BINNENLAND
Hatzoloh
De religieuze urgentiedienst van Joods Antwerpen
Leden van de Antwerpse Joodse gemeenschap zijn al langer bekend met Hatzoloh, de religieuze spoeddienst. Anderen hebben ze misschien ook al zien rondrijden op hun bekende rode scooters maar weten niet wie of wat Hatzoloh is. Joods Actueel had een gesprek met Shmulie (Samuel) Markowitz, hoofdcoördinator van de organisatie.
Ontstaan
Hatzoloh is het Hebreeuwse woord voor redding. Het concept van Hatzoloh is eenvoudig, een kleine groep vrijwilligers staat in voor de dienst eerste zorgen bij ongevallen. Het idee zag in 1978 het levenslicht in New York. De religieuze Jood, Hershl Weber was op straat getuige van hoe iemand in elkaar zakte. De omstaanders wisten niet wat doen en verwittigden de hulpdiensten. Toen de ambulance ter plaatse kwam (wat ettelijke minuten duurde) bleek de man overleden. Waarom geen interne dienst in de Joodse gemeenschap organiseren van mensen die de eerste zorgen toedienen in de vaak cruciale momenten voor de ambulance aankomt dacht Weber bij zichzelf. En zo werd het idee van Hatzoloh geboren, een spoeddienst die binnen enkele ogenblikken ter plaatse is, en door effectieve communicatie met de hulpdiensten, de patiënt kan helpen bijstaan. De organisatie is uitgegroeid tot een officiële spoeddienst van vrijwilligers en telt in New York zo’n 1.500 leden, een tiental ambulances en zelfs een helikopter. Het is de grootste vrijwillige spoeddienst ter wereld. Het duurde niet lang of andere Joodse gemeenschappen namen het idee over. Vandaag vindt men dan ook lokale Hatzoloh diensten in alle steden met een Joodse aanwezigheid zoals L.A., Londen,
j
22 OODS
Actueel
Zurich, Johannesburg en ook Antwerpen. De Antwerpse tak van Hatzoloh zag het levenslicht in 2001. ‘De Joodse gemeenschap stond aanvankelijk sceptisch tegenover het idee’ vertelt Shmulie Markowitz, een van de drie hoofdverantwoordelijken van Hatzoloh Antwerpen, ‘maar vandaag heeft elk Joods huishouden in Antwerpen ons telefoonnummer bij de hand’. Zo’n 100 maandelijkse interventies bewijzen het nut van deze dienst.
In 90 seconden ter plaatse
De lokale Hatzoloh tak telt zo’n 36 medewerkers, 15 leden met een diploma DGH (dringende geneeskundige hulpverlening), 15 operatoren die de telefoons bemannen en een 5 koppig bestuur die zorgt voor de nodige fondsenwerving en de verschillende officiële licenties. Het Hatzoloh kantoor is gelegen aan de Belgiëlei in Antwerpen. Het diploma van DGH wordt uitgereikt door het ministerie van volksgezondheid, in de eerste plaats aan ambulanciers en brandweerlui, maar thans ook aan Hatzoloh. De training gebeurt door het PIBA (Provinciaal instituut voor Brandweer en Ambulanciers) en bestaat uit twee wekelijkse lessen over een periode van 6 maanden plus een stage met een ‘dienst 100’ ziekenwagen en MUG. Officieel zijn de leden van Hatzoloh verbonden aan het St-Vincentius en Middelheimnetwerk in Antwerpen. Wie zijn de medewerkers van Hatzoloh? ‘In de eerste plaats mensen die willen helpen’ aldus Shmulie Markowitz. In de praktijk gaat het om mensen die een drang hebben om te helpen en niet schrikken bij het zien van bloed. In de Joodse religie wordt steeds bijzondere aandacht besteed aan het helpen van anderen en het redden van
een mensenleven. Wie een mensenleven redt, wordt beschouwd alsof hij de gehele mensheid heeft gered, aldus een bekend Joods spreekwoord. En het is rond dit concept dat Hatzoloh is gegroeid. Een andere vereiste om Hatzoloh lid te worden is dan weer een praktische zaak. Enkel wie in de Joodse buurt van Antwerpen woont of werkt komt in aanmerking. Want snel ter plaatse zijn is waar het om gaat. In andere landen beschikt Hatzoloh over eigen ziekenwagens en zelfs over een helikopter (in New York). In Antwerpen is dat echter niet nodig vertelt Markowitz. ‘Hier beschikken de leden over scooters (traditioneel in het rood geverfd), de beste manier om door het drukke verkeer te navigeren’. Statistieken hebben aangetoond dat Hatzoloh vaak binnen 90 seconden na de oproep ter plaatse is bij een dringende oproep (een zogenaamde Code één). Een ongelooflijk cijfer dat Joods Actueel kan bevestigen.
“Wie een mensenleven redt, wordt beschouwd alsof hij de gehele mensheid heeft gered”. De Talmoed Hatzoloh werd ook opgericht om de barrière te verlagen voor de ultra-orthodoxe, chassidische Joden, die vaak makkelijker in het Jiddisch communiceren. Vooral in een crisissituatie is het werken met een Joodse hulpverlener voor hen vaak makkelijker om uit te leggen wat er gebeurd is. Maar niet alleen voor medische urgenties wordt Hatzoloh ingeschakeld, ook om naar vermiste personen te zoeken zijn de leden getraind. Voorbeelden zijn kinderen die in bosrijk gebied verloren lopen of zoals onlangs nog, een ietwat seniele, oudere vrouw die plots verdwenen bleek. Gelukkig werd ze door Hatzoloh al na twintig minuten teruggevonden, dolend door de straten van Antwerpen.
24 uur per dag
De operatoren werken in shifts van vier uur, de medewerkers staan 24 uur stand-by. Als een oproep binnenkomt worden indien nodig de hulpdiensten verwittigd terwijl de eerste twee dichtstbijzijnde medewerkers die reageren naar de plaats van de oproep worden gestuurd. Bij meerdere slachtoffers wordt dat aantal verhoogd. In extreme gevallen (een brand bijvoorbeeld) snellen haast alle leden ter plaatse. Sommige dagen zijn vrij kalm, op andere dagen krijgen we dan weer 5 oproepen in hetzelfde uur. Wat opvalt, is dat vooral net voor de Sabbat of Yom Tov (joodse feestdag) we vaker moeten uitrukken.
Interventies voor iedereen
Hatzoloh is een organisatie van orthodoxe Joden maar de hulpverlening is gericht op alle lagen van de Joodse bevolking. Natuurlijk wordt ook hulp geboden aan de niet-Joodse leden die in de buurt van het Joods centrum leven en wonen. Zo hielp Markowitz bij de bevalling van een niet-Joods kindje in hartje Antwerpen. Toen de MUG-arts ter plaatse kwam was het kindje al ingepakt in een speciale bevallingsdeken en had de moeder de eerste zorgen gekregen. Bij een grote brand in de Albertstraat werkten Hatzoloh leden hand in hand met de brandweer en de ambulanciers. Ook hier ging het om
jOODS Actueel 23
BINNENLAND een interventie bij een niet-Joods gezin. In samenwerking met de Antwerp Diamond Council is de groep nu ook de officiële eerste hulpdienst in het diamantkwartier. Vooral dan omdat er heel wat Hatzoloh leden in die buurt werken.
Materiaal
Elk lid van de groep beschikt over een uitgebreid assortiment ‘eerste hulp’-middelen, alles netjes verpakt in een speciale kit. Zo’n kit weegt al gauw 30 kilogram en kost net geen 3000 euro. Een lijst van wat er allemaal in de kit zit vindt u in het aparte kader. Alle items worden door het team gebruikt, sommige vaker dan andere. Bloed- en hartdrukmeters worden bijna dagelijks gebruikt terwijl de bevallingskit en de mobiele defibrillator, (een apparaat om d.m.v. stroomstoten een stilstaand hart weer op gang te brengen) gelukkig minder gebruikt moeten worden. Niet alle interventies eindigen op een positieve noot vertelt Markowitz. ‘Vaak worden we opgebeld wanneer iemand in de ochtend niet meer wakker wordt. Het enige wat wij dan kunnen doen is het constateren van een overlijden en een dokter/ziekenwagen roepen die het overlijden officieel kan vaststellen. Ook bij zware verkeersongevallen of bij ander onheil kan soms geen hulp meer baten. We vormen echter een hecht team en na moeilijke interventies zitten we samen om over de oproep te praten. Meestal is dat genoeg. Waar nodig krijgen de leden ook psychologische bijstand om verder uit te praten of te discussiëren, aldus Markowitz.
Sabbat
Op de Joodse Sabbat is het voor orthodoxe Joden verboden handelingen uit te voeren zoals het besturen van voertuigen en het gebruiken van de telefoon. Voor Hatzoloh leden gelden echter andere regels. Omdat het redden van een mensenleven in de Joodse wet van het allergrootste belang is, moeten zelfs de strenge sabbatregels wijken. Het is dus niet ongewoon om hen op de sabbat (of andere feestdagen waaronder Yom Kippur, de heiligste dag in de joodse kalender) op hun bromfiets te zien voorbijrijden. Rabbijn A. Honig, Dayan (rechter) van de orthodoxe gemeente Machsike Hadas, is tevens de rabbijn van Hatzoloh. In een vorig nummer van Joods Actueel (zie Joods Actueel 5, mei 2007) schreef Rabbijn Evers uitgebreid over levensgevaar in de Joodse wet. ‘Binnen de morele discipline van het Jodendom wordt het leven gezien als iets ondeelbaars. Het leven is onmeetbaar, niet in rekenkundige termen te vatten, iets van onschatbare en oneindige waarde. De voorschriften van Sabbat, zowel als alle overige mitsvot van de Thora, worden terzijde geschoven in geval van levensgevaar. Zelfs als het slachtoffer nog maar zeer korte tijd te leven heeft, ontheft levensredding van het strenge verbod om inbreuk te maken op de heiligheid van de Sabbat.’
Samenwerking
Hatzoloh werkt nauw samen met de hulpdiensten en onderhoudt uitstekende relaties met artsen en ambulanciers van de belangrijkste ziekenhuizen in Antwerpen. Zelfs de jaarlijkse verfrissingcursussen voor ambulanciers uit het Antwerpse wordt gehouden samen met Hatzoloh. ‘De samenwerking met Hatzoloh verloopt altijd zeer vlot, het feit dat Hatzoloh scooters gebruikt geeft in het centrum van de stad een enorm tijdsvoordeel’ aldus MUG-verpleegkundige Chris Spaepen. Steven Van Ael, verantwoordelijke voor de ziekenwagens AMBUCE verklaart: ‘We kennen de mensen door en door en zij kennen ons – ik zou zeggen houden zo, blijven verder doen en
j
24 OODS
Actueel
dan gaan we een blijvende prettige samenwerking tegemoet.’ Ook met de Antwerpse brandweer lopen de contacten vlot. Hatzoloh leden kregen van de brandweer een cursus in brandbeheersing waaronder algemene informatie over wat wel en niet te doen bij brand. Het belang hiervan werd aangetoond tijdens een vuur dat woedde in de Pshevorsk synagoge aan de Mercatorstraat in Antwerpen. Hatzoloh leden werkten hand in hand met de brandweer en leidden een team bij het in veiligheid brengen van 18 Thorarollen. De symboliek van deze samenwerking is tevens niet te onderschatten. Zestig jaar geleden, tijdens de oorlog, werden op dezelfde plek Thorarollen uit de Van den Nestlei synagoge gehaald en op straat verbrand, zonder dat de hulpdiensten ingrepen. Nu werkten Joodse mensen en de
“Nu werkten Joodse mensen en de brandweer hand in hand om de thorarollen uit het vuur te halen.” brandweer op dezelfde plaats hand in hand om de Thorarollen uit het vuur te halen.
Kosteloos
Hatzoloh wordt volledig gefinancierd door schenkingen, er worden nooit facturen opgestuurd na een interventie. ‘Wel vragen we de mensen om aan ons te denken wanneer ze een schenking doen of Tzedakah geven (liefdadigheid)’ zegt Markowitz. ‘Hatzoloh steunen is één van de mooiste liefdadigheden die er bestaat, men vervult ermee het gebod van Tzedakah, terwijl men ook helpt mensenlevens te redden.’ Voor het tweede jaar op rij werden rond de periode van het Chanoekafeest fondsen ingezameld door het verkopen van Aliyes (oproepingen bij de Thora tijdens het sabbatgebed). Het ingezameld geld ging integraal naar Hatzoloh. Een van de belangrijkste kosten is de telecommunicatie. ‘Dit wordt vaak onderschat’, vertelt Markowitz. Hatzoloh installeerde 32 directe telefoonlijnen in de belangrijkste Antwerpse synagogen. De organisatie draait dan ook op voor de maandelijkse uitgaven en onderhoud van de lijnen. Een andere belangrijke kost is het doorschakelen van de telefoonlijnen om de vier uur naar de verschillende dispatchers die vaak van huis uit werken. Er zijn thans 17 dispatch locaties die allen over 2 lijnen moeten
jOODS Actueel 25
BINNENLAND Het redden van een mensenleven
Margareth Glazer, een Joodse vrouw uit Antwerpen, is een van de vele mensen die beroep deed op de diensten van Hatzoloh. Ze vertelt hoe ze op een ochtend wakker werd, ‘mijn man was nergens te bespeuren en zijn bed was leeg, ik keek rond in de kamer maar hij was er niet. Plots hoorde ik een geluid en deed ik een verschrikkelijke ontdekking, daar lag mijn man op de grond... Maar gelukkig hebben wij Hatzoloh’. De telefoon ging af in de dispatchcentrale die onmiddellijk twee medewerkers stuurde en een ambulance verwittigde. Anderhalve minuut later was Hatzoloh ter plaatse. Ze constateerden een hartaanval en zetten de grote middelen in. De defibrillator werd gebruikt en de man was succesvol gereanimeerd toen de ziekenwagen ter plaatse was. Dit is maar één verhaal uit zovele die de Hatzoloh leden meemaken.
Hatzoloh bij het vuur in de synagoge van Antwerpen
Meneer Glazer werd gered dankzij de koelbloedigheid van zijn vrouw en de Hatzoloh hulpdiensten.
PARIENTI PRESENTS PESACH HOLIDAY Thursday 17th April to Monday 28th April 2008 Two magnificent hotels adjoining sandy beaches
Hotel Playa Garden 4* Mallorca Hotel Majestic 4* Italy Under the Supervision of NICE BETH DIN (Glatt, no kitniot) £1080 per adult, full board (excellent Children’s Reduction)
France Tel: 00 33 493 86 33 01 Fax : 00 33 493 44 91 78 England Tel: 00 44 208 958 79 17 Fax : 00 44 2008 958 94 35 E-mail:
[email protected] Sirius tours, BAL : 261
j
26 OODS
Actueel
