HBAG. Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel jaarverslag 2010

HBAG Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel Bloemen & Planten Poot- & Consumptieaardappelen Groenten & Fruit

jaarverslag 2010

Colofon Hoofdredactie: Eduard van de Lustgraaf, secretaris a.i. HBAG Redactie: Han Carpay Productiebegeleiding: Hazelslag & Jommes Vormgeving: Bart Drughorn Drukwerk: Noordhoek Offset BV © Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel, juni 2011

Inhoud

Voorwoord secretaris Eduard van de Lustgraaf Code Goed Bestuur Beleid in theorie en praktijk HBAG-voorzitter Marius Varekamp Hans de Keijzer (FNV) Ondernemers over HBAG

2 3 5 7 8 9

Bloemen & Planten Voorzitter Herman de Boon 11 Commissierapportage 12 Consumptie- & Pootaardappelen Voorzitter Kees van Arendonk 17 Commissierapportage 18 Groenten & Fruit Voorzitter Willem Baljeu 23 Commissierapportage 24 Balans 28 Rekening van Baten en Lasten 29 Bestuurlijke samenstelling 30

Voorwoord

Het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel (HBAG) verricht taken en activiteiten die publiekelijk dienen te worden opgepakt, in het belang van de agrarische groothandelssector. Dat gebeurt met een slanke, flexibele en efficiënt opererende organisatie. In dit jaarverslag laten we zien wat we doen ter ondersteuning van de groothandel in bloemen & planten, groenten & fruit en consumptie- & pootaardappelen. We leggen uit waar we de heffingsgelden voor gebruiken die de bedrijven in de onderscheiden sectoren gezamenlijk opbrengen. Met het geld financieren we de vaste, eigen werkzaamheden, zoals registratie van de bedrijven in de branche. Maar het meeste steken we in projecten en concrete activiteiten. Het eerste gedeelte van dit jaarverslag is algemeen van aard. Aan het woord daarin komen de HBAG-voorzitter en een vakbondsvertegenwoordiger in het bestuur. Ook vertellen ondernemers hoe ze tegen het HBAG aankijken. Verder is er een plaats ingeruimd voor de invulling van de Code Goed Bestuur en voor beleidszaken die omwille van een zorgvuldige verslaglegging aparte toelichting behoeven. Het middendeel is in drieën opgedeeld; de Commissie Bloemen & Planten, de Commissie Groenten & Fruit en de beide Commissies Aardappelen komen er aan bod. De slotpagina’s zijn gereserveerd voor de financiële cijfers en de bestuurlijke samenstelling. De algemene en branchespecifieke HBAG-verordeningen die in de verschillende groothandelssectoren van kracht zijn, zijn te vinden op de websites van de HBAGcommissies.

Eduard van de Lustgraaf, algemeen secretaris a.i. HBAG.

2

Code Goed Bestuur

Sinds 1 juli 2008 geeft het bestuur van het HBAG invulling aan de Code Goed Bestuur. De principes uit deze code zijn destijds uitgewerkt in een aantal interne verordeningen, die overeenkomstig de richtlijnen van de SER zijn opgesteld. De Code Goed Bestuur kan via de website van het HBAG worden geraadpleegd. Vergoedingen In 2010 ontving de voorzitter in totaal een bedrag van € 20.000 aan vergoeding. De andere vergoedingen betroffen de vacatiegelden voor de bestuursleden. Per vergadering ontvingen ze elk – overeenkomstig de SER-normen – € 325,-. Personele unies De personele unies van de bestuursleden zijn in kaart gebracht. Een overzicht vermeldt de datum van hun eerste benoeming, hun functies binnen het schap en hun voor het schap relevante nevenfuncties. Dat overzicht is terug te vinden op de site van het HBAG. Beleidscyclus Vergaderdata, bestuurs- en commissieverslagen, beleidsvoornemens en andere vergaderstukken zijn op te vragen bij het HBAG en de afzonderlijke commissies. Het is openbare informatie. Eigen activiteiten Het HBAG heeft in 2010 geen bijzondere eigen activiteiten ondernomen. Administratieve lasten Het HBAG blijft continu streven naar een minimum aan administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven. Daar waar mogelijk worden procedures, regels, voorschriften enzovoort versimpeld en verminderd. Er wordt sinds vele jaren systematisch aandacht gegeven aan minimalisering van de lastendruk. Dat was ook in 2010 het geval. Net als in andere jaren heeft het HBAG meegedaan aan de meting van de administratieve lastendruk, zoals de SER dat vraagt. Stelsel van intern toezicht In 2011 wordt het intern toezicht op het naleven van de Code Goed Bestuur door het HBAG-bestuur herijkt. Het bestuur overweegt het aanstellen van een onafhankelijke ‘compliance officer’, die aan het dagelijks bestuur rapporteert over de naleving van de code. Bezwaar en beroep; tuchtrecht Tegen heffingen kan bij het HBAG bezwaar worden aangetekend. In één beroepszaak bij aardappelen is het College van Beroep voor het Bedrijfsleven in 2010 tot een uitspraak gekomen, die leidde tot aanpassing van de 3

heffingsverordeningen zodanig dat deze in overeenstemming werden gebracht met de geldende Europese weten regelgeving. In het verslagjaar zijn geen nieuwe zaken aangebracht. Wel lopen er nog enkele beroepszaken bij het genoemde beroepscollege, één in de groenten- en fruitsector en enkele bij bloemen en planten. Het gaat in de onderhavige gevallen om ondernemers die vinden dat de heffing te hoog is dan wel onterecht is opgelegd. In geen van deze beroepszaken is in 2010 een gerechtelijke uitspraak gedaan. Evenmin zijn er in 2010 zaken aangebracht bij het Tuchtgerecht Akkerbouwproductschappen. Dat is een onafhankelijk tuchtgerecht, dat – naast andere publiekrechtelijke bedrijfslichamen – ook het HBAG bedient en waarvan het secretariaat wordt gevoerd door het Instituut voor Agrarisch Recht. Financiële relaties Alle commissies hebben in 2010 financiële relaties onderhouden met hun dragende organisaties. Deze relaties omvatten het subsidiëren van projecten van de brancheorganisaties. De Commissie Bloemen & Planten onderhield een financiële relatie met de VGB (Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten), de Commissie Groenten & Fruit met Frugi Venta en de Commissie Pootaardappelen en de Commissie Consumptie-, Fabrieks- & Voeraardappelen met de NAO (Nederlandse Aardappel Organisatie). Daarnaast hadden alle commissies financiële relaties met niet-dragende organisaties. Ook hierbij betrof het bijna uitsluitend financiering van projecten. Een gezamenlijke relatie was die met de vakbonden, in het kader van het FHKN-project (zie pagina 5). De financiële relaties per commissie zagen er als volgt uit: - de Commissie Bloemen & Planten onderhield ze met de Plantenziektenkundige Dienst, SACAR, Union Fleurs en de Stichting Florecom; - de Commissie Groenten & Fruit met Frug I Com, Fresh Corridor en Food Compass; - de Commissies Aardappelen met NIVAP, GFK, LTO/HPA en Stichting Duurteelt.

4

Beleid in theorie en praktijk

Missie De missie van het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel (HBAG) is het dienen van het algemeen belang en het gezamenlijk belang van alle ondernemingen in de agrarische groothandelssector. Daarmee is het HBAG een organisatie die bijdraagt aan een gezonde groei van de sector. Dat gebeurt mede in het belang van de rest van de tuinbouw- en aardappelsector en van de totale Nederlandse economie. Het schap ondersteunt waar nodig en nuttig de dragende organisaties. Doelstellingen Sectorbrede ondersteuning en het dienen van het algemeen belang zijn de hoofddoelstellingen van het HBAG. De ondersteuning betekent het opbouwen en beschikbaar stellen van kennis en informatie voor de sector en het verlenen van diensten met herkenbare meerwaarde voor de bedrijven. De doelstellingen sluiten aan op het instellingsbesluit van het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel 2002 en passen binnen de kaders van artikel 71 van de Wet op de bedrijfsorganisatie. Om de doelen te realiseren verricht het HBAG activiteiten die ten goede komen aan alle ondernemingen en personen waarvoor het schap is ingesteld of die behoren tot een sector binnen de werkingssfeer van het HBAG en de daarbij betrokken personen. Het hoofdbedrijfschap verricht deze activiteiten voor een bescheiden deel zelf. De overige besteedt het uit aan derden – uit doelmatigheidsoogpunt en onder strikte voorwaarden. Een derde mogelijkheid is het verlenen van een financiële bijdrage aan (onderzoeks)programma’s die aansluiten bij de doelstellingen van het HBAG. De hiervoor genoemde strikte voorwaarden betreffen onder meer periodieke (inhoudelijke en financiële) voortgangsrapportages en de toetsing op effectiviteit en efficiency. Projecten Het merendeel van de heffingsgelden van de vier commissies gaat naar projecten die dragende of nietdragende organisaties uitvoeren. Veel van die projecten nemen meerdere jaren in beslag, al toetst het HBAG tussentijds met regelmaat of ze voldoen aan de verwachtingen dan wel moeten worden aangepast of gestaakt. Deze beleidsevaluatie vindt op het niveau van de projecten plaats bij de beoordeling in de commissies. Het merendeel van de projecten en de evaluatie ervan komen elders in dit jaarverslag aan de orde, met name in de commissieverslagen. Er is één project waaraan alle commissies financieel bijdragen: het zogenoemde FHKN-project. Het betreft de stichting ‘FHKN Partner in opleiding en examen’, waarin drie vakbonden samenwerken en die als schakel fungeert tussen bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Het draait in het project om scholing, een aantrekkelijk bedrijfstakimago en het werven van jonge mensen voor de agrarische groothandel. Producten en diensten Het HBAG fungeert, specifiek via de afzonderlijke commissies, als helpdesk voor bedrijfsgenoten. Deze kunnen

5

bij de commissies terecht met vragen en opmerkingen over de branche. Zowel via website en e-mail als telefonisch en per post zijn de commissies bereikbaar. Via de algemene website www.hbag.nl worden geïnteresseerden direct doorverwezen naar de sites van de commissies. Onder meer op de afzonderlijke websites van de commissies staat aangegeven welke producten en diensten de desbetreffende commissie sectorbreed biedt. Ook wordt ingegaan op aspecten als kwaliteit, onderzoek, innovatie en voorlichting/promotie, dit alles ten dienste van alle branchegenoten. De commissies geven verder folders, brochures en andere publicaties uit en laten via persberichtgeving en vakbladen alom horen waarmee ze bezig zijn. Risicoanalyse Bedrijven in de verschillende sectoren van het HBAG lopen risico’s van velerlei aard. Specifieke risico’s hebben betrekking op kwaliteitsaspecten in de voedselketen, plotseling opkomende handelsbelemmeringen, fytosanitaire aangelegenheden en uitkomsten van overleg over vrijhandelsafspraken op wereldniveau. Deze risico’s verschillen enige mate per groothandelssector. In de paragrafen over fytosanitaire en handelspolitieke zaken in de commissierapportages in dit jaarverslag wordt aan diverse risico’s aandacht besteed. Convenanten Waar nodig maken de commissies convenanten of afspraken om sectorbrede problemen die zich voordoen, aan te pakken. Dat is onder meer gebeurd bij verpakkingen (bij groenten en fruit, bloemen en planten) en ziektebestrijding (bij aardappelen). In 2010 zijn er echter geen convenanten gesloten. Advisering Advisering van andere overheden maakt geen deel uit van de vaste werkzaamheden van de commissies. Medebewindstaken Medebewindstaken en uitvoering van Europese regelgeving zijn op geen van de commissies van toepassing.

6

Marius Varekamp (voorzitter HBAG):

‘Alles in belang van totale sector’ “Een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie zoals het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel mag nooit een doel op zich zijn. Het blijft altijd een middel. Een middel om de bedrijfstak in zijn totaliteit goed te kunnen laten functioneren. Een organisatie bovendien die dienstbaar is, dicht bij de private organisaties staat en, volgens het principe ‘slank en slim’, facilitair en complementair werkt. En die zich steeds weer afvraagt of ze actueel is en nog voldoet.” Dat is de opvatting van HBAG-voorzitter Marius Varekamp. Zijn pleidooi voor het verschijnsel bedrijfschap is vooral ook ingegeven door de zelfordenende werking die er binnen de agrarische sector, met veel kleinschalige bedrijven, van uitgaat. “Want je kunt, mits je draagvlak hebt, een hoop zaken regelen die in het belang zijn van de totale sector en beroepsgroep. Zaken die niet te regelen zouden zijn als je ze zou beperken tot leden van private organisaties.” Hij vindt het “zo makkelijk gezegd” dat een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie niet nodig zou zijn. Het argument in dat geval is dat de private sector aan de ene en de overheid aan de andere kant genoeg is, met niks er meer tussen. Kijk maar eens, zegt Varekamp, wat de agrarische sector door samenwerking tussen bedrijfschappen, belangenorganisaties en andere betrokken partijen in een eeuw bereikt heeft. “Daardoor is de Nederlandse agrarische sector

zo groot en daardoor is het een belangrijke exporterende bedrijfstak geworden. Dan moet je de wijze koesteren waarop wij in dit land de belangen afwegen en de belangen behartigen.” Onder ondernemers in de sector is het draagvlak voor het HBAG volgens hem aanzienlijk. De ondernemers die tegen de heffing zijn, zijn veelal slechts uit op onmiddellijke kostenminimalisatie. “Juist ondernemers die structureel met de toekomst bezig zijn en op lange termijn denken, hoor je niet. Die blijven overigens wel kritisch naar ons toe! Maar kritisch gevolgd worden is altijd goed.” Draagvlakonderzoek voor dit soort lichamen is een goede zaak, zo is zijn overtuiging. “Maar moet het elke vier jaar? Het zou ook minder vaak kunnen, tenzij er majeure tegenstromen zijn. Dan kun je als schap langetermijnbeleid maken en er ook met je medewerkers op focussen.” Een nadeel van de vierjarige cyclus zijn in zijn ogen ook de forse kosten die draagvlakonderzoeken elk keer met zich meebrengen; ze worden uit de heffingen betaald. In PBO-land gebeurt het nodige de laatste jaren. Ook bij het HBAG. “Het accent verschuift, waardoor de private organisaties maatgevender worden. En er is sprake van finetuning in de belangenbehartiging,” geeft Varekamp aan. Nuchter voegt hij eraan toe: “De commissies moeten ook niet méér willen zijn dan strikt noodzakelijk.”

7

Hans de Keijzer (FNV Bondgenoten):

‘Ideeën en cijfers meer vertalen in activiteiten’ De vakbonden moeten “veel nadrukkelijker” aan de weg timmeren om hún onderwerpen op de HBAG-agenda te krijgen. “We zijn vaak te timide,” zegt Hans de Keijzer, die namens FNV Bondgenoten in het dagelijks bestuur van het HBAG zit. “We moeten niet steeds roepen dat de factor arbeid onvoldoende aan bod komt, maar zeggen welke onderwerpen we op tafel willen hebben en hoeveel het kost.” De Keijzer verwacht het nodige van de landelijke werkgroep ‘Verankering arbeid’, die in het leven is geroepen door de gezamenlijke vakbonden en met concrete plannen moet komen. Met die plannen kloppen bondsvertegenwoordigers daarna aan bij hun besturen van de producten bedrijfschappen. De eerste aanzetten liggen er, zoals voor de projecten ‘Groen werkt’ en ‘FNV-ambassadeurs op de werkvloer’. Zijn ervaringen in het HBAG-bestuur zijn positief. “Merkbaar is dat we er serieus worden genomen,” meldt hij. “Maar de terughoudendheid vanuit de CAO-tafel is nog te groot. Dat heeft er deels mee te maken dat bonden nog steeds moeizaam toegang krijgen in de bedrijven. Ook zijn werknemers nog onvoldoende in staat wensen en verlangens te uiten. Daar valt nog heel wat werk te verrichten.” Hoewel “de kracht van de vakbonden” in de private organisaties zit, ligt er op publiek niveau eveneens

8

een taak. “Zo vinden wij als bonden dat er te veel opleidingen op ondernemingsniveau gegeven worden. Dat is vaak, kort door de bocht, apen kunstjes leren. Als er dan morgen voor jou geen plek in het bedrijf meer is, heb je elders niks te zoeken. Er zouden meer opleidingen op brancheniveau moeten zijn. Het HBAG kan daar een rol in spelen.” Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een ondergeschoven kindje in de bedrijfstak. “Er is draagvlak om er aandacht aan te besteden, maar het moet nadrukkelijker op de rit worden gezet,” stelt hij. Een stap in de goede richting is een initiatief van de stichting ‘FHKN Partner in opleiding en examen’, door de vakbonden opgericht en HBAG-breed financieel gesteund, en het MKB Energiecentrum om werknemers warm te maken voor energiebesparing. Het HBAG doet in de agrarische groothandelssector veel zinvol werk in het algemeen belang, vindt De Keijzer. Als een van de pijlers noemt hij de “kerngegevens” die het schap jaar in jaar uit opstelt, zoals die over de behoefte aan arbeidskrachten. “Maar wat we onvoldoende doen, is die kerngegevens omzetten naar activiteiten. Een voorbeeld: als er in de toekomst meer behoefte is aan hoger gekwalificeerd personeel, dan moet je nú investeren. In de huidige crisis maakt de individuele ondernemer doorgaans een pas op de plaats, maar straks is hij te laat. Aarzeling is niet verstandig. Als HBAG moet je door zo’n crisis heen kijken en een lijn over een langere periode herkennen. Dat moet je dan vertalen in activiteiten.”

Schap onafhankelijk en voor iedereen, ’ e n iedereen betaalt mee In de HBAG- jaarverslagen van 2008 en 2009 zijn diverse ondernemers geïnterviewd over hun visie op ontwikkelingen in hun sector en op de rol van het HBAG daarbij. In dit jaarverslag hebben we de opvattingen over het eigen karakter van het hoofdbedrijfschap gebundeld. Wat vinden handelaren die positief staan tegenover het fenomeen publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, van ‘hun’ schap? Gemeenschappelijk belang Exporteur Kees Oskam (jaarverslag 2009) van Handelsmaatschappij Jan Oskam prijst zich gelukkig dat de Nederlandse groenten- en fruitsector zo “goed georganiseerd” is. Hij vindt dat de HBAG Commissie Groenten & Fruit “erg zinvol” werk doet, overigens net als brancheorganisatie Frugi Venta. “Er zitten mensen die de belangen van de sector hoog in het vaandel hebben staan. Het gaat ze niet om individueel bedrijfsbelang, maar om het collectieve. Voor ons als ondernemers is dat belangrijk. Want als je je zou moeten bemoeien met zaken waar zij mee bezig zijn, heb je er een dagtaak bij. Ik zou het zelf niet willen, en al zéker niet beter kúnnen!” Of de ene ondernemer meer van het collectief bekostigde werk profiteert dan de andere, is volgens Oskam niet te bepalen. “Maar dat valt in het niet bij het gemeenschappelijk belang waarvoor ze in de weer zijn. We vissen allemaal in dezelfde vijver. Dan

moet je zorgen dat de visstand goed is, dat de vissen blijven happen.” Zonder de combinatie van HBAGcommissie en branchevereniging is dat in Oskams ogen ondoenlijk. Bindend element Bloemen- en plantenexporteur Gerard van Zuijlen (jaarverslag 2009) van G.J. van Zuijlen vindt in zijn algemeenheid dat overkoepelende organen als het HBAG die zo veel nuttig werk verrichten, niet mogen verdwijnen. “Het voordeel is dat iedereen, kwekers, handel, import, ervan meeprofiteert én eraan meebetaalt. Zo’n instituut moet je nooit laten vallen. Je hebt het nodig als een stukje bindend element in de branche,” stelt hij.

Van Zuijlen is ervan overtuigd dat de Nederlandse bloemen- en plantenhandel er anders uit zou zien zonder HBAG. “De grootste fout zou zijn te gaan knabbelen aan het debiteureninformatiesysteem.” Via dat “unieke” systeem kan iedere bij het schap aangesloten handelaar nagaan of bestaande en nieuwe buitenlandse klanten betrouwbaar zijn. Daar kan geen private instelling tegenop, denkt hij. Het schap is in zijn ogen een onafhankelijke instelling die, werkzaam

9

ten behoeve van de totale handelssector, grip heeft op het betalingsgedrag van debiteuren en dat kan controleren. “Dan is het verder jouw keuze of je al dan niet met een klant in zee gaat. Dat is je risico als ondernemer.” Samen uit samen thuis Ook aardappelhandelaar Bram Werkman (jaarverslag 2009) van kleinverpakker Landjuweel breekt een lans voor het HBAG. Al noemt hij zichzelf “geen echt vergadermens”, hij zit wel in de HBAG-consumptieaardappelencommissie. Zeker weten dat je daar goed werk doet, zo luidt zijn overtuiging. “Je zit er niet voor jezelf. Je zit er voor je collega’s, voor de groep. Dat is ontzettend belangrijk,” zegt Werkman. “Belangrijk is ook”, vervolgt hij, “dat de werknemers vertegenwoordigd zijn – om evenwicht te houden. Als werkgevers zijn we niet allemaal brave broeders. Er zal verschil van mening zijn, dat mág ook. Maar je respecteert elkaar. Samen uit, samen thuis. Het is mooi om te doen. Met elkaar kun je onvoorstelbaar veel.” Samenwerken loont Zonder samenwerking ben je nergens, het is in ieders voordeel. Dat is in een notedop de visie van Frans van Aarle (jaarverslag 2008). Hij is binnenlands groothandelaar in aardappelen, groenten en fruit en maakt

10

deel uit van de HBAG-Commissie Groenten & Fruit. “Als eenling kun je tegenwoordig niet meer voor beweging zorgen. Daar is heel Nederland voor nodig,” meent Van Aarle. “Daarom is het van groot belang dat de HBAG-commissie informatie van bedrijven in de groothandel registreert. Met de cijfermatige gegevens en andere informatie die dat oplevert, kun je zien wat er gebeurt in de sector en hoe de ontwikkelingen zich voltrekken. Je kunt er echt wat mee! Al die informatie heb je, naast je eigen informatie, nodig om je toekomst uit te kunnen stippelen.”

Herman de Boon (Commissie Bloemen & Planten):

‘Zoveel mogelijk met VGB optrekken’ Naar de mening van voorzitter Herman de Boon van de HBAG-Commissie Bloemen & Planten is de samenwerking tussen branchevereniging VGB en het bedrijfschap in 2010 verder gestroomlijnd. De afstemming van de werkzaamheden is nog meer verfijnd. “We werken daarbij als HBAG geheel volgens het principe ‘lean and mean’,” zegt De Boon, die tevens voorzitter van de VGB is. Dat er scherp op kosten en efficiency wordt gelet, vindt hij volkomen vanzelfsprekend. “Omdat we gedragen worden door de heffingbetalers, zijn we altijd verplicht binnen onze organisatie te kijken hoe het handiger en slimmer kan.” Waar het kan, trekken de HBAG-commissie en branchevereniging gezamenlijk op. “Want veel activiteiten van de VGB zijn niet alleen in het belang van de leden, maar van de totale handel. Zoals het onderhandelen van de VGB-commissie van de handel met FloraHolland over de veilingtarieven.” Bij het schap gaat het uitsluitend om collectieve, algemene belangen. “Het bestuur bepaalt welke belangen dat zijn en de toezichthouder, de SER, ziet toe of dat juist is.”

je voor samenbundeling, waarbij iedere ondernemer meedoet door een heffing te betalen. Ook de VGB vindt dat het bedrijfschap daarvoor een goed middel is.” Waar plakt de voorzitter zoal een, wat hij zelf noemt, “publieke sticker” op? “Op goede exportstatistieken, de debiteuren- en incassoservice, verstrekking van oorsprongcertificaten, fytosanitaire en handelspolitieke zaken. Verder is er een belangrijke rol voor het HBAG bij innovatie en automatisering en bij de contacten met internationale handelsorganisaties, zoals Union Fleurs.” In de van oudsher dynamische bloemen- en plantenketen spreekt De Boon van “ingewikkelde situatie” wat betreft de belangenbehartiging. Verticale en horizontale belangen, publieke en private organen, het loopt allemaal door elkaar. “Het is continu een kwestie van de balans zoeken. Niet alleen in 2010, maar eigenlijk al vijftig jaar lang. Het is een ragfijn samenspel in de keten. Daarbij zoek je iedere keer de beste oplossing, zonder te vervallen in sjablonen. Dat geldt ook voor het HBAG.”

Vanwege de aard van de sector, waarin veel kleinschalige bedrijven actief zijn, bestaat volgens hem eerder dan in andere bedrijfstakken de neiging zaken in gezamenlijkheid aan te pakken. “Als de structuur van individuele bedrijven niet sterk genoeg is, zorg

11

COMMISSIEVERSLAG BLOEMEN & PLANTEN

Efficiënt, f lexibel en met beide benen in de praktijk Statistische informatie over export, markten en afzetkanalen. De meest actuele debiteureninformatie. Aanmaningsservice voor klanten met openstaande facturen. Optimalisering van een bedrijfsspecifieke websitepagina ‘MyHBAG’. Mee uitbouwen van het elektronische systeem voor documentenafhandeling Client-export en van het tracking- & tracingsysteem RFID. Mee ontwikkelen van een up-todate productcodering. Vergoeding voor elektronische melding van de combinatie exportfactuur en betaling. Mee verder verbeteren van elektronische berichtenuitwisseling. Investeren in uiteenlopende sectorbrede projecten van brancheorganisatie VGB. Ziedaar de belangrijkste diensten, activiteiten en projecten van de HBAG-Commissie Bloemen & Planten, waarmee de bloemen- en plantenhandel over de volle breedte van de sector in 2010 bediend werd. Volgens commissiesecretaris Tom Bijleveld is de commissie efficiënt, flexibel, slagvaardig en slank en staat ze met beide benen in de dagelijkse praktijk van de groothandel. Statistische informatie Een belangrijke pijler van de commissie is de statistische informatie. De afdeling Exportinformatie publiceert de maandelijkse exportstatistiek, de maandelijkse rangordestatistiek (op verzoek geleverd, zonder namen van collega-exporteurs te noemen) en de afnemersstatistiek met verfijnde kwartaalcijfers per afzetkanaal. Zoveel mogelijk exportinformatie online beschikbaar stellen is een speerpunt. “Want via internet kun je het beste tegemoetkomen aan de toenemende informatiebehoefte van de groothandel,” zegt Bijleveld. “We streven ernaar online zo actueel, efficiënt, flexibel en toegankelijk mogelijk te zijn. Op die manier kunnen we ook steeds beter voldoen aan de specifieke individuele wensen van exporteurs.” Het schap wil liefst zoveel mogelijk maatwerk leveren. “Dat kunnen we steeds beter. Er zit inmiddels ontzettend veel in onze database. Een bedrijf dat – binnen het redelijke – méér wil weten, kan daarvoor op de HBAG-site of bij ons persoonlijk terecht.” Dat de statistische informatie soepel haar weg vindt naar de handel, komt goed naar voren bij het geregeld peilen van de ervaringen van ondernemers.

12


Debiteureninformatie Een internationaal uniek ‘wapen’ van de commissie is het debiteureninformatiesysteem. Daarmee ondersteunt ze de groothandel op het gebied van creditmanagement. “Aan de hand van de debiteureninformatie die een groothandelaar via de HBAG-website kan aanvragen, kan hij het betalingsgedrag van nieuwe en bestaande buitenlandse klanten natrekken. Hoe staan ze bekend? Zijn het goede of slechte betalers? Wat is het gemiddelde factuurbedrag? Is er sprake van faillissementen? Ons systeem geeft antwoord op zulke vragen en werkt daarmee als waarschuwingssysteem. Je loopt minder risico op onbetaalde rekeningen en dat komt je rendement ten goede,” legt Bijleveld uit. “Het aantal keren dat we debiteureninformatie afgeven, schommelt rond de 25 duizend per jaar. Je kunt daaruit afleiden dat de handel intensief gebruik maakt van de service.” Kredietlimiet Als gevolg van afspraken met kredietverzekeraars kunnen groothandelaren kredietlimieten tot € 25.000 aanvragen bij het bedrijfschap. “Zo’n limiet geeft een bepaalde mate van betrouwbaarheid van een klant aan. Er kunnen binnen de grenzen van de afgegeven limiet dus meteen verzekerd zaken worden gedaan. We kunnen zo te werk gaan omdat we beter zijn ingevoerd dan ieder ander. Met ons debiteurensysteem volgen we het betalingsgedrag van buitenlandse afnemers op de voet. Het zijn ook nog eens dynamische ervaringen, omdat we steeds nieuwe input vanuit de handel krijgen.” Naast het debiteureninformatiesysteem dat betrekking heeft op buitenlandse klanten, is er voor Nederlandse groothandelsklanten een zogenoemde ‘Waarschuwingslijst binnenland’. Aanmaningsservice Als probaat hulpmiddel bij het creditmanagement van handelsbedrijven fungeert de aanmaningsservice van het bedrijfschap. “Het is geen incassobureau, maar een aanmaningsservice voor klanten in binnen- en buitenland met openstaande facturen. Zelfs in lastige markten kunnen we, met de reputatie die we als bedrijfschap hebben, vaak rechtstreeks hulp bieden en beweging krijgen in het betalen van facturen,” aldus Bijleveld. “In 2010 hebben we op verzoek van de groothandel ruim 2,9 miljoen euro helpen incasseren.” Tussentijdse evaluatieresultaten Het belang van debiteurenbeheer, aanmaningsservice, betalingstermijnen en kredietlimieten wordt in tijden van crisis alleen maar groter. Dat blijkt uit tussentijdse evaluatieresultaten van de commissie. “Als de betalingstermijn oploopt, neemt het risico van niet-betalen meer dan evenredig toe. Dus het risicoverhaal wordt vele malen groter. Kredietverzekeraars weten dat en houden daar met het afgeven van verzekeringsdekking rekening mee,” verwoordt Bijleveld de mening van de commissie.

13


MyHBAG Sinds 2009 is er op de HBAG-website een eigen domein voor geregistreerde bedrijven onder de naam ‘MyHBAG’. Daar kunnen ze bedrijfsspecifieke, eigen statistische informatie raadplegen en debiteureninformatie opvragen. “Aangesloten ondernemers kunnen er langs elektronische weg informatie ophalen en die in hun eigen systeem inlezen. Dat is kostenbesparend. Ze kunnen ook eenvoudige analyses zelf maken; bescheiden nog, maar het is een begin,” aldus Bijleveld. Vergoeding slaat aan Ook in 2010 heeft de financiële vergoeding per elektronische melding van de combinatie van exportfactuur en betaling van de factuur goed gewerkt. Van de exportmeldingen komt inmiddels 94% elektronisch bij het bedrijfschap binnen. Ook het aantal betalingsmeldingen loopt gestaag op. “Daar zitten we op ongeveer 63%. Het lijkt dus aan te slaan.” Met een speciale module kan de handel zowel exportmeldingen als betalingsmeldingen elektronisch doorsturen. “Dat maakt het voor hen eenvoudig,” zegt Bijleveld. “Voordeel voor ons is dat het minder arbeid kost en dus goedkoper is. Maar belangrijker is dat de debiteureninformatie nóg betrouwbaarder wordt. Met andere woorden, de kwaliteit van onze informatie gaat verder omhoog.” Handelslobby en fytosanitaire zaken Bovendien financierde de Commissie Bloemen & Planten in 2010 andere sectorbrede activiteiten en projecten waarvan de uitvoering in handen is van de VGB. Nieuw daarbij waren de activiteiten op het gebied van handelspolitieke en fytosanitaire zaken, die het schap voorheen voor eigen rekening nam. Onder meer het verbeteren van de fytosanitaire regelgeving in EU-verband, waarin Nederland een proactieve rol speelt, stond hoog op de agenda. De commissie heeft een positief oordeel over de effecten van de handelslobby en van de fytosanitaire inspanningen. Kwaliteitsprojecten Andere projecten betroffen implementatie van het documentenafhandelingssysteem Client-export en het tracking- & tracingsysteem RFID (Radio Frequency Identification) voor containers van de deensekarrenbeheerder Container Centralen. Kwaliteitsverbetering was in 2010 weer een rode draad in diverse projecten, zoals rond de productcodering (het huidige systeem bij bloemen en planten is niet doorzichtig genoeg), ingangscontrole (er is nog te veel mis met gekochte producten wanneer ze de kopersbox binnenkomen) en elektronische berichtgeving (certificering van berichtenstandaards in software is onderwerp van onderzoek). Verder stak de commissie geld in projecten rond veilingtarieven en -modellen en het behartigen van de handelsbelangen bij de vorming van de veiling Rhein-Maas, een joint venture van FloraHolland en de Duitse veilingcoöperatie Langard.

14


Andere projecten Een van de omvangrijke projecten is het vierjarenprogramma Communities of Practice, dat gestalte geeft aan landelijke samenwerking, overleg en belangenbehartiging. Doelen van dit programma zijn het delen en verspreiden van opgedane kennis; verbetering van efficiency en rendement voor aangesloten ondernemers; stimulering van verbeterde dienstverlening van veilingen en vervoerders; en verbetering van de regie van de handelsschakel over de eigen processen en de aanvoerketen. De commissie trok voorts geld uit voor onder meer het netwerk voor jonge ondernemers Jong Agrarisch Netwerk (JAN). Verder was ze medefinancier van CAO-activiteiten, zoals de CAO-helpdesk voor werkgevers en CAO-onderhandelingen.

EXPORT IN 2010 WEER OP NIVEAU VAN 2008 De exportwaarde van bloemen en planten kwam in 2010 uit op € 5,1 miljard. Dat was gelijk aan het niveau van 2008 en 5,4% hoger dan in het crisisjaar 2009. Zowel de export van snijbloemen (goed voor in totaal € 3,1 mld) als van pot- en tuinplanten (€ 2,0 mld) groeide met ruim vijf procent. De exporttoename was des te opvallender omdat de IJslandse aswolk, ongunstige koersfluctuaties en extra fytosanitaire drempels de handel belemmerden en ook de weersomstandigheden niet meewerkten (hitte in juli, winters in december). Bovendien was het consumentenvertrouwen nog maar net herstellende. Oost-Europa deed het in 2010 relatief het beste. De export daarheen groeide ruim tien procent, terwijl het gemiddelde in de andere landen op de helft lag. Het Oost-Europese aandeel in de totale bloemenexport klom een half procentpunt, tot 12%. Bij de bloemen was Rusland met een plus 13% (tot een totale waarde van € 154 miljoen) de grootste stijger in de top-10. De bloemen- en plantenexport naar Duitsland, stevig op de eerste plaats, nam met 5% toe tot € 1,60 mld. Tweede was het Verenigd Koninkrijk (€ 0,70 mld, +7%), derde Frankrijk (€ 0,67 mld, +4%).

15

16

Kees van Arendonk (Commissies Aardappelen):

‘Schap moet transparant en eenvoudig zijn’ Een bedrijfschap is ook vandaag de dag een uitstekend middel om een bedrijfstak in zijn totaliteit te dienen. Maar voorzitter Kees van Arendonk van de HBAG-aardappelencommissies weet dat hij en zijn collega’s het waarom van het schap telkens opnieuw moeten uitleggen én waarmaken. Nu het steekspel over het voortbestaan van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties onder invloed van de miljardenbezuinigingen van de rijksoverheid versneld is ingezet, geeft hij aan “een beetje een zorgelijk gevoel” te hebben. Waarop berust die bezorgdheid? Van Arendonk: “Er zijn diverse bewegingen gaande. Je merkt dat ondernemers in moeilijkere tijden nog meer op kosten letten. De tendens tot individualisering speelt daarnaast een rol. Grote bedrijven bijvoorbeeld kunnen zelf iets oppakken als ze dat willen, zonder afhankelijk te zijn van andere. Ook zie je in deze tijden dat er meer sprake is van kortetermijndenken. De combinatie van zulke factoren maakt dat ik met enige zorg naar de toekomst kijk.” Zijn eigen visie is niettemin helder: “Als voorzitter blijf ik ervan overtuigd dat het HBAG een goede zaak is. Je kunt projecten uitvoeren en activiteiten ontplooien in het belang van alle ondernemers. Bovendien betaalt iedereen er middels de heffingen aan mee. Het schap moet dan ook blíjven! Ik zet daar wel een paar kanttekeningen bij. Het moet transparant en

eenvoudig zijn en je moet als betrokkene goed kunnen volgen en begrijpen wat er gaande is.” Voor de trend van de laatste jaren bij de diverse HBAG-commissies om af te slanken, kan Van Arendonk begrip opbrengen. Overhead en bureaucratie zoveel mogelijk terugdringen, kan geen kwaad. “Wij als aardappelcommissies zitten altijd al op een minimale bezetting, zijn geïntegreerd met de handelskant en werken hogelijk efficiënt. Ik ben ook blij, én trots, dat de commissieleden, ook van werknemerskant, erg betrokken zijn en alles positiefkritisch volgen.” Voor de pootgoedsector ging het Deltaplan Erwinia in 2010 het tweede jaar in. “Concrete resultaten zijn nog niet geboekt, maar de sector krijgt goed inzicht in de mogelijke oorzaken. Of je die vervolgens kunt voorkomen of wegnemen, moet in het vervolgtraject worden uitgezocht. Recent heeft de overheid aangegeven mogelijk toch een financiële bijdrage te kunnen leveren in het fundamentele en strategische onderzoek. We gaan als betrokken partijen vanuit het bedrijfsleven bezien hoe een en ander nog bij elkaar kan aansluiten.” Naast het Erwinia-project en tafelaardappelpromotie, waarin in 2010 het meeste publieke geld gestoken is, heeft het schap geïnvesteerd in diverse innovatieve projecten. Prioriteit hebben projecten waarin duurzaamheid centraal staat. “Maar ook gezondheid en smaak krijgen onze aandacht.” Als een project met HBAG-gelden gefinancierd wordt, is volgens Kees van Arendonk één principe leidend: “Het goed positioneren van de aardappel in de volle breedte.”

17

COMMISSIEVERSLAG POOT- & CONSUMPTIEAARDAPPELEN

Speerpunten: afzetbevordering en Erwinia-bestrijding De beide HBAG-commissies aardappelen hebben in 2010 bijna 550.000 euro gestoken in projecten en activiteiten ten behoeve van de aardappelsector. Bij pootaardappelen ging het overgrote deel naar voorlichtingsen promotieactiviteiten van het NIVAP (Nederlands Instituut voor Afzetbevordering van Pootaardappelen) en de Erwiniabestrijding. Bij consumptieaardappelen was de nieuwe promotiecampagne voor de verse aardappel de grootste slokop.

Jan Gottschall (links) en Lodewijk Eijssen

Jan Gottschall van de HBAG-Commissie Pootaardappelen onderstreept het blijvende belang van het omvangrijke onderzoeksproject Deltaplan Erwinia. Doel is de Erwinia-bacterie te bestrijden en besmettingsgevaar te voorkomen als de bacterie onverhoopt toch op aardappelvelden opduikt. “Het gaat hier om de Nederlandse exportpositie, om onze reputatie als kwaliteitsleverancier van pootaardappelen,” zegt hij. Het praktijkonderzoek, dat in 2009 begon, is in 2010 voortgezet. Bij twee groepen telers wordt de teelt gevolgd en aangelegde proefvelden worden onderzocht. Het Erwinia-onderzoek geschiedt in nauw overleg met het bedrijfsleven, dat vertegenwoordigd is in de projectcommissie en de stuurgroep. De bedrijven worden op de hoogte gehouden via nieuwsbrieven en presentaties van tussentijdse onderzoeksresultaten. De meeste afkeuringen van percelen in 2010 waren volgens Gottschall weer te wijten aan bacterieziekten zoals Erwinia. De noodzaak om te komen tot een schonere teelt is daarmee in zijn ogen duidelijk aangetoond. Met een bedrag van jaarlijks € 240.000 draagt de pootaardappelhandel bij aan bekostiging van het project. De HBAG-commissie pootaardappelen neemt daarvan de helft voor haar rekening, de NAO de andere helft. Voor een evaluatie van het vierjarige Erwinia-project is het te vroeg: de commissie doet dat na afloop van het eind 2012 aflopende project. Projecten NIVAP Drie ton investeerde de commissie in 2010 in het NIVAP. “Voor dat geld doet het NIVAP belangrijk werk,” vindt Gottschall. Het financiert er activiteiten in binnen- en buitenland mee. “Het voorkomen van handelsbarrières

18


verdient continue aandacht. Belangrijke instrumenten daarbij zijn kennisoverdracht en uitwisseling van specialisten. NIVAP-medewerkers lobbyen in (potentiële) afzetlanden van pootgoed om problemen te voorkomen of op te lossen.” Mede dankzij inspanningen van het NIVAP konden handelsbelemmeringen die enkele landen in het MiddenOosten wilden opwerpen, met ten minste een jaar worden uitgesteld. Die belemmeringen waren het gevolg van verscherping van fytosanitaire eisen. Het NIVAP wist door actie te ondernemen in Noord-Afrika te bereiken dat de export naar Marokko, na problemen begin 2010, behoorlijk kon toenemen. Dankzij de inspanningen van het NIVAP ging de Venezolaanse markt in 2009 open voor Nederlands pootgoed. De 300 ton export van 2009 klom in 2010 naar 550 ton. “Dat is op zich nog steeds betrekkelijk gering, maar Venezuela is een afzetmarkt met potentie,” aldus Gottschall. “Bovendien hebben dergelijke acties een regionale uitstraling.” Uit de voorbeelden blijkt dat de NIVAP-inspanningen positieve effecten opgeleverd hebben. Er vinden regelmatig evaluaties plaats van activiteiten op het gebied van handelspolitiek en fytosanitaire zaken. Imagocampagne In 2010 startte de consumptieaardappelbranche een landelijke campagne om het imago van de verse aardappel bij vrouwen van 25 tot 35 jaar te versterken. Lodewijk Eijssen van de HBAG-Commissie Consumptie-, Fabrieks- en Voeraardappelen wijst erop dat het een bewuste keuze is geweest een eigen campagne op te zetten. “Zo kun je er eigen sturing aan geven, in overleg met de achterban. Meer dan wanneer je het bijvoorbeeld met andere landen samen doet,” zegt hij. Onder meer is een frisse, speelse website (aardappels.nl) ontwikkeld die zich op de doelgroep richt. De campagne loopt tot en met 2012. Acties en activiteiten De juridische acties van de NAO, daarbij financieel gesteund door het HBAG, tegen de Franse heffing op de import van Nederlands pootgoed zijn in 2010 stopgezet. De NAO had bezwaar tegen de heffing aangetekend bij de Europese Commissie. Kern van de kwestie was dat Nederland van mening was dat het onterecht een tweede maal voor dezelfde soort keuring moest betalen, en wel aan de Franse organisatie GNIS. De NAO besloot de procedure niet voort te zetten. “We zijn blij met het behaalde resultaat,” verwoordt Eijssen de Nederlandse reactie. Hij doelt hiermee op het feit dat de GNIS-heffing dankzij de Nederlandse inzet is verlaagd van 13,50 euro per ton naar 5,65 euro per ton. Nieuw bij pootaardappelen was een onderzoek naar het opsporen van zieke planten op het veld via sensor-

19


technologie. Gottschall vindt het een leerzaam project. “Mogelijk komt er een vervolgonderzoek toegespitst op Erwina.” Nieuwe projecten bij consumptieaardappelen betroffen onder meer onderzoek naar de effectiviteit van Maleïne Hydrazine in de aanpak van doorwas en onderzoek naar de carbon footprint. Van deze nieuwe projecten zijn nog geen evaluatieresultaten beschikbaar. De gebruikelijke financiële steun was er voor activiteiten om duurzame landbouw (kenniswebsite van de Stichting Duurteelt) en het gebruik van biologische aardappelen (via stickeracties op kleinverpakkingen) te stimuleren.

CIJFERS 2010 Areaal lN ederland, consumptieaardappelen: 72.972 hectare (2009:

Banden met PCC De kosten van de Pootaardappel Contact Commissie (PCC), voor zover ze voor rekening komen van de handel, lopen via de huishoudelijke heffingen van de HBAG-pootaardappelcommissie. De PCC is het overlegorgaan tussen NAO, belangenorganisatie LTO van de telers en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond. Met name zaken van algemeen belang voor zowel handel als teelt komen in de PCC ter tafel, zoals fytosanitaire ontwikkelingen, Erwinia en keuringsaangelegenheden. Behalve financieel is de HBAG-commissie ook als leverancier van de exportcijfers die de PCC jaarlijks verspreidt, met de contactcommissie verbonden.

70.519 ha) lN ederland, pootaardappelen: 37.406 ha (2009: 36.490 ha) l E U 15, consumptieaardappelen: 1.122.000 ha (2009: 1.159.000 ha) l E U 27, consumptieaardappelen: 2.080.000 ha (2009: 2.109.000 ha) l E U 15, pootaardappelen: 98.000 ha (2009: 99.000 ha) Productie lN ederland, consumptie- en pootaardappelen: 5,0 miljoen ton (2009: 5,1 mln ton) lN ederland, gecertificeerde pootaardappelen per 1 mei 2011: 1.017.166 ton (2009/2010: 979.712 ton)

Korte seizoenterugblik Het groeiseizoen van pootaardappelen is onder invloed van de weersomstandigheden wisselvallig geweest en daarom niet vlekkeloos verlopen. De export van pootaardappelen daarentegen was bijzonder goed, vooral naar Zuid-Europese bestemmingen. Er heerste dan ook tevredenheid over de marktsituatie. Bij consumptieaardappelen was die tevredenheid er eveneens. De prijzen waren goed. De export naar Rusland, waar begin van het jaar al een kwart van het Nederlandse exportvolume heen gegaan was, fungeerde als stimulans.

l E U 15, alle aardappelen: 41 mln ton (2009: 46 mln ton) l E U 27, alle aardappelen: 56,6 mln ton (2009: 62,9, mln ton) lC apaciteit verwerkende industrie: rond 3,4 mln ton Consumptie lN ederland, ongeschilde aardappelen: 307.822 ton (2009: 315.273 ton) Bedrijven Aantal geregistreerde bedrijven per 1 januari 2011

Nauwelijks niet-georganiseerden Voor beide aardappelsectoren geldt dat het aantal ondernemingen dat wel heffingen afdraagt aan de commissies maar niet-georganiseerd is (dat wil zeggen niet aangesloten bij de NAO), zeer gering is. Het betreft slechts enkele procenten van de totale omzet.

20

l p ootaardappelen: 187 (1-1-2010: 185; 1-1-2009: 201) l c onsumptie- en/of voeraardappelen: 340 (2010: 336; 2009: 356) l p ootaardappelen en consumptie- en/of voeraardappelen: 86 (2010: 90; 2009: 103) l t otaalaantal afzonderlijke bedrijven: 441 (2010: 431; 2009: 454)


Financiering activiteiten pootgoedfonds 2010 -N IVAP (Stichting Nederlands Instituut voor Afzetbevordering van Pootaardappelen): activiteiten in

€

300.000

€

118.812

binnen- en buitenland, zoals voorlichting en onpersoonlijke propaganda -N AO: onderzoek naar bacterieziekte Erwinia. (Het onderzoeksproject Deltaplan Erwinia, ten bedrage van € 240.000 per jaar, loopt gedurende de jaren 2009 tot en met 2012. Hiervan financieren de NAO en HBAG Commissie Pootaardappelen ieder de helft) - NAO: ziekzoeken in pootaardappelen met behulp van sensortechnologie

€ 8.925

-N AO: procedure bij de Europese Commissie inzake Franse heffing op pootgoed uit Nederland

€ 3.981

totaal

€ 431.718

Financiering activiteiten consumptieaardappelfonds 2010 - GFK: marktonderzoek

€ 3.570

- NAO/PT: ketenmanager biologische aardappelen

€ 7.500

-N AO: ondersteuning imago verse aardappel

€ 55.000

-N IVAP/PD: behandeling fytoproblemen die zich met betrekking tot het buitenland voordoen

€ 13.761

- Stichting Duurteelt: bijdrage aan internetsite ‘Agriwijzer’ van Stichting Duurteelt (doel kennisdatabase:

€ 5.950

stimulering duurzame landbouw) - HBAGC: bijkomende kosten*) van door buitendienst uitvoeren van kwaliteitsonderzoek

€ 5.000

consumptieaardappelen in Nederland (1500 monsters/rapporten/nitraatbepalingen) ten behoeve van monitoren kwaliteit consumptieaardappelen en terugrapporteren bevindingen aan leveranciers - NAO: onderzoek naar effectiviteit Maleïne Hydrazine in aanpak doorwas

€ 3..967

- NAO: onderzoeksproject CO2

€ 5.950

- LTO-Nederland: het via Hoofdproductschap Akkerbouw medefinancieren van onderwijsblad ‘Het Kleine Loo’

€ 1.668

-N AO: voorlichting CAO groothandel AGF

€

totaal

€ 114.663

12.297

*) Met ingang van 2010 worden de personeelslasten van het kwaliteitsonderzoek gefinancierd uit de huishoudelijke heffingen.

Alleen de bijkomende kosten vallen nog onder het Consumptieaardappelfonds.

21

22

Willem Baljeu (Commissie Groenten & Fruit):

Foto: Leo Duijvestijn Photography

’ Schap ideaal als he t neutrale platform

“Als het bedrijfschap niet bestond, moesten ze het morgen uitvinden.” Voor Willem Baljeu is het belang van het HBAG altijd vanzelfsprekend geweest. Hij is sinds 1 januari 2011 voorzitter van de Commissie Groenten & Fruit. Baljeu, tevens directeur van branchevereniging Frugi Venta, kent als bestuurslid het schap al een decennium lang van binnenuit.

Dat er in die periode aan het HBAG is geknabbeld, vindt hij begrijpelijk. “Er is steeds meer werk bij Frugi Venta komen te liggen. Dáár is ook de dossierkennis. Als het bijvoorbeeld om problemen bij de export van tomaten naar Amerika gaat, ziet men de brancheorganisatie als aanspreekpunt en spreekbuis van de sector.” De dekking is volgens hem relatief groot: 78% van de handelaren is lid van Frugi Venta. Bij sectorbrede projecten en activiteiten komt het schap in het geweer. In enkele gevallen doet het dat met eigen inzet, zoals bij de beurzen. “Daar is het HBAG van onschatbare waarde.” Maar meestal gaat het in de vorm van financiële steun aan Frugi Venta, zoals bij het tomatenvoorbeeld. Het algemeen belang is daar in het geding, en dan horen alle handelsbedrijven mee te betalen, via de heffing. “Het gaat niet om grote bedragen. Bovendien letten we goed op de portemonnee.”

Voorheen liepen de belangen van de diverse toen bestaande brancheverenigingen geregeld uit elkaar en was het vooral het schap dat alert was op het algemeen belang, weet Baljeu. “Nu liggen op nationaal niveau de belangen in elkaars verlengde. Frugi Venta staat honderd procent achter de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. Zo vechten we gezamenlijk om de export van de Nederlandse tomaat naar derde landen te bevorderen.” Als voorbeelden van aangelegenheden die het individuele bedrijfsbelang te boven gaan, noemt hij Fresh Corridor en Frug I Com (zie voor deze projecten het navolgende commissieverslag). “Je kunt zulke zaken als privaat bedrijf aanpakken, maar dan komt het niet van de grond.” Het HBAG is het “neutrale platform” dat in dat soort gevallen als “vliegwiel” dient. Ook om bijvoorbeeld subsidies van de Europese Unie of de overheid los te peuteren. Dat het schap zich politiek in zwaar weer bevindt, beseft Baljeu maar al te goed. “Maar moet je de politiek de beslissende stem over het voortbestaan geven? Nee,” zegt hij. “Die beslissing zou bij het bedrijfsleven moeten liggen. Als het bedrijfsleven vindt dat het te veel heffing betaalt en dat het schap beter opgeheven kan worden, het zij zo. Maar stel dat je als overheid alles weggooit en dat later betreurt… hoe bouw je zoiets weer op? Dan zie ik een aantal activiteiten niet meer gebeuren. Want de kennis ontbreekt en het geld is er bij de overheid niet.”

23

COMMISSIEVERSLAG GROENTEN & FRUIT

Steeds meer geld naar uitbestede projecten De totale sector van de groothandel in groenten en fruit bedienen en verder vooruit helpen. Dat is en blijft de kern van het werk van de HBAG Commissie Groenten & Fruit. Of de commissie met eigen medewerkers de werkzaamheden verricht of er expertise voor inhuurt, maakt in principe niet uit. In opdracht van het schap doet vooral brancheorganisatie Frugi Venta, waarmee de commissie nauw samenwerkt, veel activiteiten en (vooral innovatieve) projecten. Van de inkomsten van de commissie, bestaande Ger van Burik (links) en Paul Nijhuis uit heffingen en beursretributies, is in 2010 tachtig procent besteed aan activiteiten en projecten. “Dat percentage vertoont een stijgende lijn,” geeft commissiesecretaris Paul Nijhuis aan. Schat aan informatie Registratie en statistiek van alle bedrijven in de branche die zich bezighouden met de handel in verse groenten en fruit aan wederverkopers, tussenpersonen en commissionairs vormen van oudsher de primaire activiteit van de commissie. De verzamelde branchegegevens leveren jaarlijks een schat aan informatie op over onder meer omzetten, volumes, vestigingsplaats, afzetmarkten, handelsstructuur en werkgelegenheid. Die informatie laat in de volle breedte zien wat er speelt en omgaat in de branche. “Al die informatie leveren we. Wie dat wil, kan er online gebruik van maken – gratis,” zegt Ger van Burik van het HBAG. Beurscoördinatie Met collectieve handelspromotie timmerde de HBAG-commissie internationaal opnieuw flink aan de weg. De specifieke rol daarin van de commissie is beurscoördinatie. Anders gezegd: op de belangrijkste beurzen ter wereld de loper uitleggen voor handelsbedrijven in groenten en fruit opdat ze onder de gezamenlijke vlag van de Holland Fresh Group hun Nederlandse gezicht kunnen laten zien. Dat is gebeurd op de Fruit Logistica in Berlijn, de Asia Fruit Logistica in Hongkong en de PMA Fresh Summit USA in Anaheim. Het zijn de drie belangrijkste beurzen op de drie belangrijkste continenten. “Het aantal Nederlandse beursdeelnemers op deze beurzen wordt elk jaar groter en ook het aantal vierkante meters groeit,” meldt Van Burik, die als beurscoördinator fungeert. “Voor bedrijven maken we het makkelijk. Ze zeggen hoeveel meter ze willen en hebben er verder geen omkijken meer naar. Het concept is ‘all in one’: ze

24


betalen één tarief voor huur van de vloerruimte, standbouw, decoratie en catering. Als ze bijzondere wensen hebben, kunnen ze dat aangeven.” Nijhuis vult aan: “Het fullservice-concept is aantrekkelijk voor bedrijven, ze worden volledig ontzorgd.” Voordeel volgens beiden is ook dat de uitstraling op deze manier eenduidig is en herkenbaar als Holland-promotie. Berlijn Fruit Logistica in Berlijn is in hun ogen steeds meer dé beurs. Nederlandse bedrijven, ondergebracht in ‘Holland-hal’ 3.2, zien dat ook zo. Vanwege de recessie leverden ze in 2010 (2181 m2, tegen 2241 m2 in 2009) weliswaar wat beursmeters in, maar al in de loop van dat jaar werd duidelijk dat dat bij één keer zou blijven. Vanaf 2011 (2630 m2) ging het weer volle kracht vooruit. Zoals Van Burik opmerkt: “Het is van de gekke zoveel belangstelling als er is.” Uniek in 2010 was dat de gehele beursinzending CO2-neutraal was, inclusief vrachtwagenvervoer en hotelovernachtingen. “Jullie lopen altijd op de muziek vooruit,” had een beursmanager van Messe Berlin tegenover Van Burik opgemerkt. De uitstoot werd volledig gecompenseerd met financiële steun aan een vergistingsproject in Zuid-Afrika. Voor het HBAG is maatschappelijk verantwoord ondernemen overigens een belangrijk aandachtspunt bij alle projecten en activiteiten. De in 2009 opgezette Holland Fresh Group-party, aansluitend op de Berlijnse beurstijden, kreeg in 2010 een internationaler tintje. “Je ziet een opgaande lijn in het bezoek. Doel is stap voor stap de informele netwerkparty nog internationaler te maken, hoewel dat niet makkelijk is.” Hongkong en VS Aan de Asia Fruit Logistica nam de Holland Fresh Group voor de derde keer deel. “Het is een hele goede beurs, die kan uitgroeien tot de Fruit Logistica voor de Aziatische regio,” zegt Van Burik. Het Holland Paviljoen daar is een nauw samenwerkingsverband van de bedrijven, het ministerie van landbouw en het HBAG. Ook de PMA Fresh Summit is een succesverhaal. “Omdat we daar voor de 25ste keer present waren, zette de organisatie ons in het zonnetje.” Opnieuw trokken de commissie en het ministerie er met naast elkaar gelegen paviljoens samen op. “Op de beurzen in Berlijn, Hongkong en USA ligt onze focus,” geeft Van Burik aan. “Maar als er vraag uit de sector komt om gezamenlijk naar andere beurzen op andere continenten te gaan, onderzoeken we of daar genoeg animo voor is.” Fytosanitaire zaken Continue aandacht van de commissie hebben fytosanitaire en handelspolitieke zaken. Hoog op de agenda

25


prijkt de herziening van de Europese fytosanitaire richtlijnen, die nog enkele jaren in beslag gaat nemen. “De inzet van Nederland is dat bedrijven zelf een behoorlijke verantwoordelijkheid dragen waar het gaat om het garanderen van ‘schone’ groenten en fruit,” aldus Nijhuis. Het belang hiervan is enorm. Eén verkeerd insect dat op een product wordt aangetroffen, kan zomaar sluiting van een grens tot gevolg hebben. Een bijkomend, gunstig, effect van de discussies over fytosanitaire zaken is volgens hem stijging van het kennisniveau bij onderzoeksinstellingen, bedrijfsleven en toezichthoudende instanties. Uit tussentijdse evaluatie komt een positief oordeel naar voren over de effecten die de inspanningen op het gebied van fytosanitaire en handelspolitieke zaken in 2010 hebben opgeleverd. Fresh Corridor De commissie steekt geld in diverse projecten die de gehele branche aangaan en veelal innovatief van aard zijn. Zoals Fresh Corridor, dat beoogt het multimodaal containervervoer van groenten en fruit te stimuleren tussen de grootschalige logistieke centra voor de voedingstuinbouw in Zuid-West-Nederland en de belangrijke logistieke centra stroomopwaarts zoals de Betuwe, Venlo en Antwerpen. Startpunt voor Fresh Corridor was de almaar toenemende congestie op de autosnelwegen. Het project werkt, uitgaande van zo kostenefficiënt mogelijk transport, aan verlegging van vervoersstromen (bijvoorbeeld boot of trein in plaats van vrachtauto) en verkorting van doorlooptijden (douane en andere inspecties in één keer in plaats van ieder op hun eigen tijd). Fresh Corridor loopt inmiddels op zijn eind. “Uit de evaluatie van de commissie blijkt dat er al een behoorlijke versnelling van stappen is bereikt,” constateert Nijhuis. Frug I Com De eerste successen zijn eind 2010 geboekt bij het project Frug I Com, waarin de groenten- en fruit- en de aardappelsector samenwerken op het gebied van elektronisch dataverkeer. Frug I Com, dat zich in de implementatiefase bevindt, heeft nieuwe ICT-lijnen uitgezet, bedoeld om de leidende positie van Nederland in Europa te kunnen uitbouwen. “Steeds meer telersverenigingen conformeren zich aan de standaard-technieken van Frug I Com.” Voordelen zijn onder andere minder handelingen voor alle betrokken partijen en digitaal factureren, met de mogelijkheid gegevens in de eigen systemen in te lezen. De technieken maken ook snellere betaling mogelijk. Anders gezegd, ook bij dit project kan de commissie positieve evaluatieresultaten melden.

26


Overige projecten Andere collectieve projecten en activiteiten waarin de HBAG-commissie investeerde, betroffen kwaliteitsbeleid en -controle, verpakkingenbelasting en de problematiek eromheen, en Greenport Holland, de verzamelnaam waaronder de vijf geconcentreerde tuinbouwgebieden landelijk opereren. Net als haar collega-commissies betaalde de groenten- en fruitcommissie geld mee aan het opleidingsproject FHKN (zie pagina 5). Bijdragen gingen verder onder meer naar de verkiezing van de ‘Echte Groenteman’ en de groenten- en fruitdag op de Wereldtentoonstelling 2010 in Shanghai.

PAS OP PLAATS VOOR SECTOR Omzet 2009 l Binnenlandse groothandel: € 4,4 miljard (2008: 4,5 mld) l Exporteurs: € 5,3 miljard (2008: 5,4 mld) l Importeurs: € 1,7 miljard (2008: 1,7 mld) l Verzendhandelaren: € 703 miljoen (2008: 768 mln) l Fruitpachters: € 23 miljoen (2008: 23 mln) Branchegegevens 2010 l 1.467 aangesloten bedrijven (kleine daling) l 24 faillissementen l 80 gestopte bedrijven (redenen: leeftijd, geen opvolger, fusie) l 67 nieuw ingeschreven bedrijven l 14.461 medewerkers in loondienst in de sector l 4.171 medewerkers op basis van uitzendcontracten Belangrijke markten 2010 (in geleverde hoeveelheden miljoenen kilo’s) l Duitsland: 930 (2009: 966) l Engeland: 459 (2009: 467) l Frankrijk: 242 (2009: 161) l Rusland: 163 (2009: 170) l Polen: 100 (2009: 73)

27

Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel Balans per 31 december 2010 Activa 2010 2009 Passiva Vaste activa Eigen vermogen Materiële vaste activa 1.358.275 1467.981 Algemene reserve Financiële vaste activa 212.297 410.599 Bestemmingsreserves 1.570.572 1.878.580

2010

2009

772.537 1.132.363 1.747.630 2.438.262 2.520.167 3.570.625

Vlottende activa Voorzieningen Vorderingen en overlopende activa 1.557.905 1.546.312 Pensioenen 783.281 805.183 Liquide middelen 4.164.034 3.880.830 Overige 450.000 FSP - 162.697 5.721.939 5.427.142 1.233.281 967.880 Vlottende passiva Kortlopende schulden en overlopende passiva 3.539.063 2.767.217 Totaal activa

28

7.292.511

7.305.722

Totaal passiva

7.292.511 7.305.722

Rekening van Baten en Lasten 2010 Jaar 2010 Baten 1 Heffingen 2 Retributies 3 Diensten aan derden 4 Rente 5 Vergoeding opgedragen taken 6 Niet-bestede subsidies 7 Overige baten Totaal van de baten Lasten 1 Personeelskosten 2 Reis-, verblijf- en representatiekosten 3 Huisvestingskosten 4 Bureaukosten 5 Vergaderkosten 6 Financiële relaties 7 Diensten door derden 8 Overige lasten Subtotaal 9 Interne overboekingen Totaal van de lasten Resultaat

Reserve 01-01 Reserve 31-12

Totaal Bestuur Markt generaal

Product & dienst

Arbeid

4.740.196 1.218.513 188.404 37.269 - - 362.624 6.547.006

1.080.750 - 120.420 14.836 - - 212.798 1.428.804

2.611.211 1.218.513 57.759 10.957 - - 87.272 3.985.712

986.198 - 9.078 10.395 - - 54.015 1.059.686

62.037 1.147 1.081 8.539 72.804

2.198.001 41.505 337.749 551.857 25.704 2.033.974 2.281.255 127.420 7.597.465 - 7.597.465 (1.050.458)

824.058 11.738 107.781 160.627 9.848 318.728 332.124 23.728 1.788.632 - 1.788.632 (359.828)

1.127.466 11.637 197.462 359.536 10.651 1.217.843 1.848.839 85.135 4.858.569 - 4.858.569 (872.856)

217.989 15.556 29.070 29.442 4.517 469.813 90.458 17.018 873.863 - 873.863 185.823

28.488 2.574 3.436 2.252 688 27.590 9.834 1.539 76.401 - 76.401 (3.597)

3.570.626 2.520.168

1.132.363 772.535

628.743 (244.113)

935.015 1.120.834

874.509 870.912

NB. Alle bedragen op de pagina’s 28 en 29 zijn in euro’s.

29

Bestuurlijke samenstelling HBAG 2010 Bestuursleden Plaatsvervangend Voorzitter M.J. Varekamp Algemeen secretaris a.i. E.E. van de Lustgraaf Bloemen & Planten H. de Boon B. Rip Groenten & Fruit W. Baljeu W.L.A.G. Tacken Aardappelen C.J.M. van Arendonk R. van Diepen G. Mastenbroek G.B. Rijzinga J.M. de Keijzer N. Meijer A.A.M. Steijaert N. Meijer E. Staal Toezichthouder namens de SER R.C. Gilhuijs

HBAG Dagelijks Bestuur Voorzitter Algemeen secretaris Vicevoorzitter

30

M.J. Varekamp E.E. van de Lustgraaf H. de Boon W. Baljeu C.J.M. Arendonk J.M. de Keijzer

Aangewezen door

VGB Frugi Venta NAO/CECOHA CNV Dienstenbond FNV Bondgenoten FNV Bondgenoten De Unie

Bestuurlijke samenstelling HBAG Commissies HBAG Commissie Consumptie-, Fabrieks- en Voeraardappelen Voorzitter Commissiesecretaris

Bestuursleden Plaatsvervangend Aangewezen door C.J.M. van Arendonk R. van Diepen NAO B. Werkman R. van Diepen NAO D. Zelhorst R. van Diepen NAO H.S.L. Gramsma R. van Diepen CECOHA J.C. Fraase Storm G. Mastenbroek CNV Dienstenbond - A. Sioua FNV Bondgenoten A.L. Moerman A. Sioua FNV Bondgenoten L.M. Eijssen

HBAG Commissie Pootaardappelen Voorzitter Commissiesecretaris

Bestuursleden Plaatsvervangend Th. H. Hof R. van Diepen J.P.M. Muijsers R. van Diepen A.J. de Nijs R. van Diepen C.J.M. van Arendonk R. van Diepen J.C. Fraase Storm G. Mastenbroek - A. Sioua A.L. Moerman A. Sioua J. Gottschall

Aangewezen door NAO NAO NAO CECOHA CNV Dienstenbond FNV Bondgenoten FNV Bondgenoten

HBAG Commissie Groenten & Fruit Voorzitter Waarnemend commissiesecretaris

Bestuursleden Plaatsvervangend W.L.A.G. Tacken J. Timmermans W. Baljeu J. Timmermans H.J. van Rossum J. Timmermans F.M. van Aarle J. Timmermans R.P. de Greeff J. Timmermans L.A.M. Welschen J. Timmermans G. Mastenbroek J.C. Fraase Storm A.A.M. Steijaert N. Meijer J.M. de Keijzer N. Meijer E. Staal P.A. Nijhuis

Aangewezen door Frugi Venta Frugi Venta Frugi Venta Frugi Venta Frugi Venta Frugi Venta CNV Dienstenbond FNV Bondgenoten FNV Bondgenoten De Unie

31

Bestuurlijke samenstelling HBAG Commissies HBAG Commissie Bloemen & Planten Voorzitter Commissiesecretaris

32

Bestuursleden Plaatsvervangend H. de Boon M. Gaarthuis-Foppen M. Dekker H. van der Kwaak M. Dekker F.U.H. Koenen M. Dekker B. Rip M. Dekker R. le Clercq A. Broere G. Mastenbroek G.B. Rijzinga M.W. Destellirer-Hensen J.M. de Keijzer T. Bijleveld

Aangewezen door VGB VGB VGB VGB VGB Plantum NL CNV Dienstenbond FNV Bondgenoten FNV Bondgenoten

Contactgegevens HBAG en commissies HBAG i: www.hbag.nl t: 0297-380090 f: 0297-380099 e: [email protected] postadres: postbus 1012, 1430BA Aalsmeer bezoekadres: Turfstekerstraat 63, 1431GD Aalsmeer Commissie Bloemen & Planten i: www.hbagbloemen.nl t: 0297-380090 f: 0297-380099 e: [email protected] postadres: postbus 1012, 1430BA Aalsmeer bezoekadres: Turfstekerstraat 63, 1431GD Aalsmeer Commissies Poot- & Consumptieaardappelen i: www.nao.nl (zie onder knop ‘HBAG’) t: 070-3589331 f: 070-3544290 e: [email protected] postadres: postbus 84102, 2508AC Den Haag bezoekadres: Van Stolkweg 31, 2585JN Den Haag Commissie Groenten & Fruit i: www.hbaggroenten.nl t: 070-3850100 f: 070-3475253 e: [email protected] postadres: postbus 90410, 2509LK Den Haag bezoekadres: Bezuidenhoutseweg 82, 2594AX Den Haag

HBAG. Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel jaarverslag 2010

Recommend Documents