HANDBOEK BOEKHOUDEN VENNOOTSCHAPSBOEKHOUDEN (inclusief verenigingen en stichtingen)
HANDBOEK BOEKHOUDEN VENNOOTSCHAPSBOEKHOUDEN (inclusief verenigingen en stichtingen)
Em. prof. dr. Erik De Lembre Prof. dr. Patricia Everaert Prof. Jan Verhoeye
Derde editie
Antwerpen – Cambridge
Handboek Boekhouden. Vennootschapsboekhouden (inclusief verenigingen en stichtingen). Derde editie Erik De Lembre, Patricia Everaert en Jan Verhoeye
© 2014 Intersentia Antwerpen – Cambridge www.intersentia.be
ISBN 978-94-000-0506-8 D/2014/7849/84 NUR 786
Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.
Voorwoord ‘Handboek boekhouden, een reeks in financiële rapportering’
De eerste uitgave van Handboek Boekhouden dateert van 1977. De doelstelling van het werk (destijds één boekdeel) was de praktische toepassing van de toenmalige wet van 17 juli 1975 op de boekhouding en de jaarrekening van ondernemingen te ondersteunen. Het Handboek Boekhouden beoogt een gedegen theoretische benadering te koppelen aan een praktische handleiding (met veel voorbeelden) en richt zich daardoor tot zowel het onderwijs als de praktijk. In het boek Belgisch boekhoudrecht worden de algemeen aanvaarde boekhoudbeginselen en financiële rapporteringstandaarden behandeld en wordt er gedetailleerd nagegaan op welke wijze de wet van 17 juli 1975 en het Wetboek van Vennootschappen eraan voldoen. Dit boek omvat dan ook een gedetailleerde beschrijving van de regelgeving inzake boekhouden en financiële rapportering in België (inclusief de adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen). In het boek Enkelvoudig boekhouden wordt de boekhouding en financiële rapportering van kleine ondernemingen en zeer kleine verenigingen en stichtingen gedetailleerd onderzocht en geïllustreerd. Het betreft hier ondernemingen en entiteiten die niet het dubbel boekhouden moeten toepassen en dus hun boekhouding op een eenvoudige wijze kunnen voeren (genoemd de enkelvoudige boekhouding). Het boek Dubbel boekhouden richt zich tot ondernemingen die een volledige boekhouding moeten voeren en een jaarrekening moeten opmaken volgens de wettelijk opgelegde schema’s. Veel aandacht wordt geschonken aan de logische samenhang tussen balans, resultatenrekening en resultaatverwerking. Ook de boekhoudtechniek komt aan bod, zodat de lezer met deze basisbeginselen inzicht krijgt in accounting en de opmaak van de jaarrekening. Daarbij worden ook de meest voorkomende transacties van een onderneming besproken en vertaald naar boekhoudkundige termen in de vereiste journaalposten. Zo komen onder meer aan bod: de aankoopcyclus, de verkoopcyclus, de innings- en betalingscyclus, de personeelscyclus, de investeringscyclus, de financieringscyclus en de afsluiting van de boekhouding op jaareinde. Dit boek wordt beschouwd als een inleiding op het boek Vennootschapsboekhouden. Het handboek Vennootschapsboekhouden omvat de gedetailleerde studie van elk van de rubrieken voorzien in de jaarrekening van de onderneming. Zowel waarderingsregels, betekenis van de transacties als boekhoudkundige verwerking verbonden aan een rubriek worden grondig behandeld en uitvoerig geïllustreerd met voorbeelden. Ook de adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN) worden behandeld. De lezer is in staat op basis van dit boek op een concrete manier een jaarrekening conform het Belgische boekhoudrecht op te stellen.
Intersentia
v
Voorwoord
Het handboek IFRS behandelt de IFRS-standaarden op een gedetailleerde wijze. Daarbij worden er IFRS-toepassingen gegeven die overeenstemmen met de toepassingen die in het handboek Vennootschapsboekhouden behandeld worden. Daardoor blijkt op een duidelijke wijze het verschil tussen het Belgische boekhoudrecht en de toepassing van de IFRS. Het handboek Consolidatie sluit de reeks af via een grondige analyse van de geconsolideerde jaarrekening van zowel beursgenoteerde als niet-beursgenoteerde ondernemingen in België. Zowel de eisen vervat in de verplichting om te consolideren, de techniek van het consolideren, als de rubrieken van de geconsolideerde jaarrekening – voor zover verschillend van de individuele jaarrekening – worden uitvoerig behandeld. De auteurs 2014
vi
Intersentia
Inleiding
In dit handboek wordt de jaarrekening van ondernemingen (onderworpen aan het systeem van dubbel boekhouden) als basis genomen. Voor iedere rubriek van de jaarrekening worden alle bepalingen van het boekhoudrecht inzake inhoud, waardering en transacties behandeld, aangevuld met de adviezen van de CBN. Na de inhoudelijke behandeling wordt de praktische vertaling in de boekhouding behandeld en geïllustreerd met tal van voorbeelden. Bij elke rubriek wordt ook aangegeven of er in relatie tot de jaarrekening van (internationale) verenigingen en stichtingen bijzondere aandachtspunten zijn, nl. daar waar de wetgeving op de jaarrekening van (internationale) verenigingen en stichtingen – omwille van de aard van de activiteit – een afwijkende behandeling voorziet. De materie die specifiek van toepassing is voor verenigingen en stichtingen wordt met een lichte arcering aangeduid. Het boek neemt ook een grote reeks van praktische oefeningen op, georganiseerd per hoofdstuk. De auteurs hopen dat door deze benadering een handboek beschikbaar is – voor het hoger onderwijs, waarin de docent voldoende informatie maar ook keuzemogelijkheden vindt voor de te geven leerstof inzake de eindtermen boekhouding, jaarrekening; – voor de accountant, bedrijfsrevisor, financieel directeur, fiscalist, waarin zowel wettelijke bepalingen als tal van voorbeelden dienaangaande uitgewerkt zijn. De auteurs voor dit werk zijn: Em. prof. dr. Erik De Lembre Auteur in 1977 van de eerste versie van het Handboek Boekhouden en grondlegger van deze reeks. Vanuit zijn functie als docent, hoogleraar en gewoon hoogleraar leverde hij talrijke publicaties inzake boekhoudrecht. Dankzij zijn praktijkervaring als bedrijfsrevisor binnen Ernst & Young kon hij het boekhoudrecht ook een praktische benadering geven. Prof. dr. Patricia Everaert Hoofddocent aan de Universiteit Gent en doceert onder meer de vakken Accounting A en Accounting B binnen de faculteit Economie en Bedrijfskunde. Ze leverde talrijke publicaties in internationale tijdschriften en schreef handboeken binnen de domeinen management accounting, analytisch boekhouden en algemeen boekhouden. Intersentia
vii
Inleiding
Prof. Jan Verhoeye Professor aan de Universiteit Gent. Hij heeft een ruime ervaring in het werkveld en is de huidige voorzitter van de Comissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN). Tot slot willen de auteurs hun dank uitspreken aan de vele docenten die hun doorheen de jaren feedback gaven over dit werk. Hierbij denken we in het bijzonder aan Ann Govaerts, Eddy Roegiers, Heidi Vanpoelvoorde (Karel de Grote-Hogeschool), Ann Vanbergen (Katholieke Hogeschool Limburg), Eric Vienne en Fabienne Moeyaert (KHBO), Bart Claessens (Syntra AB-campus Kempen), Greta De Glas, Carine Coppens (Opleidingen Bedrijfsmanagement Mercator, Hogeschool Gent), Carine Patfoort (Opleidingen Bedrijfsmanagement en Office Management, Arteveldehogeschool), Luc Meylaerts (KH Leuven) en Elke Minnaert, Evelien Opdecam en Els Dewielemaker. Feedback van de gebruikers van dit werk ontvangen we graag op
[email protected]. augustus 2014 Em. prof. dr. Erik De Lembre Prof. dr. Patricia Everaert Prof. Jan Verhoeye
viii
Intersentia
Inhoud
DEEL 0
ACHTERGROND EN WETTELIJK KADER
1
WELKE JAARREKENINGEN WORDEN BESTUDEERD? .................................................
3
2 2.1 2.2 2.3 2.4
ONDERNEMINGEN: VOLLEDIGE VERSUS VERKORTE JAARREKENING ............... Ondernemingen ............................................................................................................................. Jaarrekening volgens het volledige schema ................................................................................ Jaarrekening volgens het verkorte schema ................................................................................. Te volgen rekeningenstelsel ..........................................................................................................
3 3 3 4 4
3 3.1 3.2 3.3 3.4
VERENIGINGEN (AL OF NIET INTERNATIONAAL) EN STICHTINGEN ZONDER WINSTOOGMERK: VOLLEDIGE VERSUS VERKORTE JAARREKENING .................. Verenigingen (al of niet internationaal) en stichtingen zonder winstoogmerk .................... Jaarrekening volgens het volledige schema ................................................................................ Jaarrekening volgens het verkorte schema ................................................................................. Te volgen rekeningenstelsel ..........................................................................................................
4 4 5 5 5
4
HOE WORDT DE JAARREKENING BESTUDEERD IN DIT BOEK? ..............................
5
DEEL 1
PASSIVA
HOOFDSTUK 1 KAPITAAL .............................................................................................................................................
Intersentia
9
1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Vorming van het kapitaal..............................................................................................................
10 10 10
2
KAPITAAL BIJ NATUURLIJKE PERSONEN OF BIJ BIJKANTOREN EN CENTRA VAN WERKZAAMHEDEN .......................................................................................................
11
ix
Inhoud
3
x
KAPITAAL IN DE NAAMLOZE VENNOOTSCHAP, DE BESLOTEN VENNOOTSCHAP MET BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID EN DE COMMANDITAIRE VENNOOTSCHAP OP AANDELEN .......................................................................................
12
4 4.1 4.2 4.3 4.4
PRIVÉ-UITGIFTE: OPRICHTING OF KAPITAALVERHOGING IN SPECIËN ............ Beschrijving van de oprichting en kapitaalverhoging............................................................... Boekhoudkundige verwerking van de oprichting of de kapitaalverhoging ........................... Kosten van oprichting en van kapitaalverhoging ...................................................................... Vennoten in gebreke ......................................................................................................................
13 13 16 18 19
5 5.1 5.2
PRIVÉ-UITGIFTE: OPRICHTING OF KAPITAALVERHOGING DOOR INBRENG IN NATURA .................................................................................................................................. Beschrijving van inbreng in natura ............................................................................................. Boekhoudkundige verwerking van de inbreng in natura.........................................................
23 23 23
6 6.1 6.2
OPENBARE UITGIFTE: OPRICHTING OF KAPITAALVERHOGING IN SPECIËN .. Beschrijving van de openbare inschrijving ................................................................................ Boekhoudkundige verwerking.....................................................................................................
25 25 25
7 7.1
30
7.2 7.3
KAPITAALVERHOGING DOOR HERSCHIKKING VAN BESTAAND VERMOGEN .. Kapitaalverhoging door incorporatie van reserves, uitgiftepremies, herwaarderingsmeerwaarden en overgedragen winst ......................................................................................... Kapitaalverhoging door bestemming van de winst van het boekjaar ..................................... Kapitaalverhoging door incorporatie van schulden..................................................................
8 8.1 8.2 8.3 8.4
VERMINDERING VAN HET KAPITAAL .............................................................................. Kapitaalvermindering door terugbetaling.................................................................................. Kapitaalvermindering door ontheffing van de verplichting tot storten ................................. Kapitaalvermindering via aanzuivering van overgedragen verliezen ..................................... Kapitaalvermindering door aanzuivering van verliezen van het lopende boekjaar .............
32 32 33 34 35
9
VOORSCHOT OP DE VERDELING VAN HET NETTO-ACTIEF ....................................
36
10 10.1 10.2 10.3
VOORKEURRECHT ................................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Theoretische prijsbepaling............................................................................................................ Niet-uitoefening van het voorkeurrecht .....................................................................................
37 37 38 38
11
RESULTATENREKENING .........................................................................................................
39
12
TOELICHTING ............................................................................................................................
40
13 13.1 13.2 13.2.1
KAPITAAL BINNEN VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ............................................ Voorstelling..................................................................................................................................... Begrip ‘beginvermogen’ ................................................................................................................ Overgang voor verenigingen die vóór 1 januari 2004 bestonden ...........................................
42 42 43 43
30 32 32
Intersentia
Inhoud
13.2.2 13.2.3 13.3
Verenigingen opgericht vanaf 1 januari 2004 ............................................................................ Veranderingen binnen het beginvermogen................................................................................ Begrip ‘permanente financiering’ ................................................................................................
43 43 43
14
OEFENINGEN ..............................................................................................................................
44
HOOFDSTUK 2 UITGIFTEPREMIES ............................................................................................................................
45
1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Economische betekenis .................................................................................................................
46 46 46
2
KAPITAALVERHOGING VIA PRIVATE INSCHRIJVING.................................................
48
3
KAPITAALVERHOGING VIA OPENBARE INSCHRIJVING............................................
50
4
KAPITAALVERHOGING DOOR INCORPORATIE VAN SCHULDEN ..........................
53
5
AANWENDING VAN UITGIFTEPREMIES ..........................................................................
55
6
WARRANTS NIET VERBONDEN AAN NIEUW UITGEGEVEN AANDELEN............
55
7
RESULTATENREKENING EN TOELICHTING ....................................................................
56
8
CASE: KAPITAAL EN UITGIFTEPREMIES ..........................................................................
56
9
UITGIFTEPREMIE BINNEN VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ..............................
58
10
OEFENINGEN ..............................................................................................................................
58
HOOFDSTUK 3 HERWAARDERINGSMEERWAARDEN..........................................................................................
59
1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Juridische achtergrond ..................................................................................................................
60 60 60
2 2.1 2.2 2.3 2.4
DE GEWONE HERWAARDERING (ART. 57 KB 30/01/2001) ........................................... Begrip .............................................................................................................................................. Bespreking ...................................................................................................................................... Actiefgebonden rendabiliteitsvoorwaarde ................................................................................. Bijkomende rendabiliteitsvoorwaarde voor activa noodzakelijk voor de voortzetting van het bedrijf ................................................................................................................................ Boekhoudkundige verwerking.....................................................................................................
61 61 61 62
2.5
Intersentia
64 66
xi
Inhoud
3 3.1 3.2 3.3
HERWAARDERINGSMEERWAARDEN ONTSTAAN UIT TERUGNAME VAN GEBOEKTE WAARDEVERMINDERINGEN (ART. 100 KB 30/01/2001) ........................ Financiële vaste activa (deelnemingen en effecten) en geldbeleggingen (aandelen) ............ Immateriële en materiële vaste activa met onbeperkte levensduur ........................................ Immateriële en materiële vaste activa met beperkte levensduur .............................................
69 70 71 71
4 4.1 4.2 4.3
OMZETTING VAN HERWAARDERINGSMEERWAARDEN ............................................ Omzetting in kapitaal .................................................................................................................... Incorporatie in het kapitaal van herwaarderingsmeerwaarden en latere minderwaarden.. Aanrekenen van ‘14100 Overgedragen verlies’ op ‘121.. Herwaarderingsmeerwaarden’ ....
72 72 73 73
5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.2
74 74 74 74
5.4 5.5
VERKOOP VAN GEHERWAARDEERDE VASTE ACTIVA ................................................ Algemene principes ....................................................................................................................... Verkoop van geherwaardeerde vaste activa................................................................................ Belastbaarheid van de meerwaarden .......................................................................................... Eerste voorbeeld: Afschrijvingsdeel in herwaarderingsmeerwaarden werd naar reserves overgeboekt ..................................................................................................................... Tweede voorbeeld: Afschrijvingsdeel in herwaarderingsmeerwaarden werd niet naar reserves overgeboekt ..................................................................................................................... Derde voorbeeld: Herwaarderingsmeerwaarde werd omgezet in kapitaal ............................ Diverse opmerkingen ....................................................................................................................
77 77 78
6
RESULTATENREKENING .........................................................................................................
79
7
TOELICHTING ............................................................................................................................
80
8
HERWAARDERINGSMEERWAARDE BIJ VERENIGINGEN EN STICHTINGEN.......
80
9
OEFENINGEN ..............................................................................................................................
80
HOOFDSTUK 4 RESERVES – OVERGEDRAGEN WINST (VERLIES) ..................................................................
81
1 1.1
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling.....................................................................................................................................
82 82
2
VAN RESULTATENREKENING NAAR RESULTAATVERWERKING ............................
82
3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.2 3.3
VENNOOTSCHAPSBELASTING ............................................................................................. Algemene principes van de vennootschapsbelasting ................................................................ Fiscale winst ................................................................................................................................... Tarieven van de vennootschapsbelasting ................................................................................... Globale vermeerdering en uitgespaarde vermeerdering .......................................................... Boekhoudkundige verwerking van de voorafbetaling .............................................................. Boekhoudkundige verwerking van de belastingberekening einde boekjaar .........................
83 83 83 84 84 86 88
5.3
xii
75
Intersentia
Inhoud
3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.4 3.5
Intersentia
3.6
Voorafbetaling = belastingberekening ........................................................................................ Voorafbetaling < belastingberekening ........................................................................................ Voorafbetaling > belastingberekening ........................................................................................ Samenvattend ................................................................................................................................. Regularisering via ontvangst van het aanslagbiljet.................................................................... Bericht van wijziging dat na controle volgt en waartegen de onderneming geen bezwaar indient .............................................................................................................................. Betwiste aanslagen .........................................................................................................................
88 89 90 91 91
4 4.1 4.2 4.3 4.4
ANDERE BELASTINGEN VAN HET BOEKJAAR ................................................................ 98 Onroerende voorheffing ............................................................................................................... 98 Roerende voorheffing .................................................................................................................... 99 Buitenlandse belastingen .............................................................................................................. 99 Samenvatting van de rekeningen i.v.m. belastingen.................................................................. 100
5 5.1 5.2 5.3
BEPALEN VAN HET ‘TE BESTEMMEN RESULTAAT’ ....................................................... Extracomptabel .............................................................................................................................. Boekhoudkundig ........................................................................................................................... Voorstelling.....................................................................................................................................
101 101 101 102
6 6.1 6.2 6.3 6.4
DE RESULTAATVERWERKING .............................................................................................. Algemene principes ....................................................................................................................... Verwerking bij een te bestemmen winst ..................................................................................... Verwerking bij een te verwerken verlies ..................................................................................... Samenvatting resultaatverwerking ..............................................................................................
103 103 104 107 109
7
UITKEERBARE WINST.............................................................................................................. 110
8
WETTELIJKE RESERVE ............................................................................................................. 113
9 9.1 9.2 9.3 9.4
BIJZONDERE VORMEN VAN DIVIDENDEN...................................................................... Interimdividend ............................................................................................................................. Tussentijds dividend ...................................................................................................................... Stockdividend ................................................................................................................................. Keuzedividend................................................................................................................................
114 114 117 119 120
10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6
ONBESCHIKBARE RESERVE BIJ INKOOP VAN EIGEN AANDELEN .......................... Voorwaarde .................................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking van de aankoop eigen aandelen ............................................. Dividenden voor de eigen aandelen ............................................................................................ Waardevermindering op eigen aandelen .................................................................................... Vervreemding van de eigen aandelen ......................................................................................... Waardeloos worden van de eigen aandelen ...............................................................................
121 121 124 125 126 126 129
11 11.1
ANDERE ONBESCHIKBARE RESERVES (13110) ................................................................ 129 Statutaire onbeschikbare reserve ................................................................................................. 129
97 98
xiii
Inhoud
11.2 11.3
Reserve tot aflossing van het kapitaal ......................................................................................... 130 Het overschot op de kapitaalvermindering tot dekking van een voorzienbaar verlies ........ 134
12 12.1 12.2 12.3 12.4
BELASTINGVRIJE RESERVES (13200) ................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Monetaire meerwaarden ............................................................................................................... Gedwongen meerwaarden............................................................................................................ Vrijwillig gerealiseerde meerwaarde ...........................................................................................
13
BESCHIKBARE RESERVES (13300) ......................................................................................... 140
14
OVERGEDRAGEN WINST (14000) – OVERGEDRAGEN VERLIES (14100) ................ 141
15 15.1 15.2
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 141 Rapportering over belastingen ..................................................................................................... 141 Rapportering over de bestemming van de winst of de verwerking van het verlies .............. 144
16
CASE: RESERVES EN OVERGEDRAGEN WINST (VERLIES) .......................................... 145
17 17.1 17.2 17.3 17.4
BESTEMDE FONDSEN EN OVERGEDRAGEN WINST (VERLIES) BINNEN VERENIGINGEN ......................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Resultaatbepaling binnen de vereniging..................................................................................... Bestemming van het resultaat binnen de vereniging ................................................................ ‘Bestemde fondsen’ en hun aanwending .....................................................................................
18
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 149
135 135 136 138 140
146 146 147 148 149
HOOFDSTUK 5 KAPITAALSUBSIDIES ........................................................................................................................ 151
xiv
1 1.1 1.2 1.3 1.4
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Soorten subsidies ........................................................................................................................... Kenmerken van kapitaalsubsidies ............................................................................................... Subsidierecht ..................................................................................................................................
152 152 152 153 153
2
EXPLOITATIESUBSIDIES .......................................................................................................... 154
3
RENTESUBSIDIES ....................................................................................................................... 155
4 4.1 4.2
KAPITAALSUBSIDIES ................................................................................................................ 155 Algemeen principe ........................................................................................................................ 155 Uitgewerkt voorbeeld .................................................................................................................... 155
Intersentia
Inhoud
5 5.1 5.2 6
KAPITAALSUBSIDIES ZONDER VRIJSTELLING VAN VENNOOTSCHAPSBELASTING ............................................................................................................................. 159 Algemeen principe ........................................................................................................................ 159 Uitgewerkt voorbeeld .................................................................................................................... 159
6.1 6.2 6.3
VERKOOP VAN EEN VAST ACTIEF WAARVOOR KAPITAALSUBSIDIE WERD VERKREGEN ................................................................................................................................ Algemeen principe ........................................................................................................................ Uitgewerkt voorbeeld .................................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld met uitgestelde belastingen....................................................................
163 163 163 164
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5
BIJZONDERE GEVALLEN ......................................................................................................... Kapitaalsubsidie waarvan de toezegging na de eerste afschrijving gebeurt ........................... De toekenning wordt over verschillende jaren gespreid .......................................................... Kapitaalsubsidies op activa met onbeperkte levensduur .......................................................... Herziening van kapitaalsubsidies ................................................................................................ Wijziging van de belastingvoet ....................................................................................................
166 166 166 169 169 170
8
RESULTATENREKENING ......................................................................................................... 171
9
TOELICHTING ............................................................................................................................ 171
10
CASE: KAPITAALSUBSIDIES ................................................................................................... 172
11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5
SUBSIDIES BIJ (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .............. Voorstelling jaarrekening en rekeningenstelsel ......................................................................... Omschrijving van kapitaalsubsidies ............................................................................................ Waardering van kapitaalsubsidies ............................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Enkele voorbeelden .......................................................................................................................
12
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 176
174 174 174 175 175 175
HOOFDSTUK 6 VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN – UITGESTELDE BELASTINGEN....... 177 1 1.1 1.2 1.3
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Voorzieningen voor risico’s en kosten......................................................................................... Uitgestelde belastingen .................................................................................................................
2
VOORZIENINGEN VOOR PENSIOENEN EN SOORTGELIJKE VERPLICHTINGEN .................................................................................................................... 181 Actuele situatie ............................................................................................................................... 181 Verplichtingen die voortvloeien uit brugpensioen ................................................................... 182
2.1 2.2
Intersentia
178 178 178 180
xv
Inhoud
3 3.1 3.2
VOORZIENINGEN VOOR BELASTINGEN .......................................................................... 182 Betwiste aanslagen (Advies 128/6) .............................................................................................. 182 Uitspraak ......................................................................................................................................... 183
4 4.1 4.2 4.3 4.4
VOORZIENINGEN VOOR GROTE HERSTELLINGS- EN ONDERHOUDSWERKEN ....................................................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking bij de maandelijkse methode ................................................. Voorzieningen als uitzonderlijke kost .........................................................................................
185 185 185 189 190
5 5.1 5.2 5.3
VOORZIENINGEN VOOR OVERIGE RISICO’S EN KOSTEN ......................................... Voorzieningen voor technische waarborgverplichtingen ........................................................ Voorzieningen voor hangende geschillen................................................................................... Andere voorzieningen...................................................................................................................
191 191 194 195
6 6.1 6.2
UITGESTELDE BELASTINGEN ............................................................................................... 195 Uitgestelde belastingen op kapitaalsubsidies ............................................................................. 195 Uitgestelde belastingen op gerealiseerde meerwaarden ........................................................... 195
7 7.1 7.2
RESULTATENREKENING EN TOELICHTING .................................................................... 200 Resultatenrekening ........................................................................................................................ 200 Toelichting ...................................................................................................................................... 201
8
CASE: VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN ................................................. 201
9
9.1 9.1.1 9.1.2 9.2
VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN BINNEN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN............................................................................................................................. Voorzieningen voor risico’s en kosten......................................................................................... Algemeen ........................................................................................................................................ Voorzieningen voor schenkingen en legaten met terugnemingsrecht ................................... Uitgestelde belastingen .................................................................................................................
10
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 209
204 204 204 204 209
HOOFDSTUK 7 SCHULDEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR ......................................................................................... 211 1 1.1 1.2 1.3
xvi
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Begrippen........................................................................................................................................ Waarderingsregels..........................................................................................................................
212 212 213 216
Intersentia
Inhoud
2
Intersentia
2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6 2.2.7 2.2.8 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3
TERMIJNKREDIET MET GELIJKE KAPITAALAFLOSSING (DEGRESSIEVE PERIODIEKE BETALINGEN) ................................................................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Afsluiten van een leningscontract en ontvangst van het provenu........................................... Kosten bij het afsluiten van de lening ......................................................................................... Rente op de lening in de jaarlijkse methode .............................................................................. Rente op de lening in de maandelijkse methode ....................................................................... Provisiekosten op het nog niet opgenomen kapitaal ................................................................ Aanduiden einde boekjaar van het gedeelte van de lening dat volgend boekjaar vervalt.... Aflossen van de lening .................................................................................................................. Samenvattend schema ................................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld: lening met gelijke kapitaalaflossing (postnumerando) ..................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode .................................................. Uitgewerkt voorbeeld: lening met gelijke kapitaalaflossing (prenumerando) ....................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
216 216 216 217 217 218 219 221 223 223 224 227 227 228 228 230 230 231 231
3 3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3
TERMIJNKREDIET MET ANNUÏTEITEN (GELIJKE BETALINGEN) ........................... Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld: lening met annuïteiten .......................................................................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
232 232 234 234 234 235 236
4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3
TERMIJNKREDIET MET INTEGRALE AFLOSSING OP HET EINDE VAN DE LOOPTIJD (BULLET) ................................................................................................................. Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld: lening met integrale aflossing op het einde van de looptijd ............. Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
237 237 238 238 238 239 240
5 5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2
WENTELKREDIETEN ................................................................................................................ Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld: wentelkrediet .......................................................................................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking.....................................................................................................
240 240 241 241 241 242
xvii
Inhoud
6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.4.1 7.4.2 7.4.3 8
243 243 244 244 245 246 246 248 249
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR SCHULDEN WAARBIJ DE NOMINALE WAARDE DE RENTE OMVAT ...................................................................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een lening, waarbij de nominale waarde de rente omvat ........... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
250 250 250 252 252 252 253 254
8.5.1 8.6 8.6.1 8.6.2 8.7 8.7.1 8.7.2
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR RENTELOZE SCHULDEN EN SCHULDEN MET EEN ABNORMAAL LAGE RENTE........................................................ Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een renteloze schuld, eenmalig terugbetaalbaar op einde looptijd ............................................................................................................................................ Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van schuld met een abnormaal lage rentevoet, eenmalig terugbetaalbaar op einde looptijd................................................................................................ Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een renteloze schuld, terugbetaalbaar in annuïteiten ................. Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een laag rentende schuld, terugbetaalbaar in annuïteiten .......... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking.....................................................................................................
9 9.1 9.2 9.3 9.3.1
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR OBLIGATIELENINGEN............................ Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Beslissing tot uitgifte .....................................................................................................................
8.1 8.2 8.3 8.4 8.4.1 8.4.2 8.5
xviii
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR LENING MET VASTE INTREST OP INITIEEL BEDRAG VAN DE LENING (FINANCIERINGSKREDIET) ............................ Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Berekening van de intrest ten laste van het resultaat ................................................................ Boekingswijze ................................................................................................................................. Uitgewerkt voorbeeld: lening met vaste intrest op initieel kapitaal ........................................ Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
254 254 254 258 261 261 261 262 262 265 265 266 268 268 269 270 270 273 274 274
Intersentia
Inhoud
9.3.2 9.3.3 9.3.4 9.3.5 9.3.6 9.4 9.4.1 9.4.2 9.4.3 9.5
Intekening en storting ................................................................................................................... Agio en disagio............................................................................................................................... Rentebetaling.................................................................................................................................. Terugbetaling op vervaldag .......................................................................................................... Samenvattend schema ................................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een obligatielening........................................................................... Gegevens en aflossingstabel (lineaire methode) ........................................................................ Aflossingstabel (volgens samengestelde intrest) ........................................................................ Boekhoudkundige verwerking (lineaire methode) ................................................................... Warrants bij uitgifte van obligaties ..............................................................................................
274 275 275 276 277 277 277 279 280 283
10 10.1 10.2 10.3 10.3.1 10.3.2
INTRESTSUBSIDIES ................................................................................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een intrestsubsidie ........................................................................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode ..........................................................
286 286 287 287 287 289
11 11.1 11.2
RESULTATENREKENING EN TOELICHTING .................................................................... 290 Resultatenrekening ........................................................................................................................ 290 Toelichting ...................................................................................................................................... 291
12
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 293
APPENDIX: INLEIDENDE BEGRIPPEN UIT DE FINANCIËLE WISKUNDE ............................. 293
HOOFDSTUK 8 SCHULDEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR ................................................................................. 301
Intersentia
1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6 1.2.7 1.3
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Soorten ............................................................................................................................................ Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen ................................................. Financiële schulden (43) ............................................................................................................... Handelsschulden (44) ................................................................................................................... Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (45) ................... Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (46) .................................................................. Schulden uit de bestemming van het resultaat (47) .................................................................. Diverse schulden (48) ................................................................................................................... Algemene waarderingsregels ........................................................................................................
302 302 303 303 303 304 304 304 304 304 304
2 2.1 2.2 2.2.1
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING ............................................................................... Schulden op meer dan één jaar die binnen het boekjaar vervallen (42) ................................ Financiële schulden ....................................................................................................................... Promessen (431) ............................................................................................................................
305 305 305 305
xix
Inhoud
2.2.2 2.2.3 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.7.1 2.7.2 2.8 2.8.1 2.8.2
Acceptkredieten (432) ................................................................................................................... Schulden in rekening-courant (433) ........................................................................................... Handelsschulden (44) ................................................................................................................... Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (45) ......................................... Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (46) .................................................................. Schulden uit bestemming van het resultaat (47) ....................................................................... Diverse schulden (48) ................................................................................................................... Vervallen obligaties en coupons (480) ........................................................................................ Borgtochten, ontvangen in contanten (488) .............................................................................. Bijzondere gevallen........................................................................................................................ Schuld omvat rente ........................................................................................................................ Leningen op afbetaling en soortgelijke .......................................................................................
3
TOELICHTING ............................................................................................................................ 314
4
SCHULDEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR EN DE JAARREKENING VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .......................................... 316
5
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 316
DEEL 2
306 309 311 311 311 312 312 312 312 313 313 313
ACTIVA
HOOFDSTUK 9 OPRICHTINGSKOSTEN .................................................................................................................... 319
xx
1 1.1 1.2 1.3 1.4
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling: volledig en verkort schema ................................................................................... Definities ......................................................................................................................................... Waarderingsregels.......................................................................................................................... Andere gevolgen ............................................................................................................................
320 320 320 322 322
2 2.1 2.2
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING EN WAARDERING BIJ VERWERVING ...... 323 Aanschaffing bij derden: de aankoopprijs (directe waardering) ............................................. 323 Herstructureringskosten ............................................................................................................... 323
3 3.1 3.2
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING EN WAARDERING BIJ WAARDEDALINGEN ................................................................................................................................... 326 Afschrijvingen ................................................................................................................................ 326 Uitzonderlijke afschrijvingen ....................................................................................................... 326
4
TOELICHTING ............................................................................................................................ 328
5
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 328
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 10 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA ...................................................................................................... 329 1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... 330 Voorstelling..................................................................................................................................... 330 Definitie .......................................................................................................................................... 330
2 2.1 2.2 2.3 2.4
VERWERVING ............................................................................................................................. Aanschaffing door aankoop bij derden ....................................................................................... Aanschaffing door eigen werken ................................................................................................. Aanschaffing door inbreng of door verwerving van een bedrijfstak of ondernemingsgeheel Samenvattend schema ...................................................................................................................
331 331 331 333 335
3 3.1 3.2 3.3
WAARDEDALINGEN ................................................................................................................. Waardeverminderingen ................................................................................................................ Afschrijvingen ................................................................................................................................ Samenvattend schema ...................................................................................................................
336 336 336 337
4 4.1 4.2 4.3 4.4
WAARDESTIJGINGEN............................................................................................................... Gewone herwaardering................................................................................................................. Terugneming van waardeverminderingen (art. 100 KB 30/01/2001) .................................... Terugneming van afschrijvingen (CBN Advies 2010/15) ........................................................ Samenvattend schema ...................................................................................................................
338 338 338 338 339
5 5.1 5.2
340 340
5.3
REALISATIE .................................................................................................................................. Verkoop van een niet-geherwaardeerd immaterieel vast actief .............................................. Verkoop van een immaterieel vast actief, geherwaardeerd volgens artikel 100 van het KB van 30/01/2001; de herwaarderingsmeerwaarde werd niet geïncorporeerd in het kapitaal .. Samenvattend schema ...................................................................................................................
6
KOSTEN VAN ONDERZOEK EN ONTWIKKELING ......................................................... 342
7
SOFTWARE ................................................................................................................................... 346
8 8.1 8.2 8.3 8.4
MILIEUMAATREGELEN EN IMMATERIËLE VASTE ACTIVA ....................................... Emissierechten ............................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking volgens de brutomethode ....................................................... Boekhoudkundige verwerking volgens de nettomethode........................................................ Groenestroom- en warmtekrachtcertificaten ............................................................................
347 347 348 350 350
9
OPBRENGSTEN EN KOSTEN DIE VOORTVLOEIEN UIT IMMATERIËLE VASTE ACTIVA .......................................................................................................................................... Definities ......................................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking van royalty-opbrengsten ......................................................... Boekhoudkundige verwerking van royalty-kosten ................................................................... Samenvattend schema ...................................................................................................................
351 351 351 354 356
9.1 9.2 9.3 9.4
Intersentia
341 342
xxi
Inhoud
10
TOELICHTING ............................................................................................................................ 357
11
CASE: IMMATERIËLE VASTE ACTIVA ................................................................................. 359
12
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA BINNEN VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ..... 361
13
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 361
HOOFDSTUK 11 MATERIËLE VASTE ACTIVA ............................................................................................................ 363
xxii
1 1.1 1.2 1.3
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Begrippen........................................................................................................................................ Waardering .....................................................................................................................................
364 364 364 366
2 2.1 2.2 2.3
VERWERVING ............................................................................................................................. Aanschaffing door aankoop bij derden ....................................................................................... Aanschaffing door eigen werken ................................................................................................. Aanschaffing door inbreng of door verwerving van een bedrijfs- of ondernemingsgeheel ...
366 366 367 369
3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.3
WAARDEDALINGEN ................................................................................................................. Waardeverminderingen ................................................................................................................ Afschrijvingen ................................................................................................................................ Begrip .............................................................................................................................................. Afschrijvingen en het boekhoudrecht......................................................................................... Fiscale afschrijvingen en het boekhoudrecht ............................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Samenvattend schema ................................................................................................................... Vaste waardering ............................................................................................................................
372 372 373 373 374 374 375 377 377
4 4.1 4.2
378 378
4.3
WAARDESTIJGINGEN............................................................................................................... Gewone herwaardering (art. 57 KB 30/01/2001) ...................................................................... Waardestijging via terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen (art. 100 KB 30/01/2001) .............................................................................................................. Samenvattend schema ...................................................................................................................
5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3
BUITENGEBRUIKSTELLING EN REALISATIE ................................................................... Buitengebruikstelling .................................................................................................................... Realisatie ......................................................................................................................................... Gerealiseerd resultaat .................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Samenvattend schema ...................................................................................................................
380 380 380 380 381 385
378 379
Intersentia
Inhoud
Intersentia
6
INTERCALAIRE INTRESTEN .................................................................................................. 386
7 7.1 7.2 7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.3.5 7.3.6 7.3.7
TERREINEN EN GEBOUWEN (III.A.) ................................................................................... Definities ......................................................................................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Waardering en boekhoudkundige verwerking in geval van lijfrente...................................... Lijfrente en het boekhoudrecht.................................................................................................... Lijfrentecontracten ........................................................................................................................ Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Samenvattend schema ................................................................................................................... Technische aspecten van de berekening (conversietabellen) ................................................... Praktisch voorbeeld ....................................................................................................................... Voorbeeld van een lijfrentecontract ............................................................................................
390 390 391 392 392 392 392 394 394 397 401
8 8.1 8.2 8.3 8.4
INSTALLATIES, MACHINES EN UITRUSTING (III.B.)..................................................... Definities ......................................................................................................................................... Waardering en boekhoudkundige verwerking .......................................................................... Boekingen in het vast waarderingsstelsel ................................................................................... Boekingen in verband met verpakkingsmaterieel .....................................................................
405 405 405 405 406
9 9.1 9.2
MEUBILAIR EN ROLLEND MATERIEEL (III.C.) ................................................................ 410 Definities ......................................................................................................................................... 410 Waardering en boekhoudkundige verwerking .......................................................................... 410
10 10.1 10.1.1 10.1.2 10.2 10.3 10.4 10.4.1 10.4.2
LEASING EN SOORTGELIJKE RECHTEN (III.D.) .............................................................. Definities ......................................................................................................................................... Algemene definities ....................................................................................................................... Boekhoudrecht ............................................................................................................................... Waardering en boekhoudkundige verwerking bij de leasinggever ......................................... Waardering en boekhoudkundige verwerking bij de leasingnemer ....................................... ‘Sale and lease back’ ....................................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Voorbeeld en boekingen ...............................................................................................................
410 410 410 411 412 419 424 424 424
11 11.1 11.2 11.3
OVERIGE MATERIËLE VASTE ACTIVA (III.E.) .................................................................. Definities ......................................................................................................................................... Waardering en boekhoudkundige verwerking .......................................................................... Boekingen in verband met buitengebruik- of buitenexploitatiestelling van materiële vaste activa (art. 65 KB 30/01/2001) ...........................................................................................
425 425 426 426
12 12.1 12.2
ACTIVA IN AANBOUW EN VOORUITBETALINGEN (III.F.) ......................................... 427 Definities ......................................................................................................................................... 427 Waardering en boekhoudkundige verwerking .......................................................................... 427
13 13.1
MATERIËLE VASTE ACTIVA EN MILIEUASPECTEN ....................................................... 429 Vaststellingen inzake milieuaspecten .......................................................................................... 429
xxiii
Inhoud
13.2 13.3 13.3.1 13.3.2 13.3.3
Activeerbaar of niet-activeerbaar ................................................................................................ Voorbeelden van ‘milieuaangelegenheden’ en haar jaarrekeningaspecten ............................ Bodemsanering en/of maatregelen in het kader van een investeringsproject (decreet 27/10/2006 – BS 22/01/2007) ........................................................................................ Sanering verontreinigde terreinen............................................................................................... Verplichting tot investeringen in installaties, machines en uitrusting ...................................
430 430
14
TOELICHTING ............................................................................................................................ 432
15
CASE: MATERIËLE VASTE ACTIVA....................................................................................... 440
16 16.1 16.2 16.3 16.4 16.4.1 16.4.2 16.4.3 16.4.4 16.5 16.6
MATERIËLE VASTE ACTIVA BINNEN HET BOEKHOUDRECHT VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .......................................... Algemene voorstelling .................................................................................................................. Materiële vaste activa onder ‘volle eigendom of onder leasing en soortgelijke contracten’ Materiële vaste activa ‘overige’ ..................................................................................................... Bijzondere waarderingsregels....................................................................................................... Algemene regel ............................................................................................................................... Waarderingsstelsel constante waarde .......................................................................................... Materiële vaste activa verworven via schenking of legaat ........................................................ Materiële vaste activa verworven (geheel of gedeeltelijk) via ‘vrijwilligerswerk’ .................. Erfpacht ........................................................................................................................................... Gebouwen opgericht op gronden in erfpacht ............................................................................
17
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 451
430 431 431
443 443 443 444 445 445 445 446 447 448 451
HOOFDSTUK 12 FINANCIËLE VASTE ACTIVA .......................................................................................................... 453
xxiv
1 1.1 1.2 1.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.4
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Bedrijfseconomische betekenis .................................................................................................... Definities volgens het boekhoudrecht......................................................................................... Verbonden ondernemingen (IV.A.) ............................................................................................ Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (IV.B.) ................................ Aandelen ......................................................................................................................................... Vorderingen en borgtochten in contanten .................................................................................
454 454 455 455 455 459 462 462
2 2.1 2.2 2.3
WAARDERING EN BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING BIJ VERWERVING ...... Deelnemingen en andere aandelen ............................................................................................. Vorderingen, vastrentende effecten en borgtochten ................................................................. Samenvattend schema ...................................................................................................................
463 463 464 465
3 3.1
WAARDEDALINGEN ................................................................................................................. 465 Deelnemingen en aandelen .......................................................................................................... 465
Intersentia
Inhoud
3.2 3.3
Vorderingen en borgtochten in contanten ................................................................................. 467 Samenvattend schema ................................................................................................................... 469
4 4.1 4.2 4.3
WAARDESTIJGINGEN............................................................................................................... Gewone herwaardering (art. 57 KB 30/01/2001) ...................................................................... Waardestijging via terugneming van waardeverminderingen................................................. Samenvattend schema ...................................................................................................................
5
REALISATIE .................................................................................................................................. 472
6
OPBRENGSTEN UIT FINANCIËLE VASTE ACTIVA ......................................................... 475
7 7.1 7.2
ENKELE BIJZONDERE PROBLEMEN .................................................................................... 476 Inschrijvingsrechten ...................................................................................................................... 476 Bonusaandelen ............................................................................................................................... 478
8
TOELICHTING ............................................................................................................................ 479
9
CASE: FINANCIËLE VASTE ACTIVA ..................................................................................... 487
10
10.4 10.5
FINANCIËLE VASTE ACTIVA EN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN............................................................................................................................. Verenigingen en financiële vaste activa: basisbenadering ........................................................ Verbonden ‘entiteiten’: deelnemingen in verbonden vennootschappen en vorderingen..... Andere vennootschappen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat: deelnemingen en vorderingen ..................................................................................................... Overige financiële vaste activa: aandelen, vorderingen en borgtochten ................................ Aard van de gegevens te verstrekken in de jaarrekening..........................................................
11
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 491
10.1 10.2 10.3
470 470 470 471
490 490 490 491 491 491
HOOFDSTUK 13 VORDERINGEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR ................................................................................. 493
Intersentia
1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.3
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Begrippen........................................................................................................................................ Handelsvorderingen (290, V.A.) .................................................................................................. Overige vorderingen (291, V.B.) .................................................................................................. Waarderingsregels..........................................................................................................................
494 494 494 495 496 496
2 2.1 2.2
WAARDEDALINGEN OP VORDERINGEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR ....................... 497 Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... 497 Samenvattend schema, toegepast op de overige vorderingen.................................................. 503
xxv
Inhoud
3
3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3
VORDERING OP TERMIJN MET GELIJKE KAPITAALAFLOSSING (DEGRESSIEVE PERIODIEKE ONTVANGSTEN) ............................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Verstrekking van de lening ........................................................................................................... Aangerekende kosten bij afsluiten van het contract.................................................................. Opbrengsten uit vorderingen (jaarlijkse methode) ................................................................... Opbrengsten uit vorderingen (maandelijkse methode) ........................................................... Provisiekosten op het kapitaal dat door de genieter van de lening niet opgenomen wordt ... Aanduiden einde boekjaar van het gedeelte van de lening dat volgend boekjaar vervalt.... Inning van leningsaflossingen...................................................................................................... Samenvattend schema: ontstaan, opbrengsten, realisatie ......................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een verstrekte lening (lening u/g) met gelijke kapitaalaflossing: postnumerando .............................................................................................................................. Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode .................................................. Uitgewerkt voorbeeld van een lening met gelijke kapitaalaflossing: prenumerando ........... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3
TERMIJNKREDIET MET ANNUÏTEITEN (GELIJKE BETALINGEN) ........................... Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een lening met annuïteiten ............................................................. Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
518 518 519 520 520 521 522
5
TERMIJNKREDIET MET INTEGRALE AFLOSSING OP HET EINDE VAN DE LOOPTIJD (BULLET) ................................................................................................................. Omschrijving.................................................................................................................................. Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een lening met integrale aflossing op het einde van de looptijd... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode ..........................................................
523 523 523 523 523 524
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR LENING MET VASTE INTREST OP INITIEEL BEDRAG VAN DE LENING (FINANCIERINGSKREDIET) ............................ Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Berekening van de intrest ten laste van het resultaat ................................................................ Boekingswijze ................................................................................................................................. Uitgewerkt voorbeeld van een lening met vaste intrest op initieel kapitaal...........................
525 525 526 526 527 528
3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.2.7 3.2.8 3.3
5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3
xxvi
504 504 504 504 505 505 507 509 509 509 510 512 512 513 514 516 516 516 517
Intersentia
Inhoud
6.3.1 6.3.2 6.3.3
Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... 528 Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... 529 Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode .................................................. 530
7
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR VORDERINGEN, WAARBIJ DE NOMINALE WAARDE DE RENTE OMVAT ......................................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een lening u/g, waarbij de nominale waarde de rente omvat..... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode .......................................................... Boekhoudkundige verwerking in de maandelijkse methode ..................................................
7.1 7.2 7.3 7.4 7.4.1 7.4.2 7.4.3 8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.4.1 8.4.2 8.5 8.5.1 8.6 8.6.1 8.6.2 8.7 9 9.1 9.2 9.2.1 9.2.2
9.3 9.3.1 9.3.2 9.3.3 9.3.4 9.3.5
Intersentia
SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR RENTELOZE VORDERINGEN EN VORDERINGEN MET EEN ABNORMAAL LAGE RENTE ............................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een renteloze vordering, eenmalig terugbetaalbaar op einde looptijd ...................................................................................................................................... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking volgens de jaarlijkse methode ................................................ Uitgewerkt voorbeeld van vordering u/g met een abnormaal lage rentevoet, eenmalig terugbetaalbaar op einde looptijd................................................................................................ Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Uitgewerkt voorbeeld van een renteloze vordering u/g, terugbetaalbaar in annuïteiten ..... Gegevens en aflossingstabel ......................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking volgens de jaarlijkse methode ................................................ Uitgewerkt voorbeeld van een laag rentende vordering u/g, terugbetaalbaar in annuïteiten SPECIALE WAARDERINGSREGELS VOOR VORDERINGEN UITGEDRUKT DOOR OBLIGATIES ................................................................................................................... Omschrijving.................................................................................................................................. Speciale waarderingsregels ........................................................................................................... Onder welke rubriek van de activa kunnen obligaties voorkomen? ....................................... Tegen welke waarde moeten de obligaties in de boekhouding worden opgenomen, en hoe worden de verschillen tussen de uitgifteprijs en de terugbetalingswaarde (agio en disagio) in de boekhouding opgenomen? ................................................................... Overzicht van de boekhoudkundige verwerking ...................................................................... Verwerving van een obligatie ....................................................................................................... Agio en disagio............................................................................................................................... Renteontvangst............................................................................................................................... Ontvangst van terugbetaling op vervaldag ................................................................................ Samenvattend schema ...................................................................................................................
530 530 531 532 533 533 533 534
534 534 535 536 539 539 540 541 541 543 543 544 545
545 545 545 545
546 547 547 548 548 548 549
xxvii
Inhoud
9.4 9.4.1 9.4.2 9.4.3
Uitgewerkt voorbeeld van intekening op obligaties .................................................................. Gegevens en aflossingstabel (lineaire methode) ........................................................................ Tabel volgens samengestelde intrest berekend........................................................................... Boekhoudkundige verwerking in de jaarlijkse methode (lineaire methode) ........................
549 549 550 551
10
VORDERINGEN ALS GEVOLG VAN LEASINGCONTRACTEN EN SOORTGELIJKE CONTRACTEN ............................................................................................................................ 552
11 11.1 11.2
RESULTATENREKENING EN TOELICHTING .................................................................... 552 Resultatenrekening ........................................................................................................................ 552 Toelichting ...................................................................................................................................... 553
12
CASE: VORDERINGEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR ........................................................... 554
13 13.1 13.2
VORDERINGEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR BINNEN DE JAARREKENING VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .......................................... 556 Waarderingsregels.......................................................................................................................... 556 Voorstelling in de jaarrekening .................................................................................................... 557
14
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 557
HOOFDSTUK 14 VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING .............................................................. 559 1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... Voorstelling..................................................................................................................................... Begrippen........................................................................................................................................ Voorraden ....................................................................................................................................... Bestellingen in uitvoering .............................................................................................................
560 560 561 561 562
2 2.1
562
2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.4
WAARDERINGSREGELS ........................................................................................................... Goederen bij derden aangekocht (grondstoffen, hulpstoffen, handelsgoederen en onroerende goederen bestemd voor verkoop)........................................................................... Goederen die binnen de onderneming geproduceerd worden (goederen in bewerking, gereed product, onroerende goederen bestemd voor verkoop) .............................................. Directe kosten ................................................................................................................................ Indirecte kosten ............................................................................................................................. Bijzondere regels ............................................................................................................................ Bestellingen in uitvoering ............................................................................................................. Samenvattend schema ...................................................................................................................
3 3.1 3.2 3.3
WAARDERINGSTECHNIEKEN ............................................................................................... Geïndividualiseerde waarde ......................................................................................................... FIFO (first-in, first-out) ................................................................................................................ Gemiddelde waarde .......................................................................................................................
569 570 570 573
2.2
xxviii
562 563 564 564 564 565 569
Intersentia
Inhoud
Intersentia
3.4 3.5 3.6 3.7
LIFO (last-in, first-out) ................................................................................................................. Andere voorraadcalculatietechnieken ........................................................................................ Samenvattend overzicht ................................................................................................................ Vervangingswaarde .......................................................................................................................
575 577 577 577
4 4.1 4.2 4.3
VOORRAADWIJZIGING........................................................................................................... Overzicht rekeningen .................................................................................................................... Toepassing bij zuivere handelstransacties (Advies 132/7) ....................................................... Toepassing bij productieondernemingen ...................................................................................
577 577 579 579
5 5.1 5.2
WAARDEDALINGEN ................................................................................................................. 581 Waardeverminderingen op voorraden ....................................................................................... 581 Voorbeelden ................................................................................................................................... 582
6
VOORUITBETALINGEN OP VOORRADEN ........................................................................ 584
7 7.1 7.2
ZICHTZENDING ......................................................................................................................... 584 Handelsgoederen onder zichtzending verzonden ..................................................................... 584 Handelsgoederen ontvangen onder zichtzending ..................................................................... 585
8 8.1 8.2 8.3
VERPAKKING .............................................................................................................................. Verpakkingsmaterieel en verpakkingsmateriaal ....................................................................... Verpakkingsmateriaal, verstuurd naar klanten.......................................................................... Verpakkingsmateriaal, ontvangen van leveranciers wegens aankoop van handelsgoederen .
586 586 586 587
9 9.1 9.2 9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.2.4
COMMISSIEHANDEL ................................................................................................................ Begrippen btw-stelsel .................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Boekingen bij de aankoopcommissionair .................................................................................. Boekingen bij de committent van een aankoopcommissionair .............................................. Boekingen bij de verkoopcommissionair ................................................................................... Boekingen bij de committent van de verkoopcommissionair .................................................
587 587 588 588 589 590 591
10
TOELICHTING ............................................................................................................................ 592
11
CASE: VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING ......................................... 594
12
VOORRADEN BINNEN DE JAARREKENING VAN DE (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 599
13
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 602
xxix
Inhoud
HOOFDSTUK 15 VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR ......................................................................... 603
xxx
1
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... 604
2 2.1 2.2
HANDELSVORDERINGEN (400, 401, 404, 406)................................................................... 605 Te innen opbrengsten (404) ......................................................................................................... 605 Vooruitbetalingen (406) (Advies 132/6) ..................................................................................... 605
3 3.1 3.2
DUBIEUZE DEBITEUREN (407) – GEBOEKTE WAARDEVERMINDERINGEN (409) 606 Berekening ...................................................................................................................................... 606 Afwikkeling van dubieuze vorderingen ...................................................................................... 607
4
HANDELSVORDERINGEN AFGESTAAN AAN EEN FACTOR ....................................... 608
5
HANDELSVORDERINGEN WAARIN RENTE VERVAT IS ............................................... 609
6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.3
HANDELSVORDERINGEN EN CLIËNTEN- EN LEVERANCIERSDISCONTO .......... Cliëntendisconto ............................................................................................................................ Begrip .............................................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking bij de trekker van de wisselbrief ............................................ Boekhoudkundige verwerking bij de betrokkene ..................................................................... Samenvattend overzicht van het cliëntendisconto .................................................................... Leveranciersdisconto – Krediet ................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking leveranciersdisconto bij de trekker ....................................... Boekhoudkundige verwerking leveranciersdisconto bij de betrokkene ................................ Overzichtsschema: leveranciersdisconto .................................................................................... Gewone incasso van wissels .........................................................................................................
610 610 610 610 613 614 615 615 615 617 620 621
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7
BESPREKING VAN DE OVERIGE VORDERINGEN (41) .................................................. Opgevraagd, niet-gestort kapitaal (410) ..................................................................................... Terug te vorderen btw (411) ......................................................................................................... Terug te vorderen belastingen en voorheffingen (412) ............................................................. Te innen opbrengsten (414) ......................................................................................................... Dubieuze debiteuren (417) – Geboekte waardeverminderingen (419).................................. Borgtochten betaald in contanten (418) ..................................................................................... Diverse vorderingen (416) ............................................................................................................
621 621 621 622 622 622 624 624
8
TOELICHTING ............................................................................................................................ 625
9
VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR EN DE JAARREKENING VAN DE (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN.................................... 626
10
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 626
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 16 GELDBELEGGINGEN ......................................................................................................................... 627 1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... 628 Begrip en soorten........................................................................................................................... 628 Algemene waarderingsregels ........................................................................................................ 629
2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4
BOEKINGEN................................................................................................................................. Eigen aandelen (50) ....................................................................................................................... Aandelen (51) ................................................................................................................................. Verwerving ..................................................................................................................................... Ontvangst dividend ....................................................................................................................... Waardevermindering .................................................................................................................... Realisatie ......................................................................................................................................... Niet-vastrentende beleggingen .................................................................................................... Vastrentende effecten .................................................................................................................... Obligaties ........................................................................................................................................ Zero-bonds ..................................................................................................................................... Effecten met mogelijkheid tot kapitalisatie ................................................................................ Termijndeposito’s ........................................................................................................................... Plaatsing van een deposito ........................................................................................................... Ontvangst van de intrest ............................................................................................................... Terugbetaling op vervaldag .......................................................................................................... Waardeverminderingen ................................................................................................................
3
TOELICHTING ............................................................................................................................ 635
4
CASE: GELDBELEGGINGEN.................................................................................................... 636
5
GELDBELEGGINGEN IN DE JAARREKENING VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 638
6
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 641
629 629 629 630 630 630 631 631 632 632 632 633 634 634 634 634 635
HOOFDSTUK 17 LIQUIDE MIDDELEN ......................................................................................................................... 643
Intersentia
1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... 644 Begrip en soorten........................................................................................................................... 644 Algemene waarderingsregels ........................................................................................................ 645
2 2.1 2.1.1 2.1.2
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING ............................................................................... Te incasseren vervallen waarden (54) ......................................................................................... Te incasseren dividenden, coupons, effecten ............................................................................. Te innen waarden, ontvangen van derden .................................................................................
645 645 645 646
xxxi
Inhoud
2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.4
Werking met betrekking tot Kredietinstellingen (55) en Postcheque- of girodienst (56) ... Algemeen principe ........................................................................................................................ Boeking van ontvangen cheques.................................................................................................. Boeking van betalingen van schulden door uitgifte van cheques ........................................... Compensatie ................................................................................................................................... Werking met betrekking tot Kassen (57) .................................................................................... Werking van Interne overboekingen (58) ..................................................................................
646 646 647 647 647 648 649
3
TOELICHTING ............................................................................................................................ 650
4
LIQUIDE MIDDELEN EN DE JAARREKENING VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 650
5
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 650
HOOFDSTUK 18 OVERLOPENDE REKENINGEN VAN HET ACTIEF EN VAN HET PASSIEF ........................ 651 1 1.1 1.2
BOEKHOUDRECHT ................................................................................................................... 652 Begrip .............................................................................................................................................. 652 Soorten ............................................................................................................................................ 652
2
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING ............................................................................... 653
3
TOELICHTING ............................................................................................................................ 654
4
OVERLOPENDE REKENINGEN EN DE JAARREKENING VAN (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .......................................... 654
DEEL 3
DE RESULTATENREKENING EN DE RESULTAATVERWERKING
HOOFDSTUK 19 DE RESULTATENREKENING EN DE RESULTAATVERWERKING BINNEN ONDERNEMINGEN ............................................................................................................................ 657 1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.2 1.2.1 1.2.2
xxxii
BESPREKING VAN DE BEDRIJFSOPBRENGSTEN ............................................................. Omzet .............................................................................................................................................. Definitie van ‘70 Omzet’ ............................................................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Bijzonderheden .............................................................................................................................. Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Wijzigingen in de voorraden en in de bestellingen in uitvoering ........................................... Definitie van ‘71 Wijzigingen in de voorraden en in de bestellingen in uitvoering’ ............ Waardering .....................................................................................................................................
658 658 658 658 658 659 661 661 662
Intersentia
Inhoud
1.3 1.3.1 1.3.2 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3
Geproduceerde vaste activa .......................................................................................................... Definitie van ‘72 Geproduceerde vaste activa’ ........................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Andere bedrijfsopbrengsten ......................................................................................................... Definitie van ‘74 Andere bedrijfsopbrengsten’ .......................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen ..............................................
662 662 663 663 663 665 665
2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.4 2.4.1
666 666 666 666 666 667 667 668 668 668 668 669 670 675 676
2.5.2 2.5.3 2.5.4
BESPREKING VAN DE BEDRIJFSKOSTEN ........................................................................... Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen ................................................................................... Definitie van ‘60 Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen’ ..................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Bijzonderheden .............................................................................................................................. Diensten en diverse goederen ...................................................................................................... Definitie van ‘61 Diensten en diverse goederen’ ........................................................................ Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen ............................................................................. Definitie van ‘62 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen’ ............................................... Waardering ..................................................................................................................................... Boekhoudkundig ........................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en kosten .............. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, immateriële en materiële vaste activa..................................................................................................................... Waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in uitvoering, op handelsvorderingen op meer dan één jaar, op handelsvorderingen op ten hoogste één jaar ........... Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen, voor grote herstellingswerken en grote onderhoudswerken, voor andere risico’s en kosten...................................... Andere bedrijfskosten ................................................................................................................... Bedrijfsbelastingen, minderwaarden op courante realisatie van vaste activa, minderwaarden op realisatie van handelsvorderingen, diverse bedrijfskosten ................................. Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Definitie van ‘Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten (–)’ .........................
3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3
BESPREKING VAN DE FINANCIËLE OPBRENGSTEN ..................................................... Opbrengsten uit financiële vaste activa ...................................................................................... Definitie van ‘750 Opbrengsten uit financiële vaste activa’ ...................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Opbrengsten uit vlottende activa................................................................................................. Definitie van ‘751 Opbrengsten uit vlottende vaste activa’ ...................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Andere financiële opbrengsten ....................................................................................................
681 681 681 681 681 681 681 681 682
2.4.2 2.4.3 2.5 2.5.1
Intersentia
676 677 678 679 679 680 680 680
xxxiii
Inhoud
3.3.1 3.4
Wisselresultaten en resultaten uit de omrekening van vreemde valuta.................................. 682 Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. 683
4 4.1 4.2 4.2.1 4.3 4.3.1 4.3.2
BESPREKING VAN DE FINANCIËLE KOSTEN ................................................................... Kosten van schulden...................................................................................................................... Waardeverminderingen op vlottende activa .............................................................................. Definitie van ‘Waardeverminderingen op vlottende activa’ ..................................................... Andere financiële kosten .............................................................................................................. Definitie van ‘652/9 Andere financiële kosten’ .......................................................................... Boekhoudkundig ...........................................................................................................................
684 684 685 685 685 685 685
5 5.1
BESPREKING VAN DE UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN .......................................... Terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa..................................................................................................................... Definitie van ‘Terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa’ ........................................................................................ Waardering ..................................................................................................................................... Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa..................................... Definitie van ‘Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa’ ........... Waardering ..................................................................................................................................... Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten ................................ Definitie van ‘Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten’....... Waardering ..................................................................................................................................... Meerwaarden op de realisatie van vaste activa .......................................................................... Definitie van ‘Meerwaarden op de realisatie van vaste activa’ ................................................. Waardering ..................................................................................................................................... MAR – Andere uitzonderlijke opbrengsten ............................................................................... Definitie van ‘Andere uitzonderlijke opbrengsten’ .................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen ..............................................
689
BESPREKING VAN DE UITZONDERLIJKE KOSTEN ........................................................ Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële vaste activa, op materiële vaste activa ................................................................... Definitie .......................................................................................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Waardeverminderingen op financiële vaste activa .................................................................... Definitie van ‘661 Waardeverminderingen op financiële vaste activa’ ................................... Voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten ............................................................... Definitie van ‘Voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten’ ...................................... Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa ...................................................................... Definitie van ‘663 Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa’ ..................................... MAR ‘664 t.e.m. 668 Andere uitzonderlijke kosten’ ................................................................. Definitie van ‘Andere uitzonderlijke kosten’ ..............................................................................
692
5.1.1 5.1.2 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4 5.4.1 5.4.2 5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3 6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.2 6.2.1 6.3 6.3.1 6.4 6.4.1 6.5 6.5.1
xxxiv
689 689 689 689 689 690 690 690 690 690 690 691 691 691 691 691
692 692 692 692 693 693 694 694 694 694 694 694
Intersentia
Inhoud
6.6 6.6.1
Als herstructureringskosten geactiveerde uitzonderlijke kosten ............................................ 694 Definitie van ‘669 Als herstructureringskosten geactiveerde uitzonderlijke kosten’ ............ 694
7
7.1.1 7.1.2 7.1.3
BESPREKING VAN OVERBOEKING NAAR (ONTTREKKING AAN) DE UITGESTELDE BELASTING..................................................................................................... Overboeking naar de uitgestelde belastingen – Onttrekking aan de uitgestelde belastingen ...................................................................................................................................... Definitie van ‘Overboeking naar de uitgestelde belastingen’ ................................................... Definitie van ‘Onttrekking aan de uitgestelde belastingen’ ...................................................... Waardering .....................................................................................................................................
8 8.1 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.2 8.2.1 8.2.2
BESPREKING VAN DE BELASTINGEN OP HET RESULTAAT........................................ Belastingen op het resultaat.......................................................................................................... Definitie .......................................................................................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen .............................................. Regularisatie van belastingen en terugnemingen van fiscale voorzieningen ........................ Definitie .......................................................................................................................................... Waardering .....................................................................................................................................
9
9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4
BESPREKING VAN DE OVERBOEKING NAAR (ONTTREKKING AAN) DE BELASTINGVRIJE RESERVES .................................................................................................. Overboeking naar de belastingvrije reserves – Onttrekking aan de belastingvrije reserves............................................................................................................................................ Definitie van ‘Overboeking naar de belastingvrije reserves’ .................................................... Definitie van ‘Onttrekking aan de belastingvrije reserves’ ....................................................... Belastingvrije reserves................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen ..............................................
10 10.1 10.2 10.3
BESPREKING VAN DE RESULTAATVERWERKING ......................................................... Definitie resultaatverwerking ....................................................................................................... Waardering ..................................................................................................................................... Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen ..............................................
700 700 700 700
11
DE RESULTATENREKENING IN DE (INTERNATIONALE) VERENIGINGEN EN STICHTINGEN............................................................................................................................. Bespreking van de bedrijfsopbrengsten ...................................................................................... Bespreking van de bedrijfskosten ................................................................................................ Bespreking van de financiële opbrengsten ................................................................................. Bespreking van de financiële kosten ........................................................................................... Bespreking van de uitzonderlijke opbrengsten .......................................................................... Bespreking van de uitzonderlijke kosten .................................................................................... Bespreking van overboeking naar (onttrekking aan) de uitgestelde belasting ...................... Bespreking van de bestemming van het resultaat .....................................................................
703 703 703 704 704 704 704 704 704
7.1
9.1
11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8
Intersentia
695 695 695 695 695 696 696 696 696 697 698 698 698
698 698 698 699 699 699
xxxv
Inhoud
DEEL 4
OEFENINGEN
Oefeningen bij hoofdstuk 1. Kapitaal ......................................................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 2. Uitgiftepremies ............................................................................................. Oefeningen bij hoofdstuk 3. Herwaarderingsmeerwaarden ................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 4. Reserves Overgedragen winst of verlies ................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 5. Kapitaalsubsidies ......................................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 6. Voorzieningen voor risico’s en kosten Uitgestelde belastingen ............. Oefeningen bij hoofdstuk 7. Schulden op meer dan één jaar .................................................................. Oefeningen bij hoofdstuk 8. Schulden op ten hoogste één jaar .............................................................. Oefeningen bij hoofdstuk 9. Oprichtingskosten ....................................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 10. Immateriële vaste activa ........................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 11. Materiële vaste activa ................................................................................ Oefeningen bij hoofdstuk 12. Financiële vaste activa ............................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 13. Vorderingen op meer dan één jaar .......................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 14. Voorraden en bestellingen in uitvoering ................................................ Oefeningen bij hoofdstuk 15. Vorderingen op ten hoogste één jaar ...................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 16. Geldbeleggingen ........................................................................................ Oefeningen bij hoofdstuk 17. Liquide middelen.......................................................................................
xxxvi
709 731 739 749 779 787 797 815 823 829 835 859 867 879 893 899 903
Intersentia
