Kinderslacht offers
Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos © 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
2
4 MEI Op 4 mei is Dodenherdenking. Die dag zijn we om 8 uur ‘s avonds twee minuten stil en herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de slachtoffers die gevallen zijn in oorlogssituaties en De Dam, Amsterdam.
vredesmissies na 1945. De Nationale Herdenking is bij
het monument op de Dam in Amsterdam. Deze herdenking wordt elk jaar georganiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Ook in de rest van Nederland worden op 4 mei de doden herdacht. Bij veel oorlogsmonumenten wordt er stil gestaan bij de slachtoffers. In Friesland is de provinciale herdenking in de Prinsentuin in Leeuwarden. Alleen al in deze provincie komen er tijdens de Tweede Wereldoorlog duizenden mensen om het leven. Ze sterven bij gevechten, bombardementen en beschietingen, maar ook door vervolging en verzetsactiviteiten. Niet alleen volwassenen komen om, onder de slachtoffers zijn ook veel kinderen.
3
Robert Willy Süskind, 14 jaar, Leeuwarden. Samen met zijn ouders pleegt hij op 11 mei 1940 zelfmoord wanneer Duitse troepen Nederland binnenvallen. Hiele Lettinga, 16 jaar, Harlingen. Komt om als matroos aan boord van het schip motorschip. Pia. Het schip vaart op 18 mei 1940 ter hoogte van Boulogne (Frankrijk) op een mijn. Hiele krijgt een zeemansgraf.
Overlijdensadvertentie Süskind.
4
Burgerlijke Stand, geboorte Abraham Michael de Kadt, Leeuwarder Courant.
Abraham Michael (4 jaar), Hanna Ruth (7 jaar). En Ester Ribka (10 jaar) de Kadt, Leeuwarden De kinderen worden door hun vader op 20 juli 1942 gedood om een deportatie naar Polen te voorkomen.
5
Tiete Sijtsma, 17 jaar, Nes. Sterft tijdens het demonteren van een vliegtuigbom op 4 juli 1941. Pietje (10 jaar) en Wijbe Klaas (13 jaar) Küter, Harlingen. Worden gedood tijdens een bombardement op 5 november 1941.
6
Mechgelien Pino, 11 jaar, Sneek. Wordt op 22 oktober 1942 in Auschwitz vermoord. Minke Hoekstra, 15 jaar, Damwoude Verdrinkt in het donker als gevolg van de verduisteringsvoorschriften op 19 december 1942.
Leeuwarder Courant Bepalingen met betrekking tot verduistering.
7
Leeuwarder Courant 4 mei 1943, waarschuwing.
Willem de Vries, 10 jaar, Marum. Wordt tijdens de april/mei stakingen op 2 mei 1943 door een Duitse militair doodgeschoten als hij uit een kerk komt. Menno Anne Giliam, 7 jaar, Sneek. Sterft op 11 januari 1943 in een Japans interneringskamp in Ambarawa.
8
Monument bij de oude Terhornster sluis met de naam van o.a. Jantje. Het monument is geadopteerd door Basisschool It Kampke.
Klaaske Fenenga, 13 jaar, Schiermonnikoog. Wordt gedood tijdens een luchtaanval op 28 juli 1943. Wijbren Klaver, 16 jaar, Sexbierum. Bij explosie van een gevonden projectiel loopt Wijbren ernstige verwondingen op en sterft hieraan op 12 september 1943. Jantje Hoekstra, 1 jaar, Terhorne. Komt tijdens een bombardement op 12 oktober 1943 om het leven.
9
Robert Bol, 18 jaar, Leeuwarden. In dienst van het Duitse leger sneuvelt hij op 8 maart 1944 aan het Oostfront. Martha Margaretha van Alberda, 16 jaar, Leeuwarden. Sterft op 18 juli 1944 in het interneringskamp Kramat in Indonesië.
Indischmonument Den Haag.
10
Een kind naast een gebombardeerd huis.
Maria Mirosch, 8 jaar, Smallingerland. Op 16 mei 1944 wordt het zigeunermeisje Maria naar Polen getransporteerd, waar ze op 3 augustus 1944 vermoord is. Piter Barkmeijer (6 jaar) en Trientje Barkmeijer (13 jaar), Kollum. Op 11 november 1944 komen beide kinderen om tijdens een bominslag.
11
Josephine Maria Schaerfer, 1 jaar, Roermond. Overlijdt op 10 februari 1945 aan de gevolgen van de gedwongen evacuatie van Limburg naar Friesland. Isaak Akker, 19 jaar, Leeuwarden. Wordt getransporteerd en komt op 28 februari 1945 om op een onbekende plaats in Europa.
Tekst op Joodse School Leeuwarden.
12
Anne Buwalda, 11 jaar, Leeuwarden. Anne komt op 17 april 1945 om het leven. Een door hem en zijn vriendje Jan Romkema als ‘speelgoed’ meegenomen Duitse granaat ontploft. Henderika (11 jaar) en Temmina (15 jaar) Roffel, Haulerwijk. Sterft op 22 juni 1945 in een Canadese gevechtswagen die tijdens het keren ondersteboven in een vaart kantelt. Ze mocht samen met haar zusje Temmina mee op een patrouillerit. Ook haar zusje overleeft het niet.
Waarschuwing voor het meerijden op geallieerde voertuigen.
13
DODEN TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG Er wordt geschat dat er tussen de 225.000 en 250.000 Nederlanders in de jaren 1940-1945 als gevolg van oorlog, bezetting en vervolging, zijn overleden. Onder deze slachtoffers waren: 104.000 Joodse burgers; 240 Sinti en Roma (zigeuners); 850 burgers en 2.000 verzetsmensen, doodgeschoten als straf of wraak voor verzetsactiviteiten; 7.375 niet-Joodse gevangenen in Duitse gevangenissen en concentratiekampen; 13.000 burgers in Japanse kampen; 30.000 Nederlandse dwangarbeiders in Duitsland; 20.500 burgers, omgekomen tijdens bombardementen en gevechten; 22.000 burgers gestorven door honger en kou tijdens de Hongerwinter; 1.490 bemanningsleden van koopvaardijschepen; 10.000 Nederlanders die in Duitse dienst aan het Oostfront sneuvelden; 2.200 Nederlandse militairen die sneuvelden in mei 1940; 258 militairen, omgekomen als Duitse krijgsgevangenen, 1.500 militairen die sneuvelen tussen 1944-1945, 7.000 Nederlandse militairen die in Nederlands Indië sneuvelen. Het verhaal van Anne Buwalda is onderdeel van de zaal Erfgoed in het Fries Verzetsmuseum.
14
Fries Verzetsmuseum, Wilhelminaplein 92, 8911 BS Leeuwarden T: 058 255 55 00, E:
[email protected], www.friesverzetsmuseum.nl
