Herken het Enneatype van de ander Enneagram en coaching van anderen Hoe herken je iemands enneatype en coach je dat type
Een internet cursus in 12 lessen, geschreven door Willem Jan van de Wetering.
Les 8 Enneatype Vier
LES 8 ENNEATYPE VIER
Tragische romanticus, artiest, individualist, artistiekeling, beredeneerder, liefdesjunkie.
DE PERFECTIONIST Prestatiepunt
DE HELPER Stresspunt
DE WINNAAR Vleugel
DE WAARNEMER Vleugel
DE ROMANTICUS
Kenmerken vieren Ze zien de mooie dingen. Ze zijn gericht op schoonheid. Ze kunnen enorm genieten van kleine dingen of voorvallen. Ze kunnen genieten van melancholie. Ze kunnen een uitzonderlijk imago hebben. Ze zijn bijzondere mensen. Ze voelen zich anders dan anderen. Ze zijn op zoek naar de prins (prinses) op het witte paard. Ze putten energie uit verlies, fantasie of artistieke bezigheden. Ze zijn de koning(in) van het drama. Ze richten zich op wat ontbreekt. Ze zijn emotioneel gevoelig. Ze voelen de stemming van de ander feilloos aan. Ze onderscheiden zich in het werk door creativiteit of zelfs genialiteit. Ze worden gerespecteerd door persoonlijke visie en ideeën. Vieren hebben oog voor schoonheid. Ze zijn artistiek en vaak kunstzinnig. Bij hen thuis en in hun
werk is alles esthetisch verantwoord. Ze hebben gevoel voor kleuren en voor mooie dingen. Het hoeft niet duur te zijn, als het maar esthetisch is. Vieren zijn erg gevoelig, want het draait bij hen om gevoel. Je kunt iets nog zo helder uitleggen, maar als ze het niet ‘voelen’, begrijpen ze de woorden niet. Het zijn mensen die hard kunnen werken en een doel kunnen nastreven. Het werken moet echter esthetisch zijn of met gevoelens te maken hebben. Vieren zijn de meest creatieve mensen van het Enneagram. In hun hoofd kunnen ze iets creëren wat ze direct kunnen maken. Ze zijn romantisch ingesteld en waarderen het als je hen gevoelig benadert en uitzonderlijk aandacht aan hen schenkt. Vieren hebben iets met uitzondering. Ze zijn bijzonder, want ze voelen zich door niemand begrepen. Ze zijn intensief bezig met gevoelens, en andere enneatypen kunnen dat mechanisme niet goed begrijpen. Er is nog een mechanisme waar vieren gebruik van maken dat door anderen niet wordt begrepen, en dat is het aantrekken en afstoten. Ze voelen zich aangetrokken tot iets, maar stoten het vaak ook weer af. Ze zoeken de grote liefde, maar als ze die hebben gevonden, blijkt die liefde tegen te vallen en stoten ze het weer af. Het grote probleem is dat het bij vieren altijd tegenvalt. Alles valt altijd tegen. Ze hebben een kunstwerk in hun hoofd, maar als het dan klaar is, valt het tegen. In hun hoofd leek het veel mooier. Vandaar dat vieren ook wel de tragische romantici worden genoemd. De oorzaak van dit mechanisme ligt in hun zoektocht naar de ultieme liefde. De ultieme liefde kunnen ze maar niet vinden. En dat komt weer, omdat ze aan zichzelf hebben weergegeven dat ze in de jongste jeugd te weinig liefde hebben gehad van de opvoeder. Ze blijven dus op zoek en het lijkt net alsof de ander altijd gelukkiger is dan zij zijn. Vandaar dat emotionele labiliteit bij vieren nogal eens voorkomt. Ze hebben veel last van stemmingswisselingen. Dat kan heel geleidelijk gaan, maar ook heel plotseling en langs hoge bergen en diepe dalen. Vieren kunnen zichzelf zelfs afsluiten van de buitenwereld en testen hun gevoelens aan de realiteit. Als ze hun gevoelens op een rijtje hebben gezet, komen ze weer te
voorschijn. Voor anderen is dat moeilijk te vatten en het helpt ook niet als je ze vertelt dat de zon schijnt of dat er na regen zonneschijn komt. Vieren zijn nostalgisch en melancholiek. Ze kunnen verzwelgen in nostalgie. Alles wat ze doen, is intensief. Ze willen alles intensief beleven en vooral intensief voelen. Ze hebben vaak het idee dat er iets mis is met henzelf en dat de buitenwereld hen daardoor niet begrijpt. Ze zijn dan ook vaak op zoek naar zichzelf. Het zijn mensen die veel aan zelfonderzoek doen en trainingen volgen in zelfbewustzijn. Hun grootste angst is om tekort te schieten, en hun grootste verlangen is om zichzelf te begrijpen. Vieren zijn zeer intuïtief en vertrouwen op hun gevoel. Dat kunnen anderen ook maar beter doen, want het klopt meestal. Ze vermijden het alledaagse en streven naar het bijzondere. Ze hebben echt een grote hekel aan sleur en regelmaat. Ze kunnen moeilijk genieten van datgene wat ze hebben. Ze dromen graag over de prins(es) op het witte paard en zijn daardoor zeer romantisch. Ze kunnen erg goed fantaseren en werelden in hun hoofd creëren. Vieren kunnen zowel heel lief als heel krengerig zijn. Ze hebben een laag zelfbeeld, maar krikken dat op door hun goede smaak en bijzondere creaties. Ze kunnen erg dramatisch doen, vooral bij verlies van iets wat of iemand die hen dierbaar is. Ze streven ernaar om het beste te hebben van wat ze missen, en juist dat blijkt telkens weer tegen te vallen. Ze hebben dan ook last van afgunst. Die afgunst is niet gericht op bezittingen van anderen, maar het gaat hierbij vooral om liefde. Het lijkt net alsof de ander gelukkiger is dan zij zijn. Ze willen die afgunst niet voelen en maken die onbewust door gebruik te maken van het verdedigingsmechanisme: introjectie. Introjectie is de gevoelens naar binnen trekken. Vieren kunnen hun gevoelens helemaal naar binnen halen en enorm verdriet hebben in zichzelf. Ze trekken ook de emoties en het verdriet van mensen om wie ze geven naar binnen en kunnen dan het onderscheid niet meer maken van wie dat verdriet nu precies is. Het lijkt hun eigen verdriet te worden. Door dit mechanisme voelen ze de afgunst niet. Namen die aan de vier worden gegeven: Tragische
romanticus, Artiest, Individualist, Schrijver, Beredeneerder, Liefdes Junkie. Levensvisie: ‘Mijn werk is authentiek en beïnvloedt mensen. De inzichten in mijn werk en de stijl zijn heel belangrijk. Als het anders zou zijn, dan zou ik gelukkig zijn. Als ik adequaat ben, is alles oké.’ Uitlaatklep: kleptomanie en crime passionel. Positieve kanten: de vier is gevoelig, esthetisch, verfijnd, weet precies waar het om gaat. Negatieve kanten: hij is depressief, arrogant, haatdragend, afgunstig, moet voldoen aan de eigen verwachtingen. Een emmer zonder bodem. Communicatiestijl: klagen. ‘Waarom zus en waarom zo.’ Ze laten stiltes vallen in gesprekken. Hun taalgebruik is doorspekt met verwijzingen naar het gevoel. ‘Zit je wel in je gevoel?’ Ze geven jou het gevoel dat je bijzonder bent. Uitdrukkingen/taalgebruik: ‘Als het met jou goed gaat, gaat het met mij slecht. Succes alleen is niet genoeg, onze tegenspeler moet falen.’ Stresspunt: twee. Als de vier naar twee gaat, dan krijgt hij het gevoel dat wat hij doet, ontoereikend is en dat hij meer moet doen. De vier gaat iemand anders buitensporig helpen, kan zich opdringen en emotioneel gaan manipuleren. Hij kan wanhopig en zelfs hysterisch worden. Prestatiepunt: een. Als de vier naar één, zijn prestatiepunt, kan, gaat hij van emotie naar gezond verstand. Dan kan de vier vasthouden aan eigen principes en doen wat hij moet doen, in plaats van rond te blijven draaien in zijn eigen gevoel. Schaduwkant: drie. Dit is de kant waarbij je een ongemakkelijk gevoel krijgt. Als de vier het topfashion model is, is de drie de trendy man. De vier vindt de drie oppervlakkig, te veel achter succes en geld aanjagend en niet erg rekening houdend met gevoelens. Voor de vier moet het echt zijn en diepte hebben. Maar de schaduwkant is de eigen schaduw, dus een deel van jezelf. Bondgenoot: vijf. De bondgenoot geeft nieuwe energie aan je enneatype. De vijf is heel erg objectief, terwijl de vier juist heel subjectief is. De vier is een eendimensionale gevoelsdenker. Door de bondgenoot in te schakelen, gaat de vier de dingen objectiever zien en schakelt over van gevoel naar verstand. De vier in een crisissituatie: vieren raken gemakkelijk in een crisis, maar komen er ook gemak-
ENNEATYPE VIER
kelijk weer uit. Wanneer je je even omdraait, is de crisis alweer verdwenen. ‘Jantje huilt, Jantje lacht’ gaat helemaal op voor de vier. Enthousiasme en depressie wisselen elkaar vaak af. Verslaving: de drug onder stress bij de vier is hasj. Hij leeft in zijn gevoel en bij hasj zinkt hij weg in zijn gevoelens. Lichaamskenmerken: een vier is vaak wat kleiner en ronder gebouwd, maar zijn lichaam heeft wel de juiste proporties. Ze maken een esthetische indruk. Vieren kunnen ook atletisch gebouwd zijn, maar ze zijn nooit leptosoom. Ze hebben veel verschillende gelaatsuitdrukkingen. Ze houden van bewegen en je zult je nooit vervelen met vieren. Ze raken snel van hoge bergen in diepe dalen. Kleding: een vier ziet er vaak heel mooi uit, elegant en modieus. Alles past precies bij elkaar, ook qua kleuren. Zwart of paars overheerst veel bij vieren. Door hun mooie kleding zien ze er vaak jonger uit dan ze zijn. Ze hebben smaak en stijl. Het komt nogal eens voor dat ze de ene dag in het zwart zijn gekleed en de volgende dag in het wit. Ze hebben niet veel sieraden, maar wel heel bijzondere. Ze zijn vaak origineel gekleed. Favoriet land: de vier, die zich als uniek en bijzonder beschouwt, gaat naar Frankrijk. Frankrijk neemt een unieke plaats in Europa in, vindt zichzelf bijzonder en voelt zich de aristocraat van de Europese Gemeenschap. Daar voelt de vier zich op zijn gemak. Favoriete acteur: Meryl Streep speelt een prachtige vier in de film Out of Africa. Het is een droefgeestige rol. Favoriete song: Sad Songs - Elton John. Favoriet boek: Overgave en strijd - Ken Wilber. Beroemde vieren: Jos Brink, Marlon Brando, Orson Welles, Ingmar Bergman, Michael Jackson, Janis Joplin, Prins Charles, Jeroen Krabbé, Vincent van Gogh. Vieren op hun best: zijn individualistisch, expressief, creatief, warm, ondersteunend, verfijnd, gepassioneerd en galant. Vieren op hun slechtst: zijn te emotioneel, teruggetrokken, te veel met zichzelf bezig, jaloers, snel gekwetst, intellectueel, arrogant, depressief, en kritisch. Seksualiteit: de vier heeft een sterke seksuele uit-
straling en is daardoor voor veel anderen een begerenswaardige partner. De vier is op zoek naar een diepe relatie. De rode draad in het leven van de vier: ‘Hoe kan ik mijn levensverhaal accepteren en daarmee anderen helpen?’ Let op een aantal dingen. Uiterlijk: vieren zijn artistiek gekleed. Soms gewaagde kleuren, maar het klopt. Vaak vooruitstrevend in mode. Zwart komt vaak voor als basiskleur. Woorden: vieren praten over diepere zaken en hebben een hekel aan oppervlakkigheid. Ze praten graag over gevoelens. De woorden hebben ook veel met emotie en gevoel te maken. Gedrag: ‘Ik ben anders dan anderen’. Dat bepaalt hun gedrag. Ze voelen zich vaak niet thuis in een groep en onbegrepen. Ze kunnen heel liefdevol, heel depressief, maar ook heel explosief zijn. Manier: ze zijn nogal op zichzelf en gaan hun eigen weg. Je begrijpt hun gedrag lang niet altijd. Ze kunnen ook heel erg kwaad worden, vooral als ze weer teleurgesteld worden in anderen. Vieren zijn prachtige mensen die heel onzeker in het leven staan en vaak op zoek zijn naar hun ware identiteit. Ze zijn in staat om van niets iets te maken en zijn dan ook vaak artistiek. Hoeft natuurlijk niet, maar dan zijn het vaak schrijvers of praters die graag filosoferen.
De vragen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
LES 8
Zie je de tragische aspecten van het leven? Voel je je vaak verkeerd begrepen? Verlang je naar de perfecte partner? Voel je je aangetrokken tot datgene wat zelden beschikbaar is? Ben je er om te helpen als mensen problemen hebben? Voel je de pijn of het verdriet van iemand anders? Voel je je snel verdrietig? Heb je soms medelijden met jezelf? Houd je je gevoelens voor je, zodat je anderen niet afstoot? Verwerp je alles wat gewoon en alledaags is? Gaan ervaringen dieper bij jou dan bij de meeste anderen?
12. Heb je de neiging om alles met stijl en gratie te doen? 13. Trekt de symboliek van het leven je erg aan? 14. Gaat jouw stemming van hoog tot laag, want daar tussenin is het saai? 15. Vinden anderen soms dat je op hen neerkijkt, en vinden ze je een snob? 16. Is een depressie voor jou niet direct verschrikkelijk? 17. Omgeef je je graag met mooie dingen? 18. Vind je het leven best zwaar, maar lach je je tranen weg? 19. Lijkt het vaak of anderen gelukkiger zijn dan jij? 20. Vinden anderen jou nog wel eens over-dramatisch?
Omgaan met vieren Vieren hechten veel waarde aan complimentjes. Laat hen vooral weten dat ze heel bijzonder zijn. Zeg nooit dat het toch heel normaal is dat ze dit of dat doen. Ze willen graag waardering en bewondering voor wat ze hebben gepresteerd en zelfs voor wie ze zijn. Vieren hebben steun nodig. Je moet hen steunen in hun zoektocht naar eigenwaarde. Ze moeten leren zichzelf te waarderen en lief te hebben, zodat
ze daardoor anderen kunnen liefhebben. Steun hen daarin. Respecteer hun bijzondere intuïtieve gaven. Als vieren iets zomaar zeggen, vertrouwen ze helemaal op hun intuïtie en dat is meestal juist. Als ze depressief zijn, is het moeilijk om hen op te vrolijken, want ze weigeren iedere hulp. Maar als je hen probeert op te fleuren, zullen ze dat waarderen. Zeg nooit dat je ze te gevoelig vindt. Dat is juist hun angst. Vertel ze ook niet dat ze heel gewoon zijn. Vertel vieren dat ze bijzonder zijn en dat je hun intuïtieve gevoeligheid waardeert.
Zo kunnen vieren zich ontplooien Ga iets fysieks doen als je overmand wordt door verdriet. Zorg dat je de zaken afwikkelt en dat je jezelf niet saboteert. Weet dat je het vermogen hebt het verdriet van anderen te begrijpen en weet dat je je aangetrokken voelt door verdriet. Zorg voor een lijst met ‘te doen’-punten, die je kunt gebruiken als je in een verdrietige periode zit. Realiseer je dat intimiteit bij jou een gevoel van angst en in de steek gelaten oproept. Herken in relaties het gevoel van aantrekken en afstoten. Weet dat je het onbereikbare wilt en verwerpt wat je wel kunt krijgen. Leer te rouwen om verdriet, om het daarna los te laten. Wees iets gereserveerd als je kritiek ontvangt, zonder direct depressief te worden. Reageer objectief vanuit je denken en niet direct vanuit je gevoel. Houd strakke schema’s en goede structuren aan, die je kunnen leiden naar je doel. Realiseer je dat je emoties hebt, maar dat je niet je emoties bent. Weet dat je verdriet mag hebben, maar dat je niet je verdriet bent. Leer vertrouwen te hebben in anderen, vooral in de relatiesfeer.
Enneatype Vier patty brard Patty Brard is tragisch romantisch en laat haar
ENNEATYPE VIER
emoties gemakkelijk, op het sentimentele af, zien. Ze kan zich enorm opwinden, heel kwaad worden en daarna weer heel liefdevol en begripvol zijn. Ze denkt steeds de ware liefde te hebben gevonden, maar dat blijkt dan weer tegen te vallen. Het is het gedrag van enneatype vier, de Romanticus. Het zijn creatieve mensen, met oog voor schoonheid. Ze zijn erg bezig met liefde en verlangen naar die ene, allesoverheersende Ware Liefde, die maar niet lijkt te komen. Ze kunnen zichzelf en anderen verwennen en zijn heel intuïtief. Ze voelen dingen aan en gaan meestal op hun gevoel af. Patty Brard is een wandelend drama. Het hoort bij haar. Van jongs af aan trok ze de aandacht. Het leven van Patty is een aaneenschakeling van bijzondere gebeurtenissen en romances en telkens weer bleek de Prins op het Witte Paard een kikker te zijn die niet wakker te kussen was. En dan kan de diepe liefde overslaan naar blinde haat. Zwakte Voor enneatype vier, de Tragische Romanticus, valt liefde heel vaak tegen. Ze maken de liefde groter dan deze werkelijk is en hun verwachtingen zijn veel te hoog. Patty is erg onderhevig aan sterke stemmingswisselingen. Ze kent hoge bergen, maar zeker ook diepe dalen; als ze daar eenmaal zit, dan is ze er nauwelijks uit te trekken, want ‘er is toch niemand die me écht begrijpt’. Ze blijft even lekker in haar depressie hangen om er vervolgens zelf weer uit te klimmen. Patty Brard kan alleen maar leven als het intens is. Er zijn nauwelijks nog rustige momenten. Ze zit in de rollercoaster van het leven en is eraan verslaafd geworden. Geen wonder dat ze veel in de publiciteit staat. Ze zegt zo nu en dan wel dat ze dat zo vervelend vindt, maar ze zoekt het zelf op. Het benadrukt namelijk hoe bijzonder ze is en ze wil allesbehalve gewoon zijn. Hoe ouder ze wordt, hoe extremer het wordt. Ze begrijpt niet dat mensen een normaal leven kunnen en willen leiden. Maar diep in haar onderbewustzijn is ze eigenlijk jaloers op het geluk van een ander. In wezen is ze bang dat ze haar droom kwijtraakt en nooit echt gelukkig zal zijn. Ze wil haar echte zelf vinden, maar haar leven is een theaterstuk. Ze speelt de rol van een arrogante, sarcastische
vrouw, maar ze kan net zo gemakkelijk de liefdevolle verzorgster en verleidster spelen. De rol met haar familie is tekenend. Ze miste haar ouders verschrikkelijk, maar koppigheid en arrogantie zorgde ervoor dat de ruzie niet werd uitgepraat. De problemen met Ron Brandsteder ontstonden toen ze hem betrapte, want dat raakte haar diep in haar ziel. Met Carlo Nasi heeft ze echter nog steeds een goede relatie. Maar haar ex Rene is ze gaan haten, omdat hij haar heeft verraden. Het is het verraad in de liefde voor de man voor wie ze alles overhad. Groot geluk en diep drama wisselen elkaar af. Wat kun jij ermee? Herken jij jezelf in meer of mindere mate in dit type? Heb je last van stemmingswisselingen, ga je altijd op je gevoel af en vind je dat liefde vaak tegenvalt? Realiseer je dan dat de emoties die jou overvallen niet van jezelf hoeven te zijn. Je neemt vaak de emoties van anderen over, want je voelt ze al zo goed aan. Leer je af te sluiten voor die emoties. Liefde is veel dichterbij dan je denkt. Ontdek de liefde voor jezelf. Dat zou Patty Brard ook moeten doen, meer van zichzelf houden. Daardoor zou haar leven een stuk eenvoudiger worden. Maar wel weer saaier voor ons misschien.
Opdracht Vieren herken je best wel. Nu mag je ook de diepte in gaan. Interview vieren in je omgeving. Vraag hun hoe het komt dat ze zich niet begrepen voelen. Vraag hun waarom ze zich anders voelen dan anderen. Stuur dat naar je medecursisten en lees het werk van elkaar. Dit kun je doen door jouw opdracht door middel van kopiëren en plakken vanuit Word (of een andere tekstverwerker) op de website in het mailvenster te plakken. Dit mailtje kun je dan naar je medecursisten versturen.
LES 8
