Groeien
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren begrijpen van het verschijnsel 'groei'
leren observeren van groeiverschijnselen
de bak met zaaigoed, het bakje water
het potlood, de centimeter, de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat gebeurt er als een plant groeit? Wat verandert er? Hoe snel groeit een plant? Kun je de groeisnelheid veranderen? Welk deel van de plant groeit het snelst?
Demonstratie
Haal bij elke tekenles een plant uit de grond om de wortels ook te kunnen bekijken en tekenen
Oefenen
het gaat om een tekenles, vier keer achter elkaar
Terugkijken
Kun je aangeven wat de karakteristieke vormen zijn van de plant? Wat is de belangrijkste verandering na vier weken?
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de stengel, de wortel, het blad, de bloem, lang, groei, groeien, langer, de bloem is gesloten, de bloem is open, de knop is open, slap of stevig
pk1
Wortels
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het verkennend ontdekken van wortels
leren observeren en vastleggen van vormen van enkele wortels
de borstel, het mesje
het plantmateriaal afhankelijk van de beschikbaarheid, het potlood en de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat doet een plant met wortels? Als je naar de vorm kijkt, wat valt dan op? En de kleur?
Demonstratie
Welke wortelsoorten ken je? Kun je namen van planten daarbij geven? Kun je daar voorbeelden bij zoeken?
Oefenen
De oefening begint met het zoeken van planten met verschillende wortels. Na het schoonmaken kunnen de wortels beschreven en getekend worden.
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
paal- of pen wortel, bijwortels, hechtwortels, zuigwortels, een wortelstok is een stengel, een aardappel is een stengelknol, vastzetten, groeien, verzamelen, voeding, vocht en voeding halen, de grond, de bodem, de aarde, het substraat, rijk, arm, zand, veen, klei, een grondmengsel, droog, vochtig, nat, hard of zacht, de stengel groeit aan de wortel
pk2
Stengels
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
het leren kennen van de variaties in stengelvormen
leren kennen van stengelvormen door observeren en tekenen
Tijd
120
materiaal de diverse stengels, het potlood, de kleurpotloden
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waar eindigt de stengel en begint de wortel? Onderaardse stengeldelen zijn geen wortels. De lengte van een stengel kan erg verschillen. Vergelijk bijvoorbeeld de tomatenstengel met de stengel van een bol.
Demonstratie
Oefenen
lLat eerst goed kijken naar de bijzondere kenmerken van de stengel voordat de cursist gaat tekenen.
Terugkijken
is de vorm goed weergegeven? Heeft de cursist ook de woorden om de stengel mee te beschrijven?
Registreren
nadat afdoende kennis is verworven
Vaktaal
groen, houtig, met schors bekleed, kantig, rond , bebladerd of kaal, behaard of glad, vertakt of onvertakt, kruipend of liggend, opstijgend, rechtopstaand, windend
© Leerwerk centrum
pk3
Bloemen (1)
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van enkele onderdelen van bloemen
leren kennen van een bloem, meeldraad, stuifmeel en stamper
de loep, het plakband of de tape
het potlood en de kleurpotloden, enkele soorten bloemen
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
we nemen in deze opdracht kennis van de verscheidenheid van bloemen, we zoeken naar woorden om oppervlakkige kenmerken van de bloemen te kunnen beschrijven
Demonstratie
dagelijks een kleine wandeling maken en wat bloemen onder de aandacht brengen?
Oefenen
tekenen van een bloem, meeldraad en stamper, verzamelen van stuifmeel
Terugkijken
Is het gemakkelijk om de onderdelen uit elkaar te houden?
Registreren
aan het einde van de cursus
Vaktaal
bloembodem, kelk, kroon, meeldraden en stamper, de vlag, de zwaarden, de kiel, trechtervormig, buisvormig, lintvormig, lipvormig, vlinderbloemig, de bij, de hommel, het insect
© Leerwerk centrum
pk4
Bloemen (2)
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van een aantal onderdelen van bloemen
leren kennen van: een hoofdje, een scherm, een samengesteld scherm, een tros
de loep, de penseel
het potlood en de kleurpotloden of het waterverf, een aantal bloemen
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
In deze opdracht gaat het over de bloeiwijzen. Door bloemen te bekijken en te vergelijken kunnen we proberen verschillen en overeenkomsten te achterhalen.
Demonstratie
Oefenen
regelmatig enkele bloemen bekijken en daar wat over vertellen, terugvragen
Terugkijken
cursisten stuk voor stuk aan de beurt te laten komen om iets te vertellen over een bloem, in de taalles kan de cursist - zo nodig - algemene taal aangeleerd krijgen om dat te kunnen doen
Registreren
aan het einde van de cursus
Vaktaal
het scherm, de tros, de aar, de kolf, het hoofdje, mannelijk, vrouwelijk, tweeslachtig, eenslachtig, stempel, stijl, vruchtbeginsel, het zaad, de vrucht
© Leerwerk centrum
pk5
Bloemen en kleuren
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
het ontdekken van de schoonheid van de kleuren van bloemen
de cursist ontdekt de grote variatie in kleuren van bloemen en wordt daardoor geboeid
Tijd
120
materiaal het potlood en de kleurpotloden
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarom hebben bloemen zulke mooie kleuren? Er is veel variatie aan kleur in de natuur. Hoe ontstaat een bloem/plant met een andere kleur? Wat doen kwekers met kleur? Welke kleuren zijn in een boeket goed te combineren?
Demonstratie
Bespreek de kleurencirkel, primaire en secundaire kleuren, de gevoelswaarde van kleuren, de verzadiging van kleuren, traditionele betekenissen van kleuren in allerlei landen. Laat zien welke kleuren combineerbaar zijn, welke niet.
Oefenen
Zoek bloemen en teken ze na in de juiste kleur, zoek de namen op en schrijf deze erbij.
Terugkijken
Wat zijn veel voorkomende kleuren in de wilde natuur? En wat zijn de kleuren die je veel in gekweekte bloemen ziet?
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
rood, oranje, geel groen, blauw, paars, violet, wit, zwart, grijs, licht en donker, warm en koud, mooi en lelijk, op de voorgrond, op de achtergrond, primair, secundair, verzadigd, sierlijk, goede sier maken, wild, gekweekt
pk6
Planten en geuren
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van geurende bloemen en planten
leren ontdekken van de geurige kant van planten en bloemen
een loep
diverse tuinplanten
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Welke functie heeft een geur voor een plant? Wat zijn etherische olien? Waarvoor gebruiken mensen geurstoffen? In welke stoffen kun je geuren bewaren?
Demonstratie
Een aantal planten geven tijdens de bloei geurstoffen af. Andere planten doen dat als ze aangeraakt worden. Wrijven of kneuzen maakt de geurstof los. Een hoge omgevingstemperatuur werkt ook mee aan het loskomen van geurstoffen. Soms geurt een plant 's nachts of 's avonds.
Oefenen
Bijvoorbeeld met Roos, Lavendel, Rozemarijn, Selderij, Jasmijn, Viburnum, Thijm, Sering, Meidoorn, Vlier enzovoorts. Neem een plant of bloem en laat een collega ruiken en raden welke naam hier bij hoort. Teken en kleur in. Zoek woorden voor de geur die je ruikt.
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de geur, de lucht, vies of lekker, warm, houtig, aromatisch bloemengeur, zwaar, oriëntaals, een hoge geur zoals van citroen, een middentoon, een zware toon, etherisch, de grondstof voor parfum, een noot in een geur, de roman: Het parfum van Patrick Susskind, de parfumbereiding, de parfumfles, de geur betovert, geuren en herinneringen
pk7
Bladeren (1) nerf en bladvorm
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van de vormen van bladnerven en van bladeren
een indruk krijgen van de variatie die er is
de liniaal
het potlood, de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is de functie van het blad voor een plant? Hoe heten de onderdelen van een volledig ontwikkeld blad? Waaruit groeit een blad?
Demonstratie
Bespreek enkele verschillende bladeren, wijs op vormkenmerken.
Oefenen
Met materiaal uit de werkomgeving van de cursist.
Terugkijken
Registreren
Nadat een serie representatieve bladeren aan de beurt is geweest.
Vaktaal
de bladschijf, de steel, de nerf, de bladrand, een zittend of ongesteeld blad, de hoofdnerf, de zijnerf, enkelvoudig, ingesneden, gelobd, lancetvormig, eivormig, schildvormig, glad, getand, gezaagd, gekarteld
© Leerwerk centrum
pk8
Bladeren (2) de bladrand
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van de verschillende vormen in bladranden
een indruk krijgen van de variatie in bladranden
de liniaal
het potlood, de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Hoe noemen we de randen van bladeren? Welke woorden gebruiken we daarvoor?
Demonstratie
Besprek enkele veel voorkomende bladranden
Oefenen
Met behulp van materiaal uit de directe leeromgeving van de cursist
Terugkijken
Registreren
Nadat de cursist kennis heeft genomen van de variatie.
Vaktaal
het bladgroen, de assimilatie, zon, licht, water, de porie, groei, gaaf, beschadigd, getand, gezaagd, gekarteld
© Leerwerk centrum
pk9
Vruchten (1) vormen
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren herkennen van enkele veel voorkomende vruchten in de wilde natuur
ontdekken dat vruchten mooie en of nuttige verpakkingen zijn van zaden
het mesje om vruchten door te snijden
het potlood, de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is een vrucht? Wat is een schijnvrucht? Kun je voorbeelden noemen? Waar groeit de vrucht uit? Uit welk deel van de bloem? Waaruit bestaat een vrucht?
Demonstratie
Bespreek: een besvrucht, een steenvrucht en een pitvrucht, droge vruchten, peulen
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
kleuren, smaken, bitter, zuur, zoet, zout, kruidig, warm, scherp, het zaad, ontkiemen, vermeigvuldigen, instandhouden, de soort, de eigenschappen in het zaad, de erfelijke boodschap, vlezige bessen, vlezige steenvruchten, de pitvrucht, droge vrucht, de peul, zaaien, wegspringen, vallen op vruchtbare grond, op de rotsen, wie wind zaait zal storm oogsten, de zaaier, verspreiden, vallen, de wind
pk10
Vruchten (2) zaden
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het zoeken en herkennen van zaden in vruchten
ontdekken dat zaden verpakt zijn in vruchten van velerlei vormen
het mesje
de potlood, de kleurpotloden
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Welke vruchten kennen we? Zijn vruchten hetzelfde als zaden? Wat zijn zaden? Wanneer ontkiemt een zaad? Is dat voor elk zaad hetzelfde? Hoe komen we daar achter?
Demonstratie
losmaken van zaden uit vruchten
Oefenen
in de vrije natuur op zoek gaan naar vruchten en zaden
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
kiemkracht, rasecht, zaairegels, op bodemwarmte zaaien, in de koude bak, in potten, in de vrije grond, op regels of vrij, vermengd met zand, lucht, vocht, warmte, inharken, bedekken, aandrukken, de tijd van kiemen, de zaailing, zaad in zakjes, zaad in matjes, zaad in banden
pk11
Ik zie, ik zie …
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
het observeren en determineren
de systematiek achter de plantenwereld verkennen
Tijd
10
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Deze opdracht heeft als doel om regelmatig een onbekend stukje kennis door te werken vanuit de dingen die we dagelijks om ons heen in de natuur aantreffen. We stellen onszelf vragen en gaan na of we een antwoord kunnen vinden bij elkaar of in de beschikbare boeken.
Demonstratie
Wijs de cursisten de weg in de beschikbare boeken. Stel vragen en leer de cursist om vragen te stellen aan de dingen die zij zien.
Oefenen
regelmatig iets aan de orde stellen dat tot dan toe onbekend was bij de cursist
Terugkijken
Hoe heb je de gegevens gevonden? Heb je de boeken gebruikt? Hoe?
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de inhoudsopgave, een bloem, een blad, een tak, een knop, verzorging, opkweken, soorten, seizoenen, opzoeken op kleur, op vorm
pk12
Dieren en planten
plantenkennis
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren benoemen van enkele dieren en planten in hun habitat
leren ontdekken van de relatie die bestaat tussen planten en dieren
het vergrootglas, de spitriek, het glas
het opzoekboek van insecten e.d., de compostbak, de mesthoop, de groene omgeving van de onderwijsplek
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Welke kleine dieren komen we zoal tegen in de groene omgeving van de school? Waar leven die dieren van? Wat doen zij om te overleven? Hoe leven dieren en planten samen? Wat betekenen ze voor elkaar?
Demonstratie
Bespreek bijvoorbeeld de relatie van: rozenknop, de luis, de mier en het lieveheersbeestje.
Oefenen
Stuur de cursist op stap in twee- of drietallen met een observatieopdracht
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
een plantenziekte, wantsen, aardrupsen, vliegen, luizen, rupsen, oorwurmen, wespen, torren, vlooien, vliegen, spint, schuimbeestjes, trips, cicaden, mijt, mot, aaltjes, stengelaaltjes, galmijten, galwespen, kever, konijnen, hazen, woelratten, slakken, emelten, wortelluizen, vogels, schimmels, bacteriën, virussen
pk13
Schoffelen
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het op de juiste wijze gebruiken van een schoffel
onkruid verwijderen
de schoffel
het onkruid
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is onkruid? Wat is een schoffel? Waarom gebruik je een schoffel? Heeft iemand al eerder geschoffeld? Zo ja, hoe ging dat? Hoe weet je wat je moet schoffelen en wat niet?
Demonstratie
Geef aan welk deel van bijvoorbeeld een bloemenbed je gaat schoffelen. Laat zien hoe het onkruid wordt losgestoken en hoe de schoffel wordt vastgehouden.
Oefenen
Wijs iedere cursist een stukje grond om te schoffelen. Vraag ze het onkruid te schoffelen en te verzamelen. Werk altijd van achteren naar voren.
Terugkijken
Hoe is het schoffelen gegeaan? Was het duidelijk wat onkruid was en wat niet? Controleer eventueel het verzamelde onkruid. Informeer of er cursisten zijn die namen van de verwijderde plantjes kennen.
Registreren
Registreer de oefening als er op de juiste wijze is geschoffeld.
Vaktaal
schoffel, schoffelen, onkruid, lossteken, losmaken, verzamelen, van achteren naar voren, keuze van de schoffel, de losse plant
© Leerwerk centrum
bvh1
Harken
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
het aanharken van bijvoorbeeld een bloembed
het op de juiste wijze leren gebruiken van een hark
de hark, de kruiwagen, de bezem, de schop
Tijd
120
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarvoor wordt een hark gebruikt? Hoe gebruik je een hark?
Demonstratie
Neem een stukje grond om de werking van een hark te laten zien. Laat zien hoe de hark wordt vastgehouden en op welke verschillende manieren deze gebruikt kan worden.
Oefenen
Wijs elke cursist een stukje grond. Laat ze oefenen met de hark door bijvoorbeeld onkruid wat al eerder geschoffeld is, bij elkaar te harken. Bespreek hoe het werken volgens een plan aangepakt kan worden. Laat de cursist dat plan aangeven.
Terugkijken
Hoe is het harken gegaan? Zijn er verschillende manieren van gebruik geprobeerd? Heb je op je houding gelet? Is het terrein nu schoon?
Registreren
Registreer deze oefening als het harken nar behoren wordt verricht.
Vaktaal
de hark, harken, steel, afval, het bed, het bloembed, het onkruid, verzamelen van achteren naar voren, plan, planmatig of systematisch, de kruiwagen, opruimen, opgeruimd staat netjes
© Leerwerk centrum
bvh2
Wieden
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het met de hand verwijderen van onkruid
het onderhouden van plant- en bloembedden
de schrepel, de knielappen, de mand, de werkhandschoenen
het onkruid
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is onkruid? Wat is wieden? Waarom moet je soms met de hand wieden in plaats van schoffelen? Hoe weet je wat je moet wieden en wat niet? Moeten de wortels ook mee? Natte of droge grond maken een verschil. Wanneer gaat wieden gemakkelijk?
Demonstratie
Geef aan welk deel van bijvoorbeeld een bloembed je gaat wieden. Laat zien hoe het onkruid wordt losgetrokken.
Oefenen
Wijs elke cursist een stukje grond om te wieden. Vraag ze het onkruid te wieden en te verzamelen.
Terugkijken
Hoe is het wieden gegaan? Was het duidelijk wat onkruid was en wat niet? Zijn alle gewiede plantjes onkruid? Informeer of er cursisten zijn die de namen van de verwijderde plantjes kennen.
Registreren
Registreer de oefening als er op de juiste wijze is gewied.
Vaktaal
wieden, onkruid, kruid, losmaken, verzamelen, de plant, het blad, de stengel, de wortel, het zaad, de verspreiding van zaad, steken, prikken, schoon of vuil, hoog of laag, klein of groot, dik of dun, licht of donker, oud of nieuw
© Leerwerk centrum
bvh3
Anjers planten
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het planten van anjers
systematisch leren voorbereiden van een teelt
de werkschoenen
het gaas, de stokken, het bloembed, de anjers
Tijd
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat valt op aan de groeiwijze van anjers? Hoe kunnen we de plant helpen bij de groei? In welk verband worden de planten in de grond gezet? Waarvoor gebruiken we stokken en gaas?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
het bed, het verband, planten, in de grond, verzorgen, ondersteunen
bvh4
Anjers toppen
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
het goed onderhouden van planten
vermeerderen door middel van toppen
Tijd
30
materiaal de anjers
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is toppen? Waarom top je een plant? Wat gebeurt er met een plant als de top eruit gehaald wordt? Hoe top je een plant?
Demonstratie
Laat de cursisten zien hoe ze moeten toppen. Laat zien wat er met de plant gebeurt als de top eruit gehaald is.
Oefenen
Deel de curisisten in tweetallen in. Geef ze een aantal planten om te toppen. Blijf erbij als de eerste plant wordt getopt om eventueel nog aanwijzingen te kunnen geven.
Terugkijken
Hoe is het toppen gegaan? Is het duidelijk welk deel uit de plant gehaald wordt en waarom?
Registreren
Registreren als de cursist op de juiste wijze kan toppen en kan uitleggen waartoe toppen dient.
Vaktaal
Toppen, vermeerderen, onderhoud, vertakkingen, zijtakken, breder, voller
© Leerwerk centrum
bvh5
Anjers oogsten
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het oogsten van anjers
leren herkennen van bloemen die gereed zijn om geoogst te worden, een juiste aanpak leren kennen
de anjerschaar
de anjers
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wanneer is de anjer voldoende uitgegroeid? Hoe knippen we de anjer? Wat doen we ermee?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
bvh6
Schoonmaken
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
het leren schoonmaken van de werkomgeving
leren gebruiken van hulpmiddelen en leren kennen van een gerichte aanpak
de hark, de bezem, de schop, de kruiwagen
Tijd
10
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Bij schoonmaakwerkzaamheden werk je van de schone plekken af. Je werkt van schoon naar vuil. Welk hulpmiddel gebruik je voor welke taak?
Demonstratie
Oefenen
Regelmatig oefenen als onderdeel van de praktijkopdrachten.
Terugkijken
aandacht voor de lichaamshouding van de medewerkers
Registreren
registratie als er voldoende keren mee geoefend is.
Vaktaal
aanvegen op een hoop vegen, opvegen, op de schop vegen, scheppen, opscheppen, vuil en schoon, opgeruimd, opgeruimd staat netjes, kraakhelder, een rommeltje, wanorde
© Leerwerk centrum
bvh7
Scheuren
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het vermeerderen van planten
vermeerderen door een plant met wortelkluit in tweeën te scheuren
de schep, de spitschop
de vaste plant
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is scheuren? Waarom wordt een plant met wortelkluit gescheurd? Hoe weet je welke plant je kunt scheuren? Hoe scheur je een plant? Hoe doe je dat met een kleine en hoe doe je dat met een grote wortelkluit? Als een plant gescheurd is, kun je die delen dan nog een keer scheuren? Hoe verzorg je de delen nadat zij gescheurd zijn?
Demonstratie
Neem een plant met een grote en één met een kleine wortelkluit. Laat zien op welke manieren een plant gescheurd kan worden. Laat, na het scheuren, zien hoe de plant verder verzorgd wordt.
Oefenen
Deel de cursisten in tweetallen in. Geef ieder tweetal een plant met een grote en met een kleine wortelkluit. Laat de cursist één plant scheuren en de gescheurde delen verder verzorgen (bijvoorbeeld uitplanten).
Terugkijken
Hoe is het scheuren gegaan? Wat is er voor gereedschap gebruikt om de planten te scheuren? Hoe staan de planten er nu bij?
Registreren
Registreer deze oefening als de planten op de juiste wijze zijn gescheurd en de cursist kan uitleggen waarom een plant gescheurd wordt.
Vaktaal
scheuren, vermeerderen, verzorgen, wortelkluit
© Leerwerk centrum
bvh8
Stekken oppotten
basisvaardigheden
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het oppotten van stekken
systematisch en samenwerkend leren opotten
de bloemenschaar
de potten, de potgrond, het stekmateriaal, het afdekplastic, de kratten, het stokje
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is een stek? Hoe maak je een stek? Wat haal je van de stengel af? Wanneer kun je goed stekken? Hoe lang duurt het voor er wortels zijn? Wat is een topstek? Wat is een scheut? Wat is een bladstek?
Demonstratie
1 Methode demonstreren en toelichten.
Oefenen
Begeleid het oefenen van de cursist totdat deze snel en handig de stekken kan oppotten
Terugkijken
wekelijks kijken wat er gebeurt, aantekeningen maken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de stek, delen, de bladstek, de topstek, de scheut, bewortelen, de wortelkluit, de stengel, de pot, de potwand, het plantgat, groei, licht, vochtig, de jonge plant
bvh9
Zaaien in volle grond, sterrenkers
zaaien
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het zaaien en verzorgen van gewas
het leren kennen van de teelt in de volle grond
de tuinhark, de spitriek, de stokken, de gieter, de lijn
het sterrenkerszaad, het water
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Welke stappen zetten we? Hoe zaaien we? Hoe houden we het bed op orde?
Demonstratie
De verschillende stappen.
Oefenen
De cursist doet in een eigen bed de handelingen van de docent na.
Terugkijken
Wekelijks een logboek bijhouden. Verschillen bespreken.
Registreren
Registreer de oefening als de cursist het plantbed goed heeft onderhouden en de sterrenkers heeft geoogst.
Vaktaal
Uitdunnen, onderhouden, wieden, oogsten, zaaien
© Leerwerk centrum
z1
Zaaien in de volle grond - radijs
zaaien
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het zaaien in de volle grond
op de juiste manier zaaien van radijs
de spitriek, de hark
het radijszaad, het water
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is radijs? Heb je het wel eens gegeten? Heb je het wel eens in de winkel gezien? Weet je hoe het daar verpakt is? Waarom moet je eerst een goed zaaibed aanleggen? Hoe doe je dat? Hoe bepaal je waar je de radijs wilt hebben? Hoe maak je de zaaigeulen? Hoeveel zaad strooi je uit? Hoe strooi je het zaad uit? Hoe maak je de geulen dicht? Waarom moet de grond na het zaaien worden natgemaakt?
Demonstratie
Verzamel de cursisten om een zaaibed. Laat zien hoe de grond wordt voorbereid. Trek bijvoorbeeld een cirkel. Zaai de radijs, bedek het zaad met grond en geef voldoende water
Oefenen
Wijs iedere cursist een stukje grond toe. Zorg dat zij de grond goed voorbereiden op het zaaien. Laat de cursisten een cirkel uitzetten en deze inzaaien. Laat ze het zaad toedekken en water geven. Laat ze in de daarop volgende weken de voortgang van de groei van de radijs volgen. Het zaaibed moet in die periode door de cursist onderhouden worden door bijvoorbeeld te wieden. Als de radijs volgroeid is kunnen zij de radijs rooien voor eigen gebruik.
Terugkijken
Hoe is het voorbereiden van de grond gegaan? Is de grond goed omgespit en onkruidvrij? Hoe is het om een cirkel te trekken en het zaad daarover goed te verdelen? Is het zaad goed bedekt? Is het plantbed na het zaaien goed met water begoten? Hoe ziet het ontkiemde zaad eruit?
Registreren
Registreren als er voldoende inzicht in de procedure is en het bed er verzorgd uitziet
Vaktaal
Radijs, de twee eerste blaadjes, het zaaitbed, spitriek, de hark, spitten, de grondstructuur, voorbewerken, het onkruid, uitzetten, zaaien, uitdunnen, bedekken, verzorgen, oogsten
© Leerwerk centrum
z2
Zaaien in bakjes, rode kool
zaaien
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het zaaien in bakken
het op de juiste manier zaaien van kool
de bak met vochtabsorberende mat, de gieter, het plankje om grond aan te drukken
de potgrond, het zaad
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarom wordt in bakken gezaaid? Wat is het verschil met zaaien in de volle grond? Hoe is de verzorging van bakken zaaigoed? Wat doe je met de opgekomen plantjes als zij wat groter worden?
Demonstratie
Zet alle materialen klaar op een tafel. Vul een bak met potgrond en maak de grond klaar om te zaaien door geultjes te trekken. Zaai de kool en dek het zaad af met grond. Geef water en dek de bak af. Vraag tijdens deze handelingen steeds aan de curisten wat de volgende stap is en waarom.
Oefenen
Deel de cursisten in tweetallen in. Geef ze de materialen om een bak met zaaigoed te kunnen vullen en geef ze twee extra potjes. Vraag ze de bakken op de juiste wijze te vullen en het zaad te zaaien.
Terugkijken
Is het proces op de juiste wijze en volgorde verlopen? Ziet de bak er netjes uit? Is de bak met water begoten? Is de bak afgedekt? Hoe was het om samen te werken?
Registreren
Registreer deze oefening als de cursist zelfstandig kan zaaien in bakken en weet hoe het zaaigoed verzorgd moet worden.
Vaktaal
Zaaien, zaad, zaaigoed, verspenen, verzorgen, koude grond, afstrijken, dichtstrijken, afdekken, ontkiemen, de kiemblaadjes, de zaailing, verpotten, afharden
© Leerwerk centrum
z3
Duizendschoon
zaaien
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het zaaien en opkweken
leren kennen van tweejarigen
het plankje, de gieter, het plastic
het zaad, de bak om te zaaien
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat zijn tweejarigen? Wanneer zaai je als regel tweejarigen? Wanneer gaan de opgekweekte plantjes uiterlijk de grond in?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Volg met de cursisten de groei. Maak aantekeningen van de stappen die gezet worden.
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
eenjarige, tweejarige, zaaien, verspenen, winterhard, de bloei, de bloemen, de oude bloemen verwijderen, binnen of buiten, de koude kas, de verwarmde kas, de zon, half schaduw, guur weer, mooi weer, opkweken, beschermen, afharden, behandelen, verplanten
z4
Violen
zaaien
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
in het zaaien en opkweken
leren kennen van tweejarigen
het plankje, de gieter, het plastic
het zaad, de bak om te zaaien
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat zijn tweejarigen? Wanneer zaai je als regel tweejarigen? Wanneer gaan de opgekweekte plantjes uitrelijk de grond in?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Volg met curisten de groei. Maak aantekeningen van de stappen die gezet worden.
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
éénjarige, tweejarige, zaaien, verspenen, winterhard, de bloei, de bloemen, de oude bloemen verwijderen, binnen of buiten, de koude kas, de verwarmde kas, de zon, halfschaduw, guur weer, mooi weer, opkweken, beschermen, afharden, behandelen, verplanten
z5
Planten verpotten
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het verpotten van planten
leren verpotten op een zorgvuldige en snelle wijze
de potten
de potaarde, de planten
Tijd
10
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wanneer verpotten we een plant? We nemen dan een grotere potmaat. Wat voor effect heeft dat op de plant? Een pot met een droge inhoud is moeilijk te verpotten. Een natte inhoud werkt gemakkelijker.
Demonstratie
Laat zien hoe de plant beetgehouden wordt tussen de vingers. Wijs op de noodzaak om bij te vullen. Langs de randen aandrukken.
Oefenen
Eerst goed, daarna snel.
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de potgrond, de aarde, het grondmengsel, droog of nat, los of vast, ruimte om te groeien, voeding, groeien, verpotten, in een andere pot zetten
gv1
Splitsen van wortelstokken
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het splitsen en oppotten van planten met een wortelstok
leren kennen van wortelstokken en ontdekken hoe deze uit een een wortelkluit losgemaakt kunnen worden
de snoeischaar, de emmer met water, de gieter
de potten, de potgrond, de Sanseviera of de vrouwentong
Tijd
20
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat voor wortels ken je? Waarvoor dient een wortelstok? In welke richting groeit een wortelstok? Ken je een tuinplant met een wortelstok?
Demonstratie
Zorg ervoor dat de wortelstok op de juiste diepte terecht komt. De plant is hoog en de wortelstok is klein. Hoe zetten we de plant vast in de pot?
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de wortel, de wortelstok, de wortelkluit, in elkaar gegroeid, de juiste hoogte, horizontaal, losknippen, liossnijden
gv2
Paprika's uitbreken
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
het verzorgen van de paprika
de plant vormgeven zodat er twee scheuten aan een stam groeien, een deel van de bloemen weghalen zodat de vruchten groot kunnen worden
de buizenwagen, de snoeischaar
Tijd
10
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Paprika's hebben verzorging nodig. Wat gebeurt er als er veel bloemen aan een jonge plant zitten? Wat gebeurt er als err bloemknoppen uitgebroken wordt?
Demonstratie
Oefenen
Begeleidt de cursisten direct bij het werk.
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de stam, de scheut, de bloemknop, de vrucht, uitbreken, groot, groter, uitgroeien
gv3
Temperatuur
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van temperatuurvers chillen door de dag heen, zowel binnen als buiten
een begrip krijgen van het verschijnsel temperatuur en het belang daarvan voor de groei van planten
2 thermometers
het potlood
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waardoor wisselt de temperatuur in de loop van de dag en tussen de dagen?
Demonstratie
Als je de temperatuur meet, hoe doe je dat op een nette manier, hoe lees je af en en hoe noteer je dat?
Oefenen
Op 7 tijdstippen van 1 dag noteren wat de temperatuur is in de kas en daarbuiten
Terugkijken
Registreren
Deze opdracht in een aantal seizoenen doen om zo een beeld te krijgen van licht/temperatuur/seizoensinvloed/stookinvloed.
Vaktaal
het licht, de zon, de straling, de warmte, opgenomen warmte, uitgestraalde warmte, omzetting van licht in energie enz., ideale temperatuur, koud, warm lekker, gaat wel, brr., steenkoud, ijskoud, kokend heet
© Leerwerk centrum
gv4
Temperatuur in de kas
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het ontdekken van temparatuurverschillen in de kas onder invloed van het weer
leren observeren van de temperatuur over een aantal dagen om zo een idee te krijgen van de temperatuursverloop
de thermometer
het potlood
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Kunnen we raden hoe warm het zal worden de komende drie dagen? Hoe doen we dat?
Demonstratie
Meten en vastleggen van bijzonderheden zoals, wind, snelheid van de wind, bewolking, regen, zon enz.
Oefenen
Terugkijken
Hoe was het ? Hebben jullie vergelijkbare gegevens? Wat is er dan verschillend? Wat valt je op in het weer over 4 dagen? Heb je goed voorspeld? Wanneer ging het fout? Is een voorspelling altijd goed?
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
het weer, de zon, de regen, de wolk, de zonneschijn, de wind, de windrichting, wind uit zee, wind van over het land, de temperatuur, het verloop van de temperatuur, stijgen of dalen, gelijkblijven
gv5
Vochtigheid van de lucht in de kas
gewasverzorging
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het leren kennen van het verschijnsel luchtvochtigheid in de kas
bewust maken van het verschijnsel
de hygrometer
het potlood
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarom is de luchtvochtigheid in de kas van belang. Hoe kan een plant reageren op droge of vochtige lucht?
Demonstratie
Ijken in een vochtige handdoek, de schaal verduidelijken, het relatieve aspect proberen te verduidelijken met een thermometer
Oefenen
ter plaatse de vochtigheid opmeten
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
vochtig, vochtigheid, nat, watermoleculen, waterdamp, verdamping, lage luchtvochtigheid in de winter is gewenst, een te hoge luchtvochtigheid zorgt voor condens en geeft kans op schimmels
gv6
Tomaten planten
tomatenteelt
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het planten van tomaten
volgens vaste aanwijzingen leren planten van voorgekweekte tomatenplanten
de troffel, de buizenwagen, de gieter zonder broes, de meetlat
de voorgekweekte planten
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarin is de voorgekweekte plant opgegroeid? Kun je de wortels zien? Groeien de wortels na het planten nog door? Hoe zetten we de plant in de grond? Hoe diep gaat de wortelkluit de grond in? Wat is de afstand tussen twee planten?
Demonstratie
Wijs op alle details van het planten. Heeft de draad genoeg lengte om de plant aan te binden? Laat zien hoe los de draad gebonden wordt. Staan de planten in een rechte lijn?
Oefenen
begeleid de cursist bij het planten.
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
planten, de wortels in de wortelkluit, de stengel, de bladeren, het blad, de bloem, de plant groeit uit de wortelkluit, half in de grond, half boven de grond,
to1
Aanbinden
tomatenteelt
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het aanbinden van jonge tomatenplanten
volgens de methode leren aanbinden van jonge tomatenplanten
de schaar
de wikkel met binddraad, de binddraad
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarom binden we tomatenplanten aan? Op welke plek? Hoe strak? Hoe maak je de draad losser? Hoe zet je de draad vast als de plant gegeroeid is?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
water, de haspel, de draad, binden vastbinden, losjes vastbinden, de haspel hangt aan een haak, de plant steunt op een plantenlegger, de plant groeit in de lengte, regelmatige afstand, water geven of aangieten
to2
Tomaten bestuiven - biologisch
oefening in
doel
het ontdekken van de nuttige relatie tussen insecten en de bevruchting van bloemen
leren kennen van het principe van het bestuiven door insecten, waaronder hommels
Tijd
120
tomatenteelt
gereedschap
materiaal de hommels, de tomatenplanten, de bloemen
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Hoe werkt bestuiven? Wat gebeurt er dan? Welke dieren kunnen voor bestuiving zorgen? Wat is stuifmeel? Wat is een stamper? Wat is bevruchting?
Demonstratie
Door observatie in de kas en of een film.
Oefenen
bekijk en fotografeer insecten die bloemen bezoeken; zoek de namen van insecten op in een boek
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de bloem, zelfbestuiving, door de wind of door een insect, tweeslachtige bloemen, stuifmeel, bevruchting, de hommel, vliegen, stuifmeel verzamelen, allergie, de vrucht, de vruchtzetting, de groei, rijp worden, zwaarder, groter, uitgegroeid, de bloemen in de tros, de trostomaten
to3
Dieven
tomatenteelt
oefening in
doel
gereedschap
het goed kunnen verzorgen van planten
het verwijderen van dieven
Tijd
120
materiaal de pootdief, de stengeldief, de trosdief
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat zijn dieven? Waar kunnen zij zich bevinden? Hoe heten zij dan? Waarom moeten ze verwijderd worden? Hoe herken je ze? Wanneer dief je?
Demonstratie
Laat de cursisten zien waar zich dieven kunnen bevinden bij een tomatenplant. Noem de naam van de soort dieven. Laat zien hoe de dieven te herkennen zijn en hoe zij worden verwijderd.
Oefenen
Stel tweetallen samen. Geef ieder tweetal een aantal planten om ze te onderzoeken op dieven. Laat ze eerst met de docent overleggen voordat ze de dieven verwijderen.
Terugkijken
Heb je dieven ontdekt? Zo ja, waren ze goed te herkennen? Waaraan heb je ze herkend? Heb je ze verwijderd?
Registreren
Registreer deze oefening als de cursist een dief herkent, kan uitleggen wat een dief is en waarom deze verwijderd moet worden.
Vaktaal
dief, dieven, verwijderen, controleren, energie, scheut, de pootdief, de stengeldief, de trosdief, veel bloemen in een tros geven veel kleine vruchten, weinig bloemen in een tros geven grote vruchten, in, op, aan, tussen, voor, achter, naast
© Leerwerk centrum
to4
Tomaten plukken
tomatenteelt
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het op de juiste wijze plukken van tomaten
leren beoordelen van de rijpheid en op de juiste wijze leren plukken van tomaten
1 kistje
de rode tomaten
Tijd
120
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wanneer moeten tomaten geplukt worden? Hoe weet je of de kleur goed is? Waar doe je de tomaten in? Hoe beweeg je je tusssen de tomatenplanten? Hoe pluk je een tomaat? Wat gebeurt er met de tomaat als deze te groen wordt geplukt?
Demonstratie
Laat een aantal tomaten in verschillende roodtinten zien om het verschil duidelijk te maken in rijping. Vraag een cursist om een voldoende rode tomaat aan te wijzen. Doe voor hoe een tomaat op de juiste wijze wordt geplukt. Laat de cursisten zien hoe zij de buizenrailwagen moeten gebruiken.
Oefenen
Laat de cursisten oefenen door zelfstandig te plukken. Vraag hen om de eerste tomaat te laten zien voordat zij verder gaan met de oefening. Laat hen gebruik maken van de juiste hulpmiddelen zoals de buizenrailwagen. Deel daarna de cursisten in tweetallen in en laat hen elkaars tomaten beoordelen op kleur.
Terugkijken
Hoe is het gegaan. Was het moeilijk om de tomaten op de juiste kleur te plukken? Hoe was het om te plukken vanaf de buizenwagen?
Registreren
Registreer deze oefening als de cursist heeft aangetoond dat hij op de juiste manier en kleur kan plukken.
Vaktaal
rood, groen, tinten, bleek, de kleur, plukken, afbreken, drukken, de steel, het steeltje, hoog, laag, dichtbij, dichterbij ver weg, verder weg, hoger en lager, reiken, aanreiken, strekken, rekken, uitrekken, krom, recht, rijp en groen, vieze handen, wassen, schone handen, buizenrailwagen, rijden of rollen, snel of langzaam, sorteren, de kleur en de vorm, groot of klein, de maat, gaaf of beschadigd
© Leerwerk centrum
to5
Einde van de teelt
tomatenteelt
oefening in
doel
gereedschap
materiaal
het systematisch verwijderen van de tomatenplanten uit de kas
leren samenwerken
de snoeischaar, de buizenrailwagen, de kruiwagen, de riek, de hark, de bezem, de schop
de afvalcontainer, de composthoop, de handschoenen
Tijd
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wanneer gaan de tomatenplanten de kas uit? Hoeveel maanden hebben de planten in de kas gestaan? Hoe lang zijn de planten geworden? Meet een stengel op. Hoe pak je deze klus aan? Wat is groen afval en wat is restafval? Wat gebeurt er in de composthoop?
Demonstratie
Laat met 1 plant zien welke stappen er gezet worden. Begin bij de wortels.
Oefenen
begeleid het oefenen
Terugkijken
Is het gelukt om samen te werken? Wie deed wat?
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de stengel, de draad, ingedraaid, losdraaien, van de stengel af, groen bij groen en restafval bij restafval. de glaswol gaat in de container voor restafval, compost, composteren, opgeruimd staat netjes, dat is klaar, klaar is Kees, overleggen, sorteren, uitzoeken, opruimen
to6
Spitten
in de kas
oefening in
doel
gereedschap
inzicht verkrijgen in de functie van grond bij het planten van een nieuwe teelt.
het bewerken van grond voor een nieuwe teelt
de spitmachine
Tijd
120
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat gebeurt er met oude grond als daar al een tijd geen gewas op heeft gestaan? Hoe ziet die grond eruit? Waarom moet grond losgemaakt worden voordat er een nieuwe teelt opgezet kan worden? Wat gebruik je bij een kleine oppervlakte en wat bij een grote oppervlakte?
Demonstratie
Neem de cursisten mee naar een stukje grond waar een periode niets verbouwd is. Laat zien wat er met de grond is gebeurd (bijvoorbeeld droog, hard, kluiten, onkruid). Laat zien hoe dit met de hand wordt bewerkt. Leg uit wat voor mogelijkheden er zijn om dit werk uit te besteden aan firma's die daar de juiste machines voor hebben.
Oefenen
Zet een bakje met een stuk oude grond op een tafel. Plaats daarnaast een bakje met verse grond. Vraag de cursisten om op te schrijven welke verschillen zij tussen deze bakjes met grond zien, ruiken en voelen.
Terugkijken
Hoeveel punten hebben de cursisten kunnen opschrijven? Is het nu duidelijk waarom oude grond niet direct gebruikt kan worden voor een nieuwe teelt, maar dat deze eerst bewerkt moet worden?
Registreren
Registreer deze oefening als de cursist duidelijk uit kan leggen welke eigenschappen grond moet hebben om daarop goed te kunnen verbouwen.
Vaktaal
teelt, verbouwen, aarde, grond, machines, machinaal, handmatig, de eigenschappen van de grond, kluiten, luchtig, los, structuur, zuurstof, wortels, drainage, de grond voorbereiden, het loonbedrijf, plantklaar
© Leerwerk centrum
ka1
Water
in de kas
oefening in
doel
gereedschap
het aanleggen van waterleidingen in de kas
leren werken met pvc buis, koppelingen
Tijd
60
materiaal de leiding, de koppelingen, de sproeiers
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Hoe belangrijk is water? Welke systemen zijn er om water te geven? Hoe verbind je pvc leidingen? Wat zijn sproeiers? Hoe zet je die open of dicht? Wanneer wordt er water gegeven? Hoe lang en hoeveel?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
beregening, de beregeningsleiding, aan of uit, de sproeier verdeelt het water, droog, vochtig, nat, kletsnat, onder water, verzadigd
ka2
Hulpmiddelen
in de kas
oefening in
doel
gereedschap
het aanbrengen van de hulpmiddelen voor een teelt
leren plaatsen van plantenleggers, aanbrengen van haspels
Tijd
120
materiaal de plantenleggers, de haspel, de beregeningsleiding
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Welke hulpmiddelen zijn er om de plant in de groei te ondersteunen?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
de steun, steunen, neerzetten, in de grond steken, ophangen, de draad aanbrengen, de afstand, regelmatige afstand, van plant tot plant
ka3
Rijdende hulpmiddelen
in de kas
oefening in
doel
gereedschap
het leren kennen en gebruiken van de rijdende hulpmiddelen in de kas
veilig leren bedienen van de rijdende hulpmiddelen
de buizenwagens
Tijd
60
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Wat is het nut van de rijdende hulpmiddelen?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
rijden, tillen, aan, uit, zicht, hard, vooruit, achteruit, kijken, de lichaamshouding, opladen, wegrijden, veilig, eerst kijken dan doen, weet wat je doet, pas op, aan de kant, opzij, weg, ophoepelen, ik ben aan het werk, ik kom er aan, laat mij er door
ka4
De grond
in de kas
oefening in
doel
gereedschap
het gebruiksklaar maken van de grond
leren gebruiken van de spitriek, ontdekken van een juiste lichaamshouding, gebruiksklaar maken van de grond in de kas
de spitriek
Tijd
120
materiaal
Minuten
Lesvolgorde Inleiding
Waarom maken we de grond van de kas los? Hoe kunnen we dat het beste doen? Waar letten we op?
Demonstratie
Oefenen
Terugkijken
Registreren
Vaktaal
© Leerwerk centrum
het bed, de grond, hard, los, losmaken, stronken en takken, de rommel, los vuil, weghalen opruimen, de houding, de werkhouding, de werkschoenen, opgeruimd staat netjes, voorbereiden is het halve werk, de afvalbak
ka5
