Handels- en investeringscijfers Nederland-Soedan 1.
Samenvatting en conclusie
Soedan is een bescheiden handelspartner van Nederland. In 2013 bedroeg de waarde van de wederzijdse goederenhandel ruim 100 miljoen euro. De Nederlandse goederenuitvoer nam daarvan krap 84 miljoen voor zijn rekening. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft geringe investeringen (FDI) in Soedan. De gebruikte cijfers van de Economist Intelligence Unit (EIU) in deze notitie zijn inclusief die van Zuid-Soedan. EIU heeft nog geen aparte cijfers en ramingen voor Soedan enerzijds en Zuid-Soedan dat sinds juli 2011 afgescheiden is van Soedan, anderzijds. Ook in veel andere bronnen komt Zuid-Soedan nog niet separaat voor. De CBS-cijfers over de Nederlands-Soedanese goederenhandel houden wel rekening met de nieuwe situatie.
2.
Economie en buitenlandse handel
Soedan heeft in vergelijking met Noord-Afrikaanse landen een lagere welvaart. Het verschil met Libië is daarbij het grootst, terwijl het verschil in inkomen per hoofd met Egypte het geringst is. Het Soedanese BBP per hoofd bedraagt 3.026 US dollar (cijfer voor 2014, PPP/gecorrigeerd voor koopkrachtpariteiten 1, EIU, 20142). Ter vergelijking: het Nederlandse gemiddelde inkomen bedroeg in 2013 43.416 US dollar (OECD, 2014) en het gemiddelde van de EU-28 was 34.265 US dollar. Op de Human Development Index van de VN – deze kijkt iets breder dan enkel het BBP per hoofd, namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/onderwijs – staat Soedan 166e (NL staat 4e). De economie van Soedan liet vorig jaar een redelijke groei zien van 3%. Doordat de bevolking ook groeide – met 2% - lag de welvaartsgroei duidelijk (circa 2%-punt) lager dan 3%. Ook voor 2014 en de komende jaren is dat volgens de Economist Intelligence Unit (EIU) het geval. Dit jaar groeit het BBP naar verwachting met 2,3%. De BBP-groei voor 2015 en 2016 ligt met respectievelijk 3,6% en 3,7% hoger. De bevolkingsgroei ligt daarbij elk jaar rond de 2%. Het Soedanese BBP had vorig jaar een omvang van 66,4 miljard US dollar (EIU, 2014). Dit ongeveer een twaalfde van het Nederlandse BBP (800 miljard US dollar (650 miljard euro)). Soedan komt niet voor op de ranglijst van het World Economic Forum (WEF) over de kwaliteit van het 3
ondernemingsklimaat. Op de ranglijst Doing Business van de Wereldbank – deze ranglijst kijkt naar een geringer aantal indicatoren dan die van het WEF - staat Soedan 160e (van in totaal 189 landen, NL staat 28e en Zuid-Soedan 186). Verder staat Soedan op de 174e plaats op de Corruption Perception Index 2013 van Transparency International (NL 8e, Zuid-Soedan 173e). Op handelsgebied is met name China een bijzonder belangrijke handelspartner van Soedan (zie tabel 2 en 3). Westerse landen zijn relatief onbelangrijk. 1
Dit wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van 10.000 US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 2 De EIU-cijfers in deze notitie zijn inclusief die van Zuid-Soedan. EIU heeft nog geen aparte cijfers en ramingen voor Soedan enerzijds en Zuid-Soedan dat sinds juli 2011 afgescheiden is van Soedan, anderzijds. Ook in veel andere bronnen komt Zuid-Soedan nog niet separaat voor. 3 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.).
In 2012 daalde de uitvoer sterk door het gewapende conflict dat met de afscheiding van Zuid-Soedan gepaard ging (zie tabel 1). Daarna was sprake van een stijging (ondanks het conflict dat in 2013 in Zuid-Soedan zelf vervolgens weer uitbrak). De exportstijging zet zich volgens EIU in 2015 en 2016 door. Maar het uitvoerniveau van 2011 ziet EIU ook in de komende jaren nog niet geëvenaard. Voor de invoer is dit wel het geval. De waarde daarvan ligt volgens EIU in 2016 25% hoger dan in 2011. Per saldo heeft Soedan een tekort op zijn handelsbalans. Tabel 1: Buitenlandse handel (x miljard US dollar, FOB) Invoer
Uitvoer
2011
8.1
9.7
2012
8.1
4.1
2013
8.7
7.1
2014
9.2
7.2
2015
9.7
7.6
2016
10.2
7.7
Bron: Economist Intelligence Unit, 2014 Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland De belangrijkste handelspartners van Soedanese is verreweg China (zie tabel 2A en 2B). 70% van de Soedanese export (met name olie) ging in 2011 naar China. Ook de VAE zijn een belangrijke partner. Nederland is geen belangrijke handelspartner van Soedan. ‘We’ nemen een 53e positie in als belangrijkste exportmarkt (zie tabel 2A). 0,001% van de Soedanese goederenexport ging in 2011 naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste Soedanese exportpartners (bedragen x 1.000 euro, let op Engelse getalsnotatie) Importers
Exported value in 2009
Exported value in 2010
Exported value in 2011
6,510,342
8,682,405
6,448,517
4,253,635
6,252,319
4,539,781
2 United Arab Emirates
681,955
1,073,249
677,413
3 Japan
152,789
371,212
226,371
48,489
113,471
202,664
182,416
107,935
186,632
2,088
1,524
116,696
7 Singapore
67,747
143,874
65,411
8 Egypt
67,067
42,552
46,827
9 Yemen
17,501
1,968
45,953
10 Indonesia
102,734
32,769
40,844
11 Canada
575,164
38,903
40,611
12 France
25,177
26,527
24,529
13 India
118,010
108,576
19,616
14 Iraq
35,014
38,025
18,429
Totale waarde Soedanese goederenexport 1 China
4 Ethiopia 5 Saudi Arabia 6 Italy
15 Jordan
11,118
31,152
15,006
16 Syrian Arab Republic
11,810
8,740
13,731
17 Eritrea
15,837
58,304
13,527
6,944
9,169
11,391
12,689
6,288
11,104
20 Lebanon
8,689
13,662
9,793
21 Tunisia
5,973
4,498
6,827
22 Mexico
2,744
2,693
5,210
17,198
27,292
4,904
24 Greece
2,921
3,759
4,307
25 United States of America
6,607
4,539
4,097
26 Turkey
2,821
1,934
3,756
27 Kuwait
1,079
962
3,551
28 Kenya
1,170
6.78
2,390
458
716
1,397
2,969
6,072
1,252
31 Pakistan
15,992
3,920
1,224
32 Viet Nam
57
234
1,038
33 Algeria
615
288
980
34 Qatar
453
329
870
35 Sweden
450
1,518
786
36 Korea, Republic of
5,675
939
704
38 Libya
1,396
1,354
656
227
53
631
31
24
468
0
0
359
41 Suriname
478
107
308
42Finland
181
288
276
43Spain
464
500
254
44 Poland
460
765
203
45 Thailand
871
983
196
46 Somalia
0
0
163
47 Nigeria
110
133
157
48 Oman
60
165
132
0
9
128
18 Germany 19 Aruba
23 United Kingdom
29 Belgium 30 Bangladesh
38 Russian Federation 39 Uganda 40 Saint Helena
49 Venezuela
50 Bahrain
5
6
108
51 Central African Republic
7
30
107
52 Romania
0
0
103
159
2,697
89
53 Netherlands Bron: ITC, 2014
Als goederenleverancier was Nederland in 2011 voor Soedan het 12 e importland. 1,8% van de totale Soedanese goederenimport was in 2011 afkomstig uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Soedanese importpartners (bedragen x 1.000 euro, let op Engelse getalsnotatie) Exporters Totale waarde Soedanese
Imported value in 2009 Imported value in 2010 Imported value in 2011 6,159,251
8,942,593
6,853,836
1,022,987
1,570,280
1,484,261
2 United Arab Emirates
454,616
1,047,652
590,023
3 Saudi Arabia
466,350
497,595
554,505
4 India
393,321
420,662
447,102
5 Japan
585,865
538,117
424,940
6 Egypt
294,173
459,950
351,497
38,169
31,086
292,370
8 Germany
235,455
836,188
235,439
9 Australia
199,719
160,239
195,886
10 Turkey
273,202
159,840
170,687
11 Korea, Republic of
147,254
237,081
137,994
12 Netherlands
64,980
76,319
124,640
13 Italy
178,229
159,530
114,797
goedereninvoer 1 China
7 Iran (Islamic Republic of)
Bron: ITC, 2014 Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Soedan. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Soedan. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD/WTO). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van de meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Soedan dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Soedanese handelspartners.
Zeer bescheiden handelspartner De handel tussen Nederland en Soedan is voor beide landen relatief en ook uitgedrukt in euro's bescheiden (zie tabel 3, ook voor de uitvoersamenstelling). In 2013 heeft Nederland voor bijna 84 miljoen euro aan goederen naar Soedan geëxporteerd; 5,6% minder (5 miljoen euro) dan in 2012. Over de periode januari-juli 2014 voerde Nederland voor 48,2 miljoen euro aan goederen uit naar Soedan. Indien de export in de resterende vijf maanden vergelijkbaar qua omvang is, komt de uitvoerwaarde over geheel 2014 op ongeveer hetzelfde niveau uit als in 2013. Nederland importeerde in 2013 voor krap 20 miljoen euro aan goederen uit Soedan (zie tabel 4, ook voor de invoersamenstelling). Dit is ruim het dubbele als in 2012. Over de periode januari-juli 2014 voerde Nederland voor 11,6 miljoen euro aan Soedanese goederen in. Indien de import in de resterende vijf maanden vergelijkbaar qua omvang is, komt de invoerwaarde over geheel 2014 op ongeveer hetzelfde niveau uit als in 2013. Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Soedan, bedragen x 1.000 euro volgens SITC-indeling 2010 2011 2012 Totaal Nederlandse goederenuitvoer 83.996 105.240 89.869 0 Voeding en levende dieren 26.853 24.824 31.986 1 Dranken en tabak 2.435 5.141 4.551 2 Grondstoffen 1.750 1.319 3.232 3 Minerale brandstoffen 560 134 410 4 Dierlijke en plantaardige oliën 267 x 151 5 Chemische producten 14.206 15.157 13.268 6 Fabricaten 7.117 7.508 3.348 7 Machines en vervoermaterieel 28.308 48.214 30.182 8 Diverse gefabriceerde goederen 2.143 2.606 2.550 9 Niet afzonderlijk genoemde goederen 358 x 191
2013 83.898 27.349 3.155 1.789 659 16 11.766 9.034 26.731 2.926 472
Bron: CBS, 2014.
Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Soedan, bedragen x 1.000 euro volgens SITC-indeling
Totale Nederlandse goedereninvoer 0 Voeding en levende dieren 1 Dranken en tabak 2 Grondstoffen, niet eetbaar 3 Minerale brandstoffen 4 Dierlijke en plantaardige oliën 5 Chemische producten 6 Fabricaten 7 Machines en vervoermaterieel 8 Diverse gefabriceerde goederen 9 Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, 2014.
2010 14.086 x . 537 1 . x 92 3.333 292
2011 10.112 277 1 376 0 . 7.924 1.427 25 22
2012 8.568 146 0 478 0 0 7.747 139 53 5
2013 19.913 161 . 2.196 . 83 15.605 1.844 10 0
x
60
1
15
3.
Directe buitenlandse investeringen
De waarde van de gecumuleerde directe buitenlandse investeringen (FDI) 4 in Soedan bedroeg volgens de UNCTAD ultimo 2013 29,1 miljard US dollar (stocks/standen) (dit is 43,8% van het BBP), tegenover 1,4 miljard US dollar in 2000. Het Nederlandse aandeel hierin is onbekend, maar zeker niet groot. De oorzaak hiervan is de geringe omvang: door de geringe omvang van de Nederlandse financiële belangen in Soedan, kan de Nederlandsche Bank (DNB) de FDI-cijfers uit privancy-overwegingen namelijk niet publiceren. Anders zouden deze cijfers tot individuele bedrijven te herleiden zijn. Andersom is bij de UNCTAD onbekend hoeveel het bedrijfsleven van Soedan eind 2013 aan directe buitenlandse investeringen (stocks) buiten Soedan zelf had. Ook hierbij kan DNB - door de geringe omvang - niet aangeven hoeveel in Nederland is geïnvesteerd, voor zover er al in Nederland was geïnvesteerd. Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim 935.000 arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het BBP). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, 2013 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/NFIA, 2014.
4
Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de
buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningencourant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed).
