Heerlijk: uitwaaien én vogels spotten tegelijk

Bewezen: natuur doet véél voor onze gezondheid

Heerlijk: uitwaaien én vogels spotten tegelijk

2 | 2015

www.zhl.nl

Kijk achter de schermen van Eendenkooi Bakkerswaal, een oase van rust

Goed nieuws: nestvlotjes helpen de zwarte stern

FOTOWEDSTRIJD

HOERA, LENTE! was het foto-thema van de vorige editie. Velen van u stuurden mooie lente-foto’s in. De jury en de publieksstemmers kozen deze drie winnaars.

Nieuwe natuurfoto’s kunt u insturen tot 20 juli 2015

Twee jonge konijntjes in een veld met akkerhoornbloemen. Rick Willemsen

Fuut met jongen, veilig onder moeders vleugels. Lidy Speelman

Vers gras, de eerste stappen door het malse gras in de vroege morgen. Dat betekent lente voor de koe! Ginger Geneste

Win met uw mooiste

natuurfoto’s!

Nieuw thema

Doe mee

Prijswinnaars

VOGELS DICHTBIJ is het nieuwe thema van onze fotowedstrijd. Tot 20 juli kunt u op de website uw mooiste en leukste vogelfoto’s uploaden. Daar vindt u ook de spelregels. www.zhl.nl/fotowedstrijd

In het volgende tijdschrift publiceren we de drie winnende foto’s. DOET U MEE? Dat kan op twee manieren, door... 1. uw eigen foto’s in te sturen en 2. te stemmen op mooie inzendingen.

Er wordt een top 3 van vogelfoto’s gekozen op basis van de mening van het publiek (het aantal stemmen op de site) én het oordeel van de jury.

2

Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2015

De drie winnaars ontvangen een fraaie afdruk van 20 bij 30 cm.

SOCIAL MEDIA

Vind ons op Facebook, Twitter en YouTube

www.zhl.nl/volg-ons

INHOUDSOPGAVE

4 6 8

Kooiker, een bijzonder beroep Veldnieuws

9 0 1 12

Flora: de linde

Sponsornieuws Dunea Goed nieuws rond de zwarte stern

14 Natuur en gezondheid 16 KIJK: Keukenhof Extra Eropuit en vogels kijken

VOORWOORD

Op uw gezondheid!

Dat natuur goed is voor uw mentale en fysieke gezondheid wist u waarschijnlijk al. Wetenschappelijk onderzoek onderbouwt dit. Mensen die regelmatig in de natuur komen voelen zich beter, zijn gelukkiger en leven langer. Kinderen concentreren zich beter, zijn creatiever en meer in balans. Het Zuid-Hollands Landschap werkt daarom steeds meer samen met de zorgsector om natuur en gezondheid aan elkaar te koppelen. Het artikel op pagina 14 en 15 gaat erover.

VAN ZES PROCENT... Ondanks al onze inspanningen is het

met de natuur in Zuid-Holland pover gesteld. Wist u dat er nog maar zes procent beschermde natuur over is? En dat de luchtkwaliteit in onze provincie de slechtste van Nederland is? Door gebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden wil het Zuid-Hollands Landschap daar verandering in brengen. Helaas investeert de overheid in ZuidHolland al jaren niet meer in natuur. In 2013 zijn de ambities voor nieuwe natuur met een derde teruggebracht en de afgelopen jaren is er geen nieuwe natuur bijgekomen. ...NAAR TIEN PROCENT Daarom is het Zuid-Hollands Landschap zélf grond gaan verwerven. Dankzij giften en legaten hebben wij recent in de Krimpenerwaard een aantal mooie aankopen gerealiseerd. Binnenkort starten we een online campagne, zodat u zelf kunt kiezen waar we in natuur en landschap moeten gaan investeren.

Maak familie, vrienden en collega’s óók Beschermer! Zie antwoordkaart naast pagina 9 Investeren in het beschermen en uitbreiden van natuur is noodzakelijk en zinvol. Het Zuid-Hollands Landschap kan dat alleen dankzij de bijdrage van u en vele andere natuurliefhebbers. Wij willen van zes naar tien procent beschermde natuur! Daarvoor is meer steun nodig. U draagt daar al aan bij, maar door familie, (klein)kinderen, collega’s en vrienden Beschermer te maken* wordt die steun nog groter. Zo zorgen we er dan samen voor dat ook onze achter-achterkleinkinderen gezond in Zuid-Holland wonen en genieten van gevarieerde natuur. Een mooi vooruitzicht! Michiel Houtzagers Directeur Zuid-Hollands Landschap [email protected] @Houtzagers

COLOFON Bewezen: natuur doet véél voor onze gezondheid

Heerlijk: uitwaaien én vogels spotten tegelijk schermen van Kijk achter de al, Eendenkooi Bakkerswa rust een oase van

2 | 2015

www.zhl.nl

Goed nieuws: nestvlotjes helpen de zwarte stern

UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 44, 2/2015. CONTACT Oude Delft 116 | 2611 CG Delft | (010) 272 22 22 | [email protected]| www.zhl.nl | De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar of € 2,- per maand, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing, bel (010) 272 22 22. Graag bij verhuizing gebruikmaken van de PostNL verhuisservice. Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Volgende nummer verschijnt in augustus 2015.

OPLAGE BESCHERMERADMINISTRATIE ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIONELE BEGELEIDING REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP

54.000 ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media). Kees Loogman. Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart. Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99. A2 | [email protected] | (023) 526 04 05. Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC®gecertificeerd papier. Dit tijdschrift is soms verpakt in polyethyleen krimpfolie. In het bijbehorende certifaat staat o.a. dat deze folie volledig kan worden verbrand, daarbij komen geen gevaarlijke stoffen vrij; niet giftig is naar de normen van de Europese wetgeving en 100% recyclebaar is.


3

REPORTAGE

Ssstttt! Eendenkooi tekst: Homme Siebenga

Eendenkooi Bakkerswaal in de Krimpenerwaard is een unieke oase van stilte en rijke natuur. Deze cultuurhistorische parel wordt al 30 jaar ambachtelijk en handmatig in stand gehouden door kooiker Hans Zantinge en zijn vrouw Carla. Hemelsbreed ligt Bakkerswaal op nog geen 20 kilometer van het hectische hart van Rotterdam. En toch heerst er rust en wemelt het er van de planten diersoorten. Hoe dat mogelijk is? Hans Zantinge: “Hier maken de eenden de dienst uit. De kooiplas waar de vogels ‘s winters massaal neerstrijken, is omgeven door een rietscherm. Die plas is verboden gebied voor iedereen, zelfs voor mij. Rust is dé cruciale factor.”

EEUWENOUD

De foto’s zijn onderdeel van “In Nieuw Licht”, een fotoproject over traditionele beroepen. Meer info: www.l3ns.nl

4

De eerste eendenkooien in Nederland werden al zo’n 800 jaar geleden aangelegd om de vogels te vangen als voedsel. Vanuit de kooiplas werden ze een van de smalle sloten (de vangpijpen) binnengelokt om uiteindelijk in de fuik terecht te komen. Hans Zantinge oefent dat eeuwenoude ambacht nog steeds uit. “Belangrijk verschil is dat tegenwoordig de nadruk ligt op het ringen van de eenden. Ook weeg ik ze en ik neem keel- en mestmonsters. Die gaan naar de Erasmus Universiteit voor onderzoek naar vogelgriep.”


VLECHTWERK

Het is een bijzondere belevenis om met de kooiker als gids het excursiepad te volgen: door het oude kooibos, langs de vangpijpen en om de kooiplas heen. Wandelend door het prachtige landschap legt Hans uit dat hij bij al het onderhoud rekening houdt met de rust op de kooiplas en dus terughoudend is met het gebruik van machines. Hij wijst op een akkertje met knotwilgjes. “Van wilgentakken vlecht ik met de hand de zijkanten van de fuik. En Carla gebruikt wilgentenen om broedkorven te vlechten.” In de buurt van het oude kooihuis ligt een grote voorraad riet onder een dekzeil: “Dat verzamelen we hier bij de rivier de Lek, pal achter de dijk. Daarmee vernieuw en repareer ik het één kilometer lange rietscherm rond de kooiplas.”

5000

Dankzij al die aandacht, ambachtelijkheid en rust is de eendenkooi nog steeds zeer in trek. Niet alleen bij wilde eenden, maar ook bij smienten, aalscholvers en andere soorten. Hans Zantinge: “Vijfduizend vogels op de plas is heel gebruikelijk.”

ONZE ZES EENDENKOOIEN

ASPIRANT KOOIKER(S) GEZOCHT Zuid-Hollands Landschap vindt het van zeer groot belang om Eendenkooi Bakkerswaal in stand te houden. “Daarvoor hebben we de hulp van enthousiaste vrijwilligers ontzettend hard nodig”, zegt Warner Reinink, Regiohoofd Veenweiden. 450 JAAR OUD

“In deze regio zijn meer eendenkooien. Door de ingrijpende bezuinigingen is het voor Zuid-Hollands Landschap onmogelijk om al het handwerk dat nodig is voor onderhoud, uit te laten voeren door betaalde krachten. In een aantal eendenkooien vervullen vrijwilligers nu al een grote rol. We willen hun inbreng en taken uitbreiden en daarom is er behoefte aan méér vrijwilligers voor de eendenkooien.” Eendenkooi Bakkerswaal is minstens 450 jaar oud en vertegenwoordigt daarmee een uniek cultuurhistorisch belang. De soortenrijkdom op dit gebiedje van acht hectare is opvallend groot. Warner Reinink: “De rust die wordt gehandhaafd, is heel goed voor veel vogelsoorten en andere dieren. Bovendien heeft het kooibos zich lang ongestoord kunnen ontwikkelen, dus daar kom je mossen en paddenstoelen tegen die niet in een jong bos groeien.”

A12

OPROEP

Zuid-Hollands Landschap doet een oproep. “We zoeken vrijwilligers die opgeleid willen worden tot kooiker. Hans Zantinge, de huidige kooiker, wil graag zijn enorme kennis en ervaring aan hen overdragen, zodat die niet verloren gaat. Het gaat niet om een periode van een paar maanden of een jaartje. We zoeken een groep mensen die echt de serieuze intentie hebben om het voor langere tijd vol te houden en als vrijwillige kooikers de kooi draaiende kunnen houden. Daarnaast vervullen zij namens het Zuid-Hollands Landschap de rol van gastheer of gastvrouw voor (betalende) bezoekers en groepsrondleidingen.”

Gouda

3 4 A16

Rotterdam

2

1

N210

5

6 Meerkerk

Lekkerkerk A27

A15

A29

1. Klein Profijt 2. Bakkerswaal 3. Kooilust

4. Nooitgedacht 5. Zouwekooi 6. Achthoven

www.zhl.nl/eendenkooi

Bij alle eendenkooien zijn vrijwilligers welkom om te helpen met onderhoud en/of het geven van excursies. Voorwaarde is wel dat de vrijwilligers binnen 20 km van de eendenkooi(en) wonen. HEEFT U BELANGSTELLING? Neem contact op met vrijwilligercoördinator Eveline Blok: [email protected] of (010) 272 22 39.


5

VELDNIEUWS

Vrijwilligers in het zonnetje foto: Idde Lammers

Ruim 300 vrijwilligers kwamen 14 maart naar Nieuw Leeuwenhorst voor de provinciale vrijwilligersdag. Ze genoten van een heerlijke lunch en allerlei activiteiten. Terecht werden de vrijwilligers een dag lang in het zonnetje gezet, want ze vormen een essentieel onderdeel van het werk in Zuid-Holland om de provincie mooi groen te houden. Daarnaast werd de nieuwe website ‘Zelf doen in erfgoed en groen Zuid-Holland’ aangekondigd. Hier kunnen vrijwilligers nieuwe kennis opdoen, kennis delen, zich opgeven voor activiteiten en cursussen, elkaar ontmoeten en zich presenteren. De Groene Motor en Erfgoedhuis Zuid-Holland zijn de initiatiefnemers van de website. www.zelfdoeninzh.nl

19 februari, Vinetaduin Gedeputeerde Han Weber overhandigt werkhandschoenen aan vrijwilligers bij de start van de nieuwe vrijwilligersgroep. Bovendien is dit gebaar het officiële ‘startschot’ voor de samenwerking tussen Erfgoedhuis Zuid-Holland en het Zuid-Hollands Landschap.

Kleine bonte specht kiest Klein Profijt

EXCLUSIEF BESCHERMVOOR ERS: ZuidHo bij dag & llnand acht

Dieren spotten met natuurgidsen Onder de deskundige leiding van natuurgidsen kunt u deze zomer de natuur ontdekken. Soms in het donker en altijd op bijzondere plekken! Wie weet spot u bevers, vleermuizen of vossen.

foto: Vishnevskiy/123RF.com

De kleine bonte specht laat zich vaker zien en horen in Klein Profijt. Er is zelfs een paartje gesignaleerd. De vogels houden van rustig bos, een afwisseling van dood en levend hout en veel verschillende soorten bomen en struiken waar insecten op afkomen, zodat ze voldoende voedsel vinden. Kennelijk voldoet het bosrijke Klein Profijt voor deze kritische specht aan al die voorwaarden.

Wanneer en waar? 18 juni, 17 juli... Beversafari door Klein Profijt 3 juli, 7 augustus... Vaarexcursie naar Sophiapolder 24 juli... Nachtleven in Eendenkooi Bakkerswaal 21 augustus... Vleermuistocht door de Duinen van Oostvoorne 28 augustus... Vleermuistocht rond Huys te Warmont 29 augustus... Vleermuistocht door Mildenburg 30 augustus... Nacht in de bunker, Vinetaduin Exclusief voor Beschermers (of voor mensen die ter plekke Beschermer worden*). Beschermers betalen € 5,per persoon, € 3,- per kind.

AANMELDEN via www.zhl.nl/ natuuragenda

6


Het Zuid-Hollands Landschap roept samen met Natuur- en Milieufederatie ZH, Natuurmonumenten en IVN - de provin cie op om de realisatie van het Nationaal Natuur Netwerk (de Ecologische Hoofdstructuur) voortvar end op te pakken. In de afgelopen vier jaar heef t dit belangrijke dossier vrijwel stil gelegen. Intus sen dreigt het aantal planten diersoorten verder af te nemen. Het instellen van een prov inciale taskforce is nodig om van koers te vera nderen. Uit onderzoek (TNS NIPO) blijkt dat zeve n op de tien Zuid-Hollanders de aanwezighei d van natuur en groen in hun directe woonom geving belangrijk vinden. Zie ook: www.zhl.nl/op enbrief

* Bent u nog geen Beschermer? U kunt mee, mits u voor de excursie betaalt en ter plekke Beschermer wordt. Alle details vindt u op www.zhl.nl/natuuragenda

foto: Eric Isselee/123RF.com

foto: Floris Scheplitz

Zuid-Hollander wil meer groen en natuur

Binnen in de bunker

Buiten koken, hoe doe je dat? U leert het op een leuke (en smakelijke) manier tijdens de kookworkshops van Het Buiten. Samen met het Zuid-Hollands Landschap worden de workshops gegeven in onder andere Huys te Warmont en Nieuw Leeuwenhorst. Van de deelnamekosten gaat € 5,- p.p. naar het Zuid-Hollands Landschap. Voor data en locaties: www.zhl.nl/natuuragenda

Warme douche

foto: Barbecue magazine FIRE&FOOD

Op Bunkerdag (zaterdag 6 juni) openen alle bunkers in Zuid-Holland hun deuren. Van De Zilk tot Hoek van Holland zijn nog veel bunkers te vinden die als onderdeel van de Atlantikwall zijn gebouwd. Honderduizend mensen moesten hun huis achterlaten omdat de Duitsers deze verdedigingslinie langs de Noordzee wilden aanleggen. Neem een kijkje in de bunkers en beleef het aangrijpende verhaal van sloop en evacuatie langs de kust. Meer informatie vindt u op www.bunkerdag.nl

DE KEIZER VAN DE KIPPEN

Toneel tussen de bomen

Voortaan kan er op onze kampeerterreinen Nieuw Leeuwenhorst en Duinen van Oostvoorne behalve van de natuur ook van een warme douche genoten worden. We hebben de toiletgebouwen gerenoveerd. Bovendien komt er binnenkort een vaste vuurplek. Wilt u ook kamperen in onze natuurgebieden? Word Kampeerbeschermer! Kijk op www.zhl.nl/kamperen

Avontuurlijk spelen bij Brienenoord

foto: Idde Lammers

foto: Geo van Geffen

Kookworkshop in de natuur

In samenspraak met de Volkstuinvereniging van Brienenoord heeft het ZuidHollands Landschap een bestaande speeltuin van de vereniging omgevormd tot een gevarieerde natuurspeeltuin. Traditionele speelelementen zijn afgewisseld met een insectenmuur, picknicktafel, nestschommel en een wilgentunnel. Perken met grond worden zaaibedden voor planten. Onlangs is de speeltuin in Rotterdam feestelijk geopend.

De klapstoelen staan voor u klaar op het sfeervolle landgoed Huys te Warmont; toneelgroep ‘t Woud Ensemble heeft de generale repetitie achter de rug; de voorstelling in de open lucht kan beginnen! In juni zal het ensemble ‘De Keizer van de Kippen’ spelen. Het is een komedie die meer en meer uit de hand loopt. Lijkt het op ‘House of Cards’ of is het meer ‘Fawlty Towers’? Oordeelt u zelf. Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap betalen voor deze bijzondere buitenvoorstelling slechts € 17,50 (i.p.v. € 23,50). De Keizer van de Kippen, zaterdag 13 juni 20.30 uur en zondag 14 juni 15.00 uur. Locatie: Huys te Warmont, Herenweg 139, Warmond (parkeren Beatrixlaan, 10-15 min lopen; wie slecht ter been is kan wel voor de deur afgezet worden). Kaartverkoop via: www.theaterinsblau.nl, of reserveer kaarten door een e-mail te sturen aan [email protected]

IJsjes in het bos Op landgoed Ockenburgh kunt u op warme, zonnige dagen genieten van een ijsje. En wat het extra lekker maakt: een deel van de opbrengst gaat naar het Zuid-Hollands Landschap! De ijscowagen van Aries IJs en Meer staat in de buurt van de Koeweide, aan het einde van de hoofdlaan.


7

FLORA

Liefde

voor en lak aan...

tekst: Hanneke den Held

“(...) hoef ik alleen de bocht nog om dan is er de bebouwde kom zo mooi als geen: de kerk, de linden, het café.” uit: ‘Terugkeer’, Willem Wilmink (1984) Als kind woonde ik in Gouda aan een gracht met linden, de Westhaven. Op zwoele zomeravonden rook je de geur van de linden, hoorde je het geschreeuw van de gierzwaluwen. Linden kennen we vooral als cultuurbomen; pas later ontdekte ik dat ze ook in het wild kunnen groeien. Linden staan symbool voor allerlei dingen. Hier wil ik met name de sociale verbondenheid noemen, in deze tijd een belangrijk item. Vroeger stonden er vaak - en soms ook nu nog - lindebomen in de kern van dorpen en

foto: Filimonov/123RF.com

DE LINDE

Linde, volgens bosbouwers ‘boom van de liefde’ vanwege het hartvormige blad. steden. En op andere knooppunten zoals kerkpleinen en kruispunten: ‘onder de linden’, een teken van verbondenheid. De dichter Willem Wilmink wist dat op zijn eigen wijze samen te vatten! Wat zouden de huidige bewoners van diezelfde Westhaven denken over ‘onder de linden’? Bladluizen in linden lekken zogenaamde honingdauw, waardoor de auto’s kleverig worden. Lastig, maar gelukkig niet echt schadelijk. Honingzoete verbondenheid met een ongelikt bijsmaakje.

VERGADERING VAN BESCHERMERS Zaterdag 6 juni organiseert het Zuid-Hollands Landschap de Vergadering van Beschermers in Veehouderij-Kaasmakerij de Twee Hoeven, Steinsedijk 37 te Haastrecht. Tijdens deze vergadering is er aandacht voor ons beleid en onze activiteiten en worden twee nieuwe bestuursleden benoemd. BESTUURSLEDEN

Volgens het rooster van aftreden treden dit jaar de heren dr. J.J. van Duijn en

8


drs. H.B.R. Letschert af. Voor de invulling van deze vacatures heeft in het tijdschrift 1/2015 een oproep gestaan om naar de functie van bestuurder te solliciteren. De sollicitatiecommissie, bestaande uit leden van het bestuur, heeft met een aantal kandidaten gesprekken gevoerd. Mevrouw A. Papma uit Monster en de heer R. Ruijgrok uit Delft worden door het bestuur voorgedragen voor benoeming tot lid van het Bestuur in de Vergadering van Beschermers. Het eventueel voordragen van tegenkandidaten door beschermers is mogelijk door minimaal vijf werkdagen voor de Vergadering aan de voorzitter, de heer prof. dr. André N. van der Zande, een brief te richten ondertekend door minstens 25 beschermers vergezeld van een schriftelijke bereidverklaring van de tegenkandidaat.

Meld u aan! Wij nodigen u van harte uit om deel te nemen aan de Vergadering van Beschermers. Na afloop van de vergadering is er een korte excursie langs de molen en door de polders van de Hooge Boezem in Haastrecht. Inschrijving geschiedt op volgorde van binnenkomst. Deelname is gratis. U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen aan het bestuurssecretariaat t.a.v. Nelleke van Bergen: [email protected]

PROGRAMMA 10.00 – 10.15 ontvangst met koffie/thee en koek

10.15 – 10.30 opening door prof.dr. André N. van der Zande, voorzitter 10.30 – 10.45 presentatie activiteiten 2014 en toekomstplannen door ir. Michiel Houtzagers, directeur

10.45 – 11.00 gelegenheid tot het stellen van vragen

SPONSORNIEUWS GIFTEN EN DONATIES

Ommetje Zouwendijk Ons natuurgebied De Zouweboezem is van groot belang voor moerasvogels. Niet voor niets is hier de grootste kolonie purperreigers van Nederland te vinden. Recent hebben we het voormalig baggerdepot aan de Zouwendijk bij Meerkerk met gelden van de Nationale Postcode Loterij ontmanteld en weer ingericht als natuur. Dankzij de positieve samenwerking met omwonenden is door dit nieuwe stukje Zouweboezem een ommetje gemaakt. Zo kan iedereen het gebied, bestaande uit rietland, wat bos en een poel beleven. Bij de ingang van het nieuwe ommetje is een kleine parkeergelegenheid langs de Zouwendijk in Meerkerk, net onder het viaduct van de A27 door.

Goudse Rotaryclubs planten fruitbomen

Zaterdag 7 maart hebben leden van de Rotaryclubs Gouda en GoudaBloemendaal in het weidelandschap tussen de Gouderaksedijk en de N207 zes hoogstamfruitbomen geplant. Begeleid door onze terreinbeheerder Rolf van Beek werd er met zichtbaar plezier gespit en geplant. De bomen, van bijna vergeten Hollandse appel-, peren- en pruimenrassen, werden geschonken aan het Zuid-Hollands Landschap dat hier de weilanden beheert. De karakteristieke bomen kunnen meer dan 50 jaar oud worden. Zo leveren ze voor langere tijd fruit én broedplaatsen voor vogels en insecten.

Tijdens NLdoet steken jaarlijks honderdduizenden vrijwilligers, waaronder Koning Willem Alexander en Koningin Maxima, de handen uit de mouwen. Zo deden dit jaar op 21 maart vrijwilligers van de Vereniging voor Natuur- en Landschapsbescherming Goeree Overflakkee goed natuurwerk op de Kleistee. Rabobank Haringvliet schoot bovendien bij door boompjes te sponsoren.

We ontvangen veel giften of spontane verhogingen van de jaarlijks bijdrage. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de gasten een donatie vragen voor het Zuid-Hollands Landschap. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften: 35,- T.g.v. de geboorte van Willem € Tamboer 95,- Ter herinnering aan dhr. mr. € T. Landheer, i.p.v. bloemen 100,- W.L.C.J. Voerman € € 250,- R.G.E. Groos, periodieke schenking € 600,- Dhr. M.H. van Rosmalen, t.g.v. zijn 40-jarig dienstverband bij AkzoNobel € 2.000,- A.M. Woudstra, legaat t.b.v. Heemtuin Tenellaplas € 2.092,- Dhr. R.Schoonderwoerd, legaat € 200.000,- Dhr. A.H. van Rijt, nalatenschap € 545.376,- Dhr. A. ’t Hart, nalatenschap

DE ZUID-HOLLANDSE NATUUR HEEFT UW GIFTEN, GROOT EN KLEIN, ECHT NODIG. ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT! e over nalatenschap? Wilt u meer informati in dit tijdschrift in en Vul de antwoordkaart ijvend onze brochure jbl ontvang gratis en vri op www.zhl.nl/nalaten over nalaten. Of kijk

BEDRIJVEN VRIENDENNETWERK

foto: Jan Bax

Purperreiger, foto: Harry Fiolet

Schenkt u vijf jaar lang een vast bedrag aan het Zuid-Hollands Landschap, dan mag u die schenking aftrekken van het belastbare inkomen. Sinds 2014 hoeft u zo’n schenking niet meer notarieel vast te leggen. Ook voor het Zuid-Hollands Landschap heeft een periodieke schenking een voordeel: het is een structurele gift die we gebruiken bij langdurige projecten. Daarmee investeren we duurzaam in de natuur dichtbij. Wilt u meer weten? Neem contact op met Eveline Blok, (010) 272 22 39, [email protected]. Of kijk op www.zhl.nl/schenken

foto: Rolf van Beek

Schenken zonder notaris

Samen met bedrijven en partners zijn we nog slagvaardiger in wat ons verbindt: de natuur! Neem contact op met Sandra te Morsche, [email protected], (010) 272 22 22 of kijk op www.zhl.nl/vriend

VRIENDEN EN PARTNERS

AkzoNobel Archeon BP Raffinaderij Rotterdam De Friesland Zorgverzekeraar dS+V Gemeente Rotterdam Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk HD Projectrealisatie Nationale Postcode Loterij Shell Thuiszorgorganisatie Florein

Het Zuid-Hollands Landschap besteedt giften verantwoord. Periodieke schenkingen, giften en nalatenschappen zijn voor u fiscaal aftrekbaar en de stichting hoeft over het binnengekomen bedrag geen belasting te betalen. Kijkt u ook eens op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl


9

Openingstijden De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea April t/m oktober: • dinsdag t/m zaterdag 10.00 tot 16.00 uur • zondag 10.00 tot 17.00 uur maandag gesloten November t/m maart: • dinsdag t/m vrijdag 10.00 tot 16.00 uur • zaterdag 12.00 tot 16.00 uur • zondag 10.00 tot 17.00 uur Tijdens schoolvakanties op maandag open. Meer info op www.dunea.nl. Volg ons op twitter: @detapuit. Tefefoon: (088) 347 48 49 of e-mail: [email protected] Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar

‘Beleef de Lente’ weer van start Sinds februari dit jaar kunt u weer live genieten van de vogels van ‘Beleef de Lente’. Onze torenvalken in de Watertoren in Scheveningen maken deel uit van de selectie. U kunt de perikelen van alle vogels volgen via www.beleefdelente.nl of via de site van Dunea.

Broeden Met een beetje geluk zit het vrouwtje torenvalk nu in de kast te broeden. Of nog mooier, zijn er pullen. Door het koude voorjaar kwam de natuur maar langzaam op gang. Ook de torenvalken zijn later met nestelen dan normaal. De broedtijd van onze torenvalk is meestal van begin april tot eind juli. Ze legt dan om de twee dagen een ei. Vorig jaar was een top jaar, toen waren er zes eieren. Het vrouwtje broedt hoofdzakelijk en de man zorgt voor aanvoer van prooien. Eerst voor het vrouwtje en later ook voor de pullen. De eieren komen na 27 tot 31 dagen uit. Het is niet van zelfsprekend

dat alle jongen het redden, vorig jaar was echt exceptioneel. Doordat er voldoende voedsel was, hebben alle zes pullen het gered. Na ongeveer 35 dagen verlieten de jongen het nest.

Prooien De torenvalken in Meijendel hebben een uitgebreid voedselaanbod. Vooral woelmuizen en veldmuizen nuttigen zij graag. Vangen ze per ongeluk een spitsmuis dan doen ze zich hier ook te goed aan. Naast muizen eten de torenvalken ook zandhagedissen, want dit zijn gemakkelijke prooien. Het kale zand in Meijendel, afgewisseld met struiken met dichte onder begroeiing, is een ideale plek voor dit reptiel. Ze ver-

toeven hier graag, maar door hun groene (M) en bruine (V) kleur vallen ze op in het zand en zijn ze makkelijk te vangen.

Pullen Als de pullen na ruim een maand het nest verlaten, vliegen ze de wijde wereld in. Maar waar gaan de jongen naartoe als ze uitvliegen? Torenvalken zijn stand- en zwerfvogels. De jongen zwerven wat rond en vullen de lege plekken in Nederland op. Ze kunnen zich wel over honderden kilometers verplaatsen als het moet. In Nederland zijn ongeveer 5.500 broedparen bekend.

Uiterlijke kenmerken Waaraan herken je het vrouwtje en het mannetje? Het vrouwtje heeft een bruine kop en staart. Het mannetje heeft een grijsblauwe kop en staart en een roodbruin lijf. “Of we dit jaar weer succes hebben in de nestkast kan ik nu nog niet zeggen. Ik stel voor dat u gaat kijken op www.beleefdelente.nl/torenvalk”, Sandra Zittersteijn

10

Dunea • 2 • 2015

Open dag Kikkervallei zondag 28 juni 11.00 - 15.00 uur

Entree gratis

De route wordt vanaf het Watertorenplein, de vallei Meijendel en de Wassenaarse Slag aangegeven met borden.

Activiteiten en excursie aanbod Vrijdag 29 mei

Donderdag 18 juni

Woensdag 29 juli

Excursie voor fotografen naar de Aalscholverkolonie in Meijendel Start: 06.00 uur

Avondwandeling door Meijendel Start: 19.30 uur

Woensdag 10 juni

Meijendel tussen schemer en middernacht Start: 22.00 uur

‘Overleven in het duin’ in de Ganzenhoek door Dunea en Staatsbosbeheer (duur: ruim 2 uur) Start: 19.00 uur

Avondwandeling door Solleveld Start: 19.30 uur ‘Dieren van het duin’ in de Ganzenhoek door Dunea en Staatsbosbeheer (duur: ruim 2 uur) Start: 19.30 uur

Donderdag 11 juni Vogels kijken langs de plassen Start: 19.30 uur

Woensdag 17 juni ‘Orchideeën en meer zomerbloei’ in de Ganzenhoek door Dunea en Staatsbosbeheer (duur: ruim 2 uur) Start: 09.30 uur

Vrijdag 26 juni

Woensdag 1 juli ‘Overleven in het duin’ in de Ganzenhoek door Dunea en Staatsbosbeheer (duur: ruim 2 uur) Start: 14.00 uur

Dinsdag 14 en woensdag 15 juli Workshops in het wild voor kids en volwassenen Start: ochtend en middag Nadere informatie volgt

Zondag 13 september Natuurfeestdag Vanaf 11.00 uur tot 16.30 uur Toegang gratis Natuur beleven, leren over water en vooral lekker spelen gaan hand in hand op de jaarlijkse Natuurfeestdag. Dit jaar op zondag 13 september. Het evenement heeft tot doel jong en oud beter kennis te laten maken met de prachtige, veelzijdige duinen en van de natuur te laten genieten.

Ook de schapen die als begrazers helpen met het onderhoud, zijn meestal van de partij. Partners aanwezig op de natuurfeestdag van Dunea zijn o.a. de Stichting Het ZuidHollands Landschap, Museon, Staatbosbeheer, het Bewaarde Land, IVN, KNNV, vogelwerkgroep Meijendel, stichting Duinbehoud en nog veel meer. Kijk voor meer informatie, aanmelden en prijzen op www.dunea.nl/bezoekerscentrum of bel (088) 347 48 49

Er zijn altijd veel (gratis) activiteiten: diverse workshops, natuurexcursies, bomen klimmen, hutten bouwen en knutselen.

Colofon Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn (eindredactie) Foto’s en illustraties: Annelies ’t Hooft, Dunea Beeldbank. Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47

Dunea • 2 • 2015

11

NATUURBEHEER

Zwarte Stern

komt meer en meer terug in de Krimpenerwaard

Chl

Het gaat goed met de zwarte stern in de Krimpenerwaard. Door extra maatregelen, en steun van onder andere het Streekfonds Krimpenerwaard, kan het aantal vogels de komende jaren nog verder stijgen.

idonias

tekst: Idde Lammers

foto: Henny de Groot

ni g e

12


r

e

STEUNTJE IN DE RUG

Het neerleggen van nestvlotjes is onderdeel van een omvangrijker project om deze vogels een steuntje in de rug te geven. “Door bijvoorbeeld hier en daar sloten te verbreden, geven we de zwarte stern een omgeving waar ze rustig naar insecten en vis kunnen zoeken”, vertelt De Ruijter. “Op breder water zijn de sterns veiliger. Ze worden daar minder makkelijk door roofdieren gepakt en zo groeien er meer jongen op. Bovendien wordt een groot aantal sloten uitgebaggerd.

Zo gemaakt! ZWARTE STERN (CHLIDONIAS NIGER) · · · · · · ·

Kop-staart 23 cm, vleugelspanwijdte 65 cm Gitzwarte kop, geleidelijk grijsachtig richting borst, vleugels en staart Komt april/mei in Nederland, vertrekken half augustus naar West-Afrika In laagveenmoerassen en poldersloten Legt meestal drie eieren op drijvende waterplanten of nestvlotje Voedsel: insecten, larven, vis Ruim 400 broedpaartjes in Zuid-Holland

Broedende zwarte stern, foto Nico de Both

Het is lente in de Krimpenerwaard. De rand van een brede sloot in polder De Nesse kleurt paars van echte koekoeksbloemen. Boven het water jaagt een zwarte stern. Met een trage vleugelslag plukt hij libellen uit de lucht. Om vervolgens zijn jongen te voeren op een drijvend nestvlotje. Zo’n 350 van deze vlotjes drijven speciaal voor deze vogels overal in het water van de Krimpenerwaard. Vrijwilligers en medewerkers van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard en het Zuid-Hollands Landschap hebben de vlotjes in de sloten gelegd en de zwarte sterns maken er dankbaar gebruik van. Vorig jaar broedden er zo’n 166 paartjes zwarte stern in de Krimpenerwaard. Enkele op drijvend blad van de krabbenscheer of gele plomp, de meeste op de nestvlotjes. “We kiezen de plaatsen voor de vlotjes zorgvuldig uit”, vertelt Quirijn de Ruijter, assistent regiohoofd Veenweiden van het Zuid-Hollands Landschap. “Zwarte sterns houden van rust en drijvende waterplanten. Ook moet er voldoende voedsel in de directe omgeving zijn. Omdat de vogels veel insecten eten, kiezen we voor sloten en plassen met bloemrijke oeverranden. Daar zullen de vogels genoeg insecten vinden.”

Hierdoor verbetert de waterkwaliteit en kan de krabbenscheer weer toenemen. Zo is het uitleggen van vlotjes op termijn hopelijk niet meer nodig.”

VLIEGENDE AMBASSADEUR

In samenwerking met agrarische natuurverenigingen zullen nog enkele honderden nieuwe nestvlotjes gemaakt en uitgelegd worden. Quirijn: “De aantallen broedparen nemen door de inspanningen van de afgelopen jaren al gestaag toe. Je kunt de zwarte stern beschouwen als de vliegende ambassadeur van onze typisch Zuid-Hollandse veenweiden. De zwarte stern hoort thuis in de Krimpenerwaard. Wandelaars en fietsers gaan in de nabije toekomst vast en zeker nog vaker deze prachtige vogel tegenkomen.”

Van nature broeden zwarte sterns op veldjes van de drijvende krabbescheer en ander plantenmateriaal. Een nestvlotje immiteert dat perfect. Zo’n vlotje bestaat uit een handvol waterplanten, wat grondmateriaal, gaas en hout. Hier ziet u een van de vrijwilligers die zo’n vlotje in een sloot legt: www.zhl.nl/zwartestern

STREEKFONDS KRIMPENERWAARD

Het zwarte stern-project is één van de vijftien projecten die gefinancierd worden uit het Activiteitenplan van het Streekfonds Krimpenerwaard. Dit fonds is opgericht om het karakteristieke veenweidenlandschap in stand te houden en waar mogelijk te versterken. Bestuurslid Katrien Prak: “Het bijzondere aan het Activiteitenplan is dat verschillende partijen die zich bezighouden met het beheer van het veenweidenlandschap en het behoud van cultureel erfgoed met elkaar samenwerken. Hierdoor is er veel kennisuitwisseling en komen projecten snel van de grond. Natuurlijk draagt ook een provinciale subsidie, de Nationale Postcode Loterij en de Vlinderstichting bij aan de voortvarende uitvoering van projecten. Ik noem er slechts enkele: het snoeien van knotbomen langs tiendwegen, het aanleggen van halfnatte weidevogelgebieden en het voor recreanten aantrekkelijk maken van het gebied bij en rond de Zesde Boezemmolen van Haastrecht.”


13

tekst: Nadine Mussert

NATUUR EN GEZONDHEID

Groen is gezond! Steeds meer gezonde, groene activiteiten in onze gebieden

Met je blote voeten door de golven... Wie slecht ter been is, komt daar niet aan toe. Op de Dag van de Zandmotor genoten zo’n 200 bewoners van de Haagse zorginstellingen Florence en Parnassia van een uniek stukje natuur. Het Zuid-Hollands Landschap en partners organiseren steeds meer van dit soort initiatieven. Want buiten zijn in een

“Sommige bewoners hadden de zee al twintig jaar niet meer gezien”, vertelt Yvonne Jansen van Florence. “Als je moeilijk loopt, zijn mensen vaak te bescheiden om hun familie om zo’n uitje te vragen. Ze hebben die dag zo intens genoten! Er is nog lang over nagepraat en ze kijken uit naar de volgende stranddag.” Graag zou Florence mensen vaker meenemen de natuur in. “Als mensen hier zo geweldig van genieten, dan moet dat wel goed zijn voor hun

14


gezondheid. Maar er komt heel veel bij kijken. Paden moeten goed begaanbaar zijn, vrijwilligers sterk genoeg om rolstoelen door ruig terrein te duwen, er zijn aangepaste sanitaire voorzieningen nodig.”

SAMEN IN BEWEGING

Wie regelmatig de natuur in gaat, maakt minder kans op allerlei gezondheidsklachten als overgewicht, stress, hart- en vaatziekten en dementie.

Bewegen in een mooie groene omgeving is extra stimulerend. Daarom werkt het Zuid-Hollands Landschap mee aan het meerjarenprogramma ‘Natuur en Gezondheid’. Het programma mikt op diverse doelgroepen met allerlei activiteiten. Het Zuid-Hollands Landschap is de initiatiefnemer en het project wordt mede mogelijk gemaakt door Dunea, Parnassia, Florence, KNBLO, SV Loosduinen, gemeente Den Haag, IVN, provincie Zuid-Holland en de Nationale

foto: Nelleke den Boon

tekst: Marion de Boo

groene omgeving, dát is goed voor onze gezondheid.

Postcode Loterij. Samen starten we in de regio Den Haag om inwoners te inspireren meer te bewegen in het groen.

GROENE FITNESSRUIMTE

Niet alleen ‘de doorsnee Zuid-Hollander’ moet gezonder en fitter worden. Ook steeds meer zorgverleners nemen hun cliënten mee naar buiten in plaats van ze binnen vier muren te behandelen. Het groen dient als fitnessruimte of behandelkamer. Ook kan het de ‘werkplaats’ zijn waar cliënten als dagbesteding helpen met natuurbeheer. En werknemers van bedrijven konden vorig jaar ondermeer meedoen aan de Haagse Wandelmaand voor Werknemers. Verder staan onder andere op het programma: Biowalking voor diabetespatiënten, Wandelfit voor iedereen die zijn conditie wil verbeteren, een nieuwe wandelkaart voor de terreinen Ockenburgh en Solleveld bij Loosduinen en vrijwilligerswerk bij het groenonderhoud in natuurgebieden.

foto: Idde Lammers

AFLEIDING

Wandelen op landgoed Ockenburgh

Sportdocent Sjoerd van der Vlugt van zorginstelling MPPG Parnassia begon vorig jaar oktober met wandeltrainingen voor 50-plussers die in dagbehandeling zijn wegens psychiatrische klachten. “De herfst was zo prachtig, er waren zoveel paddenstoelen, dan beleef je buiten altijd wel iets moois. Bewegen is heel belangrijk om ook je psyche in conditie te houden. Bovendien helpt de natuur om je gedachten te verzetten. Je ziet altijd wel iets nieuws, iets moois en wie afleiding heeft, gaat niet zo gauw piekeren”, zegt Van der Vlugt.

Schrijf in voor de Dag van de Zandmotor Op 7 en 8 september zijn er nieuwe stranddagen. Bent u 65-plusser en slecht ter been? Dan nodigen we u van harte uit voor de Dag van de Zandmotor. Zo’n prachtige dag samen met een familielid of vriend meemaken? Ook dat kan. Voor meer informatie en aanmelden: www.zhl.nl/dagvandezandmotor

VERADEMING

Een groep van gemiddeld acht deelnemers gaat nu wekelijks anderhalf uur met een wandeltrainer op pad. “Voor veel mensen is dat zo’n verademing! Deze groep komt zelf niet zo makkelijk in beweging en hun medicijngebruik maakt ze extra vatbaar voor overgewicht en diabetes. Het gemiddelde tempo op de wandelingen begint al flink te stijgen!” vertelt Van der Vlugt enthousiast. “We willen mensen activeren, ze helpen bij hun terugkeer in de maatschappij. Zo’n wandelgroep geeft sociale contacten en je leert bijvoorbeeld om te gaan met afspraken. Liefst zien we onze deelnemers op den duur doorstromen naar ‘gewone’ wandelgroepen. Sommigen kunnen misschien worden opgeleid tot vrijwillig wandeltrainer en zelf een nieuwe groep starten. Voor ons is het Zuid-Hollands Landschap een verrassende partner, uit deze samenwerking komen allerlei originele ideeën voort.”

Op de Dag van de Zandmotor, vorig jaar september bij Kijkduin gehouden, konden zo’n 200 bewoners van de Haagse zorginstellingen Florence en Parnassia genieten van een uniek stukje kust. “Het was een onvergetelijke dag”, aldus Maarten Laming van het Zuid-Hollands Landschap. “Op het strand reden huifkarren, er lag een rolstoelvriendelijk wandelpad, een strandrups vervoerde rolstoelen en vrijwilligers en medewerkers, zoals hier mijn collega Fred, stonden de gasten bij.”


15

foto: © Eurosense B.V., tekst: Marloes Wellenberg

KIJK OP ZUID-HOLLAND

Ooit lag hier het KEUKENDUIN Op deze foto overheerst het groen, maar dit gebied is beroemd om zijn vrolijke kleuren. Van over de hele wereld komen mensen in de lente naar bloembollenpark Keukenhof bij Lisse. Dat er ook een prachtig bos is met deze naam en een kasteel, is veel minder bekend. De naam stamt uit de middeleeuwen, toen dit duingebied het ‘Keukenduin’ werd genoemd. Er werd gejaagd door en voor de bewoners van het nabijgelegen Slot Teylingen en de konijnen uit het duin kwamen dus letterlijk in de keuken van Teylingen terecht. In 1641 liet Adriaen Maertensz. Block hier het huis bouwen dat we nu kennen als Kasteel Keukenhof. Block had zijn fortuin gemaakt in Oost-Indië, maar moest daar vertrekken na beschuldigingen van illegale handel en omkoperij. Hij vestigde zich in Lisse en kocht van zijn zwagers een stuk grond in het Keukenduin. De streek was populair bij buitenplaatsbezitters. Op de strandwallen woonde je hoog en droog en Haarlem en Leiden waren dichtbij. De bereikbaarheid werd nog verbeterd door de aanleg van de trekvaart tussen Haarlem en Leiden in 1657. Links op de foto is de Leidsevaart goed te zien. Zou Adriaen Maertensz. Block nog eens terugkeren, dan zou hij zijn huis, het huidige Kasteel Keukenhof niet meer herkennen. Het is inmiddels grondig verbouwd. Ook het landschap in deze streek is in de loop van de tijd ingrijpend veranderd. De strandwallen zijn in de 19de

eeuw grotendeels afgegraven voor de zandwinning en de overgebleven grond bleek zeer geschikt voor de teelt van bloembollen. Een uitzondering vormt het Keukenhofbosch. Het is een zeldzaam stuk strandwal dat, ondanks plannen in die richting, nooit is afgegraven. Sinds 1995 is het Keukenhofbosch (33 ha) in beheer bij het Zuid-Hollands Landschap.

FIETSEN LANGS BOLLEN EN KASTELEN

De kastelenroute, een mooie fietstocht rondom Leiden van circa 40 km, komt ook langs Kasteel Keukenhof en het Keukenhofbosch. www.zhl.nl/kastelenroute

Heerlijk: uitwaaien én vogels spotten tegelijk

Recommend Documents