HATERT ONDER DE PANNEN

HATERT ONDER DE PANNEN Toekomstplan voor Hatert

Oktober 2001 Directie Wijkaanpak en Leefbaarheid Gemeente Nijmegen

1

Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Waarom dit rapport? 1.2 Hoe is het rapport gemaakt? 1.3 Leeswijzer 2 Analyse van de huidige situatie 6 2.1 Inleiding 2.2 Hatert stedenbouwkundig 2.3 Samenstelling woningvoorraad 2.4 Bevolkingssamenstelling 2.5 Sociale aspecten 2.6 Milieubeeld 3 Sterktes, zwaktes, kansen, bedreigingen 3.1 Inleiding 3.2 Sterkte/zwakte analyse 3.3 Kansen en bedreigingen 3.4 Conclusies 4 Doelstellingen en ambities 37 4.1 Inleiding 4.2 Fysieke doelstellingen 4.3 Sociale doelstellingen 4.4 Economische doelstellingen 4.5 Matrix van doelstellingen en ambities 5 Vervolgtraject 63 Bijlage: uitslagen enquête 64

3 3 5 6 7 10 13 16 23 26 26 26 32 35 37 39 52 57 60

2

1

Inleiding

1.1

Waarom dit rapport? In het kader van de herstructurering en het grote stedenbeleid heeft de gemeente Nijmegen 14 wijken benoemd waarvoor de komende jaren een toekomstplan(WPP) ontwikkeld moet worden. Bij drie daarvan heeft de ontwikkeling van het WPP hoge prioriteit; de Wolfskuil, Hatert en Willemskwartier. Het Toekomstplan voor Hatert krijgt daarbij een preventief karakter en wordt ontwikkeld door de Directie Wijkaanpak & Leefbaarheid. Het Toekomstplan is een middellange termijnvisie voor de wijk met een doorkijk voor de komende 15 jaar. Voor de maatregelen op korte termijn (binnen 5 jaar) wordt na vaststelling van het WPP een Wijkaanpakplan uitgewerkt (een WAP). Hatert is een aanpakwijk. Dit betekent echter niet dat Hatert een ‘slechte’ wijk is. Veel mensen wonen met plezier in de wijk, maar sommige dingen kunnen beter.

1.2

Hoe is het rapport gemaakt?

1.2.1 Inhoud Om tot een visie te komen wordt eerst onderzoek gedaan naar de verschillende informatiebronnen. Er zijn reeds verschillende rapporten verschenen, zoals een strategisch beleidsplan, wijkontwikkelingsplannen, wijkplannen, wijkonderzoeken en de stedelijke sociale atlas. In dit rapport wordt deze informatie geanalyseerd en geactualiseerd op basis van interviews met sleutelfiguren, de uitkomsten van de bewonersenquête, aanvullende informatie van instanties, bijeenkomsten met bewoners en gesprekken met kinderen en jongeren. De analysefase vormt het vertrekpunt voor de ideeënfase en de visieontwikkeling.

3

1.2.2

Proces Een breed samengestelde projectgroep heeft het perspectiefplan gemaakt. Dat kon en wou ze echter niet zonder de inbreng van wijkbewoners zelf. In de projectgroep zaten vertegenwoordigers van de klankbordgroep van bewoners en ondernemers, de gemeente, de corporaties Portaal, Mr. ten Hagen en Talis woondiensten, Tandem welzijnsorganisatie, Bon-adviseurs voor wonen en KAW architecten en adviseurs. De wijkbewoners zijn op verschillende niveaus betrokken geweest bij de planvorming. De maanden januari en februari zijn gebruikt voor intensieve discussierondes in de wijk. Na een startavond waar ruim 150 bewoners aan deelnamen, hebben gemiddeld 130 bewoners ideeën geleverd voor de toekomst van Hatert. In 5 themagroepen (wonen, voorzieningen, woonomgeving en leefbaarheid, ouderen, werk en inkomen) is driemaal door bewoners gediscussieerd over aspecten die zij van belang vinden bij het ontwikkelen van een toekomst van Hatert. Ook met kinderen en jongeren is gepraat over Hatert en hoe zij hun ideale wijk zien. Centraal daarbij stond de vraag: “Stel, jij wordt de nieuwe burgemeester van Nijmegen, wat ga jij doen voor de jongeren in Hatert?” Tenslotte is ook met de ondernemers in Hatert een apart overleg gevoerd. Met de beschikbare beperkte middelen is het proces ondersteund door drie nieuwsbrieven, een wijkbrede enquête en tweemaal een uitnodiging aan alle bewoners en werkers in Hatert. De deelnemers aan de discussies ontvingen allen de verslagen van de themadiscussies. De wijkpost Hatert fungeert als centraal informatiepunt. Alle informatie, inclusief verslagen van de projectgroepvergaderingen, zijn daar ter inzage voor geïnteresseerden. Het overleg is opgezet door Bon-adviseurs dat ook de nieuwsbrieven en andere communicatiemiddelen voor haar rekening neemt. Ondersteuning van het proces verleent Tandem. Deze organisatie neemt de organisatie van de klankbordgroep voor haar rekening terwijl medewerkers in de wijk zich inzetten voor het onderhouden van de contacten met de vele bewoners die op de een of andere wijze mee willen werken. Het eerste deel van het overleg met en in de wijk is afgesloten met een informatiebijeenkomst over de resultaten van de discussies in mei van dit jaar. Wethouder Depla leverde daar commentaar op de resultaten. Bron foto’s en kaarten in deze rapportage: gemeente Nijmegen

4

1.3

Leeswijzer In hoofdstuk 2 zal de wijk Hatert worden geanalyseerd wat betreft de stedenbouwkundige opbouw, de woningvoorraad, de bevolkingssamenstelling, andere sociale aspecten en het milieubeeld. Hierin is onderscheid gemaakt tussen een min of meer objectieve beschrijving en een meer subjectieve beschrijving, namelijk die van de uitkomsten van de themagroepen en van de gesprekken en enquêtes. In hoofdstuk 3 zijn sterktes en zwaktes en de kansen en bedreigingen per thema weergegeven. In hoofdstuk 4 zijn de doelstellingen en ambities op een rij gezet. In hoofdstuk 5 wordt tenslotte beknopt het vervolgtraject beschreven. Wat vinden bewoners van Hatert van het proces rond het WPP? Marijke Swinkels van Tandem, filiaal Hatert, vroeg een aantal bewoners, allen lid van de Klankbordgroep WPP Hatert, naar hun mening. Enkele zinsneden daaruit: • • • • • •

“Het geheel was goed georganiseerd door de gemeente, BON en Tandem. De opkomst van bewoners was goed en het hele proces heeft veel goede en bruikbare voorstellen opgeleverd. Er is zorgvuldig geprobeerd de bevolking te horen via enquêtes, thema-avonden en klankbordgroep.” “Er zijn veel verwachtingen gewekt. Er is ook veel wantrouwen bij bewoners omdat ze denken dat ze totaal geen invloed hebben op wat er met hun wijk gaat gebeuren. Vooral de ouderen hebben te vaak beloftes gehoord die niet nagekomen werden.” “We willen op de hoogte gehouden worden over de voortgang de komende tijd. De gemeente moet nu serieus aan de slag met onze plannen. Ook willen we goed betrokken worden bij de uitwerking. Daarna kan een officieel plan de inspraakprocedure in. “Het proces is nog in volle gang en er is nu nog weinig veranderd. De communicatie met de allochtone bevolking moet verbeterd worden omdat zij nog te weinig mee doen.” “Eigenlijk moet de folder ‘Hatert onder de pannen’ regelmatig blijven verschijnen. Zo kan het misschien lukken bewoners blijvend te boeien en hen bij de wijk te blijven betrekken. “ “Het belangrijkste is dat er na al dat praten ook echt iets wordt uitgevoerd en veranderd in Hatert.”

5

2

Analyse van de huidige situatie

2.1

Inleiding In dit hoofdstuk wordt de huidige situatie van Hatert beschreven en geanalyseerd. De volgende aspecten zijn daarbij onderscheiden: het stedenbouwkundige aspect (paragraaf 2.2), de woningvoorraad (paragraaf 2.3), de bevolkingssamenstelling (paragraaf 2.4), de sociale aspecten (paragraaf 2.5) en het milieubeeld (paragraaf 2.6). De beschrijving van de huidige situatie vindt plaats op basis van bestaande statistische gegevens. De belangrijkste bron is de Sociale Atlas uit 1998. Waar mogelijk zijn recentere statistische gegevens gebruikt. In dit hoofdstuk wordt naast de ‘objectieve’ beschrijving van de huidige situatie op basis van cijfers en feiten, aandacht besteed aan de ‘subjectieve’ mening van een aantal bewoners van Hatert. Deze meningen staan in dit hoofdstuk gebundeld in de gele vlakken. Mening bewoners: enquête, themagroepen en gesprekken In 5 themagroepen is in de maanden januari, februari en maart 2001 in Hatert breed gediscussieerd met bewoners en betrokkenen over de knelpunten en kansen van de wijk. Deze bewoners hebben via een enquête, deelname aan de themagroepen of andere gesprekken hun mening over de wijk gegeven. In die discussies zijn veel mogelijke oplossingen en suggesties naar voren gekomen. Hierbij moet opgemerkt worden dat de hier gegeven mening niet representatief is voor de mening van alle wijkbewoners. Het geeft wel een beeld van hoe er over Hatert wordt nagedacht. De volgende themagroepen waren actief: • Themagroep ‘Woonomgeving en leefbaarheid’; • Themagroep ‘Ouderen’; • Themagroep ‘Wonen’; • Themagroep ‘Werk en inkomen’ en • Themagroep ‘Voorzieningen’. Naast de themagroepen is nog apart gepraat met de ondernemers uit de wijk. In dit hoofdstuk komen tevens de belangrijkste uitkomsten uit de gesprekken met sleutelfiguren en de in 2000 gehouden bewonersenquête aan bod. In elke paragraaf wordt kort weergegeven welke ideeën, tips en suggesties zijn aangedragen.

6

2.2

Hatert stedenbouwkundig Stedenbouwkundige structuur Hatert is in de huidige vorm eind jaren ’50, begin jaren ‘60 ontstaan en heeft op 1 januari 2000 exact 9.353 inwoners, ruim 4200 woningen en 600 wooneenheden. Het grootste gedeelte van de wijk is gebouwd tussen 1955 en 1965. De rechthoekige wijk heeft grotendeels duidelijke begrenzingen: Grootstalselaan en de Malderburchtstraat, de gemeentegrens en het Maas- Waalkanaal. Hatert eindigt vrij onduidelijk ten noorden van de Hatertse weg bij de Opaalstraat en de SSHN-flat (studentenhuisvesting). De wijk wordt ontsloten aan twee zijden, via de Hatertseweg en de Grootstalselaan. Het is de grootste wijk qua oppervlak van Nijmegen. Door de strakke stedenbouwkundige opbouw (zones met rechthoekige verkavelingen) en de ligging aan de stadsrand heeft Hatert in beginsel een heldere opbouw meegekregen. De wijk heeft een beperkte afwisseling in architectuur. Hatert is gebaseerd op de gedachte van scheiding van functies, zoals die in de jaren ’50 en ‘60 gangbaar was. Afbeelding 2.1: Stedenbouwkundige structuur Hatert met duidelijk zichtbaar de BD-zone

7

Wijk met sobere plattegrond De hoofdwegen zijn breed. In het hart van de wijk lopen twee brede groenstroken waar zich de voorzieningen bevinden; de zogenaamde Bijzondere Doeleinden-zones (BD-zones). Deze assen bieden veel ruimte. De scholen en winkelcentra zijn in de assen gegroepeerd en het openbaar groen daarin geeft de scheiding van woon- en werkomgeving duidelijk aan. Zo is Hatert een wijk met sobere, kleine huizen en platte daken, met daartussen kleine hofjes met groen. … maar met open en groen karakter De woningdichtheid in Hatert is 37 woningen per ha. Dat is hoog; het gemiddelde voor Nijmegen als geheel bedraagt 15 woningen per ha. Dat de wijk toch een ‘open karakter’ en relatief veel groen kent, komt door de ruime stedenbouwkundige opzet en het weidse uitzicht.Het noordelijk deel van de wijk, ten noorden van de Hatertseweg, is anders van karakter dan het (grootste) deel ten zuiden van de Hatertseweg. Het noordelijk deel bestaat, afgezien van enkele etagecomplexen, voornamelijk uit koopwoningen (Edelstenenbuurt, Steegherpark en Huize Hatert). In het zuidelijk deel staan met name laagbouw huurwoningen. De binnenring en de verbindingsstrook worden verlucht door buurtgroen. Een extra buurtplantsoen noordelijk van de Hatertseweg en aan het carré gekoppelde stroken vormen een groene verbinding tussen de wijk en het buitengebied. Doel van deze verbinding is de ruimte en het groen van het buitengebied (visueel) de wijk in te trekken. De buurtplantsoenen dienen ook als speelterreinen voor de jeugd. Het randgroen langs de grenzen van de wijk dient in eerste instantie als groene gordel rond de wijk, om het “satteliet-karakter” van Hatert te benadrukken. Zowel in de oorspronkelijke geplande verkaveling als in de later gerealiseerde stempels zijn de woningen gerangschikt rond hofjes met een groen hart. Die groene kernen zijn deels behouden, deels door de begroeiing niet meer toegankelijk en deels verhard. Concentraties van groen zijn te vinden in de voorzieningenstrook, de groene brink en de groene stroken die de verbinding vormen met de groene gordel en het buitengebied. Hierin staan scholen en kerken oorspronkelijk als losse elementen in het groen. Door de jaren heen zijn groene ruimten steeds meer verhard.

8

De themagroep ‘Woonomgeving en leefbaarheid’ over de stedenbouwkundige structuur: • • • • • •

De bewoners, die meededen aan de themagroep, hebben aangegeven op welke punten de verkeersveiligheid te kort schiet. De vele drempels worden niet erg gewaardeerd. Het instellen van eenrichtingsstraten is het overwegen waard. Het wachten is nog steeds op een verkeersplateau aan de Winkelsteegseweg en de Opaalstraat. Vrachtverkeer door de wijk moet worden geweerd (bord?). Het ‘omdraaistation’ van het openbaar vervoer aan de Delsenhof/Maldenburgstraat geeft veel overlast. Het onderhoud moet veel beter. Kapotte lampen worden nauwelijks vervangen, op sommige plekken is wateroverlast en achterpaden zijn slecht verlicht. Het groenveldje aan de Dr. Jan de Visserstraat moet opnieuw ingericht worden. Zwerfvuil moet aangepakt. Betere hondenuitlaatplaatsen. Het (her-)inrichten van erfjes zou in samenspraak met de bewoners aldaar kunnen plaatsvinden. Daarvoor is overleg met elkaar nodig. Bewoners willen goede afspraken in informatie-uitwisseling met gemeente en corporatie over aanpak. Algemene filosofie is: gezellig, veilig, groen en aangenaam. De ideeën voor het Groenplan moeten binnen 5 jaar resultaat geven. Zo’n idee is bijvoorbeeld het dichten van de Opaalvijver en hier een gezellig speelveld voor kinderen maken. Van het Circusveld moet een mooi park gemaakt worden.

En wat vindt de themagroep ‘Ouderen’? •

Voor ouderen is veiligheid in en om huis een belangrijk punt. Verlichting, onderhoud van trottoirs en pleintjes helpt. Daarnaast vindt de themagroep ontmoetingsplekken van belang. Ouderen zijn vaak echter weinig bekend met wat er te doen is in de wijk of in het centrum. Een Ouder-kindcentrum kan een nuttige functies vervullen.

Gesprekken en enquêtes •

•

•

•

Veel zwerfvuil: Uit de gesprekken en de enquête met een aantal bewoners uit Hatert kwam naar voren dat er in Hatert onzorgvuldig met de omgeving wordt omgesprongen. Volgens deze bewoners is sprake van zwerfvuil, vuilniszakken worden een dag van tevoren aan de weg gezet, prullenbakken zitten overvol en de veegwagen komt te onregelmatig. De mentaliteit moet veranderd worden en de afspraken over de vuilophaal moeten duidelijker. De regels dienen helder te zijn en moeten misschien wel aangescherpt worden zodat de voorzieningen efficiënter gebruikt kunnen worden. Matig onderhoud openbare ruimte: De verpaupering van de omgeving stuit de bewoners die gehoord zijn tegen de borst. Zij vinden dat de vijver bij het zorgcentrum ‘De Maldenborgh’ verloedert. Daarnaast onderhouden de woningcorporaties de woningen onvoldoende, worden door de gemeente de groenstroken slecht onderhouden en ‘regeert’ het zwerfvuil de straat, aldus enkele bewoners. Het winkelcentrum De Binnenhof heeft te kampen met afhakende ondernemers omdat het verscholen ligt, de etalages niet zichtbaar zijn en de staat van onderhoud beneden peil is. Men vindt dat woningcorporaties meer in overleg kunnen treden met bewoners en winkeliers. Onaantrekkelijk deel winkelcentrum Couwenberghstraat: Een aantal bewoners vindt de rij oudere winkels aan de Couwenberghstraat, met o.a. de apotheek, er onaantrekkelijk uitzien. Ook de ondernemers van de Couwenberghstraat vinden dat het centrum aantrekkelijker moet worden gemaakt. Vanuit de winkeliers zijn er reeds initiatieven en acties ondernomen ter verbetering. Naast het niet uitnodigende karakter is het winkelcentrum moeilijk bereikbaar voor ouderen. Ze moeten een flinke wandeling maken. De apotheek heeft daarom een fulltime bezorger in dienst genomen. Doorbreken monotoon beeld: Over de opbouw van de wijk is niet iedereen tevreden. In de beleving van veel bewoners doet de wijk saai en monotoon aan. Mogelijke aanpassingen zoals het aanpassen van de platte daken en het doorbreken van de rechte lijnen waren onderwerp van9 discussie in de themagroepen.

2.3

Samenstelling woningvoorraad Veel goedkope woningen Hatert heeft een sterk eenzijdig woningbezit naar leeftijd en eigendom; er is relatief veel van hetzelfde. Er is naar verhouding weinig variatie. De huurprijzen zijn over het algemeen laag. Dat wil zeggen dat de woningen tot de betaalbare woningvoorraad gerekend worden. Woningen met een huur van maximaal fl. 795,- worden hieronder gerekend. (zie tabel 2.1, p.8). Deze woningen zijn in principe (eventueel met behulp van het instrument van de individuele huursubsidie) bereikbaar voor de aandachtsgroepen van beleid. Het gebied ten zuiden van de Hatertseweg bevat overwegend laagbouw-huurwoningen (zie afbeelding 2.2 en 2.4 op p.9). Deze worden verhuurd door de corporaties Talis, Portaal, Mr. Ten Hagen. Aan de randen van de wijk staan enkele grotere flats. In de groenzones bevinden zich seniorenwoningen en complexen. Tabel 2.1 Eigendomsverhouding Huur Koop Hatert 86% 14% Nijmegen 64% 36% Bron: Sociale Atlas 1998, gemeente Nijmegen

Veel sociale huurwoningen De wijk heeft ruwweg 4.200 zelfstandige woningen en ruim 600 wooneenheden voor studenten en starters. Van deze 4.800 woningen behoort 86% toe aan de corporaties, waarvan Talis Woondiensten de meeste in haar bezit heeft. Woningstichting Portaal heeft ook relatief veel bezit in Hatert. Mr. Ten Hagen heeft het minst aantal woningen in de wijk in beheer. Slechts 620 woningen zijn particulier eigendom. De woningen zijn voor het grootste deel na 1945 gebouwd. Er is bijna geen vooroorlogse bebouwing aanwezig. Verder zijn er ouderencomplexen met zorgvoorzieningen en aanleunwoningen te vinden. Hatert heeft naast laagbouw (meestal eengezinswoningen) en portiekwoningen ook hoogbouwflats. In tabel 2.1 zijn de eigendomsverhoudingen weergegeven. De eenzijdige woningvoorraad van goedkope huurwoningen brengt met zich mee dat de bevolkingsopbouw ook eenzijdig is. Er wonen veel alleenstaanden (ouderen of jongeren). De meeste woningen zijn te klein voor gezinnen. Voor gezinnen zijn weinig geschikte woningen in Hatert. Daarom verhuizen (jonge) gezinnen soms 10

noodgedwongen uit Hatert naar een andere wijk. Een wooncarrière binnen de eigen (vaak geliefde) wijk is niet mogelijk. Hierdoor vergrijst Hatert. Afbeelding 2.2: Eigendomsverhouding en woningtypen

11

De themagroepen hebben duidelijke ideeën over het aanbrengen van meer variatie binnen de woningvoorraad Themagroep ‘Wonen’ Binnen de themagroep ‘Wonen’ is gekeken naar mogelijkheden om de wijk aantrekkelijk te houden voor mensen die nu (noodgedwongen) vertrekken. Tijdens de discussies kwamen de volgende ideeën naar voren: • • • •

• • •

Het bouwen van ‘Kangoeroewoningen’ (dat zijn woningen waarin behalve een gezin ook een zelfstandige woning op de begane grond in zit, bijvoorbeeld voor een alleenstaande ouder; verzorging gebeurt (deels) door leden van het gezin; Het verkopen van huurwoningen, mits de prijs in overeenstemming is met de kwaliteit. Het kriskras verkopen van huurwoningen in een complex is geen probleem; Het vergroten van woningen, bijvoorbeeld door een dak op de platte woningen te maken. Dit kan ook voor kopers aantrekkelijk zijn. Samenwerking tussen corporaties en bewoners is gewenst; Nieuwbouw van woningen kan bijvoorbeeld op: - Het Circusterrein; - De groenstrook aan de Treubstraat; - De groenstrook aan de Vossendijk; - De kleinere restgroenstroken aan diverse straten Nieuwbouw van seniorenwoningen, om de doorstroming uit de eengezinswoningen op gang te brengen; Woningen niet verplicht in oorspronkelijke staat opleveren bij vertrek; Slopen van verouderde woningen, bijvoorbeeld oude bejaardenwoningen die niet meer voldoen. Dit zou kunnen op de volgende locaties: - De bejaardenwoningen aan de Cort van der Lindenstraat; - De school aan de Zijpendaalsestraat, in combinatie met de groenstrook voor de kerk; - De huidige sporthallen (nieuwe sportvoorzieningen combineren met open wijkscholen); - De kerk aan de Van Hoogendorpstraat.

Themagroep ‘Ouderen’ Over het onderwerp woningvoorraad zijn in deze themagroep zeer veel aspecten aan de orde geweest. Bij woningen speelt de kwaliteit een voorname rol. Het gaat dan om balkons bij appertementen, gescheiden douche en wc, liften, aanpasbaarheid van woningen en ruimte, maar ook om voorzieningen in de buurt en omheining van speelveldjes voor de jeugd. Het project Humanitas-Akropolis 55+ in Rotterdam is in de themagroep aangehaald als voorbeeldproject (zie ook paragraaf 4.3).

12

En wat bleek uit de enquêtes en gesprekken? Wooncarrière binnen Hatert is niet goed mogelijk De doelgroep (gezinnen) wordt niet voldoende bediend. Dit komt door het tekort aan (betaalbare) koopwoningen en variatie. Een wooncarrière binnen de wijk is nu niet mogelijk. Bewoners willen woningen wel kopen als de prijs maar niet te hoog uitvalt. Dit wil men doen door rechtstreeks de woningen te kopen en ze op te knappen door een op te richten vereniging van eigenaren. Een andere wijze is het opknappen over te laten aan de corporatie om ze daarna te kopen. Verder wil men meer woningdifferentiatie. Concentratiegebieden allochtone bevolking Onder de allochtone bevolking vindt men dat er teveel concentratiegebieden ontstaan. Deze concentratie bevordert de integratie niet. Door het hogere aantal allochtone kinderen worden ook de scholen minder ‘wit’. De autochtonen vinden dit bedreigend. Met de verkoop van huurwoningen kan betrokkenheid bij de straat gecreëerd worden, maar dit lost de concentratie niet op. Differentiatie in de verdeling van de woningen en in het woningaanbod krijgt de voorkeur omdat zo een gemengde wijk kan ontstaan. Verder vindt men de huidige huizen niet geschikt voor grote gezinnen.

2.4

Bevolkingssamenstelling Afname inwonertal Het aantal inwoners van Hatert is in de laatste 30 jaar sterk afgenomen. Woonden in 1970 nog 13.219 mensen in de wijk, op 1 januari 2000 lag het inwoneraantal nog maar op 9.353. Dit komt ten eerste door het wegtrekken van de jongeren die de wooncarrière (noodgedwongen) ergens anders voort moeten zetten en ten tweede door gezinsverdunning (=de afname van het aantal personen per huishouden). De gegevens in deze paragraaf hebben in hoofdzaak betrekking op het jaar 1998. Waar mogelijk zijn cijfers uit 2000 gebruikt. Ontgroening en vergrijzing De totale wijkbevolking is vanaf 1970 met zo’n 30% verminderd, mede door een daling van de huishoudengrootte (gezinsverdunning). Hatert ontgroent en vergrijst. ‘Ontgroent’ wil zeggen dat het aandeel jongeren in de wijk afneemt. ‘Vergrijst’ slaat op het feit dat het aandeel ouderen in de wijk toeneemt. Het aandeel personen in de leeftijd van 0 tot 17 jaar in Hatert is in de afgelopen 28 jaar gedaald van 40% naar 17%, terwijl het percentage 65-plussers is gestegen van 4% naar 20%. Daarmee komt Hatert boven het Nijmeegse gemiddelde (zie tabel 2.2) uit. Mede als gevolg van de vergrijzing en ontgroening kan in Hatert gesproken worden van een eenzijdige huishoudensamenstelling (zie tabel 2.3). 13

Tabel 2.2: Percentage jongeren (0-17 jr.) en ouderen (65-plus) Jongeren (0-17 jr.) Ouderen (65-plus) Hatert 17% 20% Nijmegen 19% 13% Bron: Sociale Atlas 1998

Uit tabel 2.3 blijkt dat het totaal percentage alleenstaanden in Hatert 37% is, terwijl dit voor Nijmegen als geheel 35% is. Het percentage 55-plussers is 45% in Hatert, terwijl dit in Nijmegen maar 30% is. Hatert heeft dus een relatief oude bevolking. Het aantal gezinnen met twee ouders ligt onder het Nijmeegs gemiddelde, terwijl het aantal 1-ouder gezinnen net iets boven het Nijmeegs gemiddelde ligt. Tabel 2.3: Huishoudens Totaal Verdeling naar huishoudens en leeftijd, in procenten Alleenwonend 2-persoons huishoudens 2-ouder gezinnen Abs. <30 30-54 55+ <30 30-54 55+ Hatert 4124 3% 12% 22% 3% 6% 23% 20% Nijmegen 62699 5% 15% 15% 4% 10% 15% 24%

1-ouder gezin 8% 7%

Bron: Sociale Atlas 1998

Groot aandeel allochtonen Van de 9.353 inwoners van Hatert zijn er 2.714 jonger dan 26 jaar. Daarvan is bijna 30% allochtoon. Hoe jonger de leeftijdscategorie, des te groter het aandeel allochtonen. Van de kinderen tot 12 jaar behoort ongeveer 40% tot de allochtone bevolking. Turkse en Marokkaanse jongeren zijn de grootste groepen. Het totaal aantal allochtonen in de wijk neemt ook toe en is thans zo’n 27% van het totaal. Wanneer de allochtone bevolking uit westerse landen niet wordt meegerekend, is het percentage allochtonen 15%. In tabel 2.4 wordt een verdere onderverdeling gemaakt naar herkomst van de allochtone bevolking.

14

Tabel 2.4: Etnische herkomst Autochtoon Allochtonen

Hatert Nijmege n

NL.

Turk.

Mar.

Sur.

Ant./ Arub.

6619 (73%) 117427 (78%)

445 (5%) 4125 (3%)

195 (2%) 2396 (2%)

64 (1%) 1497 (1%)

111 (1%) 1698 (1%)

Overige Minderheden 139 (2%) 2311 (2%)

Vluchte- Overige lingen Allochtonen Rijke Overige landen landen 155 (2%) 1749 (1%)

1074 (12%) 14568 (10%)

268 (3%) 4771 (3%)

Bron: Sociale Atlas 1998

Laag inkomensniveau Het inkomensniveau in de wijk is laag te noemen in vergelijking met het Nijmeegse gemiddelde. (zie tabel 2.5). De laagste twee inkomensklassen maken 60% van het totaal uit. Tabel 2.5: Besteedbaar huishoudeninkomen Gemiddeld Relatieve verdeling naar inkomensklasse Besteedbaar inkomen (Per huishouden <26.770 26.770 – 38.970 – 52.160 – in guldens) 38.970 52.160 68.630 Hatert 38.600 33% 27% 19% 14% Nijmegen 43.550 30% 23% 18% 15%

>68.630 7% 14%

Bron: Sociale Atlas 1998

15

In de gesprekken en de enquête werd het volgende gezegd over de bevolkingssamenstelling: De vergrijzing is op zich geen probleem voor de ondernemers. De klanten komen wel. Het is wel een probleem voor de leefbaarheid binnen de wijk. Het is niet meer aantrekkelijk voor jeugdige bewoners zodat op den duur het winkelapparaat kan verschralen.

2.5

Sociale aspecten Werklozen relatief ouder Ten opzichte van het Nijmeegs gemiddelde wijkt het aantal werklozen in Hatert niet opvallend af. In 2000 zijn er 763 mensen met een uitkering in Hatert. Dat is 8% van de wijkbevolking en 9% van het totaal aantal werklozen in Nijmegen. Het aantal oudere mensen met een uitkering (57,5 tot 64 jaar) is in Hatert relatief behoorlijk hoger dan gemiddeld (zie tabel 2.6). Tabel 2.6: Aantal uitkeringsgerechtigden Leeftijdscategorie klant < 23 23 tot 35 35 tot 45 Aantal % Aantal % Aantal % Hatert 25 3% 181 24% 192 25% Nijmege 315 4% 2255 26% 2200 26% n

45 tot 57½ Aantal % 189 25% 2289 27%

57½ tot 64 Aantal % 159 21% 1243 14%

> 64 Aantal 17 260

% 2% 3%

Bron: Afdeling sociale zaken en werk Nijmegen, 2000

De duur van de uitkering is ook vergelijkbaar met het stedelijk gemiddelde. Het aandeel langdurig werklozen (langer dan 6 jaar zonder werk) op het totaal aantal werklozen in Hatert bedraagt 49%.

16

Tabel 2.7: Duur van de uitkering in jaren Duur uitkering 0 tot 1 jaar 1 tot 3 jaar 3 tot 6 jaar 6 jaar en langer Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Hatert 93 15 128 20 98 16 307 49 Nijmegen 1282 18 1375 19 1033 14 3487 49 Bron: Afdeling sociale zaken en werk Nijmegen, 2000

Sociale netwerk dreigt af te kalven Door de instroom van veelal alleenstaande bewoners en de uitstroom van (jonge) gezinnen dreigt het sociale netwerk in de buurt af te kalven. Dit kan leiden tot een achteruitgang van het woongenot en werkt onverschilligheid in de hand. Relatief goede voorzieningen In Hatert zijn drie winkelcentra met in totaal ca. 35 winkels. Het grootste deel van de winkels bevindt zich in het centrum aan de Couwenberghstraat. Twee kleinere winkelcentra liggen aan de Zijpendaalstraat en de Binnenhof. In Hatert zijn 2 basisscholen. Op één daarvan, de Klumpert, is in 1999 de omvorming tot een Open Wijkschool in gang gezet. Voorts is er achter het winkelcentrum een dependance van de Technische School. Er zijn 3 sportzalen, waarvan er 2 nog in gebruik zijn. Aan de Treubstraat is het Moluks Cultureel centrum en een kinderopvang. In de voormalige kerk aan de Zijpendaalstraat is nu een dansstudio gevestigd. In de nieuw te bouwen kerk in de wijk aan de Dr. Kuyperstraat wordt een Evangelisch Molukse Gemeenschap gevestigd. De Kerk van Antonius Abt wordt gesloopt en vervangen door een kleinere voorziening. Qua medische voorzieningen zijn er 2 groepspraktijken, 1 huisartsenpraktijk, 2 fysiotherapiepraktijken en een dierenartspraktijk. Het wijkcentrum voorziet in de behoefte. Het centrum wordt goed bezocht. In 1998 had het centrum een bezettingsgraad van 60,1%. Dat is gemiddeld voor Nijmegen. Opvallend is het hoge aantal gebruikers van het centrum dat uit de wijk zelf komt. Dat is beduidend hoger dan het Nijmeegs gemiddelde. Door het dalend inwonertal zijn er in de afgelopen tijd winkels verdwenen. De eerste aanzet tot verbetering van de winkelvoorzieningen is al gedaan door de vernieuwing van winkelcentrum Hatert (winkelcentrum Couwenberghstraat). De Binnenhof wordt opgeknapt door Talis Woondiensten.

17

Er zijn weinig activiteiten voor jongeren in de wijk. Het jongerencentrum “De Mix” aan de Krekelstraat is relatief ver weg. Het ligt buiten de wijk. In 1995 is er aan de Kempenaerstraat een hangplek voor jongeren gerealiseerd, welke in 1998 is gerenoveerd. Voor ouderen is er een buurtconciërge aangesteld, die voor een kleine vergoeding klusjes in de woning opknapt. Volgens de themagroep ‘Voorzieningen’ is er in Hatert behoefte aan de volgende voorzieningen: • • • • • • •

sportvoorzieningen en sportclubs; een bibliotheek; ‘Mutticentrum’; koffiehuis (a la Zutphen); een eigen wijkreinigingsdienst een jeugdhonk in de wijk; en goed openbaar vervoer in de wijk.

Op plattegronden zijn belangrijke locaties ingetekend: • Park; • Akropolis; • Gymzaal Klumpert; • Overdekte hangplek; • Wijkcentrum met tennis- en jeux de boulesbanen; • Dienstencentrum met jongerencentrum in kelder; • Gymzaal Vossenburcht; • Keilbout, ECO-best en kleine ondernemingen.

18

Veiligheid

De onveiligheidproblematiek is niet sterker of minder sterk dan in andere Nijmeegse wijken zoals blijkt uit tabel 2.8. Alleen het aantal inbraken in woningen ligt percentueel hoger in Hatert dan in de stad als geheel. In de tabel zijn het aantal aangiftes van inbraken en diefstallen aangegeven. Tabel 2.8: Aantal aangiftes van diefstal en inbraak in 1998 Inbraken in Diefstal van Vernielingen Woningen Bedrijven/scholen Auto’s (brom) Auto’s fietsen Abs % Abs % Abs Abs Abs Abs Hatert 64 1,3 28 23 63 54 19 58 Nijmegen 1757 2,6 1317 24 4905 4536 922 2203 Bron: Stadsgetallen 2001

Aantal verhuizingen Het aantal verhuizingen naar andere wijken en buiten Nijmegen is in vergelijking met naburige wijken en het Nijmeegs gemiddelde niet opvallend hoog te noemen. Per jaar verhuist 14% van de bevolking uit de wijk. Wel opvallend is dat met name de jongeren en jonge gezinnen wegtrekken.

19

Wat vinden de themagroepen belangrijk voor de sociale structuur van Hatert? Themagroep ‘Ouderen’ Ten aanzien van het versterken van de sociale kant van Hatert vindt de themagroep ‘Ouderen’ met name de volgende aspecten van belang: • de toekomstplannen Nieuw Maldenborg; • een mogelijke woonzorgzone in Hatert; • woondienstencentrum in Hatert zelf; • een eigen wijkkrant. In het woondienstencentrum zouden zeer veel activiteiten gecombineerd moeten worden, zoals: Ouder-kindcentrum, centrale keuken, wasruimte, maaltijdservice/restaurant, theater/ontmoetingsruimte/koffiehuis, crèche, dagopvang, kapper, pedicure, loket gemeentelijke diensten en openbare instanties, buskaarten, PTT, bankzaken, internetcafé, etc. Themagroep ‘Werk en inkomen’ Deze themagroep heeft de voorkeur om twee winkelcentra in de wijk te houden: de Couwenberghstraat en de Binnenhof. Discussiepunt is of een rendabele bedrijfsvoering mogelijk is. In de wijk moet het daarnaast mogelijk worden om wonen en werken te combineren (woon-werkpanden). Bedrijfjes mogen geen hinder geven. Bedrijvigheid geeft levendigheid in de wijk. De themagroep is van mening dat werkloosheid niet op wijkniveau opgelost kan worden. Desondanks dient er op wijkniveau speciale aandacht te zijn voor jongeren, vrouwen en allochtonen. Hiervoor noemt de werkgroep de volgende ideeën: • In de voormalige SPAR een bedrijfsverzamelgebouw vestigen; • Kleinschalige bedrijvigheid mogelijk maken; • Voorzieningen en buurtactiviteiten koppelen aan werk • welke mogelijkheden biedt het gebied langs het kanaal? • Een buurtbeheerbedrijf opzetten; • Mensen inschakelen in verzorgingshuizen; • Leer/werktrajecten opzetten; • Een pendelbusdienst opzetten; • Hobbywerkplaats; • Ouder-kindcentrum; • Initiatiefgroep oprichten ‘100 banen in Hatert’; • Kennis van WAO-ers beter benutten, bijvoorbeeld om jongeren op te leiden; • Opzetten van advies- en informatiepunt; • Project “Heel Nijmegen aan het werk”. Voor deze ideeën zijn ook mogelijke locaties in de wijk bekeken. 20

Wat is er sociaal gezien aan de hand in Hatert? Een impressie van de enquête en de gesprekken. Meer (zorg)voorzieningen voor ouderen Hatert vergrijst. De ouderen geven aan dat er een tekort aan ontmoetingsplekken voor hen is. De enige plekken zijn het bejaardenhuis en het parochiehuis. Ook het ontbreken van een gezamenlijke zorginstelling wordt gemist. Nu moet men ver reizen om zorginstellingen te bereiken terwijl het vervoer daar naartoe voor problemen zorgt. In Hatert zijn de loopafstanden naar bushaltes en winkelcentra voor ouderen te groot. Men is weinig mobiel. Zorg en sociale contacten sneeuwen onder, waardoor men in een isolement dreigt te raken. Groeiende kloof autochtone en allochtone bevolking De verhouding tussen allochtonen en autochtonen levert nochtans geen specifieke problemen op maar deze situatie kan omslaan. Er zijn reeds enkele fricties waargenomen binnen de wijk en er komen negatieve opvattingen boven drijven. Er ontstaat weerstand tegen huisvesting van allochtonen en de autochtone bevolking is bang voor achterstelling van de eigen groep. Naast de kloof tussen de autochtone en allochtone bevolking ontstaat er een kloof tussen de oudere generatie allochtonen en hun kinderen. De integratie is nihil, ook onder allochtonen zelf. Om de verschillende bevolkingsgroepen met elkaar kennis te laten maken, kunnen zaken samen georganiseerd worden (bijvoorbeeld een muziekavond). Door het organiseren moet men samenwerken en krijgt men contact met elkaar. Daar kunnen de kinderen van allochtonen kunnen goed bij helpen aangezien zij de Nederlandse taal en mentaliteit beter kennen. Een idee is om op de scholen kinderen over hun achtergronden te laten praten. Verder moet de aantekening gemaakt worden dat er steeds meer verschillende nationaliteiten komen binnen Hatert, die elk weer andere gewoontes hebben. De Turkse gemeenschap is het best georganiseerd. De mannen hebben bij de koffiehuizen en de moskeen in de rest van de stad wel ontmoetingsplekken. Wat opvalt is dat de allochtone vrouwen in de wijk actiever en initiatiefrijker zijn dan mannen. De allochtone vrouwen zijn met name actief in het wijkcentrum. Taalproblemen allochtone bevolking De allochtone bevolking heeft vaak een taalachterstand waardoor ze moeilijk bereikbaar zijn voor instanties of buren. Vrouwen krijgen taalles en beheersen het Nederlands beter dan de mannen. Vooral bij de oudere allochtonen (50+) bestaat er weinig interesse meer om Nederlands te leren omdat zij vinden dat het te laat is. De kinderen worden wel gestimuleerd de taal te leren. Wanneer een partij de allochtone bevolking informatie wil verschaffen door middel van folders en nieuwsbrieven en dergelijke, dan dient dit materiaal in de eigen taal te worden aangeboden. De vraag naar een wijkkrant in verschillende talen komt naar voren. Vraag naar specifieke voorzieningen Er is vraag naar een wijkpost voor de politie omdat daar een preventieve werking van uit zal gaan. Tevens wenst men een consultatiebureau in de wijk. Om sociale banden tussen de verschillende culturen teweeg te brengen is er een koffiehuis nodig waar tevens goede en betaalbare maaltijden zijn te verkrijgen. Verder is er een duidelijke vraag naar meer en betere speelvoorzieningen. Voor ouderen die slecht ter been zijn, zijn er bijna geen mogelijkheden om met het bestaande vervoer sociale contacten te hebben en te onderhouden. Men moet te ver lopen voor een halte of de vervoerslijnen lopen te omslachtig. Aan de leegstand zoals bij de SPAR dient wat gedaan te worden. Panden die leegstaan, moeten snel een nieuwe bestemming krijgen om verloedering tegen te gaan. Ook zijn met het vertrek van de SPAR de pinautomaten verdwenen waardoor het voor vooral ouderen moeilijk is om aan geld te komen.

21

(vervolg)… Jongeren en sociale problematiek Door opvoedingsproblemen gaan kinderen discutabel gedrag vertonen en is er een groeiende tweedeling merkbaar tussen jong en oud en tussen allochtoon en autochtoon. De tolerantie tussen jong en oud neemt steeds verder af en de jongerenoverlast neemt toe. Leerlingen hangen rond na schooltijd en kunnen nergens heen omdat ze thuis vaak geen rust hebben. Er bestaat een grote vraag naar ontmoetingsruimtes. Veel kinderen komen naar de bibliotheek die fungeert als een trefpunt en hangplek. Hierdoor ontstaan soms vervelende situaties. Politie doet weinig op meldingen uit de buurt. Bewoners worden onverschillig omdat ze niet zien dat er iets aan gedaan wordt. Er moet een manier gevonden worden waarop respect en zorg voor elkaar weer van toepassing wordt binnen Hatert. Jongeren dienen aangemoedigd te worden om lid te worden van een club. Verder zou de gymzaal enkele dagen per week open moeten zijn waarbij onder begeleiding activiteiten plaats kunnen vinden. Er moet wel goed nagedacht worden over wat precies de wensen van jongeren zijn om het juiste aanbod te realiseren. Zo wordt voorkomen dat zaken gerealiseerd gaan worden zonder dat de jongeren daar gebruik van maken. Een belangrijke taak ligt ook bij de ouders, vinden de bewoners. Zij dienen meer verantwoording te nemen voor hun kinderen en niet alles aan de instanties over te laten. Wanneer bij (kleine) incidenten Turkse of Marokkaanse jongeren betrokken zijn, dienen zij aangesproken te worden door een vertrouwenspersoon uit de eigen cultuur. Dat heeft meer effect. Men vraagt zich af waarom het wijkcentrum niet gebruikt kan worden voor jongerenactiviteiten. De scholen kunnen langer open blijven om de jongeren in de ‘overlast-uren’ (tussen 15:00 en 18:00 uur) op te vangen. De ouderraad steunt dit initiatief. De bibliotheek en de scholen werken reeds samen. Omdat de bibliotheek veel bezocht wordt en dicht bij het winkelcentrum ligt, kan zij als basis dienen om de groeiende tweedeling binnen de wijk aan te pakken. Er is bijvoorbeeld veel belangstelling bij jong en oud voor internetcursussen. Wat verder opvalt, is dat de kinderen gehecht zijn aan de wijk. In de enquête geven bewoners aan dat er wat hen betreft meer binnen- en buitenactiviteiten gerealiseerd mogen worden. Belangrijk is dat bewoners zich actief opstellen. Zij zijn degene die de activiteiten moeten gaan trekken. Daarom is het belangrijk dat buurtbewoners een organisatie hebben of oprichten om activiteiten te realiseren. Het ideaalbeeld is natuurlijk wanneer verschillende bevolkingsgroepen in deze organisatie zitting nemen. Meer informatie en duidelijkheid over Hatert De informatievoorziening vindt men thans slecht. Het verdwijnen van een wijkkrant wordt als een gemis ervaren en het liefst heeft men deze terug. De wijkkrant heeft bestaan maar is door een tekort aan vrijwilligers opgeheven. Wanner een nieuwe wijkkrant mogelijk is, wil men deze in meerdere talen laten zien. Er heerst bij bewoners onduidelijkheid over de toekomst van de winkelstrip aan de Zijpendaalstraat. Dit winkelcentrum functioneert niet optimaal en het woord sloop is ooit een keer gevallen. Een ander knelpunt betreft de ondernemers die moeten verhuizen. Is er genoeg ruimte in één of twee winkelcentra voor alle ondernemers of moeten bedrijven opgedoekt worden? Ook vreest men dat de huurprijzen in de vernieuwde centra te hoog (zullen) zijn. Men wil kortom duidelijkheid omtrent de levensvatbaarheid van de verschillende winkelcentra en de toekomstige ontwikkelingen.

22

2.6

Milieubeeld Milieu is één van de aspecten die expliciet aandacht verdient in het toekomstplan. Om te komen tot een goed beeld van de wensen en mogelijkheden voor milieu, is voor Hatert in juni 2001 het Milieustreefbeeld Hatert 2015 opgesteld. Een milieustreefbeeld geeft aan welke ontwikkeling vanuit milieu binnen de wijk wenselijk en mogelijk is. Het Milieustreefbeeld Hatert 2015 is een eerste ‘ruwe’ scan van alle milieuaspecten zonder een afweging tussen deze aspecten. Aan de hand van een analyse zijn de relevante milieuaspecten en thema’s benoemd. Het gaat daarbij niet alleen om de traditionele milieuaspecten die voor de hand liggen zoals de heersende geluidsniveaus, bodemverontreiniging en de aan- of afwezigheid van natuur. Ook thema’s zoals compact en meervoudig ruimtegebruik, rustgebieden, energetische kwaliteit van de woning en aanknopingspunten uit de wijkspecifieke sociale en economische situatie voor milieu zijn erg belangrijk in dit rapport. In deze paragraaf wordt kort ingegaan op de huidige milieuaspecten van de wijk. Voor nadere informatie wordt verwezen naar het Milieustreefbeeld Hatert 2015. Overlast bedrijven De wijk Hatert is in principe bedoeld als een rustige woonwijk. In de BD-zone (waar diverse bedrijven, wijkgebonden voorzieningen en winkelcentra gevestigd zijn) en in de omgeving van de Hatertseweg heeft de wijk meer het karakter van een gemengde wijk. Toch bevinden zich in de wijk een aantal situaties die daarin minder goed passen. Het gaat daarbij met name om overlast door bedrijven en sluipverkeer uit het naburige bedrijventerrein Winkelsteeg. Het bedrijf Fleuren zorgt in Hatert voor de meeste overlast. Reeds bekend is dat het bedrijf plannen heeft om naar een industrieterrein te verhuizen. Bodemverontreiniging Op enkele locaties in Hatert is sprake van ernstige gevallen van bodemverontreiniging. Het gaat met name om de garage Stop and Steer aan de Hatertseweg 594, en om Huize Hatert aan de Vossendijk. Daarnaast zijn de vijvers aan de Opaalstraat en aan de Grootstalselaan ernstig vervuild. Beiden hebben de functie van overstort.

23

Afbeelding 2.3: Milieuhygiënische problematiek

24

Verkeersoverlast Het verkeer langs de hoofdwegen Hatertseweg en Grootstalselaan leidt tot overlast voor aanwonenden. De bebouwing langs de Hatertseweg dient zelf echter wel als geluidsbescherming voor de wijk. Hoe beleven de wijkbewoners het milieu? (informatie uit enquête Milieustreefbeeld) In het kader van het milieustreefbeeld is onderzoek gedaan naar de milieubeleving van de bewoners en andere gebruikers van de Hatert. Hieronder volgen de belangrijkste uitkomsten van dat onderzoek. Vervuiling Eén van de belangrijkste klachten van bewoners van Hatert over hun wijk is de vervuiling van de wijk en de slechte toestand waarin de openbare ruimte verkeert. Men heeft relatief veel overlast van vuil in de buurt en afvalcontainers. Opvallend genoeg geeft men aan minder last te hebben van zwerfvuil op straat (in vergelijking met andere wijken). Ook voor wat betreft graffiti, vandalisme, hondenpoep, geparkeerde auto’s en sluipverkeer ondervindt men in Hatert minder hinder dan in heel Nijmegen. Wel worden zwerfvuil en hondenpoep als voornaamste milieuproblemen genoemd. Groen Ten aanzien van het onderhoud van de openbare ruimte en onkruid zijn er in Hatert meer klachten dan in de stad gemiddeld. Een meerderheid van de bewoners vindt het groen in de buurt voldoende en aantrekkelijk. Een kleine minderheid vindt het groen gevarieerd. Geluidshinder Van geluidshinder is in Hatert minder vaak sprake dan in de stad gemiddeld. De geluidsoverlast wordt relatief sterk toegeschreven aan overlast door buren en minder aan overlast van het wegverkeer. Wel hebben de wijkbewoners iets meer dan gemiddeld last van stank en vieze lucht in de buurt.

25

3

Sterktes, zwaktes, kansen, bedreigingen

3.1

Inleiding In dit hoofdstuk worden puntsgewijs de sterke en zwakke aspecten per thema behandeld. In paragraaf 3.2 staat de sterkte/zwakte-analyse. In paragraaf 3.3 komen de kansen en bedreigingen aan de orde. Het is onmogelijk hier volledig te zijn. Tenslotte worden de belangrijkste conclusies getrokken. Deze conclusies bepalen voor een belangrijk deel de oplossingsrichtingen van het volgende hoofdstuk: de doelstellingen en ambities.

3.2

Sterkte/zwakte analyse 1) Sociaal economische positie Sterke punten • De wijk heeft een sterk gemêleerde bevolking wat betreft de etnisch-culturele achtergrond; er zijn veel verschillende culturen; • Er is een redelijk sterke buurtbinding; men verhuist niet graag naar een andere wijk; • Het aantal vernielingen en inbraken is klein. Zwakke punten • Het gemiddeld besteedbaar inkomen is laag; • Geen daling van de werkloosheid, met name onder de langdurig werklozen; • Relatief laag gemiddeld opleidingsniveau; • Gestage instroom van minder draagkrachtige huishoudens; • Er zijn weinig arbeidsplaatsen in de wijk.

26

2) Woningvoorraad Sterke punten • In de woningen wordt relatief meer geïnvesteerd dan gemiddeld in Nijmegen; • De eengezinswoningen zijn gewild en dragen bij aan een stabiele wijk; • Er wordt weinig verhuisd in de gezinswoningen; men woont tevreden en heeft een lange woonduur. Zwakke punten • De woningvoorraad is eenzijdig samengesteld qua bouwjaar, eigendom en typologie; • Er zijn verhoudingsgewijs erg veel huurwoningen; • Het merendeel van de huurwoningen behoort tot de goedkope prijsklasse; zo’n 85% heeft een huur onder de 795 gulden; • De portiekwoningen en bejaardenwoningen sluiten niet meer aan bij de huidige woonwensen; • Het aantal woningen per hectare is hoog; • De woningen zijn naar huidige maatstaven nogal klein.

3) Woonomgeving Sterke punten • Goede ligging t.o.v. het centrum en de stadsrand; • Goede ontsluiting van de wijk via de Hatertse weg; • Een heldere stedenbouwkundige lay-out; • Geconcentreerd openbaar groen langs de centrale assen; Zwakke punten • Moeilijk onderling herkenbare delen van de wijk door het monotone karakter van de woonblokken in dezelfde stedenbouwkundige stempels; • De BD-zones functioneren niet; • Sterke scheiding van openbaar en privé, met name bij de scholen en bedrijven in de centrale assen, zodat er weinig sociale controle 27

• • •

mogelijke is; Onduidelijke begrenzing van de wijk ten noordwesten van de Hatertseweg; Te veel verharding; De kanaalzone wordt niet benut.

4) Voorzieningen Sterke punten • Het wijkwinkelcentrum Couwenberghstraat heeft een redelijk breed aanbod; • Er is een intensief gebruikt wijkcentrum; • Er gaan relatief veel leerlingen uit de wijk naar een school in de eigen wijk; • De Klumpert is een Open Wijkschool; de Vossenburcht wordt er een. Zwakke punten • De kwaliteit van de voorzieningen kan beter; • Er is behoefte aan meer voorzieningen; • De participatiegraad is laag.

28

5) Bevolking Sterke punten • De vraag van zittende bewoners naar goedkope koopwoningen in de wijk zelf. Er bestaat het initiatief om een vereniging van eigenaren op te richten; Zwakke punten • Een sterke bevolkingsafname (gezinsverdunning); • Een eenzijdige huishoudensamenstelling met een zich versterkende trend (ontgroening, vergrijzing en afname huishoudens met kinderen); • Aandeel alleenstaanden en jonge tweepersoonshuishoudens neemt sterk toe; • Veel bewoners uit met name de portiekwoningen en de hoogbouw verhuizen naar andere delen van de stad om zich te verbeteren; • Instroom van onvolledige gezinnen; • Geen wooncarrière binnen de wijk.

6) Sociale problematiek Sterke punten • Binding van jongeren uit Hatert met de wijk; • Positieve initiatieven van allochtone bevolking tot integratie; • De wens naar een gedifferentieerde wijk door zowel de autochtone als allochtone bevolking; • Positieve en constructieve houding van de school, de bibliotheek en de ouderraad m.b.t. de jongerenopvang; • Bewoners hebben de wil om korte termijn oplossingsgericht zaken aan te pakken mits er ondersteuning van andere partijen is.

29

Zwakke punten • Jongerenoverlast en kleine criminaliteit. Dit leidt tot onveiligheidsgevoelens; • Opkomende onverschilligheid welke zich uit in: zwerfvuil, overlast, lager wordend tolerantieniveau, het niet meer bellen van politie, het niet meer bijsturen van jongeren; • Inefficiënte inzet van voorzieningen leidt vervuiling (overvolle prullenbakken, onregelmatig rijden van de veegwagen, bijhouden van het groen); • Scherper wordende tegenstellingen tussen de autochtone en de allochtone bevolking; • Scherper wordende tegenstellingen tussen jong en oud; • Dreigend isolement voor ouderen door gebrek aan sociale contacten; • Communicatie met en tussen de verschillende nationaliteiten is moeilijk door het grote aantal verschillende culturen.

7) Milieu – milieuhygiënische aspecten Bron: Milieustreefbeeld Hatert 2015 (zie rapport voor onderbouwing) Sterke punten • De bebouwing langs de Hatertseweg fungeert als afscherming voor de wijk • Veel 30 km zones • Verkeersplan Blik op Veilig uitgevoerd als tijdelijke maatregel • Veel wijkvoorzieningen liggen in speciale BD-zone • Geen overschrijding grenswaarden luchtverontreiniging langs wegen • Geen routes gevaarlijke stoffen • Het MW-kanaal kent ter hoogte van Hatert geen risicocontouren • Weinig hoogbouw • Olietanks in buurt gesaneerd

30

Zwakke punten • Vrachtverkeer vanuit Winkelsteeg door de wijk • 50 db(A) norm wordt langs doorgaande wegen overschreden • Klachten winkelcentrum • Veel woningen zijn oud en slecht geïsoleerd • Vestiging mengvoederbedrijf in woonwijk • Overlast horeca/garagebedrijven • De Wm-vergunning van een aantal bedrijven is niet toereikend • Geluidscontour industrieterrein de Hamer reikt over de wijk • Wel overschrijding richtwaarden langs hoofdwegen • LPG-station Grootstalselaan aan de rand van de wijk (voldoet aan wettelijke normen) • Veel zwerfvuil in de wijk • Enkele gevallen van mogelijke ernstige bodemverontreiniging, waaronder slib overstortvijver Opaalstraat

8) Milieu – duurzaamheidsaspecten Bron: Milieustreefbeeld Hatert 2015 (zie rapport voor onderbouwing) Sterke punten • Platte daken bieden uitstekende mogelijkheid voor aanbrengen van zonneboilers • Brede profielen, veel openbaar groen in de wijk • Groene omgeving • MW-kanaal en ecologische zone in de directe nabijheid • Gestapelde nieuwbouw

31

Zwakke punten • Woningen gebouw in vijftiger en zestiger jaren: er was toen weinig aandacht voor energiebesparing • Klachten over tocht en vocht • Overtollige verharding • Rioleringsproblematiek • Vieze overstortvijvers • Flats met collectieve watermeters • Geen binding van de wijk met de omgeving • MW-kanaal heeft geen diervriendelijke oevers • Veel open plekken in Hatert • Brede profielen

3.3

Kansen en bedreigingen Sterke en zwakke punten slaan op de huidige situatie. Kansen en bedreigingen daarentegen hebben te maken met toekomstige ontwikkelingen en zijn vaak te beïnvloeden van buitenaf. In die zin is het verdwijnen van veevoederfabriek Fleuren bijvoorbeeld een kans om de kanaalzone voor recreatieve doeleinden geschikt te maken. Ook de herziening van het stedelijk beheer, het IBOR-beleid, biedt goede verbeteringskansen voor Hatert. In het verlengde hiervan liggen het herontwikkelen van de bedrijfsgebouwen Fleuren en de ontwikkelingen met het afkoppelen van het watersysteem in de hele stad. Hatert is de eerste wijk waar dit principe wordt toegepast. De woningvoorraad is eenzijdig en voornamelijk corporatief bezit. Het nastreven van meer differentiatie in de woningvoorraad ligt daarom voor de hand. De nieuwe Koopsubsidiewet biedt in principe mogelijkheden voor minima om met gebruik van subsidie een huurwoning te kopen. Er is nog geen ervaring met de wet opgedaan.

32

De eenzijdige woningvoorraad heeft tot gevolg dat er relatief veel mensen met lage inkomens in Hatert wonen. Daardoor is er een laag draagvlak voor winkelvoorzieningen in de wijk. Het toevoegen van duurdere (koop-)woningen zorgt er voor dat het draagvlak voor dergelijke voorzieningen toe kan nemen. Tegelijk wordt hiermee de eenzijdige bevolkingssamenstelling doorbroken. Het gevaar van het overgaan van kansloosheid van generatie op generatie neemt daar mee af. De eenzijdige woningvoorraad kan ook doorbroken worden door meer huurwoningen te verkopen. Over het algemeen voelen eigenaar-bewoners zich meer verantwoordelijk voor hun woningen en woonomgeving dan huurders. Al gaat dit natuurlijk lang niet altijd op. Ook nieuwbouw op het Circusterrein en in de BD-zone biedt kansen de eenzijdige samenstelling van de woningvoorraad te doorbreken. Daarnaast ligt een belangrijk deel van de problematiek van Hatert op het sociale en economische vlak. De toegenomen aandacht voor goede voorzieningen die zijn afgestemd op de doelgroep, biedt een eerste houvast voor verbetering. Het versterken van de buurteconomie en voorzieningen in de BD-zone is een belangrijke kans voor de wijk. In economisch opzicht biedt het relatief hoge aandeel allochtone inwoners van de wijk, naast bedreigingen, ook mogelijkheden. Allochtonen zijn vaak inventieve ondernemers. De vele regels in Nederland belemmeren hun initiatieven echter wel vaak. Goede begeleiding is gewenst. Aan de andere kant drukt het hoge aantal allochtonen een negatief stempel op de wijk. Of dat terecht of ten onrechte is, doet niet ter zake. In den lande wordt momenteel op verschillende plaatsen ervaring opgedaan met vormen van Open Wijkscholen. Ook in Hatert is hier sprake van. De Klumpert is al een Open Wijkschool; de Vossenburcht wordt het binnenkort. Een Open Wijkschool biedt veel kansen voor het gezamenlijk ontwikkelen van een voor- en naschoolse opvang, het intensiever benutten van het schoolgebouw voor diverse activiteiten voor en door de buurt, het betrekken van bewoners bij de school en de buurt. De eerste ervaringen bij De Klumpert zijn wat dit betreft positief.

33

Tenslotte zijn er nog milieutechnische kansen en bedreigingen (Bron: Milieustreefbeeld Hatert 2015 (zie voor onderbouwing)) als gevolg van de opgesomde sterke en zwakke uit de vorige paragraaf: Kansen • Het afsluiten van sluiproutes voor vrachtverkeer door de wijk • Werken aan definitieve verkeersoplossingen • Handhaven van 30 km regime • Geluidsisolatie woningen Hatertseweg • Toepassen stille wegdektypes op doorgaande wegen • Aanbrengen geluidsisolatie bij renovatie woningen • Verplaatsen meest hinderlijke bedrijven naar bedrijventerreinen elders • Concentratie horeca (mits binnen goede randvoorwaarden) • Opzetten maatwerk in (ondergrondse) inzamelsystemen • Verontreiniging opruimen bij saneren overstortvijvers of herbouw op locaties • Herstructurering en renovatie bieden mogelijkheden energiebesparende maatregelen te treffen en tevens verbetering wooncomfort • In het kader van het WPP voor Hatert een OEI (Optimale Energie Infrastructuur) uitvoeren • Indien kapconstructies worden overwogen biedt dit een ideale mogelijkheid voor integreren van actieve zonne-energie (PVpanelen) • Energiewinning uit asfalt • Saneren overstort • Opruimen of ecologiseren bestaande overstortvijvers • Toepassen vooroevers bij MaasWaal-kanaal Bedreigingen • Toename vrachtverkeer en sluipverkeer in de wijk door uitbreiding en ontwikkeling aanliggende bedrijventerreinen • Doorgaand verkeer door 30 km zone • Vestiging milieuhinderlijke bedrijven met verkeersaantrekkende werking in rustige woonwijk • Geluidscontour de Hamer is belemmering voor ontwikkeling in kanaalzone • Toename verkeer op hoofdwegen 34

• • • • • • • •

3.4

Gebruik allesbranders Hindercirkels LPG-stations staan geen nieuwbouw toe in straal 80m Wijk verloedert door zwerfvuil Op verontreinigde locaties regenwater infiltreren Infiltreren regenwater van drukke wegen zonder voorziening Geen maatregelen treffen bij renovatie / vervangende nieuwbouw is gemiste kans Overstortvijver Grootstalselaan blijft voorlopig overstort. Kan leiden tot verloedering directe omgeving Wijkoverstijgende voorzieningen met verkeersaantrekkende werking en parkeergelegenheid op maaiveld.

Conclusies Uit het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat Hatert zeker geen slechte wijk is. Net als andere wijken in Nijmegen kent de wijk goede en minder goede kanten, zowel in ruimtelijk, sociaal als economisch opzicht. In de voorgaande paragrafen zijn deze reeds benoemd. Op zich geven de knelpunten op elk van deze gebieden geen aanleiding de noodklok te luiden. Worden ze echter in onderlinge samenhang bekeken, dan is er wel degelijk iets extra’s nodig om verpaupering te voorkomen. Eenzijdige woningvoorraad Een veelgenoemd probleem van Hatert is het eenzijdige aanbod van woningen. Er staan vooral veel goedkope, kleine huurwoningen in de wijk, met name ten zuiden van de Hatertseweg. Op zich is dit geen probleem, de woningen zijn bijvoorbeeld goed verhuurbaar, maar het heeft wel verstrekkende negatieve gevolgen. Zo betekent het grote aanbod van goedkope, kleine woningen dat er vooral mensen met lage inkomens (wonen) in Hatert. In de rest van Nijmegen staan minder van dergelijke woningen, en mensen met een krappe beurs hebben weinig keuzemogelijkheden in Nijmegen. Er dreigt in Hatert daarom een concentratie van huishoudens met lage inkomens en werkzoekenden te ontstaan. Allochtonen behoren relatief vaak tot deze categorie. In Hatert wonen relatief veel allochtonen uit verschillende culturen. De verschillende culturen leiden onderling ook tot onbegrip. In de rest van Nijmegen leidt dit tot een stigma op de wijk.

35

Een ander nadeel van de eenzijdige woningvoorraad is het gegeven dat jonge gezinnen geen kans zien in Hatert zelf een ruimere woning te huren of te kopen. Met name bij deze groep bestaat de wens een woning te kopen of in elk geval een grotere woning te huren. Zij moeten noodgedwongen naar een andere wijk verhuizen. Een wooncarrière binnen de wijk is niet mogelijk. Gevolg is dat de wijk vergrijst; het aantal jongeren neemt af, het aantal ouderen neemt relatief gezien toe. Verkoop van huurwoningen lijkt een voor de hand liggende oplossing, maar is dat niet. Zo zijn goedkope huurwoningen niet per definitie ook goedkope koopwoningen. Ook corporaties zijn verplicht de marktprijs te vragen. Die hoeft niet overeen te komen met de werkelijke waarde. Ten tweede betekent verkoop dat een deel van de sociale woningvoorraad in Nijmegen ‘verdwijnt’. De overheid en de corporaties hebben de plicht voor de minima in de samenleving goede woonruimte aan te bieden. Dus zal elders in de stad compensatie gevonden moeten worden. De ouderen wonen vaak al lang in Hatert en willen ook graag in de wijk blijven wonen. Zij kampen met drie problemen: onvoldoende toegesneden voorzieningen, nog te veel kwalitatief laagwaardige bejaardenwoningen en het afbrokkelen van sociale verbanden. Ouderen en de inrichting van de wijk Ouderen hebben veel behoefte aan sociale contacten en voorzieningen in de nabijheid. Door de slecht functionerende BD-zones is de afstand tot voorzieningen groot. Anderzijds bieden de groenstroken in de BD-zones niet de gewenste structuur om ontmoetingen te hebben. Het groen nodigt daartoe niet uit; het is geen ‘gebruiksgroen’. Daarnaast is het beheer van de openbare ruimte niet optimaal voor elkaar. Er is veel zwerfvuil op straat. Dat leidt tot onverschilligheid en toename van onveiligheidsgevoelens bij ouderen. Zeker in combinatie met rondhangende jongeren en verpaupering van delen van de wijk, bijvoorbeeld rond de Binnenhof en de winkelstrip aan de Zijpendaalstraat.

36

4

Doelstellingen en ambities

4.1

Inleiding In de voorgaande hoofdstukken is de huidige situatie van Hatert geanalyseerd. In hoofdstuk 2 heeft zowel een analyse op basis van “objectieve” gegevens als mede op basis van ervaringen van bewoners en deskundigen plaatsgevonden. Vervolgens zijn in hoofdstuk 3 de sterke en zwakke punten én de kansen en bedreigingen van de wijk op een rijtje gezet. In dit hoofdstuk wordt de stap gezet van analyse naar visie. Dat gebeurt door het beschrijven van doelstellingen en ambities. Wat moet er in de toekomst veranderd zijn in Hatert? In dit hoofdstuk is onderscheid gemaakt tussen fysieke-, sociale- en economische doelstellingen. Vanwege het integrale karakter van dit Toekomstplan overlappen sommige (concrete) doelstellingen elkaar en zijn ze in sommige gevallen meerdere malen genoemd.

Hatert over 15 jaar In de toekomst is het imago van Hatert verbeterd. De sterke punten van de wijk zijn versterkt en de zwakke punten van de wijk zijn verbeterd. Met als uitgangspunt ‘bouwen voor de buurt van morgen’ is gewerkt aan variatie in het aanbod van woningen en voorzieningen, het is mogelijk om binnen de wijk je eigen wooncarrière te maken, waardoor er een meer gemêleerde bevolking in de wijk woont. Daarmee is ook het draagvlak voor de voorzieningen versterkt.

37

Afbeelding 4.1: De visie voor Hatert 2015

38

4.2

Fysieke doelstellingen De fysieke doelstellingen en ambities voor Hatert zijn in dit hoofdstuk opgedeeld in de woningvoorraad (4.2.1), openbare ruimte en woonmilieu (4.2.2) en overige doelstellingen (4.2.3).

4.2.1 Woningvoorraad Hatert heeft een sterk eenzijdig woningbezit naar leeftijd en eigendom; er is relatief veel van hetzelfde. Er is naar verhouding weinig variatie. De huurprijzen zijn over het algemeen laag. Dat wil zeggen dat de woningen tot de betaalbare woningvoorraad gerekend worden. Het gebied ten zuiden van de Hatertseweg bevat overwegend laagbouw huurwoningen. Deze worden verhuurd door de corporaties Talis, Portaal en Mr. Ten Hagen. Aan de randen van de wijk staan enkele grotere flats. In de groenzone bevinden zich seniorenwoningen en – complexen. De wijk heeft ruwweg 4200 zelfstandige woningen en ruim 600 wooneenheden (o.a. studentenflats). Van deze 4800 woningen behoort 86% toe aan de corporaties, waarvan Talis Woondiensten de meeste in haar bezit heeft. Slechts 620 woningen zijn koopwoningen. De woningen zijn voor het grootste deel na 1955 gebouwd. De eenzijdige woningvoorraad van goedkope woningen brengt met zich mee dat de bevolkingsopbouw ook eenzijdig is. Er wonen veel alleenstaanden (ouderen of jongeren). De meeste woningen zijn, naar huidige maatstaven te klein voor gezinnen. Daarom verhuizen (jonge) gezinnen soms noodgedwongen uit hun wijk naar een andere wijk. Een wooncarrière binnen de eigen (vaak geliefde) wijk is niet mogelijk. Hierdoor vergrijst en ontgroent Hatert. Hoofddoelstellingen Uit het bovenstaande zijn t.a.v. de woningvoorraad de volgende twee hoofddoelstellingen geformuleerd: • Het creëren van aantrekkelijke woonmilieus én • Mogelijkheden bieden voor een wooncarrière binnen de wijk.

39

Om deze ambitie te verwezenlijken moeten we het woningaanbod veranderen. Hiervoor hebben we in Hatert drie mogelijkheden: a)Sloop van huurwoningen Om de kwaliteit op peil te houden, zullen woningen worden gesloopt. Portaal heeft sloopplannen voor enige tientallen kleine verspreid liggende laagbouw-bejaardenwoningen. Deze voldoen niet meer aan de kwalitatieve wooneisen van deze tijd. Een groot aantal van deze woningen wordt al verhuurd aan een totaal andere doelgroep: studenten. Ongeveer 40 woningen aan de Kleverburgstraat worden medio 2007 gesloopt. Hiervoor in de plaats komt vervangende nieuwbouw. Portaal heeft de toekomst van de woningen aan de Zijpendaalsestraat gekoppeld aan het Toekomstplan. Nu blijkt dat deze woningen niet gesloopt hoeven te worden vanwege ontwikkelingen voor de wijk in zijn totaliteit (bijvoorbeeld als locatie voor een Open wijkschool), zal Portaal de toekomst van deze woningen beoordelen in relatie tot de mogelijkheden van het achtergebleven blok Kleverburgstraat. Eind dit jaar zal hierover een definitief besluit vallen. Talis Woondiensten zal 32 bejaardenwoningen aan de C. van der Lindenstraat slopen. Deze woningen voldoen niet langer aan de eisen van de tijd. Voor het vrijkomende gebied zal een nieuw plan ontwikkeld worden. Mr. Ten Hage zal op korte termijn géén woningen aan de voorraad sociale huurwoningen (240) ontrekken. De komende jaren vindt er een kwaliteitsverbetering van de bestaande woningen plaats (onder andere vernieuwing van badkamers en keukens). Plannen voor plaatsing van een kap op de woningen staan momenteel even in de ijskast. De kosten en baten van een dergelijke operatie staan momenteel niet in een juiste verhouding. Het is echter wel mogelijk dat op (korte) termijn de situatie nogmaals wordt bekeken. b) Verkoop van huurwoningen Ten behoeve van het vergroten van de differentiatie zullen huurwoningen worden verkocht. In eerste instantie gaat het om bijna 600 woningen. Portaal is reeds gestart met de verkoop van 175 eengezinswoningen in het blok begrensd door de Midachtenstraat, Wijenburgstraat, Loevesteinstraat en Angerensteinstraat. Woningen zijn aan de huurders te koop aangeboden. Inmiddels worden de woningen ook bij mutatie verkocht. Momenteel is ongeveer de helft van deze woningen verkocht. Talis zal in Hatert 300 woningen te koop aanbieden. Daartoe behoren in ieder geval 56 eengezinswoningen aan de Treubstraat. Op korte termijn zal de selectie van de overige woningen plaatsvinden. Mr. Ten Hage zal op korte termijn geen woningen verkopen.

40

Afbeelding 4.2: Woningdifferentiatie bevorderen

41

c) Bouw van (koop)woningen op mogelijke bouwlocaties Hatert is een ruim opgezette wijk met een aantal potentiële bouwlocaties. Een aantal hiervan leent zich uitstekend voor het toevoegen van nieuwe woningen aan de woningvoorraad. Dit biedt perspectieven om de woningdifferentiatie in de wijk te vergroten. In eerste instantie zullen met name koopwoningen aan de voorraad worden toegevoegd, zowel in het midden- als dure segment. • Het Circusterrein is een belangrijke potentiële bouwlocatie, er wordt onderzocht welk type woningbouw hier zal komen. • Kanaalzone: de kanaalzone heeft een grote potentie om het woonklimaat te verbeteren. Er zal een directe verbinding tot stand worden gebracht tussen de wijk en het water. Hiervoor wordt de flat in de verlengde Nijenrodestraat gesloopt. Ter compensatie wordt noordelijk in de kanaalzone een nieuw wooncomplex gebouwd. De relatie tussen Hatert Noord en de kanaalzone ten zuiden van de brug zal worden verstevigd. In het groene gebied rond Huize Hatert met in het algemeen vrijstaande woningen worden nieuwe vrijstaande woningen toegevoegd. Door de bebouwing door te trekken komt de nieuwbouw rond huize Hatert en de nieuwbouw in het Steegherpark minder solitair te liggen en kan het geheel een onderdeel van Hatert worden. Het gebied rondom het volkstuinencomplex moet een betere relatie krijgen met het kanaal. Het verdwijnen van Fleuren biedt daartoe goede ontwikkelingsmogelijkheden. De herontwikkelingsmogelijkheden van het zuiden van de kanaalzone zijn beperkt vanwege de milieunormen (geluidszonering). • De herontwikkeling van ‘Nieuw Maldenborg’ biedt mogelijkheden voor de realisering van ongeveer 250 huur- en koopappartementen in combinatie met een zorgcentrum voor senioren. • Op de locatie aan de Kuipstraat worden ca. 30 appartementen gerealiseerd (20 koop, 10 huur).

42

Afbeelding 4.6: De visie voor de Kanaalzone

43

4.2.2 Openbare ruimte en woonmilieu Naast de woningvoorraad bepalen tevens de openbare ruimte en het (woon)milieu de fysieke kwaliteit van Hatert. De hieronder genoemde doelstellingen en ambities reageren op de sterkte/zwakte-analyse uit het vorige hoofdstuk en de uitkomsten van de themagroepen, gesprekken en enquêtes en zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit de notitie “Milieustreefbeeld Hatert 2015”. Versterken groenstructuur De groenstructuur van Hatert zal – zoals het er nu naar uitziet - op verschillende manieren worden versterkt. Bestaand groen wordt vernieuwd (o.a. Vossendijk) en nieuw groen wordt toegevoegd (o.a. Opaalstraat, Couwenberghstraat). Het groen rondom de flatcomplexen zal een parkachtig karakter krijgen. Op afbeelding 4.3 staan de voorgenomen versterkingen weergegeven. BD-zone opwaarderen: nieuwe ontmoetingsplaats in de wijk De zone maakt momenteel een verloederde indruk. Het rijkelijk aanwezige groen is nauwelijks ingericht (ondanks de kansen die de groene omgeving de wijk biedt: Elshof, Goffertcomplex) en wordt matig beheerd. Er zal in de toekomst niet alleen gekeken moeten worden naar de functionele vulling en ruimtelijke inrichting, maar ook naar de manier waarop het beheer geregeld gaat worden. Hierbij zal de systematiek van het IBOR worden toegepast. Een stevige ruimtelijke en functionele opwaardering van de centrale zone (samen met de kanaalzone) van Hatert is belangrijk voor de uitstraling van de wijk. De terreinen in de BD-zone bieden niet alleen kansen om een eenzijdige samenstelling van de woningvoorraad te doorbreken maar ook om een goed wijkpark te ontwikkelen. Hiervoor moeten de bestaande sportzaaltjes gesloopt en verplaatst worden. Door het creëren van een wijkpark in de centrale zone van Hatert krijgt de wijk een stevige ontmoetingsplaats. De realisering van een wijkpark heeft prioriteit en zal binnen 5 jaar plaatsvinden Nieuwe welzijnsvoorzieningen worden bij voorkeur in deze zone gerealiseerd om de functie van centraal hart te versterken.

44

Afbeelding 4.3: Versterken groenstructuur

45

Milieustreefbeeld Hatert 2015 Het Milieustreefbeeld Hatert 2015 geeft aan dat Hatert een gezellige, groene, rustige woonwijk wordt zonder zware bedrijvigheid. “Doorgaand verkeer (van andere bedrijventerreinen) is op de hoofdaders geconcentreerd en wordt uit de wijk geweerd. De wijk heeft hierdoor voornamelijk het karakter van een rustige woonwijk. Uitzondering hierop vormen delen van de BD-zone, waar wijkvoorzieningen gevestigd zijn, winkels en buurtgebonden bedrijvigheid. Hatert heeft een gemengd karakter met daarin veel wijkvoorzieningen (winkels, scholen, verzorgingstehuis). Ook langs de Hatertseweg zijn enkele bedrijfjes of winkeltjes gevestigd. De hofjes bij uitstek behouden als rustig woonmilieu. De Kanaalzone en centrale as van de BD-zone zijn sterk opgewaardeerd en vormen de nieuwe ontmoetingsplekken van de wijk voor jong en oud.”

Afval Hatert kent veel overlast door zwerfafval. Ondergrondse afvalinzameling zou een oplossing kunnen bieden. Momenteel wordt door DAR en gemeente op stedelijk niveau onderzocht wat hiervoor de toepassingsmogelijkheden zijn. Dilemma hierbij is dat ondergrondse afvalinzameling zich (vooralsnog) moeilijk laat combineren met het huidige diftar-systeem. Voor glas en andere gescheiden afvalstromen zou het echter wel al kunnen worden toegepast. De uitkomsten van het (stedelijk) onderzoek zullen bepalend zijn voor de te nemen maatregelen. Uitgangspunt blijft dat Hatert schoon, heel en veilig wordt. Bodem Er is op enkele locaties (mogelijk) sprake van bodemverontreiniging, waarbij het in 2 gevallen gaat om ernstige verontreiniging. Deze locaties zullen worden gesaneerd Verkeer De verkeersstructuur in Hatert is erop gericht om middels het wegbeeld duidelijk te maken welk verkeersgedrag gewenst is. Naast het gegeven dat heel Hatert een 30 km-zone is en blijft, zal de hoofdstructuur een "doorstromingsfunctie" krijgen en de nevenstructuur een "verzamel- en verdeelfunctie". Bij de hoofdstructuur zal het parkeren parallel aan de rijbaan worden opgelost. Bij de nevenstructuur is haaks parkeren een optie om de hoeveelheid parkeerplaatsen te realiseren die nodig is. Hierbij wordt verwezen naar de dwarsprofielen die destijds zijn gemaakt. De nevenstructuur met bijzondere voorzieningen is de strook die naast het voorzieningengebied ligt. Hier zal de verblijfsfunctie een grote rol gaan spelen. De Thorbeckestraat en de Couwenberghstraat zullen deel gaan uitmaken de nevenstructuur rondom het voorzieningengebied. 46

Op een aantal straten is aangegeven dat eenrichtingsverkeer tot de mogelijkheden behoort (zie ook afbeelding 4.4). Het is echter geen uitgangspunt. Enerzijds omdat dit betekent dat mensen geen tegenliggers hoeven te verwachten en dus gemiddeld harder gaan rijden. Anderzijds omdat dit betekent dat mensen een andere route moeten gaan rijden van en naar hun bestemming. Met name voor vreemd verkeer (bezoek en dienstverlening) kan dit zoekgedrag en dus onnodige autokilometers teweeg brengen. Eenrichtingsverkeer moet dan ook gezien worden als een maatregel en niet als een doel op zich. Het kan een maatregel zijn als de straat bijvoorbeeld erg smal is waardoor er geen trottoir gemaakt kan worden, als de parkeerdruk hoog is en deze nergens anders opgelost kan worden of als er sluipverkeer is dat geweerd moet worden. In Hatert spelen deze aspecten nauwelijks. Echter, daar waar noodzakelijk, kan eenrichtingsverkeer ingesteld worden. Het verkeer langs de hoofdwegen Hatertseweg en Grootstalselaan leidt tot overlast voor aanwonenden. De geluidshinder per woning is geïnventariseerd: aan de woningen met de meeste belasting (op de zgn. A-lijst) worden momenteel geluidswerende voorzieningen aangebracht. Enkele andere oplossingsrichtingen ten behoeve van de gewenste verkeerssituatie: Winkelsteeghseweg verandert van doorgaande route (met vrachtverkeer) in levendige en bedrijvige straat; verbreding Grootstalselaan (ontlast overige wegen naar bedrijvenpark); doorgaande wegen voorzien met stiller wegdektype. Voor de fietser is er langs het Maas-Waalkanaal een recreatief fietspad gerealiseerd. Een gedeelte daarvan is wegens omstandigheden nog niet uitgevoerd. Dit is het gedeelte tussen de Angerensteinstraat en het Aventurijnpad. Bij de herontwikkeling van de locatie Fleuren wordt het fietspad alsnog doorgetrokken. Vanuit de wijk zijn paden aangesloten op dit fietspad, zodat daarmee een betere verbinding is ontstaan met Hatert -Noord. Of de huidige verkeersmaatregelen in de nieuwe situatie gehandhaafd dan wel vervangen worden, is ondermeer afhankelijk van de mate van herprofilering van de straten en de aanwezigheid van een buslijn. Wanneer een straat wordt geherprofileerd, zullen de maatregelen nog eens tegen het licht worden gehouden. Uitgangspunten zijn: verkeersremmende maatregelen zoveel mogelijk uitvoeren op kruispunten, aangezien daar de meeste conflictkansen zijn; op de busroute moeten busvriendelijke maatregelen worden aangelegd; de inrichting van de straten zal conform de richtlijnen van Duurzaam Veilig worden uitgevoerd. In 1998 is een verkeersplan uitgevoerd voor het gebied ten zuiden van de Hatertseweg. Doel was dit gebied verkeersluw te maken. Omdat deze operatie vooruitliep op het toekomstplan zijn in die tijd voorlopige maatregelen gerealiseerd. Nu kunnen die in het kader van het toekomstplan definitief worden gemaakt. Dit is opgenomen bij de aanpak van de verkeersstructuur en met name de herprofileringen. Ook Hatert noord zal als 30km gebied worden ingericht; naar verwachting in de eerste fase van de uitvoering van het toekomstplan. 47

Afbeelding 4.4: Verkeersstructuur en verkeersremmende maatregelen

48

Openbaar vervoer Op afbeelding 4.5 staan de huidige buslijnen en de toekomstige buslijnen volgens het voorstel van Novio. Dit voorstel is nu in de inspraak gebracht. De zwarte lijnen geven aan hoe de gemeente vanuit de huidige verkeersstructuur graag zouden willen dat de buslijnen gaan rijden. Afbeelding 4.5: Huidige en mogelijk toekomstige buslijnen

49

Water Een deel van de vijvers in Hatert werd vroeger voornamelijk gevoed door overstortend rioolwater (zoals langs de Grootstalselaan). Voor een deel is dat nog het geval, maar het is de bedoeling dat regenwater van de meeste woningen en wegen tussen 2005 en 2010 wordt afgekoppeld van het riool. De Opaalstraat-vijver kan op korte termijn worden opgeheven en de vijver aan de Malderburchtstraat worden opgeschoond. Hatert wordt een voorbeeldwijk voor de rest van Nijmegen. Begonnen wordt met het zogenoemde “Hofje van Hatert”, dat tevens als proefproject geldt voor de woningcorporaties. Een deel van het verhard oppervlak in Hatert wordt niet afgekoppeld, maar onthard. Er wordt verharding verwijderd. In Hatert zijn naar schatting circa 700 woningen zonder een eigen watermeter. Dit leidt tot onnodig waterverbruik. De gemeente, corporaties en NUON streven ernaar deze woningen voor 2015 van een eigen watermeter te voorzien. Energie Woningen in Hatert stammen uit de jaren vijftig en zestig en zijn niet altijd even energiezuinig. Voor de gemeente en corporaties is het een uitdaging om te kijken hoe bij nieuwe renovaties en vervangende nieuwbouw van woningen energiebesparende maatregelen kunnen worden toegepast. Momenteel wordt onderzocht of bepaalde deelwijken benaderd kunnen worden met een wijkgerichte energiebesparende aanpak. Het gaat hierbij om woningen van particuliere eigenaren.

50

Bedrijvigheid Hatert is in principe bedoeld als een rustige woonwijk. Toch bevinden zich in de wijk een aantal bedrijven die daarin minder goed passen en/of overlast veroorzaken. Het gaat daarbij met name over overlast door bedrijven en sluipverkeer uit het naburige bedrijventerrein Winkelsteeg. De volgende bedrijven hebben hun impact op het rustige karakter van de woonwijk: •

•

• •

Locatie Fleuren. Hoofdactiviteit is het op- en overslaan (en eventueel bewerken) van natte bijproducten, afgekeurde producten uit de levensmiddelenindustrie en de opslag van droge veevoeders in silo’s. Het bedrijf zal zich op termijn zeer waarschijnlijk verplaatsen naar een industrieterrein . De locatie leent zich voor een combinatie van wonen en recreatie (cultuur ). Winkelcentrum Couwenberghstraat. Er zijn wel eens klachten in verband met geluidsoverlast van laden/lossen en rammelende winkelwagentjes. Concrete voorstellen voor het aanpakken van dit probleem zijn er momenteel niet, maar oplossingen zouden gezocht kunnen worden in de sfeer van de milieuvergunning van het betreffende bedrijf. Een bedrijf aan de Muiderslotstraat, op termijn wordt naar een permanente oplossing gezocht. Geluidshinder is tevens afkomstig van de volgende locaties: locatie Thorbeckestraat en enkele locaties aan de Hatertseweg.

51

.

4.3

Sociale doelstellingen Actuele dragers van het sociale beleid zijn onder meer de Stadsvisie, het Ontwikkelingsplan Grote Stedenbeleid 2000-2004, de Cultuurvisie en de Startnotitie Integraal Jeugdbeleid. In ontwikkeling zijn de Vervolgnotitie Integraal Jeugd – en Jongerenbeleid, een stedelijk concept visie op de wonen en zorg voor ouderen en minder validen en de Sportvisie. Daar waar mogelijk is in deze sociale schets voor het toekomstplan Hatert met het voorafgaande rekening gehouden. Hoofddoelstellingen Het bovenstaande is samen te vatten in de volgende hoofddoelstellingen • Versterken van de sociale samenhang in de wijk; • Realiseren van een woonzorgvoorziening en zorgsteunpunten.

Creëren van een zorghart De gedachte is om in de centrale zone een aantal voorzieningen te concentreren, zodat hier het centrum van de wijk wordt aangevuld en versterkt. Het gaat hier om een zorgsteunpunt voor ouderen, versterking van de functie van het wijkcentrum met o.a. een multiculturele ontmoetingsruimte, voorzieningen voor kinderen en jongeren. Ook de verdere ontwikkeling van de hier aanwezige Open Wijkschool draagt bij aan het versterken van de centrumfunctie. In de nog te ontwikkelen (2002) stedelijke visie voor Nijmegen komen de voorwaarden voor een dergelijk zorghart terug. Voorts hebben de bewoners van Hatert diverse suggesties gedaan, welke zeker bij de verdere uitwerking zullen worden betrokken. Belangrijk criterium is wel wat het huidige wijkcentrum aan functies biedt. De specifieke wijkactiviteiten dienen zonder meer te worden behouden.

4.3.1

De sociale samenhang De bevolking van Hatert kent 20 verschillende nationaliteiten. Het is een multiculturele wijk waarbij met name de Turkse en de Marokkaanse bevolkingsgroep de grootste allochtone groep is. Daarnaast kent Hatert van oudsher een grote Molukse gemeenschap. De 52

gemeente heeft zich garant gesteld voor de bouw van de nieuwe Molukse kerk, die aan de dr. Kuijpersstraat wordt gerealiseerd. In de directe omgeving van de kerk worden een aantal seniorenappartementen gerealiseerd die met name bedoeld zijn voor de molukse senioren. De multiculturele ontmoetingsruimte die in het wijkcentrum is gedacht zal een bijdrage leveren aan de integratie van de verschillende bevolkingsgroepen van Hatert. 4.3.2.

Wonen en zorg in de wijk Realisering van een woonzorgvoorziening en zorgsteunpunten Hatert vergrijst. De zorg voor ouderen is dan ook één van de prioriteiten van dit toekomstplan. In Hatert zullen een centrale woonzorgvoorziening en zorgsteunpunten worden gerealiseerd. Woningcorporatie Portaal heeft in 2001 een onderzoek gedaan naar de toekomstmogelijkheden van verzorgingshuis Nieuw Maldenborgh en de omliggende aanleunwoningen. In de planontwikkeling wordt uitgegaan van nieuwbouw van appartementen in de huur- en koopsector, een woon-zorg-centrum voor senioren. Beeldbepalend element bij de planontwikkeling is de vijver aan de Grootstalselaan. Stichting Habicura, zorginstelling van Nieuw Maldenborgh heeft laten weten mee te willen werken aan deze nieuwe woonzorgvoorziening in Hatert. De voorwaarden voor een dergelijke woonzorgvoorziening zijn onder meer diensten dichtbij huis: intra en extramurale zorg dichtbij, huisarts, apotheek, mogelijkheden voor ontmoeting en winkels.

Het project Humanitas-Akropolis 55+ is een goed voorbeeld van hoe een dergelijke woonzorgvoorziening gestalte kan krijgen. Dit voorbeeldproject in Rotterdam is een alternatief voor de traditionele bejaarden- en verpleeghuizen. Het gaat om een seniorencomplex waarin levensloopbestendige woningen worden gecombineerd met op maat gesneden zorg. Levensloopbestendigheid van de woningen houdt in dat de grootte, bereikbaarheid en technische uitrusting (bijv. rolstoeltoegankelijkheid, alarmering, etc.) het mogelijk maken in deze woningen zelfs op het niveau van verpleeghuiszorg te kunnen blijven wonen. Zorg op maat betekent het aanbieden van een flexibel pakket functies dat aansluit op de individuele behoeften van de cliënt. Kernwoorden bij levensloopbestendige woningen zijn maximale zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Deze manier van wonen is voor alle inkomensgroepen bereikbaar. De seniorenwoningen worden aangeboden in diverse prijsklassen, zowel huur als koop. Belangrijk element binnen het complex is de integratie en interactie met de wijk: verschillende voorzieningen in het complex zoals het restaurant, een kinderdagverblijf, wisselende kunstexposities, kapper en schoonheidsspecialisten leiden tot een goede instroom van mensen. Het complex wordt dus niet afgesloten van de buitenwereld. Kortom, het gaat om een combinatie van wonen, zorg en welzijn.

53

Leidraad bij de verdere uitwerking is mede het streven naar steunpunten voor zorg in de Jadestraat en omgeving en aan de Grootstalselaan, de huidige locatie Nieuw Maldenborgh. Ook zal onderscheiden worden ten opzichte van de Open Wijkscholen welke (wijk) functies er onder gebracht worden. Themagroep ouderen De bewoners van de themagroep ouderen zien de BD-zone en het Circusveldje graag bebouwd met seniorenvoorzieningen zoals in het voorbeelproject Akropolis 55+

Woningen voor mensen met functiebeperking Rekening zal de komende jaren worden gehouden met nu nog de wens (en straks misschien wettelijk bepaald) dat van de (nieuwe) woningen 10% geschikt is voor mensen met een functiebeperking. Een dergelijke wens geldt evenzeer de renovatie van woningen.

54

4.3.3 Voorzieningen voor jeugd en jongeren tot 18 jaar Jongeren over hun wijk Hatert In het kader van dit Toekomstplan zijn in het voorjaar van 2001 zoveel mogelijk jongeren uit Hatert naar hun mening over de wijk gevraagd. Er zijn in totaal 38 jongeren geïnterviewd. Daarbij zijn zoveel mogelijk verschillende jongeren geïnterviewd. De jongere werd gevraagd naar zijn/haar kijk op de wijk en wat hij/zij daarin veranderd zou willen zien. Centraal daarbij stond de vraag: stel jij wordt de nieuwe burgemeester van Nijmegen, wat ga jij doen voor de jongeren in Hatert? De interviews zijn gebundeld in een boekje met de toepassende titel “Als ik burgemeester zou zijn van Nijmegen”. Uit de interviews blijkt dat het beeld dat jongeren van Hatert hebben over het algemeen positief is. Velen willen, naar zij zeggen, in Hatert blijven wonen. Er worden wel een aantal faciliteiten in de wijk gemist. De jongeren missen met name een plek in de wijk waar ze elkaar kunnen ontmoeten, waar ze samen activiteiten kunnen doen of waar ze gewoon maar even binnen kunnen vallen om te kletsen. Opvallend daarbij is dat velen van hen hebben aangegeven dat ze zelf ook actief willen zijn op die plek. Tweede Open Wijkschool Van alle kinderen uit Hatert bezoekt driekwart een basisschool in Hatert (gemiddeld voor Nijmegen geldt dat 55% in de eigen wijk op school zit). Uit de Jeugdmonitor 1999 blijkt de noodzaak van de Open Wijkschool aanpak in Hatert: basisschoolkinderen scoren lager, slechter of oordelen negatief op vrijwel elk thema. De Open Wijkschool in Hatert draagt bij aan het terugdringen van de achterstanden; de eerste signalen zijn positief. In de nieuwe jeugdmonitor (2001 of 2002) wordt nagegaan of de OWS-aanpak tot de gewenste verbeteringen leidt. In 1999 is de basisschool De Klumpert als eerste Open Wijkschool in Nijmegen officieel van start gegaan. In 2001 of 2002 ondergaat de basisschool Vossenburcht een ingrijpende verbouwing. Het doel is ook deze school om te zetten in een Open Wijkschool. Voor een verdere optimalisering van de scholen is het wenselijk bij beide scholen een gymzaal te plaatsen. De huidige gymzalen aan de Treubstraat kunnen daartoe worden verplaatst. De autosleutelwerkplaats aan de Treubstraat kan derhalve daar niet worden gehandhaafd. Vernieuwing sportvoorzieningen en realisatie Open wijkschool De keuze dat zowel de Klumpert als de Vossenburcht een Open wijkschool wordt is reeds in een eerder stadium gevallen. Om beide Open wijkscholen optimaal te laten functioneren is gekozen voor een combinatie met een sportvoorziening. Hiermee komen de sportzaaltjes aan de Thorbeckestraat te vervallen. De in 1969 gebouwde accommodaties zijn grotendeels afgeschreven. Voor het gebruik van de sportvoorzieningen is het belangrijk een gebruikregie te ontwikkelen waarin duidelijk 55

wordt aangegeven welke dagdelen ingezet zullen worden voor het gebruik van de wijk. Het potentieel gebruik van de sportvoorzieningen door de wijk moet zo laagdrempelig mogelijk zijn. Uiteraard moeten ook ouderen van deze voorzieningen gebruik kunnen maken, met name van de bij de Klumpert de realiseren voorziening. De invulling van de groenplek aan de Vossendijk vraagt om een keuze: óf inrichten als recreatieve sportvoorziening óf op termijn bebouwen. Verbetering aanbod (speel)voorzieningen Jongeren uit Hatert blijken geen eenduidige wens te hebben (dit blijkt uit interviews en de Jeugdmonitor 1999). Zeker is wel dat iedere groep (autochtoon en allochtonen per land van herkomst) een eigen honk of een speelterrein wil. In het te ontwikkelen integraal jeugd – en jongerenbeleid is één van de keuzes meer uit te gaan van de vraag. Nu deze vraag zo versnipperd is, zal er om sociale (is het wenselijk om iedere, etnische, groep een eigen ruimte te geven), fysieke (er is doodgewoon te weinig ruimte) en budgettaire redenen toch keuzes in het aanbod moeten worden gedaan. In hoeverre voor Hatert daarbij een kleinschalig Jeugdhonk aan de orde is, wordt in 2002 nader bepaald. In de spel - en recreatieve voorzieningen zal ingegaan worden op de wensen van de jeugd. Onlangs zijn er nog weer enkele speelterreintjes in Hatert ingericht. Nabij het wijkcentrum ligt een jongerenontmoetingsplek. Sportstimulering is er niet alleen voor de jongeren. Ook voor ouderen is en blijft er Sportstimulering. De (geplande) sportvoorzieningen bij de Open Wijkscholen zullen voldoende zijn voor de vraag uit de wijk. Ketenaanpak jeugd 12-18 jaar In Hatert staat geen school voor Voortgezet Onderwijs. Na de basisschool verspreiden de leerlingen zich over de stad. Een integrale en éénduidige aanpak van de wijkaanpak is dan niet meer mogelijk. Wel wordt, nu nog alleen in Lindenholt, maar straks meer verspreid over de stad (naar aanpak – en attentiewijken) het zogenoemde parapluproject verder uitgewerkt. Daarin worden jongeren vanuit de scholen voor voortgezet onderwijs niet alleen gewezen op hun risicogedrag – hetgeen vroeger en nu (meer) voorkomt - , maar ook geleerd hier mee om te gaan. Mocht het toch zo zijn, dat de tieners al verder zijn afgegleden naar regelmatige politie en justitiecontacten, dan wordt via de zogenoemde Boogaanpak, de individuele trajectbegeleiding voor onderwijs, scholing hulp of zorg aangepakt, maar ook via groepsaanpak het recreatief gedrag begeleid. Een Boogaanpak in Hatert maakt deel uit van het Wijkaanpakplan Hatert 2000-2004. FOCUS-aanpak voor jonge volwassenen 18-25 Voor de categorie 18-25 jaar, met een justitiële achtergrond, kan mogelijk een FOCUS-aanpak kansen bieden. Het betreft vooral zorg en hulp aan (ex-) verslaafden. Door een integrale aanpak voor wonen, werken, scholing, onderwijs of anderszins worden deze jongeren geholpen zichzelf weer op de rails te zetten.

56

4.3.4 Werk en inkomen Specifieke aanpak werkzoekenden Het aantal werkzoekenden in Hatert daalt minder snel dan elders in de stad. Daarom is in 2001 gestart met een specifieke aanpak van bijstandsgerechtigden in navolging van een soortgelijke succesvolle aanpak in Nijmegen West. Zeker tot 2004-2005 zal deze aanpak samen met Dukenburg en Lindenholt duren. De doelstelling voor Hatert is om 100 bijstandsgerechtigden per jaar te laten deelnemen.

4.4

Economische doelstellingen Naast de fysieke en sociale aspecten bepalen ook economische aspecten hoe de toekomst van Hatert eruit komt te zien. Economische functies in een wijk (de buurteconomie) verhogen de levendigheid én bieden kansen voor bewoners voor arbeidsplaatsen (werkgelegenheid). De economische ontwikkeling van de Hatert wordt onder bepaalde randvoorwaarden gestimuleerd. De grotere bedrijvigheid bevindt zich vooral langs de Couwenberghstraat, Binnenhof en Zypendaal. Bij deze laatste locatie wordt uitgegaan van een combinatie van wonen en (buurt)bedrijvigheid Hoofddoelstellingen De economische hoofddoelstellingen voor Hatert zijn: • Stimuleren van werkgelegenheid waar mogelijk in de wijk; • Zorgdragen voor een goede winkelstructuur; • Waarborgen voor een goede ontwikkeling van de oude buurtwinkelcentra. • Stimuleren van kleinschalige bedrijvigheid. •

57

4.4.1 Verbeteren buurteconomie Faciliteren initiatieven In Hatert is veel wijkgebonden detailhandel en kleinschalige bedrijvigheid. Daarnaast wonen in de wijk ook mensen met ‘ondernemerszin’. Een belangrijk deel daarvan zit onder de allochtone bevolking. Van belang is dat de initiatieven van deze groep potentiële ondernemers gestimuleerd worden door faciliteiten te creëren voor de kleine bedrijfjes in de wijk. Dit kan bijvoorbeeld door de kleine bedrijfjes onder gunstige voorwaarden in één gebouw onder te brengen. Bij gunstige voorwaarden kan men denken aan een lage huurprijs, gezamenlijk gebruik van apparatuur en voorzieningen, geen investeringen in leidingen, kabels, verlichting en dergelijke, gezamenlijke ondersteuning van secretaresses en telefonistes,begeleiding van een bedrijfsadviseur en ervaringen van collega-ondernemers vernemen. Het creëren van dergelijke faciliteiten in Hatert biedt kansen voor startende ondernemers uit de wijk en biedt reeds begonnen bedrijfjes ruimte voor groei. De werkgelegenheid in de wijk neemt toe. Kleine, bijvoorbeeld op zolder gestarte bedrijfjes, hoeven niet weg uit de wijk maar kunnen doorgroeien. De combinatie van wonen en werken wordt in beperkte mate gestimuleerd. De huidige woonwerkeenheden worden kwalitatief verbeterd. Daarnaast worden er meer woonwerkeenheden toegevoegd, verspreid door de hele wijk. Versterken winkelaanbod De buurteconomie van Hatert kan ook worden verbeterd door het versterken van het winkelaanbod in de Couwenberghstraat. De toekomst van de Zijpendaalsestraat wordt mede bepaald door een combinatie vam wonen en buurtbedrijven. Voor de Binnenhof is een renovatieplan in voorbereiding. 4.4.2 Stimuleren werkgelegenheid

Het is van belang dat voor de groep uitkeringsgerechtigden de werkgelegenheid in de wijk wordt verbeterd. Onderzocht wordt of in Hatert een buurtklussendienst kan worden opgericht. De buurtklussendienst is met name bedoeld voor beheer- en hulptaken voor oudere bewoners

58

Afbeelding 4.7: Vernieuwing voorzieningeninfrastructuur

59

4.5

Matrix van doelstellingen en ambities Tabel 4.1

Matrix van doelstellingen en ambities Fysieke doelstellingen Sociale doelstellingen

Hoofddoelstell Creëren van aantrekkelijke woonmilieus ing Mogelijkheden bieden voor wooncarrière

Versterken sociale samenhang Realisering van een woonzorgvoorziening en zorgsteunpunten

Economische doelstellingen Stimulern van werkgelegenheid en kleinschalige bedrijvigheidbinnen de wijk Zorgdragen voor goede winkelstructuur Waarborgen voor een goede ontwikkeling van de oude buurtwinkelcentra

Doelstellingen Woningvoorraad en ambities Sloop huurwoningen, herbouw duurdere woningen

Wonen en zorg in de wijk

Verbeteren buurteconomie

Realiseren van een woonzorgvoorziening en zorgsteunpunten

Begeleiden kleinschalige bedrijvigheid

Verkoop van huurwoningen Bouw van koopwoningen (o.a. nieuwbouw op Volkstuincomplex en Circusterrein) Over de te slopen, verkopen en bouwen aantallen worden afspraken gemaakt

Openbare ruimte en woonmilieu

10% van de (nieuwe) woningen geschikt voor mensen met functiebeperking

Voorzieningen voor jeugd en jongeren tot 18 jaar

Versterken winkelaanbod op twee geconcentreerde plekken (Couwenberg en Binnenhof). Onderzoek naar buurtbedrijf aan Zijpendaalstraat. Stimulering (allochtoon en startend) ondernemerschap o.a. door gunstige voorwaarden Toevoegen woonwerkeenheden

Realisering tweede Open wijkschool Vossenburcht (medio 2002)

60

Versterking groenstructuur (opwaardering BD-zone) Verkeerssituatie opnieuw bestuderen en aanpassen Mogelijkheden voor ondergrondse afvalinzameling bestuderen Bodemverontreiniging vijvers aanpakken Bestudering en uitvoering gewenste verkeersremmende maatregelen

Bestuderen mogelijkheden voor jongerenvoorzieningen (2002-2003) Uitwerken Parapluproject, Boogaanpak en FOCUS-aanpak voor Hatert (2002-2004)

Stimuleren werkgelegenheid

Werk en inkomen

Onderzoek naar mogelijkheden buurtklussendienst in combinatie met sociaal buurtbeheer (2003-2004)

Specifieke aanpak werkzoekenden tot 2005 (100 personen per jaar)

Verschillende maatregelen (zie ook sociale doelstellingen)

Stimulering bedrijvigheid (bestudering mogelijkheden woonwerkwoningen)

Onderzoeken mogelijkheden verbetering Sport en recreatie openbaar vervoer Sportstimulering (jong en oud), Ontkoppeling regenwater vóór 2010 uitbreiding van de bestaande mogelijkheden (v.a. 2003) 700 woningen voorzien van watermeters vóór 2015 Energiebesparende maatregelen bij renovaties en vervangende nieuwbouw Wijkgerichte energiebesparende aanpak Verplaatsing bedrijven kanaalzone; oplossing zoeken voor overige overlastveroorzakende bedrijven Overig

61

Sportvoorzieningen Treubstraat slopen en herbouwen bij wijkscholen (20052006) Terrein Vossendijk: bebouwen of recreatieve sportvoorziening? Onderzoek haalbaarheid zorghart Couwenberghstraat (2002-2003; realisatie 2005-2006) en bestuderen mogelijkheden Nieuw Maldenborgh (2001-2002) Op termijn (10 à 15 jaar) potenties Kanaalzone benutten (en dus vroegtijdig randvoorwaarden creëren) Onderzoek Politiepost (2002-2003)

62

5

Vervolgtraject Bij de ontwikkeling van het WPP Hatert is uitgegaan van 4 fases: analyse, visie-ontwikkeling, financiële programmering en bestuurlijke vastlegging (en uitvoering). In hoog tempo is vanaf januari 2001 in overleg met interne en externe partners de eerste twee fasen doorlopen. Dit rapport vormt hiervan de afsluiting en kan worden gezien als een bundeling van de resultaten uit deze fasen. Momenteel wordt er gewerkt aan de financiële programmering van de uitkomsten. Het is de bedoeling dat in oktober het wijkaanpakprogramma door B&W wordt vastgesteld.In november start vervolgens de inspraakprocedure. Na verwerking van de inspraakreacties zal het WPP Hatert volgens planning in november worden vastgesteld door de raad.

63

Bijlage: uitslagen enquête In totaal zijn 610 antwoorden binnengekomen op de vragen over Hatert. Alle antwoorden zijn geteld. Hieronder de uitslag en kunt u zien hoe de mening is van mensen die wonen en werken in Hatert. 1 Tegenwoordig willen huurders vaak een woning kopen. De stelling luidt: "Ook in Hatert moeten er koopwoningen komen, zodat kopers de mogelijkheid hebben in de wijk te blijven wonen." Bent u het hiermee ¨ eens 507 ¨ oneens 27 ¨ geen mening 76 2 Om in Hatert koopwoningen te krijgen, zijn er verschillende mogelijkheden. Huurwoningen kunnen worden verkocht en het is mogelijk om op legen plekken in de wijk nieuwe woningen te bouwen. We willen graag weten waar u de voorkeur aan geeft. ¨ woningen bouwen op lege plekken 59 ¨ huurwoningen verkopen 321 ¨ of allebei de mogelijkheden 207 geen mening of andere mogelijkheid genoemd: 23 3 Wat vindt u van de volgende stelling: "Het groen in Hatert moet beter worden gebruikt om bewoners de mogelijkheid te geven elkaar te ontmoeten, bijvoorbeeld door grote stukken groen in te richten als een parkje of speelplek." Bent u het hiermee ¨ eens 454 ¨ niet eens 92 ¨ of heeft u geen mening 64 4 Winkelen in Hatert kan op drie plekken: in het winkelcentrum Couwenberghstraat/Hatertseweg, in de Zijpendaalstraat en in de Binnenhof. Niet alle winkelgebieden zien er even goed uit. Moeten we ze alle drie opknappen? “Het winkelen in Hatert kan het beste in één winkelcentrum voor de hele wijk. Kleinere winkelgebieden zijn overbodig. Het opknappen van de kleine winkelcentra is niet nodig.” Bent u het hiermee: ¨ eens 209 ¨ niet eens 347 ¨ of heeft u geen mening 54

64

5 “Als er ergens gebouwd kan worden, is dat wel op het Circusveldje. Maar er zijn natuurlijk ook andere mogelijkheden om met dit terrein om te gaan." Wat is uw mening? ¨ ja, er mag gebouwd worden 208 ¨ nee, er mag niet gebouwd worden 182 geen mening 23 ¨ er moet iets anders mee gebeuren, bijvoorbeeld……… Hier zijn 197 suggesties gegeven

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

park jeugd/jongeren speelvoorzieningen/trapveldje/sport (voorzieningen voor) ouderen park+jeugd/jongeren wijkcentrum/ontmoetingscentrum park+jeugd/jongeren+ouderen overige (w.o. zo’n 10 keer een zwembad en een kinderboerderij)

aantal keren: 82 51 1 29 3 8 26

6 "Om iets te doen aan de werkloosheid van jongeren in Hatert moeten we dit in Hatertaanpakken, want met een algemene aanpak voor heel Nijmegen bereik je de jongeren van Hatert niet.” Bent u het hiermee: Bent u het hiermee ¨ eens 424 ¨ niet eens 101 ¨ of heeft u geen mening 85 7 Wat denkt u van de volgende stelling: “In Hatert is behoefte aan een plaats (ruimte) waar mensen van alle leeftijden en kleuren elkaar ongedwongen kunnen ontmoeten.” Wat vindt u? ¨ ja, zoiets wil ik ook 345 ¨ nee, niet nodig 104 ¨ ik weet het nog niet 61 8 Er wonen steeds meer ouderen in Hatert. Vindt u dat er voor deze mensen voldoende voorzieningen zijn, zoals activiteiten, zorg, vervoer etc. ¨ Ja 143 ¨ Nee 265 ¨ Geen mening 202

65

9

In deze vragenlijst kunnen niet alle onderwerpen opgenomen worden die u misschien belangrijk vindt. Gebruik daarom de ruimte hieronder om uw mening over andere onderwerpen op te schrijven.

Van deze mogelijkheid is ruim gebruikt gemaakt. Hieronder de onderwerpen die aan de orde zijn gesteld. Daarbij is de volgorde aangehouden van het anatal keren dat een ondewerp werd genoemd. aantal keren 1. onderhoud trottoirs/straatverlichting/zwerfvuil/graffity 117 2. vandalisme, criminaliteit, buurt verloedert/gaat schteruit/drugs, overlast 66 3. jeugd/jongeren voorzieningen/activiteiten/sport 62 4. gemeente/politie/wijkpost/Tandem/woningbouwcorporaties, kritiek op slecht beleid, 58 toewijzing, slechte informatievoorziening, gevoel van “onze mening telt niet” 5. verkeersproblemen/fietsroutes/parkeren/verkeersdrempels 57 6. onderhoud plantsoenen/groenstroken/vijver 56 7. ouderen/gehandicapten activiteiten/voorzieningen/woningen 51 8. hondentoiletten/uitlaatplaatsen/overlast van honden 34 9. aanleg van groen (park /aanplant van bomen) 32 10. winkelvoorzieningen 29 11. verhouding autochtoon/allochtoon, racistische opmerkingen, bezorgdheid over integratie 22 allochtonen 12. woningen/kleine huizen/extra verdieping met schuine pannendaken 17 13. openbaar vervoer 16 14. koffiehuis/eethuis/ontmoetingscentrum 9 15. verlichting achterompaden 5 16. overige 47

66