Het aandeel van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte bij jongeren in ambulante drugzorgcentra

Het aandeel van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte bij jongeren in ambulante drugzorgcentra

Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Sociaal Werk Optie Maatschappelijk Werk Academiejaar 2005-2006 Student Sam Smekens

INHOUDSTABEL

VOORWOORD .......................................................................................................................... 5 INLEIDING ............................................................................................................................... 6 PROBLEEMSTELLING ............................................................................................................... 7 1.

DE WERKING VAN AMBULANTE DRUGZORG MENEN .................................... 9 1.1. DOELSTELLINGEN ........................................................................................................... 9 1.2. WERKWIJZE ................................................................................................................... 11 1.3. DOELGROEP .................................................................................................................. 12

2.

DE KICK VAN DE PARTYDRUG.............................................................................. 14 2.1. PARTYDRUGS ................................................................................................................ 14 2.1.1. Partydrugs gedefinieerd........................................................................................ 14 2.1.2. Soorten partydrugs ............................................................................................... 16 2.1.2.1. XTC................................................................................................................. 16 2.1.2.2. Speed ............................................................................................................... 19 2.1.2.3. Cannabis .......................................................................................................... 22 2.1.2.4. Cocaïne............................................................................................................ 25 2.1.2.5. GHB (Gamma-Hydroxy-Butyraat) ................................................................. 28 2.1.2.6. Alcohol ............................................................................................................ 30 2.1.3. De Belgische drugwetgeving ............................................................................... 33 2.1.3.1. Wetgeving voor minderjarigen........................................................................ 33 2.1.3.2. Wetgeving voor meerderjarigen...................................................................... 34 2.2. KICK –EN SENSATIEDRANG............................................................................................ 38 2.2.1. Algemeen ............................................................................................................. 38 2.2.2. De kick ................................................................................................................. 39 2.2.2.1. De prikkeling................................................................................................... 40 2.2.2.2. De verveling .................................................................................................... 40 2.2.3. Soorten kicks ........................................................................................................ 41 2.2.3.1. Kicks en risicosporten of sporten in het algemeen.......................................... 41 2.2.3.2. Kicks en drugs................................................................................................. 42 2.2.3.3. Kicks en muziek .............................................................................................. 43

2

2.2.3.4. Kicks en geweld .............................................................................................. 44 2.2.3.5. Kicks en angst ................................................................................................. 45 2.2.3.6. Kicks en seksualiteit........................................................................................ 46 2.2.3.7. Kicks en snelheid ............................................................................................ 47 2.2.3.8. Kicks en avontuur............................................................................................ 48 2.2.4. Het fenomeen gewenning..................................................................................... 49 2.2.5. Risicogedrag als gevolg van het opzoeken van kicks .......................................... 50 2.3. DOELGROEP JONGEREN IN AMBULANTE DRUGZORG ...................................................... 53 2.3.1. Leeftijdscategorieën ............................................................................................. 53 2.3.2. Minderjarigen en de doorverwijzing van de jeugdrechtbank............................... 54 2.3.3. De meerderjarige en de procedure via justitie...................................................... 56 2.3.3.1. Vrijheid onder voorwaarden (VOV) ............................................................... 57 2.3.3.2. Probatievoorwaarden....................................................................................... 57 2.4. DE SPANNINGSBEHOEFTELIJST (SBL) ........................................................................... 59 2.4.1. Theoretische uitgangspunten van de vragenlijst .................................................. 60 2.4.2. Afname en scoring ............................................................................................... 61 2.4.3. Normen................................................................................................................. 62 2.4.4. De bruikbaarheid en toepasbaarheid .................................................................... 63 3.

OP ZOEK NAAR DE BEHOEFTEBEVREDIGING VAN KICKS ......................... 64 3.1. DE SELECTIE VAN DE DOELGROEP ................................................................................. 64 3.2. PROFIELEN VAN DE CLIËNTEN DIE IK VOLGDE ............................................................... 65 3.2.1. Gunter................................................................................................................... 65 3.2.2. Tom ...................................................................................................................... 66 3.2.3. Evelien.................................................................................................................. 67 3.2.4. David .................................................................................................................... 68 3.2.5. Piet........................................................................................................................ 69 3.3. WERKWIJZE ................................................................................................................... 71 3.3.1. Eerste gesprek ...................................................................................................... 71 3.3.2. Verwerking en analyse ......................................................................................... 72 3.3.3. Tweede gesprek.................................................................................................... 73 3.3.4. Reacties van de deelnemers aan de spanningsbehoeftelijst ................................. 74 3.3.5. Eigen ervaringen .................................................................................................. 76

3

3.4. RESULTATEN EN ANALYSE VAN DE SBL PER DEELNEMER ............................................. 77 3.4.1. Gunter................................................................................................................... 79 3.4.2. Tom ...................................................................................................................... 81 3.4.3. Evelien.................................................................................................................. 83 3.4.4. David .................................................................................................................... 85 3.4.5. Piet........................................................................................................................ 87 3.4.6. Gemiddelde scores ............................................................................................... 88 3.5. BRAINSTORM OMTRENT DE MOGELIJKE ANTWOORDEN OP DE PROBLEEMSTELLING ....... 89 3.6. REFLECTIE OP DE SBL EN BRUIKBAARHEID ERVAN IN DE HULPVERLENING................... 91 BESLUITEN ........................................................................................................................ 93

BIBLIOGRAFIE BIJLAGE 1: ORGANIGRAM VZW KOMPAS BIJLAGE 2: DE S.B.L. VRAGENLIJST

4

Voorwoord

Zonder de ondersteuning, medewerking en informatie van een aantal mensen had mijn eindwerk niet hetzelfde resultaat opgeleverd. Via deze weg wil ik die mensen oprecht danken voor de tijd dat ze voor me vrij hebben gemaakt gedurende deze zware, maar zeer leerrijke stageperiode. De combinatie stage en eindwerk was niet vanzelfsprekend en daarom ben ik de personen die me geholpen hebben zeer dankbaar.

Allereerst wil ik mijn stagebegeleider Bart Vande Kerckhove bedanken voor de nodige professionele informatie en aanmoedigingen bij het maken van mijn eindwerk. Bij hem kon ik altijd terecht als er mij iets niet duidelijk was. Het gaf me een grote voldoening om te weten dat de interesse in het thema van mijn eindwerk ook bij hem groot was en nog steeds is. Het was een waar genoegen om samen met Bart het thema te verkennen en de nodige bronnen te contacteren. Naast mijn stagebegeleider verdient ook mijn stagesupervisor Chris Debels zeker de nodige dank. Hij stond steeds voor me klaar met de nodige feedback en maakte me er telkens op attent als er iets minder goed liep zodat ik er mijn aandacht kon op vestigen. Ook zijn rustige aanpak had op mij een positieve invloed. In verband met de Spanningsbehoefte vragenlijst wil ik Dr. J.A. Feij, professor aan de faculteit psychologie te Amsterdam, bedanken. Hij bezorgde ons de nodige meet –en scoringsinstrumenten en gaf ons het vertrouwen om met zijn vragenlijst te werken. Naast de afname van de vragenlijst in ambulante drugzorg Menen kon ik ook terecht in het werkpunt te Kortrijk. Daar werkte ik samen met Paul Willeme. Hij hielp me om voldoende mijn doelgroep te contacteren en daarvoor richt ik ook naar hem toe een dankwoord. Ook de jongeren die de vragenlijst invulden, en me daardoor heel erg nuttige informatie verschaften, wil ik niet vergeten. Zonder hen was mijn eindwerk niet gelukt. Ik wil ook Pia Dejonckheere bedanken voor het kritisch lezen en becommentariëren van mijn werkstuk. Haar tips en bedenkingen waren erg leerrijk. Als laatste wil ik mijn ouders bedanken omdat zij het voor me mogelijk maakten dat ik de studies maatschappelijk werk kon aanvatten en bijgevolg ook deze stage kon vervolmaken.

5

Inleiding

Een stageplaats als Ambulante Drugzorg klinkt niet voor iedereen zo bekend in de oren. Vooral het woord “ambulant” kan voor enige verwarring zorgen. Daarom besloot ik om mijn eindwerk te starten met een duidelijke situering, doelstelling, werkwijze en historiek betreffende mijn stageplaats in het eerste hoofdstuk.

In een tweede hoofdstuk behandel ik de drie kernbegrippen uit de vraagstelling, nl. partydrugs, kicks en de doelgroep jongeren. Ik maak een afbakening in de soorten partydrugs en definieer ze om de beurt aan de hand van een vast patroon. Na de uitgebreide productinformatie, maak ik de sprong naar het thema “kicks”. In dit thema vindt u een globale weergave van het bestaande aanbod aan kicks, let wel, hierbij heb ik niet de intentie om een volledige lijst weer te geven. Ook behandel ik hierbij enkele raakvlakken die dicht bij de term in het uitstalraam liggen zoals daar zijn, prikkeling, verveling, gewenning en risicogedrag. Hierna omschrijf ik de doelgroep jongeren en het instrument waar ik mijn doelgroep mee benadert heb, nl. de spanningsbehoeftelijst. Bij het schrijven van dit hoofdstuk leerde ik heel wat bij en kon ik ook heel veel herkennen uit mijn eigen omgeving.

In een derde en tevens laatste hoofdstuk tracht ik de theoretische achtergrond in de praktijk om te zetten. Ik beschrijf er de vijf cliënten die de spanningsbehoeftelijst invulden en bespreek ze één voor één. Ervaringen, reflecties, resultaten en analyses met en van de doelgroep komen ook hier uitgebreid aan bod.

Aan de hand van deze gegevens tracht ik enkele besluiten te formuleren die al dan niet een antwoord bieden op mijn vraagstelling.

Veel plezier bij het lezen van dit eindwerk.

6

Probleemstelling

Is het gebruik van partydrugs voor jongeren in ambulante drugcentra de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen?

Ik loop stage in Ambulante Drugzorg Menen (ADM). Daar komen we in contact met zowel jongeren als volwassenen die een bepaalde drugproblematiek hebben. Om deze multi-dimensionele problematiek wat te ontleden maakte ik de nodige afbakeningen. Ik zal me beperken tot de partydrug-gebruikende jongeren en jongeren die niet meer gebruiken. Het zijn jongeren die vrijwillig of gedwongen door justitie op gesprek komen in een ambulant centrum. Ik richt me op de recreatieve druggebruikende jongeren, met andere woorden de weekendgebruikers. Ik maak de link tussen jongeren en partydrugs, omdat het een vaststaand feit is dat er in het weekend op party’s of andere festiviteiten nogal wat drugs geconsumeerd worden door een groot aantal jongeren(www.vitalsounds.be). Deze drugs kunnen het feesten leuker maken en/of verlengen. Enkele voorbeelden van partydrugs zijn: XTC, speed, cannabis, cocaïne, GHB en niet te vergeten, alcohol. Ik wil dit thema aansnijden omdat ik vind dat het gebruik van partydrugs door jongeren sterk onderschat wordt. Het taboe rond drugs is in de jongerencultuur zo goed als verdwenen en elke jongere kan zijn weekenddrugs gemakkelijk aanschaffen. Om mijn doelgroep voldoende te bereiken kan ik in twee ambulante centra terecht (Menen en Kortrijk). Verder kan ik ook ervaringen opdoen met de doelgroep via het project “Vitalsounds”. Jongeren kunnen ons treffen op party’s waar we aanwezig zijn met informatie en tips rond veiliger druggebruik en het beperken en voorkomen van risico’s. We bieden ze antwoorden op hun vragen rond druggebruik. Daarnaast is er ook een website van het project online waar de jongeren alle nodige informatie kunnen raadplegen en anoniem vragen stellen. Het doel van mijn eindwerk is de sensatiebehoefte bij deze jongeren te ontleden. We leven in een drukke, hypermoderne samenleving waarin veel mogelijk is voor jongeren. Om een leuk weekend of feest door te brengen, worden veel eisen gesteld. Het mag niet alledaags zijn, dat tikkeltje extra moet aanwezig zijn en dit duurt best tot in de vroege uurtjes. Om dit alles te verwezenlijken speelt sensatie een grote rol. Het opzoeken van kicks en spannende situaties

7

hangen hiermee nauw samen. Let wel, hier spreek ik slechts over een bepaalde groep jongeren. Niet alle jongeren hebben zoveel kicks nodig om een leuk weekend te beleven. Om de sensatiebehoefte bij deze jongeren te ontleden zal ik gebruik maken van een afgebakende vragenlijst nl., de spanningsbehoeftelijst (SBL). Die lijst is opgesteld door de Nederlandse professor J.A. Feij van de faculteit psychologie te Amsterdam en is een vernederlandste versie van de Sensation Seeking Scale van Dr. Marvin Zuckerman. Ik kreeg van professor J.A. Feij de toestemming om onder toezicht van mijn stagesupervisor (Bart Vande Kerckhove) die licentiaat in de klinische psychologie is, deze vragenlijst af te nemen. Eens ik via deze vragenlijst mijn doelgroep heb bereikt, (jongeren die een grote spanningsbehoefte vertonen) kan ik samen met deze jongeren hun behoefte verder gaan exploreren. Het gebruik van partydrugs kan de belangrijkste bron in de vervulling van de behoefte aan sensatie en kicks zijn, maar misschien zijn er nog andere zaken die deze behoefte voor een groter stuk bevredigen. Ik heb hiermee niet de bedoeling om wetenschappelijk onderzoek te doen, daarvoor is het tijdsbestek te kort en de opleiding maatschappelijk werk te beperkt. Ik wil wel graag een kwalitatief beeld krijgen van de kickbehoefte die jongeren hebben naar verschillende kickgerichte activiteiten. Door het gebruik van de SBL kan ik achteraf ook gaan kijken of deze vragenlijst een meerwaarde kan geven aan de hulpverlening, zodat deze lijst in de toekomst al dan niet verder kan gebruikt worden bij dit of een ander doelpubliek.

8

1. De werking van Ambulante drugzorg Menen Een korte geschiedenis… Het ambulante drugzorg centrum in Menen is ontstaan vanuit het algemene welzijnswerk. Het toenmalige JAC kreeg veel heroïnegebruikers over de vloer en de nood aan een specifiek centrum voor deze problematiek drong zich op. In samenspraak met vzw Kompas ontstond het ambulante centrum in Menen (ADM). Vzw kompas heeft tot op vandaag zeven ambulante punten in West-Vlaanderen (Menen, Kortrijk, Ieper, Wevelgem, Roeselare, Waregem en Torhout). Daarnaast zijn er nog twee residentiële programma’s in de stad Kortrijk waar de hoofdzetel van Kompas is gelegen (de crisisafdeling en het kortdurend therapeutische programma De Kier).

1.1. Doelstellingen 1

Ambulante Drugzorg Kompas heeft een zesvoudige doelstelling:

Via de adviesverstrekkende en informatieve functie kunnen de cliënten rekenen op de deskundigheid van het centrum. Deze functie wordt vaak geraadpleegd om antwoord te bieden op allerlei vragen rond drugs en druggebruik.

De misschien wel belangrijkste doelstelling van het ambulante centrum is de begeleiding van druggebruikers. Cliënten komen in een zekere regelmaat op gesprek. De termijn varieert naargelang de ernst en behoefte van de cliënt om op gesprek te komen. Het drugprobleem staat centraal, maar uitbreiding naar andere gebieden waar de cliënt

1

www.kompasvzw.be

9

problemen ervaart, is noodzakelijk. Zo kan het zijn dat de problematiek binnen de relatie hier ook heel duidelijk in naar voor komt. Vervolgens worden mogelijke oplossingen en alternatieven besproken.

Het motiveren van de cliënt is vaak de moeilijkste taak voor de hulpverlener. Vooral als cliënten gedwongen door justitie op gesprek komen is het niet gemakkelijk om hen aan te moedigen om samen te werken aan een betere toekomst. Anderzijds is wel enige motivatie vereist om een begeleiding op te starten, zodat een werkbare situatie kan gecreëerd worden.

Nadat de begeleiding in het centrum is stopgezet krijgen cliënten de kans om nog wat nazorg te krijgen. Dit is een specifieke begeleiding op verscheidene maatschappelijke levensgebieden zoals de sociale, financiële en relationele situatie van de cliënt die na een residentieel programma de begeleiding ambulant verder wil zetten.

Het substitutieprogramma is er voor de heroïneafhankelijke cliënten. Dit is een behandelingsprogramma met een vervangingsproduct. Het programma verloopt in samenspraak met een centrumarts die het vervangingsmiddel voorschrijft. Methadon en Buprenorphine zijn de gebruikelijke vervangingsmiddelen. Het is een strikt en langdurig programma met de bedoeling dat de cliënt geen heroïne bijgebruikt en gemotiveerd is tot verandering in zijn leven op verschillende gebieden.

Als laatste doelstelling onderhoudt men in ieder ambulant punt een oudergroep. Dit is een ontmoetingsgroep voor ouders van jongeren met een drugproblematiek. Ouders kunnen er hun ervaringen, gevoelens en belevingen uitwisselen en elkaar zo ondersteunen.

10

1.2. Werkwijze2

Wie terecht komt bij ambulante drugzorg Menen zal allereerst een intakefase moeten doorlopen alvorens aan de effectieve psychosociale begeleiding te starten: De intakefase wordt echter wel voorafgegaan door een telefonische afspraak of een doorverwijzing (bv. via justitie). Eens de afspraak is geregeld komt de cliënt op het vastgelegde tijdstip naar het ambulante centrum. Tijdens dit intakegesprek ontstaat er een eerste contact tussen de druggebruiker en de hulpverlener. Dit eerste contact is veelal doorslaggevend voor de rest van de begeleiding. Beide partijen leren elkaar kennen en het is van belang dat de cliënt zich gehoord en gewaardeerd voelt. Een ander doel van deze fase is, inzicht verwerven in de problematiek van de druggebruiker. Ook wordt de cliënt geïnformeerd over de werking van het centrum (huisregels). Op basis van enkele gesprekken, waarin ook gepeild wordt naar de motivatie van de cliënt, zal in samenspraak met collega’s en alle andere betrokken partijen beslist worden om de begeleiding al dan niet op te starten.

De uiteindelijke begeleiding start na een uitgebreide exploratie van de verschillende levensdomeinen. De begeleider gaat samen met de cliënt de doelstellingen van de begeleiding vooropstellen. Het mag duidelijk zijn dat niet enkel het druggebruik centraal staat. Andere domeinen zoals werksituatie, familiale context, relationele context, justitie, gezondheid,…, komen ook uitgebreid aan bod. Voor personen die de ambulante begeleiding niet aankunnen of waarbij het team inschat dat de situatie ambulant niet haalbaar is, wordt er naar een residentiële opname toegewerkt. Uiteraard blijft de cliënt vrij om hierover te beslissen.

Om nog een beter beeld te krijgen van de koepelorganisatie vzw Kompas waaronder de ambulante drugcentra vallen, kunt u in bijlage 1 achter aan dit werkstuk een uitgebreid organigram raadplegen.

2

www.kompasvzw.be

11

1.3. Doelgroep 3

In de Ambulante Drugzorg worden de gebruikers ingedeeld in twee groepen:

1) De schoolgaande druggebruikende jongeren:

We horen het alsmaar meer, er is een algemene trend dat er steeds op jongere leeftijd naar drugs gegrepen wordt 4 . Het is onvermijdelijk dat scholen met drugproblemen te kampen hebben. De school moet de druggebruikende jongere zo vroeg mogelijk trachten op te vangen om verdere problemen te vermijden. Gezien druggebruik het hele leven van de jongere beïnvloedt, is samenwerking essentieel. Daarom werd een netwerk opgericht tussen scholen, ouders, centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) en ambulante drugzorg als externe dienst. Dit bleek geen overbodige luxe.

2) De justitiële druggebruikers:

Justitiële diensten hebben de mogelijkheid om in bepaalde gevallen een alternatieve maatregel toe te passen in plaats van een gevangenisstraf. Hiervoor komen drie maatregelen in aanmerking:

Ten eerste is er strafbemiddeling. De Procureur Des Konings kan de betrokkene voorstellen om in begeleiding te komen voor zijn drugproblematiek. Als de persoon hiermee akkoord gaat en de begeleiding tot een goed einde brengt, vervalt de straf.

Ten tweede is er de vrijheid onder voorwaarden (VOV). De onderzoeksrechter kan de persoon in vrijheid stellen onder bepaalde voorwaarden. Opnieuw kan het volgen van een vormingsprogramma zoals een ambulante begeleiding een alternatief zijn voor voorlopige hechtenis.

Ten derde kan de rechter probatievoorwaarden opleggen die kunnen bestaan uit dienstverlening (werkstraf) of het volgen van een sociaal-educatieve opleiding. Ook 3

www.kompasvzw.be

12

hier kan het positief afronden van die vorming leiden tot verval van de straf bij een probatiemaatregel.

Door deze drie maatregelen toe te passen kan de zin voor verantwoordelijkheid van de betrokkene getest worden. Er wordt zo ook effectief gewerkt rond de problematiek, terwijl dat niet het geval is bij een feitelijke opsluiting van de betrokkene.

4

http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/gezondheid/2002-11_drugs.htm

13

2. De kick van de partydrug

2.1. Partydrugs

2.1.1.

Partydrugs gedefinieerd

Wat zijn partydrugs? De term spreekt eigelijk voor zich. Tijdens het uitgaan in disco’s, clubs, café’s,... worden naast tabak en alcohol ook al eens andere drugs gebruikt. Sommige drugs geven energie en dragen ertoe bij dat je langer op de dansvloer kan staan, andere geven je een opgewekt gevoel zodat je de tijd van je leven beleeft. Partydrugs zijn dus middelen die oppeppend en stimulerend werken en veel gebruikt worden in het uitgaanscircuit. Partydrugs worden ook al eens uitgaansdrugs genoemd. Men gebruikt die middelen meestal niet door de week met als gevolg dat het gebruik in de meeste gevallen beperkt, maar daarom niet ongevaarlijk blijft. Middelen zoals XTC, cocaïne en speed zijn de uitgaansdrugs bij uitstek. Elke drug heeft zijn eigen risico’s met betrekking tot verslaving (zowel lichamelijke als geestelijke afhankelijkheid), schade op korte en lange termijn, positieve en negatieve effecten, enz. Op het eerste zicht lijken partydrugs onschuldige snoepjes. Het gebruik blijft binnen de perken en enkel in het weekend. Zo onschuldig zijn ze echter niet. Bij de meeste partydrugs weet je niet wat je juist inneemt. Het uitzicht van pillen of poeders biedt geen enkele garantie voor de samenstelling van het product en de veiligheid ervan. Twee identieke pillen kunnen soms een totaal verschillende werking en samenstelling hebben zonder je dat weet. Voeg daarbij het combineren van partydrugs met alcohol en andere drugs en je hebt de belangrijkste oorzaken van crisissituaties. Een pijnlijk gevolg hiervan kan zijn: overdosering.

14

Om de lezer een globaal beeld van het partydruggebruik in België te geven breng ik enkele cijfergegevens hieromtrent. De gegevens komen uit een onderzoek van Partywise (preventieproject van de Vereniging voor Alcohol en drugproblemen, VAD) naar de trends in druggebruik in het uitgaansleven 5 :

In 2003 bevroeg partywise meer dan 650 partygangers naar de trends in druggebruik in het uitgaansleven. In 2004 werden aanvullend sleutelfiguren uit het uitgaansleven bevraagd. Bijna alle bevraagde jongeren gebruikten ooit alcohol en meer dan de helft gebruikte ooit cannabis. Vooral de zwaardere bieren en sterke dranken zijn populair. Combigebruik (meer dan één drug op een avond gebruiken) was de meest in het oog springende trend. De meerderheid van de partygangers zijn mannelijk (64%) en is gemiddeld 22 jaar. De helft werkt en de andere helft is student. Drie op vier luisteren graag naar dance muziek. Eén op de vijf had in het laatste jaar XTC gebruikt, één op de tien cocaïne en één op de tien speed, waarvan de meerderheid occasioneel. De feestgangers zien vooral een stijging van het cocaïnegebruik. Er zouden tegenwoordig ook meer XTC pillen genomen worden op één avond. Ze zijn goedkoper dan cocaïne en om deze reden worden ze vaker door jongere mensen gebruikt. Drie op de vier zegt dat ze de drugs combineren met alcohol en bijna de helft combineer verschillende illegale drugs. Alcohol, cannabis en XTC zijn de meest voorkomende combinaties. Ook via de website van ons risicoreductieproject Vitalsounds 6 kon ik enkele trends in cijfers omgezet verkrijgen. Er is op de site een poll (vraag met meerkeuze antwoorden) opgestart die het gebruik van partydrugs in het uitgaansleven becijfert. De poll wordt als volgt omschreven: “Uitgaan in het weekend is voor mij niet compleet zonder…” Hierbij komt alcohol veruit op de eerste plaats (32%) met dubbel zoveel stemmen als cannabis (16%), XTC (16%) en speed(17%) die ongeveer evenveel gebruikt worden. Dan komt cocaïne (11%) en als laatste GHB (7%).

5 6

Partywise (2003) Kwantitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het uitgaansleven http://www.vitalsounds.be

15

2.1.2.

Soorten partydrugs

Bij het selecteren van de soorten partydrugs heb ik me gebaseerd op de prevalentie van de middelen in het uitgaansleven 7 . Ik ben me ervan bewust dat ik geen volledige lijst van partydrugs heb opgesteld. Deze lijst opstellen is praktisch onmogelijk gezien het aantal nieuwe partydrugs die op de markt verschijnt alsmaar groeit. Ik heb me dus beperkt tot de populaire uitgaansdrugs XTC, speed, cannabis, cocaïne, GHB en alcohol. Men kan zich vragen stellen bij het feit dat ik cannabis en alcohol onder de noemer partydrugs vermeld, gezien dit eerder “downers” dan “uppers” zijn. Toch neem ik beide drugs erbij om vier redenen: − Alcohol is een niet te onderschatten drug bij jongeren én volwassenen. − Het ontremmend effect maakt jongeren losser, zodat de middelen stimulerend ervaren worden. − Cannabis wordt in het algemeen veel gebruikt door jongeren in het uitgaansleven en staat bekend om zijn “lach-effect” (ook wel lachkick genoemd). Het maakt het feesten dus extra leuk. − Het zijn twee producten die vaak worden gecombineerd met de andere partydrugs.

2.1.2.1. •

XTC 8

Wat:

XTC is een chemische drug, die vooral wordt gebruikt in het uitgaansleven. De letters XTC komen van het Engelse woord “ecstasy”, dat betekent extase of opgetogenheid. Het middel heeft een dubbele werking. Enerzijds heeft het een oppeppend effect en anderzijds een bewustzijnsveranderend effect. XTC behoort tot de amfetaminefamilie en de werkzame stof in XTC heet MDMA (MethyleenDioxyMethAmfetamine).

7 8

www.trimbos.nl/Downloads/Persberichten/DimsEducare.pdf Brochure XTC, uitgegeven door Jellinek preventie

16

•

Vorm:

XTC wordt op de markt gebracht onder de vorm van pillen, capsules en poeder. Het is verkrijgbaar in verschillende gekleurde pillen of capsules en vaak staat er een afbeelding of logo op de pil. Bijvoorbeeld een smiley (lachend gezichtje) of het logo van een bekend automerk. Zoals gezegd, de vorm of kleur van de pil zegt niets over de inhoud. Niet alle pillen bevatten evenveel MDMA. Ook bestaat er zoiets als “herbal XTC” of Ephedra. De werkzame stof hierin is efedrine. Die stof heeft een stimulerende werking. •

Effecten op korte termijn:

Positieve effecten:

XTC geeft je een euforisch, verliefd gevoel. Het verhoogt lustgevoelens voor bepaalde personen. XTC heeft niet voor niets de bijnaam “lovedrug”. Onder invloed van XTC kan je jezelf heel goed inleven in de situatie van een ander. Je verstaat volledig wat hij/zij wil zeggen en je kan het ook perfect visualiseren. Na het gebruik van XTC neemt de behoefte aan praten en sociaal contact toe. Zo erg dat het de intimiteit tijdens het praten met een ander vergroot. Het energiegehalte in je lichaam stijgt zienderogen en je lichaam begint te tintelen. Je voelt die drang om te bewegen en dit nog het liefst onder de vorm van dansen. Dansen, op muziek die je nog meer dan voorheen kan appreciëren. De klanken worden scherper en mooier gehoord zodat je volledig “uit je dak” gaat. Dit “uit je dak gaan” kan gepaard gaan met het steeds willen aanraken van anderen en ze vast willen pakken. Hier komt het love-effect weer naar boven.

Het is duidelijk, als men deze positieve effecten op een rij zet, dat XTC dé partydrug bij uitstek is voor mensen die een geweldig feest willen meemaken. Je kunt er enkele uren non-stop door dansen, zonder vermoeidheid te voelen. Na ongeveer vier tot zes uur is XTC uitgewerkt. Als meer pillen op één avond worden geslikt of enkele dagen na elkaar, gaat het oppeppende effect overheersen.

17

Negatieve effecten:

Na het slikken van één of meerdere XTC-pillen kan men zich misselijk gaan voelen en braakneigingen vertonen. Die misselijkheid kan overgaan in barstende hoofdpijn door het te hoge gehalte aan energie in je lichaam. De hersenen moeten te vlug werken en worden overbelast. Bij hogere doseringen kan men verward raken. Men beseft niet meer wat men doet of waar men is en dit kan angst veroorzaken. Angst is nooit goed bij druggebruik. Zowel voor, tijdens als na gebruik van drugs is angst een slechte raadgever. Na XTC gebruikt te hebben is het vaak moeilijk om in te slapen. Het oppeppende effect van XTC zorgt ervoor dat je onvermoeibaar wordt, waardoor je urenlang geen slaap nodig hebt en ook geen slaap kan vatten.

Om XTC niet in een al te positief daglicht te plaatsen vond ik het ook mijn taak om de keerzijde van de medaille aan het licht te brengen. Al moet het wel gezegd, de positieve effecten geven meestal de doorslag bij het al dan niet gebruiken van XTC. •

Risico’s op korte termijn:

Wie geen risico’s wil lopen, moet geen XTC gebruiken. Hoe meer en hoe vaker je het middel gebruikt, hoe groter de risico’s zijn. Ik heb het enkel over de risico’s op korte termijn, gezien ik mij richt op de jongere experimenteerder met partydrugs.

Het allerbelangrijkste risico bij XTC-gebruik is oververhitting. Wie urenlang op de dansvloer staat zonder het nodige non-alcoholische vocht in te nemen, kan verhit geraken. Het beste middel hiertegen is water of frisdrank. XTC-gebruik door hartpatiënten is niet aan te raden. Het verhoogt de hartslag en kan zo een hartaanval veroorzaken. Ook het gebruik van XTC door mensen met epilepsie kan zware gevolgen hebben, daar XTC in staat is om epileptische aanvallen uit te lokken. Overdosering is en blijft altijd een risico bij druggebruik (teveel pillen op één avond innemen). Het probleem voor de gebruiker is dat men niet weet hoeveel MDMA de XTC-pil bevat. Men gebruikt dus op het gevoel afgaande. Deelnemen aan het verkeer nadat je XTC gebruikt hebt, is zeker af te raden. Dit geldt trouwens voor elke drug. Door het hallucinerende en oppeppende effect van XTC kan het

18

gebeuren dat je afstanden foutief inschat of je energieke lichaam te snel wil gaan. De gevolgen kunnen verstrekkend zijn als we denken aan het stijgend aantal weekendongevallen. XTC roept intieme gevoelens op. Gecombineerd met een zorgeloze stemming kan men al eens vergeten om veilige seksuele betrekking te hebben. “The love drug” zou wel eens nare gevolgen kunnen hebben als men geen of op een onveilige manier anticonceptiva gebruikt. De combinatie van XTC met medicijnen kan heel gevaarlijk zijn. Eén van de gevolgen kan overdosering of “out-gaan” (het bewustzijn verliezen) zijn. Veel hangt hierbij af van de sterkte van de medicijnen. •

Is XTC verslavend?

Lichamelijke verslaving aan XTC komt heel zelden voor. Wel kan het zijn dat men geestelijk verslaafd wordt aan het product. Je kunt dan bijvoorbeeld niet meer genieten van een dancingbezoek zonder XTC gebruikt te hebben. Het “love-effect” van XTC verdwijnt als men vaak XTC gebruikt.

2.1.2.2. •

Speed 9

Wat

Speed is de populaire naam voor amfetamine. Dat is een chemisch stimulerend middel. Speed stimuleert het deel van het zenuwstelsel dat allerlei functies van het lichaam (hartslag, bloeddruk, ademhaling, lichaamstemperatuur en spijsvertering) aanstuurt. Al deze functies worden extra gestimuleerd en het lichaam zal overactief worden. •

Vorm

Speed komt meestal voor in poedervorm. Het kan ook via de mond ingenomen worden in de vorm van een pil. Soms wordt speedpoeder in een sigarettenvloeitje geplaatst en dichtgedraaid. Daarna wordt het oraal ingenomen. Deze wijze van gebruik heet “het speedbommetje”. Een vierde en laatste wijze van inneming is: spuiten. Hier wordt het poeder opgelost in water en in de ader gespoten. Bij recreatieve speedgebruikers komt dit slechts heel 9

Brochure speed, uitgegeven door Jellinek preventie

19

zelden voor. Onderhuids spuiten wordt veelal geassocieerd met marginaal gebruik en daar willen de recreatieve weekendgebruikers niet mee vergeleken worden. •

Effecten op korte termijn:

Positieve effecten:

Speed geeft je een euforisch, zalig gevoel. Je bent in een opperbeste stemming en klaar om je beentjes te strekken op de dansvloer. Ook hier krijgt het energiegehalte een enorme boost, zodat stilstaan nog moeilijk gaat. Het lichaam heeft nood aan beweging. Ook het zelfvertrouwen gaat plots de hoogte in. Je staat sterker in je schoenen en kan tegen iedereen je mening zeggen. Dankzij het hogere zelfvertrouwen zal je verlangen naar sociaal contact ook stijgen. Vaak lijkt het erop alsof je tegen een spraakwaterval praat als je praat met iemand die speed genomen heeft. De speedgebruiker heeft de indruk dat hij helderder en sneller kan denken. Hij kan zich ook heel goed inleven in de situatie van iemand anders.

Als we al deze leuke kenmerken op een rijtje zetten lijkt het gebruik van speed een schitterende belevenis, ideaal om een feest mee door te komen. De effecten van speed houden gemiddeld ongeveer 5 tot 8u aan, maar dit kan ook langer zijn.

Negatieve effecten:

Na inname van speed is het bijna onmogelijk om te slapen. Als de speed na het feesten nog niet is uitgewerkt en je wilt slapen, is het heel goed mogelijk dat je geen slaap kunt vatten. Dit komt doordat de eerder vernoemde functies van het lichaam nog steeds niet terug op peil zijn. In plaats van een actief, alert en vrolijk gevoel kan het ook zijn dat je erg rusteloos wordt en bij hogere dosissen kunnen verschijnselen zoals angst, agressie, paranoia en psychische klachten voorkomen. De dag na het speedgebruik kan je erg moe, prikkelbaar en neerslachtig zijn. Je wordt dan liever met rust gelaten. Dit fenomeen wordt “de afkick” genoemd.

20

•

Risico’s op korte termijn:

Speedgebruik kan leiden tot oververhitting. Afkoeling, rust en voldoende drinken zijn van levensbelang, zeker als men een warme discotheek binnengaat met weinig ventilatie. Als ik spreek over voldoende drinken bedoel ik, voldoende niet-alcoholische drankjes. Bij voorkeur water of suikerbevattende drankjes. Bij het snuiven van speed kan je irritatie in de neus voelen. Een chronische ontsteking van het neusslijmvlies kan ontstaan (bij frequent gebruik). Ademhalingsstoornissen kunnen ontstaan doordat het lichaam opnieuw heel hard moet werken en het hart snel tekeer moet gaan. Het gebruik van speed door mensen met epilepsie kan zware gevolgen hebben. Speed is naast XTC ook in staat om epileptische aanvallen uit te lokken met de bekende gevolgen (bewusteloosheid, stuiptrekkingen, coma). Het lichaam kan in een plotse opwindingstoestand terechtkomen zodat je met jezelf geen raad meer weet. Dit kan leiden tot paniekaanvallen. Het is niet aangewezen om na speed gebruik deel te nemen aan het verkeer. Door je actieve en zelfverzekerde houding kan het gebeuren dat je onoplettend wordt, de verkeersregels aan je laars lapt en bij gevolg ook een verkeersaccident veroorzaakt. Overdosering is ook hier een reëel risico. De kwaliteit van speed kan je goed gewaarworden omdat je het door je neus inneemt. Je voelt of smaak al gauw hoe sterk het goedje is. •

Is speed verslavend?

Bij geregeld speedgebruik treedt gewenning aan het product op. Men zal steeds hogere dosissen nodig hebben om hetzelfde effect te verkrijgen. Ook ontwenningsverschijnselen komen voor bij speedgebruik. De dag na gebruik ben je oververmoeid, prikkelbaar en lusteloos. Het gebeurt regelmatig dat men die toestand wil voorkomen door het sparen van een restje om de dag erna te gebruiken. Dit kan de negatieve gemoedstoestand opkrikken, maar de vermoeidheid komt dan toch de dag erna. Ook kan iemand geestelijk afhankelijk worden van speed. Men vindt het feesten niet meer zo leuk zonder een lijntje speed.

21

2.1.2.3. •

Cannabis 10

Wat

Cannabis, ook wel hasj, weed, marihuana of shit genaamd, is afkomstig van de hennepplant. Deze benamingen kunnen we onderverdelen in 2 categorieën. Cannabis of weed zijn de bloemtoppen en bladeren van de hennepplant. Deze hebben een groene tot lichtbruine kleur. Hasj of shit ontstaat door de bloemtoppen te koelen en te zeven. De harskorrels die dan overblijven, worden tot blokjes of reepjes geperst. De kleur loopt uiteen van bruin tot zwart. Marihuana is de overkoepelende benaming voor de verschillende varianten. Cannabis en hasj komen in allerlei verschillende soorten op de markt afhankelijk van het land van afkomst en het THC gehalte. THC (tetrahydrocannabinol) is de werkzame stof van de plant. Die stof zit voornamelijk in het hars van de bloemtoppen. •

Vorm

Cannabis kan je roken of blowen, eten en drinken: -

Roken: kan gebeuren op drie manieren. Ten eerste kan je een joint roken door de verkruimelde cannabis al dan niet te vermengen met tabak en in een sigarettenblaadje toerollen en oproken. Dit is de meest voorkomende vorm van gebruik. De andere twee manieren van roken zijn, de waterpijp of vaporiser (koelsysteem waarbij de rook door water gaat en dan geïnhaleerd wordt) en de verdamper (de cannabis wordt niet verbrand maar verhit). Zo krijgt de roker minder teer en koolmonoxide binnen.

-

Eten: kan bijvoorbeeld door het maken van een zogenaamde “spacecake” of “spaceculoos”. De effecten van het eten zijn over het algemeen een stuk heftiger dan het roken. Dit verklaart zich grotendeels doordat het heel moeilijk is om te doseren.

-

Drinken: kan in de vorm van thee, “weedthee” genaamd. De verkruimelde weed wordt in een thee-ei geplaatst dat men even laat trekken.

Het mag duidelijk zijn dat cannabis in het uitgaansleven het meest gerookt wordt. De andere methoden kunnen wel thuis eens uitgeprobeerd worden. 10

Brochure cannabis, uitgegeven door Jellinek preventie

22

•

Effecten op korte termijn:

Positieve effecten:

Cannabis geeft je een ontspannen, prettig gevoel. Men kan even de stress van het dagelijkse leven vergeten door zich naar “hogere oorden” te begeven. Door cannabisgebruik wordt je denken creatiever en je fantasie wordt erg geprikkeld. De gekste gedachten en verhalen kunnen uitgevonden worden. Cannabis versterkt de zintuiglijke waarneming. Muziek klinkt intenser, eten smaakt beter en aanrakingen voelen prettiger. Na cannabisgebruik kan men een “lachkick” gewaar worden. Je kunt plots lachen om iets onbenullig en deze lach kan ongekende hoogtes aannemen waardoor je een tijdje niet meer bijkomt van het lachen. Het leven kan een stuk vrolijker bekeken worden na het gebruik van cannabis. Men zal alle problemen uit de realiteit even langs de zonnige kant gaan bekijken. Cannabis werkt pijnstillend. Daarom wordt het ook vaak in de medische wereld gebruikt. Door het gebruik van cannabis verhoogt de drang naar sociaal contact en spraakzaamheid. Cannabis is niet echt een drug waarvan je actief wordt en urenlang door op de dansvloer staat. Het is wel een drug die het uitgaan leuker kan maken door de hoge amusementswaarde die eraan verbonden is.

Negatieve effecten:

Het roken van een joint is zwaarder dan het roken van een normale sigaret. Hoestbuien kunnen hiervan een gevolg zijn. Er wordt beweerd dat het roken van een joint overeenstemt met zeven sigaretten. Het fabeltje dat een joint gezonder is dan een gewone sigaret kan dus voor eens en voor altijd vergeten worden. De rook van een joint bevat drie keer meer teer en vijf keer meer koolmonoxide dan de rook van tabak. De combinatie cannabis/alcohol kan misselijkheid opwekken. Men zal zich draaierig gaan voelen en de neiging hebben om alleen te willen zijn. Verwarring en klungeligheid zijn twee kenmerken van personen die gerookt hebben. De spraak gaat er ook niet op vooruit. Men zal op een lallende manier gaan praten. Onduidelijkheid troef dus!

23

Een versnelde hartslag, rode ogen, gespannen gevoel en opwinding kunnen een paniekaanval in de hand werken (vooral bij onervaren gebruikers).

Deze negatieve effecten komen niet veel voor. Onervaren gebruikers kunnen al eens ziek worden, maar ervaren blowers hebben vaak niet veel last van deze negatieve effecten. •

Risico’s op korte termijn

In combinatie met alcohol kan cannabis misselijkheid en draaierigheid veroorzaken. Het kan ook gebeuren dat de gebruiker angstig wordt door die misselijkheid. Dit kan tot gevolg hebben dat de gebruiker flauwvalt. Soms draait cannabisgebruik verkeerd uit en wordt de gebruiker depressief. Hij begint te flippen (populair taalgebruik). De kans op flippen is het grootst bij de onervaren gebruiker of bij mensen die gespannen zijn. Cannabis en deelnemen aan het verkeer gaan niet samen. Het cannabisgebruik leidt tot een verslechterde koershouding op de weg. Ook zal de reactiesnelheid verminderen. Cannabis zorgt voor een andere waarneming, zodat men in het verkeer bepaalde zaken foutief kan gaan inschatten.

Partydruggebruikers zijn vaak personen die, vooraleer ze begonnen experimenteren met XTC, speed, cocaïne, enz al ervaringen hebben met cannabis. Het komt dus bij deze mensen niet vaak voor dat ze fout gaan door cannabisgebruik. •

Is cannabis verslavend?

Cannabis is voornamelijk geestelijk verslavend. Hoe langer en geregelder men cannabis gebruikt, hoe meer en hoe beter men het product aankan. Personen die veel cannabis gebruiken gaan ervoor zorgen dat ze altijd wel een beetje cannabis op zak hebben. Cannabis is ook wel een drug die door de week kan gebruikt worden (bijvoorbeeld voor het slapen, na school of na het werk). De kans op lichamelijke afhankelijkheid is niet groot maar wel bestaande. Onthoudingsverschijnselen kunnen optreden als de persoon gedurende lange tijd stopt met blowen. Men voelt zich lusteloos, prikkelbaar en slaapt slecht.

24

2.1.2.4.

Cocaïne 11

Het cocaïnegebruik zit in de lift. Wie er in het uitgaansleven wil bijhoren snuift cocaïne. Daardoor heeft de “knuffeldrug” XTC tegenwoordig wat minder aantrek. •

Wat

Cocaïne is een wit, kristalachtig poeder dat via een chemisch proces onttrokken wordt aan de cocaplant. Meestal noemt men het “coke”, “C”, “Blanche” of “witte”. Cocaïne is enerzijds een opwekkend middel, anderzijds heeft het een plaatselijk verdovende werking. Cocaïne is een “upper”, het heeft een stimulerende werking. •

Vorm

Cocaïnepoeder wordt gesnoven, gerookt, gebased of gespoten. Snuiven is de minst schadelijke manier van gebruik en roken de meest schadelijke. -

Snuiven: het cocaïnepoeder wordt in een “lijntje” gelegd en met of zonder kokertje in de neus opgesnoven. Dit is de meest voorkomende manier van gebruik in het uitgaansleven.

-

Roken of basen: ruwe cocaïne is zeer moeilijk te roken en moet eerst worden omgezet in een cocaïnebase (ook wel crack of freebase genaamd). De cocaïnebase wordt gemaakt met ammoniak (zeer schadelijk voor de longen) of met maagzout. Cocaïne roken is de snelste manier om het middel in de hersenen te krijgen. Het effect is echter zeer kort, maar krachtig. Dit leidt vaak tot overmatig gebruik en afhankelijkheid. Dit komt zelden voor bij de weekendgebruikers die coke gebruiken in het uitgaansleven.

-

Spuiten: Cocaïne wordt vermengd met water en intraveneus ingebracht. Deze vorm komt zelden tot nooit voor bij de recreatieve weekendgebruiker. Ook hier wordt de link gelegd naar de gemarginaliseerde “junk”. Personen die in het uitgaansleven al eens cocaïne gebruiken willen in geen geval geassocieerd worden met de spuitende cocaïnegebruiker.

In wat volgt richt ik me enkel op de snuivende cocaïnegebruiker.

11

Brochure cocaïne, uitgegeven door Jellinek preventie

25

•

Effecten op korte termijn

Positieve effecten:

Men krijgt een vrolijk, opgewekt gevoel. Je hebt behoefte om leuke dingen te doen die je de nodige kicks doen ervaren. Je lichaam zit vol energie en die moet je ergens kwijt. De dansvloer is hiervoor de perfecte plaats. Hongergevoel en vermoeidheid verdwijnen als sneeuw voor de zon. Hier schuilt het gevaar er echter in dat mensen die vaak cocaïne gaan gebruiken drastisch vermageren. Er ontwikkelt zich een trend onder jonge meisjes om zo de nodige kilo’s af te vallen. Na het gebruik van cocaïne neemt het uithoudingsvermogen toe. Je kunt urenlang op de dansvloer staan zonder enige vermoeidheid te merken. De gebruiker van cocaïne krijgt “praatkicks”. Opnieuw komt hier het spraakwatervalaspect van druggebruik voor. Vergelijkbaar met XTC-gebruik neemt ook het zelfvertrouwen toe bij cocaïnegebruik. Men voelt zich opperbest (“king of the world–gevoel”). Het denken lijkt sneller en helderder te gaan. Cocaïne heeft de reputatie dat het de seksuele lusten prikkelt. Je kan de seksuele daad langer rekken en zo “beter en meer” genot hebben van de betrekking. Ook hier schuilt een potentieel gevaar. Door te lange en onstuimige seksuele betrekking kan het gebeuren dat er beschadiging van de geslachtsdelen optreedt.

Het gebruik van cocaïne lijkt op het eerste gezicht heel erg aanlokkelijk om het feest van je leven mee te maken.

Negatieve effecten:

Als de coke uitgewerkt is voelt men zich rusteloos, neerslachtig en wil men terug gebruiken om deze negatieve verschijnselen tegen te gaan. Ook hier komt het nogal eens voor dat men een lijntje overhoudt voor “the day after” om de afkickverschijnselen te temperen. Cocaïne verhoogt de lichaamstemperatuur en versnelt het hartritme. Bij het innemen van een te hoge dosis kan angst en paranoia optreden. Het denkproces verandert naar de negatieve kant en je krijgt een benauwd gevoel. Duizeligheid, misselijkheid, braken en agressief gedrag zijn vaak ook gevolgen van cocaïnegebruik. 26

•

Risico’s op korte termijn

Door veel snuiven kan het neusslijmvlies gaan ontsteken. Dit kan als heel pijnlijk ervaren worden. Chronische ontstekingen aan de luchtwegen kunnen hiervan een gevolg zijn. Ademhalingsstoornissen kunnen door de verhoogde hartslag paniek veroorzaken. Ook cocaïne kan een epileptische aanval veroorzaken bij mensen die hier vatbaar voor zijn. Door het stijgen van de bloeddruk kan een hersenbloeding ontstaan. Dit kan leiden tot het scheuren van de bloedvaten in de hersenen met mogelijk een comateuze toestand of zelfs de dood tot gevolg. Cocaïnegebruik en deelname aan het verkeer gaan absoluut niet samen. Je lichaam bevindt zich in een staat van opwinding en alles kan niet snel genoeg gaan, ook in het verkeer. Door de ongeremdheid kan men wel eens vergeten om de nodige anticonceptiva te gebruiken. De gevolgen hiervan zijn ook niet te onderschatten.

Velen rekenen cocaïne eerder bij de echte harddrugs voor junkies. Als we spreken over het basen en shotten van de drug kan deze uitspraak kloppen. Cocaïne wordt ook al eens de “high society drug” genoemd. Dit verwijst naar de hoge kostprijs van de drug. Cocaïne is veruit de duurste partydrug die ik bespreek. (ong. 50€/gr) Voor jongeren is dit vaak een hinderpaal en gaan ze het product niet kopen. Toch denkt de jongere nogal eens meer aan de kwaliteit dan aan de kwantiteit. Cocaïne zal hen een spetterend weekend geven in ruil voor 50€. •

Is cocaïne verslavend?

Het grootste risico van cocaïne is misschien nog wel de kans op verslaving. Dat wil niet zeggen dat je meteen verslaafd bent omdat je eens cocaïne gebruikt. Er zijn vele mensen die cocaïne enkel voor speciale gelegenheden gebruiken en zo hun gebruik heel goed in de hand hebben. Als je toch afhankelijk raakt kan dit op lichamelijk, geestelijk, sociaal en financieel vlak ernstige schade veroorzaken.

Link naar praktijk: vele gebruikers die bij ons naar het centrum komen benadrukken telkens dat coke zo speciaal en lekker is dat men er niet kan afblijven. Cocaïnegebruikers zijn daardoor ook heel moeilijk om mee te werken, vooral als het gebruik nog niet als

27

problematisch wordt aanzien door de gebruiker zelf. Daarom is er een werkgroep opgericht met enkele medewerkers van vzw Kompas rond de problematiek.

Tolerantie en ontwenningsverschijnselen treden op bij veel en regelmatig gebruik. Een echte cocaïneverslaving krijg je pas als het je leven gaat domineren. Men gaat zowel in de week als in het weekend het middel gebruiken. Personen die cocaïne gebruiken tijdens het uitgaan en uitsluitend in het weekend ervaren meestal geen dergelijke verschijnselen. Men kan het gebruik beperkt houden tot bijvoorbeeld 1 gram in het weekend.

2.1.2.5. •

GHB (Gamma-Hydroxy-Butyraat) 12

Wat

GHB is een poeder dat opgelost is in water. Het komt op de markt als een helder, stroperig en zoutsmakend drankje en zit verpakt in een plastiek buisje. Het buisje bevat meestal zo’n 3 tot 5 ml vloeistof. Soms voegt men er smaakstoffen bij om de zoute smaak te neutraliseren. GHB heeft een verdovende werking op het centrale zenuwstelsel.

Misverstand: GHB is geen vloeibare XTC. GHB wordt soms volledig ten onrechte onder de noemer “vloeibare XTC” verkocht. Beiden hebben niets met elkaar te maken. •

Vorm

GHB wordt meestal opgelost in frisdrank en opgedronken. GHB oplossen in alcoholische dranken is gevaarlijk omdat GHB en alcohol mekaars effecten versterken met als mogelijk gevolg, overdosering.

12

Brochure GHB, uigegeven door Unity, Drugs info team en Jellinek preventie

28

•

Effecten op korte termijn

Positieve effecten:

GHB geeft je een vrolijk, kalm en ontspannen gevoel. Men wordt ongeremd en de angst die er eerder was verdwijnt als sneeuw voor de zon. Doordat die angst verdwenen is wordt men een stijgende behoefte om te praten gewaar. Die kan overslaan in een stijgende behoefte om seksuele contacten te beleven.

GHB wordt niet zo vaak gebruikt in het uitgaansleven doordat het niet altijd aan de gewenste positieve effecten voldoet.

Negatieve effecten:

Misselijkheid en duizeligheid zijn erg typerend aan de drug. Een slap en suf gevoel in de spieren zorgt ervoor dat je activiteit daalt. Deze kan zelfs zo dalen dat men overvallen kan worden door een onbedwingbare slaap (hier begint de verdovende werking in te treden). •

Risico’s op korte termijn

Overdosering is het belangrijkste risico van GHB. Er zit weinig verschil tussen de hoeveelheid GHB die het gewenste effect geeft en de hoeveelheid waarbij je fout gaat. GHB is de moeilijkst doseerbare partydrug. Als gevolg van overdosering kan iemand wel vijf uur bewusteloos blijven in een soort roes vooraleer men terug bij bewustzijn komt. Ademhalingsstoornissen kunnen optreden, al dan niet als voorbode voor een toestand van bewusteloosheid. Vervelende ervaringen zoals vermoeidheid, vergeetachtigheid en stuiptrekkingen kunnen bij de gebruiker angst en paniek veroorzaken. Omdat GHB een vloeistof is die onzichtbaar is in een drankje kan het zijn dat men zonder het te weten GHB drinkt.

29

•

Is GHB verslavend?

De kans op een GHB-verslaving is niet erg groot. Psychische afhankelijkheid kan bij een enkeling voorkomen. Tolerantie voor de drug kan optreden zodat grotere dosissen moeten ingenomen worden vooraleer men hetzelfde effect kan bereiken. Door de moeilijke dosering van GHB is de ontwikkeling van tolerantie niet ongevaarlijk.

2.1.2.6. •

Alcohol 13

Wat

Alcohol is de meest onderschatte en tegelijkertijd meeste gebruikte drug in onze samenleving. Vele mensen zijn er zich niet van bewust dat alcohol een drug is. Alcohol is een maatschappelijk aanvaard fenomeen en de gevolgen van alcoholgebruik worden vaak niet au serieus genomen. Het is een verdovend middel dat ontstaat uit gisting van granen of vruchtensuikers en wordt verwerkt in bier, wijn en gedistilleerde dranken. •

Vorm

Alcohol wordt geschonken in de vorm van bier, wijn en alcoholische cocktails. Het wordt via de maag opgenomen in het bloed en het lichaamsvocht. Zo bereikt het de hersenen, de plaats waar het de schade toebrengt. Alcoholische drankjes kunnen de meest uiteenlopende kleurencombinaties en smaken bevatten. Ook het alcoholpercentage verschilt van drankje tot drankje. Bier bevat gemiddeld ongeveer 5% alcohol en wijn 12%. •

Effecten op korte termijn

Vooraf: de effecten van alcohol zijn bij iedereen verschillend. Het hangt ervan af hoeveel je drinkt, hoe zwaar je weegt, hoe regelmatig je drinkt en tot welk geslacht je behoort. Een man

30

kan gemiddeld meer alcohol aan dan een vrouw. Iedereen reageert anders op alcohol. De ene persoon wordt emotioneel, de ander wordt agressief, enz.

Positieve effecten:

Alcohol geeft je een ontspannend effect. Als je al in een vrolijke stemming verkeerd kan alcohol deze stemming nog verhogen. Men gaat vlugger contacten leggen met mensen waarmee men in nuchtere toestand minder vlug zou praten. Dit is het sociale aspect van alcohol. Dit sociale aspect wordt enkel behouden als geen misbruik van het middel wordt gemaakt. Hiermee bedoeld ik, overmatig drinken tot je erbij neer valt. Na het drinken van enkele alcoholische drankjes kan je de stress van het dagelijkse leven even vergeten. Het kan echter wel voorkomen dat je door de alcoholische drankjes de problemen nog groter ziet of dat je de problemen wilt verdrinken. Dit is dan weer de keerzijde van de medaille.

Negatieve effecten:

Na het nuttigen van enkele drankjes gaat het articuleren er flink op achteruit. Een lallende spraak is erg typerend voor mensen die al enkele drankjes op hebben. Het gezichtsvermogen wordt slechter naarmate men meer drankjes nuttigt. Je ziet wazig voor de ogen en alles kan eruit zien alsof het lichtelijk beweegt. Na enkele stevige drankjes kan een vorm van misselijkheid optreden. Een mogelijk gevolg van deze misselijkheid is braken of braakneigingen. De reactiesnelheid gaat erop achteruit en daarom is het niet verstandig om nog achter het stuur van je wagen te kruipen. Je riskeert niet enkel je leven, maar ook het leven van de eventuele passagiers die je vervoert en een fikse boete. Een “BOB” aanwijzen lijkt me de beste raad. Personen die al enkele glazen op hebben, gaan minder stabiel op hun benen staan. Het evenwichtsorgaan werkt niet meer zoals het hoort. Mensen kunnen zich in dronken toestand vaak roekeloos gaan gedragen. Het conflict wordt vlugger uitgelokt en dan moet er niet veel meer gebeuren vooraleer er een gevecht ontstaat.

13

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_alcohol.html

31

•

Risico’s op korte termijn

Na een nacht stevig drinken kan het gebeuren dat men zich bepaalde zaken niet meer herinnert. Deze verschijnselen worden “black-outs” genoemd. Naast black-outs kan men ook stevige hoofdpijn gewaar worden. Dit welbekende fenomeen heet: de kater. Bij het drinken van 20 glazen bier kan een alcoholvergiftiging optreden. Bewusteloosheid kan hiervan een gevolg zijn met een comateuze toestand en eventueel de dood tot gevolg. Deelnemen aan het verkeer terwijl je teveel alcohol op hebt is zeer gevaarlijk en strafbaar. (zie 3.1.3.6. alcohol, de wet)

•

Is alcohol verslavend?

Alcohol is zowel geestelijk als lichamelijk verslavend. Bij overmatig gebruik is de kans op verslaving relatief groot. Men raakt niet zomaar verslaafd aan alcohol, meestal hangt daar een lange voorgeschiedenis aan vast. Men loopt het risico als men gaat drinken om in een andere toestand te komen, omdat men het nuchtere leven maar saai vindt bijvoorbeeld. Door regelmatig alcohol te gebruiken bouwt men een tolerantie op voor het product, men gaat steeds meer moeten drinken vooraleer men dronken wordt. Alcohol zorgt voor heel wat problemen op andere gebieden bv. school, werk en familie. Deze problemen worden dan op hun beurt bestreden met alcohol en voor men het goed en wel beseft, bevindt men zich in de negatieve spiraal van alcoholisme.

32

2.1.3.

2.1.3.1.

De Belgische drugwetgeving14

Wetgeving voor minderjarigen

Er is sinds 2 juni 2003 een nieuwe drugwetgeving. Deze is echter niet van toepassing op minderjarigen. Voor minderjarigen blijft elk druggebruik, dus ook cannabis, verboden. •

Procedure:

De politie zal de ouders van de minderjarige die drugs bij zich had verwittigen en een procesverbaal opstellen. Dit PV stuurt men op naar het parket. Dat parket heeft dan drie mogelijkheden:

1) Seponering: de zaak wordt zonder gevolg geklasseerd, omdat de feiten onbelangrijk of onvoldoende aanwijsbaar zijn. 2) Strafbemiddeling: de straf wordt buitengerechtelijk afgehandeld. Dit kan onder de vorm van vorming, therapeutische begeleiding of gemeenschapsdienst. 3) Doorverwijzen naar de jeugdrechter: de minderjarige ontvangt een dagvaarding om samen met zijn ouders naar de jeugdrechter te komen voor een uitspraak.

Als de zaak tot bij de jeugdrechtbank is gekomen, heeft de jeugdrechter nog eens drie beslissingsmogelijkheden:

1) Berisping: de jongere krijgt een opmerking. De ouders worden aangemaand tot een beter toezicht op hun kind. 2) Ondertoezichtstelling: de sociale dienst van de jeugdrechtbank ziet toe op de naleving van de gestelde voorwaarden. Deze voorwaarden zijn: vorming, therapeutische begeleiding of gemeenschapsdienst. 3) Plaatsing van de jongere:de jongere wordt opgenomen in een instelling voor bijzondere jeugdzorg of een gesloten gemeenschapsinstelling. Dan blijft de

33

minderjarige tot zijn 18 jaar onder toezicht staan van de sociale dienst van de jeugdrechtbank. Dit blijft ook zo na het beëindigen van de plaatsing.

2.1.3.2.

Wetgeving voor meerderjarigen

Vanaf dat de jongere 18 jaar is valt hij onder de nieuwe drugwetgeving van 2 juni 2003. Enkele uitgangspunten van de nieuwe wetgeving zijn:

-

Drugbezit, dus ook cannabis, is en blijft strafbaar, zowel voor minderjarigen als meerderjarigen.

-

De aanpassing van de wet van 24 februari 1921 maakt een onderscheid tussen de drug cannabis en zijn afgeleiden en andere illegale drug (bv. XTC, cocaïne, speed, GHB, heroïne,…). Er zijn dus twee categorieën: cannabis en andere illegale drugs.

-

De nieuwe reglementering benadrukt het belang van een vroege interventie van de hulpverlening en stelt dat het strafrecht het ultieme middel moet zijn.

-

De verkoop van alle illegale drugs (ook cannabis) blijft verboden.

•

Hoe worden processen-verbaal geregistreerd?

Categorie 1: cannabis

Als een meerderjarige cannabis voor eigen gebruik op zak heeft en als er geen aanwijzigen zijn van problematisch gebruik, openbare overlast, specifieke uitzonderingen of verzwarende omstandigheden, dan wordt er geen PV meer opgemaakt. Er wordt enkel een politionele registratie opgemaakt. In deze politionele registratie worden enkel nog de plaats, datum en het uur van de feiten, de aard van het gebruik en de omschrijving van de middelen die in het bezit van de persoon zijn, opgenomen. Van alle registraties wordt dan een maandelijks proces-verbaal opgesteld waarin al de registraties in beschreven staan. Het feit dat de politie optreedt in geval van persoonlijk gebruik, moet beschouwd worden als een waarschuwing en herinnering aan de norm dat cannabis verboden blijft. 14

www.vad.be/wet/

34

De persoon mag niet meer dan 3 gram cannabis op zak hebben en mag slechts één vrouwelijke cannabisplant telen. In de volgende gevallen wordt er wel een proces-verbaal opgesteld: -

Specifieke uitzonderingen: ofwel heeft de dader geen verblijfplaats in België, ofwel zijn er misdrijven met vrouwelijke cannabisplanten ofwel wordt de vaststelling van het opzak hebben van cannabis in een ander arrondissement gedaan dan de woonplaats van de bezitter.

-

Aanwijzingen van problematisch gebruik: als het gedrag van de persoon een gevaar dreigt te zijn voor zichzelf of voor de maatschappij.

-

Openbare overlast: dit is elke vorm van verstoring van de openbare orde. Ook het bezit van cannabis in de gevangenis, in een school, in de gebouwen van een sociale dienst of in plaatsen waar minderjarigen komen zijn vormen van openbare overlast.

-

Verzwarende omstandigheden: hieronder vallen onder meer het gebruik in bijzijn van minderjarigen, het verhandelen van cannabis in bijzijn van minderjarigen of het aanzetten tot gebruik door minderjarigen.

Categorie 2: Andere illegale drugs

Bij deze categorie wordt altijd een proces-verbaal opgemaakt, zelfs al is het product bestemd voor eigen gebruik. •

Wat zijn de maatregelen op het niveau van het parket?

Eens het proces-verbaal is opgesteld, wordt het doorgestuurd naar het parket van het gerechtelijke arrondissement. De procureur des Konings beslist op basis van het PV hoe hij hieraan gevolg zal geven.

Categorie 1: Cannabis

De procureur des Konings kan de volgende maatregelen nemen: -

Hij kan de zaak seponeren met waarschuwing van de politie en eventuele doorverwijzing naar hulpverlening adviseren.

-

Hij kan de persoon op probatie zetten. Dan wordt de zaak geklasseerd of wordt de zaak niet uitgevoerd op voorwaarde dat de persoon zijn voorwaarden naleeft. 35

-

Hij kan de persoon doorverwijzen naar de rechtbank. Dit kan gebeuren als er bijvoorbeeld verzwarende omstandigheden zijn.

Als de procureur des Konings beslist dat er sprake is van problematisch gebruik kan hij beroep doen op een justitieassistent die dan ook een therapeutische adviseur zal voorstellen aan de persoon.

Categorie 2: Andere illegale drugs

De procureur kan hier de volgende maatregelen nemen: -

Seponering met waarschuwing van de politie en eventueel informatie verstrekken over het hulpverleningsnetwerk.

-

Hij kan de persoon op probatie zetten. Dan wordt de zaak geklasseerd of wordt de zaak niet uitgevoerd op voorwaarde dat de persoon zijn voorwaarden naleeft.

-

Verval van strafvordering als gevolg van de betaling van een geldsom (=minnelijke schikking).

-

Hij kan de persoon doorverwijzen naar de rechtbank.

Ook hier is de mogelijkheid van een justitieassistent en een therapeutische adviseur aanwezig. •

Hoe worden naar de rechtbank verwezen personen bestraft?

Categorie 1: Cannabis

De correctionele straffen zijn voor het bezit van cannabis voor persoonlijk gebruik in de nieuwe wet vervangen voor politiestraffen. Er worden vier strafcategorieën onderscheiden: -

geldboete van 15€ tot 25€ voor de eerste overtreding.

-

geldboete van 26€ tot 50€ in geval van herhaling binnen het jaar

-

gevangenisstraf van 8 dagen tot 1 maand en een boete van 50€ tot 100€ in geval van herhaling binnen het jaar, na de tweede veroordeling.

-

In geval van openbare overlast wordt dat een gevangenisstraf van drie maanden tot één jaar en een geldboete van 1000 tot 100 000€.

36

Categorie 2: andere illegale drugs

Vroeger kon de rechter kiezen tussen een gevangenisstraf en een geldboete. Vanaf nu zal hij steeds beiden moeten opleggen. Er is in de nieuwe drugwetgeving dus een duidelijke strafverzwaring ingevoerd. •

Hoe zit het met alcohol?

− Openbare dronkenschap: Er staan straffen op het zich in staat van dronkenschap op een openbare plaats bevinden. Ook het schenken van alcohol aan een persoon die al dronken is, is strafbaar. Personen jonger dan 16 jaar mogen geen alcohol (zowel bier als sterke dranken) geserveerd krijgen in een café of jeugdcafé. Personen onder 18 jaar mogen geen sterke dranken geserveerd krijgen. − Alcoholgebruik in het verkeer: Het is strafbaar om met de wagen, bromfiets of fiets te rijden wanneer men 0,5 promille of meer in zijn bloed heeft. Vanaf 0,8 promille zijn nog zwaardere straffen van toepassing.

37

2.2. Kick –en sensatiedrang

2.2.1.

Algemeen

Een koe graast in de wei, een eekhoorn verzamelt nootjes, enz. Waarom doen ze dat? Omdat dat hun manier van overleven is. Dieren doen dingen in ieder geval om één reden, overleven. Ze doen dat louter en alleen om het “nuttig effect” ervan. Dieren doen dus dingen omdat ze er belang bij hebben. Hierin verschillen dieren met mensen. Wij hebben niet genoeg met enkel de basisbehoefte om te overleven. Mensen zijn altijd al op zoek geweest naar kicks. Hoe verder de beschaving gaat, hoe verder we vervreemden van de natuur. Het bevredigen van natuurlijke behoeftes blijkt niet voldoende te zijn om een volwaardig leven te leiden. We moeten onze honger dus stillen met vervangingsmiddelen (surrogaten). Dingen die ons een ander en beter gevoel geven en ons even alles doen vergeten. 15 Het gedrag dat een mens dan stelt kunnen we al in mindere mate plaatsen onder de noemer “nuttig effect”. Toch zijn kicks voor de mens heel erg belangrijk. Een leven zonder enige vorm van sensatie is quasi ondenkbaar en lijkt vreselijk saai. Mensen willen zelfs investeren om plaats vrij te maken voor sensatie en kicks. Denk maar aan de angstaanjagende benjijumpers of kermisattracties die even je verstand doen stilstaan. Als we dan achteraf (na een overweldigende rit op de achtbaan) gaan navragen hoe de rit was, kunnen we ons niet verder specifiëren dan uitlatingen als “fantastisch”, “doodeng”, “bovenaards”, enz. Meer dan een “waauw” kunnen we daarover niet kwijt. Het is ons vaak te doen om de interpersoonlijke factoren zoals de eer, het imago, het groepsgevoel, enz. Anderzijds zoeken we kicks ook op om intrapersoonlijke redenen zoals de adrenaline die we voelen, de uitdaging van het experiment, enz. Het zoeken van kicks of sensatievolle gebeurtenissen zit al van bij de geboorte in onze genen. Dat toonde de psycholoog Siegmund Freud aan in zijn “Traumdeutung” 16 , met de beschrijving van de reactie van kinderen die door hun ooms in de lucht worden geworpen. De 15 16

De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991 Die Traumdeutung: Bucher des Wissens, SIGMUND FREUD

38

kinderen juichen van plezier en verlangen naar herhalingen van de belevenis, vooral als er een beetje schrik aan te pas komt. De combinatie van kicks en gevaar wordt vaak als een lekker gevoel omschreven. De psycholoog Marvin Zuckerman was diegene die er een naam voor had. Hij vond dat bepaalde mensen meer dan anderen uit zijn op afwisselende, nieuwe en complexe sensaties en ervaringen en daarvoor zowel een fysiek als psychisch risico willen lopen. Hij noemt ze sensatiezoekers (sensation seekers). Je zou kunnen denken dat het zoeken naar sensatie voorbehouden is voor een bepaald soort mensen, maar eigelijk is het iets voor iedereen. De sleutel ligt aan de aard van het gevaar. Zolang het gevaar aangenaam en controleerbaar is blijft het gevoel opperbest. Het begrip “beheersing” is hier dus ook niet onbelangrijk. Het kick-aanbod is wijdverspreid en heeft enkele kenmerken gemeen. Ze zijn van korte duur, worden meestal herhaald, kosten vaak geld en alle recent uitgevonden kicks hebben te maken met snelheid (kermisattracties, opgefokte brommers,...). Naast deze kenmerken is gewenning ook een belangrijke niet te onderschatten factor van kicks, maar daar ga ik verder in dit werkstuk dieper op in. (Zie 2.2.4. Kicks en gewenning)

2.2.2.

De kick

Het begrip “kick” omschrijven is niet zo evident. Het is net zo moeilijk als het gevoel omschrijven die je had na het beleven van een dergelijke kick-ervaring. Je kunt het zien als een toestand van opwinding die iedereen individueel anders beleeft. De toestand van een kick ligt ergens tussen milde spanning en angst in. 17 De letterlijke definitie van “een kick” komt uit Wales en betekent letterlijk “een schop”. In het dagelijkse leven wordt een kick meer omschreven als “een speciale ervaring van spanning of angst en opwinding”. Wat wel zeker is, is het feit dat kicks beleven enorm in is. In een markt waarin de macht van de media alsmaar stijgt, is er voor elk wat wils. Het woord “afkicken” is dan wel weer gedefinieerd. Het wijst op een afbouw van een binding met iets. Afkicken gaat dus over een afbouw, het kicken op iets wijst op het aangaan van een binding. 18 In onze streek is het woord “kick” wellicht ontstaan in de drugcultuur. Genotsmiddelen werden en worden ingenomen voor de sensatie die de gebruiker voelt tijdens en na het 17

De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991

39

gebruiken van de middelen. Eenmaal het woord ingeburgerd raakte, kreeg het een ruimere betekenis. “De kick” werd een verzamelterm van tal van ervaringen en sensaties. Omdat de kick een speciale variant is van andere toestanden van opwinding en spanning, en tot stand wordt gebracht door zeer speciale variëteiten van prikkels, is het ook van belang om het gebied van de prikkeling en spanning van naderbij te gaan bekijken.

2.2.2.1.

De prikkeling 19

Behalve eten en drinken hebben mensen ook andere prikkels nodig om te kunnen overleven. Als we deze niet krijgen, dan gaat er iets fout op emotioneel vlak. Dat merk je zelfs al aan baby’s. Hieromtrent zijn verschillende onderzoeken gedaan waaronder een experiment met tweelingbaby’s. De baby’s lagen in verschillende kamers. De ene baby kreeg alleen eten, drinken en lag in een lege kamer. De andere baby lag in een fleurige kamer vol speelgoed en werd verzorgd en vertroeteld. Het verschil tussen beiden was heel erg opmerkelijk. De baby uit de kale kamer ontwikkelde zich niet tot het nieuwsgierige, spontane mensje zoals de baby van de tweede kamer. Het werd een stille baby en lag als dood in zijn bedje. De behoefte aan prikkeling is dus een overlevingsbehoefte. Daarom is het ook bij de bestrijding van verveling bij bejaarden van levensbelang dat er voldoende prikkeling aanwezig is op hun oudere leeftijd. En wat voor bejaarden geldt, moet ook gelden voor jongeren.

2.2.2.2.

De verveling

“Verveling is een bron van lijden die varieert van een onbewuste ziekte tot een beredeneerde wanhoop, teweeggebracht door zeer uiteenlopende oorzaken, maar de diepe achtergrond is een aanzienlijke vertraging in onze vitale beweging”, zo sprak E. Tardieu die in 1903 het fenomeen verveling bestudeerde. Verveling laat zich dus vertalen door gemoedstoestanden als walging, ontmoediging, machteloosheid en een slecht humeur. Volgens Tardieu komen oorlogen, revoluties, enz tot stand uit verveling. 20

18

www.caleidoscoop.be/inhouden15/art15_5_12.html De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991 20 Tardieu, E.: L’ennuie, étude psychologique, 1913, Paris 19

40

Bij verveling ervaar je de tijd ook anders dan normaal. Een uur wordt dan door iemand die zich verveeld ervaren als een eeuwigheid. Bij verveling komen heel weinig prikkels bij kijken. Dat bewijst nogmaals de belangrijkheid van prikkels en kicks in het leven.

2.2.3.

Soorten kicks

Om genoeg variatie aan kicks te kunnen garanderen is er in onze huidige samenleving voor elk wat wils. Hoe iemand de bevrediging van zijn sensatiebehoefte invult is afhankelijk van persoon tot persoon. Het gamma van kicks is heel erg breed en ondergaat een constante verandering. Ik wijs er dan ook op dat ik er niet naar streef om een volledige lijst van soorten kicks kan weergeven, maar wel de belangrijkste eruit haal die van toepassing zijn op mijn doelgroep en thema. Het opzoeken van kicks kan gevaren met zich meebrengen, deze gevaren of risico’s komen na de opsomming ook uitgebreid aan bod in dit hoofdstuk.

2.2.3.1.

Kicks en risicosporten of sporten in het algemeen

Het bedrijven van een topsport houdt risico in. Het risico van het verliezen. Dat is een reële spanningsverhogende factor bij de beoefening van de sport. 21 Er zijn ook sporten die als activiteit zelf de confrontatie met risico inhouden, omdat ze potentieel levensbedreigend zijn. Ik ga vooral dieper in op dit type sporten, het type sporten waar men zijn grenzen wil verleggen en buiten zichzelf treden. Men wil iets meemaken die in de dagelijkse realiteit niet gewoon is. Het gevoel van de kick wordt zelf gezocht en opgewekt. Mensen die kicks en spanning opzoeken in de sportwereld zijn meestal zelfverzekerde mensen die veel durf en weinig angst kennen. Parachutisten, bergbeklimmers, base-jumpers, motorcrossers, rallypiloten, enz, zijn stuk voor stuk waaghalzen die bereid zijn om de uitdaging met de dood aan te gaan. Het slagen in hun opzet geeft hen een adrenalineboost en een extreem hoge ontlading en bevrediging. Beoefenaars van deze risicosporten zijn voornamelijk mannen en hebben een hoge emotionele stabiliteit en veel zelfvertrouwen. 22 Het 21 22

De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991 www.risktaking.co.uk/profiles.htm#sports

41

motto van een risicosporter kan zijn “wie durft, wint”. Men kan de risicosporter omschrijven als “een fysieke, avontuurlijke risico-zoeker die gelooft in zijn eigen kunnen” 23 . Bij dergelijke sporten speelt de kosten-baten analyse een grote rol. Risicosporters kiezen de sport omdat de beloning de kosten ervan overtreft. De mogelijkheid om spanning te ervaren motiveert risicosporters om hun sport te beoefenen. Met spanning wordt een emotionele en/of fysieke reactie op uitdaging bedoelt. Sommigen zien die spanning als de aangename kant van angst. Die spanning wordt opgewekt door het feit dat deze risicosporters voor onbekende, gevaarlijke situaties kunnen komen te staan. Zo lopen ze een riant risico op fysieke letsels. Er bestaat dus altijd een kans dat ze verliezen. Hoewel risico niet iets plezierig is, verschaft het risico wel de sleutel tot de verkrijging van het loon. Loon in de vorm van emotionele gewaarwording en beleving. Waar risico wordt gelopen, moet gevaar worden beheerst want geen enkele risicosporten beoefent de sport om de dood erin te vinden. Het omgaan met het onbekende, het overwinnen van pijn of angst horen er dus allemaal bij. 24

2.2.3.2.

Kicks en drugs

Als we aan kicks denken, is misschien wel één van de eerste zaken die bij ons opkomen, drugs. Begrippen als “afkicken”, “kicken op”, e.d. worden nauw geassocieerd met drugs. Drugs brengen ons altijd in één of andere toestand van roes. Deze roes doet ons wegvluchten uit de werkelijkheid of deze anders weergeven. We kunnen drie soorten drugs onderscheiden: -

Hallucinogene drugs zoals LSD, paddestoelen en cannabis

-

Oppeppende drugs zoals cocaïne, XTC en speed

-

Narcotische drugs zoals heroïne, morfine, GHB en alcohol

Van al deze middelen komt men in een aparte roestoestand terecht en krijgt men andere kicks. De hallucinogenen gaan speciale en zalige gevoelens opwekken, maar kunnen ook omslaan in nachtmerries. Oppeppende drugs gaan een enorme energieboost en veel lef teweegbrengen zodat men een “king of the world-gevoel” kan krijgen. Alles en iedereen lijkt veel leuker en mooier, denk maar aan het love-effect van XTC.

23 24

www.risktaking.co.uk/profiles.htm#sports De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991

42

Narcotische drugs zijn rasechte roesmiddelen. Ze brengen de persoon in een toestand die tussen slapen en waken ligt, kortom in een compleet andere wereld. 25 Bij het gebruik van drugs kunnen kicks ervaren worden voor, tijdens en na het gebruik van de middelen. Het kan een persoon een spannend gevoel geven om een lijntje speed te leggen of een joint te rollen. Hij raakt opgewonden en kijkt al uit naar de belevenis die hij tegemoet gaat. Tijdens het gebruik kan de persoon ook heel wat kicks ervaren. Denk maar aan de spanning die men voelt als iemand een trekje van een joint neemt of een XTC pil inneemt. Na het gebruik komen weer andere vormen van kickbeleving naar voor, opnieuw afhankelijk van het product. Men kan zich na een lijntje coke in de zevende hemel voelen en de ene kick na de andere beleven of men kan zich na een dosis heroïne in een volledig andere wereld voelen. Het ligt voor de hand dat op een stevige fuif of in een discotheek vaak drugs gebruikt worden om zoveel mogelijk kicks gewaar te worden. Een nachtje uit kan zo zorgen voor een samenloop van kicks. Als je jezelf goed kan laten gaan, je vrienden naast je hebt, je favoriete muziek of DJ hoort en daarnaast nog eens je favoriete uitgaansdrugs ter beschikking hebt, kunnen veel kicks en spanningen bevredigd worden op één en dezelfde avond. Opnieuw kunnen we er de kosten-baten analyse bijhalen. Men heeft het er zeker voor over om een spetterende, lange en sensatievolle nacht te beleven in ruil voor enkele tientallen euro’s.

2.2.3.3.

Kicks en muziek

Uitzinnig dansen, stage-diven, je favoriete DJ aan het werk zien, zelf experimenteren met muziek of muziekinstrumenten zijn stuk voor stuk activiteiten die voor de jongere een hele aparte en belangrijke rol in hun leven kunnen spelen. De beleving van het moment dat ze op hun favoriete muziek uit hun dak kunnen gaan is vaak onbeschrijflijk. Ook hier kan er als reactie niets meer geproduceerd worden dan “waaauw”, “fantastisch” of “ongelooflijk”. Muziek is voor partydruggebruikende jongeren heel erg belangrijk. Muziek onderscheidt ook de subgroepen onder jongeren. De ene groep jongeren luistert naar techno en house muziek, de andere groep kan zich volledig uitleven op een rockconcert. In het uitgaansleven zijn die subgroepen overduidelijk te onderscheiden door o.a. kledij, gedrag, dansstijl,…

25

www.kuleuven.be/thomas/actualiteit/indekijker/6/impulsen.htm

43

Jongeren kan je onderverdelen in tientallen subcategorieën, elk met hun eigen gedragscode, elk met hun eigen drank en druggebruik. Iemand onder invloed van XTC zal men niet gauw aantreffen op een rockconcert. XTC en speed horen meer thuis in de techno en house scene terwijl cannabis meer thuishoort in de rap en reggae cultuur. Dit alles hangt logisch samen. XTC en speed hebben een oppeppend effect en de beats van de techno muziek zijn vaak zo onnavolgbaar vlug dat je wel energiek en opgepept moet zijn om op het ritme te kunnen dansen. Cannabis heeft dan weer een “high”, ontspannen gevoel en de beats van de rap en reggae muziek zijn een stuk trager dan techno muziek. Men kan er rustig op dansen zonder zich heel hard in te spannen om op het ritme te blijven. Een negatief gevolg van de categorisatie onder de jongeren zijn de spanningen tussen de verschillende culturen. Dit zorgt vaak voor ruzie. Zo kom ik aan een volgend gegeven die kicks kan opleveren bij jongeren, nl. geweld

2.2.3.4.

Kicks en geweld

Eens goed ventileren en alle frustraties overboord gooien, het kan opluchten. Alleen mag dit niet via geweldpleging gebeuren. Jongeren groeien de dag van vandaag op in een kickgerichte wereld. Hoe meer sensatie op het beeldscherm, hoe meer kijkers. Geweld is één van de vele sensatiebronnen die veel aandacht trekt en die vooral bij jongeren veel stof doet opwaaien. Denk maar aan de recente rellen in Parijs waar jongeren honderden auto’s in brand staken om hun ongenoegen te uiten. Al die beelden laten ook onze jongeren niet ongemoeid. Het kunnen allemaal aanleidingen zijn tot geweldpleging. Daarmee wil ik de informatiewaarde van deze nieuwsfeiten niet ondermijnen, maar de manier waarop het nieuws vaak naar voren gebracht wordt, is erg sensatiegericht. Naast de media is ook de “peergroup” of vriendenkring een belangrijk gegeven. De gedragscode in de groep zal al dan niet geweld toestaan. In sommige groepen jongeren zijn vechtpartijen dagelijkse kost in het weekend. Het hoort er gewoon bij. Hoe vaak moeten politiediensten niet uitrukken om een feest te gaan stilleggen omdat er vechtpartijen ontstaan zijn. De jongere die deelneemt aan dit soort onbezonnen geweld, wordt dan aanzien als een waaghals, iemand die geen vrees kent. Zo verwerft die jongere een status van sterke en stoere kerel die je maar beter niet uitdaagt. Het is voor jongeren met een minder sterke status “des te beter” dat je zo’n kerels in je vriendenkring hebt.

44

Nog een aanleiding van geweldpleging in het weekend kan de saaie en eentonige werk –of schoolweek zijn. De jongere moet de hele week hard werken of luisteren naar lesgevers. In het weekend wil hij doen waar hij zin in heeft. Als hij zijn frustraties kwijt wil, is een slachtoffer nooit ver uit de buurt. Problemen thuis of met de vriend(in) zijn ook aanleidingen om zich slecht te voelen en deze slechte gevoelens eruit te gooien door iemand flink in elkaar te slaan. Het vechten zelf is voor de jongere erg spannend en bezorgt hem de nodige kicks. We kunnen ook hier weer een aaneenschakeling maken van aanleidingen tot geweld. Agressieve muziek, oppeppende drugs, alcoholische drankjes, groepsdruk, slechte gevoelens, enz in combinatie met elkaar, kunnen er bij heel wat jongeren voor zorgen dat alle stoppen doorslaan. Men kan zich dan de vraag stellen: doet de jongere het voor de kick of eerder om de frustraties van zich af te schudden. In beide gevallen loopt de jongere steeds het risico om achteraf in aanraking te komen met politiediensten en in het slechtste geval het gerecht of de gevangenis als er ernstige misdrijven zijn gepleegd.

2.2.3.5.

Kicks en angst

Kicks kunnen we verkrijgen op twee manieren 26 . De eerste manier is door opname van de aangeboden heftige prikkels, zoals het bekijken van een horrorfilm. Voor dit soort kicks is een groot publiek bereikbaar. De kick hier is “het loon voor het ervaren van iets waarmee je geen werkelijk risico loopt tot letsel, schade of doodgaan.” De tweede manier om een kick te ervaren is, zelf activiteiten ondernemen, waar bij falen wel degelijk een risico gelopen wordt. Risico’s zoals schade aan anderen of letsels bij jezelf. Deze vorm van kickbeleving lijkt de mens meer en meer aan te spreken. Hoewel de weg naar de kick verschilt van persoon tot persoon, lijkt een voorwaarde ervoor het element “grensverlegging” te zijn. Dit kan angst opwekken. Een kick op zich is iets anders dan angst. Het ene is fijn, het andere niet. Toch sluiten beide gevoelens heel dicht op elkaar aan. Het begrip “angst” brengt bij mensen veelal een negatief gevoel teweeg. Toch zijn er mensen die vrijwillig bedreigende situaties opzoeken en er hun genot in vinden. Angst hoeft niet zomaar een negatief gevoel te zijn. In de beleving van angst bevinden zich enkele positieve elementen zoals opwinding en spanning. De “thrill-functie” 26

De Kick, een zoektocht naar de essentie van een topsensatie, SUSANNE PIËT, 1991

45

(spanningsfunctie) van angst zorgt ervoor dat de mens die angst opzoekt, de nodige kicks en opwinding ervaart. Sommige psychologen zoals Abraham Maslow gebruiken hierbij ook de term “piekervaring”. Dit wordt omschreven als de angstloze toestand, waarin men als het ware boven zichzelf uitstijgt. Deze toestand van trance wordt ook wel “the flow-experience” genoemd. Angst opwekkende situaties kunnen deze reactie opwekken als de inzet groot is en er veel risico aan de gebeurtenis gekoppeld is. Voor zoekers van hevige prikkels, bijvoorbeeld door middel van drugs, drank of extreme gevaarsituaties, vormt zich de mogelijkheid tot het ervaren van de grens tussen spanning en angst. Het is dan de uitdaging om de optimale spanning of kick te beleven.

2.2.3.6.

Kicks en seksualiteit

Het feit dat seksualiteit steeds meer in de media komt, denk maar aan TV-series, internet, enz, bewijst dat het voor vele mensen aantrekkelijk is en de nodige kicks met zich meebrengt. Niet enkel de beoefening van seksuele betrekkingen, maar ook het kijken naar programma’s met een hoog seksueel gehalte vallen erg in de smaak. Als ik kijk naar mijn doelgroep moet ik vaststellen dat jonge mensen steeds vroeger voor het eerst seksuele gemeenschap hebben. De tijd dat seksualiteit taboe was, is al lang voorbij. Wat echter wel een gevaar met zich meebrengt is de onveiligheid van het vrijen onder jongeren. Vaak weet men niet goed welke of hoe men anticonceptiva moet gebruiken, als men ze al gebruikt. Soms zijn de verlangens naar elkaar zo groot dat men ze niet kan intomen en de daad verricht zonder voorbehoedsmiddelen. Met als gevolg, een stijgend aantal (ongewenste) tienerzwangerschappen. 27 Daarnaast vormen ook SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen) en AIDS belangrijke risico’s. Deze risico’s zijn uiteraard groter bij de groep mensen die frequent met een andere vriend of vriendin seksuele betrekkingen heeft. Jongeren in de puberteit zijn dus een risicogroep. 28 Zeker na een stevig nachtje uit, is de kans groot dat er onveilig wordt gevreeën. De jongeren zijn niet volledig nuchter, hebben al dan niet drugs genomen die het verlangen naar seks opdrijven en kunnen niet wachten om voorbehoedsmiddelen aan te schaffen.

27 28

http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/gezondheid/2002-02_zwanger.htm#top www.kuleuven.be/thomas/actualiteit/indekijker/6/impulsen.htm

46

Uit onderzoek is ook gebleken dat jongeren seksueel contact meer en meer gaan zien als middel om te genieten, dan als uitdrukking van diepe en oprechte liefde.29

2.2.3.7.

Kicks en snelheid

We leven in een razendsnelle maatschappij waarin alles zo efficiënt en vlug mogelijk moet gebeuren. Het leven vliegt voorbij zonder we het goed beseffen. Hiermee wil ik aantonen dat in de huidige samenleving rust zelden wordt ingelast. We volgen met zijn allen het opgelegde tempo en doen er af en toe nog een schepje bovenop. Snelheid is een gegeven dat in de jongerencultuur is ingebakken. In het bijzonder de subgroep jongeren, die zich aangetrokken voelen tot partydrugs, megadancings en die een hoge sensatiebehoefte vertonen, leven graag snel en kickgericht. Snelheid kunnen we onderverdelen in een aantal subtakken:

-

snelheid van levensstijl

-

opzoeken van snelheid in de vorm van opgefokte bromfietsen, auto’s en dergelijke

Het leven moet levendig zijn. Dode, saaie momenten moeten worden vermeden, want dan wordt de jongere al gauw onrustig en zenuwachtig. Een activiteit mag ook niet te lang duren en moet efficiënt zijn, zeker als de activiteit de nodige stress en vermoeidheid met zich meebrengt. Je kunt al aan hun kledingsstijl zien dat dit soort jongeren van snelheid houden. Ze dragen sportieve kledij, sportschoenen, een strakke pet, enz. Ze ogen scherp op het eerste gezicht. Het wordt helemaal duidelijk als we de razendsnelle beats van hun muziek horen en de onnavolgbare dansstijl van de jongeren aanschouwen. Niet enkel op de dansvloer en in het alledaagse leven moet alles snel gaan, ook in het verkeer is snelheid belangrijk. In deze jongerencultuur verkrijg je enige status als je met een blitse, opgezette en opgefokte bromfiets (“booster”) door de straten raast. De jongere wordt dan aanzien als een echte waaghals die niet bang is van gevaarlijke situaties. Hetzelfde geldt voor sportwagens. Als je op je achttiende met een snelle sportwagen kan pronken, zal je aanzien in

29

GEERAERT A.: seksualiteit bij jongeren. Onderzoek over normen en gedragingen bij 18 –en 21 jarigen in Vlaanderen

47

de groep voor een stuk de hoogte ingaan. De populariteit van de jongere stijgt aanzienlijk. Opnieuw speelt de groothandel en de media hierin een toonaangevende rol. Reclames voor topevenementen zoals bijeenkomsten van opgefokte en opgezette sportwagens komen geregeld op het beeldscherm. Ook de zogenaamde “tuningshops” (winkels om speciale autoonderdelen aan te schaffen) vermenigvuldigen zich heel snel. Snelheid is een gegeven die niet onderschat mag worden. Hiermee verwijs ik naar de talloze weekendongevallen waar jonge mensen in betrokken raken en in het ergste geval het leven laten. 30

2.2.3.8.

Kicks en avontuur

Vele jonge mensen zoeken het avontuur op om hun zintuigen te prikkelen. De noemer “avontuur” kan erg variërend zijn. Zowel het maken van een fikse boswandeling, kamperen in primitieve omstandigheden, het ontdekken van een vreemd gebied of een helse rit op de achtbaan, kan avontuurlijk zijn. In de actualiteit krijgen dit soort ervaringen tegenwoordig veel aandacht. Denk maar aan programma’s zoals Expeditie Robinson en 71° Noord, waarin mensen vaak heel extreem het avontuur opzoeken in de natuur. Ze zijn bereid om tot het uiterste te gaan om de natuur te trotseren. De voldoening die men dan voelt kan ongekende gevoelens teweeg brengen die opnieuw enkel met non-verbale of verbale uitdrukkingen zoals “buitengewoon”, “waauw”, een traan, een lach, … kunnen uitgebeeld of verwoord worden. Met andere woorden, de ultieme kick wordt beleefd. Vaak zien we in dit soort avonturen dat mensen te ver willen gaan en er volledig onderdoor gaan. De drang naar die kick is dan zo groot dat men er zelf zijn eigen leven mee in gevaar brengt. Het moet dus wel de moeite waard zijn om die ervaring eens te beleven. Nieuwsgierigheid en ontdekkingsdrang zijn hierbij twee belangrijke factoren. We willen weten wat we nog niet weten en meemaken wat nog niemand voor ons heeft meegemaakt. Eens deze ervaring achter de rug is, wil men meer. Men wil steeds verder gaan in het ontdekken, de behoefte is nooit volledig bevredigd. Hiermee kom ik aan een belangrijk gegeven bij het opzoeken van kicks, nl. gewenning.

30

http://statbel.fgov.be/downloads/accidents_wewk_2004_nl.xls

48

2.2.4.

Het fenomeen gewenning

Gewenning is een gevaarlijk fenomeen. We raken de intense prikkeling van kicks gewoon en zijn zo als het ware gedwongen om telkens een stapje verder te gaan. Een jeugdhuisbezoek wordt vervangen door de megadancing, de brief wordt vervangen door de e-mail, de fiets wordt vervangen door de booster,… 31 Met deze simpele voorbeelden wordt aangetoond dat mensen nooit voldoende kicks kunnen ervaren. Er kan altijd wel plaats gemaakt worden voor iets nieuws. Denk maar aan de bekende uitspraak “ander en beter”. Alles moet telkens geüpdate worden om de snelle ontwikkeling van de samenleving te volgen en niet uit de boot te vallen. Het gevaar van de gewenning ligt in het steeds verder willen gaan. Wie een tijdje cannabis rookt, raakt na verloop van tijd minder vlug high en zal bijgevolg misschien naar een andere drug uitkijken die hem weer de nodige kicks kan geven. Zo gaat men van softdrugs naar harddrugs overstappen en deze stap is niet zonder gevaar. Hetzelfde fenomeen kunnen we zien in de jongerencultuur bij het opfokken van bromfietsen. De bromfiets wordt gekocht en mag 50 km/u rijden. Na enige tijd zal deze snelheid niet meer aan de eisen van de bestuurder voldoen en zal die opgefokt worden tot 80 km/u. Dit kan de jongere talloze problemen opleveren. Denk maar aan de hoge verkeersboetes en het grote aantal verkeersslachtoffers. Toch blijft het voor de meeste mensen een must om telkens de volgende dimensie op te zoeken. Dat ligt immers in de natuurlijke aard van de mens, we zijn nieuwsgierige wezens die zich al te graag laten verleiden door nieuwe uitdagingen. Gewenning is tevens de belangrijkste oorzaak van de vele ongevallen die gebeuren bij het opzoeken van kicks. Denk maar aan de vele kruisbeelden die je op bergwanden aantreft voor gesneuvelde bergbeklimmers. Ooit klommen deze mensen nog in een boom of in een klimzaal tot 10 meter hoogte. Eens deze uitdaging overwonnen lijkt, moet er opvolging komen. Er moet steeds hoger geklommen worden en dit liefst in de meest extreme omstandigheden. Niet enkel bergbeklimmers zijn slachtoffers van gewenning, ook gewenning op gebied van druggebruik heeft al talrijke slachtoffers geëist. Ik kan hieruit besluiten dat alles wat je een kick oplevert en waaraan je gewend kan raken, zich tegen jezelf kan keren. Er moet telkens vooraf een grondige risicoanalyse gemaakt worden.

31

www.kicks.be/aanbod/studiepuntkaj.html

49

2.2.5.

Risicogedrag als gevolg van het opzoeken van kicks

Het spreekt voor zich dat het opzoeken van kicks niet altijd zonder gevaar is. Deze risicovolle gedragingen worden als risicogeladen beschouwd.

“Het gedrag is niet altijd een doel op zich, er kunnen andere bedoelingen achter steken. Wie rookt, drinkt of risico’s in het verkeer neemt kan dat doen om zich aan te passen aan een leefstijl of om mee te tellen in een sociale omgeving, om zich een publiek imago aan te meten. Risicogedrag kan ook wijzen op marginaal gedrag. Jongeren die hun grenzen aftasten en zich daarbij liever aan de verkeerde kant van de grens bevinden, worden beschouwd als risicodragers.”(http://www.caleidoscoop.be/inhouden15/art15_5_12.html).

Risicogedrag is eigenlijk het vrijwillig deelnemen aan gedragingen die een zeker risico inhouden. Hieronder beschrijf ik in tabelvorm kort, per soort kick welke risico’s daaraan verbonden kunnen zijn, wetende dat die risico’s niet bij alle soorten kicks zo reëel aanwezig zijn:

Risicosporten of

-

Lichamelijke risico’s zoals breuken, kneuzingen, schaafwonden, e.d.

sporten in het algemeen -

Mortale risico’s zoals comateuze toestand en in het ergste geval, de dood

Drugs

-

Lichamelijke risico’s zoals fysieke verslaving, stijging van de lichaamstemperatuur, het hart gaat sneller of trager kloppen, uitdroging, flauwvallen, e.d.

-

Geestelijke risico’s zoals psychische verslaving, gewenning, craving (het verlangen naar de drug), depressie, psychotisch worden, e.d.

-

Mortale risico’s zoals comateuze toestand en in het ergste geval, de dood

Muziek

-

Financiële risico’s zoals geldtekort, schulden e.d.

-

Lichamelijke risico’s zoals gehoorbeschadiging, breuken

50

tijdens het dansgebeuren e.d. -

Muziek kan een risico zijn voor het aanzetten tot druggebruik. Vele hedendaagse muziek in de technowereld draait rond het thema drugs.

Geweld

-

Lichamelijke risico’s zoals schaafwonden, bloedingen, kneuzingen en breuken bij vechtpartijen.

Angst

Seksualiteit

-

Justitiële risico’s zoals vervolgingen, beschuldigingen e.d.

-

Financiële risico’s zoals boetes, schulden e.d.

-

Lichamelijke risico’s zoals hartkloppingen, hartinfarct e.d.

-

Psychische risico’s zoals trauma’s, nachtmerries e.d.

-

Lichamelijke risico’s zoals ongewenste zwangerschap, seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA), verkrachtingen e.d.

-

Psychische risico’s zoals trauma’s, angsten, negatief zelfbeeld, onzekerheid e.d.

Snelheid

-

Lichamelijke risico’s zoals breuken, kneuzingen, bloedingen e.d. als gevolg van verkeersongevallen

-

Mortale risico’s zoals comateuze toestand of de dood als gevolg van verkeersongevallen

-

Psychische risico’s zoals gewenning

-

Financiële risico’s zoals verkeersboetes en kosten aan derden

Avontuur

-

Justitiële risico’s zoals processen

-

Lichamelijke risico’s zoals lichamelijke letsels bij het uitoefenen van een avontuurlijke tocht

Om de gevolgen van risico’s te vermijden, kunnen we best alvorens aan een risicovolle activiteit te beginnen een risico-inschatting verrichten. 32 Dit is het mentale berekeningsproces van een risicovolle gebeurtenis. Mensen doen deze inschatting vaak om te beslissen of ze de activiteit al dan niet zullen uitvoeren.

32

http://dancesafe.org/documents/druginfo/risk.php

51

Om nogmaals te benadrukken dat ik in mijn werkstuk de drugs en in het bijzonder partydrugs naar voren schuif, toon ik via onderstaand voorbeeld aan hoe een risico-inschatting in zijn werk gaat.

Een drug gebruiken bevat bepaalde risico’s, een risico-inschatting hierbij kan zijn:

-

Wat zijn de negatieve kanten van de drug?

-

Wat zijn de positieve kanten van de drug?

-

Werkt deze drug gevaarlijk op andere drugs?

-

Is de drug verslavend?

-

Zal ik afkickverschijnselen hebben na het gebruik van de drug?

-

…

Er moet dus altijd een overweging gemaakt worden tussen de voor –en nadelen van het risico. De meest doorwegende kant van de weegschaal zal uiteindelijk de doorslag geven. Mensen doen dagelijks, zelfs onbewust dergelijke risico-inschattingen. Telkens iemand in zijn wagen kruipt en ergens heen rijd heeft hij of zij voor zichzelf uitgemaakt dat de voordelen van deze rit opwegen tegen de nadelen. Hij of zij zal zo bijvoorbeeld vlugger op de bestemming aankomen.

52

2.3. Doelgroep jongeren in ambulante drugzorg

2.3.1.

Leeftijdscategorieën

Het zoeken naar een specifieke doelgroep was voor mijn werkstuk niet de moeilijkste stap. De link met het uitgaansleven en partydrugs is gauw gelegd. Wanneer worden partydrugs vooral gebruikt, waar worden die het meest gebruikt en door wie? Een antwoord op deze drie vragen ligt voor de hand: in het weekend, op party’s door jongeren en jongvolwassenen. Omdat de term ‘jongeren’ nog te algemeen is ging ik gaan specifiëren. Ik kwam tot de conclusie om de doelgroep jongeren af te bakenen in de leeftijdscategorie van 16 jaar tot 25 jaar. Deze leeftijdsgrenzen koos ik niet willekeurig, maar omwille van vier gegronde redenen:

-

Velen beschouwen jongeren niet meer als jongeren éénmaal ze de leeftijd van volwassenheid hebben bereikt (18 jaar). De jeugd is niet afgelopen omdat men 18 wordt. Voor sommigen (laatbloeiers) begint die dan maar pas. De indeling minderjarigen en meerderjarigen vind ik dan weer wel terecht, want éénmaal men 18 jaar is moet men met verantwoordelijkheid kunnen omgaan en de gevolgen van hun daden kunnen dragen. Eigelijk kan ik mijn doelgroep aan de hand van leeftijd indelen in jongeren (minderjarigen) en jongvolwassenen (meerderjarigen). Ik besloot toch om alle personen uit de leeftijdsklasse van 16 tot 25 onder de noemer jongeren te omschrijven om niet al te stigmatiserend te gaan werken.

-

Ik koos deze doelgroep ook omdat in deze levensfase het meeste geëxperimenteerd wordt met drugs. Het is tevens vanaf de zestienjarige leeftijd dat men alcohol mag geserveerd krijgen in café’s en dat men de toegang krijgt tot dancings. Vele jongeren zijn benieuwd naar de werking van deze middelen en proberen de oppeppers maar al te graag eens uit. De uitspraak: “je bent jong en je wilt wat” past hier perfect in het plaatje. Voor deze jongeren is het vaak zelfs geen moeite om de drugs te zoeken en aan te schaffen. Iedereen kent wel iemand die de drugs kunnen kopen. Het is een spijtige vaststelling, maar het figuurlijke van “je kunt er op elke hoek van de straat vinden” wijkt niet ver af van de

53

werkelijke situatie. De drugs raken meer en meer ingeburgerd bij de jongeren. Wie nog niet geëxperimenteerd heeft met een sigaretje op 16 jarige leeftijd kan al bij de buitenbeentjes gerekend worden. Veel hangt af van de peergroup (vriendenkring) waarin de jongere vertoeft. -

Als derde reden voor de indeling keek ik naar de SBL-vragenlijst die ik als werkinstrument gebruik. De normen van deze vragenlijst zijn tevens opgesplitst in leeftijdscategorieën. De leeftijdscategorieën komen praktisch helemaal overeen met mijn persoonlijke indeling. Er wordt een indeling gemaakt voor jongeren van 16 jaar tot 19 jaar en een volgende indeling voor jongeren van 20 jaar tot en met 24 jaar. De eerstvolgende categorie loopt dan van 25 jaar tot 34 jaar. Ik kan de doelgroep dus heel goed vergelijken met deze bestaande normeringen.

-

Als laatste reden voor deze keuze van indeling was de bereikbaarheid van de doelgroep. Kan ik de doelgroep voldoende volgen in de ambulante centra? Na overleg bleek de indeling van 16 jaar tot 25 jaar efficiënt voor deze doelgroep. De jongeren die in ambulante begeleiding zijn, zijn meestal weekendgebruikers die onder mijn vooropgestelde leeftijdscategorieën vallen.

2.3.2.

Minderjarigen en de doorverwijzing van de jeugdrechtbank

Onder de categorie minderjarigen vallen de jongeren van 16 jaar tot 18 jaar. Deze jongeren kunnen zich vrijwillig of gedwongen door de jeugdrechtbank of ouders aanmelden bij een ambulant centrum. Jongeren die zich spontaan aanmelden willen echt iets doen aan hun problematische situatie. Ze komen wekelijks op gesprek om de moeilijkheden te bespreken en éénmaal ze opnieuw buiten stappen proberen ze met de verkregen tips en psychosociale steun hun problemen aan te pakken. Werken met minderjarigen die gedwongen zijn om op gesprek te komen is uiteraard niet zo eenvoudig. Deze jongeren worden meestal doorverwezen via de jeugdrechtbank die de jongere verschillende voorwaarden kan voorleggen. De jeugdrechter hoopt hiermee dat de situatie van de jongere terug beter wordt.

54

Er zijn vier wegen die leiden naar de jeugdrechtbank: 33

-

Als je een als misdrijf omschreven feit hebt gepleegd (MOF): je hebt iets ernstigs gedaan en je naam wordt doorgegeven aan de jeugdrechtbank. Je kunt voor de rechter komen als je bijvoorbeeld drugs dealde of meerdere malen diefstallen pleegde. De jeugdrechter zal dan gaan oordelen over je situatie en zal rekening houden met de oorzaak van je gedrag. De meeste doorverwijzingen via de jeugdrechter naar ambulante drugcentra zijn jongeren die dergelijke misdrijven hebben gepleegd.

-

Als de jongere zich bevindt in een problematische opvoedingssituatie (POS) : het gaat hier om ingewikkelde situaties in de opvoeding van de jongere zoals bijvoorbeeld opeenvolgende conflicten tussen ouder en kind. Uiteraard komen jongeren met een POS zelden terecht in ambulante centra. Wel kan er een onderliggende problematiek aanwezig zijn op gebied van opvoeding. De jongere kan bijvoorbeeld aan de drugs raken doordat de ouders hun kind verwaarlozen.

-

Als de procureur kan aantonen dat er zich voor de jongere een problematische situatie voordoet waarbij het dringend nodig is dat er ingegrepen wordt, dan kan de jeugdrechter dit doen. Het gaat meestal om situaties waarbij de jongere beschermd moet worden tegen lichamelijk of geestelijk geweld waarbij dringend moet worden ingegrepen. Het spreekt voor zich dat ook deze problematiek niet echt terecht komt in ambulante drugcentra.

-

Als laatste kan de jeugdrechter ook tussen komen als de ouders van de jongere niet doen wat van hen verwacht wordt. Dit kan gaan om mishandeling, misbruik of verwaarlozing. De ouders hebben dan niet meer het recht om hun kind op te voeden. Dan neemt een voogd deze taak over. Ook dit soort situaties komen niet in ambulante drugcentra terecht.

De procureur of het parket heeft een belangrijke rol. Hij beslist of je zaak al dan niet naar de jeugdrechtbank gaat. De procureur wordt door de politie op de hoogte gebracht van het door de jongere begane misdrijf. Dan oordeelt hij over de ernst van de situatie en kan hij de jeugdrechter vragen om een maatregel te nemen. Deze vraag noemt men “een vordering”. In drie gevallen kan hij/zij ook meteen optreden:

-

Je kunt direct aangehouden worden als je ernstige feiten gepleegd hebt.

-

Hij kan de jongere in veiligheid brengen als hij in een onveilige situatie leeft.

33

www.wvc.vlaanderen.be/bijzonderejeugdbijstand/jrb_3.htm

55

-

Als de jongere onmiddellijke bescherming nodig heeft.

Als de jongere bij de jeugdrechter terechtkomt, wordt er voor de jongere een dossier geopend. De sociale dienst van de jeugdrechtbank onderzoekt dan de situatie en spreekt een advies uit. Als jongere heb je het recht gehoord te worden, dus is het belangrijk dat de jongere zijn mening kenbaar maakt. De jeugdrechter neemt daarna een beslissing die het beste past voor de verdere toekomst van de jongere. Als de jongere niet akkoord gaat kan hij/zij in beroep gaan tegen die beslissing. In het geval van drugproblematiek kan de jeugdrechter beslissen om de jongere wekelijks op gesprek te laten komen om te praten over zijn problemen. Hij kan je ook een alternatieve maatregel opleggen. De jongere moet dan bijvoorbeeld enkele uren werken en een vorming volgen. Deze vorming zal bij een gespecialiseerde dienst zoals ambulante drugzorg gebeuren. Als de jongere de gemaakte afspraken in acht heeft genomen zal het dossier op de jeugdrechtbank worden gesloten. Als de jongere wekelijks op gesprek MOET komen, is het meestal met tegenzin. De jongere ervaart geen of weinig problemen en vindt het absoluut niet nodig om in begeleiding te komen.

Een veel voorkomend gevolg zien we in de praktijk: De jongere werkt niet actief mee doordat hij geen problemen ervaart, hij leeft zijn afspraken niet of weinig na en bijgevolg verplicht de jongere ons om hem te schorsen en een andere misschien wel gemotiveerde cliënt van de wachtlijst te plukken.

2.3.3.

De meerderjarige en de procedure via justitie34

De categorie meerderjarigen bakende ik af van 18 jaar tot 25 jaar. Deze categorie jongeren kunnen we het best omschrijven als de jongvolwassenen. Ook hier bestaat de mogelijkheid dat de meerderjarigen die problemen ervaren bij hun druggebruik zich vrijwillig aanmelden op het centrum. Gedwongen komst via de ouders komt hier minder vaak voor, gezien deze jongeren vaak al alleen wonen. Gedwongen komst via justitie komt dan wel weer meer voor. 34

Document Justitiehuis Kortrijk. Oktober 2005 JD

56

Deze meerderjarigen komen bij ons terecht onder een bepaald statuut. Hieronder overloop ik kort de 2 meest voorkomende statuten die bij de minderjarigen en jongvolwassenen in ADM de revue passeren.

2.3.3.1.

Vrijheid onder voorwaarden (VOV)

Dit statuut is een alternatief voor voorlopige hechtenis. Als een voorlopige hechtenis kan worden bevolen, kan de meerderjarige toch in vrijheid gelaten worden, onder oplegging van één of meerdere voorwaarden. Mensen die een feit pleegden dat een correctionele gevangenisstraf van 1 jaar of een zwaardere straf tot gevolg kan hebben, maar voor wie een aantal positieve elementen gelden, kunnen in aanmerking komen voor VOV. De beslissing tot VOV wordt genomen voor maximum 3 maanden. Deze termijn kan, tot het vonnis, verlengd worden met telkens 3 maanden. Als er geen tijdige beslissing tot verlenging is ontstaan, vervallen de voorwaarden. De onderzoeksrechter, de raadkamer of de kamer van inbeschuldigingstelling beslissen welke voorwaarden worden opgelegd. Deze voorwaarden zijn van hulpverlenende of controlerende aard. Voor het toezicht op de hulpverlenende voorwaarden zijn de justitieassistenten verantwoordelijk, voor de controlerende voorwaarden zijn dat de politiediensten. De betrokkene heeft dus meestal meer dan 1 begeleider. De bedoeling is om te werken aan de problemen die geleid hebben tot de feiten en te helpen bij de naleving van de voorwaarden.

2.3.3.2.

Probatievoorwaarden

Deze voorwaarden zijn voor langere duur van toepassing. De termijn varieert van 1 jaar tot 5 jaar. De voorwaarden die opgelegd worden, gaan meestal in de richting van: drankgelegenheden vermijden, een ontwenningskuur volgen, een behandeling of begeleiding aanvaarden, met de justitieassistent samenwerken aan de verplichte begeleiding. De meerderjarige moet akkoord gaan met de voorwaarden. Als hij deze voorwaarden niet naleeft kan de probatiecommissie indien nodig, de voorwaarden aanpassen. Bij een positief verloop van de probatie dooft de hele zaak als het ware uit na afloop van de vooropgestelde termijn. Als de voorwaarden niet worden nageleefd zal de commissie de Procureur des

57

Konings op de hoogte brengen en hij zal de zaak terug voor de rechtbank brengen of de uitgesproken straf uitvoeren.

58

2.4. De Spanningsbehoeftelijst (SBL)35 Om de drie kernbegrippen (partydrugs, jongeren en sensatie) samen te brengen onder één grote noemer vond ik het begrip “spanningsbehoefte”. Het is aangetoond dat jongeren een hogere spanningsbehoefte vertonen in vergelijking met volwassenen. (J.A. Feij, tweelingenonderzoek, 1994). Daarnaast leek het me een goed thema, omdat partydrugs door jongeren veel gebruikt worden voor de kick en de spanning die daar rond hangt. De Spanningsbehoeftelijst is dus een zelfbeoordelingsvragenlijst voor de meting van verschillen in de sensatiebehoefte. Drugs is een thema die in de SBL uitgebreid aan bod komt in enkele sub-schalen van de SBL. Met dit instrument ben ik op zoek gegaan naar de samenhang van de drie kernbegrippen.

Mensen vertonen grote verschillen in behoefte aan spanning en zijn in verschillende mate geneigd om nieuwe, afwisselende of riskante situatie op te zoeken om zo nieuwe ervaringen op te doen. Deze feiten worden door de SBL opgemeten. De verschillende vormen van spanningsbehoefte werden voor het eerst door Marvin Zuckerman gedefinieerd. Hij ontwierp de Amerikaanse versie van de SBL, namelijk de Sensation Seeking Scale 36 . Dit is een schaal onderverdeeld in vier sub-schalen die ook in de SBL gebruikt worden. De vier subschalen zijn:

-

Thrill and Adventure Seeking (TAS) of de behoefte om deel te nemen aan sporten en andere activiteiten met een sterk accent op snelheid en gevaar.

-

Experience Seeking (ES) of het zoeken van nieuwe zintuiglijke en psychische ervaringen en een onconventionele levensstijl.

-

Boredom Susceptibility (BS) of de afkeer van herhaling van ervaringen, routinewerk, voorspelbare, saaie mensen en rusteloosheid wanneer er gedurende lange tijd niets verandert.

-

Disinhibition (DIS) of de behoefte aan sociale ontremming door onder andere drinken, feesten, druggebruik en een grote seksuele variëteit.

35

Dr J.A. FEIJ / Drs. R.W. VAN ZUILEN, handleiding spanningsbehoeftelijst, 1984

59

Waarom kies ik voor de Spanningbehoeftelijst en niet voor een andere bestaande vragenlijst:

-

Het is een bestaande, officiële vernederlandste vragenlijst, (vertaald uit het Amerikaans met goedkeuring van de originele auteur) die valied en betrouwbaar is.

-

De vragenlijst is beperkt in het aantal vragen. Als jongeren een vragenlijst van 100 items voorgeschoteld krijgen zal men al vlug geneigd zijn om de vragenlijst onzorgvuldig in te vullen om er vlug vanaf te zijn. De tijdsduur van de afname van de SBL is gemiddeld 20 minuten en in deze tijdsspanne kunnen de jongeren zich wel blijven concentreren.

-

De vragenlijst moet meten wat je wilt meten. Ik werk met de gegevens “spanning” en “kicks”. De vragenlijst meet juist deze spanningsbehoefte of behoefte aan kicks.

-

Ook is er enkel van deze vragenlijst een vergelijkingsgroep aanwezig. Deze groep is ingedeeld in leeftijdscategorieën die volledig passen in de leeftijd van mijn doelgroep.

De spanningsbehoeftelijst werd opgesteld op basis van de Amerikaanse Sensation Seeking Scale van Zuckerman. De auteurs van de lijst zijn Dr. J.A. Feij en Drs. R.W. van Zuilen.

2.4.1.

Theoretische uitgangspunten van de vragenlijst

Over de theoretische basis van verschillen tussen mensen op vlak van spanningsbehoefte bestaan veel publicaties. Er wordt onder meer aangenomen dat mensen verschillen vertonen in het meest gewenste niveau van spanningsbehoefte door verschillende soorten prikkels te prefereren. In de theorieën hierover wordt ook de relatie gelegd met het begrip “sterkte van het zenuwstelsel”. Sommige mensen reageren slechts in geringe mate op prikkels van lage intensiteit, maar zijn juist erg reactief op prikkels met een hoge intensiteit. Dit zijn personen met een sterk zenuwstelsel of een zenuwstelsel dat sterke prikkeling goed kan verwerken. Bij mensen met een zwak zenuwstelsel is het tegendeel het geval. Zij zijn gevoelig voor zwakke stimuli, maar zijn minder goed in staat om prikkels met een hoge intensiteit te verwerken zonder schadelijke gevolgen. In deze theorieën ligt het accent op het biologische aspect. 36

ZUCKERMAN, M., Sensation seeking, behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking, 1979

60

Op psychisch niveau kan de sensatiezoeker worden getypeerd als iemand met een sterke behoefte aan gevarieerde en nieuwe ervaringen op vele gebieden. Het is iemand die zich niet gemakkelijk aanpast aan conventionele sociale normen en waarden en onafhankelijkheid van anderen nastreeft. De persoon met een geringe spanningsbehoefte streeft naar veiligheid, stabiliteit en voorspelbaarheid van zijn of haar omgeving en is geneigd om meer rekening te houden met de gangbare normen en waarden van de samenleving.

2.4.2.

Afname en scoring

De SBL wordt, evenals de Amerikaanse versie, als interessevragenlijst aangeboden. Hierdoor komt de lijst wat neutraler over dan wanneer de term spanningsbehoefte in de titel zou voorkomen. De vragenlijst kan zowel individueel als in groep afgenomen worden. Het invullen duurt gewoonlijk niet langer dan 20 minuten. De instructie die op de eerste pagina van de lijst wordt weergegeven luidt als volgt: “Op de volgende bladzijden staan steeds vijf cijfers, nl. 5,4,3,2,1. Door één van die cijfers te omcirkelen kunt u aangeven wat u van de vraag vindt, met andere woorden, als de uitspraak al dan niet op u van toepassing is.” De cijfers hebben de volgende betekenis: -

5 = Helemaal mee eens

-

4 = Tamelijk mee eens

-

3 = Ik weet het niet

-

2 = Tamelijk mee oneens

-

1 = Volledig mee oneens

Als bepaalde vragen niet volledig duidelijk zijn mag de afnemer van de vragenlijst verduidelijking geven. De vragenlijst bestaat uit 67 items, waarvan 51 in de schalen zijn opgenomen. Slechts deze worden gescoord. De overige items zijn “buffer-items”. Deze gaan de betrouwbaarheid van de antwoorden na. U vindt een volledige vragenlijst terug achteraan dit werkstuk in bijlage 2. Na het invulformulier is er een scoringsformulier beschikbaar waar de 51 items gescoord worden. Een aantal items zijn zodanig geformuleerd dat de antwoorden moeten worden omgescoord, d.w.z. een 5 wordt een 1, een 4 wordt een 2 en een 3 blijft een 3.

61

Uiteindelijk worden de scores op alle items per sub-schaal opgeteld zodat per schaal een algemeen cijfer kan vastgesteld worden. Dit cijfer wordt daarna gedeeld door het aantal items die de schaal bevat. Als de TAS-score 48 is en de TAS-schaal bevat 12 items, dan deelt men 48 door 12. Als men dit bij alle schalen heeft uitgerekend, verkrijgt men een optelling van vier getallen. Als we deze bij elkaar optellen komen we de algemene spanningsbehoefte van die persoon te weten.

De scoring van de door de cliënt zelf ingevulde vragenlijsten werd door mijn stagebegeleider Bart Vande Kerckhove (licentiaat in de klinische psychologie) verricht, daar ik niet opgeleid ben om dergelijke instrumenten te berekenen. Ik kon wel zelf de vragenlijsten overlopen en invullen samen met deelnemers, maar de scoring zelf moest gebeuren door een psycholoog of een psycholoog in opleiding.

2.4.3.

Normen

Daar er geen normgegevens zijn uit de Belgische populatie, ben ik op zoek gegaan naar de meest passende en recentste normgegevens uit Nederland. Professor J.A. Feij vertrouwde me de cijfers toe en gaf aan dat deze cijfers bruikbaar zijn voor mijn eindwerk. De normen zijn afkomstig uit een grootschalig tweelingenonderzoek. 37 Tweelingen van 12 jaar tot 25 jaar uit alle lagen van de bevolking vulden de vragenlijst in op twee verschillende tijdstippen. Het interval tussen de twee tijdstippen bedroeg gemiddeld 27 maanden. Ook de ouders van de tweelingen vulden de lijst in. De tweelingensteekproef was ten opzichte ven de urbanisatiegraad en opleidingsniveaus van de ouders representatief voor de algemene populatie. Voor zes groepen tweelingen (twee seksen en drie leeftijdscategorieën) zijn de normen opgesteld over de vijf sub-schalen: -

Tweelingen, zowel jongens als meisjes van 12 tot 15 jaar,

-

Tweelingen, zowel jongens als meisjes van 16 tot 19 jaar,

-

Tweelingen, zowel jongens als meisjes van 20 tot 24 jaar.

Deze categorisatie is voor mijn eindwerk heel erg geschikt. Ik kon de gegevens van de tweede en de derde categorie gebruiken daar mijn doelgroep jongeren van 16 jaar tot 25 jaar zijn.

37

Feij, J.A., Dekker, P.H., Koopmans, J.R., Boomsma, D.I. (1997) Nederlands tijdschrift van de psychologie, 52, p 131 – 134.

62

Uit het onderzoek kon worden afgeleid dat jongens gemiddeld hoger scoren op de TAS, DIS en Algemene spanningsbehoefte dan meisjes. Er is verder ook een lineair leeftijdseffect voor ES en de algemene spanningsbehoefte score gevonden. Beide scores nemen af met de leeftijd. Bij de ouders scoren de mannen op alle SBL sub-schalen hoger dan de vrouwen. De grootste verschillen liggen op de TAS en DIS schaal en de Algemene spanningsbehoefte score. Er kan gesteld worden dat de Spanningsbehoefte een persoonlijkheidsdimensie is waarvan de relevantie in een groot aantal studies is aangetoond. De in het tweelingenonderzoek gevonden leeftijd –en sekseverschillen stemmen in belangrijke mate overeen met de door Zuckerman (1979, 1994) gerapporteerde verschillen. Ze rechtvaardigen de keuze voor een naar leeftijd en geslacht gerichte normering. Individuele verschillen op de sub-schalen van de SBL blijken redelijk stabiel over een periode van ongeveer 2 jaar (27 maanden). De uitkomsten van dit onderzoek versterken enkel maar het vertrouwen in de kwaliteit van de spanningsbehoeftelijst.

2.4.4.

De bruikbaarheid en toepasbaarheid

De bruikbaarheid van de vragenlijst is voorlopig voornamelijk bij jongeren, jongvolwassenen en volwassenen tot 24 jaar onderzocht. Voor wat de toepassingsmogelijkheden betreffen, denkt men in eerste instantie aan onderzoek naar de biologische bepalingen van de persoonlijkheid. Daarnaast is de lijst bruikbaar bij zowel meer praktische vraagstellingen van individueel diagnostische aard, als bij toegepast psychologisch onderzoek. Hierbij kunnen we denken aan vraagstellingen op gebied van selectie en plaatsing, onderzoek op gebied van partnerkeuze en huwelijkssatisfactie, epidemiologisch en preventief onderzoek naar rook en druggebruik. De auteurs willen er uitdrukkelijk op wijzen dat hoge of lage scores geen positief of negatief waardeoordeel mogen krijgen. In onze samenleving kunnen zowel hoge sensatiezoekers als lage sensatiezoekers uiterst waardevol zijn.

63

3. Op zoek naar de behoeftebevrediging van kicks

3.1. De selectie van de doelgroep

Om mijn doelpubliek te bereiken verstuurde ik een e-mail naar een aantal ambulante centra in de buurt. Dit waren Kortrijk en Wevelgem. Het bleek dat vooral jongeren uit mijn doelgroep te vinden waren in ambulante drugzorg Kortrijk. Ik hield het bij Menen en Kortrijk om reden van efficiëntie. Daar het niet zo vanzelfsprekend was om cliënten te vinden die in het plaatje van mijn doelgroep pasten, besloot ik om een aanpassing te verrichten in de afbakening van mijn doelgroep. De jongere moet niet effectief nog partydrugs gebruiken, het volstaat dat hij of zij recent gestopt zijn met gebruiken. Vooreerst bakende ik mijn doelgroep als volgt af: -

Jongeren tussen 16 en 25 jaar

-

Die in begeleiding zijn in een ambulant centrum

-

In het weekend partydrugs gebruiken

Ten eerste deed ik deze aanpassing omdat men in ambulante centra tracht te werken naar het stoppen met gebruik (abstinentie) en het bij gevolg logisch is dat vele jongeren al geminderd of gestopt zijn met de drugs. Enkele jongeren waarmee ik werkte waren effectief clean van alle partydrugs, behalve dan alcohol. Ten tweede was deze aanpassing voor mij nodig om voldoende cliënten te kunnen volgen. Als ik bij de eerste afbakening van de doelgroep gebleven zijn zou ik maar een drietal cliënten kunnen volgen hebben, nu waren er dat een vijftal.

64

3.2. Profielen van de cliënten die ik volgde

Om de anonimiteit van de cliënten te garanderen, gebruik ik fictieve namen in plaats van de echte namen.

3.2.1.

Gunter

Gunter is een 21 jarige jongeman die al meer dan een jaar in begeleiding is in ambulante drugzorg Menen. Hij moest verplicht in begeleiding komen via justitie onder het statuut bemiddeling in strafzaken. Hij werd vroeger opgepakt wegens het plegen van vandalisme en moet daar nu de nodige kosten van terugbetalen. Van het parket moest Gunter zowel een financiële als een druggebonden begeleiding volgen. Toch was hij al bekend in ADM via een verwijzing van school uit. Hij kwam vaak onder invloed van cannabis naar school en zo nam school contact op met ADM. Op school was hij een moeilijke jongen. Sinds de dood van zijn vader (kanker) is hij veel cannabis beginnen roken en was er een evolutie in het druggebruik zichtbaar. Hij begon te experimenteren met XTC, speed en cocaïne. Op zijn zeventiende had hij een zwaar bromfietsongeval en lag even in coma. Op de afdeling spoed is hij nadat hij wakker kwam agressief geworden zonder enige aanleiding. Daarna besloot moeder om hem in de psychiatrie te laten opnemen omdat hij ernstige gedragstoornissen vertoonde. Daarvoor is hij heel erg kwaad op zijn moeder. Hij is er ook maar één maand gebleven. Op zijn achttiende is hij uit het huis gezet omdat hij niet hanteerbaar was en nog steeds drugs gebruikte. Hij is dan alleen gaan wonen in een OCMW-woning. Dit was echter ook niet ideaal. Zijn huis zat dagelijks vol met gebruikende vrienden, er werd veel gerookt (cannabis) en gedronken.

65

Na enkele maanden is hij uit dat huis gezet, omdat hij de huur niet meer kon betalen. Hij is dan vier maanden bij een vriend-gebruiker gaan intrekken, wat ook niet veel aan de situatie verbeterde. Nu woont hij in een appartementje via het sociaal verhuurkantoor en dat kan hij betalen door het feit dat hij werkt onder het statuut van artikel 60 als stukadoor. Hij heeft het toch nog steeds moeilijk om rond te komen en daar proberen we hem wat mee te helpen via een budgetbegeleiding. Hij blijft echter verantwoordelijk voor zijn uitgaven. Hij gebruikt nu nog alcohol, cocaïne en cannabis. De cocaïne gebruikt hij in het weekend als hij naar de dancing trekt en cannabis gebruikt hij door de week en in het weekend. Alcohol is voor hem een dreigend probleem. Hij kan er zich volledig in laten gaan en dit zeker als hij een tegenslag moet verwerken. Gunter is een jongen die nogal eens licht ontvlambaar kan zijn, zodat vechtpartijen in het weekend wel eens kunnen voorkomen, vooral als er allochtonen in de buurt zijn. Het alcoholgebruik heeft ook hierop geen positieve invloed.

Werkpunten in de hulpverlening:

Met Gunter werken we vooral rond het onder controle houden van zijn agressie en frustraties van het dagelijkse leven. Hij moet leren omgaan met die risicovolle situaties. Verder komt de budgetbegeleiding ook veel op de voorgrond. Zijn schulden worden via ADM afbetaald en nu wil hij proberen om iedere maand iets opzij te leggen.

3.2.2.

Tom

Tom is een 22 jarige jongen die in begeleiding komt in ADM. Hij komt nu bijna een jaar op gesprek. Ook hij kwam gedwongen via justitie onder het statuut “praetoriaanse probatie”. Hij moest zich zes maanden laten begeleiden. Zijn ouders vonden XTC in huis en meldden dit aan de politie. Tom is een sociaal zwakke jongen die vroeger nogal eens is gepest omdat hij niet zo intellectueel is. Hij is tewerkgesteld in een beschutte werkplaats. Door zijn sociaal zwak zijn, wordt hij nogal eens misbruikt door vrienden of kennissen.

66

Hij gebruikt nu nog altijd XTC, speed, cannabis en af en toe GHB. Van zijn gebruik ondervindt hij geen problemen. Hij gebruikt de drugs in een selecte vriendenkring in het weekend. Uitgaan naar dancings en drukke festiviteiten is niet aan hem besteed door zijn wat angstige persoonlijkheid. Hij woont bij zijn ouders samen met nog drie broers. Hij volgde een opleiding als bakker in het bijzonder secundair onderwijs in Roeselare.

Werkpunten in de hulpverlening:

Tom is een nieuwsgierige en leergierige jongen die veel wil weten in verband met druggebruik. Daarom is psycho-educatie (dit is een hulpverleningsvorm waarbij de cliënt informatie krijgt betreffende zijn problematiek) voor de jongeman een belangrijk gegeven in de hulpverlening. We geven hem tips om veiliger te gebruiken, het gebruik binnen de perken te houden en de risico’s zo veel mogelijk te beperken. Ook wegwijs raken in de justitiële facetten is voor hem nogal moeilijk. Op dat vlak geven we hem ook de nodige informatie. Verder wordt er ook veel tijd besteed aan het omgaan met zijn sociale angsten, negatief zelfbeeld en assertiviteit.

3.2.3.

Evelien

Evelien is een 22 jarig meisje die in begeleiding is in ambulante drugzorg Kortrijk. Ze werd een jaar geleden aangemeld via haar ouders. Na een weekend uitgaan is ze thuis flauwgevallen. Ze werd naar de dokter gebracht waar ze een drugtest onderging en zo werd ze betrapt op druggebruik door haar ouders. Op aanraden van de arts en haar ouders kwam ze in begeleiding. Evelien was een pure speed gebruikster. Ze gebruikte het product in het weekend die ze startte op donderdag en eindigde op maandag. Vanaf haar 14de tot haar 18de verbleef ze op internaat. Daarna is ze 2 jaar op kot geweest in Gent. Ze ging naar de hogeschool. Die studies heeft ze moeten onderbreken, omdat ze het niet aankon. Nu woont ze terug thuis, waar ze er praktisch alleen voor staat. Haar ouders zijn nooit

67

thuis omdat ze altijd moeten werken. Ze heeft nog een oudere broer, maar die woont alleen in een andere gemeente. In feite woont ze al van haar 10de alleen! Ze is momenteel werkloos en in haar wachttijd volgt ze een opleiding voor schoonheidsspecialiste. Ze blijft actief naar werk zoeken, maar overweegt nu om terug naar school te gaan. Als ze uitgaat, is dat meestal naar discotheken of technofeestjes waar ze sinds de aanmelding geen speed meer gebruikt. Het is een creatief meisje dat veel bezig is met schilderkunst en fotografie. Deze hobby’s zou ze wel willen behouden, maar de kosten die eraan verbonden zijn, liggen te hoog. In haar vriendenkring zitten veel agressieve personen. Zij zelf heeft het absoluut niet graag dat er tijdens het uitgaan gevochten wordt, maar toch blijft ze bij haar vrienden.

Werkpunten in de hulpverlening:

Er wordt veel gewerkt aan de naïviteit van het meisje. Ze is heel impulsief en beïnvloedbaar. Ook heeft ze een negatief zelfbeeld. In de begeleiding wordt getracht om dit beeld wat op te krikken zodat ze een sterkere persoon wordt. Ze wordt heel veel gestuurd door oordelen van andere mensen. Ze gedraagt zich in feite hoe haar vrienden willen dat ze zich gedraagt. Er wordt dus ook gewerkt aan het leren je eigen mening uitdrukken op een goede, assertieve manier. Ook de bewustmaking van het feit dat haar keuzes in het leven altijd bepaalde consequenties hebben, krijgen aandacht in de begeleiding. Bijvoorbeeld: als zij kiest voor vrienden die vaak vechten in het weekend, dan moet ze de vechtpartijen erbij nemen.

3.2.4.

David

David is een jongeman van 21 jaar die al herhaalde malen aangemeld is geweest. Hij werd telkens aangemeld door zijn ouders, nadat ze hem op heterdaad betrapt hadden. David gebruikte cocaïne in het weekend en tijdens de week frequent, bijna dagelijks, cannabis. Hij gebruikt nu recentelijk niet meer, omdat hij een goede baan gevonden heeft bij de NMBS als onderstationchef.

68

Hij woont bij zijn ouders samen met enkele broers en zussen en de gezinstoestand is stabiel. Het is een jongen die erg veel houdt van de technowereld. Niet de populaire dancings of fuiven trekken hem aan, maar wel underground technoparty’s. Hij gaat hierin zo ver dat hij er zelfs een tripje naar Duitsland voor over heeft. Momenteel is er dus geen druggebruik, maar de alcohol zou wel eens een negatieve invloed op hem kunnen hebben. Het gebeurt al soms dat hij na een feestje een stevige kater te verwerken krijgt. In zijn vrije tijd gaat hij vaak naar vrienden een film bekijken of playstation spelen. Er kan bij David gesteld worden dat hij veel mensen kent, maar niet zo’n brede vriendenkring heeft.

Werkpunten in de hulpverlening:

Er wordt niet echt drugspecifiek meer gewerkt omdat hij bijna van alle drugs af is. Wel wordt er aandacht besteed aan mogelijk herval. De relatie met de ouders verloopt bij hem niet vanzelfsprekend, er zijn veel conflicten. Dit thema komt veel op de voorgrond in de begeleidingsgesprekken. Er wordt vooral gewerkt aan het uiten van zijn mening naar de ouders toe en hoe hij op een goede manier kan aangeven wanneer hij gekwetst wordt.

3.2.5.

Piet

Piet is een jongen van 23 jaar die deels via justitie, deels uit eigen initiatief in begeleiding is in ambulante drugzorg Kortrijk. In 2004 werd hij opgepakt bij een inbraak en de zaak moet nog voorkomen. Hij heeft geen justitieel statuut en geen voorwaarden, maar denkt dat het in zijn voordeel zal spelen als de zaak voorkomt, dat hij zich laat begeleiden. Vroeger was Piet een hardcore speedgebruiker (dagelijks). Hij nam het middel intraveneus in. Naast speed gebruikte hij cannabis en XTC op regelmatige basis. Hij heeft enige tijd bij vrienden gewoond die zelf veel drugs gebruikten en zo is het bergaf gegaan met Piet. Hij heeft zich daarna laten opnemen in het kortdurend therapeutisch programma van De Kier in Kortrijk, maar dit is mislopen doordat hij er criminele feiten pleegde. Hij woont nu in bij zijn grootmoeder en werkt sinds kort als monteur met een vast contract. Zijn druggebruik heeft ook een andere wending genomen. Hij gebruikt nu regelmatig LSD en cannabis. In het weekend gaat hij zoveel mogelijk naar GOA-feestjes (elektronische

69

muziekstijl met zware beats waarvan het ritme wel eens kan variëren), waar de hallucinerende drugs goed tot hun recht komen. In zijn vrije tijd doet hij weinig tot niets.

Werkpunten in de hulpverlening:

Met Piet wordt voornamelijk gewerkt rond het bewustmaken van eigen keuzes in het leven. Voor Piet betekent druggebruik iets wat hem overkomt als hij ’s morgens opstaat of in het weekend uitgaat. Er wordt gewerkt naar een bewustmaking van het feit dat druggebruik een eigen keuze moet zijn, en niet iets wat plots in je opkomt.

70

3.3. Werkwijze

Met alle cliënten had ik de mogelijkheid om twee gesprekken van telkens een half uur te doen. Tussen deze twee gesprekken kon ik hun vragenlijsten analyseren en opmerkingen formuleren. Voorafgaand aan het eerste gesprek vroeg de hulpverlener (Bart of Paul) aan de cliënt of hij/zij bereid waren om de vragenlijst in te vullen en zo mee te werken aan mijn eindwerk.

3.3.1.

Eerste gesprek

Het eerste gesprek kan ik onderverdelen in twee fases. In de eerste fase van het gesprek legde ik uit wie ik was, wat mijn studies inhouden en waarover ik mijn eindwerk doe. Na mijn korte introductie legde ik de werking van de SBL vragenlijst uit. Bij de afname zelf (tweede fase) lette ik er steeds op dat ik de vragen niet te letterlijk afhaspelde. De vragen in de lijst zijn vaak nogal moeilijk geformuleerd en doorspekt met woorden die in Nederland meer dan in Vlaanderen worden gebruikt. Bijvoorbeeld: Vraag 46: “Ik gebruik wel eens krachttermen om uitdrukking te geven aan mijn gevoel, ook wel wanneer anderen in de buurt zijn.” Ik stelde de vraag als volgt: Vloek je wel eens om te tonen hoe je je voelt, zelfs al zijn er anderen in de buurt? Als de vraag dan nog niet duidelijk was gaf ik een voorbeeld ter verduidelijking. Na een half uurtje was de vragenlijst volledig ingevuld en legde ik uit wat ik met deze lijst zou doen. We maakten de afspraak om twee weken tussen het volgende contact te laten zodat ik de analyse van de SBL-scores kon doen.

71

3.3.2.

Verwerking en analyse

Na de afname van de SBL-vragenlijst moest de SBL score berekend worden. Via deze score komt de behoefte aan spanning en sensatie in het leven van de deelnemende cliënten naar voren. Gezien ik van opleiding geen psycholoog ben, had ik niet de bevoegdheid om de vragenlijst te scoren. Bart, mijn stagebegeleider, is een licentiaat in de klinische psychologie en daarom nam hij het scoren van de vragenlijsten voor zijn rekening. Ik kon van vijf jongeren een spanningsbehoeftelijst afnemen en uit de resultaten blijkt dat ze stuk voor stuk een hoge spanningsbehoefte vertonen. Ik kon dus de vijf jongeren tot mijn doelgroep rekenen. Op zich lijkt dat aantal eerder weinig, maar na verloop van tijd ben ik blij dat ik me beperkt heb tot een klein aantal. Bovendien, zoals ik al in mijn probleemstelling aanhaalde, is het absoluut niet mijn bedoeling om een wetenschappelijke studie te verrichten.

Het opmaken van een analyse uit de resultaten was niet gemakkelijk. Ik besloot om via een vast patroon te werk te gaan. Ik analyseerde schaal per schaal en maakte op het einde van de analyse een globaal beeld van de spanningsbehoefte van de cliënt. In functie van het tweede gesprek hield ik het niet enkel bij een analyse van de persoon. Ik trachtte om zoveel mogelijk te geven én terug te krijgen van de jongeren. Dit door naast de opmerkelijke zaken ook feedback te vragen op deze bijzonderheden.

Bijvoorbeeld: Het ervaren van rare gevoelens, rare ervaringen beleef je niet graag. →Kunnen dit soort gevoelens of activiteiten angst teweeg brengen bij jou?

Dit soort bijvraagjes stelde ik om voor mezelf verduidelijking te krijgen en de jongere zelf aan het denken te zetten.

72

3.3.3.

Tweede gesprek

Een tweetal weken na het eerste contact met de cliënt volgde het tweede gesprek. Dit gesprek had voor mij een drieledige functie:

-

De SBL scores aan de jongeren kenbaar maken en verduidelijken waar nodig.

-

Een korte bespreking per subschaal en subscore samen met de jongere om hen de nodige feedback te geven.

-

Als laatste en zeer belangrijke stap vroeg ik de jongere om een soort piramide op te maken van de acht verschillende soorten kicks die ik bespreek in dit eindwerk. Ik vroeg de jongeren om de kickactiviteit waar hij of zij het meeste hun hoge spanningsbehoefte mee bevredigen aan de top van de fictieve piramide te plaatsen. Daarna de kickactiviteit die hierin op de tweede plaats komt, enzovoort tot ze op de bodem van de piramide terechtkwamen. In onderstaande figuur 1 kunt u via een voorbeeld een betere visuele voorstelling van de spanningsbehoeftepiramide vormen.

Drugs Geweld Angstige situaties Risicosporten Avontuur Muziek Seksualiteit Snelheid Fig 1: De spanningsbehoeftepiramide

Aan de hand van deze samenstelling kon ik uiteindelijk een antwoord ontwikkelen op mijn vraagstelling. Staan de drugs effectief op nummer 1 of zijn er andere kickgerichte activiteiten die de drugs overstijgen? Ik werkte ook met jongeren die praktisch nooit meer drugs

73

gebruiken na verloop van de begeleiding. Dus besloot ik om met hen en ook met de jongeren die wel nog partydrugs gebruiken een piramide op te stellen voor de situatie nu en voor de situatie net voor de aanmelding in het centrum, toen de jongere wel degelijk nog drugs gebruikte. Zo kon ik de jongeren bewust gaan maken waar ze nu, in het cleane leven, meer kicks uit halen, waar ze vroeger door onder andere drugs minder kicks uit haalden. Deze piramide bleef bij de uitvoering denkbeeldig. Ik had kaartjes gemaakt met daarop de acht verschillende soorten kicks die ik beschrijf en legde ze door elkaar. De jongere kon de kaartjes van 1 tot 8 op de tafel leggen. Nadat die piramides gevormd waren, was er nog tijd voor een korte nabespreking waarin ik de cliënten confronteerde met de opmerkelijke verschillen. Als de drugs van positie 1 naar 8 in de piramide verplaatst werden en de sporten van 7 naar 2, dan maakte ik dat bespreekbaar om de jongere hiervan bewust te maken. Het kan altijd een stimulans voor hen zijn om te weten dat buitenstaanders ook zien dat ze goed bezig zijn en nu hun hoge spanningsbehoefte invullen met activiteiten die hun gezondheid niet schaden.

3.3.4.

Reacties van de deelnemers aan de spanningsbehoeftelijst

Het afnemen van een vragenlijst bij jongeren (al was het bij een beperkte hoeveelheid) was voor mij een heel leerrijke ervaring omdat ik meer dan ooit besef hoe verschillend we allemaal zijn. De ene jongere was vastberaden, de andere twijfelachtig, de andere onverschillig in het beantwoorden van de vragenlijst. Uiteindelijk selecteerde ik vijf jongeren die aan het profiel van mijn doelgroep beantwoorden en dacht ik dat ze wel op elkaar zouden lijken, maar deze gedachte heb ik moeten opzijschuiven. Ik zag bij sommige cliënten dat ze werkelijk overtuigd waren van hun antwoord. Bij hen duurde de afname dan ook minder lang. Je kunt het onder de noemer impulsiviteit plaatsen, maar dit is een subjectieve mening die ik niet met zekerheid kan staven. Sommige deelnemers hadden moeilijkheden met de vraagstelling door hun lagere intelligentiegraad. Bij deze jongeren duurde de afname wat langer, maar ik zag dat men goed nadacht alvorens een antwoord te formuleren. Tijdens het overlopen van de SBL-scores samen met de jongere, kon het al eens voorkomen dat de jongere die hoog scoort dacht dat dit slecht of gevaarlijk was. Ik kon dat merken aan

74

gelaatsuitdrukkingen of aan verbale gedragingen. Een jongere die een 10 scoorde op de ESschaal bijvoorbeeld maakte me dit duidelijk door een andere gelaatsuitdrukking te vertonen en letterlijk zijn bezorgdheid te formuleren. Ik reflecteerde die uitdrukkingen door de laatste zin op elke analyse die ik maakte aan de jongere voor te leggen.

Die zin luid als volgt: “Een hoge spanningsbehoeftescore is absoluut niet slecht. Zowel mensen met een lage als een hoge spanningsbehoefte leveren hun bijdrage in de samenleving.”

Anderen konden dan weer de humor van de hoge spanningsbehoefte inzien. Iemand vroeg me zelfs al lachend: “Heb ik goede punten?”. Ik vroeg de jongeren ook telkens naar de herkenbaarheid in mijn analyse. Als ik in de analyse bijvoorbeeld formuleerde: “je hebt liever korte activiteiten met grote en korte kicks, dan langdurige en moeilijkere activiteiten” Dan vroeg ik na bij de jongere als deze uitspraak klopt of niet. Het gaf me voldoening om te horen dat ik het meestal bij het rechte eind had. Enkele jongeren waren erg tevreden dat ik die analyse voor hen opgemaakt had. Ze lieten dit duidelijk merken door me te bedanken en nog veel succes te wensen met de verderzetting van mijn eindwerk. Ik kreeg het gevoel dat ik de jongere iets gegeven had dat ze apprecieerden en waarvoor ze me dankbaar waren. Dit voelde voor mezelf heel goed aan. Bij het vormen van de piramide kwam er veel denkwerk aan te pas. De kaartjes werden lustig heen en weer gegooid. Bij het in volgorde plaatsen van de kaartjes waren alle jongeren eerder twijfelend en niet zo direct. Vaak namen ze enkele soorten kicks samen en legden ze die op gelijke hoogte. Ik vroeg ze toch om een keuze te maken. Bijvoorbeeld: veelal legde men drugs en muziek samen op plaats 1 in de piramide. Als dan de lastige vraag om te kiezen komt, zie je hen echt nadenken. Vaak werden de drugs toch boven de muziek gekozen. Als algemeen besluit kan ik stellen dat er zich geen noemenswaardige problemen hebben voorgedaan. Het was voor mij een mooie en leerrijke ervaring om met mijn doelgroep te werken.

75

3.3.5.

Eigen ervaringen

Gezien ik nog niet veel ervaring heb met het afnemen van vragenlijsten liet ik de eerste afname van de SBL over aan mijn stagebegeleider Bart. Hij heeft al enkele jaren ervaring achter de rug en het leek me voor mezelf veiliger om de wijze van afname eerst eens te observeren van iemand die de knepen ervan al wat beter kent. Bij de eerste afname werd Bart weggeroepen omdat zijn volgende cliënt er was. Ik heb dan de vragenlijst verder afgenomen. Het gevoel dat toen bij mij overheerste was er één van onwennigheid. Ik had vaak moeite om de vragen op een verstaanbare wijze te formuleren. De eerste cliënt die de vragenlijst invulde was Tom en door zijn gebrekkige woordenkennis was het van groot belang dat hij de vragen goed zou begrijpen. Naar het eind van de vragenlijst toe kon ik me meer ontspannen. Ik was niet echt voorbereid om zelf de vragenlijst af te nemen, maar door omstandigheden moest ik overnemen. Daardoor was het voor mij even aanpassen. Toch hield ik er achteraf een goed gevoel aan over. Voor de twee volgende cliënten moest ik me verplaatsen naar ambulante drugzorg Kortrijk. Ik reed er ontspannen naartoe, maar éénmaal ik de vragenlijst aan het overlopen was, kwam ik toch weer wat zenuwachtig. Het was vooral moeilijk omdat ik de cliënten niet kende. Achteraf bekeken had ik beter eerst een gesprek gepland met Paul, (begeleider van de cliënten van ADK) om wat informatie uit te wisselen over de jongeren. Ik had na het eerste gesprek wel de indruk dat ik me nerveus maakte om niets. De jongere was heel open en sympathiek. Er was ook geen wantrouwen naar mij toe te bespeuren. Met deze gedachte kwam ik naar de tweede cliënt in Kortrijk. Dit was al de derde cliënt waarvan ik een SBL kon afnemen, ik had de techniek dus al wat onder de knie. Vanaf dit moment is alles goed verlopen. Ik was rustig, kon de vragen op een goede wijze verwoorden en had het gevoel dat de jongeren me waardeerden. Ikzelf lette er steeds op dat ik de basisregels van het hulpverleningswerk in acht hield, nl. respect, onvoorwaardelijke aanvaarding en empathie. Daarmee had ik geen problemen. Ik ben de jongeren heel erg dankbaar voor hun medewerking en daarom was het voor mij geen probleem om hen steeds positief te benaderen. Na het eerste gesprek was het mijn taak om de scores van de jongeren te analyseren en opmerkingen te formuleren. Dat verliep niet altijd even vlot. Vaak was het voor mij lang zoeken naar opvallende elementen. Toch vond ik het de moeite waard om er mijn best voor te doen om zoveel mogelijk terug te geven aan de jongeren.

76

Het tweede gesprek was voor mezelf een stuk interessanter omdat het meer de kenmerken van een echt gesprek had. Bij het eerste contact kon ik niet veel meer doen dan de vragen duidelijk formuleren en de antwoorden noteren. Ik gaf de jongeren mijn opmerkingen rond de score en eventuele opvallende zaken. Die werden telkens kort besproken. Ik vroeg hen naar de juistheid van mijn uitspraak of opmerking, hoe zij dat bij zichzelf zien in het dagelijkse leven, enz. Het was leuk om te horen dat ik het bijna altijd bij het rechte eind had. Ik trachtte mijn opmerkingen behouden te formuleren zodat ik de jongere niet nodeloos zou kwetsen. Uiteraard is die analyse niet uitgekiend tot op de bodem en haalde ik er enkel de opmerkelijke zaken uit. Om een volledige, grondige analyse te doen samen met de cliënt was de tijd hiervoor te kort. Mijn doel was dus om de jongere een beeld te geven van zijn spanningsbehoefte en de wijze waarop hij of zij deze invult. In dit tweede gesprek zijn bij mij ook de gespannen gevoelens niet meer tot uiting gekomen. Ik had iedereen al eens gezien en voelde dat de jongeren wel geïnteresseerd waren in hun scores en mijn analyse. Het deed me deugd om te zien dat sommigen echt diep nadachten bij het vormen van hun spanningsbehoeftepiramide en daardoor heb ik het gevoel dat het thema boeiend is voor deze doelgroep. Naarmate ik meer en meer bezig was met de vragenlijst en analyse, groeide zelfs mijn eigen interesse nog voor een stuk. Het zou voor mij een erg interessante uitdaging zijn om de lijst af te nemen bij een veel grootschaliger publiek, al ligt dit momenteel niet in mijn mogelijkheden en heb ik hiervoor nog te weinig ervaring. Ik kan besluiten dat het werken met een specifieke vragenlijst voor mezelf heel leerrijk was en smaakt naar meer.

3.4. Resultaten en analyse van de SBL per deelnemer De analyse stelde ik op aan de hand van een vast patroon zodat ik voor alle cliënten hetzelfde kon teruggeven. Omdat ik met een beperkt aantal deelnemers werkte voeg ik de analyses er in mijn werkstuk zelf bij en niet in bijlage. Ik vind het ook interessant om de analyse bij te voegen zodat de lezer een goed beeld krijgt over hoe ik te werk ben gegaan in het opstellen ervan. Per schaal bracht ik een aantal items naar voor die opvallend hoog of laag scoren. De inhoud van de analyse berust dus op de vragen die in de SBL aan bod komen. Na het bespreken van de analyse vroeg ik de jongeren om hun spanningsbehoeftepiramide op te stellen van vroeger en nu. Deze piramides voeg ik er in tabelvorm per cliënt bij.

77

Hieronder definieer ik nog eens kort de vier schalen en geef ik nog wat informatie in verband met de scores.

-

TAS schaal: Thrill And adventure Seeking. De behoefte om deel te nemen aan sporten en andere activiteiten gericht op snelheid en gevaar die een bepaald risico inhouden.

-

ES schaal: Experience Seeking. Het opzoeken van nieuwe ervaringen en een niet alledaagse levensstijl

-

BS schaal: Boredom Susceptibility. Niet graag routinewerk verrichten en steeds herhalende activiteiten uitvoeren. Ook voorspelbare, saaie mensen worden liever vermeden.

-

DIS schaal: DISinhibition. Alle remmen los. Zowel op het gebied van drinken, feesten en seksuele variatie.

Uitleg ivm score: -

Score = 1 dat wil zeggen, extreem laag

-

Score = 5 dat wil zeggen, gemiddeld

-

Score = 10 dat wil zeggen, extreem hoog

78

3.4.1.

Gunter TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

5

7

9

9

8

Gemiddelde

5

5

5

5

5

Analyse:

TAS schaal: Risicovolle activiteiten in het water liggen Gunter wel (diepzeeduiken, van een hoge duikplank springen, een lange zeereis maken). Risicosporten in de hoogte zoals bergbeklimmen en leren vliegen gaat hij eerder vermijden. Dit komt doordat hij een lichte vorm van hoogtevrees heeft. Riskante activiteiten in het algemeen gaat hij ook liever vermijden.

ES schaal: Druggebruik scoort hoog. Gunter is een jongeman die hieruit veel kicks haalt. Reizen naar het onbekende en in primitieve omstandigheden kan voor hem zeker een uitdaging zijn. Het avontuurlijke aspect en het ontdekkingsgevoel spelen hierbij een doorslaggevende rol. Vreemde gevoelens en liftend op reis gaan zijn niet aan hem besteed. Beide situaties zouden voor hem angst met zich mee brengen.

BS schaal: Vooral voorspelbaarheid en regelmaat in het leven zijn 2 items die voor Gunter niet toegelaten worden. Hij heeft graag veel afwisseling en bij gebrek aan afwisseling wordt hij vlug onrustig. Veel veranderen van baan en woning zijn dan weer niet belangrijk voor hem. Hij heeft graag een vaste stek en vast werk. Hij is het liefst omringd door mensen die een onevenwichtige indruk maken en soms eens iets onverwachts doen.

79

DIS schaal: Drinken en feesten gaan voor Gunter heel goed samen. Een feest zonder alcohol zou voor hem heel erg saai zijn. Het geeft hem een kick als hij met enkele drankjes op zichzelf volledig kan uitleven op de dansvloer. Op het gebied van seksuele variatie scoort hij lager. Hij heeft geen behoefte om veel verschillende partners te hebben. Hij zoekt liever langdurige relaties op dan kortdurende.

Algemene spanningsbehoefte schaal: Vooral de afkeer van herhalingen, routine en de ongeremdheid op feestjes zorgen ervoor dat de spanningsbehoefte van Gunter hoger ligt dan het gemiddelde. Ook het opzoeken van nieuwe ervaringen is voor hem heel belangrijk zodat hij veel afwisseling heeft in zijn leven.

De spanningsbehoeftepiramide van Gunter:

VROEGER

NU

Drugs

Muziek

Muziek

Snelheid

Snelheid

Seksualiteit

Risicosporten of sporten in het algemeen

Angstige situaties

Avontuur

Geweld

Geweld

Risicosporten of sporten in het algemeen

Seksualiteit

Avontuur

Angstige situaties

Drugs

80

3.4.2.

Tom TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

4

9

5

8

6

Gemiddelde

5

5

5

5

5

Analyse: TAS-schaal Tom is niet de persoon die zich zal wagen aan risicosporten en riskante avonturen in de natuur. Wel iets opmerkelijks is het feit dat hij enerzijds van parachutisme houdt, maar niet van vliegen. Sporten in het water zoals zwemmen, diepzeeduiken,… zullen Tom niet gauw boeien.

ES-schaal Tom scoort hoog op druggebruik en het gewaarworden van vreemde gevoelens. Deze twee items gaan vaak met elkaar gepaard. Als hij drugs genomen heeft ervaart hij die vreemde gevoelens. Dit is voor hem een fijne belevenis. Het afwisselende leven is iets wat Tom nodig heeft. Hij zou zelfs een rondtrekkend leventje, zoals zigeuners dit hebben, kunnen appreciëren.

BS-schaal Op deze schaal scoort Tom gemiddeld. Hij trekt het liefst op met een klein vriendenkringetje en hij heeft er geen problemen mee dat hij telkens dezelfde mensen terug ziet. Zoals we bij velen terugzien is het ook voor Tom belangrijk dat hij in zijn werkomgeving enige afwisseling heeft. Repeterend werk zou voor hem frustraties met zich meebrengen.

81

DIS-schaal Tom houdt wel van ongeremde feesten en daarbij een stevig glas te drinken. Hij zal zich hierbij echter niet in het middelpunt van de belangstelling begeven, maar eerder in de schaduw blijven. Op seksueel gebied heeft Tom niet veel variatie van partners nodig.

Algemene spanningsbehoefteschaal Vooral het opzoeken en gewaarworden van nieuwe ervaringen is voor Tom belangrijk. Ongeremdheid en impulsiviteit zijn voor hem kenmerkend. Het opzoeken van avontuur in risicosporten scoort dan weer lager. Zijn spanningsbehoefte is eerder gemiddeld dan hoog. Ik koos er toch voor om hem erbij te houden omdat hij op enkele schalen toch hoog scoort (ES schaal en DIS schaal)

82

3.4.3.

Evelien TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

7

9

10

6

9

Gemiddelde

5

5

5

5

5

TAS-schaal Evelien scoort op veel kickgerichte sporten of uitdagingen hoog, maar deze wil ze vooral niet alleen ondernemen. Bv. Parachute springen zou ze nooit alleen doen, wel met een tweede persoon. Hierbij zou ze zich veiliger voelen. Inspanningen die langere tijd duren zijn niet haar ding. Korte activiteiten met grote en korte kicks kan ze beter appreciëren dan langdurige en moeilijkere activiteiten.

ES-schaal Evelien is het type meisje die graag nieuwe ervaringen opzoekt. Dingen die ze niet kent trekken haar aandacht om eens uit te proberen. Het ervaren van rare gevoelens en rare ervaringen wil ze zo veel mogelijk vermijden. Dit kan voor haar enige angst opwekken.

BS-schaal Op deze schaal scoort Evelien de hoogste score. Vooral onvoorspelbaarheid in het leven en afwisseling zijn voor Evelien heel erg belangrijk. Repeterend werk is niet aan haar besteed. Ze zou graag veel verschillende jobs uitoefenen in haar leven om de verveling en sleur tegen te gaan. Haar vriendenkring bestaat het liefst uit niet alledaagse mensen, die een nogal onevenwichtige indruk maken.

DIS-schaal Ze heeft niet zo zeer de behoefte om ruige feesten te bezoeken en eens goed uit de bol te gaan. Vroeger was dit wel nog het geval. Ook seksuele variatie is voor haar geen must. Ze zou zich liever binden met één en dezelfde partner waar ze een mooi leven mee kan uitbouwen.

83

Algemene spanninsbehoefte schaal Evelien scoort hoog op het zoeken naar nieuwe ervaringen en het vlug verveeld raken van activiteiten, herhalingen en voorspelbaarheid. Dit zorgt ervoor dat haar algemene spanningsbehoeftescore de hoogte ingaat. Vroeger haalde ze in mindere mate haar kicks uit sporten, maar nu is deze vorm van kickbeleving voor haar wel belangrijk.

De spanningsbehoeftepiramide van Evelien:

VROEGER

NU

Drugs

Avontuur

Muziek

Risicosporten of sporten in het algemeen

Seksualiteit

Muziek

Avontuur

Seksualiteit

Risicosporten of sporten in het algemeen

Snelheid

Snelheid

Angstige situaties

Angstige situaties

Geweld

Geweld

Drugs

84

3.4.4.

David TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

6

10

6

7

8

Gemiddelde

5

5

5

5

5

TAS-schaal Al scoort David niet extreem hoog op deze schaal, toch vallen vele kicksporten wel in de smaak. Bv. Waterskiën, parachute springen,… De overtuiging om deze activiteiten echt uit te voeren ontbreekt nog wat.

ES-schaal Op deze schaal piekt David naar de plafondscore van 10. Onvoorbereid reizen en vreemde steden in zijn eentje verkennen zouden voor David leuke ervaringen zijn. Hij experimenteert graag met allerlei zaken. Het schrijven van verhalen, experimenteren met drugs en nieuwe ervaringen opdoen in het muziekwereldje zijn hiervan enkele voorbeelden. David is iemand die er zich heel bewust van is dat hij vaak nieuwe ervaringen nodig heeft om zijn leven zo boeiend mogelijk te houden. De uitdrukking: “Je leeft maar één keer” past in zijn levensvisie.

BS-schaal Variatie in de vriendenkring is heel belangrijk voor David. Saaie en voorspelbare personen heeft hij het liefst niet in zijn vriendenkring. Repeterend werk is niet aan David besteed en een regelmatig eet –en slaappatroon heeft hij niet. Hij wil een vaste stek waar je lange tijd kan wonen, zonder dat hij verhuisplannen hoeft te maken.

DIS-schaal Feesten en drinken zijn een leuke combinatie voor David. Op feestjes leeft hij zich graag uit zonder veel rekening te moeten houden met de gangbare normen.

85

Hij is breeddenkend op seksueel gebied. Zo vindt hij bijvoorbeeld dat een slippertje wel kan en dat seksscènes op televisie heel normaal zijn om naar te kijken. Ietwat angstige situaties kunnen David ook wel een kick geven. Het bekijken van een horrorfilm bijvoorbeeld valt bij hem wel in de smaak.

Algemene spanningsbehoefte schaal David heeft een hoge spanningsbehoefte. Dit heeft grotendeels te maken met het zoeken naar nieuwe ervaringen waarin hij heel hoog scoort (ES-schaal). Verder scoort hij overal iets boven het gemiddelde maar niet opvallend hoog.

Spanningsbehoeftepiramide van David:

VROEGER

NU

Drugs

Muziek

Muziek

Seksualiteit

Seksualiteit

Avontuur

Geweld

Angstige situaties

Angstige situaties

Risicosporten of sporten in het algemeen

Avontuur

Geweld

Snelheid

Snelheid

Risicosporten of sporten in het algemeen

Drugs

86

3.4.5.

Piet TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

8

10

5

7

10

Gemiddelde

5

5

5

5

5

TAS-schaal Avontuurlijke sporten scoren voor Piet hoog. Bergbeklimmen, parachutisme, diepzeeduiken en skiën zijn interessante uitdagingen. Risico’s op vlak van sport en avontuur gaat hij niet vlug uit de weg gaan.

ES-schaal Op deze schaal scoort Piet opvallend hoog. Hij is een nog druggebruikende jongeman. Hij scoort dan ook erg hoog op dit vlak. Het primitieve leven, onbekende delen van de wereld verkennen en de behoefte aan yoga lijken voor hem ook uitdagingen. Hij blijkt een erg avontuurlijk ingestelde jongen, die nog heel veel zal uitproberen in zijn leven.

BS-schaal Vooral de regelmaat in het leven is voor Piet niet belangrijk. Het liefst eet en slaapt hij wanneer hij dat zelf wil. Ook hij, houdt niet van repeterend werk. Enige voorspelbaarheid in het leven en in de naaste omgeving is voor Piet geen storende factor.

DIS-schaal Piet houdt wel van ongeremde feesten en hierbij eens alle remmen los te gooien. Op seksueel gebied is veel variatie op gebied van partners niet nodig. Als hij een partner heeft, ervaart hij niet de behoefte om snel een andere partner te zoeken.

87

Algemene spanningsbehoefte schaal Piet scoort algemeen extreem hoog. De schaal betreffende het zoeken naar nieuwe ervaringen trekt alles naar omhoog. Ook de schaal rond spanning en avontuur is verhoogd. Hij lijkt iemand die heel avontuurlijk is aangelegd en op dit gebied veel nieuwe ervaringen wil opdoen. Op de schaal van verveling en onrustigheid scoort hij dan weer gemiddeld. Dit kan betekenen dat hij een geduldige persoonlijkheid heeft.

Spanningsbehoeftepiramide van piet

VROEGER

NU

Drugs

Muziek

Seksualiteit

Snelheid

Muziek

Risicosporten of sporten in het algemeen

Snelheid

Avontuur

Avontuur

Seksualiteit

Risicosporten of sporten in het algemeen

Drugs

Angstige situaties

Angstige situaties

Geweld

Geweld

3.4.6.

Gemiddelde scores

Als ik de scores tot een gemiddeld cijfer breng ziet het schema er als volgt uit:

TAS schaal

ES schaal

BS schaal

DIS schaal

Alg. span. Behoefte

Score

6

9

7

7,4

8,2

Gemiddelde

5

5

5

5

5

88

3.5. Brainstorm omtrent de mogelijke antwoorden op de probleemstelling

Voor ik aan dit eindwerk begon en slechts een probleemstelling op papier had bedacht ik bij mezelf enkele mogelijke antwoorden op de stelling. Deze antwoorden kunnen straks onderdeel uitmaken van de besluitvorming. Bij wijze van heropfrissing formuleer ik ze hieronder nog eens:

“Is het gebruik van partydrugs voor jongeren in ambulante drugcentra de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen?”

Op het eerste gezicht leek het vanzelfsprekend dat de drugs hierin een belangrijke rol zouden spelen, maar toch was ik niet helemaal overtuigd. Een hoge spanningsbehoefte betekent niet automatisch een gevaar op druggebruik. Het kan wijzen op een verhoogde nood aan kickgerichte activiteiten die heel uiteenlopend zijn. Druggebruik kan een activiteit zijn die een aantal behoeftes vervult voor de jongere, maar deze behoeftes kunnen evengoed ingevuld worden door muzikale activiteiten die de jongere meer kicks bieden. Ik ging dus op zoek naar het belang van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte.

Enkele mogelijke antwoorden op mijn vraag kunnen zijn:

-

Ja, voor de jongeren die ik bevraagd heb, met een hoge spanningsbehoefte vormen partydrugs de belangrijkste bron van spanningsbehoeftebevrediging. De drugs bieden voor hen meer kicks dan iedere andere bestaande soort kick. Het kopen, gebruiken en gevoel van de drugs zijn voor hen heel speciaal en onmisbaar in de discotheek of in het weekend in het algemeen.

-

Nee, de jongeren die ik bevraagd heb, met een hoge spanningsbehoefte halen weinig kicks uit het gebruiken van partydrugs. De jongeren kunnen deze drugs gebruiken, omdat ze anders niet veel om handen hebben. De drugs kunnen hen een beter gevoel geven om even weg te glippen uit de sleur van het dagelijkse leven. Werken, slapen,

89

opstaan, werken, slapen, opstaan, en dit de ganse werk of schoolweek door, kan sterk op het gemoed van de jongeren werken. De wekelijkse frustraties kunnen dan via partydrugs in het weekend even vergeten worden. De meeste jongeren die in ambulante centra in begeleiding zijn, leiden een leven zonder veel glans en glorie. Vaak wonen ze al van op jeugdige leeftijd alleen en moeten ze het zien te redden met beperkte middelen. Om toch indruk te kunnen maken op hun vrienden, gaan ze drugs gebruiken. Daarmee willen ze aantonen dat ze de middelen hebben om de drugs aan te schaffen en dat ze ook de durf hebben om ze in te nemen. Hiermee wil ik deze jongeren niet stigmatiseren, het is enkel een veel voorkomend gegeven. -

Nee, jongeren met een hoge spanningsbehoefte halen weinig kicks uit het gebruiken van partydrugs. Vandaag de dag is het in vele jongerengroepen van belang om een goed imago te hebben. Vaak is druggebruik ook goed voor het imago. De jongere doet zich stoer voor doordat hij of zij drugs gebruikt tijdens het uitgaan en daardoor wordt hij of zij aanzien als een echt fuifbeest terwijl de jongere eigelijk niet veel kicks van het druggebruik zelf ervaart. De jongere ervaart die kicks dan meer door de aandacht die daaraan verbonden is.

-

Nee, jongeren met een hoge spanningsbehoefte die een ambulante begeleiding volgen om druggebruik te minderen en op termijn te stoppen, halen hun kicks meer uit andere activiteiten. De drugs kunnen hun waarde en kickgehalte verloren hebben doordat de jongere misschien andere gedragingen en een andere visie ontwikkeld heeft. Een andere soort kick kan de plaats van drugs innemen.

Dit zijn mogelijke antwoorden op mijn vraagstelling die ik vooraf en tijdens het proces van dit eindwerk in gedachten had. Door discussies met Bart en alle andere personen die ik hieromtrent contacteerde, kon ik waardevolle informatie en denkpistes ontwikkelen. Het is ook perfect mogelijk dat ik op deze vraagstelling geen eenduidig antwoord kan geven. Ik zal dit ook niet kunnen, omdat ik slechts werkte met vijf jongeren. Ik kan dus enkel besluiten formuleren op de bevindingen van de vijf deelnemers.

90

3.6. Reflectie op de SBL en bruikbaarheid ervan in de hulpverlening

Toen ik de vragenlijst voor het eerst doornam, dacht ik dat hij te lang en ingewikkeld zou zijn voor mijn doelgroep. Vooral het hoge aantal vragen zat me een beetje dwars. Ik dacht dat de afname van de lijst meer tijd zou in beslag nemen dan de vooropgestelde twintig minuten en dat bij gevolg de jongere niet gemotiveerd zou zijn om dergelijke lijst in te vullen. De jongeren verliezen vaak na een half uurtje de concentratie en daardoor dacht ik dat de lijst niet bruikbaar zou zijn. Deze gedachte heb ik moeten herzien. Als ik de vragen op een eenvoudige, aangepaste manier formuleerde ging de afname veel vlotter dan ik had gedacht. Het viel me ook op dat de jongere relatief vlug een mening over de uitspraken kon formuleren. De vragen bleken dus op het niveau van de jongeren. Het verkrijgen van de vragenlijst was geen probleem. Het was echter wel een hele opgave om de juiste, recentste, meest passende normen te pakken te krijgen. Dit bood voor mij toch enige nervositeit en onzekerheid. Ik wou geen werkstuk maken, waarin ik te werk ga met verouderde normen en bijgevolg mijn werk een minderwaarde geven. Na lang zoek –en mailwerk verkreeg ik dan toch de juist normen en kon ik aan de slag.

Over de bruikbaarheid van de spanningsbehoeftelijst in de hulpverlening ben ik positief. Ik vind wel dat de SBL niet bij alle doelgroepen en hulpverleningssectoren kan gebruikt worden. In ambulante drugzorgcentra bijvoorbeeld kan de vragenlijst een goed middel zijn om de jongeren beter te leren kennen en samen met hen op zoek te gaan naar hun spanningsbehoeftegraad en interesses. Er wordt gewerkt naar verminderen en op termijn volledige abstinentie ten opzichte van drugs. Via de SBL kan op zoek gegaan worden naar gebieden waar de jongere behalve drugs ook nog hoog op scoort. Met deze voor de gezondheid minder schadelijke gebieden (bv. extreme sporten), kan in de hulpverlening gewerkt worden. Ook de spanningsbehoeftepiramide kan een goed werkmiddel zijn in deze vorm van hulpverlening. Het geeft een duidelijk beeld van de behoeftes die de jongere oppert. Dit beeld kan helpen bij het opstellen van doelstellingen naar de toekomst toe. Als er gewerkt wordt rond het thema “vrije tijd” kunnen de SBL en de piramide een goed hulpmiddel zijn. De SBL is voorlopig het meest gebruikt bij jongeren, omdat de spanning in het leven het meeste belang heeft in de jeugdige jaren. Jongeren zijn leergierig en nieuwsgierig naar vele

91

gebieden die in hun jonge leventje nog braak liggen. Via deze lijst kan de jongere zich bewust worden van de gebieden waar hij veel kicks uit kan halen en welke minder. Het is een vragenlijst betreffende de persoonlijkheid van de jongere. Dit is volgens mij altijd bruikbaar in een individuele hulpverleningssetting met jongeren. De hulpverlener kan de jongere hierdoor beter profileren en met deze al dan niet hoge scores rekening gaan houden in de begeleiding. Als de jongere hoog scoort op het zoeken naar nieuwe ervaringen, kan de hulpverlener hiermee alternatieven aanbieden. Bij een jongere die vooral veel experimenteert met voor hem onbekende drugs kan in de hulpverlening gestuurd worden door bijvoorbeeld psycho-educatie. De SBL kan in de hulpverlening bruikbaar zijn om de interesses van de cliënt in kaart te brengen. Een jongere met weinig om handen kan in die lijst aangeven wat hij graag zou willen doen in zijn vrije tijd. Als blijkt dat een bepaalde sport of hobby hem of haar interesseert kan hij samen met zijn hulpverlener de mogelijke stappen zetten om informatie in te winnen. In de praktijk zien we vaak dat cliënten het druggebruik gaan verminderen eens ze een hobby of sport gevonden hebben die hen goed ligt. In de SBL komt het thema “sporten” aan bod, het zij onder de noemer extreme sporten. Dit gedeelte kan dus ook een interessant gegeven zijn in de hulpverlening met jongeren. De SBL-vragenlijst kan ook in de anonieme hulpverlening gebruikt worden, zodat de jongere via het invullen van deze of een andere persoonlijkheidsvragenlijst iets meer te weten kan komen over zichzelf. Met dit soort “hulpverlening” stuur ik aan op hulpverlening via het internet. De toevoeging van de SBL of andere dergelijke vragenlijsten kan zijn nut hebben op de website van het risicoreductieproject Vitalsounds waarmee we in Menen volop mee bezig zijn. Normgegevens van Belgische of Vlaamse jongeren zijn nog niet aanwezig. In de hulpverlening zijn statistieken en onderzoeken items die heel belangrijk zijn. De afname van de SBL bij een groot aantal jongeren in de hulpverleningssector of daarbuiten zou naar mijn mening een interessant onderzoek kunnen worden.

92

BESLUITEN

Voor ik start met de formulering van de besluiten voeg ik nog eens de probleemstelling in de tekst om als lezer een beter overzicht te houden:

“Is het gebruik van partydrugs voor jongeren in ambulante drugcentra de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen?”

Ik neem besluiten uit het werken met vijf cliënten. Daarmee wil ik duidelijk stellen dat ik geen uitgebreid onderzoek verricht heb. Ik vergelijk de resultaten van vijf jongeren en ga op zoek naar overeenkomsten en opvallendheden.

Allereerst kan ik besluiten dat mijn cliënten beantwoorden aan de al bestaande feiten. Het zijn vijf jonge mensen die een hoge (de één al wat meer dan de andere) spanningsbehoefte vertonen op één of meerdere subschalen. In de probleemstelling schrijf ik dat ik enkel zal doorwerken met de jongeren die een hoge spanningsbehoefte vertonen. Ik had op voorhand een vijftiental SBL-vragenlijsten ter beschikking, omdat ik dacht dat het niet gemakkelijk zou zijn om een vijftal cliënten te selecteren die hoog scoorden. Uiteindelijk bleek dat ik slechts vijf kandidaten had die aan mijn doelgroepbeschrijving voldeden. Na afloop van de afname kwam ik tot de vaststelling dat alle vijf de jongeren die ik bevroeg relatief hoog scoorden op de SBL. Ik besloot om door te gaan met die vijf jongeren. Dit was een bewuste keuze omwille van twee redenen:

-

Ik verricht geen onderzoek

-

Vijf cliënten leek me al voldoende om mee op pad te gaan. Ik wou het risico niet nemen dat ik in tijdsnood zou komen door teveel cliënten te selecteren.

Alvorens ik startte met het opstellen van de besluiten, heb ik moeten vaststellen dat ik Tom niet meer gezien heb voor een tweede gesprek. Zijn verplichte periode van begeleiding zat er op en hij is daarna niet meer komen opdagen. We hebben hem nog enkele keren opgebeld en een e-mail verstuurd, maar kregen geen respons. De besluiten die ik zal formuleren hebben dus betrekking op vier cliënten.

93

Ik koos ervoor om de vier cliënten op te splitsen in twee groepjes van twee, omdat twee jongeren geen partydrugs meer gebruiken en twee jongeren wel nog af en toe drugs gebruiken in het weekend tijdens het uitgaan. Nadat ik de afzonderlijke groepjes besproken heb, tracht ik een algemeen besluit te formuleren.

Als ik de twee spanningsbehoeftepiramides van Evelien en David (de jongeren die geen partydrugs meer gebruiken) naast elkaar leg, verkrijg ik het volgende schema:

Evelien (vroeger) David (vroeger)

Evelien (nu)

David (nu)

Drugs

Drugs

Avontuur

Muziek

Muziek

Muziek

Risicosporten/sport

Seksualiteit

Seksualiteit

Seksualiteit

Muziek

Avontuur

Avontuur

Geweld

Seksualiteit

Angstige situaties

Risicosporten/sport

Angstige situaties

Snelheid

Risicosporten/sport

Snelheid

Avontuur

Angstige situaties

Geweld

Angstige situaties

Snelheid

Geweld

Snelheid

Geweld

Risicosporten/sport

Drugs

Drugs

Ter verduidelijking: Als ik praat over “vroeger”, gaat dat over de tijd voorafgaand aan de begeleiding, toen druggebruik nog geen noemenswaardige problemen opleverde. Als ik praat over “nu”, gaat dat over het heden. De cliënten hebben alle vier al een tijdje ambulante begeleiding achter de rug en de spanningsbehoeftepiramide kan dus hier en daar voor een stuk veranderd zijn.

Uit de piramides van Evelien en David kan ik besluiten dat de driehoek drugs, muziek en seksualiteit vroeger zorgden voor een schitterend weekend. Het zijn twee jongeren die regelmatig de discotheek opzochten. Deze plaats was ideaal om hun top drie aan kickactiviteiten in te vullen. Er is harde dansmuziek waarbij de drugs goed van pas komen, én deze drugs zorgen dan nog meestal voor een love-effect (denk maar aan XTC, speed en cocaïne). Een discotheekbezoek staat meestal garant voor: muziek, decadentie, drugs, ongeremd fuiven en een portie seksualiteit.

94

Als ik kijk naar de activiteiten die nu hun kickbehoefte invullen, constateer ik dat de drugs verschoven zijn van de eerste naar de laatste plaats, terwijl muziek en seksualiteit wel hoog blijven scoren. De ambulante begeleiding heeft op deze jongeren een goede invloed gehad. De jongeren hebben andere, lichamelijk gezondere kickactiviteiten leren appreciëren, zonder dat ze daarvoor drugs nodig hebben. Ik wil hiermee niet aangeven dat enkel de begeleiding hierin de doorslag geeft. Er zijn nog vele andere factoren die leiden tot een vermindering of zelfs stoppen met drugs, zoals: -

de jongere kiest er bewust zelf voor om te stoppen en de begeleiding is hier een belangrijk hulpmiddel in

-

de eventuele justitiële druk wordt te groot

-

de jongere raakt uitgekeken op de drugs en het hele sfeertje die daaraan verbonden is en zoekt bijgevolg nieuwe oorden op

-

de jongere leert een leuke vriend of vriendin kennen waarvoor hij of zij wil stoppen

-

enz,…

Voor deze twee jongeren is het antwoord op mijn vraagstelling dus:

NEEN, het gebruik van partydrugs is voor hen niet meer de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen. Deze twee jongeren halen hun kicks meer uit muziek, seksualiteit en het opzoeken van avontuur. Vroeger waren partydrugs hiervoor wel nog de belangrijkste bron, maar na het zetten van de stap naar professionele begeleiding in de ambulante drugzorgsector, veranderingen in persoonlijk gedrag en omgevingsinvloeden, is hier een grote evolutie in gebleken.

95

Als ik de twee spanningsbehoeftepiramides van Gunter en Piet (gebruiken af en toe in het uitgaansleven) naast elkaar leg, verkrijg ik het volgende schema:

Gunter (vroeger) Piet (vroeger)

Gunter (nu)

Piet (nu)

Drugs

Drugs

Muziek

Muziek

Muziek

Seksualiteit

Snelheid

Snelheid

Snelheid

Muziek

Seksualiteit

Risicosporten/sport

Risicosporten/sport

Snelheid

Angstige situaties

Avontuur

Avontuur

Avontuur

Geweld

Seksualiteit

Geweld

Risicosporten/sport

Risicosporten/sport

Drugs

Seksualiteit

Angstige situaties

Avontuur

Angstige situaties

Angstige situaties

Geweld

Drugs

Geweld

Bij deze twee jongeren zie ik een gelijkaardige trend, al gebruiken ze af en toe nog partydrugs. Ik zie dat de driehoek “sex, drugs en rock&roll” opnieuw goed vertegenwoordigd was vroeger. Bij Gunter stond de seksualiteit vroeger wel laag, maar naar mate hij op een betere manier is beginnen omgaan met de drugs, heeft de seksualiteit toch enkele plaatsen gewonnen. Bij Piet is deze trend dan weer in de omgekeerde richting te zien. Daar is een logische verklaring voor. Piet gebruikte vroeger enkel het product “speed”, die een groot loveeffect veroorzaakt. Nu is hij overgestapt op cannabis en af en toe een LSD trip (werkt hallucinerend). Het love-effect is dus verdwenen tijdens het uitgaan. Hij liet me weten dat hij in de toekomst terug wil werken aan zijn seksuele leven zonder de drugs, want dit blijkt niet simpel te verlopen.

Voor deze twee jongeren is het antwoord op mijn vraagstelling:

NEEN, het gebruik van partydrugs is voor hen niet meer de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen. Ook al gebruiken ze beiden nog af en toe partydrugs, toch bieden ze voor hen niet meer de kicks die ze vroeger boden. De ambulante drugbegeleiding kan ook bij deze jongeren een belangrijke rol gespeeld hebben in het proces van gedragsverandering. Ook de hiervoor beschreven persoonsgebonden –en omgevingsfactoren kunnen hierin een rol gespeeld hebben.

96

Algemene conclusie op de vraagstelling:

Zowel voor de jongeren die recent gestopt zijn, als voor de jongeren die nog partydrugs gebruiken, zijn deze middelen niet de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen. De ambulante begeleiding, persoonlijke factoren en omgevingsfactoren zorgden ervoor dat de jongeren verstandiger omgaan met partydrugs of besloten om er volledig mee te stoppen.

De invulling van de spanningsbehoefte verschuift nu meer naar de kant van muziek, seksualiteit, avontuur en snelheid. Dit is een positieve evolutie, want zo vervullen de jongeren hun spanningsbehoefte met gezondere activiteiten.

Ikzelf was niet verrast van het feit dat partydrugs voor de jongeren die ermee gestopt zijn, op de laatste plaats staan in hun spanningsbehoeftepiramide. Ik had echter niet verwacht dat ik praktisch hetzelfde beeld zou verkrijgen bij de jongeren die wel nog regelmatig partydrugs gebruiken tijdens het uitgaan.

Dit beeld is slechts een beeld van een kleine groep jongeren en dit wil ik niet generaliseren. Als er hieromtrent uitgebreid onderzoek zou gedaan worden, zouden de resultaten en conclusies waarschijnlijk verschillend zijn aan de hier geformuleerde besluiten. Toch heb ik de nodige voldoening bij de resultaten van dit eindwerk. Ik verkreeg een beperkt, doch kwalitatief beeld van de spanningsbehoeftebevrediging van enkele jongeren die een ambulante drugbegeleiding volgen.

97

Bibliografie

BOEKEN

Dr. J.A. Feij / Drs R.W. van Zuilen. (1997) Een Handleiding voor de Spanningsbehoeftelijst. Uitgeverij Swets en Zeitlinger B.V.

Zuckerman, M. (1979) “Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking” Uitgeverij Cambridge university press.

Piët, S. (1991) De kick! Een zoektocht naar de sensatie van een topsensatie,. Uitgeverij BZZTôH ’s Gravenhage

Adelaars, A. (1991) Ecstasy, de opkomst van een bewustzijnsveranderend middel. Uitgeverij In de Knipscheer

Feij, J.A., Dekker, P.H., Koopmans, J.R., Boomsma, D.I. (1997) Nieuwe normen en stabiliteitsgegevens voor de spanningsbehoeftelijst. SBL Appendix IV, decielscores, gemiddelden, standaarddeviaties en stabiliteitcoëfficiënten.

Freud, S. (eerste uitgave 1900) Die Traumdeutung: bucher des wissens

ONDERZOEK Geeraert, A. Seksualiteit bij jongeren. Onderzoek over normen en gedragingen bij 18 –en 21 jarigen in Vlaanderen.

Tardieu, E. (1913): L’ennuie, étude psychologique, Paris.

Partywise, (2003) Kwantitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het uitgaansleven. Uitgave door Tine Van Havere (VAD)

ARTIKELEN EN BROCHURES Vanovermeire, J. (1998) Reflectie en radicalisering van maatschappelijke tendensen binnen de subcultuur van ecstasygebruikers. Een strooptocht naar sensatie en kicks. Artikel uit tijdschrift “Ethiek en maatschappij” 7de jaargang nr. 1 (p46 – 62)

Feij, J.A., Dekker, P.H., Koopmans, J.R., Boomsma, D.I. (1997) Nederlands tijdschrift van de psychologie, 52, p 131 – 134.

Brochure Cocaïne: uitgegeven door Free Clinic

Brochure GHB: uitgegeven door Unity en Drug info team

Brochure Cannabis, Cocaïne, Speed, XTC: uitgegeven door Jellinek Preventie

Doc. Justitiehuis Kortrijk. Oktober, 2005 JD Infomap Justitiehuis Kortrijk.

WEBSITES

-

http://www.vzwkompas.be/frames.htm

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_xtc.html

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_speed.html

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_cannabis.html

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_ghb.html

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_alcohol.html

-

http://www.unitydrugs.nl/drugsdb_cocaine.html

-

http://www.jellinek.nl/drugsvoorlichting/matrix-sub.php?m=drugsvoorlichting&r=1&s=6

-

http://www.kennisring.nl/smartsite

-

http://www.vad.be/wet

-

http://www.caleidoscoop.be/inhouden15/art15_5_12.html

-

http://kicks.be/aanbod/studiepuntkaj.html

-

http://www.kicks.be/aanbod/studiepuntskien.html

-

http://www.kuleuven.be/thomas/actualiteit/indekijker/6/knooppunten

-

http://www.kuleuven.be/thomas/actualiteit/indekijker/6/impulsen1.htm

-

http://risktaking.co.uk/intro.htm#emotion

-

http://risktaking.co.uk/intro.htm#psycho

-

http://risktaking.co.uk/intro.htm#evolution

-

http://risktaking.co.uk/intro.htm#contemp

-

http://risktaking.co.uk/intro.htm#conclusions

-

http://www.risktaking.co.uk/concepts.htm#risk

-

http://www.risktaking.co.uk/concepts.htm#assess

-

http://www.risktaking.co.uk/concepts.htm#behavior

-

http://www.risktaking.co.uk/profiles.htm#sports

-

http://www.risktaking.co.uk/profiles.htm#health

-

http://www.wvc.vlaanderen.be/bijzonderejeugdbijstand/jrb_3.htm

-

http://dancesafe.org/documents/druginfo/risk.php

-

http://www.vitalsounds.be

-

http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/gezondheid/2002-02_zwanger.htm#top

E-MAIL ADRESSEN: -

[email protected]

-

[email protected]

-

[email protected]

-

[email protected]

Bijlage 1: Organigram van vzw Kompas.

Algemene vergadering

Raad van Bestuur

Dagelijks Bestuur

Algemeen Coördinator: Thieuwen Jan

Crisisafdeling Coördinator: Stijn Vandommele

KTP De Kier Coördinator: Kaat Verbrugghe

Ambulante Drugzorg Coördinator: Kris Verheecke

Adm. en Boekhouding Coördinator: Kris Verheecke

Crisis Team

Kier Team

Ambulant team:

Administratief team

-

ADM (Menen) ADK (Kortrijk) ADWE (Wevelgem) ADW (Waregem) ADI (Ieper) ADT (Torhout) ADR (Roeselare)

Bijlage 2: De S.B.L. Interesse vragenlijst.

Naam:…………………………………………………………………………………………… Geslacht: Man / Vrouw Geb. Datum:…………………………………………………………………………………….. School / Studie / Beroep:……………………………………………………………………….. Datum van afname:……….……………………………………………………………………..

INSTRUCTIE

Op de volgende bladzijden staan een aantal uitspraken, die in meer of mindere mate op u van toepassing zijn. Achter elke uitspraak staan vijf cijfers, nl. 5,4,3,2,1. Door een cirkel om een van deze cijfers te zetten, kunt u aangeven wat u van elke uitspraak vindt, d.w.z. of de uitspraak al of niet van toepassing is op u.

De cijfers hebben de volgende betekenis:

5 : daar ben ik het helemaal mee eens 4 : daar ben ik het tamelijk mee eens 3 : ik weet het nietµ 2 : daar ben ik het tamelijk mee eens 1 : daar ben ik het volledig mee oneens

Bijvoorbeeld:

Ik houd van autorijden

-

Wanneer u in alle omstandigheden dol bent op autorijden, omcirkelt u 5.

-

Wanneer u doorgaans autorijden wel leuk vindt, omcirkelt u 4.

-

Wanneer autorijden u onverschillig laat, omcirkelt u 3.

-

Enzovoort.

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.

Helemaal Tamelijk mee eens mee eens 1. Liftend op reis gaan, doe ik niet graag

Tamelijk Helemaal Weet niet mee

mee

oneens

oneens

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

2. Ik vind het leuk om op een kermis die hele snelle ritten te maken zoals bv op een achtbaan 3. Ik houd van wilde feesten zonder veel remmingen 4. Diepzeeduiken trekt mij wel aan en zou ik wel eens willen proberen 5. Ik vind het vervelend om naar een film te kijken die ik al eens eerder heb gezien 6. Bergbeklimmen lijkt me een leuke sport, die ik zelf zou willen beoefenen 7. Het zou mij flink de keel uit hangen om met een klein kringetje mensen om te gaan en steeds dezelfde gezichten te zien 8. Als ik lange tijd achter elkaar hetzelfde werk moet doen, wordt ik al gauw onrustig 9. Ik heb iets tegen gokken, vooral als het om veel geld gaat 10. Ik gebruik al eens krachttermen om uitdrukking te geven aan mijn gevoel, ook wel als anderen in de buurt zijn 11. Ik heb het liefst kleren aan, die voldoen aan de eisen van netheid en stijl 12. Ik zou niet voor mijn plezier een reis maken naar vreemde afgelegen gebieden, zoals de Zuidpool of het amazonegebied 13. Voor mij is de lol eraf, als je in vele opzichten bij iemand van te voren kan zeggen wat hij of zij zal doen 14. Activiteiten waar veel risico’s aan vast zitten vermijd ik maar liever 15. Ik zou nog eens willen gaan waterskiën

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.

16.Het vlotte en welbespraakte type dat op feestjes populair is en goed de weg weet in het uitgaanswereldje, vind ik niet fijn om

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

mee om te gaan 17. Het is een erg fijne ervaring om na een paar drankjes een beetje aangeschoten te zijn 18. Ik vind dat je af en toe van baan zou moeten veranderen om te voorkomen dat je in een sleur vervalt 19. Het zou mij niets lijken om een lange zeereis te maken in een klein zeewaardig schip 20. Ik denk dat het op den duur gaat vervelen als je het steeds bij één en dezelfde sexpartner houdt 21. Als ik naar een restaurant ga, probeer ik het liefst nieuwe gerechten uit die ik nog niet eerder heb geproefd 22. Ik rook af en toe hasj, of zou het wel eens willen uitproberen 23. Drugs die hallucinaties opwekken (zoals LSD) zou ik nooit willen uitproberen 24. Bij een film of toneelstuk is voor mij meestal de aardigheid er vanaf, wanneer ik van tevoren kan zeggen wat er zal gebeuren 25. Onder primitieve omstandigheden kamperen in een eenzaam gebied lijkt mij een geweldige ervaring 26. Dat sommige mensen wel eens een slippertje maken, komt vaak door een begrijpelijke behoefte aan variatie op seksgebied 27. Ik vind het plezierig om af en toe activiteiten te ondernemen, waar je sterke zenuwen voor nodig hebt 28. Bij iemand thuis naar zelfgemaakte

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.

vakantiefilms of dia’s kijken vind ik vervelend 29. Ik heb moeite met het aanvaarden van regelmaat in mijn leven 30. Het leifste ga ik op reis zonder dat ik van tevoren de route zorgvuldig heb uitgestippeld

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

31. In mijn vriendenkring zou ik vooral grazag niet-alledaagse mensen willen hebben zoals bv. Kunstenaars 32. Ik zou willen leren vliegen 33. Ik vind het een fijne ervaring om mezelf helemaal over te geven aan allerlei dagdromen, wanneer ik me zit te vervelen 34. Het zou naar mijn zin zijn, als ik me ergens voor vele jaren kon vestigen en geen verhuisplannen hoefde te maken 35. Ik vind het opwindend en afwisselend om in een open sportwagen rond te toeren 36. Als ik daar de gelegenheid toe krijg, zou ik wel eens willen parachutespringen 37. Ik ga bij voorkeur met iemand mee die een sterke lichamelijke aantrekkingskracht op mij uitoefent 38. Ik begrijp goed wat sommige mensen bedoelen als ze over mystieke ervaringen spreken 39. Dat er op feestjes stevig gedronken wordt, draagt bij tot de goede sfeer 40. Als ik in de zee zwem, let ik er altijd oip dat ik heel dicht bij de kust blijf 41. Het ervaren van vreemde gevoelens vindt ik doorgaans niet prettig 42. Ik zou niet gauw van een hoge duikplank af duiken 43. Ik probeer altijd wel iets interessants in mensen te ontdekken

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.

44. Ik luister niet graag naar omgewonen en experimentele vormen van muziek

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

45. Ik ga het leifst om met mensen die niet helemaal voorspelbaar zijn en soms onverwachte dingen doen 46. Het is fijn en afwisselend om van tijd tot tijd ongewone en opwindende ervaringen mee te maken, zelfs als die een beetje beangstigend zijn of niet volgens de gangbare normen 47. Het liefst eet ik op vaste tijden en ga ik op vaste tijden naar bed 48. Mensen die een saaie indruk maken kan ik niet goed uitstaan 49. Iemand moet voor zijn huwelijk veel afwisseling op seksueel gebied gehad hebben 50. Nog steeds worden al te veel plezierige dingen door de mensen als onbehoorlijk aanschouwd 51. Ik kijk graag naar veel van de seksscenes die er in films te zien zijn 52. Het lijkt me een fijne ervaring om snel op een motorfiets te rijden 53. Het wisselvallige leven van zigeuners trekt mij niet echt aan 54. Ik kijk liever naar het werk van moderne kunstenaars dan naar het werk van oude meesters 55. Ik denk dat ik het niet prettig zou vinden om onder hypnose gebracht te worden 56. Ik zou nooit proberen om van een steile berghelling af te skiën 57. Met een paar drankjes op, voel ik me erg lekker 58. Ik heb wel eens geprobeerd een verhaal of een gedicht te schrijven

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.

59. Ik zou wat rusteloos worden als omstandigheden mij dwongen dat ik gedurende enige tijd op één en dezelfde

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

plaats verbleef 60. Ik heb geen behoefte om aan yoga of meditatie te doen 61. Ik houd ervan een vreemde stad in mijn eentje te verkennen, zelfs al zou ik kunnen verdwalen 62. Ik vind het prettig om op vakantie te gaan met een vast reisdoel en een van tevoren uitgekiende route en schema 63. Mensen zouden zich wat minder moeten schamen voor hun natuurlijke lichaamsgeur 64. Ik ga liever om met spontane mensen (ookal maken ze soms een wat onevenwichtige indruk) dan met mensen die een kalme en evenwichtige indruk maken 65. Ik heb de neiging om vaak mijn woonomgeving (bijvoobeeld mijn kamer) te veranderen 66. Ik zou best een toneelspeler willen zijn 67. Een bezigheid als vissen zou op mij een ontspannende werking hebben 68. De volgende vragen graag invullen: Ik rook….sigaretten, ….sigaren, ….pijpen per dag. Ik ga gewoonlijk om ….uur naar bed Ik sta gewoonlijk om ….uur op Ik voel me het prettigst als ik ….uren slaap per nacht Ik heb voldoende aan ….uren per nacht.

©1984 Swets &Zeitlinger Lisse.