Koninklijke Nederlandse Voetbalbond
HÉ, SCHEIDS... KOM OP!
JE GROEIT ALS SCHEIDS
MASTERPLAN ARBITRAGE
3
2
INHOUDSOPGAVE
VOORWOORD
3
MASTERPLAN ARBITRAGE
4
ACHTERGROND
7
I
WERVING, SELECTIE EN BEHOUD
10
II
OPLEIDING EN BEGELEIDING
14
III COACHING EN OPLEIDING ARBITRAGE BETAALD VOETBAL
16
IV ORGANISATIE EN STRUCTUUR
17
TEN SLOTTE
18
COLOFON
19
VOORWOORD
FLUITEN IS EEN SPORT
Fluiten is een vak. En fluiten is ook sport. De KNVB wil ervoor zorgen dat er in Nederland méér scheidsrechters komen. Mensen die serieus met het vak bezig zijn en wellicht zelfs carrière willen maken als scheidsrechter. Op weg naar hun top, in het amateurvoetbal of misschien wel bij de profs, wil de KNVB deze scheidsrechters op alle fronten optimale begeleiding en ondersteuning bieden. Hierdoor is de KNVB tot het Masterplan arbitrage gekomen. In dit plan krijgen de werving, de opleidingen en het behoud van scheidsrechters aandacht, maar ook de achtergronden en de ontwikkelingen van de arbitrage worden belicht. Zowel in het amateurvoetbal als in het betaald voetbal is de instroom van nieuw talent hard nodig. Ons land heeft in de afgelopen decennia tal van (inter-)nationale topscheidsrechters voortgebracht, maar we zullen nu flink ons best moeten doen om de aansluiting met de top te behouden. En daarvoor is een brede basis nodig. Want met plezier in het fluiten bij de wedstrijden in het amateurvoetbal begint het allemaal. Nederland is een belangrijk voetballand, daar zijn we trots op en dat willen we graag blijven. Daar hoort ook een groot en kwalitatief sterk scheidsrechterskorps bij. Laat het Masterplan arbitrage een fundament zijn waardoor velen een mooie scheidsrechterscarrière willen opbouwen.
Jeu Sprengers Bondsvoorzitter
3
4
MASTERPLAN ARBITRAGE
HÉ, SCHEIDS… KOM OP!
HÉ, SCHEIDS…
Hoe vaak is dit wel niet te horen langs de velden, omdat spelers of toeschouwers het beter denken te weten dan de scheidsrechter? Maar als zoveel mensen het beter weten, waarom is er dan zo’n tekort aan scheidsrechters in ons land? Waarom nemen zo weinig mensen zelf de fluit ter hand? Omdat ze bang zijn voor commentaar? KOM OP!
Scheidsrechteren is een uitdaging, scheidsrechteren is leuk. Er zijn genoeg redenen om wél scheidsrechter te worden. Goede redenen. Juist als je jong bent. Een glansrijke carrière bijvoorbeeld, of omdat het goed is voor je persoonlijke ontwikkeling.
De scheidsrechter. Of gewoon: de scheids. Arbitrage, fluiten. De spelleider. Eén van de 25 mensen in het veld. De primaire handhaver van de spelregels. Verantwoordelijk voor het in goede banen leiden van een wedstrijd. En voor het plezier dat de voetballer wekelijks aan zijn sport beleeft. Een uitdaging, steeds opnieuw. Door niet op te vallen en toch centraal te staan.
Maar tegelijk een hobby die zelfs tot vak uit kan groeien. Met onverwacht carrièreperspectief. Een scheidsrechter is iemand. Fluiten is een sport, waarmee grenzen verlegd kunnen worden. Letterlijk en figuurlijk. Een scheidsrechter groeit. Met vele kansen. Zowel sportief als persoonlijk.
De KNVB informeert in deze folder het bestaande scheidsrechterskorps en het (bestuurlijk) kader van verenigingen over de campagne en acties die de voetbalbond de komende jaren onderneemt om meer mensen aan te trekken voor het scheidsrechtersschap, en deze op te leiden én te behouden.
5
De toekomst van de arbitrage in het voetbal en futsal is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de KNVB en de verenigingen. Daarom zullen binnenkort in samenwerking met de clubs acties worden opgezet. Een goede samenwerking zal de basis zijn om het gewenste resultaat te behalen: genoeg opgeleide scheidsrechters die met plezier een wedstrijd fluiten. We gaan de hoeveelheid scheidsrechters dus weer laten toenemen. Dat betekent: jongeren enthousiast maken voor het scheidsrechteren. De leuke kanten van het scheidsrechteren krijgen de komende tijd volop de aandacht. Maar ook zaken die jongeren over de streep kunnen trekken zoals het perspectief van met ‘de grote jongens’ meedoen. We laten zien hoe je kunt doorstromen tot dit niveau.
6
En we scheppen nieuwe mogelijkheden. Want die doorstroom gaat sneller verlopen, sneller dan tot nu toe gebruikelijk was. Ook de Nederlandse toparbiter moet als jonge dertiger op het internationale podium kunnen acteren. Bovendien laten we het onverwachte zien. Het onverwachte dat jonge scheidsen vaak zo verrast: hoe het scheidsrechteren helpt bij je persoonlijke ontwikkeling. Hoe je groeit door scheidsrechter te zijn. Hoe je sterker in je schoenen komt te staan. Hoe je beter met verschillende soorten mensen om kunt gaan. Zaken waar je ook buiten het veld op vele terreinen plezier van kunt hebben. Meer, maar ook betere scheidsrechters. Want de kwaliteit van de scheidsrechter is van essentieel belang. Juist als je de toekomst zeker wilt stellen heb je goede voorbeelden nodig. Dat trekt anderen weer aan. Een selectie op talenten aan de poort van de opleidingen waarborgt de kwaliteit. ‘Hé, scheids… kom op!’ is een populaire versie van het Masterplan arbitrage van de KNVB. In deze folder wordt de scheidsrechter voor het leesgemak als een ‘hij’ aangeduid. Maar al is dit de meest voorkomende praktijk, ook meisjes en vrouwen zijn van harte welkom om scheidsrechter te worden.
ACHTERGROND
INVESTEREN IN DE BREEDTE EN IN DE TOP
De KNVB organiseert bijna wekelijks 30.000 voetbalwedstrijden die door scheidsrechters in goede banen worden geleid. Soms is de arbiter de meest besproken man van het veld of doen zich incidenten voor, die dan - jammer genoeg - breed worden uitgemeten. Gemakshalve wordt vergeten dat de oorzaak vaak bij anderen ligt. Maar gelukkig is de scheidsrechter ook vaak de beste man van het veld. Vooral als zijn aanwezigheid onopvallend is of als hij helemaal ‘in de geest van de wedstrijd’ fluit. Of wanneer hij, als spelers de regels overtreden, consequent en daadkrachtig optreedt. Uit deze korte opsomming blijkt al hoeveel eisen aan een (goede) scheidsrechter worden gesteld. Bovendien opereert hij onder omstandigheden die per definitie tegenstrijdig zijn, want hij heeft altijd met twee ploegen te maken die een tegengesteld belang hebben. En winnen kan maar één partij. Alles bij elkaar genomen is het fluiten van een wedstrijd altijd weer spannend, altijd weer een uitdaging voor jezelf. Op dit moment beschikt de KNVB over bijna 8.000 geregistreerde scheidsrechters. Dit aantal maakt het onmogelijk de doelstelling van de KNVB te halen dat elke wedstrijd in het amateurvoetbal door een door de bond opgeleide scheidsrechter dient te worden gefloten. Bovendien is sprake van een behoorlijke vergrijzing van het scheidsrechterskorps. Door natuurlijk verloop zal het aantal scheidsrechters in de komende vijf jaar met nog ongeveer duizend scheidsrechters afnemen. Behalve het groeiende tekort aan scheidsrechters, heeft de KNVB nog een andere zorg: de aansluiting met de internationale top dreigt verloren te gaan. In de afgelopen drie jaar is het aantal Nederlandse top class referees gedaald van drie naar één. Versterking van de top is nodig om ook in de toekomst de kwaliteit van de arbitrage te kunnen waarborgen.
7
8
Om het aantal scheidsrechters te verhogen en de kwaliteit van de arbitrage te verbeteren, is concrete actie nodig. Het Masterplan arbitrage investeert in de breedte én in de top van het Nederlandse scheidsrechterskorps. Het voorziet in de ontwikkeling en uitvoering van gezamenlijk beleid op het gebied van werving, selectie en behoud van scheidsrechters, en op het gebied van opleiding en begeleiding. Aanpassingen in de organisatie zijn nodig om dit beleid te ondersteunen.
DOELSTELLINGEN VAN HET MASTERPLAN ARBITRAGE •
Zorgen voor voldoende scheidsrechters, zodat op termijn alle door de KNVB georganiseerde wedstrijden door een opgeleide scheidsrechter worden geleid
•
Een klimaat scheppen waarin het voor jongeren aantrekkelijk is om te gaan fluiten
•
Scheidsrechters en assistent-scheidsrechters opleiden en begeleiden om de kwaliteit van de arbitrage te waarborgen en te verbeteren
•
De doorstroom van talentvolle arbiters naar de top van het amateur voetbal en het betaald voetbal verbeteren; de doorstroom van arbiters naar de internationale lijst behouden en verbeteren
•
De huidige groep scheidsrechters behouden en bewust maken van hun voorbeeldrol
Het Masterplan arbitrage bestaat uit vier delen die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Dit zijn: I
Werving, Selectie en Behoud
II Opleiding en Begeleiding III Coaching en Opleiding arbitrage betaald voetbal IV Organisatie en Structuur
9
10
I
WERVING, SELECTIE EN BEHOUD
IMAGOVERBETERING
Het centrale thema voor werving, selectie en behoud van scheidsrechters is de verbetering van het imago. Zowel spelers, trainers, bestuurders als toeschouwers trekken de autoriteit van de scheidsrechter veel te vaak in twijfel. Dit heeft negatieve gevolgen voor het imago van de scheidsrechter. De KNVB kent aan zichzelf, de verenigingen en de media een belangrijke taak toe om imagoverbetering te bereiken. De KNVB zorgt voor meer informatie, faciliteiten en aandacht voor scheidsrechters. Aan de spelers en het grote publiek wordt duidelijk gemaakt wat de taak en de rol van de scheidsrechter is. De verenigingen en de media hebben een belangrijke functie bij de overdracht en uitwerking van de grote hoeveelheid plannen uit het Masterplan arbitrage.
11
Niet in de laatste plaats is een rol weggelegd voor de scheidsrechters zélf. Deze dienen zich niet alleen tijdens de wedstrijd op te stellen als scheidsrechter, maar ook voor en na de wedstrijd. Dit veronderstelt de aanwezigheid van een aantal persoonseigenschappen, die iedere scheidsrechter zichzelf eigen dient te maken of verder moet vervolmaken. Zo moet de scheidsrechter in staat zijn enige zelfreflectie te plegen en moet hij van zijn fouten willen leren. De KNVB besteedt hieraan veel aandacht in het opleidings- en begeleidingsprogramma van scheidsrechters.
WAAROM IK GRAAG SCHEIDSRECHTER WIL WORDEN… …Ik ben een voetballiefhebber. Als ik de spelregels goed ken, wordt het plezier nog groter. …Wat ik leer bij het fluiten komt ook in mijn verdere leven van pas. …Ik weet dat ik het als voetballer niet ver ga schoppen, als scheidsrechter kan ik wél carrière maken. …Ik wil het voetbal ook eens van de andere kant bekijken. …Leiding geven is een uitdaging. …En het is nog goed voor mijn conditie óók!
EXTRA INSTROOM, MAAR WEL MET KWALITEIT
De inspanningen bij de KNVB zijn erop gericht om op het reeds begrote aantal cursussen nog eens extra instroom te genereren. Bij de werving van nieuwe scheidsrechters hanteert de KNVB twee principes. Ten eerste zal er - ondanks het tekort aan scheidsrechters - een selectie aan de poort plaatsvinden. Dit om te voorkomen dat wordt geïnvesteerd in ongeschikte kandidaten. Kwaliteitseisen zijn: beschikbaarheid, uitstraling, opleiding, motivatie en conditie. Ten tweede komt er geen verplichte levering van scheidsrechters per club of per elftal.
12
Verplichte levering levert in eerste instantie weliswaar een hoger aantal scheidsrechters op, maar de ervaring bij andere sportbonden leert dat de uitstroom bijna even hoog is. Het rendement van de investering (opleidingsen begeleidingskosten) is dan vrijwel nihil. Wel wordt een beroep gedaan op de verenigingen om mee te helpen bij het enthousiast maken van de leden voor arbitrage. ÓÓK AANDACHT VOOR HET BESTAANDE KORPS
Onder de titel ‘Behoud het goede’ krijgt ook het bestaande scheidsrechterskorps aandacht in het Masterplan arbitrage. Acties die al eens zijn gehouden (zoals het verstrekken van spelregelboekjes, gele en rode kaarten, reductie voor kaarten van het Nederlands elftal of de Amstel Cup-finale) krijgen een structureel karakter. De KNVB wil voorkomen dat door de noodzaak van het richten van de activiteiten op de nieuwe aanwas, de leden van het huidige korps het voetbalveld via de achterdeur verlaten. De scheidsrechters van het bestaande korps blijven dus hun welverdiende aandacht krijgen.
ACTIES Het Masterplan arbitrage kent een groot aantal activiteiten om alle plannen op het gebied van imagoverbetering, werving, selectie en behoud te realiseren. Zo wordt gedacht aan: • een landelijke scheidsrechtersdag • arbitrage in het lespakket van de sportopleidingen • extra cursussen en bijscholing voor arbiters • themabijeenkomsten voor verenigingsscheidsrechters • bijeenkomsten op scholen • voortzetting van de succesvolle spelregelquiz
13
14
II OPLEIDING EN BEGELEIDING
EEN VERNIEUWD OPLEIDINGSMODEL, MET VEEL PRAKTIJKOEFENINGEN
De KNVB besteedt veel zorg en aandacht aan de opleiding van scheidsrechters, waarbij een belangrijke plaats voor het leren in de praktijk is ingeruimd. De Basisopleiding Scheidsrechters (BOS) is hiervan een goed voorbeeld. De doelstelling van het deelproject Opleiding en Begeleiding is een kwaliteitsverbetering van de opleidingen. In het kader van het Masterplan arbitrage worden alle cursussen in één opleidingsmodel geplaatst. De meeste programma’s worden vernieuwd om de opleidingen beter te laten aansluiten op de steeds hogere eisen die zowel de cursist als de praktijk stelt. Ook de cursus junior-scheidsrechter wordt in een nieuw jasje gestoken: kort maar krachtig, met veel praktijkvoorbeelden. Alle arbitragecursussen van de KNVB gaan uit van de individuele ontwikkeling van cursisten en het leveren van maatwerk. Bij de vernieuwing van het opleidingsmodel krijgen de in- en doorstroommogelijkheden extra aandacht.
OP NAAR JOUW TOP De KNVB vindt het belangrijk dat er voldoende kansen voor de scheidsrechter zijn om plezier in het fluiten te behouden en tegelijkertijd door te kunnen groeien naar zijn top.
ÉÉN INTEGRAAL SCOUTINGSYSTEEM
De systemen voor scouting en beoordeling van scheidsrechters worden verbeterd. Voor de twee scoutingsystemen die nu bestaan (één voor het amateurvoetbal en één voor het betaald voetbal) komt één integraal systeem in de plaats. Dit systeem wordt gekoppeld aan de voorgestelde piramidale opbouw van de arbitrage.
15
DATABASE VOOR SCHEIDSRECHTERS
Het Masterplan arbitrage kent een hoge prioriteit toe aan de realisatie van een database voor scheidsrechters. Dit zogeheten scheidsrechtersvolgsysteem is essentieel bij het aanbieden van cursussen, alsook voor het in kaart brengen en gericht benaderen van de individuele scheidsrechter. TRANSPARANT BEOORDELINGSSYSTEEM
Tenslotte is er aandacht voor de beoordeling van de scheidsrechter. Alhoewel in het Masterplan arbitrage het accent is verschoven van beoordeling naar opleiding en begeleiding, is een transparant beoordelingssysteem noodzakelijk. Omdat er veel kritiek is op het huidige beoordelingssysteem in het amateurvoetbal wordt voorgesteld een nieuw, transparant en objectief systeem te ontwikkelen, dat niet op zichzelf staat. Dit nieuwe systeem moet aansluiten op het competentieprofiel, de te leveren prestatie en de opleiding van de scheidsrechter. Het nieuwe systeem moet een landelijke vergelijking binnen het amateurvoetbal mogelijk maken.
16
III COACHING EN OPLEIDING ARBITRAGE BETAALD VOETBAL
OP WEG NAAR HET PERSOONLIJK OPLEIDINGSPLAN
Voor de scheidsrechter die nu pas aan zijn carrière begint, klinkt het betaald voetbal waarschijnlijk nog ver weg. Toch besteedt het Masterplan arbitrage specifiek aandacht aan de groep (assistent-)scheidsrechters betaald voetbal, omdat zij een arbeidsverhouding met de KNVB hebben. Tot heden was altijd sprake van een collectief opleidingsprogramma: ervaren scheidsrechters kregen eenzelfde opleidingsdag als onervaren, jeugdige assistent-scheidsrechters voorgeschoteld. Met ingang van dit seizoen hebben de opleidingsbijeenkomsten een modulair karakter. Op termijn zijn persoonlijke opleidingsplannen leidend bij het aanbieden van de opleidingen. Door het vergroten van de samenhang tussen de opleidingen in het amateurvoetbal en de opleiding voor (assistent-)scheidsrechter betaald voetbal, wordt de huidige kloof gedicht. In 2004 krijgt een masterclass gestalte, waarin zes tot acht jeugdige talenten worden opgeleid tot potentiële nationale en internationale topscheidsrechters. De masterclass vervangt de opleiding voor de C-lijst.
IV ORGANISATIE EN STRUCTUUR
KNVB: MEER HERKENNING EN ERKENNING VOOR ARBITRAGE
Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat de herkenbaarheid en erkenning van de arbitrage binnen de KNVB-organisatie te wensen overlaten. Op de volgende punten kan verbetering worden aangebracht: • de piramidale opbouw van de scheidsrechtersgroepen • de samenhang tussen centrale organisatie en districten • een eenduidige taak- en rolverdeling tussen de vrijwilligersen arbeidsorganisatie • de capaciteit binnen de eigen organisatie Voor het slagen van het Masterplan arbitrage is het noodzakelijk de organisatie en structuur te verbeteren. In het seizoen 2003/’04 wordt een haalbaarheidsstudie verricht naar een nieuwe piramidale opbouw van de arbitrage. Deze ziet er als volgt uit:
(assistent)scheidsrechters BV Groep A Groep B Groep C Verenigingsscheidsrechters
Voor de huidige scheidsrechters komt er een overgangsregeling. De belangenorganisaties COVS en BSBV spelen hierin een belangrijke rol. En in ieder district wordt een aanspreekpunt voor de arbitrage aangesteld. Voor het realiseren van het Masterplan arbitrage zijn uiteraard extra mankracht en middelen nodig. De financiële consequenties hiervan zijn terug te vinden in het vergadernummer van de voorjaarsvergadering 2003.
17
18
TEN SLOTTE
DE KNVB EN DE CLUBS ZIJN AAN ZET
‘Het moge duidelijk zijn dat, als nu niets gedaan wordt, er op termijn alleen nog standaardteams onder leiding van een scheidsrechter spelen. De KNVB moet investeren in de breedte en in de top van het scheidsrechterskorps; het is vijf voor twaalf en de KNVB is aan zet!’ Dit is een letterlijke tekst uit het Masterplan arbitrage, die duidelijk maakt dat de KNVB als grootste sportbond van Nederland zijn ogen niet sluit voor de problematiek van de arbitrage. Er wordt met ervaren en deskundige medewerkers aan de uitvoering van het Masterplan arbitrage gewerkt, maar om dit tot een succes te maken is van veel kanten medewerking nodig. Ook de belangenorganisaties van scheidsrechters en de overkoepelende organisaties zijn zich bewust van het feit dat het probleem daadkrachtig moet worden aangepakt. NOC*NSF heeft al aangegeven arbitrage – in alle takken van sport – als een speerpunt te beschouwen.
CLUBS, VERGEET DE SCHEIDSRECHTER NIET! Redenen voor clubs om zich in te zetten: • meer mogelijkheden voor jeugd om plezier te beleven aan het voetbal • meer mogelijkheden om jeugd te binden aan de club • meer wedstrijden met een ‘echte scheids’ • meer speel- en clubplezier
Het Masterplan arbitrage is een ‘groeiplan’ waarin verschillende evaluatiemomenten zijn opgenomen. Zo wordt bijvoorbeeld na elk seizoen beoordeeld welke projecten en activiteiten moeten/kunnen worden geïntensiveerd of afgebouwd. Uiteraard vormen ook nieuwe ontwikkelingen onderdeel van de evaluatie, zodat het Masterplan arbitrage dynamisch blijft en er goed wordt ingespeeld op de huidige en toekomstige situatie.
COLOFON
TEKST
Gerard Haverkamp, Alphen aan den Rijn EINDREDACTIE
Anne Brentjens, KNVB concerncommunicatie FOTOGRAFIE
Jan de Koning, KNVB VORMGEVING
Mark van Hooff Grafisch Ontwerp, Amsterdam DRUK
Griffioen DM Producers, Nieuwegein
april 2003
19
ZIN OM SCHEIDSRECHTER TE WORDEN?
Meld je nu aan bij het kantoor van de KNVB in jouw district. DISTRICT NOORD
tel. 0513 - 618900 DISTRICT OOST
tel. 0570 - 664242 DISTRICT WEST I
tel. 020 - 4879130 DISTRICT WEST II
tel. 010 - 2862111 DISTRICT ZUID I
tel. 076 - 5728300 DISTRICT ZUID II
tel. 046 - 4819400
