JAARVERSLAG HANDHAVING PERIODE JANUARI 2010 – OKTOBER 2011 DOOR DE CONTROLEURS / HANDHAVERS OPENBARE RUIMTE GEMEENTE DIEMEN
1
1. INLEIDING Voor u ligt het jaarverslag over de periode januari 2010 tot en met oktober 2011 met betrekking tot de inzet van de buitengewoon opsporingsambtenaren (verder: BOA’s) van de gemeente Diemen. In dit verslag worden de door u gestelde vragen beantwoord en wordt inzicht gegeven in de ontwikkeling van toezicht en handhaving in de openbare ruimte van de gemeente Diemen. Achter dit verslag treft u de Nota “Besturen is handhaven” aan (vastgesteld op 29 augustus 2006), waarin het niveau van toezicht en handhaving in de openbare ruimte over de periode 2007 tot en met 2010 is beschreven. In oktober 2006 is het handboek “Milieuhandhaving” gewijzigd in een “Handboek Handhaving”, dat geldt voor de afdeling Vergunningen en Handhaving (inmiddels na een reorganisatie gewijzigd in de afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling). Dit handboek is door de raad vastgesteld naar aanleiding van de wens in de gemeente Diemen om de handhavingsactiviteiten aan te passen aan nieuwe wetgeving en inzichten. Daar handhaving een actueel thema is, is er veel over geschreven en wordt duidelijk dat binnen de bestaande regelgeving keuzes gemaakt moeten worden over de wijze waarop onze gemeente de handhaving wenst uit te voeren. Er is gekozen voor een projectmatige aanpak, passend bij de gewenste werkwijze binnen de organisatie. Deze projectmatige aanpak bestaat uit de volgende onderdelen:
Aanleiding, probleemstelling
Verwacht resultaat
Afbakening
Werkwijze
Beslissing
Het verwachte resultaat is de preventieve en repressieve handhavingstaken te professionaliseren conform de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria, te weten:
Helder geformuleerde handhavingsdoelen en conclusies;
Bestuurlijk vastgestelde nalevingstrategie en werkwijze;
Kwaliteitsgeborgde uitvoering;
Transparante verantwoording van inzet, prestaties en resultaten.
Er is voor gekozen om bepaalde handhavingstaken apart te regelen. Gedoeld wordt op de handhaving van sociale wetgeving, leerplicht en belastingen. Dit cluster van handhavingstaken wordt in dit jaarverslag buiten beschouwing gelaten. De handhaving richt zich op de regelgeving binnen de openbare ruimte, zoals vastgelegd in de volgende wetten, verordeningen, beleidsstukken en werkterreinen:
2
Algemene Plaatselijke Verordening
Afvalstoffenverordening
Marktverordening
Wegenverkeerswet (stilstaand verkeer)
Wegsleepverordening
Verordening winkeltijden
Wet Milieubeheer
Wet bodembescherming
Bomenverordening
Gehandicaptenparkeerbeleid
Parkeerbeleid
Veiligheidsbeleid
Terrassenbeleid
Woningwet / Wet Ruimtelijke Ontwikkeling (als achtervang voor bouw- en woningtoezicht)
Wetboek van Strafrecht
In de Nota “Besturen is Handhaven” zijn de doelen, de prioritering en de inzet voor de periode 20072010 opgenomen. In 2011 is gewerkt aan de opvolger van de nota “Besturen is Handhaven”. Deze nota, de notitie “Integraal handhavingsbeleid Ruimtelijke Ontwikkeling gemeente Diemen 20112014” is op 26 mei 2011 vastgesteld door de gemeenteraad. In dit beleid zijn de kaders van handhaving vastgesteld. De bijbehorende risicoinventarisatie en prioriteitsstelling is op 15 november 2011 door het college vastgesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan het handhavingsarrangement met de diverse handhavingpartners (gemeente, politie, Groengebied-Amstelland en Staatsbosbeheer), waarin de afspraken tussen de handhavingpartners zijn vastgelegd. Naar verwachting is dat handhavingsarrangement in januari 2012 gereed. Bij het integrale handhavingsbeleid behoort ook een jaarlijks uitvoeringsprogramma. De bedoeling is dat dit programma in december 2011 gereed is. 2. PROBLEEMANALYSE Een probleemanalyse is een subjectief instrument dat gebruikt kan worden voor het stellen van prioriteiten bij het uitvoeren van de handhavingstaken. De analyse helpt bij het rationaliseren van keuzes. De probleemanalyse is uitgevoerd in de vorm van een omgevingsanalyse, waarbij Diemen is verdeeld in vier hoofdgebieden: 1. de woongebieden: - Diemen Noord 3
-
Diemen Centrum Diemen Zuid
2. het kantorengebied Bergwijkpark 3. het industriegebied Verrijn Stuart / Stammerdijk 4. het buitengebied (natuurgebieden De Diemen, Diemer Vijfhoek), recreatiegebieden die grotendeels bestaan uit aangeplant bos, het industriegebied “elektriciteitscentrale” en enige verspreid liggende woningen en bedrijven. Voor inzicht in de negatieve effecten is gebruik gemaakt van de aanwezig kennis bij de gemeentelijke handhavers en direct leidinggevenden. De volgende negatieve effecten die de gemeente met gedragsvoorschriften tracht te voorkomen, zijn beoordeeld: Fysieke effecten:
Fysieke veiligheid: letsel, al dan niet dodelijk (brand, ontploffing, instorting, geweldsmisdrijf, verkeersongeval, hondenoverlast (loslopen of bijten) en dergelijke.
Schade aan de volksgezondheid: bijvoorbeeld door langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen of straling.
Maatschappelijk belang
Teruggang van de kwaliteit van het maatschappelijk leven (zoals gevoel van onveiligheid, geluidsstank- of geuroverlast, trilling- of lichthinder, verloedering, vervuiling, zwerfvuil);
Geen vertrouwen in de overheid, verminderd rechtsgevoel, rechtsongelijkheid, precedentwerking en recht van de sterkste.
Financieel/economische effecten
Financieel/ economische maatschappelijke schade: zoals bodem-, oppervlaktewater-, grondwater-, riool- en luchtverontreiniging; verspillen van grondstoffen, water en energie, te hoog aanbod van ongescheiden afval, opruimen van afval, graffiti, kapitaalvernietiging terugbrengen in oude staat concurrentievervalsing, schadeclaims bewoners / gebruikers;
Verlies van of schade aan natuurschoon (landschap, flora, fauna, verlies van archeologische / cultuurhistorische waarden.
Voor het beoordelen van de kans op overtreding is gebruik gemaakt van de zogenaamde “tafel van elf”: een samenhangende opsomming van elf dimensies die bepalend zijn voor de naleving van de regelgeving. Er is alleen rekening gehouden met de zes dimensies voor spontane naleving, omdat de andere vijf dimensies betrekking hebben op controle en sanctionering door de overheid. 1. Kennis van de regels: de bekendheid met en duidelijkheid van wet- en regelgeving bij de doelgroep;
4
2. Kosten/baten: de (im)materiële voor- en nadelen die uit overtreden of naleven van de regel volgen; 3. Mate van acceptatie:de mate waarin het beleid en de regelgeving (algemeen) aanvaard wordt door de doelgroep; 4. Gezagsgetrouwheid doelgroep: de mate van bereidheid van de doelgroep om zich te conformeren aan datgene wat de overheid opdraagt, wat in de wet staat; 5. Informele controle: de kans van ontdekking en sanctionering van het gedrag van de doelgroep door niet-overheidsinstanties; 6. Informele meldingskans: de kans dat een overtreding aan het licht komt anders dan door overheidscontrole.
3. DOELSTELLING De prioriteitsstelling en handhavingsdoelen zijn gebaseerd op de probleemanalyse. Hierbij is een vergelijking gemaakt met de conclusies uit het rapport van Companen. Van dat rapport wordt bij diverse onderwerpen afgeweken, omdat uit de praktijk blijkt dat bepaalde onderwerpen meer aandacht vragen en derhalve ook meer capaciteit ingezet moet worden. Vormen van toezicht Afhankelijk van het onderwerp van handhaven is gekozen voor een bepaalde vorm van toezicht. Te onderscheiden zijn de volgende vormen van toezicht: 1. Gebiedscontrole (GC): in een bepaald gebied op meerdere onderwerpen controleren (zoals foutparkeren, verkeerd aanbieden van huisvuil en loslopende honden); 2. Bestandscontrole (BC): in een bepaald gebied op één onderwerp controleren (zoals parkeren blauwe zone of controle van vergunningen/ ontheffingen; 3. Projectcontrole (PC): intensieve geplande aanpak van één probleem (zoals hondenoverlast of aanbieden huishoudelijk afval); 4. Preventief toezicht tijdens de uitvoering van werkzaamheden (TU) ter voorkoming van overtredingen;’ 5. Controle na klacht of melding (KL): hiervoor geldt altijd een directe actie. Uiteraard dient ook rekening gehouden te worden met controles buiten kantooruren. Sommige controles moeten uit het oogpunt van veiligheid met twee buitengewoon opsporingsambtenaren verricht worden (ook de inzet van politie kan hiervoor vereist zijn). De urenraming uit het “Handboek Handhaving” betreffen de uren van de buitengewoon opsporingsambtenaren. De uren die de politie en andere externe handhavingspartners hiervoor inzetten, zijn derhalve niet meegenomen. De uren van de afdelingsmanager, de coördinator, de administratieve ondersteuning en de juridische ondersteuning zijn tevens niet in de urenraming meegenomen.
5
Vanaf 2010 en 2011 is een aantal doelen gesteld voor de professionalisering van de handhaving, te weten: -
ontwikkeling, uitvoering en begeleiding van handhavingstaken; het opstellen van kadernota’s, uitvoeringsprotocollen en standaardbrieven; het toetsen van de gevolgen van nieuwe ontwikkelingen aan het bestaande handhavingsbeleid (waaronder jurisprudentie); het adviseren van het gemeentebestuur met betrekking tot de prioriteitstelling en uitvoering van de handhaving; het maken van stukken ter uitvoering van handhavingacties, zoals aanschrijvingen gedoogbeschikkingen, publicaties en informatiebrieven en dergelijke; het uitbrengen van rapportages over de uitgevoerde acties; het laten uitvoeren van onderzoek met betrekking tot het handhavingsbeleid.
4. AANTAL BOA’S In 2010 bestond de gemeentelijke organisatie uit een nieuw tot stand gekomen directiemodel.
In 2010 waren vier (full time) controleurs / handhavers Openbare Ruimte werkzaam, te weten de heer E.P. Berentse en de heer A.R. Janmahomed, de heer B. van Beeren en de heer E. van den Brink. De heer E. van den Brink heeft zijn bevoegdheden echter pas op 23 maart 2010 gekregen. Tot die tijd heeft hij als toezichthouder gefungeerd.
6
De controleurs / handhavers Openbare Ruimte werkten tevens conform een rooster. Het rooster is door de ondernemingsraad goedgekeurd. Er is sprake van wisselende diensten, te weten dagdiensten, avonddiensten en weekenddiensten. De dagdiensten zijn van 07.00 uur tot 16.30 uur. De avonddiensten zijn van 12.30 uur tot 22.00 uur. In het weekend werden alleen dagdiensten gedraaid. Gemiddeld werd één tot twee avonddiensten per week gedraaid. De boabevoegdheden voor de heer A.R. Janmahomed waren toegekend tot 22 februari 2010. Deze zijn inmiddels verlengd. De boabevoegdheden voor de heer E. P. Berentse waren toegekend tot 11 juli 2012. Deze zijn ook verlengd. De heren B. van Beeren en E. van den Brink hebben in de verslagperiode beiden hun BOA-examen opnieuw behaald. De bevoegdheden voor hen zijn dus ook in de verslagperiode verlengd. In de verslagperiode (april 2010) heeft ook de wijziging van de domeinlijst (nieuwe circulaire buitengewoon opsporingsambtenaar plaatsgevonden. Als gevolg van de gewijzigde domeinlijst zijn de aktes van voornoemde BOA’s ambtshalve omgezet naar aktes in domein I, de domein openbare ruimte. Fysieke ondersteuning van de BOA’s Voor de handhaving op afvalstoffen en fietswrakken kunnen de controleurs / handhavers Openbare Ruimte ondersteuning vragen aan de buurtverzorgers (veegwagen) van de afdeling Wijkbeheer. De taken bestaan voornamelijk uit het prikken (openmaken en zoeken naar een adres) van afvalzakken en het slijpen van fietssloten. De handhavers beschikken niet over een geschikt voertuig om dergelijke taken zelf uit te voeren. In de weekenddiensten wordt incidenteel een veegwagen geleend om deze werkzaamheden zelf uit te voeren. In het weekend zijn de buurtverzorgers immers niet allemaal werkzaam. Juridische ondersteuning en beleidvorming De juridische ondersteuning van de BOA’s is een taak van de coördinator van het Team Handhaving. Juridische ondersteuning (beleidvorming en bestuursrechtelijke aanschrijvingen) is onmisbaar voor de BOA’s. Zij zijn de schakel tussen de uitvoering en ontwikkeling van het handhavingsbeleid. Zij geven de draagkracht aan de uitvoerbaarheid van de regelgeving. Als lokale overheid dient er continu geanticipeerd te worden op veranderingen in de wet en regelgeving. In het verleden is deze doelstelling niet behaald, waardoor de draagkracht (uitvoerbaarheid) van de regelgeving momenteel als matig wordt ervaren. In 2010 is men verder gegaan met de inhaalslag in uitvoeringsprotocollen, aanwijzingsbesluiten en standaardbrieven. Door de vele ontwikkelingen op velerlei gebied (organisatorisch en wetstechnisch) en de minimale capaciteit (1 fte, minus 20% coördinatietaken) gaat de inhaalslag niet zo snel als gewenst. Daarbij dient te worden opgemerkt dat de komst van de Wet administratieve bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en een nieuw systeem veel tijd heeft gekost van de coördinator van het team waarin de BOA’s werkzaam zijn. 5. HULPMIDDELEN / KENMERKEN Voertuigen De controleurs / handhavers Openbare Ruimte beschikten in 2010 over één voertuig. Een Opel Corsa met blauwe striping, voorzien van de opdruk “Toezicht & Handhaving”. Dit voertuig is reeds afgeschreven. Er loopt sinds 2008 een aanbestedingsprocedure voor een twee nieuwe voertuigen voor het gehele team Handhaving (disciplines: bouwen, milieu, brandveiligheid en openbare ruimte). In 2009 zijn de eisen en wensen voor de voertuigen voor de controleurs / handhavers Openbare Ruimte kenbaar gemaakt. Het nieuwe voertuig is uiteindelijk in 2010 besteld en is in december 2010 ontvangen. Het betreft een elektrisch voertuig van het merk Fiad Fiorino. Door de vele opstartproblemen met het voertuig is het oude voertuig ook geregeld nog gebruikt.
7
Kleding & accessoires De controleurs / handhavers Openbare Ruimte droegen in 2010 nog een uniform waarbij duidelijk is aangegeven dat zij optreden namens de gemeentelijke organisatie. Deze uniformen zijn duidelijk herkenbaar en geven een gezagdragende indruk. Politie en buitengewoon opsporingsambtenaren in omliggende gemeenten dragen gelijksoortige uniformen. Het uniform bestaat uit een blauwe broek met zwarte bies, een wit overhemd met gemeentelogo, boa-insigne en schuifjes, en een zwarte stropdas. Een zwarte jas met het gemeentelogo, schuifjes en een grote opdruk met de tekst “Handhaving Openbare Ruimte”. De schuifjes zijn bedrukt met het gemeentelogo en de opdruk “Handhaving Openbare Ruimte”. Een uniform heeft een gezagdragende en daardoor preventieve werking. Aangezien de gemeente door justitie is gewezen op het feit dat de broeken niet mogen lijken op het politie-uniform is in 2010 bezien welk ander uniform gekozen kon worden. In 2011 is een andere keuze gemaakt, waarbij gekozen is voor een zwarte broek met een blauwe bies (gemeentekleur). Hierop wordt een zwarte jas gedragen. Ook is voor een andere leverancier gekozen. De uiteindelijke levering heeft lang op zich laten wachten en is uiteindelijk in 2011 geleverd. De oude broeken worden nog wel opgedragen door de BOA’s. Het nieuwe insigne maakt de controleurs / handhavers Openbare Ruimte ook in 2010 en 2011 herkenbaarder voor het publiek. Doel van het boainsigne is het vergroten van de herkenbaarheid van BOA’s in het publieke domein. Duidelijk herkenbare BOA’s dragen bij aan het veiligheidsgevoel van burgers. Daarom heeft de Minister van Justitie besloten om een boa-insigne te laten ontwikkelen. De daaraan verbonden communicatieactiviteiten moeten het voor de burger helder maken dat boa’s burgers niet alleen mogen aanspreken, maar dat zij ook (buitengewone) opsporingsbevoegdheden hebben. C2000 C2000 is het gezamenlijke verbindingsnetwerk van brandweer, ambulance, politie en marechaussee. Doordat met een gezamenlijk communicatiesysteem wordt gewerkt kan er snel en effectief worden samengewerkt. De kwaliteit van hulpverlening, bescherming en beveiliging begint met goede verbindingen. Ongevallen en rampen kunnen er uiteraard niet mee worden voorkomen. Wel kan C2000 er aan bijdragen dat het aantal slachtoffers en de schade beperkt blijft. Dit communicatiesysteem biedt een landelijke dekking voor mobilofoons. Waar iemand van politie, brandweer, politie zich ook bevindt, binnen een halve seconde kan hij of zij radiocontact maken, ook voor het raadplegen van gegevens. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte beschikken niet over politiebevoegdheden (met betrekking tot geweld) en geweldsmiddelen. Zij dragen derhalve geen wapenstokken en/of handboeien. Voor de veiligheid en ten behoeve van de samenwerking met de politie is een aansluiting op het netwerk noodzakelijk. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte beschikken over een mobiele telefoon en kunnen bij nood naar de meldkamer van het wijkteam Diemen bellen. Dit is uiteraard niet het beste middel als snel gehandeld moet worden bij gevaar of een aanhouding. De portofoons zouden hier uitkomst moeten bieden. In 2009 is een aanvraag voor een aansluiting op het netwerk C 2000 bij Justitie ingediend. In september 2009 is de aanvraag toegekend en zijn de controleurs/ handhavers Openbare Ruimte aangesloten op het netwerk C 2000. In de verslagperiode is derhalve van het netwerk C2000 gebruik gemaakt. Automatisering Begin 2010 is het Team Handhaving zich gaan oriënteren voor een nieuw systeem voor de BOA’s. Hiertoe is een aanbestedingstraject gevolgd en is bij meerdere gemeente bekeken welke applicaties de BOA’s bij hun werkzaamheden ondersteunden. De BOA’s zijn in diverse stadsdelen geweest, maar ook in een aantal vergelijkbare gemeenten. Uiteindelijk is gekozen voor het systeem dat Stadstoezicht in Rotterdam heeft ontwikkeld, te weten het I-THOR. De aanschaf en implementatie van dit systeem heeft in 2011 plaatsgevonden. De bedoeling is dat de BOA’s mobiel kunnen gaan handhaven en dat bonnen kunnen worden geprint. 8
Naast het feit dat de BOA’s systemen kunnen raadplegen op straat (RDW, GBA en VIS) is ook het HAS van stadstoezicht Rotterdam (handhavingsapplicatiesysteem) aangeschaft. Hierin kunnen alle overtredingen worden vermeld en kunnen de BOA’s met behulp van een eenvoudig doorloopschema een goed proces-verbaal van bevindingen opmaken en kunnen zij ook brieven genereren. Met behulp van het voornoemde programma kan managementinformatie eenvoudig worden gegenereerd en kan de huidige stand van zaken op ieder moment worden gegeven. Naast deze verandering, dienen de bestuurlijke strafbeschikkingen voortaan ook rechtstreeks aan het Centraal Justitieel Incasso Bureau (verder CJIB) te worden aangeleverd middels de transactiemodule van het CJIB. Voorheen gingen de bestuurlijke strafbeschikkingen voor overlastfeiten nog naar het RICO (verwerkingseenheid van bonnen bij de politie), maar nu worden de bestuurlijke strafbeschikkingen rechtstreeks in het systeem van het CJIB ingevoerd. De ervaringen met dit systeem, de transactiemodule, zijn zeer positief. Naast het feit dat de bestuurlijke strafbeschikkingen rechtstreeks aan het CJIB worden aangeleverd, voeren de BOA’s met ingang van 1 september 2011 ook de Mulderbeschikkingen zonder tussenkomst van de politie middels de transactiemodule aan.
6. POLITIEBEVOEGDHEDEN/GEWELDSMIDDELEN Geweldsmiddelen Aan buitengewoon opsporingsambtenaren kunnen politiebevoegdheden (met betrekking tot geweld) en geweldsmiddelen worden toegekend. Hiervoor dient de boa te voldoen aan een aantal criteria. Het formele kader voor de toekenning van de bevoegdheid tot bewapening aan buitengewoon opsporingsambtenaren wordt bepaald door artikel 3a van de Wet wapens en munitie (WWM), de Regeling wapens en munitie (RWM) en artikel 8, eerste en derde lid van de Politiewet. Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de RWM wordt een bewapeningsvoorschrift slechts verleend indien en voor zolang de noodzaak tot bewapening aannemelijk is en de bekwaamheid van de buitengewoon opsporingsambtenaar in de omgang met het wapen en de munitie is aangetoond. Daarnaast geldt een aparte bekwaamheidseis voor boa’s aan wie de politiebevoegdheden dan wel de politiebevoegdheden in combinatie met geweldsmiddelen is toegekend. Zij dienen jaarlijks te voldoen aan de bekwaamheidseisen die zijn vastgesteld in de Regeling Toetsing Geweldsbeheersing Buitengewoon opsporingsambtenaar (RTGB). Bij het toekennen van bewapening wordt mede vanuit de doelstellingen van de WWM, een restrictief beleid gevoerd, welke zich laat verwoorden door een “nee, tenzij…” standpunt. Daarbij wordt de circulaire functielijst buitengewoon opsporingsambtenaar als richtsnoer gehanteerd. In het overzicht wordt per functie (categorie) de maximale toe te kennen politiebevoegdheden en geweldsmiddelen vermeld. Elke aanvraag om politiebevoegdheden en geweldsmiddelen wordt afzonderlijk beoordeeld aan de hand van de circulaire functielijst buitengewoon opsporingsambtenaar alsmede de criteria in de circulaire toekenning van politiebevoegdheden en geweldsmiddelen aan buitengewoon opsporingsambtenaren. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte beschikken, zoals reeds eerder is aangegeven, niet over politiebevoegdheden en geweldsmiddelen. Om toch de veiligheid van de controleurs / handhavers Openbare Ruimte te waarborgen, werken zij de avonddiensten in koppels.
9
Daarnaast werd, zoals tevens eerder is opgemerkt, in de verslagperiode een aansluiting op het C 2000 netwerk gerealiseerd. Als er slechts één handhaver op dienst is, wordt veelal de samenwerking met de buurtregisseur van de politie gezocht. Opgemerkt moet worden dat de BOA’s in oktober 2011 een weerbaarheidstraining hebben gevolgd. De BOA’s hebben hier een certificaat voor ontvangen.
7. PERCENTAGE STRAFRECHTELIJKE HANDHAVING In 2010 is ervoor gekozen om de controleurs / handhavers Openbare Ruimte met name bestuursrechtelijk te laten optreden (behoudens de handhaving van de blauwe zone en afvalovertredingen). Van belang was dat de inwoners van de gemeente Diemen ervan op de hoogte waren dat er controleurs / handhavers Openbare Ruimte in dienst waren. Er is veel aandacht besteed aan aspecten om goed te kunnen handhaven, te weten:
Het kenbaar maken van de regelgeving voor de doelgroep (communicatie naar burgers en bedrijven) als ook voor de handhavers (uitvoerbaarheid); Zorg dragen voor draagvlak voor de regelgeving.
Zij hebben in de verslagperiode wederom relatief veel waarschuwingen uitgedeeld en hebben op een aantal gebieden bestuursrechtelijke aanschrijvingen verzonden, zoals bijvoorbeeld voor autowrakken, defecte voertuigen en fietswrakken. Op een aantal gebieden hebben zij strafrechtelijk opgetreden, met name op het gebied van het foutief aanbieden van huishoudelijk afval en op het gebied van parkeren. Het percentage strafrechtelijke handhaving versus bestuursrechtelijke handhaving (inclusief waarschuwingen) in de verslagperiode ligt dan ook op 40% versus 60%.
OPTREDEN ALS BOA De controleurs / handhavers Openbare Ruimte treden zowel op als toezichthouder en als BOA. Het optreden als toezichthouder of als BOA kan van moment tot moment verschillen. In de gemeente Diemen wordt niet expliciet bijgehouden wanneer men daadwerkelijk als BOA optreedt. Vastgesteld kan worden dat op de momenten dat strafrechtelijk werd opgetreden sprake is van handelen van een BOA.
8. AANTAL STRAFBARE FEITEN Aantal BSB’s:
38
Aantal Mulders:
2637
Aantal tikverbalen:
16
Aantal gepleegde interventies:
zie bijlagen
Aantal assistenties:
1
10
9. INCIDENTEN VAN GEWELD In de verslagperiode hebben alle buitengewoon opsporingsambtenaren (4) met geweld te maken gehad. Zij hebben een agressieregistratieformulier ingevuld als gevolg van een aantal voorvallen. In totaal hebben zich in 2010 drie voorvallen voorgedaan. Bij alle drie de voorvallen waren twee BOA’s gezamenlijk aan het controleren. Bij één voorval is assistentie van de politie gevraagd, middels de noodknop van C2000 (en de politie kwam ook zeer spoedig). Dat incident deed zich voor bij de controle van de blauwe zone. Een tweede voorval deed zich voor bij het controleren op verkeersvoorschriften en derde voorval vond plaats als gevolg van een uitgeschreven boete, waarbij men verhaal kwam doen op het gemeentehuis. De voorvallen betroffen allemaal verbaal agressief geweld, met eenmaal een fysieke doodsbedreiging en eenmaal bijna fysiek geweld. Van daadwerkelijke geweldspleging is geen sprake geweest. In geen van de gevallen hebben de buitengewoon opsporingsambtenaren aangifte gedaan. Wel is van de voorvallen melding gemaakt bij de politie. In 2011 hebben zich eveneens drie voorvallen voorgedaan. Van alle gevallen hebben de betrokken BOA’s een agressieformulier ingevuld. Eén voorval betrof het verbaal geweld, waarbij medewerkers van de politie toevallig aanwezig waren. Overtreder weigerde mee te werken aan het verschaffen van inlichtingen en is vervolgens na diverse verbale uitingen meegenomen naar het bureau voor verhoor. Een tweede voorval betrof verbaal geweld (schelden) en het laatste voorval betrof belediging van de BOA bij een parkeercontrole. Van alle agressieformulieren is een kopie naar Justitie toegezonden.
10. OVERIGE INCIDENTEN Er hebben zich in de verslagperiode, behoudens voornoemde incidenten, geen andere voorvallen gedaan.
11. ASSISTENTVERZOEKEN POLITIE In de verslagperiode is er een assistentverzoek bij de politie ingediend. Dit was bij een blauwe zone controle ten tijde van een voetbalwedstrijd van het Nederlands elftal bij een horecabedrijf.
12. KLACHTEN TEGEN BOA In de verslagperiode zijn er geen schriftelijke klachten ingediend tegen gedragingen van de buitengewoon opsporingsambtenaren.
13. TRAININGEN/OPLEIDINGEN/CURSUSSEN Opleiding en training De controleurs / handhavers Openbare Ruimte beschikken over de bekwaamheid voor de uitoefening van opsporingsbevoegdheid, indien zij daarvoor de vastgestelde basiskennis en vaardigheden bezitten. De bekwaamheid blijkt uit het met goed gevolg hebben afgelegd van een door Onze Minister goedgekeurd examen. Het examen bestaat uit een theoriedeel en uit een praktijkdeel (het schrijven van een eenvoudig proces-verbaal). Het examen dient elke vijf jaar te worden herhaald, voorafgaand aan de aanvraag van een akte van opsporingsbevoegdheid. 11
De gemeente Diemen is verantwoordelijk voor de opleiding van de buitengewoon opsporingsambtenaren. Met het behalen van het algemene BOA-examen beschikken zij over een minimaal kennisniveau dat een BOA moet hebben. Om over de kwaliteiten en kennis te beschikken om vakgericht te handelen als milieuopsporingsambtenaar en parkeercontroleur is het verantwoordelijkheid van de gemeente om hierin te investeren. Dit is ook de reden dat bij het aantrekken van BOA’s in het algemeen enige ervaring wordt vereist. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte van de gemeente Diemen beschikken over voldoende ervaring en potenties op gebied van handhaving om een kwalitatieve bijdrage te kunnen leveren in de beleidsdoelstellingen van de gemeente Diemen. Professionaliseringstraject voor de milieuboa’s In 2008 kwam hier verandering in. Met een nieuw opleidingstraject vanuit het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) zullen de potenties van de controleurs / handhavers Openbare Ruimte in hun hoedanigheid als milieuopsporingsambtenaren nog optimaler worden benut. De potenties van milieuboa’s werden tot nu toe bij de handhaving van de milieuregelgeving nog niet altijd optimaal benut. Dit heeft verschillende oorzaken, zoals het tekortschieten van het strafrechtelijke deel van de BOA, zoals ervaring met het schrijven van Processen-Verbaal, het horen van de verdachte, enzovoort). Op initiatief van het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) zijn daarom maatregelen genomen om milieuboa’s de mogelijkheid te bieden zich weer helemaal bij te scholen op het gebied van weten regelgeving met betrekking tot milieudelicten. In het kader van de professionalisering volgt er na de basisopleiding Buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) dat afgesloten is met een positief CITO- examen, een opleidingstraject voor deze doelgroep. Dit wordt de bijspijkercursus genoemd. De bijspijkeropleiding is bedoeld voor die medewerkers die al langere tijd als milieuboa in dienst van een werkgever zijn. Deze bijspijkeropleiding vormt het eerste onderdeel van het professionaliseringstraject voor de milieuboa’s. De bijspijkeropleiding wordt gevolgd door een traject van permanente her- en bijscholing. Voor de nieuwe milieuboa’s wordt na de basisopleiding Buitengewoon opsporingsambtenaar een vervolgopleiding ontwikkeld. De bijspijkercursus bestaat uit 12 dagen, waarvan 8 op het instituut en 4 op de eigen werkvloer. De permanente her- en bijscholing wordt gedurende 4 jaren een week per jaar wordt gehouden. In het vijfde jaar worden de aktes weer verlengd en begint de cyclus van 5 jaren weer opnieuw. Tijdens de opleiding leren zij: -
de positie kennen van de milieuboa en de positie van de andere partners, zoals die van de werkgever en van de officier van justitie, zowel afzonderlijk als in relatie tot elkaar; over de relatie van het Strafrecht ten opzichte van het Bestuursrecht en de dilemma’s die daarbij spelen; het zelfstandig opmaken van proces-verbaal voor milieudelicten, met inachtneming van de aanwijzing handhaving milieurecht van het Openbaar Ministerie; het aanbieden van een transactie (toekomstige strafbeschikking) voor milieudelicten; het vervullen van de oog- en oorfunctie voor opsporingsdiensten en politie met betrekking tot zware of complexe milieudelicten of andere delicten; het overdragen van aanvankelijk als eenvoudige ingeschatte maar toch complex milieudelicten aan opsporingsdiensten of politie; 12
-
het ondersteunen van de politie en andere opsporingsdiensten bij gecompliceerde of zware milieudelicten; het deelnemen aan opsporingsonderzoeken naar milieudelicten onder leiding van het Functioneel Parket en handhavingprojecten in samenwerking met politie, andere bijzondere opsporingsambtenaren of bestuurlijke toezichthouders.
De heer E.P. Berentse start de bijspijkeropleiding in november 2011. De overige BOA’s hebben, zoals eerder vermeld, hun BOA-akte in de verslagperiode gehaald. Naast eerdergenoemde weerbaarheidstraining zijn de volgende cursussen gevolgd: A.R. Janmahomed: computercursus office in augustus 2011, algemene wet bestuursrecht, weerbaarheidstraining E.P. Berentse: PV-cursus in november 2010, horecacursus in november 2011, algemene wet bestuursrecht, weerbaarheidstraining B. van Beeren: BOA-examen, algemene wet bestuursrecht, weerbaarheidstraining E. van den Brink: BOA-examen, algemene wet bestuursrecht, weerbaarheidstraining Jaarlijks organiseert het Servicecentrum Handhaving, de Vereniging Stadswerk en THOR een landelijke informatie- en contactdag. Dit is een gelegenheid voor BOA’s, werkzaam op het gebied van de openbare ruimte om kennis op hun vakgebied op te doen en om collega’s van andere gemeenten en instanties te ontmoeten. Actuele en voor alle BOA’s uiterst belangrijke onderwerpen passeren daarbij de revue. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte hebben in de verslagperiode deelgenomen aan de landelijke informatie- en contactdag. 14. THEMA’S IN DE VERSLAGPERIODE JANUARI 2010 – OKTOBER 2011
Samenwerking politie
Verplichting tot samenwerking In de Politiewet is opgenomen dat de controleurs / handhavers Openbare Ruimte in hun hoedanigheid als buitengewoon opsporingsambtenaar, verplicht samen moeten werken met de politie. Als de toezichthouder en direct toezichthouder aanwijzingen geven met het oog op de samenwerking met de politie, dienen de BOA’s deze op grond van het Besluit BOA op te volgen. Ook dienen zij zich op grond van het Besluit BOA de gewenste inlichtingen aan de toezichthouder en direct toezichthouder te verstrekken. In Diemen is de toezichthouder de regiokorpschef van de Regiopolitie Amsterdam-Amstelland. De direct toezichthouder is de Hoofdofficier van Justitie van de Regiopolitie Amsterdam-Amstelland. Steeds duidelijker wordt, dat de politie zich terug trekt uit opsporingsgebieden die ook door bestuursorganen of andere instanties kunnen worden bestreken. Handhaving door gemeenten wordt hierdoor noodzakelijk. Samenwerkingsvlakken Samenwerking kan bijvoorbeeld plaatsvinden door het gezamenlijk surveilleren door politieambtenaren en buitengewoon opsporingsambtenaren op het gebied van de natuur- en milieuwetgeving, maar ook op het gebied van het toezicht houden op evenementen. Zij zijn de sterke arm (algemeen bevoegd) en kunnen daar waar de bevoegdheid van de BOA’s ophoudt, de BOA’s bijstaan. 13
Ook in de verslagperiode is getracht de samenwerking met de politie die in 2008 al gestart was, te intensiveren. Dit uitte zich met name op het gezamenlijk toezicht houden op evenementen, het leggen van contacten met de buurtregisseurs, het gezamenlijk surveilleren in de avond- en de weekenduren als de BOA’s alleen op dienst waren. Voorts is getracht de ogen- en orenfunctie voor de politie te verwezenlijken. In de verslagperiode zijn de BOA’s ook regelmatig aanwezig geweest bij de briefingen van de politie. Gemiddeld genomen gaan de BOA’s twee keer per week naar een politiebriefing.
Wijkgericht werken
De raad heeft in 2006 besloten tot het invoeren van het wijkgericht werken om de wijkbewoners meer te betrekken bij de leefbaarheid in hun wijk. In maart 2007 heeft de raad vervolgens ingestemd met een plan van aanpak. Een van de onderdelen van dit plan van aanpak is het opstellen van het wijkuitvoeringsprogramma (WUP). Burgemeester en wethouders hebben deze programma’s voor 2009 vastgesteld. Met het vaststellen van deze programma’s is het voor de wijkbewoner duidelijk wat de gemeente in, voor of met de wijk gaat doen, met andere woorden wat de bewoners van de gemeente mogen verwachten en waarop de gemeente aanspreekbaar is. Na deze programma’s volgt een tweede fase. De ambitie om het programma uit te breiden met informatie van de andere samenwerkingspartners in de wijk zoals politie, (sociale) verhuurders, Stichting Welzijn Diemen en mogelijk in de toekomst ook vertegenwoordigers van wijkbewoners. De wijkuitvoeringsprogramma’s 2010 en 2011 waren nog sterk aanbodgericht. Hier ligt de uitdaging voor de gemeente om in de nabije toekomst te komen tot een meer vraaggericht, bewonersgericht, wijkuitvoeringsprogramma. In de verslagperiode is hier een behoorlijke slag mee gemaakt. Wijkgericht werken door Controleurs Handhavers Openbare Ruimte De vier controleurs / handhavers Openbare Ruimte zijn niet aan een wijk gekoppeld. Er zijn geen vaste BOA-aanspreekpunten voor de buurt. Eind 2011 is besloten om de BOA’s in 2012 toch voor bepaalde wijken verantwoordelijk te maken. In ieder geval als vast aanspreekpunt voor de wijkcoördinatoren en voor de buurtregisseurs van de politie. In 2012 zal het wijkgericht werken voor de BOA’s gedeeltelijk worden ingevuld. Het aanwijzen van de controleurs / handhavers Openbare Ruimte aan een bepaalde wijk zou een toegevoegde waarde kunnen hebben aan het wijkgericht werken: - Het opbouwen van een netwerk met samenwerkingspartners binnen één wijk; - Het houden van korte lijnen met wijkbewoners en samenwerkingspartners; - Met name het samenwerkingsverband met politie wordt vergroot; - De verantwoordelijkheid ligt bij één persoon; - Een vast aanspreekpunt voor de wijkbewoners; - Handhaving wordt meer bewonersgericht (prioriteiten worden per wijk vastgesteld). De knelpunten daarentegen zijn: - Te weinig capaciteit om een dergelijke opzet te bewerkstelligen; - Nog onvoldoende procesbeschrijvingen van de taken van handhaving (doelstelling 2011) - Prioriteiten zullen per wijk vastgesteld moeten worden; - Om zaken op te kunnen pakken zal voldoende juridische en administratieve ondersteuning aanwezig moeten zijn. De druk op beleidvorming zal stijgen. - Onvoldoende ondersteunende middelen (1 voertuig). 14
Ook in de verslagperiode is regelmatig aangesloten bij de buurtschouwen en bij de wijkschoonmaakacties. Tijdens deze acties hebben de controleurs / handhavers Openbare Ruimte zich met name ingezet om bestuursrechtelijk op te treden tegen autowrakken, fietswrakken en afval en objecten die zonder vergunning op of aan de openbare weg waren geplaatst. Tevens verrichten zij onderzoek naar de eigenaren van voertuigen die voor het schoonmaken van de wijk in de weg staan en verzoeken zij de eigenaren hun voertuig tijdelijk te verplaatsen. Daarnaast zijn zij zichtbaar aanwezig en aanspreekpunt voor de burger (vraaggericht actie ondernemen).
Integraal handhaven
De controleurs / handhavers Openbare Ruimte maken deel uit van het Team Handhaving, waarbij vier disciplines vertegenwoordigd zijn, te weten: Brandveiligheid (1,5 fte) Milieu (2 fte’s) Bouwen (1 fte, tijdelijk 2 fte’s) Openbare Ruimte ( 3 fte’s tot 1 oktober 2009 en vanaf dat moment 4 fte’s) In de gemeente wordt gestreefd naar een meer integrale handhavingsaanpak, waarbij met zowel interne als externe handhavingspartners wordt opgetreden. In de verslagperiode heeft een behoorlijk aantal integrale controles plaatsgevonden. De controleurs / handhavers Openbare Ruimte kunnen voor wat betreft andere disciplines terecht bij hun directe collega’s en kunnen een gezamenlijke controle uitvoeren. Aangezien de BOA’s het meest buiten zijn, vervullen zij de ogen- en orenfunctie voor hun overige collega’s. De trend naar een meer integrale handhavingsstrategie zal in 2012 worden voortgezet. Speciale aandacht verdient de samenwerking met de politie bij het surveilleren in Bergwijkpark waarbij inzet is gepleegd op veiligheidsaspecten. Daarnaast hebben de BOA’s deelgenomen aan het project Verrijn Stuart , waarbij zich in een industriegebied veel problemen in de openbare ruimte voordeed als gevolg van gebouwen die in strijd met de bestemming als bijeenkomstfunctie (kerken en feesten) werden gebruikt.
15. KENGETALLEN Zie bijlagen.
16. TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Handhavingsbeleid (november 2011) Het handhavingsbeleid voor de periode 2011-2014 is gereed. Hierin staan de beleidskaders voor handhaving door het Team Handhaving waar de BOA’s onderdeel van uit maken. De prioriteiten zijn gesteld. Bepaald is inmiddels dat bepaalde overtredingen programmatisch, cyclisch worden gehandhaafd. Handhavingsarrangement (december 2011) In het handhavingsarrangement staan de afspraken die de gemeente met de politie, Groengebied Amstelland en Staatsbosbeheer gaat maken over hoe op te treden tegen bepaalde overtredingen. Er zal een duidelijke taakverdeling zijn en benoemd wordt wie de regie heeft over bepaalde onderwerpen. Daarnaast zal worden aangegeven of juist strafrechtelijk of bestuursrechtelijk of een combinatie van beide strategieën zal worden ingezet.
15
Uitvoeringsprogramma 2012 (december 2011) In het uitvoeringsprogramma van 2012 staat hoeveel uren worden ingezet op bepaalde onderwerpen. Daarnaast wordt programmatisch gehandhaafd en wordt aangegeven wanneer en hoe bepaalde overtredingen worden gehandhaafd. Dit uitvoeringsprogramma zal voor het gehele team en voor alle inspecteurs gelden. Overdracht toezichtstaken horeca (januari 2012) Naar verwachting komen de toezichtstaken vanuit de horeca per 1 januari 2012 naar de gemeente toe. Op dit moment wordt in kaart gebracht hoeveel uren dit de gemeente zal kosten en wie zich daar mee bezig gaat houden. Met name de inspecteur bedrijven, die ook als buitengewoon opsporingsambtenaar is aangewezen, zal zich hier mee bezig moeten houden, tenzij alsnog besloten wordt om deze taken uit te besteden. Mevrouw S. Harini is namelijk aangewezen als BOA in domein II, te weten Milieu en Welzijn. De BOA’s in domein I kunnen bepaalde overtredingen ook handhaven (met name die in de APV zijn genoemd). Zij zullen in ieder geval mee gaan bij integrale controles van de horeca. Betaald parkeren, vergunningenparkeren en uitbreiding blauwe zone(april 2012) In april 2012 zal in de gemeente Diemen een ander parkeerregime gaan gelden. Met de komst van een parkeergarage in het winkelcentrum van Diemen zal in het centrumgebied een betaald parkeren zone worden ingesteld. Voorts zal vergunningenparkeren worden geïntroduceerd voor de ring erom heen. De ring daaromheen wordt, voor zover dat nu al niet het geval is, als blauwe zone gebied aangewezen. Naar verwachting zullen de BOA’s niet ingezet gaan worden om de betaald parkeren zone te handhaven. De uitbreiding van de blauwe zone en het vergunningenparkeren zal wel deel uit gaan maken voor hun taken. Wijkgerichter werken (januari 2012) De BOA’s zullen in 2012 voor een deel deel gaan nemen aan het wijkgericht werken. De eerste acties met betrekking tot wijkgericht werken zijn: inventarisatie ketenpartners en aanspreekpunten in de wijken; presenteren bij die ketenpartners en aanspreekpunten; inventariseren knelpunten op gebied van leefbaarheid en veiligheid; benoemen hotspots handhaving; het promoten van de handhaving (algemeen nummer) in de wijken; mee participeren in wijkschouw, BLVC en overleg met bewoners; De BOA’s zullen hun toezicht en handhavende werkzaamheden wel op het gehele grondgebied van Diemen uitvoeren. Hierin wordt geen onderscheid gemaakt. Werkprocessen (2012) Het jaar 2012 zal verder in het teken staan om de werkprocessen in het programma I-THOR te verwerken en het systeem nader in te vullen.
16
