Openbare Ruimte Heroriëntatie op de Openbare Ruimte
Openbare Ruimte Inspelen op actuele ontwikkelingen
Twee actuele ontwikkelingen vragen om een heroriëntatie op de ontwikkelingen, het beheer en onderhoud van de openbare ruimte: forse bezuinigingen en een terugtrekkende overheid. De openbare ruimte is één van de belangrijkste werkterreinen van een gemeente. Het vormt de fysieke basis voor het openbare leven. Mensen verplaatsen zich en verblijven er. Letterlijk iedereen is afhankelijk van de openbare ruimte, maakt er gebruik van en heeft er een mening over. Tegelijkertijd is de openbare ruimte het belangrijkste kapitaalgoed van een gemeente. Volgens een ruwe schatting ligt de vervangingswaarde in de buurt van € 10.000,- per inwoner. De totale waarde van de openbare ruimte bedraagt in een middelgrote gemeente al gauw tussen de 0,5 en 1 miljard euro. Ook met de instandhouding van de openbare ruimte zijn grote bedragen gemoeid. Deze schommelen rond 2% van de vervangingswaarde en lopen in de tientallen miljoenen per jaar. Gemeenten moeten forse bezuinigingen doorvoeren en ontkomen er niet aan om ook de uitgaven aan de openbare ruimte te verminderen. Bezuinigingen op de openbare ruimte kunnen gemakkelijk leiden tot onvrede bij bewoners en ondernemers. Een ander risico is de kapitaalvernietiging die kan optreden bij verkeerde keuzes op korte termijn. Extreme bezuinigingen kunnen er verder toe leiden dat het imago van de gemeente wordt geschaad met alle gevolgen voor de concurrentiepositie t.o.v. andere gemeenten. Het is dus van belang hierin de optimale keuzes te maken. Naast de financiële problematiek waar gemeenten mee kampen, zien we ook de maatschappelijke trend dat de samenleving meer op de voorgrond treedt en dat de overheid zich terugtrekt. Dit betekent dat gemeenten meer in een regierol moeten komen en de samenwerking met andere partners moeten opzoeken. Bijvoorbeeld met woningcorporaties, ondernemers- bewonersverenigingen en belangengroeperingen. We zien vanuit deze partijen steeds meer initiatieven komen op het gebied van de openbare ruimte. Beide ontwikkelingen vragen grote aanpassingen van gemeentelijke organisaties, ook op het gebied van de openbare ruimte. In dit white paper beschrijven we vier thema’s die volgens ons centraal staan in de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie voor wat betreft de openbare ruimte.
Ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie Voor gemeenten is het belangrijk zodanig aanpassingen en ontwikkelingen van de organisatie door te voeren zodat gemeenten beter kunnen inspelen op de actuele ontwikkelingen in de openbare ruimte. Hierbij staan de volgende vier thema’s centraal: Integrale benadering van de openbare ruimte: het vergroten van het vermogen van medewerkers openbare ruimte om onderling samen te werken. Balans in techniek en beleving: het ontwikkelen van het vermogen om technische- en belevingsaspecten met elkaar in balans te brengen. Openbare ruimte als middel: het besef ontwikkelen dat openbare ruimte een middel kan zijn om bredere maatschappelijke doelen te bereiken. Het vergroten van het vermogen van de gemeentelijke organisatie om samen te werken met externe partners op het gebied van de openbare ruimte.
2
Vier thema’s Techniek, beleving, samenleving en samenwerking
1. Integrale benadering van de openbare ruimte De openbare ruimte is onderverdeeld in de specialismen verharding, water, groen, verlichting, mobiliteit enz. Deze specialismen zijn doorgaans sterk gescheiden in de gemeentelijke organisatie. Medewerkers houden zich soms in extreme mate met één specialisme bezig en hebben nauwelijks kennis van de overige specialismen. Dit levert in het algemeen een slecht functionerende openbare ruimte op. Gemeenten doen er goed aan om zich hier in te ontwikkelen. Dit kan onder andere door: een management ontwikkelen dat stuurt op samenwerking en integraliteit kennis bij de medewerkers ontwikkelen over de samenhang en het belang van alle specialismen t.b.v. een integrale benadering van de openbare ruimte training in het samenwerken, inzicht in persoonlijke sterktes en zwaktes 2. Balans tussen techniek en beleving Het overgrote deel van de medewerkers die inrichting en beheer van de openbare ruimte bepalen, doen dit vanuit een technisch-juridisch-financiële achtergrond. Voor een meer subjectief begrip als beleving is in deze benadering weinig plaats. In de maatschappelijke omgeving van de gemeente speelt beleving juist wel een grote rol; publiek en bestuur reageren vaak op basis van emoties en beleving op de openbare ruimte. Een technisch-juridische reactie van de gemeente biedt daarvoor geen oplossing. Door gebruik te maken van belevingsaspecten kan de openbare ruimte gemakkelijker aangepast worden aan de maatschappelijke werkelijkheid en wordt communicatie met bestuur en publiek eenvoudiger. Ook kan er op die manier slimmer bezuinigd worden, op een manier waarbij de belevingskwaliteit wordt ontzien. 3. De openbare ruimte als middel om maatschappelijke doelstellingen te bereiken De al eerder genoemde technische benadering leidt er vaak toe dat de openbare ruimte als doel wordt gezien in plaats van als middel. Door het doel van de openbare ruimte centraal te stellen, kunnen scherpere prioriteiten worden gesteld en heldere keuzes worden gemaakt. Ook kunnen beheer en inrichting van de openbare ruimte bepaalde maatschappelijke doelen ondersteunen, zoals het verhogen van de leefbaarheid of het aantrekken van bezoekers. 4. Het vergroten van het vermogen van de gemeentelijke organisatie om samen te werken met externe partners op het gebied van de openbare ruimte. Op het gebied van de openbare ruimte moet de gemeentelijke organisatie meer dan voorheen de samenwerking zoeken met andere maatschappelijke partners. Tegelijkertijd zien we dat er vanuit de samenleving meer initiatieven ontstaan op het gebied van de openbare ruimte, die lang niet altijd aansluiten bij werkwijze en beleid van de gemeente. De traditionele rol en houding van de gemeente staan een goede samenwerking vaak in de weg. Dit leidt soms tot frustraties bij alle betrokkenen. Om een goede samenwerking mogelijk te maken is in bepaalde opzichten een fundamentele verandering nodig in rol en houding van de gemeentelijke overheid. De gemeente dient veel meer als regisseur op te treden dan als “baas” van de openbare ruimte. En er is meer flexibiliteit er ruimte nodig om maatwerk te leveren. Bij deze verandering moeten de basisverantwoordelijkheden van de gemeente (bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid) in tact blijven.
3
Wat biedt JS Consultancy? Expertise en maatwerk
Wat biedt JS Consultancy? JS Consultancy heeft de expertise in huis uw organisatie te begeleiden bij de implementatie van deze visie en aanpak op de Openbare Ruimte. Dat doen we met doelmatig advies en implementatie door uw vraagstuk als uitgangspunt te nemen. Voor tijdelijke behoefte aan extra capaciteit staan wij u graag bij met ervaren professionals en managers die bekend zijn met onze aanpak op het gebied van Openbare Ruimte. Bij een ontwikkelbehoefte van uw afdeling bieden we incompany trainingen op maat. Een veel gevraagde opleiding is de Regisseur Openbare Ruimte. Hierin krijgen uw professionals inzicht in en visie op het gebied van de Openbare Ruimte. Bovendien worden zij zich ervan bewust en ervaren zij hoe een Regisseur zich beweegt binnen het krachtenveld van de interne organisatie, de politiek, bewoners en externe partijen. JS Consultancy actualiseert haar visie en aanpak op openbare ruimte continue door onderzoek naar succesvolle werkwijzen en het organiseren van expertisetafels. De resultaten worden verwerkt in dit white paper. Wilt u meer weten over dit onderwerp of wilt u een praktijkcasus inbrengen of deelnemen aan een expertisetafel? Neem dan contact op met Guido Termont, directeur Openbare Ruimte, via 06 - 33 32 1961 of GuidoTermont@ jsconsultancy.nl.
JS Consultancy Florapark 7 2012 HK Haarlem Tel.: 023 - 55 123 33
[email protected] www.jsconsultancy.nl
Kennis Kennis van de van de overheid overheid
Diensten Advies Diensten
Interim Advies Werving & Selectie Interim Mobiliteit Werving & Selectie Opleidingen Mobiliteit Opleidingen
Domeinen Sociaal Domeinen Juridisch Sociaal Ruimte & Vastgoed Juridisch HRM Ruimte & Vastgoed Financiën HRM Financiën
Beste Dienstverlener voor de Overheid ADVIES INTERIM OPLEIDINGEN WERVING & SELECTIE MOBILITEIT
AMSTERDAM DEN HAAG DEN BOSCH HAARLEM ZWOLLE
