Healthy Pregnancy 4 All vroege start, lang profijt Adja Waelput 8 juni 2015, UMCG
Gezond ouder worden gebeurt in de baarmoeder
… en die verschillen zijn er al vanaf de geboorte
Perinatale sterfte 2000 - 2008
Perinatale sterfte: • doodgeboorte na 22 weken • sterfte in de 1e week na de geboorte • per 1000 geboorten
NL: 9,5 per 1.000 geboorten
Denktas et al, 2014
Babysterfte
Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Verminderde ontplooiing en kansen als kind en van toekomstige generaties
Ongunstige perinatale uitkomsten & sterfte
‘BIG 4’
15%
PERINATALE STERFTE Sterfte tussen 22 weken zwangerschapsduur en de eerste 7 dagen na de geboorte
85%
PERINATALE MORBIDITEIT -
-
-
Aangeboren afwijkingen Vroeggeboorte (<37 weken) Laag geboortegewicht (
Bonsel et al., 2010
Perinatale morbiditeitsverschillen in NL (2000-2008)
Perinatale morbiditeit (ziekte): • aangeboren afwijkingen • vroeggeboorte • laag geboortegewicht
• lage Apgar score
NL: 177,9 per 1.000 geboorten Denktas et al, 2014
In Rotterdam maakt één op de zes baby’s een slechte start
Babysterfte
Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Verminderde ontplooiing en kansen als kind en van toekomstige generaties
Zuigelingensterfte Kindersterfte Jeugdcriminaliteit Jeugdwerkloosheid Jeugdzorg Kinderen in achterstandswijken Kinderen in armoede Kindermishandeling Voortijdige schoolverlaters Achterstandsleerlingen Kinderen met een handicap Tienermoeders
Het kwetsbare begin: embryonale en foetale gezondheid
Sociale omgeving
Steegers, 2014
Gezond geboren worden begint al vóór de bevruchting Waarom? Eerste maanden zijn bepalend voor verloop van de rest van de zwangerschap Meeste risicofactoren voor Big4 uitkomsten zijn al vóór de zwangerschap aanwezig bij de ouders of in de omgeving. Big4 = vroeggeboorte, te laag geboortegewicht, aangeboren afwijkingen en slechte start
Preconceptiezorg Preconceptiezorg is het geheel aan maatregelen ter bevordering van de gezondheid van de (aanstaande) moeder en het aanstaande kind die, willen ze effectief zijn, bij voorkeur vóór de bevruchting moeten worden genomen (GR, 2007)
Nieuw denkkader nodig • Grote verschillen in perinatale gezondheid
• Gezond geboren worden begint al vóór de bevruchting • Invloed van juist ook niet-medische risico’s en armoede • Consequenties voor gezondheid toekomstige generaties
• Noodzaak tot vernieuwing van zorg • Noodzaak tot afstemming van zorg • Noodzaak tot wetenschappelijk onderzoek / zorgexprimenten
16
Steegers et al. Medisch Contact 2008 en april 2013
2008 Rotterdam
Preconceptiezorg
Zwangerschap Veilig bevallen
> 2011, landelijk
Kraamzorg
Consultatiebureau
Ketenmaatregelen, onderzoek, monitoring, evaluatie
Intercon ceptiezorg
Geselecteerde gemeenten Appingedam Groningen
Delfzijl Menterwolde Pekela
14 gemeenten aanpak op wijkniveau Almere
Amsterdam Den Haag
Enschede
Utrecht Schiedam
Nijmegen
Tilburg
Heerlen
Geselecteerde gemeenten Appingedam Groningen
Delfzijl Menterwolde Pekela
14 gemeenten aanpak op wijkniveau Almere
Amsterdam Den Haag
Enschede
Utrecht Schiedam
Nijmegen
Tilburg
Heerlen
Projectdoelen Healthy Pregnancy 4 All •
Aanpak perinatale problematiek in Nederland
•
Ontwikkeling en implementatie van experimenten voor:
•
-
programmatische preconceptiezorg
-
vernieuwde risicoselectie tijdens de zwangerschap met zorgpaden passend bij de lokale situatie
Kennisontwikkeling; identificeren van best practices
Wat willen we weten? Preconceptiezorg
• Worden risicogroepen bereikt door huisartsen, verloskundigen en het CJG met kinderwensspreekuren? • Verbetert de preconceptionele gezondheid van de deelnemers? R4U en zorgpaden • Is het haalbaar om de R4U en de bijbehorende zorgpaden te implementeren? • In welke mate verandert de perinatale morbiditeit door systematische risicosignalering met de R4U en de bijhorende zorgpaden? Denktaş et al, 2014
22
Preconceptiezorg onder de aandacht
Publieksvoorlichting met flyers, posters en infokaartjes
Groepsvoorlichting
Via de huisarts, verloskundige of de verpleegkundige van het consultatiebureau
Risicoselectie in de zwangerschap 3 elementen: 1. Rotterdam Reproductive Risk Reduction (R4U): -
Doel: vroege risicosignalering tijdens zwangerschap
-
Afgenomen tijdens 1e / 2e consult in de zwangerschap
2. Zorgpaden:
-
Gekoppeld aan R4U risicoscores
-
Doel: ondersteuning en vorming werkprotocol
-
Brengt systematiek aan en verbindt zorgverleners
-
Binnen HP4All vooral voor niet-medische risicofactoren
3. Multidisciplinair overleg (MDO): -
Bespreking casus met score boven afkapwaarde
R4U scorekaart R4U scorekaart (Rotterdam Reproductive Risk Reduction) •
Sociaal
Uniforme risicoschatting
Alg. medisch
door 1e, 2e en 3e lijn •
Eenduidige classificatie (ja/nee)
Etnicitei t
Obstetrisc h
-
geen risico
-
één specifiek risico
-
stapeling van risico’s
Zorg
Leefstijl
Voorbeeld zorgpad psychosociaal
27
Waarom via gemeenten, niet via de zorg?
Wat heeft HP4All gebracht?
• lokale netwerken van geboortezorg en public health • geboortezorg & gezonde start op de gemeente-agenda • inbedding geboortezorg in activiteiten van gemeenten/GGD-en • ontwikkeling zorgpaden
- inzicht in wat er beschikbaar is & geboden kan worden - respect voor elkaars werk en competenties • wetenschappelijke inzichten & nieuwe vragen
30
Thema’s HP4All-2
1. Integratie van risicosignalering & zorg rondom het kwetsbare gezin tussen de verloskundige zorg en JGZ 2. Het toerusten van de kraamzorg voor risicosignalering in het gezin en toeleiding tot de JGZ 3. Interconceptiezorg; de voorbereiding op een nieuwe, volgende zwangerschap, zowel vanuit de geboortezorg als via de JGZ-contactmomenten
Preconceptiezorg
bevallen
Kraamzorg
Consultatiebureau
Intercon ceptiezorg
[email protected]
Adja Waelput:
[email protected]
