Handboek
Transfer van Innovatie project "VETwin-winModel" Organisatie van de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing als sleutel tot competentieontwikkeling in opleidingscentra en bedrijven
Leonardo da Vinci Project Overdracht van Innovatie - "VETwin-winModel“ Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.
Handboek
Transfer van Innovatie project „VETwin-winModel“ Vormgeving van de vervlechting van beroepsopleiding met professionele bijscholing als sleutel tot competentieontwikkeling in opleidingscentra en ondernemingen
Leonardo da Vinci Project Overdracht van Innovatie - "VETwin-winModel“ Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.
1
VETwin-win handboek
Uitgever: Het VETwin-win-model consortium Auteurs: CERNEI, Nicolae - FRG Timisoara Duits-Roemeense Stichting, (RO) MECHER, Annemarie - FRG Timisoara Duits-Roemeense Stichting, (RO) MICHEL, Herbert - Schweriner Ausbildungszentrum e.V., (DE) Prof.Dr. ERNST, Helmut - Schweriner Ausbildungszentrum e.V., (DE) POLOSKI, Gerd - Schweriner Ausbildungszentrum e.V., (DE) DREWKE, Sven - Schweriner Ausbildungszentrum e.V., (DE) KOPECECK, Harald - Ausbildungsverein der OÖ Bauwirtschaft, (AT) FOEDINGER, Maximilian - Ausbildungsverein der OÖ Bauwirtschaft, (AT) MIKUS, Istvan - Europrofessional Hungary EC, (HU) ZSIBORAS, Agnes - Europrofessional Hungary EC, (HU) NIKEL, Marek - Euro-Projektservis s.r.o., (SK) PEVESTORF, Bernd - abc Bau Ausbildungscentrum M-V, (DE) HÖEFTMANN, Petra - abc Bau Ausbildungscentrum M-V, (DE) VERPLANCKE, Lieselotte - Syntra West vzw, (BE)
Projectcoördinator: Dipl.Ing.oec. Bernd A. PEVESTORF abc Bau Ausbildungscentrum M-V GmbH Fritz-Triddelfitz-Weg 3 18069 Rostock Duitsland Tel.: +49 (0)381 - 80945-0 Fax: +49 (0)381 - 80945-99 E-mail:
[email protected] Internet: www.abc-bau.de Projecthomepage: www.vet-win-win.eu
Alle rechten voorbehouden. © VETwin-win-model consortium, 2012
1
VETwin-win handboek
Inhoud
1.
Inleiding
2.
Situering
3.
Doelstellingen van het project
4.
Het arbeids- en leerproces bij beroepsopleiding en professionele bijscholing
5.
Analyse-instrumenten voor de vormgeving ter vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing
6.
Inhoud van het handboek
6.1
Interviewleidraad voor het bedrijfsbezoek
6.2
Monitoringtool voor analyse van de vervlechting
6.3
Aanvullende analyse-instrumenten
6.4
Modules
6.5
Online competentie- en transferplatform
7.
Praktijkervaringen inzake de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing door de ogen van opleidingscentra
8.
Het economische nut van de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing Bijlagen
I.
Interviewleidraad voor het bedrijfsbezoek
II.
Monitoringtool
III.
Aanvullende analyse-instrumenten
IV.
Modules
3
VETwin-win handboek
1. Inleiding Het nationale agentschap in Duitsland gaf in 2010 groen licht aan het VETwin-winmodel project, ingediend door het Duitse nationale instituut voor beroepsopleiding. In oktober 2010 ging het project van start met een looptijd van 24 maanden. Dit handboek is een van de projectresultaten. Het omvat een monitoringtool en andere analyse-instrumenten, alsook bijhorende modules en leidraden. Op de cd-rom werden alle producten opgenomen, alsook verdere aanvullende modules. De projectresultaten kunnen geraadpleegd worden via: -
Handboek Cd-rom Projectwebsite Transferplatform
2. Situering Waar in grote ondernemingen reeds structuren bestaan voor opleiding binnen het bedrijf en competentieontwikkeling, is het voor kleine en middelgrote ondernemingen vaak nog zoeken om werken en leren met elkaar te verbinden. De Europese Commissie heeft het programma Een Leven Lang Leren ontwikkeld om de uitdagingen die in de maatschappij ontstaan zijn omtrent innovatie en concurrentiekracht een antwoord te bieden: -
Leren en werken zijn geen van elkaar gescheiden fases meer; Verschillende opleidingstypes worden versmolten, vb. beroepsopleiding en professionele bijscholing; Nieuwe leervormen worden gestimuleerd en geoptimaliseerd.
In een project van het Duitse ministerie voor onderwijs werd de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing onderzocht. Na grondige analyse concludeerde men dat competentieontwikkeling en daardoor ook het concurrentievermogen van ondernemingen én opleidingscentra sterk gestimuleerd wordt door de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing in het arbeidsproces. Het VETwin-win-model heeft als doel om deze bestaande projectresultaten samen met de partnerlanden van dit project aan te passen en te implementeren in de praktijk. In dit project gaan we ervan uit dat de vervlechting van beroepsopleiding met professionele bijscholing in eerste instantie op kleine schaal van de ondernemingen en opleidingscentra zelf aangepakt moet worden, maar ook in een bredere context, i.e. het stimuleren van de economie door een betere opleidingsstrategie.
-1-
VETwin-win handboek
Via de projectproducten kunnen de projectpartners ondersteuning bieden om beroeps- en bedrijfsopleiding te versmelten in een geïntegreerd proces van leren en bijleren op de werkvloer. Daarbij is de integratie gericht op het verwerven van werkgerelateerde competenties en tegelijk op gedragswijzigingen van de opgeleide. Einddoel is een kwaliteitsverhoging van het didactisch-methodische leermodel, waarbij leer- en arbeidsproces alsook opleiding en bijscholing optimaal op elkaar afgestemd worden.
3. Doelstellingen van het project Het project beoogt een duurzame borging van competenties en vakmanschap in kmo’s aan de hand van de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing. Kennis- en competentieborging wordt in het bijzonder gestimuleerd door nieuwe kennis en competenties die noodzakelijk zijn op de werkvloer. Daarom is het zaak steeds bij te blijven en bij te leren in het arbeidsproces. Het is aan het management van het bedrijf om daarvoor in een gepaste leerinfrastructuur te voorzien. Een medewerker heeft naast persoonlijke motivatie ook organisatorische ondersteuning van het bedrijf nodig om zijn leergierigheid aan te wakkeren om zo zijn prestaties te verbeteren. In succesvolle kleine en middelgrote ondernemingen is de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing een vast onderdeel van de ondernemingsstrategie. Verschillende analyses binnen bedrijven hebben aangetoond dat de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker door volgende elementen van de vervlechting in het leer- en arbeidsproces wordt bepaald (elementen die alle ondernemingen dus als doel zouden moeten hebben): • De medewerkers worden vooraf over de ondernemingsstrategie en technischtechnologische en organisatorische veranderingen geïnformeerd, • Concrete leerdoelen worden uit de huidige arbeidsprocessen afgeleid, • De leerdoelen hebben betrekking op zowel fundamentele beroepsvereisten alsook op specifieke bedrijfseigen competenties, • De medewerkers worden door het bedrijf aangemoedigd om hun individuele waarden en normen te koppelen aan leren in het kader van de vervlechting van arbeids- en leerproces en om te leren denken als een ondernemer, • De leerprocessen worden verregaand in het arbeidsproces geïntegreerd, • De gestelde leerdoelen omvatten de kennisvereisten van het arbeidsproces, • Het bijscholingsproces vindt plaats in heterogene groepen en is steeds nuttig voor alle medewerkers. De vervlechting van opleiding en bijscholing binnen de onderneming wordt bovendien nog efficiënter wanneer aan volgende voorwaarden is voldaan: • • • • • •
-2-
Het bedrijf heeft eigen mentoren/trainers, Deze mentors/trainers beschikken over geschikte tools en voorzieningen, Leidinggevenden beschikken over pedagogische competenties, Leerplekken worden systematisch in de buurt van de werkplek ingericht (leereilanden) Medewerkers in opleiding worden in het bijzonder betrokken bij nieuwe processen binnen het bedrijf, (Ervaren) medewerkers krijgen de kans om opleiding te volgen in buitenlandse ondernemingen,
•
Wisselwerking tussen leidinggevenden en ervaren en op te leiden medewerkers enerzijds en scholen anderzijds verhoogt de kans op instroom van gekwalificeerde medewerkers.
Gegevens uit het vorige nationale project tonen aan dat de de vervlechting van beroepsopleiding en professionele arbeidsproces vier varianten kent: • • • •
bijscholing
in het
Vervlechten van beroepsopleiding met (elementen van) professionele bijscholing Vervlechten van professionele bijscholing met (elementen van) beroepsopleiding, Het simultaan op elkaar afstemmen van beroepsopleiding en professionele bijscholing, Aparte opleidingsbouwstenen die als verbindingselement dienen tussen beroepsopleiding en professionele bijscholing.
Verder werd ook aangetoond dat: •
Voor de vervlechting binnen de onderneming een infrastructuur voorhanden moet zijn, die de ontwikkeling van beroeps- en bedrijfseigen competenties mogelijk maakt,
•
De opbouw van personeels- en organisatieontwikkeling en de daarbij horende structuur een lange-termijn proces binnen de onderneming is,
•
Dat ondernemingen met minder dan 50 medewerkers eerder uitzonderlijk in staat zijn om a.h.v. interne maatregelen zelf vorm te geven aan de versmelting van opleiding en bijscholing. Vaak is externe ondersteuning nodig bij het opzetten van de infrastructuur.
Het succes van de vervlechting van opleiding met professionele bijscholing hangt vooral af van het creëren van gunstige leeromstandigheden binnen het bedrijf. Een leerbevorderende infrastructuur en bruikbare ondersteunende elementen zijn hierbij essentieel. Een gunstige infrastructuur omvat persoonsgebonden voorwaarden alsook materiële en instrumentele voorwaarden. Een onderneming kan zelf de nodige infrastructuur creëren of zich hierin laten bijstaan door een externe partner. We kunnen besluiten dat de vervlechting van opleiding met professionele bijscholing als optimale strategie kan dienen voor de personeelsontwikkeling in kleine ondernemingen. Doelgroepen die het project beoogt: Doelgroepen zijn o.a.: -
Management van opleidingscentra in opleiding en bijscholing, Trainers, docenten en mentors in opleidingscentra, loopbaanbegeleiders binnen ondernemingen, Management en opleidingsverantwoordelijken in kmo’s, Trainers in competentieontwikkeling(scentra), Opleidingsverstrekkers allerhande.
-3-
VETwin-win handboek
4. Arbeids- en leerproces in opleiding en professionele bijscholing Een leerproces wordt maar opgestart wanneer de nood daaraan erkend wordt binnen het arbeidsproces, m.a.w. wanneer men er zich van bewust is dat voor bepaalde taken en veranderprocessen de huidige, aanwezige competenties niet volstaan. Het verschil tussen de vereiste en de aanwezige competenties kan d.m.v. een competentiemeting in kaart worden gebracht. Die de vervlechting van opleiding met professionele bijscholing komt in de praktijk voor in de vier besproken varianten. Vervlechten van beroepsopleiding met elementen van professionele bijscholing Bij het integreren van opleiding met elementen van bijscholing verwerven de op te leiden medewerkers specifieke, bedrijfseigen competenties (bijkomende kwalificaties, bijkomende rechten) waardoor ze zich beter kunnen aanpassen aan technisch-technologische veranderingen binnen de onderneming en er ook actief toe kunnen bijdragen. Deze specifieke competenties worden overwegend verworven door werken en leren met elkaar te combineren. Ook het verwerven van methodische en sociaal-culturele competenties is van belang. Deze specifieke competenties zijn voornamelijk op het bedrijf (de werkplek) georiënteerd. Ze dragen daarnaast ook bij tot de ontwikkeling van het individuele profiel.
Vervlechten van professionele bijscholing met elementen van beroepsopleiding Bij deze mix verwerven op te leiden medewerkers professionele basiscompetenties die bij de uitvoering van een specifieke taak (operationele handeling, een activiteit) horen. De leerinhoud wordt meestal in een systematische vorm gegoten en aangeleerd, en door overheden erkend en gecertificeerd.
Het simultaan op elkaar afstemmen van beroepsopleiding en professionele bijscholing Wanneer opleiding en bijscholing samenvallen verwerven opgeleide en op te leiden medewerkers tegelijk en samen beroepscompetenties (basiscompetenties die horen bij de job alsook specifieke bedrijfsgebonden competenties), die de uitvoer van dagdagelijkse taken mogelijk maken. Het vervlechten van beroepsopleiding en bijscholing in bedrijven kan vele vormen aannemen. Allemaal bieden ze bedrijven de mogelijkheid om optimaal concrete bedrijfsdoelstellingen inzake competentieverwerving te halen en dit op de meest geschikte manier voor het bedrijf in kwestie.
-4-
Afbeelding: Struktuurvarianten van de vervlechting
Bijscholing
Opleiding
Vervlechten van beroepsopleiding met (elementen van) professionele bijscholing
Bijscholing
Bijscholing
Bijscholing
Opleiding
Opleiding
Opleiding
Het simultaan op elkaar Vervlechten van afstemmen van professionele bijscholing met beroepsopleiding en (elementen van) professionele bijscholing beroepsopleiding
Aparte opleidingsbouwstenen die als verbindingselement dienen tussen beroepsopleiding en professionele bijscholing
5. Analyse-instrumenten voor de vervlechting Een vervlechting van beroepsopleiding met professionele bijscholing vereist een analyse binnen de onderneming van de huidige stand van zaken. Dergelijke analyses vinden plaats bij: • de twee verschillende intermediairen: o kmo’s, o opleidingscentra, en anderzijds op: • de drie niveaus binnen de bedrijfsstructuur: o personeel, o middelen, o materiaal. Op basis van de resultaten van analyse kan dan verder gebouwd worden aan de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing binnen de kmo.
-5-
VETwin-win handboek
basisanalyse met de monitoringtool
vervolganalyse met aanvullende analyseinstrumenten
monitoringtool 4 x 14 onderdelen met stellingen en vragen
aanvullende analyseinstrumenten
vormgeving van de vervlechting met modules en leidraden
modules
Afbeelding: Onderdelen van de analyse en de vormgeving Aan de hand van een consequente vormgeving en het op elkaar afstemmen van de onderdelen • interviewleidraad voor het bedrijfsbezoek • monitoringtool • aanvullende analyse-instrumenten en • de aanvullende modules en leidraden voor de vormgeving komen we tot een grondige analyse en vormgeving van de vervlechting van beroepsopleiding met professionele bijscholing binnen de kmo.
6. Inhoud van het handboek Het handboek is het belangrijkste projectproduct en omvat alle instrumenten, modules en leidraden. Op basis van het handboek kunnen opleidingsverstrekkers in zowel beroepsopleiding als professionele bijscholing op een onderbouwde en diepgaande manier advies verlenen. Het omvat een inleiding tot de thematiek alsook een leidraad. Het gebruik van de map met losse bladen verhoogt de gebruiksvriendelijkheid en flexibiliteit. De bladen kunnen probleemloos aangevuld, verwisseld en gekopieerd worden. Op die manier kan elke partner of toekomstige gebruiker de inhoud van het handboek actualiseren en inhouden toevoegen. De afzonderlijke instrumenten, modules en leidraden kunnen te allen tijde uit het handboek worden gehaald en kunnen zo los van het handboek gebruikt worden.
-6-
6.1 Interviewleidraad voor het bedrijfsbezoek Met de interviews in kmo’s willen we: •
betrouwbare gegevens verzamelen over de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing en dit voor wat betreft opleiding, bijscholing, vervlechting en didactische vormgeving in het arbeidsproces,
•
motieven en beweegredenen leren kennen waarom het HR-beleid al dan niet gericht is op de ondernemingsstrategie, kerncompetenties, innovatieprocessen, tradities, USP’s.
•
aanwijzingen vinden of en hoe een externe opleidingscoach een onderneming kan ondersteunen en wat voor soort ondersteuning een onderneming zou overwegen en welke niet.
•
karakteristieken en bijzonderheden detecteren in bepaalde types van ondernemingen of opleidingscentra.
6.2 Monitoringtool voor analyse van de vervlechting De monitoringtool is hét sleutelinstrument van het handboek. De resultaten die voortkomen uit het gebruik van de tool vormen de basis voor verdere activiteiten in functie van de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing in kmo’s. In het handboek zijn aan elkaar gelinkte analyse-instrumenten terug te vinden, alsook modules en verdere info die nuttig kunnen zijn bij de opbouw van een strategie omtrent “vervlechtingsprocessen” en als ondersteuning kunnen dienen voor de opleidingsverstrekker. De monitoringtool is daarom een geschikt instrument voor een succesvolle analyse binnen ondernemingen waarbij specifieke details omtrent opleiding in kaart kunnen worden gebracht. De monitoringtool werd opgesplitst in de volgende vier blokken: •
A Beroepsopleiding in de onderneming,
•
B Professionele bijscholing in de onderneming,
•
C Proces-geïntegreerde vervlechting en
•
D Didactisch-methodische vervlechting van leer- en arbeidsprocessen.
Deze blokken omvatten in het handboek telkens 14 vragen of stellingen die van een antwoord moeten worden voorzien. De antwoorden die kunnen worden gegeven en waaraan een actievoorstel gekoppeld wordt zijn:
-7-
VETwin-win handboek
nee Dit was tot nog toe niet aan de orde binnen onze onderneming.
nogal Dit is aan de orde binnen onze onderneming maar er werd tot nog toe geen aandacht aan besteed.
zeker Dit is absoluut aan de orde binnen onze onderneming en krijgt voortdurend aandacht.
Op basis van de resultaten worden ondersteunende analyse- en andere instrumenten gesuggereerd: • • •
Aanvullende analyse-instrumenten, Aanvullende modules, Leidraden.
Het handboek wordt verder ook nog aangevuld met een cd-rom waarop alle inhouden van het handboek zelf, alsook “aanvullend materiaal” komt te staan. Dat “aanvullend materiaal” is bedoeld als uitbreiding van het bestaande kennisaanbod en van de monitoringtool. Het “aanvullend materiaal” komt enkel op de cd-rom te staan en wordt ter beschikking gesteld in de taal van de desbetreffende projectpartner en in het Engels. Het dient ook te worden gezien als middel voor continue kennisuitbreiding van toekomstige gebruikers.
6.3 Aanvullende analyse-instrumenten De analyse-instrumenten kunnen los van het handboek worden gebruikt. Samen met de monitoringtool dienen ze om de “IST-situatie” inzake beroepsopleiding en professionele bijscholing en vervlechtingsprocessen in kaart te brengen en te evalueren. Ze bieden opleidingsverstrekkers een startpunt voor advies, voor kennismanagement en voor de ontwikkeling van strategieën rond de vervlechtingsprocessen in de beroepsopleiding en bijscholing. •
Leidraad voor het onderzoek naar competentiebehoefte in ondernemingen op basis van de ondernemingsstrategie Deze leidraad maakt het mogelijk noodzakelijke ontwikkelingen en veranderprocessen binnen de onderneming bloot te leggen en om er conclusies uit te trekken voor actuele en toekomstige competentiebehoeften.
•
Professionele en bedrijfsmatige vaardigheden - Test uzelf De resultaten van deze bevraging moeten het mogelijk maken professionele en bedrijfsmatige competenties te beoordelen. Daartoe behoren de vakgebonden, de methodische en de sociale competenties.
•
Kwaliteitsmanagement – Evaluatieformulier voor bedrijfsinterne opleiding - Evaluatie van de leerinhouden - Evaluatie van de samenwerking - Evaluatie van de opleidingsservice
-8-
6.4 Modules Het handboek bevat 7 modules rond de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing. De gebruiker kan de modules naar wens aanvullen en uitbreiden. De modules kunnen eveneens uit het handboek gehaald worden en los van het handboek gebruikt worden. Module 1: „Grondbeginselen en vormvarianten van de vervlechting in de bouwsector en het bedrijfstechnisch domein“ Module 2: „Vormgevingsmodel voor de praktische vervlechting van beroepsopleiding met professionele bijscholing in opleidingscentra en kmo’s“ Module 3: „Zelfgeorganiseerde leerprocessen en leerstimulerende situaties in het arbeidsproces als een aspect van de vervlechting‘ Module 4: „Heterogene leervormen met betrekking tot de leeftijd en de beroeps- en levenservaringen in het kader van simultane vertanding van beroepsopleiding en professionele bijscholing“ Module 5: „Uitgangspunten voor het toekennen van prestatiepunten bij de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing“ Module 6: „Betekenis van internationale competenties in het vervlechtingsproces door uitwisseling over heel Europa van studenten, docenten en vakmensen die opleiding geven“ Module 7: „Professionaliseringsstrategieën en kwalificatieconcepten voor opleidingscentra in het kader van een actieve vormgeving van de vervlechting“
6.5 Online competentie- en transferplatform Voor de adviesverlening en verdere opleiding kan gebruik worden gemaakt van een mediaal competentie- en transferplatform. Het platform dient ook de verdere verspreiding van de projectproducten. De inhoud kan steeds worden aangepast en uitgebreid. Het platform is terug te vinden via: www.vet-win-win.eu/transfer.htm Het omvat o.a.: - de monitoringtool, - interviewleidraden, - de analyse-instrumenten, - modules, instrumenten, - glossarium, - linklijst.
-9-
VETwin-win handboek
7. Praktijkervaringen inzake de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing door de ogen van opleidingscentra (SAZ e.V.) Het opleidingscentrum in Schwerin (SAZ) in Duitsland verleent momenteel advies aan meer dan 800 ondernemingen, voornamelijk in de kunststofbranche en de automatisering. SAZ evolueerde zo steeds meer van een opleider naar een dienstverlener. Hierdoor ontstond de noodzaak aan een manier om de opleidings- en bijscholingsprocessen van de ondernemingen te centraliseren, te sturen en te beheren. Daarom richtte men reeds jaren geleden een stuurgroep op, met leden uit alle branches vertegenwoordigd in het opleidingscentrum in Schwerin. Om alle informatie en activiteiten omtrent de personeelsontwikkeling te kunnen analyseren en te beheren, werd een bedrijvendatabank ontwikkeld, als handig middel voor bedrijfsintern kennismanagement. De opdrachten van de stuurgroep zijn de volgende: - onderhoud van de klantencontacten, - detecteren van de behoefte inzake opleiding en bijscholing, - analyse van mogelijkheden binnen ondernemingen tot integratie in projecten, - sturen van de integratie samen met bedrijfsinterne begeleiders, - opslag van alle relevante info in de bedrijvendatabank, - sector overschrijdende afspraken, - sturen van de informatieflow binnen SAZ gaande van een concrete vraag van een onderneming i.v.m. een bepaalde opleidingsmaatregel tot en met een concreet, uitgewerkt aanbod. Samen met de bedrijfsleiding worden o.a. de volgende domeinen gezamenlijk aangepakt:
Opleiding • huidige opleidingssituatie binnen de onderneming • voorziene opleiding het komend jaar • behoefte aan begeleiding binnen de onderneming Bijscholing • huidige bijscholingssituatie binnen de onderneming • detectie van behoeften via begeleiding • voorstellen van het opleidingsaanbod • gezamenlijk uitwerken van maatregelen Personeelsbestand • onderzoeken van actuele en toekomstige personeelsbehoefte • onderzoek van benodigde profielen Integratie in netwerken en projecten • mogelijkheden tot integratie in netwerken en projecten • type en inhoud van de samenwerking
- 10 -
Voor het SAZ was de nauwe vervlechting van opleiding met bedrijfsinterne bijscholing de sleutel tot succes inzake duurzame personeelsontwikkeling in ondernemingen. Aanvankelijk vroegen ondernemingen vooral om hulp bij het vinden van stagiairs en bij het uitbouwen van hun opleidingsbeleid. Naarmate het vertrouwen in SAZ groeide, breidde stilaan ook de samenwerking verder uit omtrent het hele personeelsbeleid. Vandaag werken reeds 140 kmo’s samen omtrent opleiding en bijscholing. Er worden adviezen gegeven, inhouden en methoden omschreven en uitgevoerd. De opleidingsverstrekkers spelen in deze samenwerking een zeer belangrijke rol. Ze begeleiden het hele leerproces. Tegelijk speelt ook de continue ontwikkeling van personeel en organisatie in beroepsopleidingscentra een steeds grotere rol in vervlechtingsprocessen van beroepsopleiding en bedrijfsinterne bijscholing.
In de bedrijfsinterne bijscholing neemt het leren in heterogene groepen een steeds belangrijkere plaats in. Daarom moeten nieuwe methodes ontwikkeld worden die de nieuwe rol van opleidingspersoneel uitdiepen. Ook op dit gebied is het opleidingscentrum in Schwerin reeds jaren actief. Waar er bij het begin voornamelijk om bedrijfseconomische redenen werd ingezet op dit proces, gaat het vandaag ook om het maximaal benutten van de positieve aspecten van leren in heterogene leeftijdsgroepen. Volgens SAZ e.V. zijn de opleidings- en bijscholingstrajecten in ondernemingen en bij opleidingsverstrekkers niet los te zien van elkaar. Het hele verhaal van leren vanop de werkvloer kan zowel starten uit beroepsopleiding als uit bijscholing, de twee aspecten kunnen elkaar ook wederzijds versterken. De sterke combinatie van leren op en naast de werkvloer heeft vele bedrijven ertoe aangezet om een partnerschap te sluiten met opleidingsverstrekkers en samen een maatproduct te ontwikkelen.
- 11 -
VETwin-win handboek
8. Het economische nut van de vervlechting van beroepsopleiding en professionele bijscholing De mix van beroepsopleiding met professionele bijscholing kan gezien worden als een optimale strategie voor een degelijk personeelsbeleid en daarmee voor een duurzaam competentiebeleid, en wel om de volgende redenen: - het leren en verder leren in het arbeidsproces is uitermate positief voor een duurzaam competentiebeleid in ondernemingen met een gering aantal en dus weinig flexibel inzetbare medewerkers. Levenslang leren wordt een onderdeel van de globale strategie; - medewerkers worden vooraf geïnformeerd over de ondernemingsstrategie, en over technisch-technologische of organisatorische veranderingen. Zo wordt de te volgen weg inzake bedrijfsinterne bijscholing duidelijk; - de concrete leerdoelen worden afgeleid uit actuele arbeidsprocessen en hebben betrekking op zowel de professionele basisvereisten als op bedrijfsspecifieke competenties, daarnaast worden leerprocessen verregaand in het arbeidsproces geïntegreerd; - de medewerker gaat nadenken over zijn individuele waarden en normen van de in het kader van de vervlechting en bekijkt het ook eens van de kant van de ondernemer; - het leren voltrekt zich grotendeels in heterogene groepen en op basis van de meest geschikte leervorm voor de medewerker(s). De positieve aspecten van verschillende leeftijdsgroepen worden duidelijk. Kleine ondernemingen kunnen aan de hand van de vervlechting van beroepsopleiding en bedrijfsinterne bijscholing zeer effectief hun concurrentievermogen versterken en wel omwille van volgende redenen: - kleine ondernemingen kunnen het zich niet permitteren een opdracht door opleiding van medewerkers te laten onderbreken. De tijds- en prestatiedruk en het feit dat er geen vervanging mogelijk is vragen een andere vorm van kwalificatie in vergelijking met grotere ondernemingen; - voor kleine ondernemingen zijn externe opleidingen in de regel niet effectief, omdat geen rekening wordt gehouden met de specifieke vereisten van de werkplek en de daaruit voortkomende specifieke competenties; - voor kleine ondernemingen zijn de bijscholingsmogelijkheden op de opleidingsmarkt vaak te duur. Bovendien is het niet eenvoudig een geschikt opleidingscentrum te vinden, die zelf over alle vereiste competenties beschikt.
- 12 -
