Heemtuinjournaal. Jaargang 20 Najaar 2014

Heemtuinjournaal Jaargang 20

Najaar 2014

Op 15 juni 2014 heeft burgemeester Milo Schoenmaker samen met Tamar Möckelmann het nieuwe “logobord” onthuld. Voorwaar een feestelijk begin van het 30-jarig jubileum van de Heemtuin Goudse Hout.

In dit nieuwe Heemtuinjournaal kijken we nog even terug op het mooie jubileum en de fotoexpositie. We hebben er allemaal een goede herinnering aan. En verder nog aandacht voor de natuurwerkdag, winterslapers, chinese bieslook en zo meer.

Zie voor het laatste nieuws onze website www.heemtuingoudsehout.nl. We proberen de website actueel te houden. Als er ideeën zijn voor de website, we horen het graag.

1

Agenda 2014 Elke zaterdag wordt er vanaf 13.00 uur op de Heemtuin gewerkt. De landelijke natuurwerkdag is zaterdag 1 november. Ook de Heemtuin doet weer mee vanaf 10.00 uur. Zie ook de rubriek “Van de bestuurstafel”. De Nieuwjaarsborrel is op zaterdag 3 januari 2015. Vanaf 16.00 uur in onze werkschuur.

Van de bestuurstafel De afgelopen periode heeft in het teken gestaan van onze jubileum-open-dag op 15 juni. Door de PR-commissie is veel werk verzet om dit een geslaagde dag te maken. En dat is zeker gelukt. De dag werd officieel geopend door Milo Schoenmaker, burgemeester van Gouda en mede dankzij het prachtige weer konden we een groot aantal bezoekers verwelkomen. De heemtuin bestaat 30 jaar en dat hebben we gevierd ! In de maanden juli en augustus heeft de heemtuin zich vervolgens nog gepresenteerd met een prachtige foto-expositie in de Etalage van de Stad. Op de tentoonstelling was een zeer wervende film te zien van de heemtuin. Deze film kan trouwens nog steeds worden bekeken op onze website www.heemtuingoudsehout.nl. De hooidag op de eerste zaterdag in september was bijzonder geslaagd. Ook dit jaar ontbraken de heerlijke pannenkoeken van Mieke en haar moeder niet. Mede daardoor kregen we het hooi bijna in recordtijd weer van het hooiland af. Op dit moment zijn we als bestuur druk bezig met de voorbereiding van de natuurwerkdag op 1 november a.s. Iedereen is daarvoor natuurlijk van harte uitgenodigd. Meld je aan op www.natuurwerkdag.nl/meedoen ! Traditioneel is dit het begin van het winterseizoen. We zijn dus ook bezig met de invulling van het winterprogramma. Elke zaterdagmiddag werken we van 13:00 uur tot 17:00 uur op de heemtuin, voor zo ver het weer dat toelaat. Zoals gebruikelijk zakte het waterpeil op de heemtuin weer behoorlijk door weinig regen en veel verdamping. Water inlaten van buiten proberen we zo veel mogelijk te beperken vanwege de slechte kwaliteit van dit water. We werden deze zomer geholpen door de extreme regenval op 28 juli. In een dag tijd steeg het peil met 20 centimeter. In het algemeen is de waterkwaliteit aan het eind van het jaar beter dan in de zomer. Vanaf eind oktober gaan we daarom zeer gedoseerd water van buiten af in laten. Dit is dan de basis voor een watervoorraad, die in de loop van de winter verder wordt opgebouwd door een neerslagoverschot. Het vrijwilligerswerk in het landschap werd in de provincie Zuid-Holland altijd ondersteund door Landschapsbeheer ZH. Zo leenden wij daar gereedschappen voor de natuurwerkdag en konden wij daar cursussen op allerlei gebied volgen. Ook de verzekeringen van onze vrijwilligers tegen ongevallen en aansprakelijkheid waren daar geregeld. Helaas is deze organisatie door stopzetting van subsidies ter ziele gegaan. Vanuit de provincie is nu een programma opgezet met een looptijd van twee jaar, die de taken van Landschapsbeheer overneemt. Dit programma heet “de Groene Motor” en wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van het Zuid-Hollands Landschap en Erfgoedhuis ZH. Wij gaan er van uit dat dit programma na twee jaar een definitieve vorm krijgt, zodat de ondersteuning van het vrijwillig landschapsbeheer ook in de toekomst gewaarborgd is. Sjaak Witteveen

2

30-jarig bestaan van de Heemtuin Een korte impressie met wat foto’s:

3

De foto-expositie in het Huis van de Stad

Door het 30-jarige bestaan van de Heemtuin, heeft de PR-groep overuren gemaakt. Eén van de discussiepunten betrof het houden van een fotowedstrijd of een foto-expositie. Toen de ‘Etalage van de Stad’ haar expositieruimte in het Huis van de Stad beschikbaar stelde, en nog wel voor 2 maanden, was de keuze snel gemaakt: een expositie! Het moest zo professioneel mogelijk worden aangepakt, daar was iedereen het snel over eens. Foto’s genoeg. En gelukkig ook nog foto’s van de begintijd van de Heemtuin. Verder waren er nog de prachtige foto’s op canvas, welke al eens in het Filmhuis en de Hartloper gehangen hebben. Bij het inventariseren van aanpak en opzet werd het steeds duidelijker dat er veel werk te doen viel in weinig tijd. Er werd versterking gezocht en gevonden. Ik (Janny Smalbil) had er wel zin in. Op naar de Etalage van de Stad voor een eerste inventarisatie van de expositieruimte in het nieuwe stadskantoor. Een grote ruimte met 7 panelen, die aan weerskanten gebruikt konden worden, dus in feite 14 panelen. Hoe krijg je die vol? Per paneel een thema was snel bedacht, maar hebben we wel 14 thema’s? En voldoende foto’s die je goed kunt vergroten, zonder kwaliteitsverlies? Omdat de expositieruimte groot was, kwam er ook een idee om de expositie verder aan te kleden met attributen zoals een houten rijf, een hooivork, klompen, maquette, vogelnestkastjes, en bijv. kenmerkende heemtuinplanten in een grote tobbe. Iedereen werd steeds enthousiaster. Als blikvanger waren de panoramafoto’s van Sjaak, van de vier seizoenen, enorm geschikt. Met hulp van ‘Meijboom fotografie & lijsten’ is het gelukt om deze op groot formaat af te drukken en op polystyreen te bevestigen. In overleg met Hans, de penningmeester, hebben we nog meer foto’s op deze manier kunnen laten afdrukken. Om te voorkomen dat de Heemtuin failliet zou gaan, heeft Hans ook zelf veel foto’s op zijn eigen printer afgedrukt. Deze zijn door cliënten van de Gemiva-SVG Groep gelamineerd.

4

Trees had ondertussen contacten gelegd met ‘Het Toverlint’, de Goudse film- en videoclub. Zij waren bereid een film te maken over het reilen en zeilen op de Heemtuin. Dit heeft geresulteerd in een prachtige, sfeervolle film van ca. 7 minuten, met o.a. aandacht voor de bijenstal van Gerard Stams en het kabouterpad. Het is Trees, met nogal wat moeite, zowaar gelukt toestemming te krijgen om een gedicht van Leo Vroman te mogen gebruiken. Het gedicht ‘Een waterhoentje’ werd op een paneel gecombineerd met een foto van een waterhoentje met een kuiken. Mooier kon niet. We hadden binnen korte tijd meerdere thema’s bedacht als: geschiedenis, vogels, vlinders, educatie, wandeling, etc. We hadden niet alleen foto’s van Sjaak en mij, maar ook van Jaap (van Dam), Goof Overbeek en Freek Mayenburg. We wilden op ieder paneel in de linkerbovenhoek een klein kaartje met daarop het thema en uitleg wat er te zien was. Het eerste vermoeden van teveel panelen en te weinig materiaal werd al ras door de werkelijkheid ingehaald: te weinig panelen en teveel materiaal. De oplossing lag in het combineren van foto’s en materialen op een paneel en (helaas) ook wat schrappen. Het inrichten van de expositie met Hans, Trees en Jaap (Flipse) was nog een project op zich. Schuiven met panelen, waar zetten we een grote bos bloemen, waar de maquette, waar de materialen, foto’s ophangen met klittenband, die foto links, nee toch maar rechts en dan iets meer naar boven. Trees en ik bleken allebei een fotografen-oog te hebben. Tot slot nog wat losse foto’s op de richel aan de zijmuur (met o.a. het schilderij van Dorien) en later nog een kruiwagen met hortensia’s. De inrichting was klaar, maar het werk nog niet. Regelmatig moest het water van de bloemen ververst, de heemtuinplanten en de hortensia’s verzorgd en folders bijgevuld. Bij toerbeurt waren er Heemtuiners om bezoekers te ontvangen en van informatie voorzien. Het is achter de rug. We kunnen terugkijken op een mooie expositie, getuige de positieve reacties van de afdeling Communicatie van de Gemeente Gouda, de verhalen van de bezoekers in het gastenboek en onze eigen ervaringen. Janny Smalbil, vrijwilliger

Samen een hoop doen voor ringslangen Jaarlijks biedt de Heemtuin Goudse Hout een educatief-programma aan de Brede School Gouda aan. Een vrij nieuwe “loot” aan dit programma zijn de activiteiten van Lian om met kinderen van de groepen 6 en 7 een opzet te maken voor een ringslangenbroeihoop en daarna ook nog een winterplekje voor egels. Er waren veel aanmeldingen voor deze buitenschoolse activiteit. Enkele kinderen kwamen zelfs op een wachtlijst terecht. Op 10 en 17 oktober was het zover. Twee keer kwam er een groep van 6 kinderen om te kijken in de hoop van het vorige jaar. Zouden er eieren in zitten? Jammer genoeg niet, maar ze kwamen wel wormen, padden, kikkers en een echte muis tegen. Een begin werd gemaakt met een nieuwe broeihoop. Dat gebeurde met aarde, compost, takken en echte paardenmest. In de werkschuur liet Lian slangeneieren zien. Die zagen er best bijzonder uit. De kinderen vonden het erg leuk. Eén jongen zei na afloop, op de vraag van z’n vader wat hij er van vond: “ik dacht het leuk zou zijn maar HET WAS NOG DERTIG KEER ZO LEUK”.

5

Een beetje geduld, maar dan... Ieder voorjaar is het altijd weer een verrassing welke planten er terug komen in het keukenkruidenvak. De Grote engelwortel, de Roomse kervel en de Bieslook laten zich al vroeg zien. Ze staan al in bloei als de Chinese bieslook voorzichtig komt kijken. Het leuke is dat ze het ieder jaar beter doet. Pas eind augustus zie je de witte knoppen en daarna de mooie witte bloempjes, waar veel insecten op af komen. De namen van de Chinese bieslook De Latijnse naam is Allium tuberosum. In het Nederlands is zij tegenwoordig beter bekend als Knoflookbieslook, in het Chinees Jui Cai, in het Engels Garlic chives, in het Thais Kuichai en in het Maleis Kuchai. Over het kruid De plant hoort tot de lookfamilie. Zij is verwant aan ui, prei en knoflook. Het is een winterharde plant met platte smalle bladeren, die in een punt uitlopen. De hoogte van het blad is 15 tot 20 cm. De bloemstengels steken boven de plant uit en worden ongeveer 40 centimeter hoog. De stervormige bloempjes zijn bij elkaar geclusterd tot een fraai wit bloemscherm. Het kruid bloeit in juli-augustus en was dit jaar zelfs eind september nog prachtig. De plant groeit in de gematigde streken van Noord-Europa en Azië. Vermeerderen kun je de plant door scheuren of zaaien. Zaai de zaadjes in groepjes van drie in een pot of in de volle grond. Oogsten: jonge blaadjes zijn het lekkerst, 1 à 2 cm boven de grond afknippen.

Uitgebloeide Chinese bieslook Foto Jaap van Dam Zaadvorming

In de keuken De Chinese bieslook heeft een zachte knoflook smaak. Als je het eet, ruik je daarna niet naar knoflook. Dit kruid komt het best tot zijn recht in koude sausen, kruidenboter, eiergerechten en gemengde salade. Meekoken heeft niet veel zin, de blaadjes worden slap en verliezen hun smaak. In de Aziatische keuken worden de bloemstengels met nog ongeopende bloemknopjes gegeten. De bloem kan door bakbeslag gehaald worden, vervolgens worden gefrituurd en met een sausje opgediend. Chinese bieslook vind je hooguit in Aziatische winkels of een groente speciaalzaak Gezond Chinese bieslook bevordert de eetlust en de spijsvertering. Het heeft een vochtafdrijvende werking. Trees Rood-Wouda

6

Wist u dat? … -

op de Open Dag 300 mensen zijn geweest, waaronder 30 kinderen; de ‘3’ en de ‘0’ voor ons dus erg belangrijk waren; er in de Goudse Hout bodemonderzoek plaatsvindt; dit gebeurt om te zien of er verontreinigingen in de bodem zitten; de heemtuin een mooie locatie is voor het maken van trouwfoto’s; deze zomer trouwfoto’s zijn gemaakt; een purperreiger op de heemtuin op bezoek is geweest; onze oudste groene Piet dit jaar 100 jaar is geworden; Sjaak vooraf echt niets wist van zijn vrijwilligerspenning; 2 meiden op de hooidag flink hebben meegewerkt, omdat zij de heemtuin vele jaren geleden hebben leren kennen samen met hun ouders; de heemtuin-film nog steeds op de website te zien is.

Najaar Spreeuwen bewolken het zwerk. Enkelen nog zwetend aan het werk. De tuin bijna in ruste. Vertel eens wie daar nog kluste ? Witte krodde – lisdodde Dichtersnarcis-gele lis Vogelmelk- aronskelk Sneeuwroem- gele ganzenbloem: Alle weg of diep verscholen.. Kikkers die nog dolen, De zomer is passé. Nu heeft herfst de wind mee.

Heemtuindichter

7

Wilgen in verschillende seizoenen Dat het landschap er in verschillende seizoenen anders uitziet, blijkt duidelijk uit onderstaande collage.

Fotocollage “wilgen in verschillende seizoenen” door André Fokker

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het Heemtuinjournaal is een uitgave van de Stichting Heemtuin Goudse Hout voor medewerkers, donateurs en elke overige geïnteresseerde. Adressen: (website) www.heemtuingoudsehout.nl (e-mail) [email protected]

8