Handleiding digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid

Handleiding digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid Tips en adviezen voor gebruik van de computer en Microsoft Word 2000 bij schrijfvaardigheidsonderwijs in de moderne vreemde talen

Auteurs: Leijn Melse (onderwijskundige) en Joost Schotten (ict-coördinator), Cito Oorspronkelijke uitgave: september 2002 Herziene uitgave: juli 2005 Internet: http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm

Toetswijzer Toetswijzer is de plaats op Kennisnet.nl voor iedereen in het onderwijs die betrokken is bij toetsing, examinering en evaluatie. Toetswijzer bevat nieuws, internetlinks en achtergrondinformatie over toetsing in de breedste zin van het woord. De redactie van Toetswijzer is in handen van het Kenniscentrum van Cito. Meer weten? Kijk dan op http://toetswijzer.kennisnet.nl.

Copyright © Cito B.V. Het auteursrecht op de handleiding 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid', samengesteld door Leijn Melse en Joost Schotten, berust bij Cito. Mits de bron wordt vermeld is het docenten, voor gebruik binnen de eigen school, toegestaan om zonder voorafgaande toestemming van Cito deze handleiding geheel of gedeeltelijk te kopiëren dan wel op andere wijze te verveelvoudigen. Voor ander gebruik geldt dat overname van de handleiding, of onderdelen uit de handleiding, uitsluitend is toegestaan na toestemming van de redactie van Toetswijzer. Verzoeken tot overname van kopij dienen schriftelijk te worden gericht aan de redactie , onder vermelding van het medium, de oplage en de doelgroep.

handleidingmvt.doc

-1-

Inhoudsopgave

1 2

Inleiding................................................................................................................................................... 3 Aandachtspunten voorbereidingsfase................................................................................................. 4 2.1 Vragen aan collega’s......................................................................................................................... 4 2.2 Opties in Microsoft Word 2000 .......................................................................................................... 5 2.3 Informatie voor leerlingen.................................................................................................................. 6 3 Aan de slag met de computer ............................................................................................................... 7 3.1 Schrijfactiviteiten/werkvormen/beoordeling ....................................................................................... 7 3.2 Naslagmateriaal ................................................................................................................................ 8 3.3 Inleveren van opgaven ...................................................................................................................... 8 4 Relevante opties Microsoft Word 2000 ................................................................................................ 9 4.1 Toetsenbord en diakritische tekens .................................................................................................. 9 4.2 Taalhulpmiddelen ............................................................................................................................ 10 4.2.1 Spelling- en grammaticacontrole ............................................................................................. 10 4.2.2 Synoniemenlijst ........................................................................................................................ 14 4.3 Opties voor correctie en commentaar door docent of medeleerling ............................................... 15 4.3.1 Wijzigingen bijhouden .............................................................................................................. 15 4.3.2 Invoegen van opmerkingen...................................................................................................... 16 4.3.3 Markeerstift .............................................................................................................................. 17 4.4 Opgaven op het scherm .................................................................................................................. 17 4.4.1 Optie 'alle vensters' .................................................................................................................. 17 4.4.2 Bestand beschermen tegen bewerken .................................................................................... 19 4.5 Woorden tellen ................................................................................................................................ 20 4.6 Tekstmallen ..................................................................................................................................... 21 5 Beoordeling elektronische versie leerlingwerk................................................................................. 22 5.1 Didactische beoordeling .................................................................................................................. 22 5.2 Specifieke werkbalk voor didactische beoordeling.......................................................................... 22 Bijlagen......................................................................................................................................................... 23 1 Spelling- en grammaticacontrole Duits ............................................................................................... 23 2 Spelling- en grammaticacontrole Frans .............................................................................................. 24 3 Spelling- en grammaticacontrole Engels ............................................................................................ 25 4 Conventies brief en andere teksten Duits ........................................................................................... 26 5 Conventies brief en andere teksten Engels ........................................................................................ 28 6 Conventies brief en andere teksten Frans .......................................................................................... 30

handleidingmvt.doc

-2-

1

INLEIDING

Volgens de (examen)programma’s moderne vreemde talen (mvt) moet bij de oefening (toetsing) van schrijfvaardigheid (mede) gebruik gemaakt worden van de computer en bijbehorende faciliteiten zoals checkers en naslaghulpmiddelen. In de huidige praktijk van het voortgezet onderwijs gebeurt dit zeker nog niet op elke school, hoewel het juist bij deze vaardigheid zo voor de hand ligt om dat wel te doen. Veel docenten ontbreekt het kennelijk aan voldoende tijd om deze nieuwe aanpak van schrijfvaardigheid te verkennen en te organiseren. Cito wil daarom een helpende hand toesteken in de vorm van een handleiding, die ontwikkeld is in nauwe samenwerking met docenten van enkele scholen. In deze handleiding wordt uitgegaan van gebruik van het tekstverwerkingsprogramma Word van Microsoft (MS), dat vrijwel algemeen in gebruik is en dat allerlei functies bezit die goed toepasbaar zijn in het schrijfonderwijs mvt. Microsoft Word 2000 staat hierbij centraal. Een groot deel van de handleiding is echter ook van toepassing op oudere en nieuwere versies van Word. De handleiding geeft veel praktische tips en adviezen voor het gebruik van MS Word en gaat in op de mogelijkheden van het gebruik van de computer bij de didactische beoordeling van teksten van leerlingen. Cito heeft hiertoe voor docenten een handig hulpmiddel ontwikkeld voor gebruik binnen Word, nl. een werkbalk - met commentaarfuncties - die het corrigeren en becommentariëren van leerlingenwerk vergemakkelijkt. De werkbalk-sjabloon kan via de website Toetswijzer gedownload worden. De handleiding bevat verder enkele bijlagen met handige informatie: • Informatie over spelling- en grammaticacontrole voor Duits, Frans en Engels (bijlage 1 t/m 3). • Overzicht van conventies voor brief en andere teksten in Duits, Engels en Frans (bijlage 4 t/m 6). Als op een school meerdere personen/vaksecties overwegen om met behulp van deze handleiding de computer te gaan gebruiken bij oefening en toetsing van schrijfvaardigheid, dan adviseren we dat eerst één of twee personen kennis nemen van de inhoud van de handleiding en uitproberen hoe een en ander werkt. De aanpak die hierin voorgesteld wordt, kunnen zij daarna aan anderen demonstreren. Welke onderdelen van de handleiding voor u interessant zijn, hangt af van de doelen waarvoor u de computer wilt (laten) gebruiken: 1. schrijven van teksten of uitvoeren van korte schrijftaken aan de hand van opgaven op papier; 2. schrijven van teksten of uitvoeren van korte schrijftaken aan de hand van opgaven op het scherm; 3. naast 1 of 2 gebruik van elektronisch naslagmateriaal (al dan niet via internet/Kennisnet); 4. beoordelen/geven van feedback via de computer. De handleiding (oorspronkelijke uitgave 2002) is in 2005 herzien. Hierbij zijn de inleiding en hoofdstuk 5 deels gewijzigd; de overige hoofdstukken zijn ongewijzigd gebleven. Deze handleiding maakt deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid'. Dit pakket bestaat verder uit: • Een programma voor installatie van een werkbalk-sjabloon binnen Word 2000 en Word 2003 (zie hoofdstuk 5 van deze handleiding). • Een overzicht van naslagmateriaal voor schrijfvaardigheid mvt op internet (zie hoofdstuk 3.2 van deze handleiding). In 2005 is het pakket uitgebreid met een werkbalk-sjabloon voor het vak Nederlands en een handleiding voor talendocenten gericht op het zelf aanpassen van de commentaarfuncties in de werkbalk. De onderdelen van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' voor moderne vreemde talen en Nederlands zijn beschikbaar via de website Toetswijzer: .

handleidingmvt.doc

-3-

2

AANDACHTSPUNTEN VOORBEREIDINGSFASE

2.1

Vragen aan collega’s Vragen aan collega’s

Vragen aan systeembeheerder

1. Welk tekstverwerkingsprogramma heeft de school: Word 97, Word 2000, Word 2003? Welke versie van Windows? Zijn het dezelfde versies als bij de docent thuis? 2. Zijn de taalmodules (spellingchecker, e.d.) ingesteld? NB1: Duits zit niet in het standaardpakket maar moet apart besteld worden. NB2: Word 2000 hanteert de nieuwe spelling van het Duits, Word 97 niet. 3. Is er een computerlokaal beschikbaar op de gewenste tijdstippen? Let op: tijdig reserveren! 4. Is er voor elke leerling een werkplek? Zo niet, dan leerlingen laten samenwerken of een deel van de leerlingen een andere taak laten uitvoeren. 5. Welke regels gelden er voor het gebruik van het computerlokaal? 6. Mogen leerlingteksten op een schijf op het netwerk worden bewaard (zo ja, waar?) of krijgt elke leerling een diskette? Worden deze op school bewaard of zijn de leerlingen daar zelf verantwoordelijk voor? 7. Hoe kan besmetting door virussen, als leerlingen bijvoorbeeld hun diskette thuis gebruikt hebben, voorkomen worden? 8. Instellingen toetsenbord (zie ook 2.3: 'informatie voor leerlingen'). 9. Is de systeembeheerder direct bereikbaar als er technische problemen zijn?

Vraag aan ict-

Hebben alle leerlingen voldoende ervaring met het gebruik van Word?

coördinator

Indien de ervaring sterk verschilt, plaats leerlingen dan zo dat ze elkaar optimaal kunnen helpen.

Vragen aan

Is bij Nederlands of een andere taal schrijfvaardigheid geoefend met de

talencollega’s

computer? Wat was de aanpak? Wat waren de opgaven? Is spellingcontrole gebruikt?

handleidingmvt.doc

-4-

2.2

Opties in Microsoft Word 2000 Opties Word

Als in een computerlokaal gewerkt wordt, moeten met de systeembeheerder afspraken gemaakt worden over bepaalde instellingen van Word: in elk geval over het soort toetsenbord en spelling- en grammaticacontrole. Over deze en andere opties van Word, die voor schrijfvaardigheid van belang zijn, bevat hoofdstuk 4 allerlei wetenswaardigheden. Hieronder volgen adviezen met betrekking tot het gebruik van deze opties. Daarbij wordt veelvuldig naar onderdelen van hoofdstuk 4 verwezen. Toetsenbord

Advies: gebruik 'Verenigde Staten (internationaal)'.

(4.1) Spelling- en gram-

Advies: gebruik altijd spellingcontrole, gebruik de grammaticacontrole alleen bij

maticacontrole

Frans. In de bijlagen 1, 2 en 3 zijn per taal voorbeelden gegeven van het

(4.2.1)

functioneren van de spelling- en grammaticacontrole.

Synoniemenlijst

Lijkt bij schrijfvaardigheid mvt voor leerlingen geen praktisch nut te hebben.

(4.2.2) Opties voor

Stel u wilt geen (proefwerk)papier meer zien, u wilt ook de beoordeling via de

correctie en

computer afhandelen. Voor correctie is er de optie 'Wijzigingen bijhouden'

commentaar

(4.3.1) en voor het leveren van commentaar 'Invoegen van opmerkingen'

(4.3)

(4.3.2). Indien u de aanpak voor het geven van feedback/beoordeling adopteert, zoals voorgesteld in paragraaf 3.1 en hoofdstuk 5, dan is paragraaf 4.3 eigenlijk niet van belang.

Opgaven op het

U wilt helemaal geen papier meer zien, u wilt de opgaven van het scherm laten

scherm

maken. Daarvoor kunt u de optie 'Alle vensters' (4.4.1) gebruiken. Vooral bij

(4.4)

korte opgaven werkt dit goed omdat de opgave en de uitwerking in zijn geheel op het scherm te zien zijn. Bij langere opgaven moeten leerlingen met de schuifbalk rechts bladeren. Als de bestanden met opgaven op het schoolnetwerk staan, dan kan het raadzaam zijn om ze te beschermen tegen, al dan niet bewuste, ingrepen van leerlingen. Zie 'Bestand beschermen tegen bewerken' (4.4.2).

Woorden tellen

Eenvoudig toepasbaar en zonder meer bruikbaar.

(4.5) Tekstmallen

Zien er prachtig uit, maar de praktische bruikbaarheid in het voortgezet

(4.6)

onderwijs lijkt gering omdat het vooral gaat om tekstmallen voor professionele doeleinden.

handleidingmvt.doc

-5-

2.3

Informatie voor leerlingen Informatie voor leerlingen

Leerlingen moeten geïnformeerd worden over: -

de diskette voor schrijfvaardigheid, als er een diskette gebruikt wordt (zie hieronder);

-

opslaan bestanden (naam bestand en eventueel plaats, als op de harde schijf van een computer of op het netwerk gewerkt wordt);

-

toetsenbord, m.n. de diakritische tekens (ä, è, enz.);

-

bij Duits: ß, te vinden onder het menu Invoegen > Symbool; indien geen snelkoppeling aanwezig is eventueel de systeembeheerder vragen om deze te installeren;

-

gebruik spelling- en grammaticacontrole (zie bijlage 1, 2 en 3);

-

schrijfactiviteiten;

-

eventueel gebruik (door u) van de computer voor beoordelingsdoeleinden (bijv. dat tekstdelen waarop u commentaar geeft door een kleur – standaardinstelling is geel – gemarkeerd worden, zie hoofdstuk 5).

Wij raden aan om teksten te laten wegschrijven op een diskette. Geef aan welke door leerlingen geschreven teksten resp. versies van teksten bewaard moeten blijven. De diskette dient zo tevens als schrijfdossier. Ook andere documenten die met schrijfvaardigheid te maken hebben, bijv. lijsten met veel voorkomende formuleringen, bekende fouten, informatie over briefconventies, e.d. kunnen op de diskette bewaard worden. Het is, uit het oogpunt van beheer, aan te bevelen om bestandsnamen voor te schrijven en alle of sommige versies van leerlingteksten te laten bewaren (zelfde bestandsnaam en nummer versie). Het is raadzaam om de mogelijkheden en beperkingen van spelling(- en grammatica)controle even met de leerlingen door te nemen. Zie de bijlagen 1 t/m 3 voor voorbeelden per taal. Oefen ook een keer collectief met een tekst met fouten, met dien verstande dat alle leerlingen dezelfde tekst op het scherm hebben.

handleidingmvt.doc

-6-

3

AAN DE SLAG MET DE COMPUTER

3.1

Schrijfactiviteiten/werkvormen/beoordeling Schrijfactiviteiten/werkvormen/beoordeling

Het is aan te bevelen om te beginnen met korte opgaven. Naarmate opgaven korter en meer gestructureerd zijn, zijn mogelijkheden om te werken met antwoordmodellen voor leerlingen of om klassikaal na te kijken, groter. Een nadeel van modelantwoorden kan overigens zijn dat leerlingen deze te klakkeloos overnemen, zonder behoorlijk terug te koppelen op het eigen werk. Naarmate de vaardigheid van leerlingen vordert, zullen langere teksten naar aanleiding van relatief open opdrachten geschreven worden. De grote vraag die in dit verband rijst, is: hoe hou ik de correctielast acceptabel en zo klein mogelijk? In principe zijn er verschillende mogelijkheden: •

Leerlingen samen aan opgaven laten werken. Een nadeel kan echter zijn dat sommige leerlingen teveel de neiging vertonen een ander het werk te laten doen.

•

Leerlingen elkaars werk laten becommentariëren. Kan nuttig zijn, maar het rendement in de zin van 'verbetering van teksten' is vaak twijfelachtig.

•

Een echte beperking van de correctielast - met verminderd risico van bovengenoemde nadelen - valt te bereiken door leerlingen een tekst te laten schrijven aan de hand van een gestructureerde opdracht en naderhand de opdracht te geven om paarsgewijs teksten samen te voegen. Positief, naast halvering van de correctietaak, is dat leerlingen op deze manier gedwongen worden om werkelijk met elkaar te communiceren over opbouw, formulering, woordkeuze, woordvorm, etc. Het moet immers een gezamenlijk product worden en ieder zal doorgaans wat van de eigen inbreng willen behouden.

De docenten die aan de totstandkoming van deze handleiding hebben meegewerkt, stonden duidelijk gereserveerd tegenover gebruik van antwoordmodellen en de eerste twee vormen van samenwerking door leerlingen. Wat de beoordeling betreft adviseren we om fouten en andere gebreken alleen te signaleren, eventueel voorzien van opmerkingen, en de leerlingen hun teksten vervolgens zelf te laten verbeteren. De computer maakt dat technisch makkelijk. Het is raadzaam de verschillende versies te laten bewaren. In hoofdstuk 5 wordt een aanpak voorgesteld voor gebruik van de computer bij de (didactische) beoordeling. In laatste instantie kunt u verbeteringen geven. Behandel veel voorkomende fouten en laat leerlingen de verbeterde fouten en veel voorkomende formuleringen in een bestand op hun diskette bewaren. Als geen cijfer voor het werk gegeven wordt, is het raadzaam de schrijfopdracht onder het handelingsdeel te laten vallen, zodat u gemakkelijker eisen aan de inzet kunt stellen.

handleidingmvt.doc

-7-

3.2

Naslagmateriaal Naslagmateriaal

Moedig de leerlingen aan naslagmateriaal te gebruiken. Naslagmateriaal is er in allerlei soorten, vormen en via verschillende kanalen: •

als Word-bestand, bijv. de hiervoor genoemde verzameling van frequente formuleringen en verbeterde fouten, informatie over briefconventies (zie bijlagen 4 t/m 6), etc.;

•

woordenboeken en woordenlijsten (ééntalig, tweetalig, meertalig), al dan niet elektronisch (aan te schaffen bij uitgevers);

•

woordenboeken en woordenlijsten op het internet; een selectie is te vinden op de internetpagina behorende bij deze handleiding, zie: (rubriek: Naslagmateriaal).

3.3

Inleveren van opgaven Inleveren opgaven

U kunt, als u alleen digitaal wilt werken, de opgaven op diskette laten inleveren of naar u toe laten mailen. In verband met eventuele virussen is het enigszins riskant om uw computer van thuis te gebruiken, maar wellicht heeft u een effectieve virusscanner. Denk goed na of u de rompslomp van het mailen wel wilt hebben.

handleidingmvt.doc

-8-

4

RELEVANTE OPTIES MICROSOFT WORD 2000

4.1

Toetsenbord en diakritische tekens

Voor het makkelijk plaatsen van accenten en Umlaut op letters (zgn. diakritische tekens zoals ê, è en Ä) verdient het aanbeveling de toetsenborddefinitie te zetten op 'Verenigde Staten (internationaal)'. Daarmee worden de 'accent-toetsen' veranderd in wat vroeger op de typemachine wel 'dode toetsen' werd genoemd. Na de aanslag blijft de cursor op dezelfde plek staan om pas na het intikken van een letter of een spatie verder te gaan: eerst [Shift-"] en vervolgens [e] wordt: ë eerst [Shift-"] en dan [spatie] wordt: een dubbel aanhalingsteken (") Toetsenborddefinitie veranderen in 'Verenigde Staten (internationaal)' Ga in Windows naar Start > Instellingen > Configuratiescherm. Dubbelklik op Toetsenbord. Selecteer Landinstellingen voor invoer.

Selecteer bij 'Geïnstalleerde landinstellingen voor invoer' de gewenste standaard invoertaal. Klik op Eigenschappen. Selecteer bij 'Toetsenbordindeling/IME': Verenigde Staten (internationaal). Sluit af met OK.

handleidingmvt.doc

-9-

4.2

Taalhulpmiddelen

Een tekstverwerkingspakket als Word biedt verschillende taalhulpmiddelen die ingezet kunnen worden bij het schrijven. Hieronder worden de desbetreffende opties van Microsoft Word 2000 behandeld. Slechts op onderdelen wijken deze af in Word 97. Let op! Op de standaard-cd van Office 2000 staan alleen de taalprogramma’s voor Nederlands, Engels en Frans. De programma’s van andere talen moeten apart aangeschaft worden. Zie voor meer informatie binnen Word bij het menu: Help > Microsoft Word Help > Office-assistent verschijnt > Zoek op trefwoord: taalprogramma’s. 4.2.1

Spelling- en grammaticacontrole

Om aan te geven op welk moment de spellingcontrole moet beginnen (meteen tijdens het typen of pas als u dat wilt), gaat u binnen het programma Word naar het menu: Extra > Opties > tabblad Spelling en grammatica.

handleidingmvt.doc

- 10 -

Met een vinkje in het selectievakje bij de eerste pijl geeft u aan dat de spelling tijdens het typen wordt gecontroleerd. Fouten worden gemarkeerd met een rood golflijntje. Plaatst u ook een vinkje in het vakje bij de tweede pijl, dan staat tevens de grammaticacontrole aan. Fouten worden gemarkeerd door een groen golflijntje. Dit vakje is alleen beschikbaar als voor de desbetreffende taal het grammaticacontroleprogramma is geïnstalleerd. Wanneer uw systeem niet zo snel is, kan grammaticacontrole tijdens het typen leiden tot een flikkerend beeldscherm. Van de grammaticacontrole moet u zich overigens niet teveel voorstellen. Een uitzondering hierop vormt de grammaticacontrole voor Frans. Advies: bij Engels en Duits niet toepassen. Zie ook bijlage 1 t/m 3 van deze handleiding. Om een stuk tekst op spelling te kunnen controleren, moet u eerst aangeven in welke taal dat stuk tekst is geschreven. Dit kan gedaan worden door de desbetreffende tekst te selecteren (klik-en-sleep met de muis over de tekst of houdt de Shift-toets ingedrukt en beweeg met de cursortoetsen naar beneden) en vervolgens te gaan naar het menu: Extra > Taal > Taal instellen. Het volgende venster verschijnt:

In het bovenste vak kiest u de taal van de geselecteerde tekst. Het 'ABC-vinkje' staat voor de naam van alle talen waarvan de taalprogramma's geïnstalleerd zijn. Met een vinkje in het eerste selectievakje onderin worden alle spelfouten en grammaticale fouten genegeerd. De keuze 'Geen spelling- of grammaticacontrole uitvoeren' blijft van toepassing, totdat u het vinkje verwijdert. Door plaatsing van het vinkje in het onderste selectievakje (niet beschikbaar in Word 97) wordt de taal van de tekst (ook in een meertalig document) automatisch bepaald, mits de desbetreffende taalprogramma’s geïnstalleerd zijn. Om de spelling- en grammaticacontrole te starten, klikt u op het knopje of kiest u (de vergelijkbare optie) in het menu Extra > Spelling- en grammaticacontrole of drukt u op functietoets F7. Bij elk woord dat niet in de spellinglijst van Word voorkomt, verschijnt het volgende scherm:

handleidingmvt.doc

- 11 -

In het bovenste deel 'Niet in woordenlijst' wordt in rood aangegeven om welk woord het gaat. In de onderste helft 'Suggesties' worden zo mogelijk suggesties voor verbetering gedaan. Nu heeft u een aantal keuzemogelijkheden: Negeren: Hiermee laat u de geselecteerde fout ongewijzigd en wordt gezocht naar de volgende spelfout. Alles negeren: Hiermee laat u de geselecteerde fout overal in het document ongewijzigd. Toevoegen: Hiermee voegt u het geselecteerde woord in het vak 'Niet in woordenlijst' toe aan het bestand CUSTOM.DIC, zie hierna op de volgende pagina. Dit bestand kan een andere naam gegeven worden en zo kunnen er meerdere aangepaste lijsten in gebruik zijn. Er zou bijvoorbeeld beslist kunnen worden om per taal een andere lijst te hanteren en af en toe te controleren wat er in staat (deze lijsten kunnen geprint worden). Denkbaar is namelijk dat niet alles wat de leerlingen toevoegen ook terechte toevoegingen zijn.

handleidingmvt.doc

- 12 -

Wijzigen: Hier klikt u op als u de huidige selectie in het vak 'Suggesties' wilt accepteren, of u bewerkt de tekst in het vak 'Suggesties' en klikt vervolgens op Wijzigen. Wanneer de geselecteerde fout een 'herhaald woord' is, verandert de tekst op deze knop in 'Verwijderen', zodat u het herhaalde woord gemakkelijk kunt verwijderen. Alles wijzigen: Gebruik deze knop als u het woord in het vak 'Niet in woordenlijst' of in het vak 'Hoofdlettergebruik' overal wilt vervangen door het woord in het vak 'Suggesties', of u bewerkt de tekst in het vak 'Suggesties' en klikt vervolgens op Alles wijzigen. De fout wordt overal in het actieve document gewijzigd. AutoCorrectie: Hiermee voegt u de spelfout en de correctie toe aan de 'AutoCorrectielijst', zodat dit woord automatisch tijdens het typen wordt gewijzigd. Wanneer er geen (goede) suggesties worden aangeboden, kunt u zowel in het bovenste deel van het scherm als in de tekst zelf de nodige wijzigingen aanbrengen: Brengt u de wijzigingen aan in het bovenste deel van het scherm, dan moet u daarna nog op Wijzigen klikken. Brengt u de wijzigingen aan in de tekst zelf, dan verschijnt rechtsboven in het venster een knop Doorgaan. Hierop moet u klikken om de wijziging door te voeren en verder te gaan met de spellingcontrole (zie hierna). Wanneer de controle tijdens het typen wordt uitgevoerd, kunt u op de rechter muisknop klikken als een woord gemarkeerd wordt (zorg er hierbij voor dat de cursor op het gemarkeerde woord staat). U krijgt dan vergelijkbare opties als hiervoor beschreven.

handleidingmvt.doc

- 13 -

4.2.2

Synoniemenlijst

Bij het lezen van een tekst is het prettig als niet voortdurend dezelfde woorden worden gebruikt. Als u een bepaald woord gebruikt en u gebruikt meteen daarna hetzelfde woord (zoals in deze zin), dan wordt dat al gauw lelijk gevonden. Het is mogelijk om aan Word een synoniem te vragen. Zet uw cursor in het betreffende woord en kies in het Word-menu voor Extra > Taal > Synoniemenlijst of gebruik de toetscombinatie [Shift-F7]. Het volgende venster verschijnt:

Van het woord worden één of meer betekenissen gegeven. Soms is (één van) deze betekenis(sen) een geschikte vervanging. U kiest deze en klikt vervolgens op Vervangen. Idem als een synoniem als vervanging kan dienen. De mogelijkheden om suggesties te krijgen voor vervanging van het geselecteerde woord (het woord waar de cursor op staat) zijn echter nog niet uitgeput. Door te klikken op de knop Opzoeken verschijnt een lijst met synoniemen voor het woord dat in het vak 'Vervangen door synoniem' of het vak 'Betekenissen' is geselecteerd. Als er geen synoniem wordt gevonden voor het geselecteerde woord (of de geselecteerde woordgroep), wordt een alfabetische lijst weergegeven met woorden waarvan de spelling lijkt op die van het woord (of de woordgroep).

handleidingmvt.doc

- 14 -

Zoals vaak is ook deze functie beschikbaar via de rechter muisknop. Plaats hiertoe de cursor in het betreffende woord en klik op de rechter muisknop, er verschijnt dan een keuzemenu, waarin u onderaan 'Synoniemen' ziet. 4.3

Opties voor correctie en commentaar door docent of medeleerling

4.3.1

Wijzigingen bijhouden

Wanneer leerlingen samen aan een tekst moeten werken, kan het handig zijn om gebruik te maken van de optie 'Wijzigingen bijhouden'. De aard van wijzigingen wordt bij gebruik van deze optie vastgelegd. De leerling die wil wijzigen moet gaan naar het menu Extra > Wijzigingen bijhouden en vervolgens kiezen voor Wijzigingen markeren.

Zet een vinkje in het eerste selectievakje. Hiermee worden wijzigingen in het huidige document gemarkeerd en houdt het systeem voor elke wijziging de naam van de auteur bij. Klik op Opties als aanpassing (van de vorm) van de markeringen gewenst wordt. Het volgende venster verschijnt:

handleidingmvt.doc

- 15 -

Om de wijzigingen al dan niet door te voeren, kies voor Extra > Wijzigingen bijhouden > Wijzigingen accepteren of negeren.

Via dit scherm kunnen de afzonderlijke wijzigingen worden langsgelopen en worden geaccepteerd dan wel genegeerd of allemaal in één keer worden geaccepteerd dan wel genegeerd. 4.3.2

Invoegen van opmerkingen

Ook een handige optie bij het samenwerken is het plaatsen van opmerkingen in de tekst. Een tweede toepassingsmogelijkheid hiervan is bij beoordeling door de docent. Zet de cursor op de plaats waar de opmerking moet komen en kies voor Invoegen > Opmerking. Of klik op Beeld > Werkbalken > Redigeren en klik in de werkbalk vervolgens op de icoon helemaal links. Het scherm wordt gesplitst en in de onderste helft kan commentaar worden getypt.

Klik na het typen van het commentaar op Sluiten.

handleidingmvt.doc

- 16 -

In het document zijn commentaren te herkennen aan een gele arcering en toevoeging van de initialen van degene die de opmerking heeft ingevoegd. Deze initialen zijn te wijzigen via Extra > Opties bij het tabblad Gebruikersinformatie. Om opmerkingen later te kunnen bewerken of verwijderen, klikt u met de rechter muisknop op de gemaakte opmerkingen. Het volgende keuzemenu verschijnt dan:

4.3.3

Markeerstift

Iets eenvoudiger is het gebruik van de markeerstift: U vindt deze in de werkbalk 'Opmaak'. Indien het icoontje niet zichtbaar is, kunt u deze activeren door via Beeld > Werkbalken een vinkje te plaatsen voor Opmaak. Klikt u op het markeerstift-icoontje (met het gele streepje eronder) dan verandert de cursor en kunt u met klik-en-sleep die woorden markeren die u wilt laten opvallen. Door op het pijltje naast de markeerstift te klikken, verschijnt een kleurenpalet en kan desgewenst een andere kleur voor de markeerstift gekozen worden:

Met de optie Geen verandert de markeerstift als het ware in een gum, waarmee aanwezige markeringen gewist kunnen worden. 4.4

Opgaven op het scherm

4.4.1

Optie 'alle vensters'

Van deze optie kan gebruik gemaakt worden om opgaven op het scherm aan te bieden, zodat bij het schrijven de opgaven en de uitwerking tegelijk in beeld zijn. De betreffende optie vindt u in het menu Venster. Stel u heeft een serie korte opgaven met de bestandsnaam 'Schrijfoefening'. U wilt deze opgaven via de computer aanbieden en ze ook op de computer laten maken, zodanig dat opgave en uitwerking tegelijkertijd in beeld zijn. Dat kan als volgt: U/de leerling opent het bestand 'Schrijfoefening' en tevens een leeg bestand. Klik op Venster en kies vervolgens Alle vensters. Het resultaat ziet er aldus uit:

handleidingmvt.doc

- 17 -

Microsoft Word rangschikt de vensters op alfabetische volgorde van de bestandsnaam. Om te zorgen dat de opgaven altijd bovenaan verschijnen kunt u de bestandsnaam van de opgaven het beste met een karakter laten beginnen dat voor de computer, volgens de ASCII-tabel, vóór het alfabet komt: !, #, $, %, &, (, ), +, -, _, /, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en @. Let op: de tekens die niet zijn toegestaan zijn in dit rijtje weggelaten. Het is raadzaam om het bestand 'Schrijfoefening' eerst ‘alleen lezen’ te maken (zie paragraaf 4.4.2 hierna), zodat leerlingen niets in de opgaven kunnen veranderen, althans niet in het bestand zoals het op schijf staat. Het bestand waarin de leerling schrijft, kan desgewenst op diskette bewaard worden.

handleidingmvt.doc

- 18 -

4.4.2

Bestand beschermen tegen bewerken

In de Verkenner bij bestandseigenschappen of in Word op het moment van Bestand > Opslaan (als) bij Extra > (Algemene) Opties:

handleidingmvt.doc

- 19 -

Bij het openen ziet u dan:

De leerling moet kiezen voor Alleen-lezen. Wanneer hij/zij er nu wijzigingen in aanbrengt en het bestand wil opslaan, zal Word om een nieuwe bestandsnaam vragen. 4.5

Woorden tellen

Vaak zal een opdracht luiden 'Schrijf in minimaal 200 woorden (…)'. De omvang van een tekst is te vinden in het menu Bestand > Eigenschappen onder het tabblad Statistieken.

Wilt u van een deel van de tekst het aantal woorden tellen, selecteer dan dat deel en kies in het menu Extra > Woorden tellen. Het volgende overzicht verschijnt:

handleidingmvt.doc

- 20 -

4.6

Tekstmallen

Brieven en faxen Microsoft Word bevat mallen voor verschillende tekstsoorten in verschillende talen. Het is de vraag of deze mallen bruikbaar zijn in ons mvt-onderwijs, maar wellicht komt iemand op een gebruiksmogelijkheid. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat een leerling naar het buitenland een fax moet versturen. In dat geval heeft Word een prachtige mal beschikbaar. Kies Bestand > Nieuw en u krijgt de keuze uit een veelheid aan kant-en-klare sjablonen.

Het geboden raamwerk kan worden ingevuld, als Word-bestand worden bewaard en vervolgens gefaxt worden.

handleidingmvt.doc

- 21 -

5

BEOORDELING ELEKTRONISCHE VERSIE LEERLINGWERK

5.1

Didactische beoordeling Didactische beoordeling

De beoordeling waar het hier om gaat is niet (primair) de afsluitende beoordeling in een schoolexamen, maar de 'didactische beoordeling' ofwel het geven van feedback bij teksten die leerlingen als oefening geschreven hebben. De volgende werkwijze is aan te bevelen: -

De leerling levert een diskette met nieuwe tekst in of mailt deze.

-

U kijkt deze na met behulp van de commentaarfunctie van Word (zie 5.2).

-

De leerling: * verbetert de tekst aan de hand van uw commentaren; * laat deze commentaren staan (voor uw controle); * bewaart de tekst onder dezelfde naam als versie 2 en levert de diskette in of mailt de nieuwe versie.

-

U geeft een finale beoordeling, eventueel met verbeteringen.

-

De leerling bewaart alle versies op de diskette.

5.2

Specifieke werkbalk voor didactische beoordeling

Voor het leveren van commentaar heeft Cito een speciale werkbalk gemaakt, waarmee snel standaardformuleringen in het leerlingenwerk kunnen worden ingevoegd. Veel commentaar bij correctie is immers hetzelfde, leerlingen maken nu eenmaal veel fouten van dezelfde soorten. Dit bracht ons op het idee het (tijdrovende) geven van commentaar met de commentaarfunctie (zie 4.3.2) te vergemakkelijken door in een Word-sjabloon de diverse (correctie)commentaren snel beschikbaar te maken in de vorm van icoontjes die u kunt aanklikken. Er is een werkbalk ontwikkeld voor de moderne vreemde talen en Nederlands en er zijn versies beschikbaar voor gebruik binnen Microsoft Word 2000 en 2003. De werkbalken maken deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de website Toetswijzer. Zie: . Op dit internetadres vindt u in de rubriek Moderne vreemde talen en Nederlands het programma om de werkbalk van uw keuze te installeren. Er is een handleiding beschikbaar met informatie over de installatieprocedure en het gebruik van de werkbalk. Docenten die de commentaarfuncties van de werkbalk naar eigen inzicht willen aanpassen, kunnen op Toetswijzer terecht voor een doe-het-zelf handleiding.

handleidingmvt.doc

- 22 -

BIJLAGEN

1

Spelling- en grammaticacontrole Duits

Spellingcontrole Duits Zin van leerling

Fouten

Du hast mir mahl

mahl

> mal

De computer signaleert geen van deze fouten. De

erzählt, das du eine

das

> dass

oorzaak daarvan is dat mahl, das, wollte en fürs

Speisekarte entwerfen

wollte

> willst

bestaande woorden zijn. Dat ze in deze zin niet

wollte fürs Hochzeit.

fürs

> für die

passen, kan de spellingchecker echter niet vaststellen.

Ich wensche Ihnen viel

wensche

Glück.

Signaleringen en suggesties Word

De computer signaleert de fout en komt met twee suggesties voor verbetering: welsche en wünsche. Alleen het laatste woord past.

Ich fröhe mich darauf.

fröhe

De computer signaleert de fout maar komt alleen met foute verbeteringsvoorstellen.

Ich bin selb Vegetarier.

selb

De computer signaleert de fout maar stelt voor: selbe. Dit moet zijn: selbst.

Grammaticacontrole Duits Grammaticacontrole bij het volgende briefje leverde drie signaleringen op (een groen golflijntje): wie, Mochte en wiederhören. In het eerste geval is het een verkeerde signalering en in de beide andere gevallen worden de leerlingen door de geboden suggesties het bos ingestuurd. Evidente grammaticale fouten zoals mit das worden niet aangegeven. Conclusie: grammaticacontrole Duits is niet bruikbaar. Liebe Anna, wie geht’s dir? Mir geht’s gut. Ich finde es sehr toll für deinen Bruder, das er geht heiraten. Gratuliere ihm von mir. Mochte du noch immer die Speisekarte entwerfen? Ich habe ein tolles Cartoon gefunden. Vielleicht konnen sie es gebrauchen für die Karte. Ich habe ihm mit gesandt. Ich finde den Cartoon super und komisch, vielleicht du auch. Ich hoffe das du den Cartoon brauchen konnte. Ich wünsche dich viel Erfolg mit das entwerfen von der Speisekarte. Und ich mochte gern von dir wiederhören.

handleidingmvt.doc

- 23 -

2

Spelling- en grammaticacontrole Frans

Spellingcontrole Frans Zin van leerling

Fouten


La course de

La course >


photographique était

le cours

oorzaak daarvan is dat la course en photographique

très intéressant.

photographique >

bestaande woorden zijn. Dat ze in deze zin niet

photographie

passen, kan de spellingchecker echter niet vaststellen.

semain

De computer signaleert de fout en komt met diverse

La première semain de septembre.

suggesties voor verbetering: semaine, semaines, demain en semait. Alleen het eerste woord past.

J’ai lu un article avec le

title

De computer signaleert de fout maar komt alleen

title …

met foute verbeteringsvoorstellen.

Grammaticacontrole Frans Conclusie : wel bruikbaar, zeker in hogere klassen. Zie de voorbeelden hieronder. Bonjour Madame/Monsieur, Toute l’année je va en vacances avec mes parents a Royan. Je n’ai pas envie de rester toute le jour à la plage. L’année dernier j’ai vu une école de voile. Et je veux participer avec le camp de voile. D’abord je donne quelque informations de moi. Je m’appelle Jori Bakker et je suis dix huit ans. et je suis Hollandais. J’ai beaucoup d’expérience. Parce que depuis trois ans je faire de voile. va > vais

signaleert de fout en komt met een juiste suggestie voor verbetering

tout

signaleert de fout en komt met twee suggesties voor verbetering (tout en tous); het probleem is dat hier niet van jour, maar van journée gesproken moet worden (toute la journée is correct)

dernier > dernière


avec le > au

signaleert de fout niet

quelque > quelques


je suis > j‘ai

signaleert de fout niet

et > Et


Hollandais > hollandais


handleidingmvt.doc

- 24 -

3

Spelling- en grammaticacontrole Engels

Spellingcontrole Engels Zin van leerling

Fouten


I love to write a peace

peace > piece


for a magazine.

He has a course skin.

oorzaak hiervan is dat peace, course en looses

course > coarse

bestaande woorden zijn. Dat ze in deze zinnen niet passen, kan de spellingchecker echter niet vaststellen.

The profits have cancelled out looses.

looses > losses

The engin failed to

engin

De computer signaleert de fout en komt met twee

catch.

suggesties voor verbetering: engine en engines. Alleen het eerste woord past.

I want offcourse my

offcourse

money back

De computer signaleert de fout maar komt met een onjuist verbeteringsvoorstel, nl. off course in plaats van of course.

Grammaticacontrole Engels Conclusie: nut twijfelachtig. I'm seventeen years old and have a Dutch nationality. I love to write a piece for a magazine or something else. I often write for our school paper. Last year we have made in our school the best school paper of Holland. a (Dutch)

ongrammaticaal, maar niet gesignaleerd

Last ... Holland

verkeerde tijd en onjuiste woordvolgorde, maar niet gesignaleerd

(…) I write this letter to complain. Some time ago I was on vacation in New York. The travellers agency arranged a ticket for a baseball game played by my favorite club, The New York Yankees. But they canceled it because it was raining. That is why I am so disappointed. Back in The Netherlands, I went to my travellers agency to ask a refund but they didn't give it. I write


travellers agency

suggesties onjuist, moet zijn: travel agency

favorite / canceled

gesignaleerd als fout, maar de spelling is consequent Am E

Back in The Netherlands

suggestie weinig specifiek

to ask a refund


handleidingmvt.doc

- 25 -

4

Conventies brief en andere teksten Duits

Formele brief adres afzender

Plaats: bij voorkeur linksboven Aukje Holkema Goudstraat 11 (witregel is gebruikelijk) NL-8801 KA Franeker (Of: Niederlande – maar dan NL weglaten) NB: 'Niederlande' in adres zonder 'die'. Wanneer een leerling toch het lidwoord gebruikt, dan adviseren wij om dat bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.

adres geadresseerde(n)

Plaats: bij voorkeur linksboven Herrn Kurt Wasserkübel/Frau Ingrid Wasserkübel Rathenauplatz 12 (witregel is gebruikelijk) D-60313 Frankfurt am Main

Institut für Meinungsforschung z.H. Herrn Kurt Wasserkübel (etc.)

NB: 'An' plus lidwoord is alleen gebruikelijk in de volgende gevallen: - An die Redaktion der Neuen Zeitung; - An die Direktion des Instituts für Meinungsforschung. 'An' plus lidwoord ontbreekt voor namen van personen en firma’s (dus: Familie Kurt Wasserkübel, Firma Kurt Wasserkübel). In adressen worden geen komma’s of punten geplaatst. datering

Amsterdam, (den) 12.1.(19)97 (niet: 12-1-1997) Amsterdam, (den) 12. Januar (19)97 NB: Na de datum komt geen punt.

aanhef

Sehr geehrter (Lieber) Herr Wasserkübel, (of: !) NB: Na een komma begint de brief met een kleine letter. De aanhef 'Lieber' veronderstelt dat de betreffende persoon een goede bekende is (die overigens niet getutoyeerd hoeft te worden). Wanneer een schrijven niet aan een bepaalde persoon gericht is, luidt de aanhef: Sehr geehrte Damen und Herren. In zo’n geval mag de aanhef ook weggelaten worden.

slotgroet

Hochachtungsvoll Mit herzlichem (freundlichem, bestem) Gruß Mit herzlichen (freundlichen, besten) Grüßen NB: Na de slotgroet volgt geen komma. Wanneer de brief afgesloten wordt met een punt, begint de slotgroet met een hoofdletter; bij afsluiting met een komma met een kleine letter.

naam

handleidingmvt.doc

Voor- en achternaam of voorletter(s) en achternaam (zonder punt), eventueel voorafgegaan door Ihr(e). Wanneer de naam van de schrijver bovenaan is vermeld, dan kan volstaan worden met alleen een handtekening.

- 26 -

Amerikaanse conventies

Ook in Duitse correspondentie wint het gebruik van Amerikaanse conventies veld. Kenmerken daarvan zijn: – alle onderdelen worden tegen de linker kantlijn geplaatst; – in het adres van de afzender ontbreekt de naam (deze moet dan wel onderaan vermeld worden); – voor de datering ontbreekt de plaatsnaam (staat in adres). Wij adviseren deze conventies te accepteren. Informele brief

adressen

Geen vermelding van adres van afzender en geadresseerde(n). Het gaat immers om correspondentie in de privésfeer tussen personen die elkaar (goed) kennen. NB: Indien het adres van de afzender toch vermeld is, dan adviseren wij dat bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.

datering

Amsterdam, (den) 12.1.(19)97 (niet: 12-1-1997) Amsterdam, (den) 12. Januar (19)97 NB: Na de datum komt geen punt.

aanhef

Hallo (of: Lieber) Oskar, (→ brief begint met een kleine letter) Hallo (of: Lieber) Oskar! (→ brief begint met een hoofdletter)

slotgroet

Tschüs! Tschüß! (nieuwe spelling: Tschüss!) Viele Grüße (geen komma!) Es grüßt Dich herzlich (geen komma!) Mit herzlichem Gruß (geen komma!) NB: De groet 'mit freundlichen Grüßen', die van oorsprong gebruikt werd door goede bekenden en vrienden, is inmiddels ingeburgerd in veel formele schrijfsituaties en daardoor te stijf geworden – dus niet passend – voor correspondentie tussen (pen)vrienden; zeker als het om jonge mensen gaat.

naam

De naam onder de slotgroet kan voorafgegaan worden door 'Dein(e)' (bijv. Deine Jenny). Ook achter de naam komt geen punt. NB: Normaal ondertekenen (pen)vrienden alleen met de voornaam. Als ook de achternaam vermeld is, dan adviseren wij dat bij de beoordeling buiten beschouwing te laten. Fax, e-mailbericht, kaart, notitie (voor iemand anders) of briefje Bij deze tekstsoorten kan volstaan worden met aanhef, slotgroet en/of naam. Bij de fax en het e-mailbericht kan de naam weggelaten worden omdat deze al in het hoofd staat. Bij een briefje (kattebelletje) is een groet niet per se nodig en kan met de naam alleen volstaan worden. Verslag Alleen een titel en onder het verslag de naam.

handleidingmvt.doc

- 27 -

5

Conventies brief en andere teksten Engels

Formele brief adres afzender

In een Engelse brief is het gebruikelijk om het volledige adres van de afzender – links of rechts – bovenaan de brief te vermelden. Bij een brief naar het buitenland moet ook de naam van het land worden vermeld. Het is overigens niet gebruikelijk om de naam van de afzender in het adres te vermelden. Mocht een leerling dat toch doen, dan adviseren wij om dit bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.


Onder adres afzender, tegen de linker kantlijn.

datering

Plaats: conform adres afzender, links tegen de kantlijn of rechts. 7(th) October, 1997 October 7(th), 1997 7th Oct., 1997 Oct. 7, 1997 NB: Achter de datum wordt geen punt geplaatst. Het is niet gebruikelijk om de plaatsnaam te vermelden in de datering. Mocht een leerling dat toch doen, dan adviseren wij om dit bij de beoordeling buiten beschouwing te laten. In het eerste en derde voorbeeld kan de komma worden weggelaten.

aanhef

Dear Sir(s), Dear Madam, Dear Ms Foster, (getrouwde/niet getrouwde vrouw) Dear Mrs Watson, (getrouwde vrouw) Dear Dr Adams, NB: Na de aanhef moet een witregel volgen.

slotgroet

Yours faithfully, (geadresseerde is geen bekende) Yours sincerely, (geadresseerde is een bekende) NB: Het gebruik van spreektaal in de afsluiting (bijv. good-bye, bye-bye) is niet correct.

handleidingmvt.doc

- 28 -

Informele brief adressen

Zie formele brief. Indien de adressen achterwege zijn gebleven, adviseren wij dit bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.

datering

Zie formele brief.

aanhef

Dear Uncle, Dear Alex, Dearest Sharon, (bij zeer goede vrienden)

slotgroet

Kind regards, Best wishes, With kind regards, With best wishes, Yours, Love/Lots of love, (alleen bij zeer goede vrienden)

naam

Alleen de voornaam. Mocht een leerling zijn/haar achternaam toch vermelden, dan adviseren wij om dit bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.

Fax, e-mailbericht, kaart, notitie (voor iemand anders) of briefje Bij deze tekstsoorten kan volstaan worden met aanhef, slotgroet en/of naam. Bij de fax en het e-mailbericht kan de naam weggelaten worden omdat deze al in het hoofd staat. Bij een briefje (kattebelletje) is een groet niet per se nodig en kan met de naam alleen volstaan worden. Verslag Alleen een titel en onder het verslag de naam.

handleidingmvt.doc

- 29 -

6

Conventies brief en andere teksten Frans Formele brief

adres

Plaats: linksboven J. Jansen Hertekamp 15 6804 AD Arnhem Pays-Bas/Hollande/Nederland


Plaats: rechtsboven, boven of onder plaats en datum Monsieur C. Gauthier 5, rue d’Amsterdam 75006 Paris Frankrijk/France

datering

Plaats: rechtsboven Amsterdam, le 1er avril 1997; le 18 juillet 1997 Amsterdam, le 13.2.1997 NB: Na de datum komt geen punt.

aanhef

Madame, Monsieur, Mademoiselle, Mesdames/Messieurs,

niet gevolgd door de eigennaam

Als de functie van de geadresseerde bekend is, mag deze in de aanhef vermeld worden: Monsieur le Directeur, Madame la Directrice, Als niet bekend is wie de brief ontvangt, luidt de aanhef: Madame/Monsieur, of: Mesdames/Messieurs, slotgroet

Espérant avoir bientôt de vos nouvelles, je vous prie d’agréer, Mademoiselle, mes salutations distinguées. Veuillez agréer, Monsieur/Madame, mes sentiments distingués. Je vous prie d’agréer, Monsieur/Madame, l’expression de mes sentiments distingués. Veuillez croire, Monsieur/Madame, à mes sentiments les meilleurs. NB: De afsluiting wordt gevolgd door een punt. Achter de naam van de afzender komt geen punt.

naam

handleidingmvt.doc

Voor- en achternaam of voorletter(s) en achternaam (zonder punt). Wanneer de naam van de schrijver bovenaan is vermeld, dan kan volstaan worden met alleen een handtekening.

- 30 -

Informele brief adressen

Geen vermelding van adres van afzender en geadresseerde(n). Het gaat immers om correspondentie in de privésfeer tussen personen die elkaar (goed) kennen. NB: Indien het adres van de afzender toch vermeld is, dan adviseren wij dat bij de beoordeling buiten beschouwing te laten.

datering

Amsterdam, le 1er avril 1997 Amsterdam, le 18 juillet 1997 Amsterdam, le 13.2.97 NB: Na de datum komt geen punt.

aanhef

Vincent, Cher Vincent, Mon cher Vincent, Salut Vincent, Bonjour Vincent, Nadine, Chère Nadine, Ma chère Nadine, Salut Nadine, Bonjour Nadine,

slotgroet

Amitiés, Salut, Grosses bises, Cordialement, A bientôt, Je t’embrasse,

naam

Achter de naam onder de slotgroet komt geen punt. NB: Normaal ondertekenen (pen)vrienden alleen met de voornaam. Als ook de achternaam vermeld is, dan adviseren wij dat bij de beoordeling buiten beschouwing te laten. Fax, e-mailbericht, kaart, notitie (voor iemand anders) of briefje Bij deze tekstsoorten kan volstaan worden met aanhef, slotgroet en/of naam. Bij de fax en het e-mailbericht kan de naam (onder de tekst) weggelaten worden omdat deze al in het hoofd staat. Bij een briefje (kattebelletje) is een groet niet per se nodig en kan het blijven bij de naam alleen. Verslag Alleen een titel en onder het verslag de naam.

handleidingmvt.doc

- 31 -

Handleiding digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid

Recommend Documents