gemeente Oss
rapportage
Handhavingprogramma gemeente Oss 2007-2010
Januari 2007
gemeente Oss
Handhavingprogramma gemeente Oss 2007-2010
J a n u a r i 2007
INHOUD
BLAD
1 1.1 1.2 1.3
INLEIDING Achtergrond Status van het programma Opbouw handhavingsprogramma
3 3 3 4
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4
UITGANGSPUNTEN Inleiding Begripsbepaling Gemeentelijke handhavingstaken en reikwijdte handhavingsprogramma Bestuurlijke en organisatorische context Gemeentelijke uitgangspunten handhaving Landelijke LOM-prioriteiten en projecten voor 2007 Regionale prioriteiten en projecten 2007 Prioriteit bij rendement Realistisch en transparant in de aanpak
5 5 5 5 6 6 6 7 8 8
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
MANAGEMENT EN ORGANISATIE Inleiding Uitgangspunten Handhavingmanagement Beschikbare capaciteit en middelen Organisatiedoelstellingen 2007
9 9 9 9 10 11
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2
UITVOERINGSSCENARIO Inleiding Naar organisatorisch beheersniveau Naar inhoudelijk beheersniveau Uitvoeringsscenario 2007-2010 Kanttekeningen bij programma Benchmark
12 12 12 13 14 17 18
5
SAMENVATTEND ADVIES
19
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-2-
1
INLEIDING
1.1
Achtergrond
Op basis van de Kadernotitie Handhaving en de daarop volgende landelijke professionalisering heeft de gemeente Oss ingezet op het organiseren van de gemeentelijke handhaving. Deze moest minder versnipperd en vooral doeltreffender worden. De belangrijkste aandachtspunten waren: Stellen van transparante prioriteiten op basis van landelijke, provinciale, regionale en lokaal-bestuurlijke prioriteiten en projecten. Een focus op rendement voor veiligheid, gezondheid, ruimtelijke kwaliteit en natuur. Werken volgens een bedrijfsmatig, programmatisch en integraal model. Het handhavingprogramma vervult daarin een belangrijke functie, namelijk het gemeentebreed vertalen van de politieke- en bestuurlijke prioriteiten en uitgangspunten in een concrete aanpak. Dit is alweer de 3e versie na het professionaliseringstraject en omvat een voortschrijdend programma voor de komende 4 jaren. 1.2
Status van het programma
Doel In 2005 is een start gemaakt met integrale handhaving, die is voortgezet in 2006. Voor 2007-2010 ligt het doel van de handhaving en van dit programma op een verdere verbreding van het integraal werken. Hierdoor wordt op een zo efficiënt en effectief mogelijke wijze een zo hoog mogelijk naleefgedrag beoogd. Het oogmerk is het realiseren van een adequaat beheersniveau waar dat kan en waar dat verantwoord of noodzakelijk is. Hierbij wordt niet uit het oog verloren dat op sommige terreinen met minder toezicht toch een verantwoord niveau wordt bereikt. Hiertoe is ook voor dit jaar een uitvoeringsscenario opgesteld, waarvan de uitvoering zich houdt binnen eerder door de Raad gestelde kaders. Functie Het programma maakt onderdeel uit van de gemeentelijke beleidscyclus en heeft de volgende functies: de vertaling in een concrete aanpak vanuit de wettelijke taken, de landelijke, provinciale en regionale prioriteiten, alsmede de bestuurlijke en politieke uitgangspunten en prioriteiten; het transparant maken van de financiële, personele en organisatorische consequenties; waarborgen dat ambities en taken enerzijds en middelen anderzijds in balans zijn; het richting geven aan de uitvoering van de handhavingstaken (operationele prioriteiten); het transparant maken van de samenhang en context van de uitvoering van de gemeentelijke handhavingstaken in relatie tot de landelijke en regionale afspraken.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-3-
Reikwijdte Het handhavingsprogramma heeft betrekking op de gemeentelijke handhavingstaken in brede zin en is richtinggevend voor alle handhavingsactiviteiten van de gemeente Oss. Het accent ligt daarbij op de kleursporen Grijs1, Blauw2, Rood3, Groen4 en Wit5. Deze kleursporen staan respectievelijk voor: milieu1, grond- en oppervlaktewater2, bouwen en ruimtelijke ordening3, natuur en landschap4 en tenslotte de APV en bijzondere wetten5. Verantwoordelijkheid Het programma valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van het college van B&W en wordt opgesteld en beheerd door de afdeling Handhaving. Het programma wordt jaarlijks en voortschrijdend (telkens voor vier jaar) geactualiseerd en in extenso in een Uitvoeringsprogramma uitgewerkt voor het eerstvolgende jaar. De vaststelling van het Uitvoeringsprogramma geschiedt separaat. De kaders voor het handhavingprogramma en de daaraan verbonden financiële consequenties worden, indien en voor zover dit op basis van ervaring en evaluatie nodig is, jaarlijks door de gemeenteraad vastgesteld. Het voorliggende Handhavingprogramma 2007-2010 is gebaseerd op de eerder door de gemeenteraad vastgestelde financiële en beleidsmatige kaders en de miniformatie van de afdeling Handhaving. Dit is inclusief één extra fte voor bouwtoezicht uit de programmabegroting 2007-2010.
1.3
Opbouw handhavingprogramma
Het handhavingprogramma is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 worden de belangrijkste uitgangspunten van het Osse handhavingbeleid uiteengezet. Het gaat daarbij om een korte samenvatting van de wettelijke taken, beleidsmatige en bestuurlijke uitgangspunten en afspraken die in regionaal en/of provinciaal verband zijn gemaakt met andere handhavingspartners. Hoofdstuk 3 beschrijft hoe het programmabeheer en de uitvoeringsorganisatie gestalte krijgen. In hoofdstuk 4 wordt voor de periode 2007-2010 het uitvoeringscenario, de capaciteitsinzet en de eventuele inzet van extra middelen beschreven. Het scenario geeft aan wat de uitgangpunten zijn en wat deze betekenen voor de prioriteitstelling, aanpak en programmering van handhavingactiviteiten. In hoofdstuk 5 wordt een samenvattend advies gegeven, ook voor het uitvoeringsscenario voor 2007.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-4-
2
UITGANGSPUNTEN
2.1
Inleiding
De gemeente Oss heeft in verschillende documenten en strategieën de uitgangspunten van haar handhavingsbeleid beschreven. Het gaat daarbij deels om de vertaling van wettelijke en landelijke kaders, regionale en provinciale afspraken en specifieke gemeentelijke keuzes. Deze uitgangspunten zijn leidend voor het uitvoeringsprogramma en worden in dit hoofdstuk nogmaals kort samengebracht. 2.2
Begripsbepaling
Handhaving is een breed begrip. In algemene zin wordt onder handhaving verstaan: “alles wat ertoe bijdraagt dat bedrijven, burgers, instellingen etc. de wettelijke regels naleven”. Daartoe behoren ook non-sancties, zoals het geven van voorlichting en rechtstreekse communicatie met doelgroepen. Vanuit de wettelijke taakstelling moet de gemeente in elk geval: periodiek toezicht houden op de naleving van deze regels; waar nodig (dreigen met) repressief optreden ofwel toepassen van sancties. De aanpak is bestuurlijk vastgelegd in diverse strategieën, zoals de Naleving-, de Toezicht-, de Sanctie- en de Gedoogstrategie en de daarop afgestemde protocollen en werkinstructies. 2.3
Gemeentelijke handhavingstaken en reikwijdte handhavingprogramma
De gemeentelijke handhavingtaken zijn onderverdeeld in zeven kleursporen: Grijs
Milieu
Blauw
(grond)water
Rood
Bouw en Ruimtelijke ordening
Groen
Natuur en landschap
Wit
APV, verordeningen, bijzondere wetten
Paars
Openbare orde, veiligheid
Geel
Sociale zekerheid en financiën
Bij de opstelling van het eerste handhavingprogramma in 2005 is reeds als uitgangspunt gesteld, dat het programma alleen betrekking heeft op die kleursporen waar de gemeente een primaire handhavingstaak heeft èn waar het gaat om de fysieke leefomgeving. Buiten het bereik van dit programma vallen daarom het Paarse kleurspoor (primaire taak voor politie en brandweer) en het Gele kleurspoor (geen betrekking op fysieke omgeving).
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-5-
2.4
Bestuurlijke en organisatorische context
Na de incidenten in Enschede (vuurwerkramp) en Volendam (cafébrand) is de handhaving en de organisatie daarvan nadrukkelijk in beeld gekomen. Dit heeft onder meer geleid tot een aanscherping van de veiligheidswet- en regelgeving en tot het landelijke traject voor de professionalisering van de handhaving in de periode 2003-2004. Handhavinginstanties moeten sindsdien voldoen aan uniforme kwaliteitscriteria voor de uitvoering van hun taken. De criteria voor de milieuhandhaving zijn wettelijk vastgelegd in het ‘Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer’. Latere incidenten, zoals in Tiel (ingestort parkeerdek) en Maastricht (instorten balkons), tonen het belang van adequaat toezicht en handhaving. Vanaf het begin van de jaren negentig is flink geïnvesteerd in de opbouw van de handhavingorganisaties en de onderlinge samenwerking, in eerste aanleg alleen op milieugebied. Handhaving door de gemeente staat uiteraard niet op zichzelf, maar moet in samenhang worden gezien met landelijke en regionale prioriteiten en afspraken.
2.5
Gemeentelijke uitgangspunten handhaving
Handhaving is geen doel op zich. Enerzijds is handhaving het ‘zwaardrecht’ van de overheid: in een democratische rechtstaat gelden regels en de (consequente) overtreding van deze regels kan niet worden geaccepteerd. De eerder genoemde incidenten hebben laten zien dat het rechtsgevoel en het vertrouwen in de overheid anders zwaar onder druk komen te staan. Anderzijds is handhaving ook een ‘beleidsinstrument’: het houden van toezicht en zonodig sanctionerend optreden is eveneens nodig om de kwaliteit van de gemeenschap te waarborgen. Het dumpen van afval, het ongebreideld bouwen of het uitvoeren van activiteiten die afwijken van het bestemmingsplan is niet alleen illegaal. Het kan ook gevaar, schade en hinder toebrengen aan mens en natuur of leiden tot verloedering van de omgeving. Dat moet worden voorkomen en waar nodig worden rechtgezet en bestraft (zie ook Kadernotitie Handhaving).
2.5.1 Landelijke LOM-prioriteiten en projecten Het LOM (Landelijk Overleg Milieuhandhaving) heeft ook voor 2007 een Landelijk Handhavingprogramma gepresenteerd met als subtitel: “Schakelen naar ketenhandhaving”. Door ketenhandhaving met nadruk te (be)noemen, geeft het LOM aan dat handhaving breder moet worden gezien dan de gemeentegrenzen. De problematiek stopt dus niet bij de grenzen van gemeenten, waterschappen, provincies of de jurisdictie van andere handhavinginstanties. De praktijk van activiteiten die het milieu en de leefomgeving nadelig kunnen beïnvloeden is complex, veelomvattend en onoverzichtelijk. Bedrijven opereren doorgaans niet als losse schakels, maar vormen een keten. Juist tussen twee schakels in, bijvoorbeeld tijdens transport, laat de naleving van regels vaak te wensen over. Moedwillige overtreders worden steeds slimmer in het vinden van mazen in de wet en blinde vlekken in het toezichtnetwerk.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-6-
Een efficiënte en ook effectieve handhaving vereist dan ook een slimme, probleemgerichte en integrale benadering. Daarbij moet (dus) aandacht zijn voor zowel de gehele keten als voor de tussenliggende schakels. Het LOM beoogt de ketenhandhaving op te bouwen, te stimuleren en te ondersteunen voor de hierna aan gegeven onderwerpen. Aan de handhavinginstanties is verzocht om in hun eigen programma rekening te houden met een eventuele inzet van capaciteit voor deze onderwerpen. Vermeldenswaardig is, dat de meeste onderwerpen ook in het LOM-programma van 2004-2006 als prioriteit waren aangemerkt. De uitvoering daarvan loopt derhalve gewoon door in 2007. Voor 2007 zijn voor de gemeenten de volgende prioriteiten van belang: 1. Asbestverwijdering. 2. Bouw- en sloopafval. 3. Dierlijke vetten (voorkomen dat verontreinigd vet in de voedselketen belandt). 4. Verboden consumentenvuurwerk. 5. Bodemsanering, inclusief waterbodems
. Met betrekking tot het onderwerp bodemsanering moet worden geconcludeerd, dat hierop het daadwerkelijke toezicht (in het veld) nog niet is geregeld. Deze nieuwe taak is niet aan één bepaalde afdeling toegewezen, evenmin de daaraan gekoppelde formatie. Daarnaast bevat het LOM-programma een zogenaamde “attenderingslijst”. Bij de in die lijst opgenomen taken kàn de gemeente door andere partners als de VROM-inspectie of het A.I.D. worden verzocht om medewerking te verlenen aan bepaald ketenonderzoek. De inzet hiervoor is vooraf niet te bepalen, maar zal naar verwachting niet groot zijn. Meestal gaat het om ketenonderzoek naar een bepaald bedrijf of een bepaalde branche. De volgende onderwerpen kunnen voor de gemeente van toepassing zijn: Export van afvalstoffen; AVI-bodemas: toepassing verbrandingsassen in bouw- en wegwerkzaamheden; TAG / teerhoudend asfaltgranulaat: idem als voor avi-bodemas; chemisch behandeld hout; explosieven voor civiel gebruik; scheepsafvalstoffen; afval als meststof. De landelijke prioriteiten zijn, voor zover voor Oss relevant en uitvoerbaar, leidend bij het stellen van de gemeentelijke handhavingprioriteiten zoals deze worden vertaald in het jaarlijkse Uitvoeringsprogramma.
2.5.2 Regionale prioriteiten en projecten De LOM-prioriteiten zijn eveneens leidend voor het jaarlijks vaststellen van regionale projecten. De gemeente Oss neemt deel aan de voor haar relevante projecten. De borging van de uitvoering daarvan geschiedt via dit handhavingprogramma. Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-7-
In regionaal verband is voor 2007 afgesproken om de reeds in uitvoering genomen projecten voort te zetten en voor de overige projecten slechts aan te sluiten bij het LOM-programma. Voor deze opzet is gekozen, omdat de ‘Bestuursovereenkomst handhavingsamenwerking’ halverwege 2007 afloopt en de discussie over de toekomst van de regionale samenwerking op dit moment nog niet is afgerond. Naast de LOM-prioriteiten gaat het dan om de volgende onderwerpen: - de handhavingestafette (vaste en jaarlijks terugkerende activiteit); - administratieve controles (kennisoverdracht, slimme handhaving en integraal werken); - controle van risicovolle bedrijven.
2.5.3 Prioriteit bij rendement Het voldoen aan de wettelijke taken staat voorop. Daarbij wil de gemeente binnen de bestuurlijke context een goede balans vinden met de 4 speerpunten van het gemeentebeleid. Volgens de in november 2003 vastgestelde Kadernotitie Handhaving gaat het dan om: Veiligheid1, gezondheid2, ruimtelijke kwaliteit/leefbaarheid3 en bescherming van de natuur4. Dit betekent dat binnen de wettelijke handhavingstaken het accent wordt gelegd op het bevorderen van naleefgedrag als het gaat om: situaties van (dreigende) overlast, gevaar etc. voor mens en natuur opstellen nieuw handhavingsbeleid vooral waar achterstanden zijn, zoals bouwtoezicht doelgroepen met een laag of risicovol naleefgedrag afstemming met prioriteiten van andere handhavinginstanties Op grond van de uitgevoerde probleemanalyse (december 2003) zal de gemeente Oss de komende jaren, naast de milieuhandhaving, vooral extra aandacht besteden aan de handhaving van bestemmingsplannen, de bouwregelgeving, evenementen en horeca-activiteiten. Kortom, meer integraal werken.
2.5.4 Realistisch en transparant in de aanpak De gemeente wil in haar handhavingsbeleid ook realistisch zijn. Met andere woorden: ambities en doelstellingen moeten ook kunnen worden waargemaakt. Dit betekent onder meer dat moet worden gezorgd voor: Een balans tussen taken en ambities enerzijds en inzet van middelen anderzijds. Een verankering van de prioriteitstelling van de handhavingtaken in de beleidscyclus en het werkproces. Handhaafbare regels, verordeningen, vergunningen en handhaafbaar beleid. Transparantie en duidelijkheid over het gemeentelijk optreden en over de eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en instellingen. Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-8-
3 3.1
MANAGEMENT EN ORGANISATIE Inleiding
In de handhavingaanpak worden bestuurlijk de prioriteiten gesteld en moet de uitvoeringsorganisatie daar doeltreffend en doelmatig uitvoering aan geven. Dit is ook een van de belangrijke uitgangspunten van de professionalisering van de handhaving. 3.2
Uitgangspunten
Bij de organisatie en de uitvoering van de handhaving hanteert de gemeente de volgende uitgangspunten: Een functiescheiding tussen normstelling (voorschriften/regels) en handhaving. Toezicht zoveel mogelijk integraal uitvoeren. Bestuurlijke dekking c.q. mandaat voor het ambtelijk optreden. Capaciteit en middelen zowel kwantitatief als kwalitatief in balans met de werkvoorraad, taken en ambities. Toewerken naar een aanpak op maat: zoals programmatisch toezicht, projectmatig of thematisch, surveillance of reactief (ad hoc, piep-systeem), afhankelijk van prioriteit, ernst, verwachte effectiviteit van de aanpak en de doelmatigheid van de aanpak. Zorgen voor een gestroomlijnde informatiestructuur waar het gaat om de afstemming tussen de verschillende betrokken diensten en afdelingen. 3.3
Handhavingmanagement
Het handhavingmanagement is het aansturen, monitoren en beheren van de middelen en resultaten van de handhaving. In het kader van de professionalisering van de handhaving is daarvoor een aantal instrumenten ontwikkeld en ingezet: Probleemanalyse: het in kaart brengen handhavingsituatie en risico’s. Tijdens de professionalisering is besloten om de probleemanalyse elke 4 jaar integraal te actualiseren en dan parallel aan de gemeenteverkiezingen en aan de hand van het programma van de nieuwe raad en/of het nieuwe college. Zodoende had de analyse al medio 2006 moeten zijn uitgevoerd, maar dit heeft door capaciteitsproblemen bij de uitvoerende afdeling niet kunnen plaatsvinden. De integrale analyse wordt alsnog in 2007 uitgevoerd en ter goedkeuring aan uw college en de raad aangeboden. Voor onderhavig programma betekent dit, dat gebruik moest worden gemaakt van een meer globale analyse. Feitelijk analoog aan voorgaande jaren. Prioriteitstelling: op basis daarvan benoemen gemeentelijke accenten in de taakuitvoering. Programma: vertaling van prioriteiten in concrete activiteiten, middelen en planning.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
-9-
Monitor: volgsysteem uitvoering en voortgang (in ontwikkeling). Verslaglegging: rapportage over voortgang (o.m. via Marap’s en het Burgerjaarverslag). Deze instrumenten sluiten aan op de Beleids- en beheerscyclus (BBC) van de gemeente. Dit programma speelt een cruciale rol als het gaat om de concretisering van de beleidsmatige en financiële kaders die jaarlijks door de gemeenteraad worden vastgesteld.
uitgangspunten
probleemanalyse
Verslag en evaluatie
prioriteitstelling
monitor
programma
middelen Kadernota/begroting
De verantwoordelijkheid voor het handhavingmanagement voor de kleursporen Grijs, Blauw, Rood, Groen en Wit ligt bij de afdeling Handhaving. Het gemeentebrede handhavingprogramma wordt onder verantwoordelijkheid van de afdeling Handhaving opgesteld. De inzet van andere afdelingen beperkt zich doorgaans tot het signaleren en aanmelden van overtredingen in de openbare ruimte (oog- en oorfunctie) en tot het uitbrengen van advies over met name legalisatiemogelijkheden. De afdeling Handhaving zorgt bij de uitvoering ook voor de nodige in- en externe afstemming. 3.4
Beschikbare capaciteit en middelen
Voor de handhaving van de hiervoor genoemde kleursporen beschikt de afdeling Handhaving in 2007 over circa 18 formatieplaatsen (fte) volgens de vastgestelde miniformatie. Hiervan is ongeveer 15,5 fte direct productief inzetbaar. Daarbovenop levert het RMB contractueel 2880 uur voor milieucontroles en voor integrale controles bij horecabedrijven. Andere afdelingen zetten hun bestaande fte in voor het uitoefenen van de ‘oog en oorfunctie’ (signalering) tijdens hun reguliere controles en surveillance dan wel voor specifieke adviestaken. Voor de inzet van de eigen capaciteit zou moeten worden uitgegaan van 1.490 productieve uren per formatieplaats, wat circa 23.095 direct inzetbare uren zou opleveren (exclusief management, opleiding, beheer systemen etc.). Op basis van de tijdregistratie moet echter worden vastgesteld, Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 10 -
dat het feitelijke aantal direct productieve uren per fte ook dit jaar daar nog onder ligt. Directe oorzaken zijn personeelsmutaties en wettelijke ontwikkelingen, opleidingstrajecten en gewenningsprocessen aan integraal en projectmatig werken. De productiviteit is fractioneel wat hoger dan voorgaande jaren, zodat de inspanningen om dit te verhogen slechts zeer geleidelijk aan hun doorwerking krijgen. De productiviteitsverhoging is onder meer ingezet door (meer) integraal te werken en door een meer efficiënte en effectieve inzet van de capaciteit. Voor 2007 wordt niettemin gestreefd naar een norm van gemiddeld 1.300 direct productieve uren per fte. De inzetbaarheid vormt ook de komende jaren een belangrijk aandachtspunt. Het streven is er op gericht om de productiviteit de komende jaren geleidelijk te verhogen tot minimaal 1.490 uren per formatieplaats. Door allerlei nieuwe wettelijke ontwikkelingen, waaronder de invoering van het Activiteitenbesluit en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), wordt niet verwacht dat deze norm nog tijdens deze programmaperiode wordt bereikt. 3.5
Organisatiedoelstellingen 2007
De meeste in 2005 genoemde organisatiedoelstellingen zijn inmiddels gerealiseerd. Een goed basisniveau is gerealiseerd. Voor 2007 blijven nog over dié doelstellingen, die constant aandacht vragen. Zie in dit verband ook de conclusies uit de globale probleemanalyse. Feitelijk zijn dit geen organisatiedoelstellingen meer, maar continue verbeterpunten. Projectmatig werken en uitbouwen van het integraal toezicht. Verder verhogen van doelmatigheid en doeltreffendheid (handhaving op maat) Verhogen handhavingrendement. Kort samengevat is de doelstelling: steeds onderzoeken hoe de handhaving effectiever en efficiënter kan, hoe het rendement kan worden verbeterd.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 11 -
4 4.1
UITVOERINGSSCENARIO Inleiding
Beleidsmatig worden de marges bepaald door het uitgangspunt dat in elk geval het Grijze kleurspoor op adequaat niveau wordt uitgevoerd. Verder dient prioriteit te worden gegeven aan de bestuurlijk vastgestelde speerpunten en thema’s uit de in 2003 uitgevoerde probleemanalyse: Bouwen en wonen Bestemmingsplan APV-evenementen Asbestverwijdering Horeca Kamerbewoning Geluidsoverlast Bouwstoffen Monumenten Natuurbescherming De vorming van een afzonderlijk organisatie-onderdeel voor toezicht op de bouw en de bestemmingsplannen heeft nog niet zo lang geleden plaatsgevonden. Eerst in 2005 is er begonnen met het opstarten en de verdere op/uitbouw van dit onderdeel. Het zal geen verrassing zijn, dat is geconstateerd dat dit onderdeel qua organisatie en uitvoering nog niet volledig op orde is. Ofschoon er sindsdien flinke vorderingen zijn geboekt, zal ook het komende jaar de nodige aandacht moeten zijn voor de verdere uitbouw van het rode kleurspoor. Organisatorisch worden de marges bepaald door de beschikbare capaciteit voor het bouwtoezicht, dat met ingang van 2007 eindelijk zal zijn ingevuld met vaste, eigen medewerkers. Omdat het merendeel nieuwe krachten betreft, zal er dit jaar nog geen sprake kunnen zijn van een optimale uitvoering van het bouwtoezicht. Het inwerken c.q. opleiden van het nieuwe personeel zal zodoende een dempende werking hebben op de omvang en kwaliteit van het toezichtniveau. Daarnaast wordt momenteel bezien op welke bouwonderdelen of bouwmomenten maximaal toezicht moet worden ingezet, bijvoorbeeld bij constructieve veiligheid en brandveiligheid, en waar met minder toezicht kan worden volstaan. Dit noopt tot keuzes. De begrippen handhavingrendement en ‘handhaving op maat’ staan hierbij centraal. Het doel is om het bouwtoezicht - binnen de huidige marges en capaciteit - zo efficiënt en zo effectief mogelijk in te zetten. Uiteraard geldt dit ook voor het overige toezicht binnen de afdeling. Hiertoe is een beleidsnota in voorbereiding die binnen afzienbare termijn voor besluitvorming aan het college zal worden voorgelegd. 4.2
Naar organisatorisch beheersniveau
Het uitgangspunt van het handhavingsprogramma is dat de uitvoering van de handhavingstaken – vanuit een optiek van management – binnen de programmaperiode op beheersniveau zit. Enkele van de in 2005 opgenomen doelstellingen zijn reeds gerealiseerd. Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 12 -
De overgebleven organisatorische uitgangspunten zijn hieronder samengevat. Streven naar verhoging van de beschikbare productieve uren per fte van indicatief 1.300 uur in 2007 naar bij voorkeur 1.490 uur in 2010. Streven naar verdere groei van de productiviteit binnen de beschikbare productieve uren (doelmatiger en doeltreffender inzet productieve uren). 4.3
Naar inhoudelijk beheersniveau
Het centrale doel van het handhavingsprogramma 2007-2010 is de integrale handhaving zowel inhoudelijk (ambitieniveau, naleefgedrag) als organisatorisch (doelmatig en doeltreffend werken) uit te bouwen en te verbreden naar het beoogde beheersniveau. Bij intensivering en de inzet van extra middelen wordt de prioriteitstelling uit de kadernotitie en de probleemanalyse uit 2003 gevolgd. Op basis van de uitgevoerde globale probleemanalyse moet worden geconcludeerd, dat het met de gegeven middelen/fte niet alle prioriteiten (gelijktijdig) kunnen worden ingevuld. Dit heeft vooral gevolgen voor het toezicht op de bestaande bouw. De inzet geschiedt op basis van het piepsysteem en gaat ten koste van het toezicht op andere terreinen, zoals toezicht op verleende bouwvergunningen. Vanuit een bestuurlijk-inhoudelijke optiek zal op het onderdeel van de bestaande bouw nog moeten worden vastgelegd wat het beheersniveau moet zijn. Omdat hiervoor op landelijk niveau nog geen kengetallen zijn ontwikkeld, zal het toezicht op de bestaande bouw vooralsnog niet programmatisch en intensief worden opgepakt. Bij klachten en meldingen (piepsysteem) wordt overigens wel handhavend opgetreden. Voorlopig blijft het accent in het programma dan ook nog liggen bij de nieuwbouw.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 13 -
4.4
Uitvoeringsscenario 2007-2010
In het programma 2007-2010 geldt de navolgende inzet. Kleurspoor grijs Bij dit kleurspoor is de uitvoering op adequaat niveau conform de landelijke kengetallen.
Kleurspoor Grijs
Inzetraming kleurspoor Grijs in 2007 (uren)
Milieu
Toezicht bedrijven, objecten en werken
12.333
Dit is inclusief contractuele uitbesteding aan het RMB en 400 uren voor handhaving kleurspoor Wit . Onder het kleurspoor Grijs valt onder meer: - Nachtelijke geluidcontroles horecabedrijven - Asbest: toezicht sloop etc. + Bouwstoffenbesluit - Externe veiligheid (controle BRZO-bedrijven) - Bodem (lozingenbesluit Wbb)
Kleurspoor blauw Voor zover gemeentelijke rol, geïntegreerd in het kleurspoor Grijs. Kleurspoor
Blauw Grond- en oppervlaktewater
Inzetraming kleurspoor Blauw in 2007 (uren) 205
Kleurspoor rood Met het oog op ‘handhaving op maat’ wordt ingezet op het realiseren van een adequaat mogelijk toezichtniveau voor de (nieuw)bouw, bestemmingsplannen en de monumenten. Mede gelet op de beperkte beschikbare capaciteit liggen de prioriteiten bij een zo efficiënt en effectief mogelijke aanpak. De nadruk ligt op de constructieve veiligheid en de brandveiligheid.
Kleurspoor Rood
Bouw en R.O. Totaal geplande inzet Onder dit kleurspoor valt onder meer: Controles nieuwbouw Brandveiligheid - Toezicht bestaande bebouwing / Sloop - Monumenten / Stads- en dorpsvernieuwing / Recreatie
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Inzetraming kleurspoor Rood in 2007 (uren)
11.413
Januari 2007
- 14 -
Kleurspoor groen Intensivering toezicht door surveillance en versterking signalering. Kleurspoor Groen Natuur en landschap Uitwerking aanpak en projectaanpak
Inzetraming kleurspoor Groen in 2007 (uren) 380
Kleurspoor wit De prioriteit blijven liggen bij het horecatoezicht (APV, Drank- en horecawet, geluidoverlast en [brand]veiligheid). Voor een deel vindt een programmatische aanpak plaats en wel via integrale milieucontroles, waarbij gelijktijdig wordt gecontroleerd op naleving van de Exploitatie- en Drank- en Horecawet- en speelautomatenvergunning. Voor het overige is de aanpak gericht op surveillance en op meldingen en klachten (piepsysteem). Aan de inzetraming voor dit kleurspoor zijn 400 uren onttrokken en toegevoegd aan het kleurspoor Grijs door de integrale aanpak van met name de Drank- en Horecawet bij milieucontroles. Per saldo blijft daarmee de inzet op dit kleurspoor gelijk.
Kleurspoor Wit
APV en bijzondere wetten - APV, Drank- en Horecawet, Wet op de kansspelen etc. - Handhaving gemeente-eigendommen
Inzetraming kleurspoor Wit in 2007 (uren) 400
Door voortschrijdend inzicht in de kengetallen en het noodzakelijke uitvoeringsniveau vindt in 2007 een meer reële inzetraming plaats. Dit wordt aangevuld met een signaleringsfunctie van andere afdelingen, waaronder TOR/HOR. Voor de volgende programmajaren wordt wegens een verwachte efficiency-verbetering gestreefd naar een verhoging van de direct productieve uren per volledige formatieplaats naar 1.490 uren. Voor 2007 wordt ingezet op 1.300 uren. Er wordt naar gestreefd om de productiviteit de komende jaren geleidelijk aan te verhogen, bij voorkeur naar 1.490 uren in 2010. Zoals eerder gesteld, is het niet zeker dat deze norm kan worden gehaald.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 15 -
Samengevat ziet de inzet voor de verschillende kleursporen er als volgt uit: Inzetraming (uren)
Surveillance
Kleurspoor
Piep-systeem/ signalering
Programmatisch
Aanpak
2007
2008
2009
2010
12.333 11.413 205 380 400 24.731
12.807 11.851 200 380 400 25.638
13.281 12.290 200 380 400 26.551
14.134 13.080 200 380 400 28.194
Extra inzet per kleurspoor ten opzichte van planning voorgaand jaar:
2007
2008
2009
2010
Grijs Milieu Rood Bouw en R.O. Blauw (grond)water Groen Natuur en landschap Wit APV en bijzondere wetten Totaal extra t.o.v. planning voorgaand jaar
1.012 2.347 - 105 0 0 3.254
474 438 -5 0 0 907
373 374 0 0 0 913
853 790 0 0 0 1.643
Grijs Rood Blauw Groen Wit Totaal
Milieu Bouw en R.O. (grond)water Natuur en landschap APV en bijzondere wetten
Legenda: = leidende aanpak;
= ondersteunende aanpak.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 16 -
4.4.1 Kanttekeningen bij het programma. Medio 2006 is er duidelijkheid gekomen over de (beschikbaar gestelde) personeelsomvang van het onderdeel bouwtoezicht binnen de miniformatie van de afdeling Handhaving. De personeelsomvang voor het bouwtoezicht is met één formatieplaats uitgebreid. Desondanks is de formatie onvoldoende om voor het rode kleurspoor het adequate uitvoeringsniveau te bereiken. Dit heeft met name consequenties voor het toezicht op verleende bouwvergunningen, op de bestaande bouw, de monumenten en de bestemmingsplannen. In het eerste kwartaal van dit jaar zullen de laatste vacatures voor het rode kleurspoor zijn opgevuld met vaste, eigen medewerkers. Gelijktijdig ontstaat er binnenkort weer een vacature voor een milieu-inspecteur door een personeelsmutatie. Die vacature wordt weliswaar in de loop van dit jaar naar verwachting wel weer opgevuld, maar dit zal toch enige gevolgen hebben voor het uitvoeringsniveau. Dit niveau staat toch al onder druk door de vele nieuwe medewerkers en de daarmee gepaard gaande inwerkperiode. Verder zal ook de invoering van vele nieuwe wettelijke regels een dempend effect hebben op de uitvoering. Tenslotte moet worden vermeld, dat het inherent is aan het ‘handhaven op maat’, dat er jaarlijks fluctuaties zullen optreden in de aard en omvang van de inzet. Aan de hand van de op dat moment feitelijke situatie zal die fluctuatie moeten worden opgevangen door een gewijzigde inzet. Hierbij kan worden gedacht aan inzet van tijdelijke capaciteit, uitbesteding, extra inhuur via het RMB en uitwisseling van capaciteit. In het uiterste geval kan dit zelfs, na goedkeuring door uw college, leiden tot een aanpassing van het ambitieniveau. Overigens zal de mate waarin het programma met de bestaande formatie in 2007 succesvol kan worden uitgevoerd, mede afhangen van: De snelheid waarmee de nieuwe medewerkers voor het bouw- en milieutoezicht kunnen worden ingewerkt. In de tussentijd worden er nog extern ingehuurde medewerkers ingezet voor productiewerkzaamheden. Indien nodig wordt er, binnen het budget, extra ingehuurd. De verfijning van de organisatorische inrichting van het handhavingmanagement, bijvoorbeeld. waar het gaat om programma- en informatiemanagement (incl. ICT), kwaliteitszorg, coördinatie etc. De mate waarin het verhogen van de doelmatigheid en integraliteit van de controles kan worden gerealiseerd, ook waar het gaat om inzet van het RMB en andere externen. De implementatie van de instrumenten in de handhavingbeleidscyclus: het daadwerkelijk toepassen daarvan en zonodig bijstellen en verder afstemmen met de gemeentelijke bedrijfsvoering. De toepassing van de in gang gezette ‘aanpak op maat’: van checklist-handhaving naar toezicht op maat, ‘slimme handhaving’, versterken integrale signaleringsfunctie, interne en externe afstemming, projectmatige pilots met integraal toezicht: integrale controles en gezamenlijke controles; denk aan: branche- of gebiedsprojecten, meerjarige toezichtplannen etc.; afhankelijk van de aanpak gelden er andere kengetallen voor dit soort controles en zullen er kwalitatief andere eisen aan de organisatie (moeten) worden gesteld. Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 17 -
De mate waarin de gemeente erin slaagt om eigen kengetallen te ontwikkelen en de mate waarin een aanpak op maat ook voor de handhavingpartners en de provincie als regisseur van de handhavingsamenwerking.
De aanbeveling is om steeds kritisch te blijven op de mate van het bereiken van het beoogde uitvoeringsniveau en alert te zijn op fluctuaties en gevolgen van nieuwe ontwikkelingen. Dit kan reden zijn voor het bijstellen van om de beleidsmatige en financiële kaders.
4.4.2 Benchmark Voor een vergelijking van de omvang van het milieutoezicht met andere gemeenten is eind vorig jaar het instrument van benchmarking ingezet. De benchmark heeft plaatsgevonden met Almelo, Helmond en Hengelo. Het betreft hier gemeenten van vergelijkbare schaalgrootte. Hoewel de resultaatgegevens niet voldoende eenduidig zijn, tonen deze wel aan dat de gemeente Oss ten opzichte van deze gemeenten bovengemiddeld scoort met de handhaving van de milieutaken. Desondanks is het nodig om steeds kritisch te blijven op je score. Een herhaling van de benchmark over enkele jaren is dan ook aan te bevelen.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 18 -
5.
SAMENVATTEND ADVIES VOOR 2007-2010
Mede gelet op de conclusies uit de globale probleemanalyse en het hiervoor gestelde, omvat het advies voor het komende jaar 4 onderdelen. 1.
Het onderzoek op te starten voor het organiseren van het toezicht op bodemsaneringen.
2.
Het verder uitbouwen van het onderdeel bouwtoezicht, mede door bepaling van het gewenste niveau van toezicht en de bestuurlijke ambitie hierin. Dit programma is gebaseerd op de beschikbare formatie.
3.
Het verbreden van het integraal toezicht, het projectmatig werken en handhaving op maat.
4.
Voor het handhavingprogramma 2007 uit te gaan van de bestaande prioriteiten.
Handhavingprogramma Gemeente OSS 2007-2010
Januari 2007
- 19 -