HERENTALS. Energie- en klimaatactieplan in het kader van het Burgemeestersconvenant

HERENTALS Energie- en klimaatactieplan in het kader van het Burgemeestersconvenant

Inhoud

INHOUD INLEIDING .................................................................................. 1

VI

STAD ALS AMBASSADEUR .........................................................

1 2 3

Achtergrond ............................................................................................... 1 Ambitie van de stad Herentals ................................................................... 2 Opbouw en uitvoering plan ........................................................................ 2

II

SITUATIE EN UITDAGINGEN.......................................................... 5

1 2 3 4

Situatie (Nulmeting) ................................................................................... 5 Uitdagingen en visie stad Herentals .......................................................... 6 Verwachte CO2-besparingen ..................................................................... 7 Opvolging................................................................................................... 9

1 2 3 4 5

Inleiding ................................................................................................... 26 Actuele toestand ...................................................................................... 26 Doelstelling .............................................................................................. 26 Parameters .............................................................................................. 26 Actieplan stad als ambassadeur .............................................................. 27

VII

PARTICIPATIE .......................................................................... 31

III

GEBOUWEN ............................................................................. 10

1 2 3 4 5

Inleiding ................................................................................................... 10 Actuele toestand ...................................................................................... 10 Doelstelling .............................................................................................. 10 Parameters .............................................................................................. 10 Actieplan gebouwen ................................................................................ 11

1 2 3 4

Inleiding ................................................................................................... 31 Actuele toestand ...................................................................................... 31 Doelstelling .............................................................................................. 31 Actieplan participatie ................................................................................ 32

VIII

LIJST AFKORTINGEN .................................................................

IV

MOBILITEIT .............................................................................. 18

1 2 3 4 5

Inleiding ................................................................................................... 18 Actuele toestand ...................................................................................... 18 Doelstelling .............................................................................................. 18 Parameters .............................................................................................. 18 Actieplan mobiliteit ................................................................................... 19

V

HERNIEUWBARE ENERGIE ......................................................... 23

1 2 3 4 5

Inleiding ................................................................................................... 23 Actuele toestand ...................................................................................... 23 Doelstelling .............................................................................................. 23 Parameters .............................................................................................. 23 Actieplan hernieuwbare energie .............................................................. 24

I

201410 klimaatactieplan Herentals

IOK duurzaamheidsteam

26

34

I Inleiding 1 Achtergrond

I

INLEIDING

1

Achtergrond

dat de Vlaming ruimer woont en veelal in een eengezinswoning, is vooral een ontoereikende isolatie hiervoor verantwoordelijk. Met de stijgende energieprijzen neemt de energiefactuur een steeds grotere hap uit het Vlaamse gezinsbudget, wat in tijden van crisis een steeds groter aantal gezinnen in de problemen brengt. Een beleid dat zich richt op CO2-reductie heeft daardoor ook een belangrijk sociaal luik.

In de gemeenteraad van 4 februari 2014 besliste de stad Herentals, net zoals alle andere 28 Kempense gemeenten het Burgemeestersconvenant te ondertekenen en uit te voeren. IOK zal, in partnerschap met de distributienetbeheerders, VITO en de provincie Antwerpen de gemeentebesturen hierbij ondersteunen. De officiële ondertekening vond plaats op 21 maart 2014. Het Burgemeestersconvenant is een initiatief van de Europese Commissie waarbij ze de lokale overheden uitdaagt om de Europese doelstelling om tegen 2020 20% CO2-besparing te realiseren of zelfs te overtreffen op het gemeentelijk grondgebied. Stad Herentals engageert zich via een inspanningsverbintenis om tegen 2020 een CO2-reductie van 20% maximaal te helpen realiseren. CO2 is het belangrijkste broeikasgas en ontstaat bij verbranding van fossiele brandstoffen. CO2 besparen betekent dus energie besparen, wat finaal neerkomt op kosten besparen. Dit actieplan is niet enkel gericht op het stedelijk patrimonium, maar op alles wat er zich binnen de grenzen van de stad afspeelt. Minder CO 2 uitstoten, biedt daarom kansen voor de stad als organisatie, de burger, de ondernemer,… Daarbij kan zowel ingezet worden op minder CO 2 produceren als op groene energieproductie.

Verder bouwen op succesvolle lopende initiatieven De afgelopen jaren heeft de stad diverse acties m.b.t. energie en klimaat gelanceerd. Deze acties hebben vandaag hun succes bewezen en zijn maatschappelijk en politiek sterk ingeburgerd. Voorbeelden zijn Energie Infotoer, Klimaatscholenproject, Duurzaamheidskrant, samenaankopen dak- & muurisolatie. Daarnaast kan verwezen worden naar provinciale initiatieven zoals de samenaankoop groene stroom. Dit vormt uiteraard een zeer interessante uitgangspositie om het energie- en klimaatbeleid nu ook een gezicht te geven door de opmaak van een klimaatactieplan. Door verder te bouwen op deze bestaande initiatieven worden immers al significante CO2-reducties gerealiseerd. Burgemeestersconvenant als sterk, internationaal beleidskader –

20% lokale CO2-reductie is een haalbaar en betaalbaar engagement Naast de subsidieerbaarheid van het energie- en klimaatbeleid, is de uitvoering van het beleid zelf ook financieel interessant: –

–

Gebruik maken van ‘quickwins’. De terugverdieneffecten van energiebesparende maatregelen bieden kansen in tijden van budgettaire beperkingen. De sterk groeiende kennis rond energiebesparing en de stijgende energieprijzen maken dat 20% reductie in CO2-uitstoot tegen 2020 technisch haalbaar, betaalbaar en financieel interessant is. Investeren in CO2-reductie op het eigen grondgebied is meer investeren in de eigen economie. Het leidt bovendien tot een grotere energieonafhankelijkheid en geeft een antwoord op de stijgende energieprijzen en energieschaarste.

Er is nog een groot potentieel voor CO2-reductie met netto besparingen voor de gezinnen Samen met mobiliteit, industrie en de tertiaire sector zijn de (private) woningen verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de CO 2-uitstoot. Daarbij komt dat de Vlaamse woningen, in vergelijking met de ons omringende landen, nog veel groeipotentieel hebben op vlak van CO2-reductie. Het gemiddeld energieverbruik voor woningverwarming ligt hier ruim 50% hoger dan in Nederland. Naast het feit


–

–

Ontwikkeling van een pro-actief energie- en klimaatbeleid: Het Burgemeestersconvenant biedt een interessant kader om ook op lokaal niveau beleid te ontwikkelen dat pro-actief inspeelt op de gevolgen van klimaatverandering. Onderzoek wijst uit dat tijdig ingrijpen goedkoper is dan een te sterk afwachtend beleid, waarbij pas ingegrepen wordt wanneer de gevolgen van de klimaatwijziging zich acuut (en scherper!) op het terrein manifesteren. Een pro-actief beleid anticipeert op nakende verplichtingen vanuit Europa die op de steden en gemeenten afkomen, bijvoorbeeld de Europese richtlijn Energieprestatie van gebouwen bepaalt dat vanaf 2019 nieuwe overheidsgebouwen en vanaf 2021 alle nieuwe gebouwen bijna-energieneutraal moeten zijn. Het voordeel van een ondubbelzinnige beleidskeuze: Het Burgemeestersconvenant heeft het voordeel van de duidelijkheid: het biedt een duidelijke beleidskeuze die alle collega-mandatarissen en –ambtenaren engageert voor een gericht, langlopend beleid, een gemeenschappelijke focus in de vele grote en kleine duurzaamheidsacties, een gezamenlijke vlag die, mits doordachte participatieve aanpak, de levende lokale krachten enthousiasmeert en bundelt (bedrijven, middenveld, bevolking …). Een actueel beleid voeren: Steeds meer besturen zijn overtuigd van de kansen die het Burgemeestersconvenant biedt. Sedert de aftrap begin 2009 hebben meer dan 5.500 Europese gemeenten getekend. In Vlaanderen hebben inmiddels meer dan 80 gemeentebesturen ingetekend, heeft VVSG een ‘Vlaams Netwerk Burgemeestersconvenant’ opgericht, hebben 5 Vlaamse streekontwikkelingsintercommunales en 3 provinciebesturen het coördinatorschap rond het Burgemeestersconvenant opgenomen.


1

–

Vele handen maken licht werk: Een gezamenlijk doel creëert de opportuniteit van een breed partnerschap. Een gemeenschappelijk beleidsdoel heeft als voordeel dat verschillende actoren rond dit doel ondersteuning (gaan) aanbieden. Het leidt tot vereenvoudigde samenwerking (met de buurgemeenten, met essentiële partners als distributienetbeheerders, VITO, provincie Antwerpen …) waarbij IOK in een coördinerende rol zal optreden.

2

Ambitie van de stad Herentals

Met dit klimaatplan engageert de stad zich om: De nodige inspanningen te leveren, investeringen te doen en acties te voeren om een CO2-reductie te helpen realiseren tegen 2020 van 20%, door het verhogen van de energie-efficiëntie en de inzet van duurzame energiebronnen.

3

Opbouw en uitvoering plan

– Tertiaire gebouwen – Industrie – Landbouw (wordt niet apart opgenomen, maar meegenomen bij bedrijven) – Participatie Voor elk thema worden ook een actuele toestand, de doelstellingen beschreven als ook een aantal parameters die zullen worden gebruikt om de vorderingen binnen deze categorie op te volgen.

3.2

Organisatie en financiële aspecten uitvoering plan

3.2.1

Organisatie

Om een succesvol klimaatbeleid uit te werken is het creëren van een groot draagvlak noodzakelijk. De gemeente organiseert zich daarom zowel intern als extern. Intern werden volgende diensten en mandatarissen betrokken:

3.1

Opbouw

Naast de inventarisatie van de huidige situatie en het definiëren van de uitdagingen voor de stad, bestaat het grootste deel van dit plan uit een overzicht van acties die het stadsbestuur wil uitvoeren om de doelstelling te behalen. De acties zijn ingedeeld in volgende thema's: – Gebouwen – Mobiliteit – Hernieuwbare energie – Stad als ambassadeur – Participatie Per thema worden zowel investeringen als sensibiliserende acties opgesomd, gericht op verschillende doelgroepen. Intern richten de acties zich naar het stadsbestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, extern zijn de acties gericht op burgers/particulieren; bedrijven (terreinen)/handel; verenigingen; scholen.... De verschillende sectoren uit de nulmeting zijn verweven in deze thema's. Deze sectoren zijn: – Stad als organisatie – Wonen – Mobiliteit

2

– – – – – – – – – – – – –

Afdeling stadsontwikkeling Milieudienst Dienst ruimtelijke ordening Dienst welzijn, preventie en noodplanning Technische dienst Communicatiedienst Stedelijke werkplaats Afdeling sport, recreatie, jeugd en ontwikkelingssamenwerking Cultuurcentrum OCMW Politiezone Neteland Secretaris College van burgemeester en schepenen

De vertegenwoordigers van deze diensten werden in 4 gespreksgroepen/workshops ingedeeld. Deze groepen brainstormden op hetzelfde moment rond het klimaatvriendelijker maken van de gemeente rond een bepaald thema. De thema’s zijn: wonen, mobiliteit, gemeentelijk patrimonium (incl. vloot en openbare verlichting), lokale economie (tertiaire gebouwen, industrie, …). Doel binnen elke groep is om knelpunten en kansen aan te halen en concrete acties te



I Inleiding 3 Opbouw en uitvoering plan

bedenken om deze knelpunten aan te pakken. De knelpunten en mogelijke acties werden teruggekoppeld aan het bestuur en acties werden opgelijst voor uitvoering. Jaarlijks of tweejaarlijks zullen de workshops herhaald worden en kunnen de lopende acties ook toegelicht worden. Deze werkwijze garandeert een grote organisatiebetrokkenheid. Om tot een gefinaliseerd klimaatplan te komen, werd binnen de stedelijke administratie een werkgroep duurzaamheid samengesteld. In deze werkgroep, onder leiding van het afdelingshoofd stadsontwikkeling, zijn vertegenwoordigd: afdeling stadsontwikkeling, milieudienst, dienst ruimtelijke ordening, dienst preventie en noodplanning, stedelijke werkplaats, dienst gebouwenbeheer, afdeling vrije tijd, sportdienst, jeugddienst, cultuurcentrum, dienst communicatie en OCMW. Dit team zal minstens één keer per jaar samenkomen i.v.m. opvolging en implementatie van het plan. Belangrijke aandachtspunten zijn budgettaire mogelijkheden en haalbaarheid naar tijdsinvestering binnen de betrokken diensten. Verder wordt ook een kernteam samengesteld. In dit kernteam zijn vertegenwoordigd: burgemeester, schepen voor milieu en ruimtelijke ordening en schepen voor mobiliteit en lokale economie, afdelingshoofd stadsontwikkeling, milieuambtenaar en diensthoofd gebouwenbeheer. Dit kernteam zal halfjaarlijks samenzitten om de implementatie van het plan te overlopen en nieuwe acties te bespreken. Het afdelingshoofd stadsontwikkeling wordt ingezet als klimaatambassadeur. In die functie werkt de ambassadeur boven de lokale diensten en coördineert hij/zij de uitvoering van het klimaatbeleid op het terrein. Extern wordt de stad bijgestaan door een breed partnerschap, gecoördineerd door IOK. De netbeheerders, VITO, provincie en IOK hebben voor het streekproject Burgemeestersconvenant een gezamenlijke ambitie en een partner specifieke begeleiding aan gemeentebesturen afgesproken. Dit engagement is geformaliseerd in een engagementsverklaring die alle hoofdpartners ondertekenden op 21 maart 2014. Elke partner blijft zijn in house relatie met de gemeente behouden. Om de verschillende acties binnen het streekproject te stroomlijnen komen de partners op regelmatige basis samen in een partneroverleg. Terugkoppeling over de afspraken binnen het partneroverleg naar de gemeenten gebeurt via het streekoverleg, nieuwsbrief en extranet.

Voor wat betreft de sensibilisatieacties zal de werkgroep duurzaamheid één grootschalig sensibilisatieactie uitwerken. De te bereiken externe doelgroepen (burgers/particulieren; bedrijventerreinen/handel; verenigingen; scholen…) worden vastgelegd, de inhoudelijke thema’s (gebouwen; mobiliteit; hernieuwbare energie; stad als ambassadeur, …) worden bepaald. De werkgroep duurzaamheid gaat hier bij uit van de meest interessante, maar vooral ook de meest actuele en relevante thema’s. De voorbeelden die in dit actieplan bij de acties zijn opgesomd, zijn ter inspiratie. Hier wordt gekeken naar het Vlaamse bestuursakkoord. De financiële stimulansen die Vlaanderen aanreikt voor de doelgroepen, zullen hier sterk bepalend zijn of bepaalde acties/ingrepen met een CO2 reductie tot gevolg zal slagen. Zo worden vb. premies voor dakisolatie en hoogrendementsglas getrapt verlaagd en worden maatregelen omgevormd om energiearmoede tegen te gaan. Daarnaast zal voor de sensibilisatieactie ook gezocht worden naar een maximale samenwerking met verschillende partners om hier invulling aan te geven. Deze actie kan onder de vorm van een één- of meerdaags evenement, infodag/-avond uitgewerkt worden. Hier wordt gekeken naar een maximale afstemming met o.a. de week van de mobiliteit (medio september) en de week van de fair trade (begin oktober). Het najaar is dus het meest aangewezen moment om vanaf 2015 deze actie rond duurzaamheid te organiseren.



3

Interne sensibiliseringsacties richting het bestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, zullen doorlopend uitgewerkt en opgevolgd worden. Deze doelgroep heeft een voorbeeldfunctie en zal blijvend aangesproken moeten worden om deze rol ter harte te nemen. De voorbeelden die in dit actieplan bij de acties zijn opgesomd, zijn ter inspiratie. De geplande investeringen van stad Herentals zijn opgenomen in de meerjarenbegroting. Indien er zich opportuniteiten (vb. subsidies) voordoen, zullen deze in overweging genomen worden, om als hefboom t.a.v. de stedelijke middelen te worden ingezet.

3.2.2

Financiële aspecten

Rekening houdend met de globale CO2-uitstoot van de stad op dit moment en het verwachtte resultaat van reeds geplande inspanningen, moet geconcludeerd worden dat de komende jaren extra inspanningen nodig zijn om de gestelde ambities/doelstellingen ook daadwerkelijk te verwezenlijken. Het budget om dit klimaatplan te realiseren bestaat uit: – – – –

– –

4

stedelijke personele inzet voor coördinatie van stedelijke acties; stedelijke investeringen in eigen patrimonium en vloot om voorbeeldfunctie uit te oefenen; quickwins die de stad realiseert, worden opnieuw ingezet voor energie- en klimaatbeleid; inzet van 3,9 VTE van IOK gefinancierd vanuit de IOK-werking (IMD, Kempisch Woonplatform, dienst Industrie (Bedrijventerreinmanagement)) specifiek voor het streekproject Burgemeestersconvenant; bijkomende middelen die IOK samen met partners en de stad zal aantrekken (bv. Europese middelen); inzet van personeel vanuit de verschillende partners binnen het streekproject.



II Situatie en uitdagingen 1 Situatie (Nulmeting)

II

SITUATIE EN UITDAGINGEN

1

Situatie (Nulmeting)

0,4% verantwoordelijk. De openbare verlichting en de werking van de stedelijke diensten vertegenwoordigen enkele procenten.

Om doelstellingen voor CO2-reductie te kunnen formuleren en de effecten van het klimaatbeleid te kunnen opvolgen, is inzicht nodig in de grootte en bronnen van de huidige CO2-uitstoot op het grondgebied van de stad. Daarvoor is een stedelijke emissie-inventaris opgemaakt. De emissie-inventaris geeft voor elke sector zijn aandeel in de totale CO2-uitstoot weer. Het gehanteerde referentiejaar is 2011. De inventaris werd uitgevoerd met behulp van de generieke tool die VITO ontwikkelde in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid, aangevuld met gemeentespecifieke data.

Indien we de stad vergelijken met een gemiddelde Kempische gemeenten dan is te zien dat de verhoudingen van de CO2-uitstoot per sector redelijk goed overeen komen met het Kempens gemiddelde. Enkel landbouw neemt een kleiner aandeel in beslag. De tertiaire sector is dan weer wat groter dan gemiddeld. Dit ligt in de lijn der verwachtingen gezien Herentals een stad is met relatief weinig landbouw en veel diensten. Landbouw wordt niet als aparte sector opgenomen in het actieplan. Landbouwbedrijven worden mee beschouwd als onderneming en als dusdanig ook zo benaderd i.h.k.v. bepaalde acties.

Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar 2011 139.107 ton aan CO2equivalenten werd uitgestoten.

Figuur 2: Figuur 1: Aandeel sectoren in totale CO2-uitstoot voor grondgebied Herentals (2011)

In deze nulmeting wordt geen rekening gehouden met de uitstoot op autosnelwegen. Ook de emissies van de veeteelt is niet mee opgenomen. De woningen zijn verantwoordelijk voor 28 % van de stedelijke CO 2-uitstoot. De tertiaire sector (kantoren, handelszaken, horeca, zorgsector …) en de overige industrie nemen respectievelijk 22 en 23% van de CO2-uitstoot voor hun rekening. 20% is toe te schrijven aan het wegverkeer. Van de totale uitstoot is het openbaar vervoer voor


Aandeel sectoren in totale CO2-uitstoot voor een gemiddelde Kempense gemeente

Stad Herentals heeft door haar rol als kleinstedelijk gebied een belangrijke impact op vlak van energie en klimaat. De stad heeft immers de taak om een verdichtingsbeleid te voeren, voornamelijk op vlak van wonen en werken. Een groeiend inwonersaantal en een toename van bedrijvigheid en aantal ondernemingen betekent een stijging van CO2. Bij de vervolgmetingen zal hier een duidelijke nuancering gemaakt moeten worden. De uitdaging voor stad Herentals ligt er dus in om meer en meer te zoeken naar hoe op een beperkte ruimte een


5

maximaal kwaliteitsvol en divers stedelijk programma (wonen, werken, recreëren,..) kan worden uitgeschreven, gekoppeld aan een duurzaam ruimtegebruik en aan het openbaar vervoersaanbod. Dit genereert heel wat voordelen m.b.t energie en klimaat (o.a. kortere af te leggen afstanden, investeringen in openbaar domein i.f.v bredere doelgroep..).

–

2

– –

Uitdagingen en visie stad Herentals

Uit de emissie-inventaris kunnen we afleiden op welke terreinen het klimaatbeleid best kan inzetten. De stad wil met haar klimaatbeleid volgende uitdagingen aangaan. De stedelijke werking energiezuiniger maken De stedelijke werking vertegenwoordigt 3,8% in de totale CO 2-uitstoot. Het gaat om de uitstoot verbonden aan de verwarming en werking van het stedelijk patrimonium en stedelijk wagenpark. Bij elk van deze energieverbruikers bevindt zich nog besparingspotentieel. De stad engageert zich om de eigen gebouwen, openbare verlichting en vloot energiezuiniger te maken. Benutten van het besparingspotentieel van woningen en gebouwen Het woningbestand in de stad is relatief oud en vele woningen zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen, …. Ook het kantorenbestand in de stad is relatief oud. Het besparingspotentieel in gebouwen is dus nog groot. De stad kiest voluit voor duurzaam bouwen, niet alleen voor haar eigen patrimonium. De stad wenst via sensibilisatie en het faciliteren van duurzame (ver)bouwen de huishoudelijke gebouwen te verduurzamen. Duurzaam bouwen is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt.

–

Rationeel energiegebruik. Zowel tijdens het bouwproces als tijdens de levensduur van de woning. Essentiële voorwaarden hiervoor zijn: compact en zuid georiënteerd bouwen, een luchtdichte afwerking, grondig isoleren, efficiënte verwarmingsinstallatie op hernieuwbare energie, … Het gebruik van duurzame materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact, waarbij de volledige levenscyclus in acht wordt genomen. Een goede waterhuishouding. …

Minder gemotoriseerd verkeer is minder files en CO2 Verkeer draagt met 20% aanzienlijk bij tot de uitstoot van CO 2 in de stad. De uitdaging is om voor personenvervoer het aantal verplaatsingen te voet, met de fiets of het openbaar vervoer te verhogen. Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Duurzame mobiliteit draagt naast de verminderde CO 2-uitstoot ook bij aan betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO2,…), verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie wordt het STOP-principe toegepast. Hierbij wordt voorrang gegeven aan voetgangers (stappen), fietsers (trappen) en openbaar vervoeren wordt het autoverkeer (privé-vervoer) verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. Door veilige en comfortabele fietsinfrastructuur en voetpaden te voorzien wordt het fietsgebruik aantrekkelijker voor bewoners en bezoekers, zeker voor korte verplaatsingen (uitbouw functioneel en recreatief fietsroutenetwerk, voorzien fietsenstallingen, bewegwijzering, fietsdoorsteken (‘short-cuts’)…). Een belangrijke maatregel met impact gezien het grote aandeel van korte verplaatsingen. Ook op andere vlakken worden verplaatsingen met de fiets of te voet zo veel als mogelijk gefaciliteerd en gepromoot.

Hierbij wordt uitgegaan van de volgende principes, met steeds het economisch optimum als norm:

Voor verdere verplaatsingen zet de stad in op een kwalitatief aanbod van het openbaar vervoer. Autoverkeer wordt zo veel als mogelijk ontmoedigd, zeker in de centra. Het voorzien van parkings mag geen aanzuigeffect creëren voor nog meer auto’s. De keuze van locatie en het beheer van parkings moet dan ook doordacht gebeuren.

–

Optimaal benutten van productiepotentieel hernieuwbare energie

– –

6

Bouwen over generaties heen. Niet alleen door duurzame materialen te gebruiken maar ook door comfortabele leefomgevingen te creëren waar mensen graag vertoeven. Efficiënt ruimtegebruik. Hoe dichter mensen bij elkaar wonen, hoe minder oppervlakte er bebouwd wordt, en hoe meer natuur behouden blijft. Een dichte bebouwing beperkt de verplaatsingsafstand en het vergemakkelijkt een efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer.

De hernieuwbare energieproductie is de laatste jaren in stijgende lijn, maar blijft al bij al nog zeer bescheiden. Het potentieel is echter groot. De productie van hernieuwbare energie (zonne- en windenergie en waterkracht) stoot zo goed als geen CO 2 uit. Andere vormen zoals energie uit biomassa, warmtekrachtkoppeling of diepe geothermie stoten minder



II Situatie en uitdagingen 3 Verwachte CO2-besparingen

CO2 uit dan fossiele bronnen. Door in te zetten op de productie van hernieuwbare energie neemt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen af.

3

Verduurzamen van bedrijven op het stedelijk grondgebied

De hieronder beschreven besparingen werden berekend op basis van de door VITO (in opdracht van LNE) ontwikkelde ‘maatregelentool’ (zie http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant. htm). De besparingen zijn berekend t.o.v. het ‘BAU’-scenario in het jaar 2020. Het BAU (‘business as usual’) scenario geeft een inschatting van het energieverbruik en de gerelateerde CO2-emissies voor 2020, indien geen bijkomende acties door de lokale overheden worden genomen. Het scenario houdt wel rekening met autonome evoluties en beslist Europees beleid.

Bedrijven zijn goed voor 23% van de CO2-uitstoot op het stedelijk grondgebied. Bedrijfsleiders bewust maken van het probleem, goede praktijken aanreiken en netwerkmomenten faciliteren zijn taken die het stadsbestuur op zich kan nemen met IOK als actor. Sectoren die niet onder het beleid van een gemeente vallen, moeten niet in rekening worden gebracht. Een voorbeeld zijn de EU ETS bedrijven. Deze bedrijven krijgen via een Europees emissiehandelssysteem emissierechten toegewezen. Via Europa worden deze emissierechten opgevolgd. In de Kempen gaat dit over 20 bedrijven. In de stad Herentals zijn er geen ETS-bedrijven. Tertiaire sector De tertiaire sector is een zeer brede en diverse sector. Hierin zitten onder andere volgende deelsectoren vervat: – Lokale handelaars – Horeca – Kantoorgebouwen – Scholen – … Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen, … Het gebouwenbestand in de stad is relatief oud en vele kantoren zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Het besparingspotentieel in gebouwen is nog groot. Het meeste woon-werk/school verkeer wordt afgelegd met de auto. Hiervoor zijn tal van alternatieven aan te bieden. Inzetten op duurzame mobiliteit in deze sector resulteert niet alleen in een CO2-reductie, maar zorgt bovendien voor een leefbaarder (handels)centrum. Verhogen van het maatschappelijk bewustzijn en een effectieve verandering van gedrag Het klimaatbewustzijn van de burgers, de bedrijven en de organisaties actief op het grondgebied van de stad is de afgelopen jaren gestegen. Toch is er voor bepaalde doelgroepen in de maatschappij nog te weinig informatie beschikbaar en ligt er nog een grote uitdaging in het creëren van een gemeenschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel.

3.1

Gemeente als organisatie

De gemeente zal gedurende de planperiode (2011 tot en met 2020) investeren in haar patrimonium, gemeentelijke vloot en openbare verlichting opdat deze energiezuiniger worden. Hierdoor zal ze 1.029 ton CO 2 besparen of 20% t.o.v. het BAU-scenario. Wat betekent 1.000 ton CO2? –

750.000 kg papier

3.2

Wonen

De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om haar bevolking aan te zetten om energiezuiniger te wonen en bouwen. Door deze acties zullen naar schatting 20% van de huishoudens (i.e. 795 huishoudens): – Dakisolatie plaatsen: 2.173 ton CO2-reductie – Muurisolatie plaatsen: 2.290 ton CO2-reductie – Betere beglazing plaatsen: 1.458 ton CO2-reductie Dit betekent dat puur door investeringen aan de gebouwen 5.930 ton CO 2-reductie gerealiseerd kan worden. Verder zal er nog CO 2-reductie mogelijk zijn door gedragsverandering bij de inwoners. We verwachten hier 5% besparing of 1.957 ton CO2-reductie bij de huishoudens. De verwachte CO2-besparing binnen de sector Wonen wordt daarmee geraamd op 7.878 ton of 18,7% t.o.v. het BAU-scenario. Wat betekent 7.800 ton CO2? –


Verwachte CO2-besparingen

1 jaar verwarming voor 1.950 gezinnen


7

3.3

3.6

Mobiliteit

Hernieuwbare energie

De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie acties en infrastructuurwijzigingen opdat haar inwoners zich op een meer duurzame manier zullen verplaatsen en dit volgens het STOP-principe. Door deze mentaliteitswijziging kan ervoor gezorgd worden dat 8% van de kilometers die in 2011 met personenwagen werden gereden, tegen 2020 worden vervangen door fiets of te voet.

Daarnaast zal de gemeente, samen met haar partners, het gebruik van hernieuwbare energie promoten (bv. het plaatsen van PV-panelen, zonneboilers, warmtepompen, windmolens, gebruik van warmte uit diepe geothermie en biomassa) waardoor de CO2-uitstoot verder daalt. Voor het volledige grondgebied van de gemeente zou hierdoor de CO2-uitstoot verder met 8.820 ton kunnen dalen.

De verwachte CO2-besparing binnen de sector Mobiliteit wordt daarmee geraamd op 2118 ton of 7% t.o.v. het BAU-scenario.

–

Wat betekent 2.100 ton CO2?

3.7

–

Wat betekent 8.700 ton CO2? 10 '2.3MW' windmolens draaien 2.200 uur (= 91 dagen)

Totaal

262 wagens per jaar (aan 40.000 km/jaar)

3.4

Al deze maatregelen samen zullen 25.562 ton CO2-reductie realiseren. Dit komt overeen met 20% reductie ten opzichte van het referentiejaar 2011.

Tertiaire sector

De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om de tertiaire sector aan te zetten om hun gebouwenpatrimonium energiezuiniger te maken. Door deze acties zal naar schatting in 20% van de oppervlakte gebouwen maatregelen uitgevoerd worden. Voorbeelden van deze maatregelen zijn onder andere isoleren, plaatsen van zonwerende beglazing, mechanische ventilatie of natuurlijke ventilatie, condenserende ketel, compressiekoelmachine en ventilo-convectoren voor verwarming en koeling, energiezuinige verlichting met aanwezigheidsdetectie en daglichtsturing:

Door haar rol als kleinstedelijk gebied heeft stad Herentals de taak om een verdichtingsbeleid te voeren, voornamelijk op vlak van wonen en werken. Een groeiend inwonersaantal en een toename van bedrijvigheid en aantal ondernemingen betekent een stijging van CO2. Bij de vervolgmetingen zal hier een duidelijke nuancering gemaakt moeten worden.

Dit betekent dat puur door investeringen aan de gebouwen 1.419 ton CO 2-reductie gerealiseerd kan worden. Verder zal er nog CO 2-reductie mogelijk zijn door gedragsverandering bij de gebruikers van deze gebouwen. We verwachten hier 5% besparing of 1.187 ton CO2-reductie door gedragsverandering. De verwachte CO2-besparing binnen de Tertiaire sector wordt aldus geraamd op 2.606 ton of 11% t.o.v. het BAU-scenario.

3.5

Industrie

De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om de industrie aan te zetten om hun gebouwenpatrimonium en procesvoering energiezuiniger te maken. De verwachting is dat hiermee 10% CO2-reductie behaald kan worden t.o.v. het BAU-scenario, wat overeenkomt met 3.111 ton CO2.

8



II Situatie en uitdagingen 4 Opvolging

4

Opvolging

Om de uitvoering van de geplande acties en maatregelen, de reductie van de CO 2uitstoot en het bereiken van de vooropgestelde doelstellingen op te volgen, wordt er monitoring en rapportage voorzien. In het kader van het Burgemeestersconvenant wordt er op regelmatige basis teruggekoppeld over de voortgang van het stedelijk klimaatbeleid. Jaar

Soort rapport

2016

Voortgangsrapport

2018

Implementatierapport

2020

Voortgangsrapport

2022

Implementatierapport

Een voortgangsrapport bevat een kwalitatieve opvolging van acties. Een implementatierapport bevat gekwantificeerde informatie over de genomen maatregelen, de impact op het energieverbruik en de CO 2-uitstoot en een analyse van de implementatie van het klimaatbeleidsplan met aanvullende maatregelen die genomen moeten worden, indien nodig. Voor wat betreft de acties m.b.t. investeringen in stedelijk patrimonium en de interne sensibiliseringsacties naar het stadsbestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, zal een meting gebeuren. Het effect van de acties gericht op externen zal uit de vervolgmeting van de nulmeting moeten blijken.



9

III

GEBOUWEN

1

Inleiding

3

Doelstelling

De stad kiest voluit voor duurzaam bouwen, niet alleen voor haar eigen patrimonium. De stad wenst via sensibilisatie en het faciliteren van duurzame (ver)bouwen de huishoudelijke gebouwen en bedrijfsgebouwen te verduurzamen.

– – – – –

Duurzaam bouwen is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt.

4

2

Om de inspanningen van gebouwen te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd:

Actuele toestand

Het gebouwen- en woningbestand in de stad is relatief oud en vele kantoren / woningen zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen, … Het besparingspotentieel in gebouwen is nog groot. De stad doet nu al een aantal inspanningen in deze sector: Organiseren van infoavonden over diverse thema’s van duurzaam bouwen (Energie Infotoer i.s.m. IOK); – Stimuleren van energiebesparende maatregelen via het organiseren van samenaankopen (i.s.m. IOK en de provincie Antwerpen); – Energiescans; – Doelgroepenwerking OCMW’s; – Eandis; – Bouwadvies Kamp C; – Kempens Woonplatform; – Sociale huisvestingsmaatschappijen en sociaal verhuurkantoren – Energie-efficiënte maatregelen uitvoeren in het eigen gebouwenpatrimonium; – Energieboekhouding bijhouden van de eigen stedelijke gebouwen; – De stad heeft een intern milieuzorgsysteem; – Energie-efficiëntie opnemen in de bestekken bij aankoop van elektronica; – … De stad zal deze bestaande, succesvolle acties ook in de toekomst verderzetten.

– – – – – –

–

10

– – – – – – – – – –

Minstens 20% reductie van de CO2-uitstoot van woningen; Minstens 20% reductie van de CO2-uitstoot bij stedelijke gebouwen; Minstens 20 % reductie van de CO2-uitstoot bij openbare verlichting; Minstens 20% reductie van de CO2-uitstoot van tertiaire gebouwen; 20% CO2-reductie binnen sector industrie;

Parameters

Totaal energieverbruik sector wonen; Totale CO2-uitstoot sector wonen; Gemiddeld energieverbruik (per gezin); Energiearmoede: aantal ingeschakelde budgetmeters elektriciteit; Energiearmoede: aantal ingeschakelde budgetmeters aardgas; Energiearmoede: aantal afgesloten huishoudelijke toegangspunten elektriciteit (LAC-dossiers); Energiearmoede: aantal afgesloten huishoudelijke toegangspunten aardgas (LAC-dossiers); Gemiddeld kengetal van EPC voor bestaande residentiële gebouwen; Gemiddeld E-peil van nieuwbouwwoning; Elektriciteitsverbruik stedelijke gebouwen (per gezin); Elektriciteitsverbruik OV (per km openbare weg); Aardgasverbruik (+stookolie) stedelijk patrimonium (per gezin); Totaal energieverbruik tertiaire sector; Totale CO2-uitstoot tertiaire sector; Totaal energieverbruik sector industrie; Totale CO2-uitstoot sector industrie



III Gebouwen 5 Actieplan gebouwen

5

Actieplan gebouwen

5.1

Investeringen

Verlagen van energieverbruik in stedelijke gebouwen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

1.

Realiseren van BEN (Bijna EnergieNeutraal) in nieuwe stedelijke gebouwen om zo in te spelen op het Europese energiebeleid;

projectleider kunstencampus, sportdienst, diensthoofd gebouwenbeheer

Bouwen volgens de BEN-principes wordt vanaf 2021 de standaard voor nieuwbouwwoningen in Vlaanderen, in heel Europa zelfs. Het bijzondere aan BEN-gebouwen is dat ze weinig energie verbruiken voor verwarming, ventilatie, koeling en warm water. De energie die nog nodig is, wordt uit groene energiebronnen gehaald.

Partner

Budget (€)

Timing

2014-2020

Gehanteerde principes, met steeds het economisch optimum als norm: – Bouwen over generaties heen. – Efficiënt ruimtegebruik. – Beperken verplaatsingsafstand, efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer. – Rationeel energiegebruik (tijdens bouwproces en tijdens levensduur gebouw) – Gebruik van duurzame materialen – Een goede waterhuishouding. Steeds wordt de vraag gesteld: is bouwen nodig? Zo ja, is locatie geschikt? Zo ja, energiezuinig bouwen 2.

Opmaak en uitvoering van accommodatiebeleidsplan voor het stedelijk patrimonium op basis van gekende verbruiken en audits. Ingrepen gebeuren steeds maximaal in functie van het stapsgewijs bereiken van BEN-norm voor het gebouw. (bestuursakkoord)

Dienst gebouwenbeheer

40.000 €

2015

0€

2016

Doelstellingen: inventarisatie, reduceren energieverbruik, optimaliseren gebruik en functionaliteit gebouwen, opdrachten gebouwverantwoordelijken duidelijk stellen. Gewenste resultaten: efficiënter gebouwenbeheer, onderhoudscontracten, opvolging energieboekhouding

betere

onderhoudsplanning,

beter

beheer

Piloot: AC en cultuurcentrum 2015-2016 Duurzaam en kosten efficiënt gebouwenbeheer. – Technisch gebouwenverantwoordelijke per gebouw die toeziet op energie (bestuursakkoord) – Piloot met AC en CC – Aligneren van onderhoudscontracten en keuringscontracten – EPC certificaat gemeentelijke gebouwen (2015 /2018) – 2015: patrimonium stad en OCMW //2016-2018 gebouwen erfpacht, huur, verenigingen, clubs…)


IOKduurzaamheidsteam

11

Voorbeelden: – Aanpassen van verlichting (relighting, bewegingssensoren in vb. toiletten, gangen) – Vervangen van energievreters – Beter afstellen verwarmingsinstallaties – Aanduiden energieverantwoordelijke per gebouw 3.

Opmaak en uitvoering van energiezorgplan voor het stedelijk patrimonium op basis van gekende verbruiken en audits. Ingrepen gebeuren steeds maximaal in functie van het stapsgewijs bereiken van BEN-norm voor het gebouw. (bestuursakkoord) Energiezorgplan: CBS 28/7/14 kennisname verslag + presentatie Eandis (23/5)

4.

Nieuwbouw kunstencampus(bestuursakkoord)

Dienst gebouwenbeheer + projectleider stadsontwikkeling

Eandis

projectleider kunstencampus

1099 VT 5.3 Erelonen nieuwe huisvesting academies 1099 VT 5.3 Erelonen nieuwe huisvesting academies

5.

Sporthal Noorderwijk de stad wil op de terreinen van Kamp A Noorderwijk een nieuwe sporthal bouwen (bestuursakkoord)

7. 8. 9. 10. 11.

12

Aanpassen van verlichting cultuurcentrum: – Foyer: vervangen expospots door LED spots – Schouwburg: traphalverlichting vervangen door LED spots – Schouwburg: vervangen zaallicht door LED spots – Schouwburg: 1215 VT 5.3 Het cultuurcentrum bouwt de podiumverlichting van het cultuurcentrum verder om naar energiezuinigere LED-versies. Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2259 VT5.3 Koppeling frequentieregelaars circulatiepompen met gebouw Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2260 VT5.3 Plaatsing bijkomende suppletieklep aan wedstrijdbad, whirlpool Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2261 VT5.3 Plaatsing 2 klemvoelers voor temperatuurlogging sanitair Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2261 VT5.3 Plaatsing tijdsklok op hydrofoorpomp spoelwater toiletten Zwembaden en recreatiedomein Netepark – Recuperatie regenwater aanvullende voor toiletten

IOK

duurzaamheidsteam

2014-2015

175.800 €

2014

30.000 €

2014

407.000 €

2015

3.800.000 €

2016

3.200.000 €

2017

35.000 €

2018

200.000 €

2015

200.000 €

2016

930 €

2015

5.600 €

2015

5.600 €

2015

22.492 €

2016 2016

Sportdienst

531 VT 5.3 Erelonen sporthal 6.

0€

Cultuurcentrum

sportdienst

Eandis

9.000 €

sportdienst

Eandis

7.500 €

2016

sportdienst

Eandis

1.900 €

2016

sportdienst

Eandis

500 €

2016

Eandis

Geïntegreerde calculatie, planning enz

1/8/2015

Sportdienst dienst

+



– – – – – – – – – – – –

12.

13.

Thermische energie voor gebruik in zwembaden Zonnepanelen Warmtekrachtkoppeling Vervanging plafonds doucheruimte + verlichting Ontvochtigingsinstallatie op luchtgroepen Renovatie plafonds glijbaantoren + verlichting Draaideur inkom vervangen Vernieuwen noodverlichtingen Vernieuwen verlichting geurbadenzone LED-onderwaterverlichting opsplitsen in kringen LED onderwaterverlichting reviseren Vervanging plafonds gemeenschappelijke kleedkamers + verlichting

gebouwenbeheer

Deze en andere maatregelen dienen nog bestudeerd te worden tezamen met noodzakelijke voorziene renovatiewerken aan de zwembadeninfrastructuur met aandacht voor optimale (gecombineerde) rendementen, geïntegreerde werkplanningen, beperkte sluitingsperioden, faseringen enz…. beperking inkomstenverliezen. Budgettair dienen kredieten voorzien te worden voor energiebesparende én renovatiemaatregelen tegen samenstelling budget 2015 voor 2016-2018 Sporthallen De Vossenberg – Vervangen van verwarmingselementen kleedkamers sporthallen, kleedkamers – Vervangen van dakextractoren sporthallen, kleedkamers sporthallen, sanitair, cafetaria – Vervangen van luchtverhitters sporthal – Isoleren van spouwmuren, buitenmuren sporthal, kleedkamer e – Vervangen van PVC dakbekleding sporthallen, boven kleedkamers en andere – Recuperatie en gebruik regenwater voor sanitaire doeleinden – Zonnepanelen – Zonneboiler – Warmtekrachtkoppeling – Domotica in functie van verlichting – Voorzien van bijkomende isolatie op appendages CV leidingen Deze en andere maatregelen dienen nog bestudeerd te worden tezamen met de noodzakelijke voorziene renovatiewerken aan de sporthalleninfrastructuur met aandacht voor optimale (gecombineerde) rendementen energiebesparingsmaatregelen, geïntegreerde werkplanningen, beperkte sluitingsperioden, faseringen enz…. en beperking inkomstenverliezen. Het oude deel van de sporthallen dateert van 1978 (grote sportzaal, kleedkamers, sanitair, cafetaria, inkom, daken, sportvloer, …) en dient grondig gerenoveerd te worden of geherlokaliseerd. Budgettair dienen kredieten voorzien te worden voor energiebesparende én renovatiemaatregelen tegen samenstelling budget 2015 voor 2016-2018 Sporthallen De Vossenberg

Sportdienst + dienst gebouwenbeheer

Eandis

Geïntegreerde calculatie, planning enz

sportdienst

Eandis

4.200 €

2015

sportdienst

Eandis

7.300 €

2015

1/8/2015

Actie: 0985 Nr. raming 2288 Voorzien van bijkomende isolatie op appendages CV leidingen 14.

Sporthallen De Vossenberg



13

Actie: 0985 Nr. raming 2289 Vervangen van isolatie rond CV leiding in de sporthal 15.

16. 17.

Zwembaden Netepark, Sporthallen De Vossenberg, andere gemeentelijke gebouwen,… Afsluiten van globale onderhoudscontracten onderhoud gebouwen voor alle sportinfrastructuur en mogelijke andere gemeentelijke gebouwen inclusief integreren van energiebesparende maatregelen/voorstellen te financieren door onderhoudsfirma’s via terugverdieneffecten 1215 VT 5.3 Restauratie Lakenhal tweede fase: werken 1215 VT 5.3 Restauratie Lakenhal tweede fase: subsidie

Sportdienst + dienst gebouwenbeheer

Eandis

1543 VT 5.3 Schuur Noorderwijk (naast de pastorie): restauratiewerken: werken

1543 VT 5.3 Schuur Noorderwijk (naast de pastorie): restauratiewerken: subsidie

Nieuw OHcontract

1.680.000 €

2018

880.000 € sub

2018

181.500 €

2015

181.500 €

2016

72.000 € sub

2015

200.000 € sub

2016

18.

802 VT 5.3 Vervanging verwarming derde verdieping bibliotheek

50.000 €

2015

19.

886 AB 2.4 Structurele onderhoudswerkzaamheden aan privaat patrimonium, geëxploiteerde gebouwen en gronden

200.000 €

2018

200.000 €

2019

Budget (€)

Timing

structurele onderhoudswerkzaamheden aan patrimonium afhankelijk resultaat accommodatieplan.

Invoeren van energiezuinige verlichting openbaar domein Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

20.

Investeren in energiezuinige openbare verlichting

TDA

Eandis

Voorbeelden: – Glow in the dark road marking: test case Herentals? Vb fietspad Aarschot-Herentals? – Mogelijkheid verdere terugschakeling ’s nachts onderzoeken (ism IVEKA (bestuursakkoord) – Mogelijkheden LED-verlichting onderzoeken – Aantal lichtpunten herbekijken 21. 22.

23.

14

Masterplan openbare verlichting toepassen en afdwingen bij werken en zo nodig herevalueren/actualiseren 1445 SO 3.2 Heraanleggen van riolerings- en weginfrastructuur in de Servaas Daemsstraat - Woud, Mussenblok, Brouwerijstraat + verkeerstechnische nazicht kruispunt Servaas Daemsstraat met Ring: vernieuwen openbare verlichting en ondergronds brengen elektriciteitsnet

TDA milieu TDA

35.000 €

2017

828 SO 3.2 Uitbreiden en aanpassen openbare verlichting

TDA

50.000 €

2015

50.000 €

2016

50.000 €

2017

50.000 €

2018

50.000 €

2019

IOK

duurzaamheidsteam

+

dienst

Eandis



Herinvesteren van inkomsten in nieuwe energiebesparende ingrepen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

24.

Onderhoudscontracten sportinfrastructuur (en vb. ook cultuurcentrum en ander patrimonium) herbekijken. Leverancier is verplicht energiebesparende voorstellen te formuleren met kosten/baten analyse. Besparingen die zo gerealiseerd worden kunnen geherinvesteerd worden in andere maatregelen.


25.

Winst van energiebesparende maatregelen gebruiken om andere energiebesparende ingrepen te financieren. Voorbeelden: – besparing op energiefactuur herinvesteren, inkomsten uit zonnepanelen verwarmingsketel AC met terugverdienperiode max 10jr, in zonnewering

26.

Inkomsten uit onvoorziene verkoop van energiebesparende ingrepen te financieren.

stedelijk

patrimonium

gebruiken

herinvesteren om

duurzame

Partner

Budget (€)

Timing

2015-2020

in /

Investeringen in duurzame bedrijventerreinen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

27.

Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen (bestuursakkoord)

RO

IOK

Budget (€)

Timing

70.000 €

2017

70.000 €

2018

25.000 €

2015

25.000 €

2016

Budget (€)

Timing

Voorbeelden: – Herstructurering Hannekenshoek: informeren van alle zaakvoerders binnen dit plangebied over duurzame bouwprincipes en bedrijventerreinmanagement. (RO): piloottraject (bestuursakkoord) – Bedrijventerrein Ven-Dikberd-Geelseweg (bestuursakkoord) – Toestaan gekoppeld en meerlagig bouwen in bestaande bedrijventerreinen – Stimuleren of verplichten van gekoppeld en meerlagig bouwen in nieuwe ontwikkelingen van bedrijventerreinen 28. 29.

1397 SO 3.1 Planningsprocessen gerelateerd aan gemeentelijke ruimtelijke structuurplanning 1427 SO 3.1 RUP Hannekenshoek

RO RO

Investeringen in planningsinitiatieven Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

30.

Opmaak RUP’s (+ budget) volgens de principes van duurzaam ruimtegebruik: locatiebeleid, functieverweving) (bestuursakkoord)

RO

Provincie

31.

Opmaak masterplannen (+ budget) Voorbeelden: – Brochure “Duurzame ruimtelijke planning: maatregelen om de impact van verkeer op de luchtkwaliteit

RO



15

te verminderen” (LNE) 32.

Bij grote verkavelingen legt de stad een aantal percelen op voor de bouw van passiefwoningen (bestuursakkoord). Art. 4.2.19. en 4.2.20. codex ruimtelijke ordening maken dit mogelijk, mits het redelijkheidsprincipe bij de eisen na te streven.

RO

Voorbeelden: – verkavelingen: oude Sefaterreinen, Boerenkrijg, Marktgravenstraat… 33. 34.

35.

5.2

1397 SO 3.1 Planningsprocessen gerelateerd aan gemeentelijke ruimtelijke structuurplanning 1127 SO Planningsprocessen tgv strategische ontwikkelingen kleinstedelijk gebied

RO RO

1400 SO 3.1 Erelonen masterplan in het kader van stadsvernieuwing

RO / TDA

70.000 €

2017

70.000 €

2018

40.000 €

2015

40.000 €

2016

50.000 €

2017

25.000 €

2018

10.000 €

2017

10.000 €

2018

10.000 €

2019

Budget (€)

Timing

Sensibilisatie

Particuliere woningen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

36.

Particulieren stimuleren om particuliere woningen energiezuinig te maken door sensibilisatieacties

Werkgroep duurzaamheid

IOK, Provincie, Kamp C, Eandis, vzw Dialoog

OCMW

Energiesnoeiers, IOK, huisv. maatsch., SVK’s, Eandis, KWP

Voorbeelden: – Organisatie van samenaankopen (hernieuwbare energie, isolatie, …)(bestuursakkoord); – Bestaande subsidies voor o.a. isolatie, … kenbaar maken – Organiseren Energie Infotoer – Promoten goedkope energielening EnergieK – Promoten gratis duurzaam bouwadvies 37.

Energiearmoede aanpakken Voorbeelden: – Werking energiesnoeiers promoten – Energiemeesterproject – Acties richting energiezuiniger maken huurwoningen

38.

Uitvoeren van een wijkrenovatie , IOK zoekt een wijk, stad Herentals schuift de wijk Kleerroos naar voor als aangewezen voor een wijkrenovatie.

IOK

39.

Tegen 2018 hebben alle sociale huurwoningen dakisolatie, dubbele beglazing en moderne

Soc.

16

IOK

duurzaamheidsteam

huisvest.

Soc. huisvest. maatsch.,



condensatieketels (bestuursakkoord)

maatsch.

Kamp C

Tertiaire en industriële gebouwen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

40.

Lokale handelaars, verenigingen en bedrijven stimuleren om te kiezen voor energiebesparing en – efficiëntie


UNIZO, Ondernemen, IOK BTM


IOK

Voorbeelden: – Opmaak energiecharter voor bedrijven en oproep naar bedrijven om dit te ondertekenen – Communicatie over besparingsmogelijkheden en subsidies – Promotie zelfscan energie voor KMO’s en gratis energiescan door deskundige (Ag. Ondenemen) – Bedrijven stimuleren om energiebesparende maatregelen met korte terugverdientijden uit te voeren – Goede voorbeelden van bedrijven/handelaars in het licht plaatsen via infokanalen stad – Organisatie infoavonden voor ondernemers rond energiezuiniger maken kantoren, winkels, bedrijfsgebouwen – Sensibilisatie om lichthinder te beperken – Promotie werking bedrijventerreinmanager – Bedrijven stimuleren om dakoppervlakte nuttig aan te wenden voor zonnepanelen of groendaken 41.

Scholen stimuleren gebouwen energiezuiniger te maken Voorbeelden: – Scholen aanmoedigen deel te nemen aan actie Klimaatscholen – Controle schoolgebouwen bij aanvang verlofperiodes ihkv sluimerverbruik



Budget (€)

Timing

Ag. VOKA,

17

IV

MOBILITEIT

3

1

Inleiding

– –

Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Duurzame mobiliteit draagt naast de verminderde CO2uitstoot ook bij aan betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO2,…), verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie wordt het STOP-principe toegepast. Hierbij wordt voorrang gegeven aan voetgangers (stappen), fietsers (trappen) en openbaar vervoeren wordt het autoverkeer (privé-vervoer) verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten.

2

Actuele toestand

Momenteel draagt verkeer bij tot 20% van de totale stedelijke CO2-uitstoot. Het meeste woon-werk/school verkeer wordt afgelegd met de auto. Hiervoor zijn tal van alternatieven aan te bieden. Inzetten op duurzame mobiliteit in deze sector resulteert niet alleen in een CO2-reductie, maar zorgt bovendien voor een leefbaarder (handels)centrum.

Doelstelling 20% CO2-reductie binnen sector mobiliteit; Minstens 20% reductie bij het stedelijk wagenpark.

4

Parameters

Om de inspanningen van de stad te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd: – – – – – – – – –

Totaal energieverbruik sector mobiliteit; Totale CO2-uitstoot sector mobiliteit; Aantal voertuigkilometers (per km openbare weg); Aantal kilometers personenwagens (per km openbare weg); Aantal kilometers zware vrachtwagens (per km openbare weg); Aantal kilometers personenwagens op niet-genummerde wegen; Aantal kilometers zware vrachtwagens op niet-genummerde wegen; Gereden buskilometers per gezin; Brandstofverbruik eigen vloot stad (per gezin)

De stad doet nu al een aantal inspanningen in deze sector: – – – – – –

Dienstfietsen ter beschikking stellen van het personeel; Onderhouden en nieuw aanleggen van fietspaden; Fietsknopennetwerk uitwerken; Organiseren van STRAP-dag op school; Organiseren van de actie Met Belgerinkel naar de Winkel; Voorzien van randparkings om zo het aantal auto’s in het centrum te verminderen; – … De stad zal een aantal van de bestaande, succesvolle acties ook in de toekomst verderzetten.

18

IOK

duurzaamheidsteam


IV Mobiliteit 5 Actieplan mobiliteit

5

Actieplan mobiliteit

5.1

Investeringen

Infrastructuur voor fietsers en voetgangers uitbreiden en gebruiksvriendelijker maken Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

Budget (€)

Timing

42.

Veilige fietspaden aanleggen (bestuursakkoord)

TDA

Provincie

Zie onder

2017-2018

De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Veldhoven (bestuursakkoord)

TDA

Provincie

120.000 € sub

2017-2018

43.

120.000 € sub 44.

TDA

Aanleg fietspaden Veldhoven

150.000 €

2017-2018

150.000 € 45. 46.

De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Wiekevorstseweg & Molenstraat (bestuursakkoord)

TDA

Aanleg fietspaden Wiekevorstseweg & Molenstraat

TDA

240.000 € sub

2017-2018

240.000 € sub 300.000 €

2017-2018

300.000 € 47. 48.

De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Voortkapelseweg (bestuursakkoord)

TDA

Aanleg fietspaden Voortkapelseweg

TDA

240.000 € sub

2017-2018

240.000 € sub 300.000 €

2017-2018

300.000 € 49.

De stad ondersteunt het provinciaal project van de fiets-o-strade tussen Herentals en Balen (bestuursakkoord)

TDA

6.500 €

2015

994 SO 3.2 Fiets-o-strade Herentals-Balen: o.a. plaatsing van straatmeubilair 50.

De stad dringt bij het Vlaams gewest aan op een heraanleg van het fietspad in de Geelseweg, en op de aanleg van de fietspaden Lierseweg en Poederleeseweg. (bestuursakkoord)

TDA

2015-2020

51.

In het stadscentrum willen we het fietscomfort verbeteren door meer en gebruiksvriendelijke fietsenstallingen. (bestuursakkoord)

TDA

2015-2020

52.

1449 SO 3.2 Aanleg vrijliggende fietspaden Poederleeseweg (incl riolering vanaf Noord-Dauwenland tot grens Vorselaar): uitvoering werken

TDA

53.

Er is nood aan forse uitbreiding van de fietsenstallingen aan het station (bestuursakkoord)

TDA

2.750.000 €

2019 2015-2020

Mobiliteitsplan: ‘minimaal op volgende plaatsen wordt verder onderzocht om (extra) functionele fietsenstallingen te voorzien: OCMW; BLOSO-centrum; Administratief centrum; kerkplein voor St – Waldetrudiskerk; bibliotheek; begraafplaatsen; dorpshuizen; lokale werkwinkel en politiezone Neteland.



19

Aan bushaltes die te ver van een woongebied of een bedrijventerrein liggen, of wanneer aan betrokken halte een hogere frequentie wordt aangeboden, of indien aan die halte een lager tarief van toepassing is.’ Voorbeelden: – Onderzoeken op welke plaatsen extra fietsenstallingen noodzakelijk zijn (bushaltes, carpoolparkings, bij evenementen tijdelijke stallingen door organisator?…) – Voorzien bewaakte fietsenstallingen waar nodig – Voorzien en bewegwijzeren fietsenstallingen bij evenementen 54.

Voorzien van(elektrische) blue-bikes en fietslaadstations aan het station/andere locaties, i.s.m. sociale werkplaats Fietsenatelier Mol.

TDA (mobiliteit)

Blue Mobility, NMBS

GR 11/3/14 keurde de samenwerkingsovereenkomst tussen stad Herentals, Blue-Mobility nv. en het Fietsenatelier Mol vzw goed. 55.

De stad moedigt autodelen en elektrische fietsen aan. In overleg met de horeca wil de stad laadpunten installeren en promoten.(bestuursakkoord)

TDA (mobiliteit)

Investeringen in openbaar vervoer en bijhorende infrastructuur Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

56.

Ruimte voor de integratie van openbaar vervoer in het openbaar domein voorzien

TDA (mobiliteit)

De Lijn, IOK

Budget (€)

Timing

Budget (€)

Timing

17.000 €

2016

35.000 €

2015

Voorbeelden: – Bereikbaar maken van industriegebieden via verschillende vervoersmodi

Investeringen in klimaatvriendelijke auto’s en bijhorende infrastructuur Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

57.

De stadsdiensten zullen ook meer en meer gebruik maken van elektrische wagens (bestuursakkoord);

Financiële dienst / aankoopcel + TDU

Eandis

TDA (mobiliteit)

Eandis

Investeringen in alternatieve vervoerswijzen binnen de eigen vloot Voorbeelden: – Aankoop (elektrische) dienstfietsen en elektrische scooters voor dienstverplaatsingen – Mogelijkheden van het gebruik van alternatieve brandstoffen onderzoeken – Mogelijkheden gebruik autodeelsysteem 58.

Wegwerken van hinderpalen voor introductie van plug in hybride en batterij elektrische voertuigen 992 SO 3.2 Installatie elektrische fietsen + lockers en scooters en auto's Voorbeelden: – Een (openbaar) aanbod voorzien aan laadinfrastructuur – Voorzien aparte parkeerplaatsen voor elektrische voertuigen

59.

Duurzaam beheer stedelijk voertuigenpark

TDA (mobiliteit) / Financiële dienst /

662 AB 2.4 Voertuigen/rollend materiaal periode 2015-2019

20

IOK

duurzaamheidsteam

Eandis


IV Mobiliteit 5 Actieplan mobiliteit

aankoopcel + TDU

674 SO 3.5 Voertuigen/rollend materiaal periode 2015-2019

225.000 €

2016

190.000 €

2017

343.525 €

2015

110.000 €

2016

130.000 €

2017

331.106 €

2018

380.000 €

2019

Budget (€)

Timing

Voorbeelden: – Opmaak van een quickscan – Onderzoeken of stedelijke vloot niet te groot is en/of bepaalde voertuigen niet multifunctioneler ingezet kunnen worden – Oude voertuigen vervangen door nieuwe, energiezuinige exemplaren – Deelnemen aan proefproject elektrische wagens – Aankoop van elektrische en hybride voertuigen (1 elektrische wagen dd 2013) – Milieuvriendelijke wagens herkenbaar maken

5.2

Sensibilisatie

Stimuleren van duurzaam verplaatsingsgedrag door sensibilisatie Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

60.

Stimuleren fietsgebruik


IOK, BBL, Fietspunt

TDA (mobiliteit) + dienst communicatie

Mobiel 21

Voorbeelden: – Integrale aanpak van infoavonden vanuit verschillende invalshoeken – Promoten bluebikes – Organiseren autoloze Kempendag – Met Belgerinkel naar de winkel organiseren – Samenwerking met fietspunt – Fietsdiefstalpreventie – De Burgemeester gaat op de fiets 61.

Duurzame verplaatsingen naar school stimuleren Voorbeelden: – Promoten en stimuleren van fietspoolen – Autoluwe schooldag – Strapdag – Sam de verkeersslang. Deelname volledig gratis voor scholen.



Politiezone

21

Stimuleren gebruik openbaar vervoer Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

62.

Het aanbod, frequentie, doorstroming en gebruikscomfort van het openbaar vervoer verbeteren

TDA (mobiliteit)

De Lijn, NMBS

Budget (€)

Timing

Budget (€)

Timing

Voorbeelden: – Goede afstemming op schooltijden, andere bussen en treinen – Beter bereikbaar maken van attractiepolen met openbaar vervoer

Klimaatvriendelijk rijden stimuleren Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

63.

Mogelijkheden autodelen onderzoeken

TDA (mobiliteit)

Autopia, Cambio


Eandis, IOK


IOK BTM, UNIZO, VOKA, Provincie Antwerpen

2016-2017

mobiliteitsplan (GR 1/7/14) 64.

Klimaatvriendelijke rijden stimuleren bij bevolking Voorbeelden: – Infoavonden rond ecodriving – Actie rond bandenspanning – Communiceren over resultaten van proeftuin EVA Eandis

65.

Bedrijven stimuleren duurzaam vervoer te promoten bij hun werknemers en klanten en te integreren in de eigen organisatie Voorbeelden: – Stimuleren van het mobiliteitsbudget – Promotie autoluw woon-werkverkeer – Bedrijven aanmoedigen een bedrijfsvervoerplan op te stellen – Bedrijven aanmoedigen om een pendelfondsdossier in te dienen – Stimulatie gebruik groene voertuigen door bedrijven – Inzet pendelbussen vanuit bedrijventerreinen naar station

22

IOK

duurzaamheidsteam


V hernieuwbare energie 1 Inleiding

V

HERNIEUWBARE ENERGIE

1

Inleiding

De hernieuwbare energieproductie is de laatste jaren in stijgende lijn, maar blijft al bij al nog zeer bescheiden. Het potentieel is echter groot. De productie van hernieuwbare energie (zonne- en windenergie en waterkracht) stoot zo goed als geen CO 2 uit. Andere vormen zoals energie uit biomassa, warmtekrachtkoppeling of diepe geothermie stoten minder CO2 uit dan fossiele bronnen. Door in te zetten op de productie van hernieuwbare energie neemt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen af.

2

Actuele toestand

De stad doet nu al een aantal inspanningen in deze sector: -

Ondersteuning Antwerpen);

-

Aankoop van 100% groene stroom voor stedelijke gebouwen;

-

…

3

groene

stroom

(i.s.m.

provincie

Doelstelling -

4

samenaankoop

Inzet van duurzame energiebronnen met minstens 20% verhogen.

Parameters

Om de inspanningen van de stad te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd: – –

Aantal zonneboilers (per gezin); Aantal warmteboilers (per gezin).



23

5

Actieplan hernieuwbare energie

5.1

Investeringen

Stedelijk patrimonium Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

Budget (€)

Timing

66.

De stad onderzoekt, i.h.k.v. accommodatiebeleidsplan, wat de beste manier is om te investeren in hernieuwbare energiebronnen voor het eigen patrimonium.

Dienst gebouwenbeheer + betrokken diensten

Eandis

Geen budget, behalve voor nieuwbouw

2015-2020

17.046 €

2015

Budget (€)

Timing

Voorbeelden: – Investering in zonnepanelen en zonneboiler op de eigen gebouwen: vb. AC, mits budget – Investering in systemen die werken op biomassa – Investering in een WKK 67.

Plaatsen zonnepanelen cultuurcentrum

cultuurcentrum

68.

Aankoop van 100% groene stroom voor de stedelijke gebouwen

Financiële dienst / Aankoopcel

Eandis

69.

Onderzoek naar mogelijk gebruik van warmte van diepe geothermie in stedelijke gebouwen

VITO

Voorbeelden: – Netepark en rusthuis

Dienst gebouwenbeheer + sportdienst + OCMW

Onderzoek naar de mogelijkheid om als stad te investeren in windenergie

IOK

70.

Voorbeelden: – .i.h.k.v. de zoekzone regionaal bedrijventerrein tussen Geelseweg, Vennen, Dikberd nagaan of de plaatsing van windturbines mogelijk is.

5.2

Sensibilisatie

Particuliere woningen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

71.

Sensibilisatie rond hernieuwbare energie voor particulieren

Werkgroep duurzaamheid + dienst milieu + dienst communicatie

IOK, Provincie Antwerpen

Voorbeelden: – Sensibilisatie rond aankoop groene stroom – Organiseren van infoavonden en samenaankoop over PV-panelen – Organiseren van infoavonden over warmtekrachtkoppeling, pelletkachels – Voorbeeldprojecten rond hernieuwbare energie in de kijker zetten

24

zonneboilers,

IOK

2015-2020

warmtepompen,

duurzaamheidsteam


V hernieuwbare energie 5 Actieplan hernieuwbare energie

Handelaars, verenigingen en bedrijven Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

72.

Sensibilisatie rond hernieuwbare energie voor handelaars, verenigingen en bedrijven

Werkgroep duurzaamheid + dienst milieu + dienst communicatie

IOK BTM, Provincie Antwerpen, UNIZO, VOKA, POM Antwerpen

Voorbeelden: – Organisatie infoavonden rond het gebruik van warmtekrachtkoppeling, zonnepanelen – Bedrijven stimuleren om 100% groene stroom aan te kopen – Ondersteunen organisatie samenaankoop groene stroom voor bedrijven – Bekendmaking van geothermie – Voorbeeldprojecten in de kijker zetten



Budget (€)

Timing

2015-2020

25

VI

STAD ALS AMBASSADEUR

4

1

Inleiding

Om de inspanningen van de stad te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd:

Stad Herentals heeft ook een voorbeeldfunctie op het vlak van energiezuinig werken en duurzaam aankopen. Het klimaatbewustzijn van het stedelijk personeel is de afgelopen jaren gestegen. Toch is er voor heel wat onder hen nog te weinig informatie beschikbaar en ligt er nog een grote uitdaging in het creëren van een gemeenschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel. Via een duurzaam aankoopbeleid kan ook invloed op leveranciers uitgeoefend worden om de maatschappelijke en milieuprestaties van de gehele keten van producten te verbeteren. Een effectieve manier om de duurzaamheid van de keten te waarborgen is om duurzaamheidscriteria te integreren in overheidsopdrachten. Deze criteria kunnen betrekking hebben op de onderneming (heeft de leverancier een MVO-verslag of een duidelijk beleid inzake maatschappelijk, ethisch beheer, veiligheid of milieu?) of op de geleverde producten of diensten (bijvoorbeeld productlabels zoals o.a. FSC, Cradle-to-Cradle, Belgische Social Label, BREAAM,….). Duurzame aankopen hebben ook een positief effect op CO2 verbruik.

2

3 – –

26

Aantal bestekken met milieu- , sociale en ethische criteria; Aantal bestekken met energie gerelateerde criteria . Aantal cradle-to-cradle producten Aantal online-tickets Aantal online inschrijvingen Aantal online meldingen (Rimses) Hoeveelheid prints

Actuele toestand

De stad doet nu al een overheidsopdrachten/aankopen: – – – –

– – – – – – –

Parameters

aantal

inspanningen

m.b.t.

duurzame

Samenwerking met sociale werkplaats Boskat voor groenonderhoud; Opname milieu- , sociale en ethische criteria in bestekken; Fair trade gemeente, aankoop fair trade producten (koffie, fruitsap…) Gebruik van ecologische poetsproducten bij de schoonmaak

Doelstelling Inzet van duurzame criteria bij overheidsopdrachten met minstens 20% verhogen. Bewustwording van en maximale toepassing van energiezuinig werkgedrag bij het stedelijk personeel en het bestuur.

IOK

duurzaamheidsteam


VI stad als ambassadeur 5 Actieplan stad als ambassadeur

5

Actieplan stad als ambassadeur

5.1

Investeringen

Energiezuinige en duurzame aankopen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Budget (€)

Timing

73.

295 VSB 4.1 Vervanging afwasmachine

Hummeltjeshof

3.000 €

2015

74.

561 AB 2.4 Vervangbeleid Printers (BUZ)

ICT

1.200 €

2019

75.

561 AB 2.4 Vervangbeleid Printers (FIN, TDA, PER, COM, TDU, MAT, CBS, JUR, ICT)

ICT

6.000 €

2016

1.200 €

2017

1.200 €

2018

Partner

76.

561 AB 2.4 Vervangbeleid Printers (SEC)

ICT

1.200 €

2017

77.

636 VT 5.3 Vervangbeleid Printers (ARC)

ICT

1.200 €

2016

78.

636 VT 5.3 Vervangbeleid Printers (CUL)

ICT

2.500 €

2015

79.

636 VT 5.3 Vervangbeleid Printers (NDW)

ICT

500 €

2015

80.

636 VT 5.3 Vervangbeleid Printers (TOE)

ICT

1.200 €

2016

1.200 €

2017

81.

638 VSB 4.4 Vervangbeleid Printers

ICT

1.200 €

2017

82.

638 VSB 4.4 Vervangbeleid Printers

ICT

1.200 €

2015

1.200 €

2016

1.200 €

2017

43.000 €

2015

43.000 €

2016

43.000 €

2017

43.000 €

2018

43.000 €

2019

83.

661 AB 2.4 Machines/technische benodigdheden periode 2015-2019

84.

De stad koopt koffie, fruitsap en wijn van de Wereldwinkel en producten van de lokale bioboer. Het bestuur gebruikt alternatieven voor tropisch hardhout en promoot groene energie en ecolabels. (bestuursakkoord)


85.

De stad gebruikt duurzaamheidscriteria bij alle aankopen;


Voorbeelden: – Ecologische poetsproducten bij schoonmaak



2015-2020

Eandis, Rurant

2015-2020

27

– Energiezuinige toestellen – Fair trade (bestuursakkoord); – Streekproducten (bestuursakkoord); 86.

De stad hanteert criterium cradle-to-cradle bij aankopen;


Voorbeelden: – Cradle-to-cradle ‘gold certification level’ voor toilet-en keukenpapier

5.2

2015-2020

Sensibilisatie

Energiezuinige en duurzame aankopen Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

87.

De stad Herentals organiseert fair trade initiatieven voor burgers en ambtenaren. 2014000588 – Week van de Fair Trade - technische benodigdheden, levensmiddelen en provisies. – Fairtrade@work - technische benodigdheden, levensmiddelen en provisies.

Jeugddienst

Boerenbond, Rurant fairtrade trekkersgroep

Budget (€)

Timing

2014-2019 1.000 €/jaar 1.000 €/jaar

2014/6139500/VSB/0160/E/JEU 88.

De stad Herentals behoudt het label van Fair Trade Gemeente. 2014000590 – Project rond fair trade – Fair trade ctrekkersgroep - vergaderingen, medewerking andere activiteiten (buitenspeeldag, fair trade picknick)

Jeugddienst

Boerenbond, Rurant Fair trade trekkersgroep

2014-2019 400 €/jaar 800 €/jaar

2014/6139500/VSB/0160/E/JEU 89.

De stad Herentals richt een cel duurzaamheidsbeleid op om Noord-Zuidbeleid en duurzame ontwikkeling in de verschillende beleidsdomeinen te integreren en ontplooit deze verder. 2014000556 Duurzaamheidsbeleid - begeleiding extern deskundige – De stad Herentals organiseert vorming rond Noord-Zuid en duurzame ontwikkeling. – Vorming - begeleiding extern deskundige en geschenk

Jeugddienst

Boerenbond, Rurant Fair trade trekkersgroep

2014-2019 600 €/2 jrlijks (14-16-18) 600 €/2 jrlijks (15-17-19)

Stimuleren energiezuinig (werk)gedrag Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

90.

Het energieverbruik verlagen door integratie van REG bij gebruikers van de gebouwen.


Eandis, IOK

Voorbeelden: – Verbruiken en andere cijfers gebruiken als sensibilisatiemateriaal: jaarlijks cijfers publiceren per gebouw mbt waterverbruik (toilet), aantal gloeiuren/lamp) >> bewustwording door cijfers – Organisatie van een dikke truien dag – verwarming uit /aanzetten tussen bepaalde data – lichten/PC schermen uitschakelen 91.

28

Automatiseren /digitaliseren:

ICT

IOK

duurzaamheidsteam

Budget (€)

Timing

2015-2020


VI stad als ambassadeur 5 Actieplan stad als ambassadeur

– – – – 92.

E-decision 2016 Online ticketing Online inschrijvingen Online meldingen (Rimses)

Uitwerken printerstrategie:

ICT

2015-2020

Voorbeelden: – Dubbelzijdig printen – Printen met persoonlijke code (monitoring mogelijk) 93.

Sluimerverbruik (PC, scherm, lichten, ….) tegengaan door Vb. de ‘groene politie’: schoonmaakploeg kleeft stickers bij ‘overtredingen’.

Dienst gebouwenbeheer/ schoonmaak

2015-2020

94.

Energiebewaker per dienst/afdeling krijgt instrumenten (o.a. cijfermateriaal) om te sensibiliseren

diensthoofden

2015-2020

Voorbeelden: – Wedstrijd tussen de diensten ‘om ter zuinigst’, ‘om ter meest energie besparen’..

Stimuleren van duurzaam verplaatsingsgedrag Budget (€)

Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partner

95.

Duurzaam woon-werkverkeer voor eigen personeel aanmoedigen

Financiële dienst, TDA (mobiliteit)

Provinciaal mobiliteitssteunpunt

2014-2020

Financiële dienst, TDA (mobiliteit)

Provinciaal mobiliteitssteunpunt

2014-2020

Voorbeelden: – Terugbetaling woon-werkverkeer met het openbaar vervoer – Aanbieden van fietsvergoeding aan personeelsleden – Organiseren van acties (Car Free Day, …) – Opstellen van een mobiscan 96.

Duurzame dienstverplaatsingen binnen eigen organisatie aanmoedigen Voorbeelden: – Stimuleren gebruik dienstfietsen voor korte verplaatsingen – Terugbetaling bedrag verplaatsingen o.b.v. goedkoopste openbaar vervoersmiddel – Stimuleren van carpoolen naar vergaderingen

97.

Groep personeelsleden/bestuur die opbouwend traject doorlopen om vanaf 2015 de stad te vertegenwoordigen tijdens Herentals fietst/feest (i.h.k.v. gezondheidsaanbod/acties van dienst preventie en sport en recreatie)

Sportdienst + dienst preventie

Timing

205-2020

Voorbeelden: – vb. start-to-run



29

Klimaatvriendelijk rijden stimuleren Nr.

Acties

Verantwoordelijke

98.

Klimaatvriendelijk rijden stimuleren bij eigen personeelsleden Voorbeelden: – Monitoring rijgedrag van chauffeurs-personeelsleden om daarna rijgedrag aan te passen – Opzetten systeem voor periodieke bandenspanningscontrole

Diensthoofden, TDU

30

IOK

duurzaamheidsteam

Partner

Budget (€)

Timing 2015-2020


VII Participatie 1 Inleiding

VII 1

PARTICIPATIE

–

Inleiding

De overheid beschikt over verschillende instrumenten om gedragswijziging te stimuleren (of op te leggen): prijssignalen (premies, taksen), beloningen, erkenning en sociale druk, reglementering, geldboetes, straffen en handhaving. Alleen door op elk van de 4 E’s in te zetten kan structurele gedragswijziging bereikt worden.

Onder dit thema komen acties die mogelijk al aan bod zijn gekomen bij de inhoudelijke thema’s. Hier wordt een globaal overzicht gegeven van de wijze waarop burgers en belanghebbenden betrokken worden. Om de doelstelling van het Burgemeestersconvenant te behalen, hebben we meer nodig dan enkel technologische oplossingen. Bepaalde gewoonten en technologieën zijn diep ingebed in maatschappelijke structuren. De visie en strategie van het stedelijk klimaatbeleid moet bijgevolg gedragen worden door de maatschappij als zodanig en moet ook voldoen aan het verwachtingspatroon van de maatschappelijke actoren. Participatie in de ruimste zin is hiervoor essentieel. De stad zal hier actief rond werken. De 4E-strategie (‘examplify, enable, engage, encourage’) wordt als strategie gehanteerd om als overheid een succesvolle promotie in functie van gedragsverandering richting meer duurzame levensstijl te kunnen realiseren: –

‘Enable’: het vergemakkelijken

–

Door barrières weg te nemen, informatie aan te reiken, faciliteiten en volwaardige alternatieven te voorzien, vaardigheden aan te leren, te trainen en aan te bieden. Hiermee begint alles: het heeft geen zin de bevolking te vragen om te veranderen als ze niet weet hoe, of, als ze weet hoe, dat wat nodig is niet beschikbaar is. ‘Exemplify’: de overheid neemt de leiding

–

Door naar goede voorbeelden te zoeken en die toe te passen binnen de eigen werking en in de aandacht te brengen van de bevolking; door consequente vertaling van de doelstelling naar het eigen dagelijks beleid (zowel op vlak van besluitvorming als uitvoering). ‘Engage’:realiseer betrokkenheid bij de doelgroepen Informatie en korte, eenmalige campagnes leiden niet tot blijvende gedragswijziging. Het moet steeds een onderdeel zijn van een breder initiatief met burgerbetrokkenheid en -actie, samenwerking en overleg, persoonlijke contacten en enthousiasme, media campagnes/opiniemakers, netwerken.


‘Encourage’: geef de juiste signalen

2

Actuele toestand

De stad betrekt nu al verschillende stakeholders in haar beleid: – milieuraad; – onderwijssector; – werkgevers en werknemers; – bouwers en verbouwers; – ondernemers; – landbouwers; – verenigingen (sport, jeugd, natuur,…); – … De stad zal deze bestaande, succesvolle samenwerkingen ook in de toekomst verderzetten. De stad communiceert op dit moment via verschillende stedelijke media: stadskrant, digitale nieuwsbrief, website, sociale media en elektronische infoborden. De aanpak en communicatie wordt aangepast aan de doelgroep en het thema.

3 – – –

Doelstelling Zorgen voor een zo breed mogelijk draagvlak voor het stedelijk klimaatbeleid; Een zo groot mogelijk publiek binnen de verschillende doelgroepen trachten te bereiken; (actieve) betrokkenheid bij de verschillende doelgroepen aanwakkeren.


31

4

Actieplan participatie

Voor acties waarin de stad een voorbeeldrol opneemt wordt verwezen naar hoofdstuk VI. Instrumenten die het stadsbestuur inzet om rationeel energiegebruik bij de doelgroepen mogelijk te maken en te belonen of te sturen, werden opgenomen in voorgaande thematische actietabellen. Regionale participatie Nr.

Acties

Verantwoordelijke

Partners

99.

Opbouwen van een brede, regionale participatie aan Kempen2020, waarbij maximale, actieve betrokkenheid van stakeholders wordt beoogd via samenwerking en partnerschap

IOK

IOK, Eandis, Provincie Antwerpen, VITO

Partners

Voorbeelden: – Leitbild voor de Kempen opmaken per thema (wonen, mobiliteit, lokale economie) – Ideeënbus lanceren op www.kempen2020.be en bekend maken via stedelijke kanalen – Engagementsverklaring voor bedrijven/organisaties – Lanceren, bekend maken en up-to-date houden van een regionale projectwebsite www.kempen2020.be – Leaflet over streekproject verspreiden onder potentiële stakeholders – Organisatie van een startevent voor partners en potentiële stakeholders rond het streekproject Kempen2020

Budget (€)

Timing

2014-2020

Interne participatie Budget (€)

Nr.

Acties

Verantwoordelijke

100.

Kerngroep duurzaamheid en werkgroep duurzaamheid

Projectleider stadsontwikkeling

101.

(twee)jaarlijkse workshop rond lokaal energie- en klimaatbeleid

Projectleider stadsontwikkeling

IOK, LNE en VITO, DNB

2015-2020

102.

Communicatie (via stedelijke kanalen en www.kempen2020.be) van goede voorbeelden in de stad

Projectleider stadsontwikkeling + dienst communicatie

IOK

2015-2020

Voorbeelden: – Energiebesparing als gevolg van een renovatieproject wordt opgevolgd en gecommuniceerd

32


Timing

2014-2020


VII Participatie 4 Actieplan participatie

Externe participatie Nr.

Acties

Verantwoordelijke

103.

De stad onderzoekt de mogelijkheden voor het betrekken van de bevolking bij het energie- en klimaatbeleid.

Projectleider stadsontwikkeling werkgroep duurzaamheid

Voorbeelden: – Betrekken milieuraad en andere stakeholders bij beleid en vragen oog te hebben voor kansen op vlak van CO2-reductie in haar adviesverlening aan stadsbestuur – Promoten van nieuwe (bottom-up) initiatieven – Versterken van maatschappelijke betrokkenheid via de organisatie van een unieke gespreksronde per sector rond het thema klimaat – Opstarten E-portemonnee http://www.e-portemonnee.be – Oprichten energiemeesternetwerk en blijvend ondersteunen



Partner

IOK, Eandis

Budget (€)

Timing

2015-2020

+

33

VIII

LIJST AFKORTINGEN

AWV

IOK

REG

Agentschap Wegen en Verkeer

Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen

Rationeel Energiegebruik

KMO

Regionaal Sociaaleconomisch Overlegcomité

BBL Bond Beter Leefmilieu BEN Bijna Energie Neutraal BTM Bedrijventerreinmanagement CH4 Methaan CO2 Koolstofdioxide DNB Distributienetbeheerder DYNAK Dynamisch Actieplan Kempen energieK Goedkope energielening Kempen EPC Energie Prestatiecertificaat ETS Emissions trading system EU Europese Unie HE-project

kleine of middelgrote onderneming KWP

RESOC RMO Rijdende melk ontvangst

Kempens Woonplatform LAC

RURANT

Lokale Adviescommissie

Platform voor rurale ontwikkeling in de provincie Antwerpen

LiTC

STOP

Logistiek Innovatie Trainingscentrum

Stappen, Trappen, Openbaar en collectief vervoer, Personenwagen

MJP Gemeentelijk Meerjarenplan (2014-2019)

STRAP Stappen en trappen

N2O

SVK

Lachgas

Sociaal verhuurkantoor

OV Openbaar vervoer

UNIZO Unie van Zelfstandige Ondernemers

OVAM Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij

VITO Vlaamse Instelling Voor Technologisch Onderzoek

PJ

VOKA

Pico Joule

Vlaams netwerk van ondernemingen

POM Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij

V-test Vergelijkende test voor elektriciteit en aardgas

PV-panelen Fotovoltaïsche zonnepanelen

WKK Warmtekrachtkoppeling

Hernieuwbare energieproject 34



HERENTALS. Energie- en klimaatactieplan in het kader van het Burgemeestersconvenant

Recommend Documents