Help slacht offers overstroming Pakistan

Eerste SHO-rapportage Pakistan 12 augustus 2010 – 12 november 2010

sho

samenwerkende h u l p o r g a n i s at i e s

SHO-actie

‘Help slachtoffers o verstroming P akistan’ deelnemers aan pakistan-actie:

Cordaid Mensen in Nood • ICCO & Kerk in Actie • Oxfam Novib •

Nederlandse Rode Kruis • Save the Children • Stichting Vluchteling • Tear • UNICEF Nederland • World Vision

colOfon

Uitgave Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) © Den Haag, februari 2011 Vormgeving: Ontwerpwerk, Den Haag Teksten: de Samenwerkende Hulporganisaties Redactie: Danielle Andela Eindredactie: Saskia Bolt

Eerste SHO-rapportage Pakistan 12 augustus 2010 – 12 november 2010

SHO-actie

‘Help slachtoffers o verstroming P akistan’

Samenvatting • Eind juli 2010 werd Pakistan getroffen door desastreuze over stromingen. Een gebied vijf keer zo groot als Nederland kwam onder water te staan. • Ruim 20 miljoen mensen werden getroffen. Er vielen 1.984 doden. Scholen, wegen, bruggen en akkers werden vernietigd. Net als bijna 2 miljoen huizen. • De Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) startten op 12 augustus 2010 de Nationale Actie ‘Help slachtoffers overstromingen Pakistan’. • Er is in totaal 27,5 miljoen euro ingezameld op Giro 555. Het mini sterie van Buitenlandse Zaken schonk hiervan 2 miljoen euro. • De ramp volgde kort na de aardbeving in Haïti. Tweemaal werd er een beroep gedaan op de Nederlandse bevolking en werd hier gehoor aan gegeven. • De gelden worden door de SHO-deelnemers één jaar lang ingezet voor directe noodhulp aan de slachtoffers. Denk hierbij aan onder dak, schoon (drink)water en voedsel. • In de eerste drie maanden hulpverlening is 9,3 miljoen euro besteed. Dit is 34% van het totaal te besteden bedrag. • De verdeling van de gelden onder de SHO-deelnemers vond in drie tranches plaats. In de eerste drie maanden hulpverlening vonden twee van de drie overmakingen plaats. • In de eerste drie maanden is bijna 50% van de gelden besteed aan onderdak voor de slachtoffers. Bijna 2 miljoen euro is besteed aan voeding en 1,4 miljoen euro aan water en sanitaire voorzieningen. • De SHO-deelnemers werken in het rampgebied via internationale koepels of partnerorganisaties die zorgen voor de uitvoering van de hulpverlening ter plaatse. Deze hulpverlening wordt gefinancierd vanuit verschillende kanalen, waar de SHO er één van is. Sommige deelnemers besteden eerst andere hulpgelden en pas in een later stadium het SHO-geld. Voorbeelden hiervan zijn Cordaid Mensen in Nood en Tear.

2 SHO-actie ‘Help slachtoffers overstroming Pakistan’

• Uitdagingen bij de eerste drie maanden hulpverlening: de toegang tot en verplaatsing in het immens grote rampgebied, het grote aan tal slachtoffers, de beschadigde infrastructuur, de gespannen en gewelddadige sfeer in sommige gebieden, extra controles inzetten tegen corruptie en een schaarste aan producten en vrouwelijke a rtsen en hulpverleners. • Voornaamste leerpunten na de eerste drie maanden hulpverlening: het inzetten van vrouwelijke artsen en hulpverleners, een ruimere inkoop van materialen en producten in de beginfase, extra controles op corruptie en duidelijke coördinatie van de activiteiten van de aanwezige hulporganisaties. • Naast het bieden van noodhulp gaat het nog jaren duren voordat de inwoners hun oude leven weer terug hebben.

Samenvatting 3


Inhoud Voorwoord

6

Raad van Toezicht

9

SHO Pakistan actie

10

Pakistan

10

De ramp

11

Nationale Actie Pakistan

13

Werkprincipes

15

Terug naar huis

17

Uitdagingen

17

Geleerde lessen

18

Resultaten per sector

19

Onderdak

21

Voedsel

21

Water & sanitaire voorzieningen

22

Medische hulp

25

Disaster Response Support

27

Onderwijs

27

Bescherming

28

Levensonderhoud

28

Financiën

30

Actiekosten

30

Organisatiekosten

31

Verdeling SHO-gelden

31

Totaaloverzicht bestedingen per sector

32

Over de SHO

34

De SHO-deelnemers

35

Overzicht SHO-acties

39

SHO contacten en adressen

40

Contact Pakistan actie

40

Algemeen contact SHO

40

Contact SHO-deelnemers

41

Inhoud 5

Voorwoord Eind juli 2010 werd Pakistan getroffen door desastreuze overstro mingen. Hierdoor kwam in een maand tijd een gebied ruim vijf keer zo groot als Nederland onder water te staan. Slechts geleidelijk werd de omvang van deze ramp duidelijk. De overstromingen zorgden voor ruim 20 miljoen slachtoffers en een enorme verwoesting van dorpen, gebouwen, wegen en bruggen. Huizen werden vernietigd, maar daar bij ook de akkers en dieren die de levensvoorziening vormden van vele slachtoffers. Waar de internationale gemeenschap normaal gesproken binnen enkele uren in actie komt, duurde het bij deze ramp langer dan gewoonlijk om de benodigde noodhulp in het rampgebied te starten. Dit kwam mede door de beperkte toegang tot het rampgebied. Organisaties die al ter plekke waren, hebben wel direct de eerste noodhulp verleend. De daadwerkelijke omvang van de ramp werd pas in augustus goed duidelijk. Zo besloten ook de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) later dan gebruikelijk om een Nationale Actie te starten in Nederland. De SHO startten op 12 augustus 2010 de actie ‘Help slachtoffers over stromingen Pakistan’ voor de ruim 20 miljoen getroffenen. Het Nederlandse publiek had begin 2010 al ruimschoots bijgedragen aan de SHO Haïti actie, maar ook deze actie voor Pakistan werd een succes. Op 26 augustus 2010 werd een Nationale Actiedag georgani seerd samen met de publieke omroep en verschillende radiozenders. Vanuit het hele land boden mensen diensten en geld aan om de slachto ffers van de overstromingen te helpen. In totaal werd er ruim 27,5 miljoen euro ingezameld voor Pakistan. Hiervan werd 2 miljoen euro gegeven door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het SHO-bestuur besloot om de verzamelde gelden in te zetten voor noodhulp, zoals onderdak voedsel en schoon drinkwater. Zoals afge sproken besteden de SHO-deelnemers de gelden binnen een periode van één jaar. In de SHO-rapportage die voor u ligt, staat beschreven wat de deel nemers van de SHO in de eerste drie maanden hulpverlening hebben gedaan met de giften die zijn binnengekomen op Giro 555. Ook staat er in deze rapportage een financieel overzicht over dezelfde periode.


Er volgen nog twee rapportages over deze actie. De tweede rappor tage betreft de periode zes maanden na het starten van de actie. De derde rapportage is de eindrapportage welke ingaat op de gehele actie van één jaar. Namens de SHO en hulpverleners in het rampgebied bedank ik ieder een die een bijdrage heeft geleverd aan de actie voor Pakistan. Dankzij úw gift krijgen vele Pakistaanse slachtoffers de hulp die zij hard nodig hebben.

Jan van Doggenaar, Voorzitter SHO-actie ‘Help slachtoffers overstroming Pakistan’

Voorwoord 7


Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft op verzoek van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) de eerste rapportage van de SHO-actie ‘Help slachtoffers overstroming Pakistan’ beoordeeld. De Raad waardeert de inzet van alle betrokkenen bij deze actie. Hiermee wordt gedoeld op alle deelnemers van de SHO, hulpverle ners in het rampgebied, het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar uiteraard ook alle Nederlandse burgers die een bijdrage hebben geleverd. De Raad van Toezicht onderstreept het belang van een transparante verantwoording door de SHO aan het Nederlandse publiek en de Nederlandse overheid. In deze rapportage wordt zicht gegeven op de besteding van de giften voor de SHO-actie voor Pakistan in de eerste drie maanden hulpverlening na het starten van de actie op 12 augustus. Utrecht, februari 2011

De Raad van Toezicht, Mevr. T. Lodders-Elfferich Dhr. H.G. Dix Dhr. H. Grootendorst Mevr. L. Ploumen

Raad van Toezicht 9

SHO Pakistan actie Onverwacht kwam het rivierwater in juli 2010 hoger dan de meeste Pakistanen ooit hadden meegemaakt. Tijd om spullen in veiligheid te brengen was er nauwelijks. Een ramp voor het toch al kwetsbare Pakistan. Nog geen vijf jaar na de verwoestende aardbeving een nieuwe catastrofe. Reden voor een Nationale Actie in Nederland. Pakistan

enorme verwoesting. Meer dan 70.000 mensen

Pakistan is sinds 1947 onafhankelijk. Het land

kwamen om.

heeft 165 miljoen inwoners en een oppervlakte van 796.095 km². Het land wordt omringd door de

Het land heeft, mede door de war on terror, te

Arabische Zee, India, China, Afghanistan en Iran.

maken met slechte veiligheidsomstandigheden

Het noorden van Pakistan is erg bergachtig.

en een onstabiele politieke situatie. Vooral in het

Sommige bergen, zoals de K2 in Kashmir, behoren

noordenwesten vinden geweldsexplosies plaats

tot de hoogste in de wereld. In het zuiden vindt

tussen het leger en militante, extremistische

men het Kirthargebergte en woestijnen. Pakistan

groeperingen. Hierdoor moesten er in Noord-

bestaat uit vier provincies, twee territoria en twee

Pakistan een half miljoen mensen in 2008 en

omstreden gebieden in het noorden.1 De provincies

2,7 miljoen mensen in 2009 vluchten.

zijn: Baluchistan, Khyber Pakhtunkhwa (KPK), Punjab en Sindh. 2 De hoofdstad Islamabad ligt

De HDI-schaal (Human Development Index) van de

in Punjab.

UNDP (United Nations Development Program) rangschikt landen op basis van hun ontwikkeling.

Het noorden van Pakistan werd in 2005 getroffen

Op deze index met in totaal 182 landen stond

door een zware aardbeving. De beving had een

Pakistan in 2010 op de 141 ste plek.3

kracht van 7.6 op de schaal van Richter en binnen 24 uur werden er 105 naschokken geregistreerd. De beving en naschokken veroorzaakten een


Figures & Facts • ruim 20 miljoen slachtoffers • 1.984 doden • 2.946 gewonden • 160.000 km² (5x Nederland) onder water • 2 miljoen hectare akkerbouw vernietigd • 1,9 miljoen huizen verwoest • 8.000 scholen weggevaagd www.ochaonline.un.org

De politieke onrust werd begin 2011 aangewakkerd.

watersnoodramp met een omvang vijf keer zo groot

De regeringscoalitie van premier Gilani viel uiteen.

als de oppervlakte in Nederland.

Ook werd Salman Taseer, de gouverneur van Punjab, doodgeschoten. Dit is de belangrijkste politieke

Eerst werd het noorden van Pakistan getroffen.

moord sinds de dood van Benazir Bhutto eind 2007,

Nadat het water in dit gebied zakte, verplaatste de

toenmalig leider van de PPP (Pakistaanse Volks

watermassa zich stroomafwaarts naar het zuiden

partij). Daarnaast verkeert Pakistan in de greep van

en zorgde daar voor nieuwe overstromingen.

een ernstige economische crisis. 4

Honderdduizenden mensen werden geëvacueerd.

De ramp

De overstromingen zorgden voor de verwoesting van bijna 2 miljoen huizen. Ook werden de gebou

De overstromingen kwamen zeer onverwacht.

wen, wegen, bruggen en scholen in het getroffen

Het meteorologische kantoor voorspelde kort voor

gebied vernield. Landbouwgrond kwam onder

de ramp nog dat de monsoenregenbuien in 2010

water te staan en oogsten gingen verloren. Het

niet anders dan gebruikelijk zouden zijn. Enorme

water heeft steden en dorpen verwoest, leidingen

regenbuien zorgden er echter voor dat de rivieren

voor elektriciteit en communicatie vernield.

in de noordelijke provincies buiten hun oevers t raden. De overstromingen trokken een spoor van vernieling langs de rivier de Indus. Volgens de Verenigde Naties (VN) heeft de ramp geografisch gezien een grotere impact dan de tsunami in Zuidoost-Azië en aardbeving in Haïti samengenomen.

Deze territoria zijn Islamabad Hoofdstedelijk Territorium en de Federaal Bestuurde Stamgebieden of FATA. De twee omstreden gebieden in het noorden zijn Gilgit Baltistan en Azad, Jammu & Kashmir. 2 KPK was voorheen de Noordwestelijke Grensprovincie of NWFP. 3 www.undp.org 4 Onrust Pakistan groeit na moord op gouverneur (4 januari 2011). NRC Next. p. 6. 1

Berichten over de buitengewoon zware regenbuien en extreme overstromingen kwamen mondjesmaat in de internationale media door. SHO-deelnemers ter plaatse waren wel al direct begonnen met het bieden van noodhulp. Langzaamaan werd duidelijk dat de inwoners leden onder een heuse

SHO Pakistan actie 11

Baluchistan 75.261

Kashmir 9.292

Khyberpakhtunkhwa 175.935 Punjab 500.000 Kaart 1. Rampgebied Pakistan 5 op 23 augustus Getroffen districten Zwaar getroffen districten Plaats en datum acute watersnood

CHINA

Sindh 462.251

KHYBERPAKHTUNKHWA

Nowshera 27 juli

JAMMU EN KASHMIR Islamabad

AFGHANISTAN

PUNJAB Aantal verwoeste huizen per provincie

Muzaffarfarh 4 augustus

Indus

Baluchistan Kashmir 9.292 Khyber- 75.261

BALUCHISTAN Shadadkot 21 augustus

INDIA

pakhtunkhwa 175.935

Sukkor

Punjab 500.000 Karachi

SINDH Sindh 462.251

Momenteel staan delen van de zuidelijke provincie Sindh nog onder water. De overstromingen in 2010 zijn de ergste overstromingen in Pakistan in 100 jaar. Alle provincies hebben te lijden onder de ramp (zie tabel 1).

Tabel 1. Overzicht getroffenen per provincie 6

dodental

gewonden

huizen vernietigd

Sindh

410

1.235

876.249

Punjab

110

262

497.700

1.156

1.198

284.990

Baluchistan

54

104

75.596

Azad, Jammu & Kashmir (AJ&K)

71

87

7.106

183

60

2.830

Khyber Pakhtunkhwa (KPK)

Gilgit Baltistan

Reuters (24 augustus 2010). Gegevens geleverd door SHO-deelnemer Save the Children.

5 6


SHO-voorzitter Farah Karimi, directeur Oxfam Novib (12 augustus 2010):

Op dit moment is de noodtoestand in sommige delen van Pakistan nog steeds van kracht. De ruim 20 miljoen getroffenen hebben dan ook nog steeds

“Wij willen dat alle aandacht uitgaat naar de slacht-

grote behoefte aan noodhulp. De lokale overheden

offers en hoe wij hen het beste kunnen helpen. Veel

en overheidsinstellingen doen zoveel als zij kunnen,

mensen hebben duidelijk gemaakt één herkenbaar

maar de omvang van de ramp gaat de lokale capa

nummer te willen om geld te storten. Wij willen die

citeit te boven.

vraag graag beantwoorden. Bovendien heeft de VN gisteren opnieuw een dringende oproep gedaan

Gelukkig is er naast het ingezamelde geld van het

voor steun en heeft de Nederlandse regering nog

Nederlandse volk ook veel geld opgehaald in

eens twee miljoen vrijgemaakt. Met al deze extra

andere landen. Het totaalbedrag voor de hulp is

aandacht voor Pakistan hebben we er vertrouwen in

dan ook groter dan enkel de Nederlandse bijdrage.

dat Nederlanders deze actie tot een succes willen

Zo heeft Engeland ruim 85 miljoen euro ingeza

maken. We roepen dan ook iedereen in Nederland

meld. Eind december maakte de VN bekend dat er

op om te geven voor de slachtoffers van deze

wereldwijd ruim een miljard euro beschikbaar is

ongekende ramp.”

gesteld door overheden en hulporganisaties.7 Volgens de VN is dit bedrag hard nodig. De VN heeft een coördinerende functie in het rampgebied waar verschillende hulporganisaties aanwezig zijn.

omvang van de ramp en de vraag vanuit de Nederlandse samenleving deed hiertoe besluiten.

Naast de noodbehoefte aan onderdak, schoon

De deelnemers van de SHO zetten samen een

drinkwater, sanitaire voorzieningen en voeding is

fondsenwervende actie op om de Pakistaanse slacht

het ook belangrijk dat er medische hulp wordt ver

offers te helpen. Met de slogan ‘Help slachtoffers

leend. Met de gezondheid van vele ontheemden is

overstroming Pakistan’ vroegen de SHO-deelnemers

het slecht gesteld, bijvoorbeeld omdat zij in opvang

het Nederlandse publiek de slachtoffers van de

kampen dicht op elkaar wonen en de hygiënische

ramp te steunen met een gift op Giro 555.

condities slecht zijn. Het risico op de verspreiding van ziekten is daardoor groot. Verder zijn de slacht

Allerlei activiteiten en initiatieven werden opgezet

offers veel van hun bezittingen en bronnen van

om geld in te zamelen. Het Nederlandse publiek, de

inkomst kwijt. Zij zijn voor nu afhankelijk geworden

media, het bedrijfsleven en de overheid toonden

van noodhulp.

zich genereus. Zo besloot de Nederlandse overheid om 2 miljoen euro voor de slachtoffers in Pakistan

Nationale Actie Pakistan

te doneren aan Giro 555.8

De beslissing om Giro 555 te openen voor de slacht

Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken

offers in Pakistan duurde enkele dagen. Het SHO-

Maxime Verhagen stelde: “Er is dringend hulp

bestuur besloot begin augustus om nog geen

nodig voor deze mensen die alles zijn kwijtgeraakt

Nationale Actie te starten, omdat de ramp in eerste

en moeten worden voorzien van voedsel, medische

instantie te weinig zou leven onder de Nederlandse

zorg, schoon drinkwater en noodonderdak.”

bevolking. Het relatief kleine dodental was hier tevens debet aan. Bovendien was er enkele maan den eerder al een beroep gedaan op het Nederlandse volk voor Haïti. Het SHO-bestuur twijfelde of de actie succesvol zou worden.

7 8

http://fts.unocha.org De Nederlandse regering heeft eerder geld voor Pakistan beschikbaar gesteld voor de Verenigde Naties (3,6 miljoen euro), het Wereldvoedselprogramma (4 miljoen euro) en het VN Kinderfonds (1,6 miljoen euro) voor de door desastreuze overstromingen geteisterde slachtoffers (www.minbuza.nl).

Op 12 augustus besloot het bestuur van de SHO om Giro 555 te openen voor Pakistan. De enorme


Op 26 augustus 2010 werd een grootscheepse actie

goede sanitaire voorzieningen zijn dringend nodig

dag op touw gezet door radio en televisie voor de

om verspreiding van ziektes tegen te gaan. Na dit

slachtoffers. Tientallen bekende Nederlanders droe

jaar bekijken de hulporganisaties hoe zij de slacht

gen hun steentje bij. De actiedag werd succesvol

offers kunnen helpen met de wederopbouw van de

afgesloten met een opbrengst van ruim 16 miljoen

regio. Hiervoor gebruiken zij dan andere financiële

euro. De deelnemers van de SHO waren zeer tevre

middelen.

den met dit resultaat. Op 1 november 2010 werd de fondsenwervende actie voor Pakistan afgerond. In de twee maanden na de televisie- en radioactie zijn er nog verschil lende initiatieven en acties ondernomen en bijdra gen geleverd. De actie heeft uiteindelijk een gewel

Voorzitter SHO-actie Jan van Doggenaar, internationaal programmadirecteur ICCO & Kerk in Actie (26 augustus 2010):

dig bedrag opgeleverd van 27,5 miljoen euro. “We zijn zeer verguld met dit mooie bedrag. De SHO-deelnemers zegden het Nederlandse

We bedanken iedereen die geld heeft gegeven of op

publiek toe het geld te besteden aan directe nood

een andere manier heeft bijgedragen aan dit goede

hulp voor de slachtoffers. Met noodhulp wordt

resultaat. Dat de omroepen en verschillende redac-

bedoeld de beschikking over de eerste levensbe

ties dit zo snel hebben geregeld, is fantastisch.

hoeften, zoals schoon drinkwater, voedsel, medi

De deelnemende organisaties van de SHO zullen

sche hulp en onderdak, voor in ieder geval de

het geld zorgvuldig besteden.”

komende maanden. Vooral schoon drinkwater en


Gezien het feit dat de overstromingen in Pakistan

slachtoffers in de distributie van noodhulpproduc

zo snel volgden op de ramp in Haïti overtreft deze

ten. De bottom-up approach, waarbij de lokale

totaalopbrengst de verwachtingen van de deelne

bevolking input en feedback levert, is essentieel

mende hulporganisaties. In korte tijd is er twee keer

om hulpverlening succesvol te laten verlopen.

een beroep gedaan op het Nederlandse publiek en

Lokale inwoners worden betrokken bij de hulpverle

is er aan deze oproep gehoor gegeven.

ning en voelen zich zodoende ook verantwoordelijk voor de hulp.

Werkprincipes

De SHO-deelnemers hebben verder klachtenpunten

De hulporganisaties die gelden van de SHO ont

-en lijnen opgezet voor de slachtoffers. Verder wordt

vangen waren reeds jarenlang actief in Pakistan.

de situatie gemonitord, zijn er feedbacksessies met

Zij kennen daardoor de context en cultuur en heb

de slachtoffers en wordt er geëvalueerd om te zien

ben goede banden met de plaatselijke bevolking

of de kwaliteit van de noodhulp goed is en of de

en instanties. De hulporganisaties hebben in het

hulp op de juiste plek terechtkomt. Het coördinatie

rampgebied eerst vooronderzoek gedaan om te

bureau van de VN, OCHA (Office for the Coordination

zien waar de noodbehoefte het hoogst is.

of Humanitarian Affairs), heeft een coördinerende rol in het rampgebied. In welk gebied de SHO-

Het uitgangspunt bij het geven van noodhulp (en

deelnemers actief zijn, staat afgebeeld in onder

ontwikkelingshulp in het algemeen) is dat deze

staande kaart.9

voldoet aan de behoeften van de slachtoffers, de needs based approach. Belangrijk hierbij is een goed gestructureerd selectieproces, zodat de hulp terechtkomt bij hen die deze het hardst nodig heb

NWFP in de kaart staat voor Noordwestelijke Grensprovincie. Tegenwoordig heet deze provincie Khyber Pakhtunkhwa (KPK).

9

ben. Essentieel blijft ook de participatie van de

Kaart 2. Geografisch overzicht activiteiten SHO-deelnemers 10

Cordaid Mensen in Nood

CHINA

Nederlandse Rode Kruis

Gilgit Skardu

Oxfam Novib

NWFP

Srnagar

Peshawar

AFGHANISTAN

JAMMU EN KASHMIR

Islamabad Lahore

World Vision Quetta

Stichting Vluchteling

PUNJAB

Cluster Lead Agency (CLA)

BALOCHISTAN INDIA

IRAN

UNICEF is aanwezig in heel Pakistan en heeft als CLA

Gawadar

SINDH

Icco & Kerk in Actie

een coördinerende rol.

Karachi

Reuters (24 augustus 2010).

10

Tear Save the Children


De zogenaamde Sphere-standaarden stellen bijvoorbeeld dat er een minimale hoeveelheid schoon drinkwater nodig is om te overleven en ziekteverspreiding tegen te gaan. Volgens de Sphere-regels Onder werkprincipes vallen ook bepaalde kwaliteits normen die alle SHO-deelnemers toepassen. Deze normen staan vastgelegd in de zogenaamde Code of Conduct (CoC).11 Hierin staat beschreven dat wie hulp nodig heeft, dat moet kunnen krijgen (het zogeheten ‘humanitair imperatief’) en het ver lenen van hulp aan de meest kwetsbaren. Deze hulp wordt onpartijdig verleend door de hulporganisa ties en er wordt rekening gehouden met de plaatse lijke cultuur. Daarom werken de SHO-deelnemers in Pakistan nauw samen met lokale partnerorganisa ties en de bevolking zelf. De deelnemers werken vaak al jaren samen met deze organisaties.

moet elke persoon veilig toegang hebben tot schoon water om te drinken en koken en voor de eigen hygiëne. De regels zeggen concreet wat de minimale standaard moet zijn: • voor één huishouden is gemiddeld 15 liter water per persoon per dag beschikbaar • de afstand van een onderkomen tot de watervoorziening is niet langer dan 500 meter • de wachttijd bij een watervoorziening is niet langer dan 15 minuten • het duurt maximaal 3 minuten om een 20 liter jerrycan te vullen www.sphereproject.org

De SHO-deelnemers hanteren ook de Spherestandaarden. Deze standaarden bepalen de mini male kwaliteitseisen waaraan hulp moet voldoen. Zo moet er bijvoorbeeld voor elke persoon voeding

Elke SHO-deelnemer werkt binnen een internatio

met een waarde van minimaal 2.100 calorieën per

nale koepelorganisatie of samen met lokale part

dag beschikbaar zijn. Ook is er extra aandacht voor

ners. De partnerorganisaties waarmee de SHO-

participatie van de lokale bevolking, de plaatselijke

deelnemers werken worden geselecteerd op basis

cultuur en manieren om soortgelijke rampen in de

van strenge kwaliteitseisen. Maar er komt ook

toekomst te voorkomen. Kernbegrippen hierbij zijn

via andere internationale kanalen geld binnen voor

gelijkheid, gezondheid en non-discriminatie.

Pakistan. De giften die zijn binnengekomen op

De SHO-deelnemers verkondigen deze richtlijnen

Giro 555 zijn dus onderdeel van een breder hulp

ook bij hun lokale partners.

programma.


Terug naar huis

lastig maakt alle slachtoffers te bereiken. Dit maakt

Twee maanden na het begin van de overstromingen

het coördineren van alle activiteiten een echte uit

zakte het water in het noorden en keerde 80% van

daging.

de getroffenen in dat gebied terug naar hun dorpen. De slachtoffers willen hun oude levens oppakken,

Daarnaast vinden er vooral in het noorden migra

maar zijn ook op de plek van terugkeer nog steeds

ties van inwoners plaats tussen opvangkampen en

afhankelijk van noodhulp zoals schoon water, sani

de dorpen. Ondanks alle gezamenlijke inspannin

taire voorzieningen en medische hulp. Het water

gen en uitgebreide internationale hulpprogramma’s

heeft hele dorpen verwoest.

is het goed mogelijk dat nog niet alle slachtoffers hulp ontvangen hebben.

Wat er nog over is van hun huizen moet bestendig zijn tegen eventuele nieuwe overstromingen en de

De gespannen en gewelddadige sfeer en geweld

winter. Maar ook akkerbouw, de grootste inkomens

dadige confrontaties tussen de overheid en extre

bron van een vijfde van de slachtoffers, moet wor

mistische organisaties in sommige gebieden zorgen

den hersteld. Het land moet weer bewerkbaar zijn.

12

verder voor zeer onveilige situaties.

De focus in het noorden ligt nu dus op het helpen

Een andere uitdaging is de instabiliteit van de

van de personen die zijn teruggekeerd. Zij krijgen

Pakistaanse regering en het verhoogde corruptie

daarbij ondersteuning van de SHO-deelnemers.

risico in het land. Pakistan scoort 2,3 op een schaal

In de toekomst is er aandacht nodig voor werk

van 10 van de Corruption Perceptions Index 2010

gelegenheid voor de mensen, zodat zij weer in hun

(CPI). 13 Pakistan heeft een 34 ste plek van de 178 lan

eigen onderhoud kunnen voorzien en niet afhanke

den. De SHO-deelnemers zijn extra alert op corrup

lijk blijven van hulp van buitenaf. In het zuiden zijn

tierisico’s, zoals bij het inkopen van noodhulp

in de provincie Punjab ook al veel mensen naar huis

goederen.

teruggekeerd. Maar Sindh staat deels nog onder water.

Alle hulporganisaties hebben een strikt anti-corrup tiebeleid. In Pakistan voeren zij extra controles uit

Kortom, noodhulp is in het rampgebied nog hard

om er zeker van te zijn dat de noodhulp van goede

nodig. Daarnaast gaat het nog jaren duren voordat

kwaliteit is en op de goede plek terechtkomt.

de inwoners hun oude leven weer terug hebben.

Verder hebben zij soms te maken met overheids

De ramp heeft de ontwikkelingen van afgelopen

bemoeienis of tegenwerking van de overheid bij

jaren in één keer teniet gedaan. Een grote tegenslag

vergunningsaanvragen om hulp te mogen bieden.

voor het land en haar bevolking. Voluit de Code of Conduct for The International Red Cross and Red Crescent Movement and NGOs in Disaster Relief (www.ifrc.org) 12 Akkerbouw is goed voor ongeveer 20% van het Bruto Nationaal Product (BNP). 13 De CPI wordt opgesteld door internationale organisatie Transparency International (TI). SHO-deelnemer World Vision draagt actief bij aan het werk van TI. Op de CPI-schaal van 0 tot 10 staat 0 voor ‘zeer corrupt’ en 10 voor een zeer laag corruptieniveau. 11

Uitdagingen De SHO-deelnemers lopen in de verlening van noodhulp in het rampgebied tegen een aantal uit dagingen aan. Allereerst bestrijkt het getroffen gebied een enorme oppervlakte, vijf keer zo groot als Nederland. Een dergelijke ramp gaat ieders voorstellingsver mogen te boven. Het aantal getroffenen in dit gebied is ook enorm. De infrastructuur en commu nicatiemiddelen zijn grotendeels vernietigd, wat het


Tot slot ontstaat er schaarste aan noodhulpproduc ten in en rondom het gebied, waardoor de prijzen enorm toenemen. Ook is er een tekort aan vrouwe lijke en gespecialiseerde hulpverleners in het veld, die een belangrijke rol vervullen in het contact met vrouwelijke slachtoffers. In sommige gebieden is het gebruikelijk dat vrouwen enkel door vrouwelijke dokters worden geholpen.

Geleerde lessen Terugkijkend op de eerste drie maanden hulp verlening geven de SHO-deelnemers aan dat zij bepaalde leerpunten zijn tegenkomen. Punten van aandacht zijn flexibiliteit in de planning, het inschakelen van vrouwelijke hulpverleners en artsen en een ruimere inkoop van materialen en producten in de beginfase. Maar ook essentieel is het steunen van lokale instanties en organisaties en een vroegtijdige focus op het herstel van de werk gelegenheid voor de bevolking op de lange termijn. Tot slot blijft het uitermate belangrijk om efficiënt en effectief te communiceren met alle spelers in het rampgebied. Er zijn vele VN-clusterbijeenkomsten, provinciale en lokale bijeenkomsten en andere fora waar hulporganisaties aan elkaar laten weten waar zij wat doen. 14 De clusterbijeenkomsten kwamen echter pas laat op gang. Een goede afstemming en coördinatie blijven cruciaal, mede om te weten te komen in welke afgelegen gebieden er nog geen hulp is ontvangen. Sterke leiding wat betreft de coördinatie is noodzakelijk.

Zo is er het Pakistan Humanitarian Forum waar 40 NGO’s aan deelnemen. IRC (International Rescue Committee), de partnerorganisatie van SHO-deelnemer Stichting Vluchteling, is voorzitter van dit forum tot 1 januari 2011.

14


Resultaten per sector Tijdens de SHO Pakistan actie is 27,5 miljoen euro ingezameld. In de eerste drie maanden hulpverlening na de ramp is 34% van dit bedrag (9,3 miljoen euro) besteed aan directe noodhulp. Hieronder staat beschreven wat er met deze gelden is gebeurd.

De bestedingen van de SHO-deelnemers zijn onder te verdelen in acht sectoren: onderdak, voedsel,

Figuur 1. Bestedingen per sector in procenten in de eerste drie maanden hulpverlening

water & sanitaire voorzieningen, medische hulp, disaster response support, onderwijs, bescherming en levensonderhoud. Voor elke sector is een tabel

Onderwijs 2,06% Bescherming 0,73% Disaster Response Levensonderhoud 0,31% Management 3,43%

opgesteld waarin staat vermeld wat de SHOdeelnemers hebben gedaan in die specifieke sector. In de tabellen op de volgende pagina’s staat per

Medische hulp

sector vermeld welke SHO-deelnemers hulp hebben

9,24%

verleend en hoeveel personen of families hiermee zijn geholpen (het bereik).15


15,40%

49,46%

In de eerste tabel staan de activiteiten waaraan het meest is uitgegeven (onderdak). Hierna volgen aflo

19,37%

pend overzichten van de bestedingen in de andere

Onderdak

sectoren. De bestedingen in de sector ‘onderdak’

Voedsel

bedragen 49,46% van het totaal bestede geld in de eerste drie maanden. Hierna is het meeste geld besteed aan voedsel en water. In de sector ‘levens onderhoud’ is het minste geld besteed (0,31%). Deze tabel wordt als laatste genoemd.

Onder ‘familie’ wordt een huishouden van gemiddeld zeven personen verstaan.

15

Resultaten per sector 19

Onderdak

Besteed € 4.619.180 (49,46% van totaal besteed bedrag) Organisatie

Resultaten

Cordaid

Uitgedeeld:

Mensen in Nood

• 1.366 NFI-kits

9.562 personen

• tenten aan 200 families

1.400 personen

ICCO & Kerk in Actie

Uitgedeeld: • NFI’s • gasbranders en keukengerei • tijdelijk onderdak opgezet

Oxfam Novib

Bereik in personen en families

Uitgedeeld:

4.032 personen 26.712 personen 1.568 personen 238.805 personen

• NFI’s (muskietennetten, plastic zeilen, touwen, emmers en waterkoelers) • 4 tenten ‘community-sized’ • 150 tenten • 1.500 olielantaarns 1 tentendorp met 50 familietenten opgezet, 5 kleine tenten voor informatiepunten opgezet lichten en generatoren verspreid kampfaciliteiten (zoals ventilatoren, elektriciteit in kampen, waterkoelers, muskietennetten) verzorgd Nederlandse

Uitgedeeld:

Rode Kruis

• 15.750 hygiënekits

2.000 families

• 9.000 onderdakvoorzieningen

9.000 families

• 600 keukengereisets

600 families

• 31.500 zeilen

31.500 families

• 20.000 dekens

10.000 families

• 24.000 muskietennetten

12.000 families

20 eerste hulpkampen (EHK) opgezet Save the Children

15.750 families

• 2.000 tenten

200.000 personen

Uitgedeeld: • 407 NFI-kits en hygiënekits • waterkits (emmers, jerrycans)

27.349 personen


5.290 NFI-kits uitgedeeld

37.038 personen

Tear

Uitgedeeld:

1.631 personen

• onderdakvoorzieningen • muskietennetten World Vision

Uitgedeeld: • 1.700 onderdakvoorzieningen • 1.700 keukengereisets • 1.700 matrassen • 1.700 hygiënekits


11.900 personen

De resultaten per sector staan niet los van elkaar.

Onderdak

Een training voor de lokale bevolking over hygiëne

Behalve tenten en zeilen om onderdak te bieden

wordt gerapporteerd onder de sector ‘water en

aan de lokale bevolking, delen de hulporganisaties

sanitaire voorzieningen’, maar heeft ook gevolgen

zogenaamde non-food items (NFI’s) uit. Denk hierbij

voor de gezondheid van mensen. Een persoon of

bijvoorbeeld aan dekens, maar ook aan muskieten

familie ontvangt bovendien verscheidene nood

netten om ziektes tegen te gaan. Van het bestede

hulpartikelen (zoals een tent en water) van verschil

geld in de eerste drie maanden ging 49,46% naar

lende hulporganisaties.

onderdak en deze NFI’s.

Het is onmogelijk exact te berekenen hoeveel slachtoffers er in totaal geholpen zijn met SHO-

Voedsel

gelden. Daarbij komt nog dat de SHO-gelden vaak

Bij het uitdelen van voedsel hanteren de SHO-

maar een onderdeel zijn van een breder programma.

deelnemers de Code of Conduct (CoC) en Sphere-

Bovendien worden de resultaten proportioneel

standaarden. Zo houden zij rekening met de

berekend en afgerond en gaan de SHO-deelnemers

Sphere-standaard dat de slachtoffers dagelijks mini

soms uit van schattingen. Het totaal aantal gehol

maal 2100 calorieën binnenkrijgen. Ook wordt er

pen slachtoffers kun je dus niet zomaar bij elkaar

voedsel uitgedeeld rekening houdende met de

optellen, bijvoorbeeld omdat de ontvangen hulp

plaatselijke cultuur en gebruiken. Lokale inwoners

verschilt per persoon of familie.

ontvangen gekookt voedsel, droog voedsel dat lang houdbaar is (ongeveer één maand), maar ook

In elke tabel staat het totaalbedrag wat de SHO-

speciale voeding voor pasgeborenen.

deelnemers in die sector hebben besteed. Onder dit totaalbedrag staat het percentage vermeld van het totaal besteed bedrag in de eerste drie maanden. Voedsel


Resultaten


voedselpakketten uitgedeeld


Uitgedeeld: • voedselpakketten • droge voedselpakketten (in Sindh)

Oxfam Novib

Uitgedeeld:

Bereik in personen 6.762 personen

26.145 personen 3.500 personen 175.721 personen

• gekookt, vers voedsel, met speciale aandacht voor zwangere vrouwen • droge voedselpakketten Nederlandse Rode Kruis

voedselpakketten uitgedeeld

112.000 personen


Water & sanitaire voorzieningen Bij de bestedingen in het rampgebied komt de sec tor water en sanitaire voorzieningen op de derde plaats. Er is tot 12 november 2010 een bedrag van 1.438.742 euro besteed in Pakistan in deze sector. Toegang tot schoon drinkwater en toiletten is cruci aal om de uitbraak van ziekten tegen te gaan. In kampen zijn watervoorzieningen geplaatst zoals tanks, handpompen en jerrycans. De sanitaire voor zieningen bieden de nodige privacy. Naast de toegang tot schoon drinkwater en sani taire voorzieningen voor de slachtoffers organise ren de hulporganisaties bijeenkomsten om de lokale bevolking bewust te maken van hygiënestan daarden en het voorkomen van ziekten. Hiernaast worden er lokale commissies gevormd die feedback geven over deze hulpverlening en de voorzieningen helpen te onderhouden. Dat er tot op heden geen grootschalige uitbraak van ziektes is geweest, wijst erop dat dit onderdeel succesvol verloopt.




Resultaten


123 hygiënekits uitgedeeld 530 sanitaire voorzieningen opgezet


hygiënekits uitgedeeld voorziening van schoon drinkwater opgezet

Oxfam Novib

Bereik in personen 861 personen 3.710 personen 7.868 personen 10.000 personen

90 watertanks geplaatst 293 handpompen geplaatst schoon (drink)water verzorgd

6.553 families

ontwatering van ondergelopen gebieden 374 tijdelijke openbare toiletten geplaatst 184 sanitaire noodvoorzieningen gerepareerd 102 bad- en wasplaatsen voor persoonlijke hygiëne (apart voor mannen en vrouwen) 32.853 hygiënekits uitgedeeld bewustwordingsessies over hygiëne gehouden Stichting Vluchteling

229.971 personen

14 watertanks geplaatst 62 sanitaire nood voorzieningen opgezet 135 ‘familie’-latrines geplaatst hygiënestandaarden gepromoot 2.750 hygiënekits uitgedeeld

26.717 personen

Tear

schoon (drink)water verzorgd

2.177 personen

UNICEF Nederland

schoon (drink)water verzorgd

150.217 personen

sanitaire voorzieningen opgezet

40.550 personen

hygiënestandaarden gepromoot

62.170 personen


Medische hulp

Besteed € 863.164 (9,24% van totaal besteed bedrag) Organisatie

Resultaten


20 medische kampen opgezet

Bereik in personen 79.879 personen

29 mobiele medische kampen opgezet

5.478 personen

muskietennetten uitgedeeld

5.610 personen

medische hulp in opvangkampen Hyderabad en Karachi verzorgd

2.730 personen

Save the Children

medische hulp verzorgd16

19.145 personen


muskietennetten uitgedeeld

11.490 personen

UNICEF Nederland

vaccinaties kinderen tegen mazelen17

448.200 kinderen

vaccinaties kinderen tegen polio

307.800 kinderen

Uitgedeeld: • vitamine A-supplement voor kinderen

34.255 kinderen

• muskietennetten

20.293 personen

• pakketten voor een veilige bevalling

4.555 personen

behandeling van ondervoede kinderen

1.969 kinderen

voedingsupplementen voor kinderen

1.278 kinderen

medische hulp voor pasgeboren verzorgd

4.965 personen

behandeling van ondervoede zwangere vrouwen en vrouwen die

1.398 vrouwen

borstvoeding geven

5% van de 19.145 personen die Save the Children medische hulp bood kwam één of meer keren terug. 17 De geholpen kinderen in deze sectoren zijn gemiddeld tussen de 6 en 59 maanden oud. 16


Medische hulp De vierde tabel betreft de medische hulp voor de slachtoffers. Zo zijn er veel mensen gewond geraakt door de ramp. Maar ook is het noodzakelijk om medische zorg te hebben in de opvangkampen en in de dorpen waar de slachtoffers terugkeren. 9,24% van de bestedingen de eerste drie maanden ging naar medische hulp.

Kalsum Jatoi (tweede vrouw van rechts) is al zeven jaar een Lady Health Worker in de Sindh-provincie en is ook zelf getroffen door de overstromingen. UNICEF helpt het team van de Lady Health Workers (bestaande uit vrouwelijke, medische experts) onder andere door hen voorlichtingsmateriaal, pakketten voor een veilige bevalling en middelen tegen uitdroging te geven. Kalsum heeft zelf vier kinderen. Zij vertelt aan de vrouwen in het dorp: “Mijn kinderen zijn niet ziek geweest sinds de overstromingen. Ik zorg ervoor dat ze schoon water drinken, hun handen wassen en dat hun kleren schoon zijn”. De Lady Health Workers zijn het aanspreekpunt voor onder andere 10 zwangere vrouwen en 28 jonge moeders die borstvoeding geven in de omgeving.




Resultaten


kosten gemaakt in opzet hulpprogramma’s (administratie- en

Bereik in personen -

personeelskosten, communicatie, transport en advisering) ICCO & Kerk in Actie

advisering van lokale instanties

Oxfam Novib

vroegtijdig alarm aan lokale bevolking in Punjab en Sindh verzorgd

300 personen

waardoor evacuaties op tijd werden uitgevoerd reddingsoperaties in 134 gemeenschappen uitgevoerd

249.130 personen

Save the Children

transportkosten (huren van auto’s en brandstof)

-


personeelskosten (management, administratie, communicatie en

-

financiën) in het hoofdkantoor in Islamabad en veldkantoor in Peshawar Tear

personeelskosten, transport, directe programmakosten

World Vision

logistiek en transport verzorgd

11.900 personen

Onderwijs


Resultaten


basisonderwijs kinderen van 6-12 jaar opgezet

Bereik in personen

medische controles voor kinderen verzorgd

UNICEF Nederland

volwassenenonderwijs opgezet

1.318 personen

tijdelijke klaslokalen opgezet

5.749 kinderen

leer- en lesmateriaal uitgedeeld

8.113 kinderen

training van docenten


72 personen


Reddingsoperaties Oxfam Novib

De kostenposten onder deze noemer zijn de kosten om hulpactiviteiten mogelijk te maken. Denk hierbij

SHO-deelnemer Oxfam Novib zorgde in de begin-

aan personeels- en transportkosten, maar ook de

fase voor boten om reddingsoperaties uit te voeren.

coördinatie van de hulpverlening. Een voorbeeld

Ongeveer 250.000 mensen konden hierdoor in veilig-

van transportkosten zijn reddingsoperaties met

heid worden gebracht. Zo vertelde een hulpverlener

boten voor het veilig stellen van de getroffenen.

van een partnerorganisatie Oxfam Novib: “Dankzij de hulp en expertise van Oxfam en de contacten van

Onderwijs Haast alle scholen in het rampgebied zijn weg

onze eigen organisatie met de gemeenschap, konden wij vele levens redden. We gebruikten boten om reddingsoperaties en evacuaties uit te voeren”.

gevaagd. Terwijl het juist belangrijk is voor kinderen om snel terug te keren naar school. Ze pakken er het dagelijkse leven weer op en kunnen met leef tijdsgenoten ervaringen uitwisselen en eventuele trauma’s verwerken. Bovendien krijgen de kinderen voeding, medische hulp en hygiënekits op de scho len en beschermt het schoolsysteem de kinderen tegen exploitatie of mishandeling. Andere SHO-deelnemers zoals UNICEF en Save the Children zijn ook bezig met het opzetten en uitvoe ren van programma’s gericht op educatie. Hiervoor hebben zij echter in de eerste drie maanden hulp verlening nog geen SHO-geld gebruikt.


Bescherming

Levensonderhoud

Los van het voorzien in noodhulpproducten zetten

In eerste instantie zijn de SHO-gelden ingezet om

de SHO-deelnemers zich ook in voor kwesties die

levensreddende hulp te bieden. In een later stadium

van invloed zijn voor de langere termijn in Pakistan

is het cruciaal om mensen weer te helpen om voor

in het kader van bescherming van de plaatselijke

hun eigen levensonderhoud te kunnen zorgen. Tot

bevolking. Bijvoorbeeld opkomen voor gelijke rech

12 november hebben SHO-deelnemers hier 28.604

ten voor landeigenaren en boeren, solidariteit tus

euro aan uitgegeven. Lokale inwoners worden bij

sen mensen van verschillende afkomsten, het her

voorbeeld tijdelijk aan werk geholpen, zoals door te

stellen van landgrenzen, het opkomen voor

helpen bij het uitdelen van noodhulpproducten

vrouwenrechten, het kwijtschelden van de buiten

tegen een vergoeding.

landse schulden van Pakistan (Pakistan Coalition for Debt Cancellation Campaign), belastingverlaging en

In Pakistan zijn veel bewoners afhankelijk van

aandacht voor de slachtoffers in de internationale

akkerbouw en vee. Zo bestaat een kwart van het

media.

Bruto Nationaal Product (BNP) uit akkerbouw. Een enkele SHO-deelnemer focust daarom op het

UNICEF zet zich tevens in voor de hereniging van

investeren hierin, zodat lokale gemeenschappen

kinderen met de familieleden die zij zijn kwijtge

weer kunnen voorzien in hun eigen levensonder

raakt tijdens de ramp. Dankzij de SHO-bijdrage aan

houd. Zo heeft ICCO & Kerk in Actie zaden uitge

UNICEF Nederland zijn 19 kinderen in de eerste drie

deeld, landbouwgereedschap uitgedeeld en 5.610

maanden hulpverlening herenigd met hun familie.

dieren gevaccineerd. Hierdoor kunnen de mensen hun leven weer oppakken. Aangezien inmiddels 80% van de slachtoffers is wedergekeerd naar huis, wordt er de komende maanden meer focus gelegd op deze sector. Zo heeft Cordaid inmiddels beoordelingsprogram ma’s afgerond om voor 2.650 families te bekijken hoe zij kunnen worden geholpen bij hun eigen levensvoorziening. De lokale economie wordt hier ook mee geholpen.


Bescherming


Resultaten

Oxfam Novib

15 beschermingscomités in kampen ingesteld

Bereik in personen

demonstratie en 11 sessies in het kader van bescherming van vrouwenrechten georganiseerd 400 lampen voor vrouwen in kampen uitgedeeld lobby vrouwenrechten richting provinciale ministers opgezet UNICEF Nederland

303 mobiele kindvriendelijke ruimtes voor onderwijs en psychologische

5.638 kinderen

steun opgezet kinderen met hun familie herenigd

19 kinderen

Levensonderhoud

Besteed € 28.604 (0,31% van totaal bedrag) Organisatie

Resultaten


vooronderzoek bij 2.650 families naar hun behoeften aan materialen voor

Bereik -

akkerbouw gedaan ICCO & Kerk in Actie

cash-for-work-projecten

4.981 personen

vaccinatie vee verzorgd

5.610 dieren


Financiën De actie ‘Help slachtoffers overstroming Pakistan’ bracht 27,5 miljoen euro op. Met het ingezamelde geld financieren hulporganisaties die deelnemen aan de SHO de noodhulp in Pakistan. In deze rapportage leggen de SHO-deelnemers gezamenlijk verantwoording af over waar het geld naartoe is gegaan in de eerste drie maanden hulpverlening na de ramp.

Alle SHO-organisaties rapporteren aan de SHO over

hebben zich vrijwillig ingezet of diensten gratis aan

de hulpwerkzaamheden, de SHO maakt hier één

geboden. Zo hebben de nationale televisieavond en

rapportage van om aan het Nederlandse publiek te

de radio-uitzendingen de SHO niets gekost. Ook

laten zien wat er met haar geld is gebeurd. In het

voor de medewerkers van de SHO-deelnemers die

totaal verschijnen er dus drie rapportages voor de

meehelpen bij de actie worden geen kosten in

Pakistan actie.

rekening gebracht. Uiteindelijk komen de totale kos ten voor de actieperiode uit op 240.840 euro.

Actiekosten

Het Centraal Bureau voor Fondsenwerving (CBF)

Voor het opzetten van de grootschalige fondsenwer

schrijft voor dat de kosten van een campagne niet

vende actie voor de slachtoffers in Pakistan zijn

meer dan 25% van de opbrengst mogen zijn. Van de

k osten gemaakt. Onder andere voor het plaatsen

totale opbrengst van de Pakistan actie hebben de

van advertenties, het betalings- en telefoonverkeer

SHO slechts 0,87% besteed aan fondsenwerving.

en het opzetten en onderhouden van de website.

Dat is gezien de omvang van deze grote actie een

De SHO streven ernaar om deze kosten zo laag

zeer gering percentage.

mogelijk te houden. Gelukkig werken er veel par tijen belangeloos mee om de werving voor Giro 555 tot een succes te maken. Ongelooflijk veel mensen


Organisatiekosten

In de tabel 3 (p. 32) staat de verdeelsleutel en het

De SHO-deelnemers hebben afgesproken dat er niet

bedrag wat de deelnemers uiteindelijk hebben ont

meer dan 7% van de opbrengst aan de zogenaamde

vangen (in absolute bedragen en in percentages).

apparaatkostenvergoeding (de AKV), ofwel organi

Verder hebben deelnemers Cordaid en ICCO & Kerk

satiekosten besteed mag worden. Dit is inclusief de

in Actie een maximale absorptiecapaciteit aan

kosten die door de SHO gemaakt worden voor het

gegeven. Het geld wat hen is toegekend conform de

opstellen van rapportages ter verantwoording en de

verdeelsleutel boven deze grens is evenredig ver

communicatie hieromheen.

deeld onder de overige deelnemers, die uiteindelijk een hoger percentage ontvingen dan vastgesteld

In tabel 2 (onderaan) een totaaloverzicht van de

door de verdeelsleutel. Het Rode Kruis zou bijvoor

baten en kosten van de SHO Pakistan actie.

beeld 19,68% ontvangen, maar ontving uiteindelijk 22,78% van het te verdelen bedrag.

Verdeling SHO-gelden

De totaalbedragen hebben de SHO-deelnemers in

Na aftrek van de actiekosten en de SHO-office kos

drie tranches ontvangen. In de eerste drie maanden

ten, wordt de opbrengst van de Nationale Actie

hulpverlening zijn twee van de drie overmakingen

v erdeeld onder de SHO-deelnemers. De verdeling

uitgevoerd. Verder wordt de rente die de SHO-

van 27.157.293 euro gebeurt via een vooraf vastge

deelnemers ontvangen over de verdeelde bedragen

stelde verdeelsleutel. Deze verdeelsleutel wordt

geoormerkt voor de Pakistan actie. Dit betekent dat

jaarlijks bepaald aan de hand van twee criteria: de

alle deelnemers de ontvangen rente besteden in het

omvang van de bijdrage vanuit de Nederlandse

rampgebied zelf. Deze bedragen komen dus ten

organisatie aan humanitair werk wereldwijd (geldt

gunste van de getroffenen.

voor 60%) en de eigen fondsenwerving in Nederland (geldt voor 40%). Zo heeft Cordaid gebaseerd op haar internationale noodhulpactiviteiten en fondsen werving in Nederland recht op 26,11% van alle ont vangen bedragen op Giro 555.

De SHO-office kosten zijn onder meer administratieve, communicatieve en coördinatiekosten. Denk bijvoorbeeld aan de kosten voor het opstellen van de rapportages voor de Pakistan actie.

18

tabel 2. baten & Kosten Opbrengsten Opbrengst publieke donaties Bijdrage overheid Beschikbaar gesteld uit algemene giften Giro 555

€ 24.772.916 € 2.000.000 € 800.000

Totaal baten

€ 27.572.916

Kosten Kosten fondsenwervende actie

€ 240.840

SHO-office kosten 2010-2011 18

€ 174.783

Totaal lasten Beschikbaar voor verdeling

€ 415.623 € 27.157.293

Financiën 31

tabel 3. Verdeelsleutel en verdeling SHO-gelden Pakistan actie SHO-deelnemers

Verdeelsleutel

Totaal ontvangen

Ontvangen %


26,11%

€ 5.414.200,00

19,94%


12,38%

€ 2.407.500,00

8,87%

Oxfam Novib

16,11%

€ 5.064.158,97

18,65%


19,68%

€ 6.186.384,14

22,78%


6,40%

€ 2.011.832,24

7,41%

Save the Children

2,70%

€ 848.741,73

3,13%

Tear

1,56%

€ 490.383,11

1,81%

13,35%

€ 4.196.556,31

15,45%

World Vision

1,71%

€ 537.536,43

1,98%

TOTAAL

100%

€ 27.157.293

100%

UNICEF Nederland

Totaaloverzicht bestedingen per sector

Figuur 2. Verdeling per SHO-deelnemer (in totaal ontvangen bedragen)

In de eerste drie maanden hulpverlening sinds 12 augustus hebben de SHO-deelnemers 9,3 mil

Tear € 490.383

joen euro besteed. Dit is 34% van het totaal te

World Vision € 537.536 Save the Children € 848.742 Stichting Vluchteling € 2.011.832

besteden bedrag over een jaar. In tabel 4 (p. 33) Nederlandse Rode Kruis € 6.186.384

ICCO & KiA € 2.407.500

UNICEF Nederland € 4.196.556

Oxfam Novib € 5.064.159

Cordaid Mensen in Nood € 5.414.400


staat per SHO-deelnemer vermeld hoeveel gelden zij exact in een bepaalde sector hebben besteed.

Financiën 33

€ 867.433

Oxfam Novib

€ 17.012

Tear

Percentages

Totaal

World Vision

49,45%

€ 4.619.180

€ 242.955

€0

€ 349.936


UNICEF Nederland

€ 340.153

Save the Children

€ 2.594.759

€ 140.713



€ 66.219

Onderdak


Voedsel 19,37%

€1.809.617

€0

€0

€0

€0

€0

€ 1.574.000

€ 158.196

€ 67.132

€ 10.289

voorzieningen

Water & sanitaire 15,40%

€1.438.742

€0

€ 365.205

€ 10.475

€ 494.663

€0

€0

€ 419.788

€ 16.228

€ 132.383

9,24%

€ 863.164

€0

€ 794.744

€0

€ 23.786

€ 4.887

€0

€0

€ 39.747

€0

Medische hulp

tabel 4. Bestedingen per sector per SHO-deelnemer in eerste drie maanden hulpverlening

Support

Disaster Response 3,43%

€ 319.985

€ 57.708

€0

€ 131

€ 24.001

€ 5.642

€0

€ 116.934

€ 6.504

€ 109.065

Onderwijs 2,06%

€ 192.586

€0

€ 185.115

€0

€0

€0

€0

€0

€ 7.471

€0

Bescherming 0,73%

€ 68.494

€0

€ 68.494

€0

€0

€0

€0

€0

€0

€0

Levensonderhoud 0,31%

€ 28.604

€0

€0

€0

€0

€0

€0

€0

€ 14.571

€ 14.033

100%

€ 9.340.372

€ 300.663

€ 1.413.558

€ 27.618

€ 892.386

€ 350.682

€ 4.168.759

€ 1.562.351

€ 292.366

€ 331.989

Totaal

Over de SHO De stichting Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) is een samenwerkingsverband van tien Nederlandse hulporganisaties dat bij grote humanitaire rampen gezamenlijk fondsen werft voor hulpverlening aan de slachtoffers. Als het SHO-bestuur bij een grote ramp besluit tot een Nationale Actie, kan het Nederlandse publiek een gift doen op Giro 555.19 Sinds 1984 organiseren de SHO acties zoals

wat er vervolgens met deze giften gebeurt in het

Eén voor Afrika (1984) en Afrika Nu (1987). Er zijn in

rampgebied. In het rampgebied werken de SHO-

totaal 36 Nationale Acties uitgevoerd (zie campagne

deelnemers via internationale koepels en met lokale

posters op p. 35).

20

Met deze gelden zijn wereldwijd

partnerorganisaties.

vele slachtoffers van rampen geholpen. Vooral de inzamelingsacties in 2005 voor de slachtoffers van

De SHO-voorzitter is momenteel Oxfam Novib. Het

de tsunami in Zuidoost-Azië (208 miljoen euro) was

vicevoorzitterschap ligt bij ICCO & Kerk in Actie, dat

succesvol. En begin 2010 was er uiteraard ook de

ook verantwoordelijk is voor het opzetten en coördi

actie voor de slachtoffers van de aardbeving in

neren van de SHO Pakistan actie. De SHO-penning

Haïti, waarbij ruim 111 miljoen euro is ingezameld

meester is de directeur Programma’s en Marketing

op Giro 555.

van Cordaid Mensen in Nood.

De tien deelnemers aan de SHO zijn: Cordaid

De SHO-deelnemers

Mensen in Nood, ICCO & Kerk in Actie, het

Alle deelnemers aan de SHO opereren in Pakistan

Nederlandse Rode Kruis, Oxfam Novib, Save the

binnen een breder hulpprogramma. In deze bijlage

Children, Stichting Vluchteling, Tear, Terre des

staat per organisatie meer informatie over missie

Hommes, UNICEF Nederland en World Vision.21

van de organisatie en hun aanwezigheid in

Gemeenschappelijk zetten zij acties op om giften

Pakistan. Additionele gegevens zijn ook te vinden

te verzamelen bij grote rampen. Ook inform eren

op de websites van de SHO-deelnemers.

zij gezamenlijk het Nederlandse publiek over


Cordaid Mensen in Nood Cordaid Mensen in Nood helpt slachtoffers van natuurrampen, oorlog of armoede. De organisatie richt zich op noodhulp en bouwt samen met de getroffen bevolking zo snel mogelijk hun leven weer op. Cordaid werkt altijd samen met lokale partnerorganisaties. Motivatie van de getrof fenen is het uitgangspunt voor een betere toe komst: hen helpen zichzelf te helpen. Cordaid heeft een team van mensen dat ondersteuning biedt op technisch, administratief en managementniveau. Deze mensen staan de partners bij tijdens de nood hulpoperatie. Cordaid is lid van de internationale confederatie Caritas en was vanaf het ontstaan van de ramp actief met een gezondheidsprogramma in het Noord-Pakistan. Het achterblijven van de beste dingen van Cordaid in de eerste drie maanden hulp verlening wordt vooral verklaard doordat het medisch noodhulpprogramma bijna volledig is gefinancierd door externe donoren, zoals de WHO (World Health Organization) en de VN. Verder ont ving Cordaid voor haar distributieprogramma inkind-donaties in de vorm van NFI-kits (opbergkist met dekens, k aarsen en kookgerei) en medicijnen. Het hulpprogramma van Cordaid in het bergachtige gebied Shangla werd verder behoorlijk gehinderd door fysieke en logistieke belemmeringen. www.cordaid.nl

Het bestuur van de SHO bestaat uit de directeuren van alle deelnemende organisaties en bepaalt het beleid van de SHO. De Raad van Toezicht ziet toe op een adequate uitvoering van dit beleid en algemene SHO-zaken. 20 Zie voor een gedetailleerd totaaloverzicht van de acties Bijlage 2 (p. 28). 21 Terre des Hommes doet niet mee aan de SHO Pakistan Actie, maar is wel actief in het rampgebied. Samen met Terre des Hommes Lausanne biedt deze organisatie noodhulp in Khyber Pakhtunkwha (KPK). Zij focust zich onder meer op onderwijs en het uitdelen van non-food items. De hulp die Terre des Hommes biedt wordt niet met SHO-gelden, maar met eigen middelen betaald. 19

Over de SHO 35


Oxfam Novib

ICCO is een interkerkelijke organisatie

Oxfam Novib steunt mensen die

voor ontwikkelingssamenwerking.

wereldwijd strijden voor hun rech

Kerk in Actie steunt wereldwijd het

ten en voor een menswaardig bestaan. Ze financiert

werk van christelijke kerken en orga

projecten, werft fondsen, en voert campagne om

nisaties. Kerk in Actie geeft noodhulp

onrecht en armoede aan te pakken. Dit doet zij

en draagt structureel bij om mensen tot hun recht

samen met burgers, organisaties, bedrijven en

te laten komen, ongeacht geloof, nationaliteit, ras

overheden. Oxfam Novib is lid van Oxfam

of sekse. ICCO & Kerk in Actie hebben hun buiten

International, een groep van 14 ontwikkelingsorga

landwerk, waaronder noodhulp, geïntegreerd in één

nisaties over de hele wereld. Met de hulpverlening

afdeling. Verder is ICCO & Kerk in Actie lid van de

streeft Oxfam ernaar in de noodhulpfase om

ACT Alliance (Action by Churches Together

gezondheidsrisico’s te verkleinen door vooral te

Alliance), een globaal netwerk met ruim 100 hulp

voorzien in de eerste levensbehoeften (schoon

organisaties. De lokale partnerorganisaties worden

water, onderdak en voedsel) en installeert water

door ICCO & Kerk in Actie ondersteund op pro

tanks, pijpleidingen en noodtoiletten om besmette

gramma-uitvoering, financieel en organisatorisch

lijke ziektes tegen te gaan. Oxfam Novib was al

vlak. Ze worden onder andere getraind in de Code

vroeg actief in het rampgebied en heeft geholpen

of Conduct. Partnerorganisaties hebben alleen hun

bij de reddingsoperaties van ongeveer 250.000

eigen PME-systeem (plannen, monitoren en evalue

inwoners en door middel van early warning-bood

ren). Partners houden de voortgang van het geven

schappen. Oxfam Novib heeft al bijna 1,2 miljoen

van noodhulp in de gaten. De partnerorganisaties

mensen in Khyber Pakhtankhwa (KPK), Punjab en

zijn op verschillende locaties en terreinen actief.

het noorden van Sindh bereikt met noodhulp.

Onder andere zijn er activiteiten opgezet die weer

Oxfam Novib houdt zich ook bezig met het uitdelen

voor inkomens moeten zorgen, door middel van

van hygiënekits, schoonmaakacties, cash-for-work-

cash-for-work-programma’s en is er begonnen met

programma’s en het uitdelen van vouchers.

het herstellen van landbouwactiviteiten. ICCO & Kerk in Actie is actief in de provincies KPK en Sindh (bij de stad Karachi). www.icco.nl www.kerkinactie.nl


www.oxfamnovib.nl

Het Nederlandse Rode Kruis


Het Nederlandse Rode Kruis

Stichting Vluchteling zet zich al 30 jaar in

heeft als doelstelling het bijdragen aan een vreed

voor vluchtelingen en ontheemden. In

zame, tolerante en humane wereld door het helpen

meer dan 20 landen zorgt deze hulpor

van mensen wiens leven, gezondheid, welzijn of

ganisatie voor onderdak, voedsel, sanitaire voor

waardigheid wordt bedreigd. Een van de sleutelac

zieningen en medische hulp bij rampen. Maar ook

tiviteiten is het verlenen van hulp aan slachtoffers

bij langlopende crises biedt Stichting Vluchteling

van rampen. Het Rode Kruis werkt altijd samen met

hulp in vluchtelingenkampen. Met preventieve

een van haar 186 lokale zusterorganisaties die deel

medische zorg, vakopleidingen, onderwijs of de

uitmaken van het wereldwijde netwerk van Rode

opzet van inkomens-genererende activiteiten.

Kruis-verenigingen. De IFRC (International

Partnerorganisaties ter plekke voeren de hulppro

Foundation for the Red Cross) heeft zich de eerste

jecten uit. Vluchtelingen zijn zelf direct betrokken bij

drie maanden gericht op essentiële benodigdheden

de uitvoering van de hulpverlening. International

zoals water, tijdelijk onderdak, medische hulp, water

Rescue Committee (IRC) is de belangrijkste partner

en sanitaire voorzieningen voor 400.000 mensen in

organisatie van Stichting Vluchteling in Pakistan en

onder meer KPK, Punjab

is actief in KPK en Sindh. Het IRC is tot 1 januari

en Sindh.

2011 voorzitter van het Pakistan Humanitarian Forum waaraan circa 40 internationale NGO’s deel

www.rodekruis.nl

nemen. www.vluchteling.org

Save the Children Save the Children is een internationale kinderrechtenorganisatie die werkt

Tear

aan blijvende verbeteringen van leefomstandighe

Tear verbindt mensen in de strijd

den en toekomstperspectieven van kinderen en jon

tegen armoede. Zij steunt ontwikke

geren in moeilijke omstandigheden overal ter

lingsprojecten van lokale kerken en christelijke

wereld. Save the Children Nederland maakt onder

organisaties in Afrika, Azië en Latijns-Amerika en

deel uit van de International Save the Children

biedt mensen in Nederland mogelijkheden om hier

Alliance, die met

bij betrokken te zijn. Tear helpt zonder onderscheid

29 onafhankelijke lidorganisaties actief is in meer

te maken naar etnische afkomst, religie, geslacht of

dan 120 landen. Save the Children was de eerste

politieke overtuiging. In Pakistan werkt Tear nauw

hulporganisaties ter plaatse om medische hulp te

samen met partner Tearfund en is actief in het zui

bieden in het Jhal Magsi-district en later ook in

den van de provincie Sindh. Tearfund is lid van het

het Jaffarabad-district (Baluchistan-provincie).

Pakistan Humanitarian Forum. De beperkte beste

Deze SHO-deelnemer richt zich verder op het psy

dingen door Tear gedurende de eerste maanden na

chosociale welzijn van jonge kinderen en onderwijs

de ramp zijn veroorzaakt door verschillen in rappor

voor de jonge slachtoffers.

tagedata en een relatief lagere toekenning van bestedingen aan Tear van internationale alliantie

www.savethechildren.nl

Integral, waaruit Tear opereert. Met het operationeel team op volle sterkte is de verwachting dat de bestedingen in de volgende drie maanden signifi cant hoger liggen. www.tear.nl

Over de SHO 37

Terre des Hommes

World Vision

Terre des Hommes biedt

World Vision Kinderen in armoede

momenteel hulp aan 1.200

verdienen een leven dat helemaal

families in de provincie Khyber Pakhtunkwha (KPK)

tot bloei komt. Je daarvoor samen inzetten is een

in samenwerking met Terre des Hommes Lausanne.

van de mooiste dingen die je kunt doen. World

Deze hulp wordt echter niet vanuit de SHO

Vision staat met de voeten in de modder en bewerkt

gefinancierd. De afgelopen jaren heeft Terre des

de harten van leiders. Gods onvoorwaardelijke

Hommes Lausanne namelijk de ontwikkelingshulp

liefde is wat World Vision inspireert en kracht geeft.

in Pakistan afgebouwd, vanwege de beperkte veilig

Zij helpt kinderen en hun omgeving en gelooft in

heidssituatie in het werkgebied. Direct na de over

verandering. World Vision wil dat kinderen in ont

stromingen is de capaciteit van de lokale partner

wikkelingslanden gezond zijn en onderwijs krijgen

organisaties waarmee Terre des Hommes werkt, in

en richt zich op armoede en onrecht. Samen met de

kaart gebracht. Uit deze analyse is ervoor gekozen

familie en omgeving werkt World Vision aan voor

om op kleine schaal hulp te bieden, met een

uitgang die doorgaat als de hulporganisatie zelf

betrouwbare partnerorganisatie, gericht op onder

weg is. World Vision werkt in circa 100 landen nauw

wijs aan straatkinderen. De noodhulpactiviteiten

samen met lokale en internationale organisaties. In

bestaan uit voedseldistributie, het uidelen van non-

Pakistan focust World Vision zich op de provincie

food items (hygiëne- en keukenpakketten) en het

Sindh waar zij zorgt voor onderdak, keukengerei en

opzetten van twee Child Friendly Spaces waar

hygiënekits.

momenteel 351 kinderen naar toe gaan. De hulp is uit eigen middelen betaald. www.terredeshommes.nl

UNICEF Nederland UNICEF Nederland helpt kinderen over de hele wereld bij het overwin nen van armoede, ziekte, geweld en discriminatie. UNICEF is de kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties en is actief in 190 landen. Bij ram pen en oorlogen helpt UNICEF kinderen en hun families te overleven en bouwt UNICEF mee aan een betere toekomst. De organisatie heeft meer dan 60 jaar ervaring met het bieden van hulp na een ramp. UNICEF is coördinator (Cluster Lead Agency) van de VN-clusters gericht op onderwijs, kinder bescherming, voeding, water en sanitaire voor zieningen. Daarnaast strijdt UNICEF voor kinder rechten. www.unicef.nl


www.worldvision.nl

Overzicht SHO-acties Al vanaf 1987 zetten de SHO-deelnemers zich geza menlijk in voor de slachtoffers van grote humani taire rampen. Zie voor een totaaloverzicht van alle acties en ingezamelde gelden onderstaande tabel.

tabel 5. Totaaloverzicht SHO-acties 1987-2015 22

Overzicht acties

Periode

Totaalopbrengst

1

Afrika NU

1987 - 1988

€ 23.473.897

2

Orkanen

1988 - 1988

3

Help Sudan

4

Overzicht acties

Periode

Totaalopbrengst

19

Mitch, Midden-Amerika

1998 - 1999

€ 37.219.405

€ 73.938

20

Orissa, India

1999 - 2000

€ 647.967

1988 - 1988

€ 2.511.709

21

Turkije

1999 - 2000

€ 30.521.564

Bangladesh

1988 - 1989

€ 499.332

22

Kosovo

1999 - 2000

€ 52.010.462

5

Ethiopië

1989 - 1990

€ 8.276.380

23

Mozambique

2000 - 2000

€ 10.868.331

6

Bangladesh

1991 - 1991

€6.569.785

24

Aardbeving India

2001 - 2001

€ 9.515.297

7

Aardbeving Iran

1991 - 1990

€ 2.569.130

25

Afghanistan

2001 - 2002

€ 3.636.293

8

Afrika

1990 - 1991

€ 17.397.860

26

Afrika

2002 - 2003

€ 12.634.750

9

Golfcrisis

1990 - 1990

€ 42.243

27

Irak

2003 - 2003

€ 704.923

10

Golfoorlog

1991 - 1991

€ 364.613

28

Aardbeving Iran

2003 - 2004

€ 8.588.241

11

Burgeroorlog Irak

1991 - 1991

€ 5.588.049

29

Darfur

2004 - 2004

€ 11.975.312

12

Afrika

1992 - 1992

€ 18.485.827

30

Tsunami

2004 - 2008

€ 208.326.156

13

Joegoslavië en Somalië

1992 - 1993

€ 9.493.928

31

Aardbeving Pakistan

2005 - 2009

€ 39.830.347

14

India

1993 - 1994

€ 1.843,709

32

Suriname

2006 - 2008

€ 2.380.832

15

Rwanda

1994 - 1994

€ 35.867.262

33

Java

2006 - 2008

€ 4.276.375

16

Watersnood Oost-Europa

1997 - 1997

€ 3.494.104

34

Birma

2008 - 2009

€ 3.727.230

17

Soedan

1998 - 1998

€ 8.063.424

35

Aardbeving Haïti

2010 -2015

€ 112.400.000

18

Bangladesh

1998 - 1999

€ 949.664

36

Overstromingen Pakistan

2010 - 2011

€ 27.572.916

De totaalopbrengsten in bovenstaande tabel vanaf 1987 tot 2002 zijn omgerekend van guldens naar euro’s zonder een inflatiecorrectie door te voeren.

22

Over de SHO 39

SHO contacten en adressen Contact Pakistan actie

Algemeen contact SHO

De Pakistan actie wordt gecoördineerd door ICCO &

Oxfam Novib is per 1 januari 2009 algemeen

Kerk in Actie. Voor eventuele vragen of opmerkin

voorzitter van de Samenwerkende Hulporganisaties

gen over de Pakistan actie kunt u mailen naar

(SHO). Voor eventuele algemene vragen of op

[email protected] of u kunt bellen naar nummer

merkingen over de SHO en andere acties dan de

030 8801555. De persvoorlichting voor de Pakistan

Pakistan actie, kunt u via onderstaande gegevens

actie is te bereiken via nummer 06 52335285.

contact opnemen.

Samenwerkende Hulporganisaties p/a Oxfam Novib Postbus 30919 2500 GX Den Haag 070 3421777 [email protected]


Contact SHO-deelnemers Voor specifieke informatie wat betreft een bepaalde deelnemende organisatie aan de SHO kunt u c ontact opnemen met één van de onderstaande persvoorlichters:


Jos de Voogd


Saskia Bolt

030 8801573


Sebastien Kraaijeveld

070 4455728

Oxfam Novib

Jules van Os

070 3421956

Save the Children

Marinke Ros


Herman Volker

070 3468946

Tear

Suzanne Vermeulen

030 6969600

Terre des Hommes

Heleen Slob

070 3135000

UNICEF Nederland

Martin de Beer

070 3339379

World Vision

Esther van der Leeden

033 4643447

070 3136268

070 3384448

SHO contacten en adressen 41

foto’s aangeleverd door:

bas de meijer • reuters • Cordaid Mensen in Nood • icco & kerk in actie •

Oxfam novib • UNICEF nederland


Help slacht offers overstroming Pakistan

Recommend Documents