Haktueel
12 05 n
Een speciale uitgave van A. Hak Beheer B.V. nummer 5
In deze uitgave: > Een sneeuwsignaal in november > 70 leidingen in één tunnel onder de A2 > Operatie onder druk bij Schiphol > A. Hak International groeit sterk > Nieuwe neutralisatie- en reinigingsmethode HIS
Een sneeuwsignaal in november
Eén besneeuwde vrijdag toonde eind november aan hoe kwetsbaar de infrastructuur en energievoorziening zijn. Rob Groenendijk ziet de winterse speldenprik als een waarschuwing: “Leveringsbetrouwbaarheid is zowel voor consumenten als voor het bedrijfsleven
Rob Groenendijk
van het grootste belang. De nutssector heeft goed gekwalificeerde en goed geoutilleerde aannemers dan ook hard nodig. Maar die hebben alléén toekomst als ze acceptabele prijzen kunnen berekenen.”
2
De directeur is ervan overtuigd dat A. Hak de komende tijd de weg omhoog kan vervolgen. “Ik ben tevreden over de omzetontwikkeling, maar het prijsherstel blijft vooralsnog uit. En dat is niet alleen vervelend voor ons. Een acceptabel prijsniveau is een voorwaarde om als branche ook in de toekomst betrouwbaar en veilig te kunnen werken.” Prijsdruk “Kijkend naar de divisies Infranet en Industrie kunnen we vaststellen dat de omzet over dit jaar iets hoger lijkt uit te vallen dan vorig jaar. Daar ben ik op zichzelf tevreden over, maar in de marktseg-
menten waarin we actief zijn, blijft de prijsdruk enorm. Kwaliteit, innovatie en veiligheid hebben in ons bedrijf altijd prioriteit. Daar doen we geen concessies aan. Maar als het prijsniveau gedurende langere tijd te laag blijft, moet je je afvragen of dat voor de branche als geheel ook is vol te houden. En dat is een zorgwekkend vooruitzicht.” Een van de manieren om de prijsdruk het hoofd te bieden, is door méér met opdrachtgevers samen te werken en zo de kosten van het totale product, voor opdrachtgever en aannemer terug te brengen. A. Hak is dan ook met diverse opdrachtgevers in gesprek over meer intensieve en langdurige
n
H a k t u e e l 12 0 5
samenwerking, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Groenendijk: “De meeste van onze opdrachtgevers zien in dat beide partijen gebaat zijn bij een acceptabel prijsniveau. De toon van de gesprekken is dan ook altijd positief: we gaan meer samen doen, we hebben elkaar nodig. Dat klinkt heel goed, tot we aan het einde van het traject in de offertefase terechtkomen. Dan zien we maar al te vaak dat ondanks alle goede bedoelingen toch de prijs allesbepalend is. De visie die op managementniveau absoluut aanwezig is, klinkt blijkbaar onvoldoende door naar de mensen en afdelingen die verantwoordelijk zijn voor de inkoop. Er worden tarieven van ons geëist die onder het niveau liggen dat we als particulier gewend zijn te betalen voor een gewone monteur in een garagebedrijf. Op zulke momenten vraag je je wel eens af waar de grens ligt. Blijkbaar is er bij veel opdrachtgevers nog altijd niet voldoende vertrouwen om ook andere aspecten een rol te laten spelen. Dat is zorgelijk, óók omdat we het in veel gevallen hebben over belangrijke nutsvoorzieningen. Er is een duidelijke relatie tussen prijs enerzijds en leveringsbetrouwbaarheid en veiligheid anderzijds.”
Geen concessies Als het over kostenbesparingen gaat, kijkt Rob Groenendijk zeker ook naar de eigen organisatie. “We nemen ook onze eigen verantwoordelijkheid. We hebben al een aanzienlijk proces achter de rug, maar ook de laatste mogelijkheden om de organisatie nog slanker en slagvaardiger te maken, willen we graag benutten. Zo blijkt het mogelijk de organisatie van Infranet verder te optimaliseren door een aantal regiovestigingen samen te voegen, met behoud van onze landelijke dekking. Daarnaast voltooien we de decentralisatie die we in gang hebben gezet om zo bepaalde processen te kunnen vereenvoudigen en beter toe te snijden op specifieke marktsegmenten. Overigens doen we daarbij natuurlijk géén concessies aan onze kwaliteits- en veiligheidsstandaards.” Net als in de divisie Infranet is voor de divisie Industrie het prijsniveau een cruciale factor. “Ook in die markt geven grote opdrachtgevers steeds meer de voorkeur aan het samenwerken met grote, landelijk opererende contractors. Het kwaliteits- en betrouwbaarheidsniveau waarop die keuze gebaseerd is, kunnen we op den duur alleen handhaven als er iets verdiend mag worden.”
Handboek Soldaat Volgens Groenendijk zijn er diverse mogelijkheden om de kosten van onderhoud en beheer van nutsvoorzieningen omlaag te brengen. “Er zijn tal van manieren waarop opdrachtgever en aannemer samen tot meer efficiency kunnen komen. Bijvoorbeeld door na het afsluiten van een contract direct een gezamenlijke planning-afdeling op te zetten en door het gebruik van resources beter af te stemmen. We kunnen ook kritischer kijken naar procedures. Bij veel grote landelijke nutsbedrijven staat één Handboek Soldaat in de kast, met daarin duidelijke voorschriften voor de procedures. Maar omdat die bedrijven veelal zijn voortgekomen uit fusies, hanteert datzelfde bedrijf op regionaal niveau vaak hele andere richtlijnen. Daar heb je als aannemer mee te maken. Zulke procedurekwesties kosten veel tijd en geld. Ook de financiële afhandeling levert problemen op. Er gaat vaak veel te veel tijd heen voordat wij alle handtekeningen hebben verzameld om onze werkzaamheden te kunnen factureren. Dat lijkt alleen in óns nadeel te zijn, maar die administratieve rompslomp kost ook de opdrachtgever veel geld. Als we dat samen doen, kan het sneller en goedkoper.”
Meer vraag Voor de twee andere divisies ligt de marktsituatie wezenlijk anders, vertelt Groenendijk. “Voor de divisie Leidingbouw zien we de komende jaren op het gebied van grote transportleidingen meer vraag ontstaan. In dat marktsegment is de capaciteit betrekkelijk beperkt en de instapdrempel vrij hoog. Naarmate de vraag groter wordt, zal de prijs daar dus gaan stijgen. En eerlijk gezegd mocht dat ook wel, want door het afnemende volume was het prijsniveau te ver weggezakt.” Om naar uit te kijken Is Rob Groenendijk voorzichtig optimistisch over de binnenlandse activiteiten, over de internationale ontwikkelingen is hij ronduit enthousiast. “We zien een sterk toenemende bedrijvigheid op het gebied van transportleidingen in Europa. In SaudiArabië zijn we samen met onze lokale partner Al Rashid dichtbij de definitieve opdracht om aansluitend op een nieuw te bouwen ontziltingsinstallatie vier watertransportleidingen landinwaarts aan te leggen. De leidingen variëren van 42” tot 80” en hebben een totale lengte van 350 km. Ons gedeelte van het project levert ons ongeveer drie jaar werk op. Een project om naar uit te kijken.”
A. Hak Infranet heeft een nieuwe directeur: Robbert Wittmaekers
A. Hak Infranet kreeg in 2005 een nieuwe divisiedirecteur. Robbert Wittmaekers volgde in oktober Henk Herremans op. Wittmaekers stapte voor het eerst bij A. Hak naar binnen in 1992, in het kader van zijn afstudeerscriptie van de HTS Bedrijfskunde. Direct na zijn afstuderen trad hij in dienst van het bedrijf A. Hak Noord. Na een aantal jaren buiten het bedrijf keerde Wittmaekers in 2003 terug om binnen de divisie Infranet directeur te worden van de regio Noord en later ook van de regio Oost. “Als regiodirecteur geef je zo nadrukkelijk mogelijk invulling aan de dagelijkse verantwoordelijkheden binnen de regio”, vertelt Wittmaekers. “Om de dienstverlening verder te verbeteren, hebben we de afgelopen periode gekozen voor een wat meer taakstellende aansturing. Die aanpak zal zeker zijn vruchten gaan afwerpen.” Met zijn benoeming tot divisiedirecteur is Wittmaekers sinds kort verantwoordelijk voor de resultaten van A. Hak Infranet als geheel. “Ik zie het als mijn belangrijkste taak om dienstverlening op een kwaliteitsniveau te brengen dat aansluit bij de behoefte van onze klanten en daarbij toch een hogere mate van kostenefficiency te realiseren. Professionaliteit en vakbekwaamheid zijn de pijlers waar die vooruitgang op moet rusten. Het komende jaar staat in het teken van het functioneel inrichten van Infranet om continuïteit voor de toekomst te waarborgen.”
3
Project
Leidingtunnel ENECO Energie Leidsche Rijn
70 leidingen in één tunnel onder de A2
Wim Smit
Het is behoorlijk vol geworden Een drie meter hoge tunnel met een lengte van 150 meter boren onder de veelgebruikte snelweg A2 tussen Utrecht en Maarssen. Op het eerste gezicht lijkt het een betrekkelijk eenvoudige opdracht. Maar tussen droom en daad staan wetten en praktische bezwaren, zoals verleggingen, verbredingen, vertragingen, vergunningen en bewoners met advocaten, in de weg. Of, zoals Wim Smit van energiebedrijf ENECO Energie het uitdrukt: “De realiteit rondom een groot project als dit is nu eenmaal weerbarstig.”
4
n
H a k t u e e l 12 0 5
De voorbereiding voor de boring is begonnen in augustus 2003 en voor het nieuwe stookseizoen rond oktober 2005 moest de tunnel in bedrijf worden gesteld. Aanvankelijk stond de boring dan ook gepland voor het zomerseizoen 2004, maar de vertragingen dienden zich al snel aan. 70 leidingen Smit vertelt wat het project inhoudt: “Deze leidingtunnel onder de A2 voorziet een groot deel van Leidsche Rijn van stroom, warm water, kabeltelevisie en telefoon. De tunnel is drie meter hoog en 150 meter lang. Zolang de tunnel leeg was, kon je er met gemak doorheen lopen. De overgebleven ruimte in de tunnel verhuren we en inmiddels zitten we al aardig vol.” Door de tunnel lopen straks 70 leidingen voor stadsverwarming, stroom en telefoon. Smit: “De leidingtunnel biedt ruimte voor kabels en leidingen van vele bedrijven. Zoals twee warmteleidingen, een bedrijfswaterleiding voor de industrie, hoogspanningskabels ter vervanging van de bovengrondse lijnen, middenspanningskabels en KPN-verbindingen. Eigenlijk gaat alleen gas er niet door. Dat zou ook niet zo slim zijn met die warmte en elektriciteit in de buurt.” Duurzaam en kwalitatief ontwerp Diverse aannemers hebben zich gekwalificeerd voor het project, maar het ontwerp van A. Hak kreeg uiteindelijk de voorkeur. Smit: “We hebben dit project op de markt aangeboden. Daarop zijn verschillende technieken voorgesteld door verschillende aannemers. A. Hak heeft een design-andbuild constructie voorgesteld en is er als beste uitgekomen. Wij hebben de oplossing gekozen die het meest duurzaam en kwalitatief het meest hoogstaand is. Als het zand er eenmaal overheen ligt moet het wel een jaartje of vijftig meegaan.” Smit voegt hier nog aan toe: “We zijn een energiebedrijf en kunnen niet zeggen: u krijgt even geen warmte, want er ligt iets
Aanleg tunnel
stil. We zijn ervaren in dit soort grootschalige projecten en weten waar de aannemers het over hebben. We willen waar voor ons geld en het moet binnen de begroting blijven. We weten wat wel of niet reëel is. Uit ervaring weten we dat een aannemer als A. Hak de grotere constructies echt aankan. Er is in Nederland een beperkt aantal aannemers dat boringen van deze omvang kan realiseren.” Verlenging en verbreding De tunnel gaat pal naast woonwagenkamp De Huppeldijk de grond in. Hiermee loopt ENECO Energie alvast vooruit op het feit dat de A2 de komende jaren wordt verlegd en verbreed. “Van de huidige 6 stroken gaat de A2 naar 12 tot 16 stroken. De leidingtunnel moest dus langer worden en dat compliceert de zaak. Onder een snelweg door is al niet niks, want Rijkswaterstaat wil geen verstoring in de weg.” De verbreding zorgt bovendien dat er een langere boring moet worden uitgevoerd. “Je moet dan heel goed opletten. Hoe langer het stuk, hoe moeilijker het wordt om goed te mikken. Daarnaast is de ondergrond ter plekke niet echt stabiel omdat deze veel zand en veen bevat.” Vertraging door vergunningen De tunnel onder de A2 was in de uitvoering geen simpel project. Er zijn creatieve oplossingen bedacht voor alle vragen. Maar de werkelijke vertraging zat hem in de vergunningen. Smit: “De vergunningperikelen hebben gezorgd voor een aanzienlijke vertraging in de uitvoering. Ook het beperken van de overlast voor de omwonenden heeft veel hoofdbrekens gekost.” Daarnaast kreeg de uitvoerder te maken met een woonwagenkamp dat in opstand kwam en een advocaat inschakelde. “Het werk heeft vier tot vijf maanden stil gelegen voordat de lokale politiek een beslissing had genomen.” Het hoort er allemaal bij, vindt Wim Smit. “Het vergun-
ningenproces levert altijd vertragingen op. Bestemmingsplannen en inwoners die het er niet mee eens zijn maken grote projecten als deze gecompliceerd. Zo’n project heeft nu eenmaal een behoorlijke impact en die mensen hebben alle recht om hun bezwaren te uiten.“ Desalniettemin is het resultaat een werk dat in technische zin van zeer hoge kwaliteit is. Onder druk De druk stond letterlijk op de ketel bij de werkzaamheden. ENECO Energie wilde vooral de bewoners van de nieuwe wijk Terwijde snel op het vaste warmtenetwerk aansluiten. De wijk draaide nog op een warmte-noodcentrale met een beperkte capaciteit. Met de winter op komst was dat geen geruststellend vooruitzicht. “Tijdens de eerste fase wordt zo’n wijk van warmte voorzien door een mobiele unit“, licht Smit toe. “Maar die ketel levert slechts warmte aan zo’n duizend woningen. De bouw moest dus klaar zijn vóór deze unit aan zijn maximum zat. Juist omdat de bouwstroom in dat gebied flink op gang is gekomen was de pijp nog voor de winterperiode nodig om de wijk van warmte te voorzien. We moesten in november klaar zijn en dat hebben we gehaald.” Door één deur De samenwerking van ENECO Energie en A. Hak is soepel verlopen. Smit heeft daar een simpele verklaring voor: “Onze hoofduitvoerder en de projectleider van A. Hak moeten met elkaar door één deur kunnen. Als dat het geval is ben je al een heel eind. Daarnaast moet een aannemer op een acceptabele manier kunnen omgaan met meer- en minderwerk. Een half jaar vertraging, hoe lossen we dat op? Daar gaat A. Hak heel volwassen mee om. Ze benaderen het werk op een normale, zakelijke manier. Bij gerechtelijke procedures is niemand gebaat.”
De 150 meter lange tunnel in gebruik
5
Klant aan het woord
Operatie onder druk bij Schiphol
Infrastructuur, glasvezelbekabelingen, complex laswerk
Jos Stoelinga
Je weet wat je aan elkaar hebt Schiphol: een continubedrijf. Achter de schermen zijn vele duizenden medewerkers dag in dag uit druk bezig om het vliegverkeer en de passagiersstromen in goede banen te leiden. Zo ook bij de telecommunicatie-experts van Schiphol Telematics (ST). “Op geen enkele manier mag de gang van zaken op Schiphol worden gehinderd door onze infrastructurele werkzaamheden.” Aan het woord is Jos Stoelinga, senior designer bij ST. Hij en zijn collega’s, waaronder projectmanager Marcel Linthorst, zijn verantwoordelijk voor de telecommunicatie en de bijbehorende infrastructuur op het luchthaventerrein. 6
n
H a k t u e e l 12 0 5
Voor zijn werkzaamheden maakt hij vaak gebruik van de expertise van A. Hak. De samenwerking is lang geleden begonnen. “Ik ken het bedrijf al sinds 1986. Toen werkte ik zelf nog bij KPN en stond A. Hak Infranet regio West bekend als Van Essen Halfweg. Met name met mijn directe contactpersoon, Hans Roos, heb ik door de jaren heen een goede band opgebouwd. Toen Van Essen werd overgenomen door A. Hak hebben we de samenwerking voortgezet.” Prettig en betrouwbaar “Begin jaren 90 van de vorige eeuw is ST opgericht en werd het contact met A. Hak voortgezet. Ik werk prettig samen met de mensen van A. Hak en dat heeft vooral te maken met betrouwbaarheid. Je weet wat je aan elkaar hebt. Op dit moment werkt A. Hak voor ons op een groot project, maar voor storingen, kleine wijzigingen en reguliere werkzaamheden hebben we een raamcontract. Op die manier werken we ook met onze andere aannemers.” Meer bagagecapaciteit Momenteel werkt A. Hak voor ST aan reconstructiewerkzaamheden in IT infrastructuur in de nieuwe bagagekelder. Stoelinga vertelt over de achtergronden: “Schiphol is een vliegveld waar veel mensen op doorreis zijn. Die gaan van de ene vlucht naar de andere en de bagage moet volgen. Door de groei van Schiphol is meer bagagecapaciteit nodig.” Grote reconstructie Stoelinga: “Het is een zeer groot reconstructieproject waarbij naast een aantal glasvezelkabels ook 32 dikke koperkabels verlegd moeten worden in een zeer complexe situatie. Tijdens de verschillende fases van het bouwproject dient ST haar infrastructuur te verleggen. In samenspraak met overige disciplines moet een en
Over Schiphol Telematics Schiphol Telematics, of beter gezegd ST. De telecomoperator voor Schiphol die opereert op het kruispunt van luchthaven en ICT. Op basis van kennis en ervaring speelt ST op proactieve wijze in op de bedrijfsbehoeften van de daar gevestigde ondernemingen. ST is een joint venture van KPN en Schiphol Group, opgericht in 1991.
ander gecoördineerd worden. Er zijn namelijk nog meer ondergrondse infrastructuren, die ook omgelegd moeten worden. A. Hak helpt bij het aanleggen van de ST-infrastructuur met name de complexe laswerkzaamheden en het ombouwen van diverse glasvezelbekabelingen.”
Stoelinga hecht dan ook veel waarde aan een goede relatie met zijn aannemers: “Je moet een aannemer hebben op wie je kunt rekenen. Door de tijdsdruk heb ik meerdere malen een beroep moeten doen op de flexibiliteit van de aannemers. We moeten soms heel wat extra expertise inschakelen om het voor elkaar te krijgen.”
Werken tijdens rustige uren “Tijdens het werk gaat op Schiphol alles gewoon door. We moeten de overlast tot een minimum beperken. We werken dan ook vooral in de rustige uren. Aan het einde van de nacht en in de vroege ochtend veroorzaken we de minste overlast.” Over de complexiteit horen we Jos Stoelinga niet snel klagen. “Ik vind uitdagende, complexe projecten als deze toch het mooist. Het zorgt dat het werk op geen enkel moment een sleur wordt. Een echte uitdaging.”
Ervaring Die expertise vindt Stoelinga bij A. Hak. “Bij A. Hak ben ik verzekerd van ervaring en de prijzen zijn marktconform. Ik doe graag zaken met partijen die al soortgelijke projecten hebben gedaan. Bedrijven die in deze omgeving de nodige ervaring hebben opgedaan, zie ik ook als een klankbord, waar ik mijn ideeën over bepaalde situaties en mogelijke oplossingen kwijt kan. Zij spreken uit ervaring en kunnen inschatten of het kan of niet.”
Deadline Het project kent de nodige tijdsdruk. “We mogen op geen enkele manier van de planning afwijken. Kabelleg- en laswerkzaamheden moeten vóór de Kerst klaar zijn. Zoals het er nu uitziet, wordt de deadline gehaald. Maar niets is zeker, want als de bouw van de terminal anders loopt, wordt direct de planning van de infrastructuurwerkzaamheden gewijzigd. Zoiets kan voorkomen. Maar ST zal er alles aan doen om bijtijds klaar te zijn.”
Meerwaarde De samenwerking met A. Hak loopt ook op dit project uitstekend. “Afspraken worden prima nagekomen en als er om wat voor reden dan ook iets tegenzit, wordt het altijd gemeld. De meerwaarde van A. Hak zit in flexibiliteit, kennis, ervaring en begrip voor de situatie op het luchthaventerrein. Meerwaarde zit ‘m ook in meedenken en naar oplossingen zoeken voor complexe situaties. A. Hak is heel flexibel. Als morgen iets klaar moet, staan ze er voor je.”
7
A. Hak International groeit sterk in Europa en het Midden-Oosten
Buitenlandse zaken
A. Hak International is een succesvolle divisie, die over de hele wereld actief is. Al zo’n 30 jaar voert A. Hak International grootschalige en hoogwaardige projecten uit over de hele wereld. Het gaat daarbij meestal om het realiseren van transportleidingen voor gas, olie, water en andere producten, zowel onder als boven de grond. De divisie werkt met een internationaal team van experts en zet veelal eigen materieel in.
8
n
H a k t u e e l 12 0 5
De activiteiten concentreren zich op dit moment met name in Europa en het Midden-Oosten. Aan de successen van A. Hak International lijkt voorlopig geen eind te komen, want in beide markten zijn de actuele vooruitzichten buitengewoon gunstig.
activiteiten aan de andere kant van de Middellandse Zee. Na enkele jaren waarin het volume afnam, is de Europese energiemarkt nu duidelijk in beweging. Door uiteenlopende oorzaken vertoont met name de vraag naar gastransportleidingen een sterke groei.
Saudi-Arabië In Saudi-Arabië werkt A. Hak International regelmatig samen met de lokale aannemer Al Rashid. Eerder dit jaar hebben de beide ondernemingen samen een aanbieding gedaan voor een mega-pijpleidingencontract. Het gaat hier om de bouw van een ontziltingsinstallatie, waarop vier watertransportleidingen zullen worden aangesloten met een totale lengte van 350 km. Het staat inmiddels vast dat Al Rashid en A. Hak International samen de laagste offerte hebben uitgebracht, maar bij het schrijven van dit artikel is de order nog niet definitief.
Meer vraag naar gas Binnen de Europese Unie is de laatste jaren hard gewerkt aan het totstandkomen van een geliberaliseerde energiemarkt. Een onbedoeld effect van die ontwikkeling was een terughoudende opstelling van de meeste grote energieleveranciers en -distributeurs. Grote investeringen in infrastructuur bleven jarenlang uit. Nu de marktsituatie duidelijker wordt en er achterstanden zijn ontstaan op het gebied van leidingbouw, komt de markt langzaam maar zeker in beweging. De komende jaren zullen naar verwachting in heel Europa grote investeringen in leidingprojecten nodig zijn, vooral om te kunnen voldoen aan de sterk stijgende vraag naar gas. A. Hak International speelt zo actief mogelijk in op de huidige ontwikkelingen. Zo is het bedrijf op dit moment betrokken bij een leidingbouwproject in Italië, met als belangrijkste nevendoel het leggen van contacten en het verzamelen van kennis over de markt. In de nabije toekomst zal een leiding worden aangelegd vanuit Algerije door Tunesië naar Italië om daar te worden aangesloten op het Europese gasnetwerk. Bij die opdracht wil A. Hak International graag een rol spelen.
Europa Het Midden-Oosten heeft doorgaans financieel aantrekkelijke projecten te bieden, maar daar staan ook nadelen tegenover. Het gebied is politiek instabiel en brengt daardoor specifieke risico’s met zich mee. A. Hak International hecht er daarom veel waarde aan zich niet uitsluitend te concentreren op het MiddenOosten. In Europa is de zaak zeker in politiek opzicht veel meer in balans, waardoor die markt een uitstekend tegenwicht biedt voor de meer avontuurlijke
Xaf Hendriksen, directeur A. Hak International
Dit project is maar een enkel voorbeeld van de vele orders die A. Hak momenteel en in de nabije toekomst in Europa uitvoert. Olieprijs De vrije energiemarkt is overigens niet de enige oorzaak voor de hernieuwde belangstelling voor gas als brandstof. Ook de hoge olieprijs is van belang. De enige serieuze alternatieven voor de dure olie zijn gas en kernenergie. Het bouwen van een kerncentrale duurt met inbegrip van het verkrijgen van de benodigde vergunningen en politieke steun al gauw een jaar of vijftien. Gas is daarentegen betrekkelijk snel en goedkoop als alternatief in te zetten. Hoewel het moeilijk in te schatten is hoe lang de stijgende vraag naar gas zal aanhouden, lijkt het er voorlopig op dat veel investeerders op dit moment vertrouwen hebben in de toekomst van de gasmarkt en dus ook bereid zijn geld te steken in de infrastructuur. Lokaal concurreren Hoewel de Europese landen bij grote infrastructurele projecten op papier ook buitenlandse aanbieders een kans moeten geven, blijkt de praktijk voor buitenlandse aannemers nog altijd moeilijk. Een buitenlandse aanbieder is in beginsel vaak te duur. Alleen al het verschepen van materieel en de transportkosten van de betrokken medewerkers maken de uitgangspositie voor een buitenlands bedrijf bij voorbaat ongunstig. Daarnaast is een
9
buitenlandse aannemer per definitie minder goed op de hoogte van de lokale omstandigheden. A. Hak International werkt bijna altijd samen met lokale partijen, die goedkoper kunnen werken, kennis hebben van de lokale markt en van de cultuur. Bovendien biedt het samenwerken met een lokale aannemer voordelen boven het inrichten van een eigen kantoor. Samenwerking stelt A. Hak International in staat om flexibel te opereren en daar naar toe te gaan waar vraag is. In tijden dat de vraag in een bepaald land uitblijft, zijn er in dat land ook geen overhead-kosten voor de onderneming. Op basis van deze werkwijze heeft A. Hak International het genoemde project in
10
Italië verworven, maar bijvoorbeeld ook een 48”-leidingproject met een lengte van 20 kilometer in Frankrijk. Rond de tijd dat deze editie van Haktueel uitkomt, verwacht het bedrijf bovendien de opdracht te krijgen voor een omvangrijk waterleidingproject in Albanië. Cultuur Afgezien van de taal krijgen ook andere aspecten van de lokale cultuur veel aandacht voordat A. Hak International aan een project begint. Naast de technische kwaliteiten, de kwaliteit van het materieel en de samenstelling van het project-managementteam, staat of valt een internationaal project ook met respect voor de lokale cultuur. Het bedrijf verdiept zich daarom vooraf in de plaatselijke omstandigheden.
Welke wet- en regelgeving heerst er in het land en wat zijn de lokale omgangsnormen? Communicatie is daarbij een belangrijk aspect, want in veel gevallen zijn op een werk diverse nationaliteiten vertegen-woordigd. Ook een uitgebreide training op het gebied van kwaliteit, veiligheid, gezondheid en milieu behoort tot de standaardprocedure tijdens de voorbereiding op een internationaal project. A. Hak International is daardoor voor alle betrokkenen in een joint venture of alliantie een betrouwbare, ervaren partner.
n
H a k t u e e l 12 0 5
Streven naar beter Nieuwe revolutionaire methode van A. Hak Industrial Services A. Hak Industrial Services heeft in samenwerking met een partner een snelle en effectieve methode ontwikkeld om een HF alkylatie-unit schoon en neutraal op te leveren voor onderhoud en inspectie.
Nieuwe neutralisatie- en reinigingsmethode voor alkylatie-units lijk geneutraliseerd. HIS Alky Solve elimineert bovendien gassen in de circulatieloops. In de tweede fase wordt de oplossing verwarmd tot 95˚C à 110˚C. Als gevolg daarvan lost alle aanwezige ‘ijzerfluoride scale’ FeF op en worden alle polymeren in de circulatie-loops verwijderd. De nieuwe methode heeft niet alleen tijdens de neutralisatie en reiniging zelf grote voordelen, maar ook tijdens de daaropvolgende onderhoudsperiode. Doordat C-suits (‘maanpakken’) niet langer nodig zijn, kan er beduidend sneller worden gewerkt. Bovendien zijn bundels van warmtewisselaars na het gebruik van HIS Alky Solve makkelijk te verwijderen. San Bernades Raffinaderij HF alkylatie-units zijn te vinden op raffinaderijen. Door iC4 en buteen met behulp van waterstoffluoride te binden wordt in de HF alkylatie-unit alkylaat geproduceerd. Alkylaat verhoogt het octaangehalte in autobrandstoffen. Veiligheidsvoorschriften Omdat HF een gevaarlijk zuur is, gelden voor een HF alkylatie-unit strenge veiligheidsvoorschriften. Voor werkzaamheden in dit gedeelte van de raffinaderij is speciale kleding vereist, terwijl gereedschappen en onderdelen in verband met contaminatiegevaar aan tal van regels moeten voldoen. Tot voor kort werden voor het uit bedrijf nemen van een dergelijke unit andere methodes toegepast, zoals het toevoegen van ammonia aan de spoelvloeistof (in combinatie met stikstofpurgen) en het gebruik van bicarbonaat. Aan die methodes kleven belangrijke
nadelen. Zo reageert ammonia heftig met zuren en is het bovendien zeer corrosief. Bicarbonaat heeft als nadeel dat het niet de garantie geeft dat HF in alle hoeken en gaten geneutraliseerd wordt, met alle gevaren van dien tijdens het onderhoud. De nieuwe, revolutionaire methode van A. Hak Industrial Services heeft die nadelen niet en is geheel corrosievrij. Op basis van een op maat gesneden procedure wordt de unit na een proces van drie dagen schoon en neutraal opgeleverd. HIS Alky Solve HIS Alky Solve vormt de kern van de nieuwe methode. Deze sterk gebufferde reinigingsvloeistof heeft een pH-waarde tussen 9 en 10. Door de unit te vullen met HIS Alky Solve en de vloeistof vervolgens rond te pompen, worden alle aanwezige zuren en contaminaties die met zuren in aanraking zijn geweest, onmiddel-
Brazilië De nieuwe reinigings- en neutralisatiemethode van A. Hak Industrial Services heeft zichzelf inmiddels ook in de praktijk overtuigend bewezen. De San Bernades Raffinaderij van Petrobras in het Braziliaanse Sao Paolo verstrekte A. Hak Industrial Services onlangs de opdracht om een complete unit chemisch te reinigen. Het bouwen van equipment, opstellen van procedures, patenteren van chemicaliën en uitvoeren van tests nam zo’n anderhalf jaar in beslag. In april van dit jaar reisden twee specialisten af naar Brazilië om het op maat maken van de procedure af te ronden en in juli werden de containers met chemicaliën, recirculatiepompen, slangen en andere materialen naar Brazilië verscheept. Op 7 augustus ging het reinigings- en neutraliseringsproces van start en al op 9 augustus kon A. Hak Industrial Services tot grote tevredenheid van de opdrachtgever de unit schoon en neutraal opleveren.
11
n
H a k t u e e l 12 0 5
Haktueel nieuws Complex leidingproject op Chemelot
vier leidingen naar kavernes (ondergrondse zoutkoepels), waar het wordt opgeslagen. Het project is half augustus van start gegaan. A. Hak verwacht de transportleiding en de vier kaverneleidingen medio maart 2006 op te leveren.
A. Hak Infranet erkend zakenpartner van ProRail A. Hak Infranet is geselecteerd als erkend zakenpartner van ProRail en behoort daarmee tot een beperkte groep bedrijven die voldoen aan de eisen van de railinfrabeheerder. De erkenning van A. Hak Infranet geldt voor de categorie Boringen. ProRail is verantwoordelijk voor de capaciteit, betrouwbaarheid en veiligheid van ruim 6.500 kilometer spoor, waarop dagelijks zo’n 1 miljoen reizigers en 80.000 ton aan goederen hun weg vinden. De taak die ProRail dagelijks moet uitvoeren is van levensbelang voor onze samenleving. ProRail hanteert daarom voor het selecteren van zakenpartners een erkenningssysteem. In iedere categorie mag slechts een beperkt aantal aanbieders projecten voor ProRail uitvoeren. Een erkend zakenpartner moet voldoen aan bepaalde kwalificaties. Daarbij kijkt het bedrijf niet alleen naar technische en organisatorische bekwaamheden en professionele ervaring, maar bijvoorbeeld ook naar de financiële en economische draagkracht van de betreffende zakenpartner.
Grensgeval In het oosten van het land werkt A. Hak Leidingbouw samen met Tebodin en Fabricom aan een grensoverschrijdend project. In opdracht van NUON komt een gastransportleiding tot stand tussen Enschede en een gasbehandelingsstation in Epe, net over de grens in Duitsland. Van daaruit gaat het gas via
Op het industriecomplex Chemelot bij Geleen is de tweede fase van een omvangrijk vervangingsproject van blus- en kanaalwaterleidingen in volle gang. A. Hak Leidingbouw, dat op Chemelot een eigen vestiging heeft, is binnen het project verantwoordelijk voor alle civieltechnische en werktuigbouwkundige werkzaamheden. Tussen 2005 en 2006 vervangt A. Hak Leidingbouw alle, grotendeels stalen, blus- en kanaalwaterleidingen door een nieuw netwerk van glasvezelversterkte kunststof leidingen. De leidingen variëren in diameter van 100 tot 1000 mm.
De wanden van de zoutkoepels laten geen gas door en zijn daardoor uitermate geschikt voor opslag. De nieuwe leiding stelt NUON in staat om met name in de zomer tegen lage prijzen gas in te kopen bij de Gasunie om het gas vervolgens op momenten waarop er in de markt vraag ontstaat in gezuiverde vorm weer terug te leveren. De NUON-leiding sluit op de locatie Kotman in Enschede aan op het hoofdtransportnet van Gasunie. De eerste twee kilometer van het tracé bevinden zich in de bebouwde kom, daarna loopt de leiding voornamelijk door agrarisch terrein. De 24” transportleiding heeft een lengte van 11 kilometer en verschillende wanddiktes: in het Nederlandse stuk 13,3 en 11,1 mm en in Duitsland 9,91 mm. De vier kaverneleidingen (twee van 10” en twee van 12”) zijn in totaal zeven kilometer lang.
Het complexe karakter van de bestaande ondergrondse infrastructuur geeft het project een extra dimensie. Tijdens de werkzaamheden zijn de mensen van A. Hak zich voortdurend bewust van de aanwezigheid van talloze waterleidingen, elektriciteitsleidingen en hoogspanningskabels. Veel van die leidingen en kabels zijn bekend, maar veel ook niet. Voor de betrokken uitvoerders, machinisten en grondwerkers is veiligheid de hoogste prioriteit.
Het feit dat de leiding zes kilometer in de Nederlandse en vijf kilometer in de Duitse bodem ligt, is met name in de voorbereidende fase een complicerende factor. De werkzaamheden en het eindproduct moeten in Nederland aan andere regels voldoen dan in Duitsland. Bovendien treden er twee verschillende keurende instanties op. Om de transporttijd en -kosten minimaal te houden, heeft A. Hak een veldkantoor gevestigd op een boerenerf in Duitsland dat zich vrijwel bovenop het tracé bevindt. Dat kantoor vormt de tijdelijke basis voor de landmeters, werkvoorbereiders, projectleiding en uitvoerders die bij het project betrokken zijn. Ook het magazijn is in het veldkantoor te vinden.
Op Park Chemelot zijn diverse productielocaties gevestigd, die stuk voor stuk te maken krijgen met de omkoppelingen en stops die de milestones vormen van dit veelomvattende vervangingsproject. DSM, de belangrijkste ‘bewoner’ van Chemelot produceert zelf de atlac-harssoort E Nova 2045 die het voornaamste bestanddeel vormt van de nieuwe kunststof leidingen. Engineering en projectmanagement zijn in handen van A. Hak Leidingbouw.
Op het hoogtepunt van de werkzaamheden werkten zo’n 80 mensen aan het project. Nu de lastrein zijn werk heeft gedaan en ook de belangrijkste horizontale boringen achter de rug zijn, houden nog ongeveer 35 mensen zich dagelijks met de NUON-leiding bezig. A. Hak voert het leidingwerk uit op basis van een design, procurement and construction contract.
A. Hak Beheer B.V. T 0345 - 579 211
Realisatie & Productie Waal aan de Maas, Barendrecht
n
n
n
Steenoven 2-6
n
F 0345 - 576 443
4196 HG Tricht n
n
E
[email protected]
Tekst Paul van Mieghem en Veerkracht
n
Postbus 151 n
n
4190 CD Geldermalsen
I www.a-hak.nl
Fotografie Kees Stuip e.a.
