan de gelijkheid van mensen en kunnen voorkomen dat we het milieu te zwaar blijven belasten. In dit artikel wil ik daar een andere implementatie tegenoverstellen en de voor- en nadelen van beiden op een rijtje zetten.

“De economie heeft niet te lijden onder dit nieuwe systeem, integendeel” Nadelen eco-systeem Het grootste nadeel van de eco-topia is het tweede betalingssysteem zelf. Dit betekent twee soorten valuta in je portemonnee, twee bankrekeningen en meer administratie. Van ieder product zal moeten worden vastgesteld hoe zwaar dit het milieu belast. Er zal een handel ontstaan tussen het eco- en het gewone eurosysteem. De wisselkantoren, die door de komst van de euro voor een deel zijn verdwenen, zullen weer terug komen. Zo ontstaat er een wisselkoers tussen de euro en de eco. Deze koers zal vooral bepaald worden door hoeveel we er voor over hebben om het milieu meer te vervuilen dan dat ons deel is. Basisuitkering en eco-tax Uitgaande van een wisselkoers tussen eco’s en euro’s kan je iedereen zijn eco’s uitkeren in euro’s (een soort basisuitkering voor iedereen). En zo kan ook de betaling van de milieubelasting (een soort eco-tax) in euro’s. Dit beiden omgerekend aan de hand van een vastgestelde koers. De eco is dan als extra betaalmiddel overbodig geworden. De euro doet tevens dienst als eco. Het duidelijke voordeel hiervan is de eenvoud bij betalingen. Het nadeel van de basisuitkering/eco-tax oplossing is dat de harde koppeling tussen wat de aarde aankan en wat we kunnen besteden er niet is. Bij het eco-systeem kunnen we eenvoudigweg de natuur niet te zwaar belasten. Bij het basisuitkering/eco-tax systeem kunnen bestaande kapitalen misbruikt worden voor een te zware belasting van het milieu. Je beseft ook wat minder de effecten van milieuvriendelijkheid van producten. Koers kiezen. De grote uitdaging zit hem in het vaststellen van de koers. Bij het ecosysteem is de uitkering en de eco-prijs van producten aan de hand van milieuanalyse vast te stellen. De koers tussen de eco en de euro kan (moet) je vrij laten. De hoogte van de basisuitkering en de hoogte van de eco-tax zijn moeilijker te bepalen. Een methode zou kunnen zijn de eco-tax te bepalen aan de hand van wat het kost om de milieuschade van een product op te heffen of te herstellen. Iets dergelijks gebeurt reeds bij projecten die door het planten van bomen de CO2 uitstoot van bijvoorbeeld een vliegticket compenseren. Maar hoe bereken je het gebruik van beperkte bronnen zoals landbouwoppervlak? En waar gaan we het geld vandaan halen voor de basisuitkering als we het via de eco-tax geïnde geld direct gebruiken voor milieutechnische compensatie? Oplossing We zullen in principe de eco-tax moeten gebruiken om de basisuitkering te bekostigen. De verhouding tussen de basisuitkering en de eco-tax voor de verschillende producten kan aan de hand van dezelfde berekeningen als voor het ecosysteem. De milieucompensatiewaarde is dan nog wel steeds geschikt om de wisselkoers naar euro’s te berekenen. Dit is vooral nuttig als men het milieu te zwaar belast door gebruik van het bestaande kapitaal. Dit zal dan resulteren in ecotax-inkomsten die hoger zijn dan de basisuitkeringskosten. Het overschot kan dan alsnog voor dan noodzakelijke milieucompensatie worden gebruikt en zo blijven zowel het milieu als de financiën op orde.


Kinderen Het krijgen van kinderen is de meest milieuonvriendelijke daad die je maar kunt verzinnen. Het veroorzaakt een milieubelasting die kan doorgaan tot in de eeuwigheid. Gaan we hier een zeer hoge eco-tax op heffen? Of krijgen de ouders meteen vanaf de geboorte de basisuitkering van het kind als een extra kinderbijslag? Voor mijzelf is dit een heet hangijzer. De overbevolking in de wereld heeft ook een flinke invloed op mijn eigen wel aanwezige kinderwens. In het kader op deze pagina staat een theoretisch zuivere oplossing voor dit probleem en een probleem dat dit weer opwerpt. Daarom stel ik een eenvoudiger oplossing voor. De uitkering begint pas als je twaalf bent met één zesde van de uitkering en groeit ieder jaar tot je bij je achttiende de volledige uitkering krijgt. Koers uitzetten Ik heb niet de illusie dat we volgend jaar in de gehele wereld een basisuitkering en eco-tax gaan invoeren. Maar het lijkt me op langere termijn zeker haalbaar. We hebben reeds enkele uitkeringen zoals de WW. Deze zouden we kunnen uitbreiden dan wel vervangen door een basisuitkering. Dit is al meerder malen in de politiek voorgesteld. De eco-tax is op sommige punten zelfs al ingevoerd, bijvoorbeeld de verwijderingsbijdrage op elektrische apparatuur. Milieusubsidies kunnen worden stopgezet. De ecotax en de basisuitkering moeten elkaar opheffen zodat het met een voor de overheid gesloten beurs kan. Dit kan nog worden uitgebreid met het geld dat nu gaat naar uitkeringen en subsidies. Ook de economie heeft niet te lijden onder dit nieuwe systeem. De verhoogde prijzen ten gevolge van de eco-tax worden deels gecompenseerd door de basisuitkering die mensen ontvangen.

“Het krijgen van kinderen is de meest milieuonvriendelijke daad die je maar kunt verzinnen”

Op den duur zal dit meer in evenwicht komen wanneer er meer milieuvriendelijkere producten komen. De wijziging van het systeem zal een extra stimulans zijn voor het milieuvriendelijker maken van producten, en daarmee zelfs de economie stimuleren. Nieuwe wijn in oude zakken? Zowel de basisuitkering als de eco-tax zijn al bekende begrippen, dus wat is er nou voor nieuws onder de zon? Het nieuwe is de juiste combinatie van beiden. Zowel aan de financiële kant als vanuit het oogpunt van rechtvaardigheid, versterken de ideeën elkaar en sluiten ze goed op elkaar aan. De beargumentering dat iedereen evenveel recht heeft om de natuur te belasten, kan helpen bij de acceptatie van een basisuitkering. Hoewel dit verband in de ecosysteemoplossing duidelijker is. Lees nog maar eens de eerste paragraaf van het eerste artikel, dan weet je weer waar het eigenlijk om begon.

De theoretisch zuiverste oplossing. De basisuitkering wordt bij invoering afgestemd op het aantal mensen dat er nu is. Als je kinderen krijgt, dan betaal je hierover geen eco-tax, maar 1/3 van jouw uitkering en 1/3 van die van je partner vormen samen de uitkering voor je kind. Je krijgt alle drie 2/3 van de oorspronkelijke uitkering. Of in het geval van 2 kinderen krijgt iedereen 2/4. Bij overlijden wordt jouw uitkering verdeeld over je kinderen. De uitkering hangt dan netjes af van je voortplantingsdrift. Bij overlijden van kinderloze mensen kan de vrijgekomen uitkering worden gebruikt voor vondelingen of verdeeld worden over de rest van de bevolking. Hoewel theoretisch juist vanuit de ouders geredeneerd, krijgen we nu wel weer het probleem terug dat je afkomst je uitkering bepaalt. Kinderen uit een groot gezin moeten daarvoor boeten met een lagere uitkering en dat is niet gewenst.

Een jonge humanist in India Van 28 oktober tot 5 november 2006 vond in het Atheist Centre in het zuidoosten van India een conferentie plaats met als onderwerp Critical Thinking and Education. Ik was aanwezig als Nederlandse Jonge Humanist om hierover mee te praten. Meer dan het officiële programma hebben vooral de persoonlijke ontmoetingen mij een hoop geleerd. Over verschillen in cultuur en vooral ook over verschillen in humanisme. Een prachtige ervaring! Door Mark Bos De organisatie van de conferentie was in handen van IHEYO (International Humanist and Ethical Youth Organisation), waar het Jong HV deel van uitmaakt. Mede dankzij steun vanuit de Universiteit voor Humanistiek was ik bevoorrecht om hierbij aanwezig te zijn. Ik ben nu ruim vijf jaar student aan de UvH. Hier heb ik bij allerlei vakken onder verschillende docenten een hoop geleerd over de theorie en praktijk van het humanisme. Dit heeft naast een hoop duidelijkheid vooral ook een hoop vragen opgeleverd. De voornaamste blijft: humanisme, wat is dat nou eigenlijk? Na jaren discussie is humanisme bij mij verworden tot een intellectuele arena waar voornamelijk nagedacht wordt. Met deze bagage (naast een klamboe en anti-muskietenzalf) in mijn tas vertrok ik naar Vijayawada.

“De voornaamste vraag blijft natuurlijk altijd: het humanisme, wat is dat nou eigenlijk?” Op de conferentie waren verder deelnemers uit België, Noorwegen, Nepal, India, Zuid-Korea en Amerika. Mensen die elk op hun eigen manier bezig zijn met humanisme. Na een aantal lezingen van sprekers uit verschillende landen was het de beurt aan de deelnemers om in projectgroepen een educatieve praktijk te ontwikkelen ter stimulering van kritisch denken. Deze samenwerking werd voor mij de belangrijkste leerervaring van de conferentie. Ten eerste was er de taalbarrière die onze samenwerking beïnvloedde.. Dit betekende dat de democratische besluitvorming zoals ik die humanistisch gezien graag heb slechts tot stand kon komen als er toevallig een passerende tolk in de buurt was. En dit was helaas erg weinig. Een Indiase jongen in mijn groep sprak nauwelijks Engels. Toch was ondanks de taalbarrière zijn wil en enthousiasme om mij te leren kennen en met anderen een mooi project te maken des te inspirerender. En misschien is dat wel meer humanistisch dan mijn gewilde democratie Verder waren er twee Koreaanse meiden in de groep die wel erg goed Engels spraken, Sowan en Yeojong. Met hen probeerde ik, efficiënte Hollander als ik ben, een plan van aanpak te maken waarmee we snel tot een goed resultaat zouden kunnen komen. Dit liep aanvankelijk goed totdat we nadachten over een schoolklimaat wat goed zou zijn voor kritisch denken. Sowan en Yeojong begonnen te vertellen over de school waar zij op zaten. Hier gingen ze van 7 uur ’s ochtends tot 11 uur ’s avonds naar school. ’s Nachts werd er door veel studenten nog

doorgewerkt om het huiswerk op hoog niveau af te krijgen. En tijdens de twee maanden die Koreaanse schooljongeren vrij hebben zijn vier weken verplichte zelfstudieweken. Het zelfmoordpercentage onder studenten ligt hierdoor schrikbarend hoog. Glimlachend vroegen ze hoe het bij mij zat. Enigszins beschaamd vertelde ik dat ik vier verplichte contacturen per week heb, en blij ben als ik dertig uur per week constructief aan de studie zit. Daar zat ik dan. Met in mijn bagage ideeën over een humanistische educatie waar jongeren veel tijd hebben om te spelen, om creatief te zijn, uitgedaagd worden tot zelfreflectie en kritisch denken, en nog meer van die vrijheden. Toen besloten we dat het resultaat van onze werkgroep even minder belangrijk was en hebben we verhalen uitgewisseld over hoe het gaat op school. Waarom leraren slaan in India en waarom we dat in Nederland raar vinden. Waarom ze dat in India ook wel snappen en toch ook blijven doen omdat ouders hun kinderen nou eenmaal slaan. Er ontstond een gesprek wat me nog lang zal bijblijven. Ik leerde dat humanisme in de Aziatische landen voornamelijk voortkomt vanuit praktische behoeften. Behoefte aan respect voor kastelozen of meer vrijheden voor vrouwen. Tijdens lange filosofische discussies kwam hierom vaak ook een vraag

“Er ontstond een gesprek wat me nog lang zal bijblijven” vanuit de Aziatische kant om praktische relevantie van het ellenlange gediscussieer. Maar door deze gesprekken leerde ik dat het te simpel is om westerlingen theoretisch te noemen en Aziaten praktisch. We zijn allemaal op een praktische manier bezig met het humanisme, als een levensoriëntatie waar de rechten van de individuele mens centraal staan. Alleen zijn de praktische belangen zeer verschillend en bij ons in ‘het westen’ misschien niet altijd even urgent. Des te belangrijker zijn internationale uitwisselingen zoals deze IHEYO conferentie. Als iets humanistisch is, dan is het wel dat mensen met verschillende culturele achtergronden en met een open geest, met elkaar in gesprek gaan en daar vooral veel plezier van hebben. Ik zal nog veel terugdenken aan de gezellige gesprekken die we hadden na afloop van het officiële programma. Bijvoorbeeld op de slaapkamer van een Indiaas stel, waar we met z’n tienen een geweldig en soms zeer emotioneel gesprek hadden over verliefdheid in de verschillende culturen. Ik ontdekte dat ik verliefdheid zag als een universeel gevoel dat iedereen kan hebben, alleen door sommige culturen onderdrukt wordt. Dit veranderde toen een Hindoestaans meisje vertelde hoe ze ging trouwen met een man die ze in eerste instantie niet wilde. Langzamerhand ging ze steeds meer van hem houden en nu zou ze niet meer zonder willen. Tja, wat is verliefdheid, denk ik dan. In mijn werk voor het Jong HV voel ik me nu extra geïnspireerd om te blijven zoeken naar de link met de dagelijkse praktijk van de Nederlandse jongere en niet alleen te werken vanuit een mooi doordacht theoretisch kader.

Geld

Spino | 15

Een duik in het weekend ‘H

In november was er weer een heerlijk Jong HV-we website. Ik ga hier, op verzoek van enkele redactielede

Wat voor een humanist ben jij? Een van de eerste punten op het programma was “wat voor een humanist ben jij?”: een schriftelijke test, bestaande uit vragen met telkens drie antwoorden. Door de totalen bij elkaar op te tellen kan je uitrekenen of je volgens de maker van de test een atheïstisch, agnostisch of religieus humanist bent. Even voor de duidelijkheid, een atheïstisch humanist gelooft dat er geen goden bestaat of ooit bestaan hebben. Het is enkel een door de mensen verzonnen figuur. Een religieus humanist gelooft wel dat er een God of goden bestaan, maar dat desondanks het leven op aarde om mensen draait en niet om goden. De mensen en de maatschappij bepalen het handelen en niet een kerk of ander religieus instituut. Als laatste is er de groep van agnostisch humanisten. Zij weten niet of er een God bestaat en vinden deze vraag voor het leven op aarde niet relevant. Als God bestaat, dan zien we dat wel na de dood. Zelf behoor ik tot de agnosten. Ik leef mijn leven zoals ik denk dat het goed is. Als er na mijn dood een of meer goden blijken te zijn, dan zal ik wel zien of ik in hun hemel pas of niet. Als zij mij weigeren in hun hemel omdat mijn levensstijl daar niet bij paste, dan zou ik waarschijnlijk ook niet blij zijn geweest in die hemel als ik er wel in mocht. Daarom vind ik het belangrijk om bij mezelf te blijven en mijn eigen levensvisie te volgen. Het merendeel van de aanwezigen bleek atheïstisch of agnostisch of zat er tussen in. Er was maar één overtuigd religieus humanist. Later sprak ik met iemand waarvan ik vermoedde dat zij religieus humanist is. Maar zij leerde me een nieuwe term: spiritueel humanist. Ik denk dat er ook meer spiritueel humanisten zijn dan religieus humanisten. Daarmee bedoel ik humanisten die wel geloven dat er meer is tussen hemel en aarde maar niet geloven in een gods-persoon.

Humanisme doorgelicht Zaterdagochtend stortten we ons op het humanisme. De ochtend bracht een vraaggesprek met Rein Zunderdorp en Maaike Bakker, onder leiding van Willem Roeterdink. Hierbij werd uitvoering gediscussieerd over drie centrale vragen: -Wat is humanisme voor jou en waarin onderscheidt het zich van andere levensbeschouwingen? -Waarbij kan het humanisme een handvat geven in het dagelijkse leven? - Zijn de postulaten van Van Praag nog van vandaag? Er zijn een aantal dingen me bijgebleven. Zo wil Rein Zunderdorp in zijn levensbeeld niet alleen het mensbeeld en het wereldbeeld, maar ook het maatschappijbeeld betrekken. Veel van ons lijkt dat een goed idee om mee verder te gaan. Bij de subvraag waar het humanisme zich in onderscheidt, blijkt meestal de afwezigheid van God een grote rol te spelen. Ook een kaarten-actie van het HV actie kwam aan bod, waarin de afwezigheid van God ook duidelijk naar voren kwam. Deze actie had bij een aantal humanisten boze reacties veroorzaakt, ook bij één van de JongHV gespreksgroepen! Actie als humanistische handvat Als handvat in het dagelijks leven blijkt dat we meestal niet bij een keuze overwegen wat nou het meest humanistisch zou zijn. Omdat je als humanist je wereldbeeld hebt afgestemd op wat je zelf als waarheid ervaart, zijn de keuzes die je maakt vaak achteraf. Al gauw ging de discussie verder en kwam naar voren dat velen behoefte voelden om meer met hun levensovertuiging te gaan doen. We kwamen erachter dat als je een tijdje bij Jong HV bezig bent, je het zelf opgebouwde levensbeeld ook wilt gebruiken, om al doende een betere maatschappij te krijgen. De onderwerpen waar we ons echt voor in willen zetten blijken per persoon verschillend te zijn. En we willen graag lokaal bezig zijn terwijl Jong HV als landelijke vereniging versnipperd is over Nederland. Hoe is de mens? Tijdens de gespreken over de eerste twee vragen werd al vaak verwezen naar de “postulaten van Van Praag” die in het midden van onze kring op de vloer lagen. Daaruit bleek voor mij al dat ze nog steeds actueel zijn. Ik heb niet vernomen dat iemand duidelijk vraagtekens zetten bij een postulaat. Wel verwelkomen we een wat moderner taalgebruik en een uitbreiding met het al eerder aan de orde gekomen maatschappijbeeld als aanvulling op het mensen wereldbeeld. Ook om meer actie gericht in de maatschappij te staan. Tijdens de gesprekken werd vooral veel verwezen naar ‘de mens is vrij’en ‘mensen zijn met elkaar verbonden’.

“De meeste humanisten hebben een positief mensbeeld” Verder kwamen ‘de mens is redelijk’ (in de zin van: hij in denkt na) en ‘de mensen zijn gelijk’ ook vaak aan bod. ‘De mens is natuurlijk’, kwam van de vijf postulaten uit het mens beeld eigenlijk het minste aanbod. Persoonlijk vind ik dit jammer want ik vind zorg voor het milieu een thema dat helaas steeds


Humanisme onder de loep’

en, dieper in op een paar van de programma onderdelen. belangrijker (lees urgenter) wordt. De vijf postulaten over het wereldbeeld (de wereld is toevallig, ervaarbaar, volledig, in samenhang met de mens en dynamisch) waren veel minder gespreksonderwerp. Ik denk dat deze vooral theoretisch interessant zijn en om je te onderscheiden van godsdienstige wereldbeelden en daar hebben we ons nu niet zo mee bezig gehouden. Ik geloof dat dit onder de Jong HV-ers ook niet zo leeft. Er kwam ook een verschil tussen christenen en humanisten naar voren in het mensbeeld. Veel christenen hebben een negatief mensbeeld:”de mens is geneigd tot alle kwaad”. De meeste humanisten hebben echter een positief mensbeeld. Mijn eigen mensbeeld is zowel positief als negatief. Het goede in de wereld en het kwaad in de wereld is beiden afkomstig van mensen. Maar we hebben zeker de capaciteit om het goede veel beter te benutten. Tijdens het zondagochtend programma pikte ik iets op over iemand die rechts stemt omdat mensen geneigd zijn de sociale voorzieningen uit te buiten. Nu vraag ik mij af of er een sterk verband is tussen link en rechts stemmen en een positief of negatief mensbeeld. Ik ben er nog niet uit.

namelijk vlak voor de Tweede-Kamerverkiezingen. We hebben gezamenlijk op democratische wijze de stemwijzer ingevuld. De uitkomst vindt je in het kader: per partij zie je het aantal overeenkomsten tussen onze stemmen en de verschillende partijen. Opvallend is hierbij de nogal onbekende Liberaal Democratische Partij (LibDem of LDP) Ik heb nog even op hun site

“Niemand wist hoe het ‘Frans Bauer-humanisme’ eruit zou moeten zien”

Hoezo Humanisme? ‘s Middags was de presentatie van het boekje ‘Hoezo Humanisme’ door de auteur Bas van der Sijde. We

“Humanisme kan steun geven bij tegenslagen in het leven” hadden weer een openhartig en leuk gesprek. Wat ik vooral mooi vond was hoe humanisme steun kan geven bij tegenslagen in het leven. Veel van het humanisme gaat over nadenken, richting geven en verantwoordelijkheid. Maar wat nu als het leven tegenslagen geeft die niet het gevolg zijn van jouw keuzes, zoals ziekte of het verliezen van mensen uit je directe omgeving? Hierbij blijkt het postulaat van ‘toevalligheid’ steun te geven, soms zijn er dingen waar je niets aan kunt doen en dan is het ook niet jou schuld. En je mag dan ook kwaad zijn. Je hoeft tegenslagen niet te negeren, maar je mag ze wel naast je neer leggen. We hebben het daarna nog gehad aan de behoefte aan geestelijke steun voor jongeren, willen we een geestelijk raadsman of -vrouw voor jongeren in iedere stad, kunnen we bij elkaar aankloppen in moeilijker tijden of help een gespreksgroep als je met vragen worstelt? We zijn er nog niet hellemaal uit. De verkiezingen Het laatste onderdeel van het weekend was een thema dat al een paar keer spontaan in de gesprekken naar boven was gekomen: de verkiezingen! Dit weekend was

gekeken en ik kan zeggen dat ik het op vrij veel punten met hen eens ben, ze zijn onder andere voorstander voor de eco-tax die ik in een artikel in deze Spino bepleit. Wel mis ik in hun verkiezingsprogramma iets over ontwikkelingssamenwerking. Bij het invullen van de stemwijzer bleken onze meningen vaak uiteen te lopen. Slechts over één van de dertig stellingen was spontaan consensus: “Euthanasie moet mogelijk blijven”. Op het moment dat ik met dit artikel bezig ben zijn de onderhandelingen tussen CDA, PVDA en de CU in volle gang. De CU is eigenlijk tegen euthanasie en abortus en wil zich dan ook vooral profileren met de ethische vraagstukken. Laten we hopen dat de keuzevrijheid op deze gebieden blijft bestaan. Ik ben bang dat de CU zal proberen de minister voor volksgezondheid te leveren. Populair humanisme Om een bredere groep in de samenleving aan te spreken zullen we wellicht wat aan het humanisme moeten wijzigen. Er werd een ‘Frans Bauer-humanisme’ geopperd, maar niemand wist hoe dat eruit zou moeten zien. Als je op een populaire manier wilt uitleggen wat humanisme is kan je de volgende uitspraak van Ides gebruiken: “Individualisme verhoudt zich tot het Humanisme zoals nudisme zich verhoudt tot naturalisme”. Je begrijpt, we hebben ook weer veel lol gehad dit weekend!

UITSLAG SP 17 GL 17 LDP 17 PvdA 16 PvdD 16 D66 14 SGP 13 PVN 13 VVD 12

CDA 12 CU 12 NT 12 Fortuyn 11 ABC 11 EenNL 10 PVV 8 VSP 7 CDDP 3

Geld

Spino | 17

“LEDIGHEID IS DES DUIVELS OOR Naar aanleiding van het thema van de vorige Spino (Actie!) is contact opgenomen met Lodewijk de Waal. Als voormalig vakbondsbestuurder, Algemeen Directeur van Humanitas en Bestuursvoorzitter van de Humanistische Alliantie weet hij als geen ander hoe het Humanisme zich tot actie verhoudt. Uiteindelijk blijkt hij een verrassende kijk te hebben op het huidige thema: “geld”. Tim van de Rijdt sprak hem telefonisch. T: Hoe verschillen een Humanistische organisatie en een vakbondsbeweging en in hoeverre lijken ze op elkaar? De grootste overeenkomst (en dat is meteen het grote het verschil met bedrijven) is dat ze beiden leden en vrijwilligers hebben. Dat klinkt logisch, maar dat wordt nog wel eens vergeten. Het zijn beiden organisaties waar de leden een centrale rol spelen en de vereniging vooral een faciliterende rol heeft. Zoals ik vandaag toevallig in het nieuws zag: busstakingen in Brabant.

“Het lijkt erop dat jongeren nieuwe vormen van solidariteit moeten vinden” De leden van een vakbondsbeweging nemen het heft in eigen handen. Dit zelfde geldt voor Humanitas. Een andere overeenkomst is dat ze zich met dezelfde onderwerpen bezig houden. Maatschappelijke problemen, bijvoorbeeld armoede. Wat me opviel bij de overstap tussen de twee verschillende organisaties, was dat je dezelfde mensen weer tegenkomt, maar dan in een andere rol. T: Was het lastig om van rol te wisselen? Nee, zeker niet! Wanneer ik zou zijn overgestapt naar de politiek zou het lastig zijn geweest, omdat je dan met compleet andere belangen te maken hebt. Nu hou ik me nog steeds bezig met het maatschappelijk middenveld en in die zin ben ik ‘aan dezelfde kant van de streep’ gebleven. Een van de grote verschillen tussen een Humanistische organisatie en een vakbondsbeweging is het ledental. Er zijn minder leden en dus heb je minder machtsmiddelen. Op dit moment kijk ik naar een foto van 300.000 mensen op het museumplein. Voor een Humanistische organisatie ligt je kracht niet in een grote verzameling actievoerders, maar juist in de kracht van het woord en de overtuiging. Dit betekent niet dat je helemaal niet mee kunt doen en geen acties op touw kunt zetten. Op dit moment loopt er binnen Humanitas bijvoorbeeld de actie SAMAH (Stichting Alleenstaande Minder- en Meerderjarige Asielzoekers Humanitas – www.samah.nl) en zijn we bezig met de handtekeningen-actie “Geen Kind In De Cel”.


Belangrijk is dat je zoiets doet met bondgenoten! Als je zelf niet voldoende omvang of capaciteit hebt, moet je het samen doen met partijen uit je netwerk. Wanneer we bijvoorbeeld een programma over armoede doen, gaan we praten met de sociale alliantie. Wanneer we een actie rond Afrika hebben dan vragen we HIVOS. T: In hoeverre ziet u de noodzaak tot actie rondom Humanistische thema´s? (en krijgen we het Malieveld vol?) Het is een illusie om te denken dat je 300.000 man op de been brengt. Waar ik wel een noodzaak tot actie zie is in het maatschappelijk debat. Dat gebeurt op dit moment te weinig. Neem een onderwerp als “De rol van de Islam”. Pauw en Witteman zouden bij een item over dit onderwerp direct een Humanist moeten bellen. We zouden meer bekend moeten zijn met deskundigheid inzake waarden en normen in de Nederlandse samenleving. Rein Zunderdorp doet dat goed. Samen kunnen we daar nog veel meer van maken, in allianties. Om zo’n maatschappelijke rol te spelen is het van belang dat je intern overeenstemming hebt. Dat is nog wel eens lastig. Men verschilt in deze kringen wel graag met elkaar van mening. Toch moeten we met zijn allen de saamhorigheid vormen, er is niet 1 partij die leidend is. En zo zie ik ook de rol van de alliantie. Ook zouden we vaker onderling moeten bediscussiëren wat de waarden en normen zijn in ons handelen. In plaats van elkaar overtuigen moeten we de dialoog aangaan en naar buiten toe treden. Ik ben gevraagd straks voorzitter te worden van de Alliantie en daarbij zal ik dit zeker verder proberen uit te breiden. Het leuke aan het Humanisme is eigenlijk ook wel het openbaar debat. Dus we kunnen ook gewoon openbaar onderling in debat gaan! In andere organisaties zou het

“Het ‘dikke ik’ is in opmars” niet mogelijk zijn, denk bijvoorbeeld weer aan politiek of bedrijfsleven: over het algemeen zorgt men dat de rijen worden gesloten. T: Voor jonge Humanisten blijkt dat ook nog relatief lastig te zijn. Aangezien ze vaak bezig zijn met het ‘uitvinden’ van een levenshouding en met identiteitvorming, zijn ze misschien minder geneigd ńaar buiten te treden´ met een bepaald standpunt of een openbaar debat aan te gaan. Hoe ziet u specifiek een rol weggelegd voor

RKUSSEN” jonge Humanisten in de samenleving? Ik denk dat Humanisten iets minder bescheiden hoeven te zijn. Veel van de mensen die nu binnen het Humanisme actief zijn, zijn vroeger hun geloof kwijt geraakt. Het idee was dat je ook waarden en normen kunt hebben als je het geloof voorbij bent. Dit zonder direct antireligieus te zijn. Jongeren van nu, die niet die achtergrond hebben, moeten uitvinden wat voor hun dan die waarden zijn waar ze voor staan. Dan zijn er ook zeker thema´s waar jongeren in geïnteresseerd zijn. Het telefoneren met eerdergenoemde AMA’s, of het bezoeken van eenzame

daadwerkelijk gedrag maar erg klein is. Het ‘dikke ik’ is in opmars. Het lijkt me voor Humanisten dan zaak om de samenhang te bewaken tussen vinden en doen. Een ander voorbeeld is de verharding van de samenleving ten opzichte van immigranten. Hierover moeten we in debat! Men zegt gelijkwaardigheid belangrijk te vinden: iedereen moet gelijke kansen hebben. Het gedrag is echter anders. T:Als u jonge Humanisten iets zou kunnen meegeven, of als u een specifiek thema onder de aandacht zou willen brengen, wat zou dat zijn?

“Je kunt merken dat een flink aantal waarden wel algemeen is geaccepteerd, maar dat de link tussen die waarden en daadwerkelijk gedrag maar erg klein is” mensen zijn bijvoorbeeld projecten die door jongeren leuk gevonden worden. Verder zijn jongeren te zien in de zorg en bij de thuisadministratie, om mensen die niet meer in staat zijn hun administratie op orde te houden te helpen bij het betalen van rekeningen, het invullen van acceptgiro’s of formulieren. Het doorbreken van een isolement door middel van een chat-programma is nog zo’n mooi voorbeeld dat op dit moment door jongeren wordt ingevuld. Minder jongeren zie je in de bestuurlijke kant van het Humanisme. Het lijkt erop dat dat aspect jongeren minder aantrekt.

Ik zou graag zien dat we een weerwoord kunnen bieden aan een visie op mensen die economisch geïnspireerd is. Mensen worden in toenemende mate behandeld als een economisch goed. Problemen rond eenzaamheid of rond vergrijzing worden gereduceerd tot een afweging in termen van kosten en opbrengsten. Dit kan met een duidelijke visie op autonomie en betrokkenheid zeker veranderen en dat is volgens mij hard nodig.

Het lijkt erop dat jongeren nieuwe vormen van solidariteit moeten vinden. Ook in de thema’s autonomie en individuele vrijheid is wat dat betreft een rol voor jongeren weggelegd. T: Is het volgens u dan zo dat Humanisme meer zit in concrete activiteiten dan bijvoorbeeld in het ´verspreiden van een Humanistisch gedachtegoed´? Het is zeker nodig om ankerpunten in de samenleving te hebben wat betreft waarden en normen. En het Humanisme kan dat bij uitstek bieden. Maar ik zie dat we op het intellectuele deel van het Humanisme de afgelopen tijd wat steken hebben laten vallen; het is te weinig concreet benoemd. Dat zie je niet alleen bij Humanistische verenigingen, ook bij vakbonden is dat het geval: ontideologisering en vooral pragmatisch bezig zijn. Daarom lijkt het me ook altijd goed om je af te vragen wat de meerwaarde is van Humanisme voor wat je doet. Waar zit hem nou die autonomie? Wat is betrokkenheid in deze situatie dan? Welke waarden zitten er precies achter wat we doen? Maak dat expliciet. Dan kun je merken dat een flink aantal waarden wel algemeen is geaccepteerd, maar dat de link tussen die waarden en

ENKELE FEITJES: - Lodewijk de Waal wordt geboren in 1950 te Rotterdam. - Begint op zijn negentiende bij verzekeringsmaatschappij RVS (onroerend goed). - Na diverse functies in 1988 verkozen als voorzitter van Dienstenbond FNV. - Houdt zich vanaf 1992 binnen FNV bezig met taken op het gebied van internationale samenwerking en ‘vakbeweging en levensbeschouwing’. - In 1997 gekozen als voorzitter van de vakcentrale FNV. - Naast diverse besturen, sinds juli 2006 Algemeen Directeur van Vereniging Humanitas. - Op dit moment Bestuursvoorzitter van de Humanistische Alliantie. - Lid van bestuur Solidar (Internationale Alliantie voor sociale en economische rechtvaardigheid). - Voorzitter Sociale Alliantie (thematisch netwerk van anti-armoedebeweging).

Geld

Spino | 19

AGENDA Wanneer? 25 februari 16-18 maart 17 maart 15 april

Waar? Amersfoort Putten [email protected] Rotterdam

Wat? Jong HV Wandeling Jong HV Weekend kopijsluiting Spino Jong HV Gespreksgroependag

Jong HV Wandeling Zin in een frisse neus en een gezellig gesprek? Stefanie Moerbeek nodigt jullie van harte uit mee te gaan met de volgende JongHV-wandeling! We verzamelen om 12 uur in de hal van het station Amersfoort. Het is fijn als je even laat weten of je meeloopt door te mailen naar [email protected]. Op de website vind je een impressie van de wandeling. Jong HV voorjaarsweekend Van 16-18 maart organiseren we het Jong HV voorjaarsweekend in de Beukhof in Putten. Het thema dit keer is “Berust, kies en zoek je feestneus.” In dit weekend zullen we de grenzen van de autonomie proberen te vinden en te verkennen. Wij zijn nieuwsgierig of dit helpt bij het maken van keuzes bijvoorbeeld om van het leven een feest te maken. Inschrijving: uiterlijk 8 maart bij Wilfred de Graaf, [email protected], telefoon 06-22384149. Graag aangeven: -Je naam, adres, telefoonummer, -Je e-mail adres -Eventuele dieetwensen Kosten: € 30,- voor leden Jong HV, € 40,- voor niet-leden overmaken voor 14 maart naar rekeningnummer 396646786 t.n.v. W.F. de Graaf, jr. te Alkmaar, onder vermelding van ‘Weekend Jong HV’ Vooruitblik naar het thema van de volgende Spino: communicatie De volgende Spino heeft ‘communicatie’ als thema. Wil je ook iets schrijven? Doe inspiratie op uit onderstaande vragen. Als je jouw bijdrage of idee stuurt naar [email protected] krijg je binnen een week een inhoudelijke reactie van ons! Doe dit wel voor 17 maart 2007. Waardevolle ervaringen: Kun je iets vertellen over een waardevol leermoment, dat heeft geleid tot betere communicatie? Welke momenten waren bepalend in je visie op communicatie? Setting en medium: Communicatie kan via allerlei settings en media. Denk bij setting aan een-op-een communicatie (tussen twee mensen), van een persoon naar een groep en van de ene groep naar de andere groep. Denk bij media aan communicatie in levende lijve, per telefoon, e-mail, sms, brieven, forum en chatboxen? Hoe ervaar je de verschillende settings en media? Heb je een bepaalde voorkeur? Waarom is dat? Maak je hierin bewuste keuzes? Inhoud: Communiceer je meer via de ratio of via je hart? Ervaar je onuitgesproken woorden, gedachten of gevoelens, bij jezelf of de ander? Ben je bewust van non-verbale communicatie (zoals lichaamstaal)? En welke rol speelt die? Luisteren: Wat is de rol van luisteren in communicatie? Hoe belangrijk is het en hoe moeilijk is het om écht te luisteren?

Meer info? www.jonghv.nl www.jonghv.nl Zie hieronder Zie hieronder

Problemen? Welke obstakels kom je tegen in je eigen communicatie? Bijvoorbeeld als je iemand iets duidelijk wil maken, maar het lijkt niet te lukken. En welke obstakels zie je in de maatschappij als geheel? Denk aan verschillen tussen culturen, generaties en mannen en vrouwen. Humanisten: Hebben humanisten een typerende manier van communiceren? En los daarvan: zouden ze dat moeten hebben? Jong HV: Een deel van de JongHV-leden kent elkaar. Ze hebben elkaar meestal ontmoet via gespreksgroepen, weekends, de Spino en andere activiteiten. Als jij bij deze groep hoort: hoe ervaar je de communicatie binnen deze club? Als je er niet bij hoort: heb je behoefte aan (een vorm van) communicatie met andere leden? Welke rol heeft de Spino in de communicatie binnen Jong HV? Uit onderzoek blijkt dat veel leden die (al dan niet bewust) nooit naar activiteiten gaan wel de Spino willen lezen. De Spino is grotendeels eenrichtingverkeer: een klein groepje schrijft voor een grote groep. Is dit een bevredigende vorm van communicatie? Heb je behoefte aan andere communicatiemiddelen tussen de leden? Jong HV Gespreksgroependag We nodigen we je uit voor een nieuwe gespreksgroependag, op zondagmiddag 15 april in Rotterdam. Het plan voor deze dag ontstond in een onaangekondigde opwelling van enthousiasme op de vorige gespreksgroependag, in maart 2006. Ook deze keer zijn de organisatoren er wederom in geslaagd om een professionele editie samen te stellen. De volgende twee items zullen onder de hamer komen: (1) de motivatieperikelen binnen een gespreksgroep: Herman Jan Verlaan zal ingaan op motivatoren en demotivatoren (2) de kwaliteit van een gesprek: Matthijs wil samen belangrijke parameters zoeken die een gesprek tot een succes zullen leiden. De toegang is gratis, wel vragen wij jullie om zelf iets te drinken mee te nemen. Je bent welkom op zondag 15 april vanaf 11.30. We beginnen stipt om 12.00 uur. De borrel start tussen 14.30 en 15:00. De locatie is het gebouw van Humanitas. Een routebeschrijving krijg je bij aanmelding, svp voor 1 april. Voor opgave of verder info mail of bel je met Matthijs, via [email protected] of 071-5170758. De organisatie (Herman Jan, Matthijs en Mark) zegt: tot ziens! Deze agenda is mogelijk niet actueel! Kijk op www.jonghv. nl ! Wil je per e-mail op de hoogte gehouden worden van aankomende activiteiten en nieuws van Jong HV? Stuur dan een e-mail naar Jong HV-medewerker Mark Bos: info@jonghv. nl

Iets voor jou? Begin april gaat Maaike Bakker afscheid nemen als voorzitter van de stuurgroep van Jong HV. Stiekem altijd al voorzitter van Jong HV willen worden? Mail ons dan op [email protected]. Jong HV is altijd op zoek naar enthousiaste mensen. Op onze website is te vinden welke vacatures er op dit moment precies open staan (www.jonghv.nl)


Het blad voor jonge humanisten, nummer 69, lente 2007

Recommend Documents