Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Feiten en cijfers
Handschriftonderzoek (ervaringen) in civiele zaken
• • • • • • • • •
4 handschriftonderzoekers 2 tekenbevoegden (in het NRGD) 1 onderzoeker in opleiding 55 strafzaken per jaar (SLA) 10 civiele zaken per jaar 60% handschrift / 40% handtekeningen Bayesiaanse methode Onderzoek Educatie
Linda Alewijnse
14 mei 2014
2
Hardnekkig misverstand
Onderzoeksvragen Is het handschrift op deze dreigbrief geschreven door de verdachte?
Forensisch handschriftonderzoek wordt vaak verward met grafologie. Forensisch handschriftonderzoek is niet hetzelfde als grafologie. Grafologen doen uitspraken over het karakter of de gemoedstoestand van de schrijver. Forensische handschriftonderzoekers doen hierover géén uitspraken.
Handschrift verdachte Dreigbrief
3
4
Ervaring met civiele zaken
Onderzoeksvragen Is de handtekening onder het huurcontract een echte handtekening of een vervalsing?
In civiele zaken worden handtekeningen vaak betwist
Referentiehandtekeningen huurder
Betwist 5
6
1
Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Wat is handschrift?
Leren schrijven
Handschrift is het spoor van een gedraging
Behoort tot de forensische biometrie (maar intrinsieke en extrinsieke factoren kunnen het schrijven beïnvloeden) 7
In de hersenen ontstaan “bewegingsprogramma’s” ook wel “motorprogramma’s” genoemd. 8
Verschillen in schoolvoorbeelden
Bewust afwijken van het schoolvoorbeeld
Nederland 1910
9
Nederland 1971
10
Handschrift wordt
steeds individueler Hoe handschriften onderling te vergelijken? Een belangrijke rol hierbij speelt het krommingsverloop van het schrijfspoor.
Het inzetten en wegvallen van de deelbewegingen wordt in het schrijfspoor zichtbaar in de zogenaamde interactiepunten. Een serie opeenvolgende interactiepunten wordt een microkenmerk genoemd.
Handschrift biedt mogelijkheden om schrijvers van elkaar te onderscheiden! 11
Enkele markante interactiepunten
12
2
Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Dezelfde schrijver?
Microkenmerken Jan
Lia Zelfde uitvoering, consistente verschillen in krommingsverloop
Wim Betwist handschrift
Referentie handschrift
Kees Door het verschil in schriftsoort kunnen lettervormen niet goed met elkaar worden vergeleken
13
14
Algemene kenmerken
Dezelfde schrijver?
O.a. de schriftsoort en de hellingshoek
Lopend verbonden schrift (cursief)
Hoofddrukletterschrift (kapitalen)
Drukletterschrift
Betwist handschrift
Referentie handschrift
Gemengd drukletterschrift
15
16
Hypothesen Voordat een onderzoeker een conclusie trekt, weegt hij de gevonden overeenkomsten en verschillen tegen elkaar af in het licht van (ten minste) twee elkaar uitsluitende hypothesen:
17
H1:
het betwiste handschrift is vervaardigd door de schrijver van het referentiemateriaal.
H2:
het betwiste handschrift is vervaardigd door een willekeurige andere schrijver.
18
3
Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Handtekeningen
Conclusie De resultaten van een vergelijkend handschriftonderzoek worden als volgt geformuleerd: De bevindingen van het onderzoek zijn… – ongeveer even waarschijnlijk… – iets waarschijnlijker… – waarschijnlijker… – veel waarschijnlijker… – zeer veel waarschijnlijker…
Trouwakte
Koopakte
,-00 0.0 4 €2
…wanneer hypothese 1 juist is, als/dan wanneer hypothese 2 juist is.
19
20
Handtekeningen Leesbaar
Eenvoudige en complexe handtekening Niet leesbaar
21
22
Handtekeningen
Scenario’s • Authentieke handtekening
• Imitatie handtekening
Overeenkomstige algehele uitvoering, vergelijkbare elementen!
• Gefingeerde handtekening
Bonafide 23
Malafide
24
4
Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Handtekeningen
Hypothesen
Van belang bij handtekeningen:
H1:
De betwiste handtekening is authentiek
H2:
De betwiste handtekening is een vervalsing H2a: H2b:
1. 2. 3. 4. 5.
De vervalsing is vervaardigd door de rechthebbende (pseudo imitatie) De vervalsing is vervaardigd door een willekeurige andere persoon (imitatie)
Vorm Variatie Complexiteit Lijnkwaliteit Bewegingsvolgorde
Er kunnen aanvullende hypothesen ontstaan 25
26
Handtekeningen - vorm
Handtekeningen – variatie/ complexiteit
Maar hoe zit dat met deze twee handtekeningen?
Verschil in algehele vormgeving Eenvoudige handtekeningen/parafen met relatief grote variatie 27
28
Handtekeningen - lijnkwaliteit
Handtekeningen - bewegingsvolgorde Striae en inktloze aanzetten
Echte handtekeningen
Nabootsingen
29
30
5
Handschriftonderzoek
14 mei 2014
Referentiemateriaal
Onderzoek aan kopieën?
Spontane handtekeningen (onbevangen) uit de periode waarin de betwiste handtekening is vervaardigd. Schrijfproeven met eigen handtekeningen.
In strafzaken: Politie/OM vordert materiaal In civiele zaken: partijen selecteren zelf het materiaal
Het betwiste stuk in ieder geval in origineel! En bij voorkeur ook het referentiemateriaal 31
32
Waarom kiezen voor het NFI? Kwaliteitssysteem met: • Schaduwen van onderzoek (onafhankelijk) • Jaarlijkse deelname aan ringtesten • Cursussen voor permanente vorming • Deskundigen zijn ingeschreven in het NRGD • Contextmanagement
Wat zijn de kosten? Schatting van kosten op basis van summiere informatie Eerst benoeming, dan pas inzage in de stukken Indicatie: € 165, -- per uur ex. BTW (Onderzoek aan 1 handtekening, incl. rapportage = € 3000,-- excl. BTW.)
Interdisciplinair onderzoek mogelijk met bijvoorbeeld documenttechnisch onderzoek
33
34
Knelpunten Om werkdruk te verdelen is benoeming gewenst voor: “een handschriftdeskundige van het NFI” “Dhr. Fagel of dhr. Verhulst”
Dank voor uw aandacht
Verkrijgen van goed referentiemateriaal Originele stukken!! Communicatie loopt soms stroef > voorkeur voor e-mail
35
36
6
