h BEGIJNHOF

ABC NIEUWS

Juni 2010

NIEUWS Nr 2 – 2010 THEMA: KIEZEN - THEMA: KIEZEN - THEMA: KIEZEN - THEMA: KI

Met in dit nummer: VERKIEZINGEN KEUZES

MAAR OOK: HISTORIE v/h BEGIJNHOF

ABC NIEUWS

Juni 2010

ABC NIEUWS

Juni 2010

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

Pagina 4

ABC Agenda & Nieuws

Pagina 5

Lesmateriaal

Pagina 7

Reportage: ‘Lesgeven met heel je lichaam’

Pagina 9

ABC in de Media

Pagina 10

Column SDC

Pagina 11

Historie van het Begijnhof

(deel 1 van 3)

Pagina 12

Film

Pagina 14

Boek

Pagina 15

Cultuuragenda

Pagina 16

Open Podium

Pagina 19

Voorpagina: De vrouwelijke lijsttrekkers Femke Halsema, Marianne Thieme en Rita Verdonk (Tweede Kamer verkiezingen 2010). En de Somalische Waris Dirie, voormalig fotomodel en VN ambassadeur tegen vrouwenbesnijdenis

ABC NIEUWS

Juni 2010

VOORWOORD

'Mooie democratie! Je mag eens in de vier jaar naar de stembus en verder heb je niets te vertellen.' Dit cliché hoeft niet waar te zijn. Juist in Nederland kunnen we op veel manieren invloed uitoefenen op politieke besluitvorming. Maar je moet wel weten hoe. En weten dat je mag kiezen en wat je kunt kiezen. Enige voorkennis van het politieke systeem in Nederland, de politieke partijen en de Nederlandse samenleving is dan wel noodzakelijk. Een complete inburgeringstraining dus, met specialisatiemodules. Inwoners van Nederland die in een ander politiek systeem zijn opgegroeid, vinden het idee dat je mag kiezen en dat het ook echt van je verwacht wordt, heel vreemd. Het idee dat je vrij en zonder angst kunt meedenken en meebeslissen over hoe je land bestuurd zal worden is voor hen geen sinecure. Ze komen uit een samenleving waar inspraak een onbekend woord is. Alles werd voor hen beslist en een eigen mening werd niet geduld. Nu moeten ze leren na te denken wat ze belangrijk vinden in het leven, voor hen zelf en voor hun naasten. Leren en beseffen dat er keuzemogelijkheden zijn en dat je voor jezelf mag kiezen. Voor vele ABC-lesneemsters is dit een onbekende wereld, maar jij kunt hen helpen na te denken over wat zij zelf willen en wat zij belangrijk vinden. Zodat ze zich bewust worden van hun maatschappelijke vrijheid én verantwoordelijkheid. Woensdag 9 juni is het zover: Nederland gaat naar de stembus. Elke inwoner ouder dan 18 jaar, die in een gemeente staat ingeschreven en de Nederlandse nationaliteit heeft mag stemmen. Misschien is jouw lesneemster ook wel stemgerechtigd? Als ze de Nederlandse nationaliteit niet heeft, is ze alleen actief en passief stemgerechtig voor de gemeenteraadsverkiezingen en de waterschapsverkiezingen. Maar je kunt de komende Tweede-Kamerverkiezingen wel aangrijpen om samen het onderwerp ‘kiezen’ en ‘keuzes’ te bespreken!

4

Dan kun je er niet omheen om ook de vrijheid van meningsuiting aan te halen en de begrenzingen daarvan. Vrijheid heeft haar grenzen en stopt daar waar het de vrijheid van een ander aantast. Hoe ver kan Geert Wilders gaan in zijn uitspraken over anderen? En leidt zijn roep om totalitaire vrijheid van meningsuiting niet juist tot een beperking? En leidt het niet tot een tirannie van een anarchisme dat juist weer haaks staat op hetgeen hij juist aan regels en orde wil toepassen? Interessante discussies kunnen dat worden. Maar eerst nog even Nederlands leren….

Miriam den Hollander Directeur ABC

ABC NIEUWS

Juni 2010

AGENDA Woensdag 23 juni is er een informatiebijeenkomst over sociale trajecten. Geef je les aan een vrouw met vele problemen, een vrouw die moeite heeft met leren of concentreren of wil je gewoon meer weten over sociale trajecten, kom dan naar deze bijeenkomst. Van 9.30 uur tot 11.30 uur in het Houten Huys, Begijnhof 34. Graag vooraf opgeven! 020-3202710 of [email protected] Bijna zomervakantie wordt het weer tijd voor Wijkbijeenkomsten. Collega’s ontmoeten, ervaringen uitwisselen en geïnformeerd worden over het ABC in jouw buurt. Je stadsdeelcoördinator zal je mailen waar en wanneer! 6 december 2010 bestaat het ABC 10 jaar! We willen deze gelegenheid gebruiken om terug te kijken naar wat we bereikt hebben en vooruit te kijken hoe we verder moeten en kunnen. Tevens willen we dit lustrumjaar aangrijpen om het ABC breed bekend te maken. In de tweede helft van het jaar zal hier op verschillende manieren aandacht aan besteed worden. Houd de website, brievenbus en mailbox in de gaten voor nadere gegevens en nieuwtjes!

NIEUWS Elke lesgeefster kent haar stadsdeelcoördinator lesneemster uitzet en bewaakt en jou daarvoor Maar het kan zijn dat je gewoon eens behoefte een collega-lesgeefster of dat je tips wilt van een

(SDC). Zij is degene die het leertraject van je van de benodigde info en lesmateriaal voorziet. hebt aan het uitwisselen van leservaringen met ervaren lesgeefster. Dat kan!

Een team van mentoren is hiervoor samengesteld. Elke mentor is op individurele basis aanspreekbaar op haar eigen expertises (zie overzicht op volgende pagina). Daarnaast bieden enkele mentoren de gelegenheid om samen te komen met andere collega’s in een intervisiegroep. Vraag je SDC naar de mogelijkheden. Je kunt ze ook ontmoeten: -

elke eerste vrijdag va de maand tijdens de inloop in de lesmaterialenruimte tijdens de laatste bijeenkomst van de dagintroductiecursus achter de ABC-stand tijdens manifestaties, stadsdeelfestivals en andere infomarkten.

5

ABC NIEUWS

Juni 2010

Naam mentor

Intervisie

Emmy Groot

ja

Rens Valent

ja

Klankbord expertise * Sociale trajecten * Lesgeven aan vrouwen met kinderen met een handicap * Grenzen * Multi-probleem gezinnen * Taalcoach/inburgering * Voortraject naar inburgering * Lesmateriaal

Yvonne van Dillen

* Multi-probleem gezinnen * Grenzen * Emotionele kant van het contact (van de lesgeefster) * Lesgeven met kleine kinderen erbij

Annamarie Kousemaker

* Oudere migranten * Sociale kaart in zorg voor oudere migranten en praktische ondersteuning * Grenzen aan je rol als lesgeefster

Ada Beens

ja

* Moeilijke gezinnen en contacten met instanties * Analfabeten

Maaike Weidema

ja

* Lesgeven (methodieken) * Lesmateriaal * Niet: MPG en analfabeten

Tina von Reth

* 50+ lesneemsters (eenzaamheid, geen zicht op werk, lege toekomst etc.) * Analfabeten

Irene Bogaards

* Multi-probleem gezinnen en contacten met instanties * Lesgeven met kleine kinderen erbij * GEEN analfabeten

Claudia Bres

* lesgeven met kleine kinderen erbij * lesneemsters geestelijk in de knel * hoe kennis over te dragen aan analfabeten?

Hermien Scholsberg

Nog nader in te vullen

6

ABC NIEUWS

Juni 2010

LESMATERIAAL

Nieuw lesmateriaal: over stemhokjes, blauwe vogels en ondeugende peuters! door Barbara de Groot

De werkgroep lesmateriaal heeft niet stilgezeten, je kunt meteen aan de slag met nieuwe boeiende onderwerpen. - Globi Het blauwe vogeltje Globi maakt van alles mee. Gelukkig bedenkt hij altijd wel een oplossing voor de problemen waar hij in verzeild raakt. De avonturen van Globi staan op 5 of 6 kaartjes getekend. Leg de kaartjes in de juiste volgorde en help je lesneemster het verhaal te vertellen. Schrijf van elk plaatje een zin op in een schrift. Maak van de nieuwe woorden een woordenlijst. - Varimages: In de supermarkt De verhalendoos 'In de supermarkt' bevat vier verhalen die elk weer bestaan uit drie tot vijf winkelscènes. De scènes zijn getekend op karton, waar je de elementen -letterlijkuit kunt halen. Zo kun je in het verhaal 'Oma heeft het niet makkelijk' de buggy met haar kleinkind vervangen door een lege buggy met kruipend kind. En kruipt de baby nu achter een hond aan, laat het een ijsje vallen of haalt het een rek met tijdschriften overhoop? Stel je eigen verhaal samen en varieer! Goed voor de woordenschat, het fantasie en het creatieve denkvermogen. - Nederlands in beeld Tot op heden was er weinig materiaal voor (semi)analfabete lesneemsters. De meeste methodes behandelen een vaardigheid: of schrijven, of lezen, of leren spreken aan de hand van foto's, zoals bijvoorbeeld Een dag

met Fatima Tas. Andere methodes zijn pas geschikt als je lesneemster gealfabetiseerd is. Helaas bleken die methodes dan toch nog te moeilijk. Nu is er een boek dat een complete methode is: Nederlands in beeld. Veel foto's met eenvoudige tekst erbij. Zeer geschikt voor vrouwen die 7/43 af hebben en willen beginnen aan het 'echte werk'. Vanaf half juni in de uitleen. -Verkiezingen Straks mogen we weer naar het stemhokje, ook een heleboel van onze lesneemsters. Een uitgelezen kans om een les aan te besteden. Er is nu speciaal lesmateriaal beschikbaar. Wat is stemmen? Wat doen politieke partijen? Hoe kun je zelf een bijdrage leveren aan het bestuur van je eigen stadsdeel? Een zusterorganisatie van het ABC, het OBV in Den Haag, heeft daarover lesmateriaal samen-gesteld: 'De Gemeenteraadsverkiezingen'. Handig als je een les over de verkiezingen of over de stembusuitslag wilt geven. Je ziet bijvoorbeeld foto's van een stemhokje, een stembiljet, en verschillende gemeentelijke taken als vuilnis ophalen, burgerregistratie of woonomgeving verbeteren. Behalve dat het materiaal leerzaam is -ook om je eigen staatkundige kennis op te frissen- geeft het aanleiding voor een diepgaander gesprek. Bijvoorbeeld over hoe de overheidstaken geregeld zijn in het land waar de lesneemster vandaan komt. Dat kan een boeiende uitwisseling opleveren, zeker als ze naar Nederland is gekomen omdat haar geboorteland niet de politieke vrijheid bood zoals in Nederland. Het materiaal bestaat uit een deelnemersboekje, een handleiding en een set foto

7

ABC NIEUWS

Juni 2010

TAALTIP

Deze maal geen puzzel, zoals gewoonlijk, maar twéé creatieve rebussen. Knip ze uit en sla de tekst met de oplossing en de betekenis om. Handig voor bij je lesmateriaal!

---------------------------------------------------------------------------------Rebus 1

Oplossing: Het is voor mij een gesloten boek Betekenis: ik beschouw dit als afgerond.

----------------------------------------------------------------------------------

Rebus 2

Oplossing: Je beste beentje voorzetten Betekenis: Je uiterste best doen

----------------------------------------------------------------------------------

8

ABC NIEUWS

Juni 2010

REPORTAGE

Workshop ‘Lesgeven met heel je lichaam’ Als woorden tekort schieten heb je altijd nog je hele lijf! door Irma van Kampen

Hoe maak je iets duidelijk aan een vrouw die jouw taal niet spreekt? Hoe kun je communiceren met iemand die niet kan lezen of schrijven? Je gebruikt letterlijk je handen en voeten! Irma van Kampen ging naar de workshop van Irene van den Boogaard en stak er heel wat van op. In mijn lessen aan een ongeschoolde Turkse vrouw merk ik dat woorden tekort kunnen schieten om iets echt duidelijk te maken. De uitnodiging voor de workshop ‘Lesgeven met heel je lichaam’ greep ik dus met beide handen aan. Op zaterdag 17 april gingen tien lesgeefsters onder leiding van dramadocent en collega-lesgeefster Irene van den Boogaard aan de slag. Doel: heel andere werkvormen uitproberen en onze schroom overwinnen om ons lichaam in te zetten in de les. De warming-up Al direct bij de warming-up moeten we onze gêne laten varen. Zeker bij de oefeningen waarbij we onze stem moeten gebruiken. Maar iedereen doet mee en de sfeer is goed, dus alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, gooien we met een denkbeeldige bal en maken we rare geluiden. We doen een rondje angstig reageren. We kijken elkaar aan en gillen het uit. En als lichaam en stem opgewarmd zijn, kan het echte werk beginnen. C’est le ton… Wanneer woorden slecht verstaan worden, gaat het niet alleen om wat je zegt maar ook om hoe je iets zegt. Oogcontact, toonhoogte en lichaamstaal worden heel belangrijk. Dat blijkt bij het spel ‘Kom eens’, waarbij we met alleen deze twee woordjes een cursist naar ons toe moeten lokken. En warempel, het maakt nogal uit of ‘kom eens’ op strenge toon wordt gezegd of lief gevraagd en hoe hierbij het lichaam wordt gebruikt. Ook bij het spel ‘De neutrale zin’ wordt dit duidelijk. Hier moeten we een neutrale zin bedenken, bijvoorbeeld ‘We zijn in Amsterdam’ of ‘De tegeltjes zijn paars’. In de tweede ronde moeten we diezelfde zin uitspreken met een onderliggende betekenis. Dat wordt dan ‘We zijn in Amsterdám!’, en je bedoelt: ‘Doe normaal!’ en ‘De tegeltjes zijn páárs!’ ofwel ‘Wat een lelijke tegeltjes’... Hilarisch Daarna duiken we in de rol van blinde of blindenbegeleider. De communicatie verloopt het gemakkelijkst met veel lichamelijk contact. Dit biedt ook veiligheid voor de blinde, is de ervaring. In 'Het spiegelspel' zijn we elkaars spiegelbeeld. Ook nu is het zaak dat we heel goed op elkaar letten. Bij het ene duo ligt het bewegingstempo laag, maar andere duo’s kunnen daadwerkelijk een dansje met elkaar doen. Leuk. Echt hilarisch wordt het echter pas bij de ’Tolkvertaling’. Slechts twee personen spelen dit spel, de anderen vormen het publiek. Persoon 1 is een hooggeacht spreker uit een ver, ver land, die een lezing houdt. Persoon 2 vertaalt de lezing in het Nederlands, tot groot vermaak van het publiek. Als dan ook nog een doventolk wordt toegevoegd is de lol compleet. Want hoe beeld je als doventolk een man uit?

Terug naar de les Dan worden voor de laatste keer koppels gevormd en leren we elkaar woorden met gebruik van het lichaam. De woorden zijn goed gekozen: lachen, dansen, groen, wij. Door alle oefeningen van

9

ABC NIEUWS

Juni 2010

de ochtend levert dat geen problemen meer op. Alleen struikelen we nog over ‘verboden’, het laatste woordje van de woordenlijst. En dan is de tijd alweer om. We maken voor de laatste keer een kring voor een welverdiende groepsknuffel. Bij de evaluatie blijkt iedereen tevreden over de ochtend en zien we genoeg mogelijkheden om het geleerde in de lessen toe te passen. 'Want altijd maar praten, praten…'

ABC IN DE MEDIA

door Wemmy Harteveld

Hoe ging het met het ABC in 2009? Het jaarverslag van het ABC over het jaar 2009 ligt weer klaar. De resultaten mogen er zijn! 2009 was een waar piekjaar: het ABC is enorm gegroeid. Hieronder een aantal wetenswaardige feiten: In 2009 is het aantal leskoppels gegroeid van 166 (eind 2008) naar 244 (eind 2009). Gedurende 2009 hebben 334 verschillende lesneemsters Nederlandse les aan huis van een ABC-lesgeefster gekregen. In 2007 waren dit er nog 217. Er zijn 470 leskaarten uitgegeven. Dat betekent dat er minstens 4700 lessen zijn gegeven door de lesgeefsters aan de lesneemsters. De meeste leskoppels deden een taaltraject. Er waren ook veel doorstroomtrajecten en taalcoachtrajecten. Het aantal sociale trajecten was het kleinst. Stadsdeel Noord had vorig jaar het grootste aantal leskoppels, op de voet gevolgd door Geuzenveld-Slotermeer en Osdorp. De wachtlijst voor ABC-lessen was eind 2009 heel lang: 176 lesneemsters, waarvan de meeste in Geuzenveld-Slotermeer. In 2009 begonnen 143 nieuwe lesgeefsters na afloop van de introductiecursus met lesgeven. Er zijn 15 introductiecursussen gegeven. 108 lesgeefsters zijn aan een tweede of derde lesneemster begonnen. Fijn dat we zoveel trouwe vrijwilligers hebben! 42 anderstalige vrouwen hebben een 1001-krachttraining van het ABC gevolgd om zich voor te bereiden op vrijwilligerswerk. 14 van deze vrouwen waren ABClesneemsters. Wil je meer lezen over hoe het ABC in 2009 gewerkt heeft, vraag dan een exemplaar van het jaarverslag aan. Binnenkort kun je het jaarverslag downloaden van de ABC-website: www.abcamsterdam.org Flyeren in Geuzenveld Op woensdag 28 april hebben communicatie medewerkers Anna en Wemmy en 'directeur' Miriam samen met een team vrijwilligers geflyerd in buurt 10 in Geuzenveld. Doel: nieuwe lesgeefsters werven. In dit stadsdeel is een enorme behoefte aan lesgeefsters, maar die zijn moeilijk te vinden. We hebben hier ondertussen een enorme wachtlijst met lesneemsters die ongeduldig wachten op hun eerste les van het ABC. Gelukkig was het een prachtige ochtend, en dus helemaal geen straf om onze flyers uit te delen.

10

ABC NIEUWS

Juni 2010

Alle huishoudens in buurt 10 hebben een ABC-ansichtkaart met speciaal oproepje voor Geuzenveld in de brievenbus gekregen. Buurt 10 is de meest westelijke deel van Geuzenveld, met veel laagbouw en een relatief 'witte' bevolkingssamenstelling. In totaal zijn er 1000 folders verspreid. Tot nu toe hebben er twee potentiële lesgeefsters gebeld. Daar zijn we heel blij mee, maar we hopen natuurlijk op meer reacties! Op 28 mei gaan we in Osdorp flyeren. Als we succes hebben zullen we dit soort acties vaker doen! Lijkt het je leuk om een keer mee te helpen? Mail dan naar [email protected]

COLUMN STADSDEELCOÖRDINATOR

Stemmen

Een op de vijf..? door Magda van der Wees

Gemeenteraadsverkiezingen in Almere, maart 2010: ik ga naar het stemlokaal in een basisschool bij me in de buurt. Het is er rustig. Ik kan zo doorlopen naar het stemhokje. Onwillekeurig denk ik terug aan de totaal andere sfeer bij de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Afrika: drukte, lange rijen en een opgewonden stemming, letterlijk en figuurlijk. Mensen zijn zo blij dat ze voor het eerst in hun leven mogen stemmen! Sommigen noemen het de mooiste dag van hun leven. Het is deze euforie – inmiddels wel wat afgenomen in Zuid-Afrika – die ik altijd nog bij me draag als ik het stemhokje sta. Stemmen, het lijkt zo weinig voor te stellen. Eén stem, maar tegelijkertijd is het zo veelbetekenend: je stem telt, je kunt meebeslissen! De volgende dag voelt als een kater. PVV heeft gewonnen. Ik woon met heel veel plezier in Almere (misschien moeilijk te geloven voor Amsterdammers…), maar nu weet ik niet of ik er nog zo graag woon. Wat hangt ons boven het hoofd met de overwinning van de PVV? Zullen kunstsubsidies afgeschaft worden? Worden er

stadswachten aangesteld? Moeten hoofddoekjes verdwijnen in publieke ruimten? En, wat misschien nog belangrijker is: wordt de kloof tussen mensen groter? Verschillende allochtone Almeerders geven in interviews aan dat ze zich niet meer welkom voelen, dat Almere hun stad niet meer is. Ik heb het er later met een allochtone lesgeefster over. ‘Ach, het zal wel loslopen’, zegt ze. Ze krijgt gelijk – PVV komt niet ver in de onderhandelingen. Nu komt er een college met PvdA, VVD, D66 en CDA/ChristenUnie – van alles wat dus. Maar... het ligt wel op de loer. PVV had twintig procent van de stemmen, een op vijf. Zijn dat een van de vijf bewoners bij mij in de buurt, een op de vijf in mijn vriendenkring? Het komt dichtbij. Ik denk dat het belangrijk is om elkaar te blijven ontmoeten, om relaties aan te gaan. Zoals Mandela koeksisters (Zuid-Afrikaanse koekjes) ging eten met de weduwe van Verwoerd, de grondlegger van de Apartheidsstaat en zoals Job Cohen thee ging drinken met imans, zo blijven ABC lesgeefsters allochtone buurvrouwen ontmoeten. En wat daar voor moois uit kan groeien, dat zou eigenlijk heel Nederland moeten weten! (ja, inclusief…)

11

ABC NIEUWS

Juni 2010

HISTORIE VAN HET BEGIJNHOF

door Emmy Groot

Als ABC-vrijwilligster kom ik regelmatig op het Begijnhof en heb ik het voorrecht om het Houten Huis te mogen binnengaan. De sfeer daar maakte mij nieuwsgierig naar de historie van deze plek. Omdat de meeste lezers van het ABC Nieuws het Begijnhof wel eens bezoeken, doe ik hier verslag van mijn bevindingen. Het leven van de Begijnen past in dit themanummer over ‘Kiezen’. Vrouwen die in alle vrijheid de keuze maakten voor een kloosterleven, mét behoud van hun recht op zelfbeschikking. Geen gewoon hofje Het Begijnhof, met op nummer 34 het Houten Huis, is een idyllisch plekje midden in Amsterdam. Het ligt bijna een meter lager dan de rest van de stad, op het middeleeuwse straatniveau. Ondanks de vele bezoekers is het er nog steeds weldadig rustig. Lopend over de paden tussen de huizen, die gegroepeerd zijn rond een kerkje en twee

bleekvelden, waant de bezoeker zich in een ver verleden. Het Begijnhof werd rond 1360 gesticht maar niet zoals latere hofjes met aaneen gerijde

woninkjes als voorziening voor hulpbehoevende ouderen. Hier staan 47 hoge, specifiek Amsterdamse stadshuizen met elk een individueel aanzien, waaruit het min of meer particuliere karakter van het Begijnhof blijkt. Gedurende meer dan zes eeuwen woonde hier een gemeenschap van vrome, katholieke vrouwen, de Begijnen

Kloosterlingen in vrijheid Al vanaf 1150 waren er in de Lage Landen vrouwen die een religieus leven buiten een klooster wilden leiden. Zij hielden het midden tussen leken en eigenlijke kloosterlingen. Zij waren de eerste Begijnen, hoewel de eigenlijke naam Begijn pas later ontstond. Begijnen waren kloosterlingen in vrijheid, ze woonden niet in de beslotenheid van een klooster en zij legden geen eeuwige geloften af en konden dus altijd weer vertrekken. Een van de redenen om Begijn te worden was het overschot aan vrouwen in die tijd. Veel mannen namen deel aan de kruistochten naar het Heilig Land en een groot aantal van hen kwam daar niet meer levend van terug. Een andere reden was dat men zocht naar nieuwe vormen van gemeenschapsleven, waarbij ook vrouwen een maatschappelijke functie hadden. Zo bezien was deze beweging al een voorloper van de vrouwenemancipatie! Begijnen waren alleenstaande vrouwen of weduwen die een gelofte van kuisheid (seksuele onthouding) aflegden, maar die deze gelofte ook weer konden verbreken om te gaan trouwen. Zij legden geen gelofte van armoede af, zodat ze over hun eigen bezittingen konden blijven beschikken. Wel waren ze gehoorzaamheid verschuldigd aan de pastoor. Maar toch behielden zij een zekere mate van zeggenschap, want aanvankelijk mochten zij zelf hun pastoor benoemen en ook kozen ze uit hun midden de meesteressen die de pastoor bijstonden. Dit was zeer vooruitstrevend in een tijd waarin mannen in het kerkelijk leven en op de universiteit volledig de dienst uitmaakten.

Het dagelijks leven Wat hun kleding betreft leken Begijnen op nonnen, in de middeleeuwen droegen zij een bruin habijt met een grote kapmantel, later werd de kleding zwart met wit. Op het Begijnhof beschikte iedere Begijn over een huisje of woonruimte, waar ze haar eigen huishouden bestierde. Haar leven

12

ABC NIEUWS

Juni 2010

bestond uit bidden en werken en daarnaast zorgde ze voor zieken en hulpbehoevenden, vaak in haar eigen woning. Sommigen gaven onderwijs aan kinderen die zij in de kost hadden en tot laat in de 19e eeuw is er een schooltje in een van de huizen geweest. De Begijnen voorzagen ook in hun levensonderhoud door uit wassen te gaan of naaiwerk te verrichten. Daarbij mochten ze geen vriendschap sluiten met buitenstaanders en geen cadeaus aannemen. De poortzuster hield streng toezicht op wie in en uit de poort ging. Op het hof woonden veel welgestelde vrouwen uit invloedrijke families. Rijke families vonden het van goede smaak getuigen, als minstens één van hun dochters Begijn werd. Maar er waren ook minder welgestelde Begijnen. Het was overigens zeker niet zo dat alle bewoonsters van het hof Begijn waren. Er woonden ook leken en Begijnen mochten vrouwelijke familieleden in huis opnemen. Een protestmars van Begijnen Bij de alteratie van 1578 namen de protestanten de macht in Amsterdam van de katholieken over en werden de katholieke bestuurders afgezet. Vanaf toen was het katholieken verboden om openlijk hun geloof te belijden. De Begijnen mochten hun bruine habijt en kapmantel niet meer dragen. Volgens de overlevering hebben de Begijnen nog tegen dit verbod geprotesteerd door in optocht naar het stadhuis te gaan, maar daar raadde men hen aan om, in hun eigen belang, voortaan onopvallend als gewone burgeressen gekleed te gaan. Slechts dan kond de overheid de Begijnen hun oude gebruiken laten behouden en verder met rust laten. Tenslotte Na hun overlijden werden de Begijnen in de kerk begraven, wat in die tijd heel gebruikelijk was. Er is één bekende uitzondering: meesteres Cornelia Arens. Zij overleed in 1654. Maar omdat de kerk in haar tijd protestant geworden was, wilde ze nog liever ‘in de goot’ begraven worden. Volgens de legende werd zij toch in de kapel begraven maar lag haar kist, tot twee keer toe, de volgende dag in de goot naast de kapel. Zij werd toen toch maar daar begraven. Volgens een ander verhaal kon haar ziel geen rust vinden en zwierf zij ‘s nachts over het hof, waarna ze haar alsnog haar zin hebben gegeven. Haar grafzerk kun je vinden naast de kerk aan de rand van het grote bleekveld. Op 23 mei 1971 overleed de laatste Begijn, Zuster Antonia. Sindsdien is het hof niet langer een Begijnhof meer in eigenlijke zin. Maar er wonen nog steeds alleenstaande katholieke vrouwen. De appartementen worden door de Stichting Begijnhof verhuurd. Bronnen: www.begijnhofamsterdam.nl/ www.bma.amsterdam.nl/monumenten , www.amsterdam.nl/stad_in_beeld Van ‘Der Beghinnelande’ tot Begijnhof. De geschiedenis van het Begijnhof van 1307 tot heden. Ger van Dijk. Amsterdam 2004

13

ABC NIEUWS

Juni 2010

FILM

Desert Flower De keuze van Waris Dirie Regie: Sherry Hormann door Barbara Plasmans

Sommigen zullen zich het interview met supermodel Waris Dirie in de Marie Claire in 1997 nog herinneren. Haar persoonlijke verhaal waarin ze openlijk vertelde over haar besnijdenis toen ze drie jaar was, bracht wereldwijd veel teweeg. Ze werd VN ambassadeur voor de afschaffing van vrouwenbesnijdenis, een jaar later verscheen haar autobiografie ‘Desert Flower’ en ruim tien (!) jaar daarna werd haar aangrijpende levensverhaal verfilmd. ‘Desert Flower’ begint in Somalië waar we de dertienjarige Waris Dirie gelukkig zien met haar familie. Het leven is niet gemakkelijk in de woestijn. Er moet hard gewerkt worden want de verantwoordelijkheid voor de geiten ligt bij iedereen. Maar er is ook alle ruimte om lekker te spelen en kind te zijn. Dan maakt de film een sprong naar Londen. Waris is negentien en moet op straat zien te overleven. Ze spreekt geen Engels, is werkloos en familie en vrienden ontbreken. Het is een extreme en troosteloze situatie tot ze de extraverte Marylin ontmoet. Die haalt haar uit haar isolement, zorgt voor een slaapplaats en een baan. Marylin laat haar ook zien hoe vrouwen leven in de Westerse wereld, iets waar Waris niet meteen begrip voor heeft. Ze is niet opgevoed met het idee dat vrouwen over hun eigen leven maar ook over hun eigen lichaam kunnen beslissen. Als ze op een dag op de Eerste Hulp terecht komt omdat ze lichamelijke klachten heeft naar aanleiding van haar besnijdenis (wat precies is onduidelijk), staat ze voor de keus zich hiervoor te laten behandelen. Deze keuze is een confrontatie met haar verleden. In flashbacks gaan we terug naar Somalië en zien hoe ze gedwongen wordt uitgehuwelijkt te worden en besluit te vluchten. Ze ondergaat de operatie en dat is een eerste stap naar zelfstandigheid. In de film worden de scènes over haar ontdekking als model en de problemen met de immigratiedienst verweven met herinneringen aan haar vlucht en haar begintijd in Londen. Hij eindigt met het beroemde interview. Als de journalist vraagt wat de belangrijkste dag van haar leven was vertelt ze over haar besnijdenis. Dit wordt heel indrukwekkend maar niet plastisch in beeld gebracht. Gelukkig is hier niet gekozen voor een schokeffect, het had niet gepast bij de rest van de film. Na deze laatste flashback volgt een deel van de toespraak die ze hield voor de VN waarin ze pleit voor de afschaffing van vrouwenbesnijdenis. Geen druilerig spook! Het gevaar bij het maken van een uithuwelijking en immigratie is dat de druilerig spook wordt. Met alleen maar het risico groot dat die helemaal geen

14

film over zware onderwerpen als vrouwenbesnijdenis, dramatiek gaat overheersen en dat daarmee de film een een aaneenschakeling van rampzalige gebeurtenissen was indruk meer hadden gemaakt. Zo niet bij ‘Desert Flower’.

ABC NIEUWS

Juni 2010

Ondanks alle moeilijkheden waar Waris tegenaan loopt, weet regisseur Sherry Horman een uitstekende balans te houden tussen de zware maar vooral ook de mooie en leuke dingen in het leven. Zo heeft ze typische meidenlol met vriendin Marylin. Zonder afbreuk te doen aan de ingrijpendste gebeurtenissen komt ‘Desert Flower’ zeer realistisch over, juist door de afwisseling met het alledaagse leven en bijbehorende hoogtepunten. Mooi om te zien is dat een meisje op haar dertiende al voor zichzelf kiest en zich ondanks alle tegenslagen ontwikkelt tot een sterke, onafhankelijke en gelukkige vrouw. Ze heeft bovenal niet alleen geleerd te kiezen voor zichzelf maar koos er ook voor om voor andere vrouwen op te komen.

BOEK

Hoezo mislukt? De nuchtere feiten over de integratie in Nederland Auteur: Frans Verhagen Uitgeverij: Nieuw Amsterdam door Anne-Marie Tassier

Wat een verademing is dit boek. Als je heel wat politici en journalisten moet geloven duurt het niet lang meer of Nederland gaat ten onder aan een vloedgolf van Islam fundamentalisten. Verhagen, publicist en hoofdredacteur van america.nl, laat zich niet verleiden tot polemieken maar zet gewoon cijfers en feiten op een rijtje. Reeds in 2004 concludeerde een parlementair onderzoek dat er van een mislukte integratie geen sprake is. Maar daar willen opiniemakers en politici blijkbaar niets van horen. Wanneer in de media aandacht wordt besteed aan een rapport of een onderzoek, wordt er meestal één detail uitgevist, goed voor een snel artikel en een pakkende kop, of het nou positief of negatief is. Klaar. Als je daarna het hele rapport leest blijken de bevindingen genuanceerder, complexer en veel interessanter dan de berichtgeving in de media doet vermoeden. En veel positiever dan de toon van het politieke debat. Dat intrigeerde Verhagen. Met Hoezo mislukt? wil hij een tegengeluid laten horen en meteen een antwoord geven op het boek van Paul Scheffer 'Het Land van Aankomst'. Hij noemt dat het meest invloedrijke boek over integratie in Nederland en ook 'een tobberige pil met een nogal pessimistische ondertoon'. Klopt die negatieve kijk van Scheffer? Drie jaar lang bestudeerde Verhagen alle rapporten, wetenschappelijke artikelen en onderzoeken die er over integratie gepubliceerd werden. Resultaat? Geen enkele reden tot pessimisme, we mogen trots zijn op de manier waarop allochtonen zich integreren. Zeker als je Nederland vergelijkt met andere Europese landen. De tweede generatie doet het bijvoorbeeld veel beter dan men denkt. Ze spreken goed Nederlands, ze boeken successen in het onderwijs, ze denken en handelen steeds meer 'Nederlands'. Natuurlijk, er zijn problemen en die mag je niet uit de weg gaan maar ook die moet je genuanceerd benaderen.

15

ABC NIEUWS

Juni 2010

Alles komt aan bod: waarom in het inburgeringsexamen allochtonen meer over Nederland moeten weten dan de Nederlanders zelf, hoeveel Marokkanen er wonen in zogenaamd mono-etnische wijken als Slotervaart (9000 op 45 000, dat is minder dan je denkt) waarom allochtonen die hoger onderwijs volgen geen persaandacht krijgen en kinderen op zwarte scholen wel, wat is het verchil tussen witte voetbalhooligans en kutmarokkaantjes, enz enz. Dit is echt leesvoer voor ABC-vrijwilligers die vaak geconfronteerd worden met onbegrip als ze vertellen waar ze mee bezig zijn. Maak bijvoorbeeld een lijstje met feiten en cijfers waarmee je pessimisten de mond kunt snoeren. Het is géén boek om achter elkaar uit te lezen en af en toe wordt het een beetje prekerig. Maar het is zeker indrukwekkend. Tenslotte: het boek begint met een voorwoord van twee prominenten: Tofik Dibi, het Tweede Kamerlid van Groen Links en Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam. Dibi vindt het boek een 'geweldige aanrader en een aanzet voor een debat op basis van harde feiten en deugdelijke redeneringen.' Bij de bladzijde van Pastors vraag je je af of hij het boek eigenlijk wel gelezen heeft. Keiharde cijfers en degelijk onderzoek? Het is niet aan hem besteed. Net zoals Wilders en consorten, die toch over dezelfde informatie moeten beschikken als de schrijver van dit boek, negeert hij stelselmatig alle informatie die niet in zijn straatje past. Dáár word je dus moedeloos van...

CULTUURAGENDA door Thea van Beek

In Amsterdam is altijd wel wat te doen. Een greep uit het enorme aanbod: óók leuk om misschien samen met je lesneemster te bezoeken! JUNI Vergeten Veldjes Vanaf: 12 juni Locatie: diverse locaties in Amsterdam In de hele stad zijn ze te zien: de vergeten veldjes. Het zijn plekken in de stad die er doelloos bij lijken te liggen. Maar is dat wel zo? Hoe gaat een stad om met die zogenaamd vergeten plekken? Fotograaf Gridelli volgde de plekken met zijn camera en journalist Rooijakkers verzamelde de audioverhalen van omwonenden, gebruikers, eigenaars en andere belanghebbenden. Via reclamezuilen door de hele stad worden twee weken de ontwikkelingen gevolgd. Daarna reist 'Vergeten Veldjes' met een mobiele galerie door de stad. Ze strijkt neer in de entree van een woningbouwvereniging, de bibliotheek, het stadsarchief of de Nieuwe Kerk. Meer info: www.vergetenveldjes.nl

De eerste foto's van Amsterdam 1845-1875 Tot: 27 juni

16

ABC NIEUWS

Juni 2010

Locatie: Stadsarchief, Vijzelstraat 32 De tentoonstelling geeft een breed overzicht van de erfenis aan foto's die in het derde kwart van de negentiende eeuw van Amsterdam zijn gemaakt. Het is voor het eerst dat de opnamen bij elkaar worden gepresenteerd. Niet eerder is de relatie tussen 'het nieuwe medium' fotografie en de topografische werkelijkheid op deze wijze aan de orde gesteld. Meer info: www.stadsarchief.amsterdam.nl

Westerhal, 1857

JULI Over het IJ festival Van 1 t/m 11 juli Locatie: verschillende locaties, zoals op en rondom de NDSM-werf, op Overhoeks bij de Tolhuispont en op het Centraal Station Het thema van dit jaarlijkse festival is 'Het grote verbond'. Wanneer voel jij je verbonden met anderen en hoe verhoud jij je tot een ander. Het festival biedt ruim 25 voorstellingen. Zo is er onder meer het Project Wildeman met poëzie, muziek en theater. Bart Oomen speelt ´Supermarkt Songspiel´ in de Dirk van de Broek aan de Meeuwenlaan in Noord. Een musical over het lief en leed van het winkelpersoneel. Vast onderdeel vormt het programma met zeecontainers waarin zich voorstellingen afspelen. Meer info: www.overhetij.nl

Vogelhuisjes Tot: 31 juli Locatie: Vondelpark Otto Karvonen presenteert in het Vondelpark zijn zes vogelhuisjes voor migrerende vogels in Amsterdam. Normaal hebben vogelhuisjes een gastvrij karakter en zijn ze gemaakt van warme en natuurlijke materialen. Maar Karvonen kiest voor cement, aluminium en roestvrij staal. Hij liet zich inspireren door Nederlandse detentiecentra voor asielzoekers...

AUGUSTUS Domweg gelukkig, aan de Nieuwmarkt Tot: 15 augustus

17

ABC NIEUWS

Juni 2010

Locatie: Centrum Flesseman, Nieuwmarkt 77 Het kunstenaarscollectief Olive Bloom en ouderencentrum Flesseman brengen het verleden tot leven in deze tentoonstelling. Die is geïnspireerd door een workshop waarin de bewoners van het ouderencentrum hun persoonlijke herinneringen en verhalen over Amsterdam hebben gedeeld. Het resultaat is een serie kunstwerken die samen een menselijk stadsarchief vormen. Een reconstructie van een buurt door herinneringen.

Mooi Gemixt Tot: half augustus Locatie: binnenplaats van het Amsterdams Historisch Museum Vijftien Amsterdamse jongeren vertellen over wie ze zijn, waar ze vandaan komen en wat vriendschap voor hen betekent. Wat zij met elkaar delen is een rijke mix aan culturele invloeden in hun directe omgeving. Ze maakten foto's, beeldend werk en persoonlijke verhalen over hun familie en vriendschappen. Het resultaat is te zien in de wezenkastjes op het binnenplein.

Afrika Scoort! Tot: 22 augustus Locatie: Tropenmuseum en Tropentheater, Lineausstraat 2 Een groot spektakel in het kader van het WK voetbal in Zuid/Afrika. Zo is de lichthal getransformeerd tot een heus voetbalstadion. De interactieve tentoonstelling toont de Afrikaanse belevenis van het WK. In zes 'goals´ komen de deelnemende Afrikaanse teams aan bod. Beeldmateriaal toont onder meer reportages over Afrikaanse fans, de sfeer in township cafés en de productie van blaasinstrumenten. Een tafelvoetbalspel biedt bezoekers de mogelijkheid zelf actief te worden. Voor kinderen is er een speciale NewsCorner met voetbalknutselhoek en WK jeugdjournaals. Meer info: www.tropenmuseum.nl

The Hoerengracht Tot: 29 augustus Locatie: Amsterdams Historisch Museum, NZ Voorburgwal 357 of Kalverstraat 92 Het Amerikaanse echtpaar Edward Kienholz en Nancy Reddin maakten in de jaren tachtig in Berlijn een van hun grootste kunstwerken. 'The Hoerengracht' is meer dan 14 meter lang, 4 meter breed en 3 meter hoog. Het is een uitsnede en interpretatie van de beroemde Amsterdamse rosse buurt. De Amsterdamse Wallen zijn als het ware kunstzinnig samengebald tot één straat. Het werd eerder tentoongesteld in Londen en trok daar enorm

18

ABC NIEUWS

Juni 2010

veel publiek. 'What is Amsterdam doing with the Red Light District?', vroeg Nancy Reddin toen ze in 2009 na jaren weer in Amsterdam kwam. Ze sprak met bestuurders, exploitanten, prostituees en kunstenaars. De tentoonstelling biedt visies van verschillende internationale kunstenaars op het typische Amsterdamse verschijnsel van raamprostitutie. In het verleden heeft Amsterdam wel vaker geprobeerd prostitutie van bepaalde plekken in de stad te verbannen, maar nooit eerder met behulp van kunstenaars en ontwerpers. Want die werkten de afgelopen jaren in door woningbouwverenigingen aangekochte peeskamers. Meer info: http://hoerengracht.ahm.nl

Wildernis in Europa

Tot: 31 december Locatie: Zoölogisch museum van Artis In een wildernis wonen weinig mensen. Woestijnen, hooggebergten, oerwouden, toendra's, ijskappen, oceanen en grote moerassen vormen de wildernis. Alles wat er leeft gaat zijn gang. Grote dieren hebben er hun sporen getrokken, maar die van de mens ontbreken. Waar is die wildernis in Europa te vinden en hoe staat het daarmee? Een expositie in het kader van het Internationale Jaar van de Biodiversiteit 2010 Meer info: www.artis.nl

19

ABC NIEUWS

Juni 2010

OPEN PODIUM

Halima Taoinza wordt voor haar inzending beloond met een HEMA-bon, deze wordt zsm opgestuurd. Heb je ook een leuke of ontroerende bijdrage voor het open Podium? Mail deze dan naar [email protected].

Portret van Farah uit Afghanistan Toen ik Farah voor het eerst ontmoette vond ik haar verlegen en meisjesachtig. Terwijl ze toch al een paar jaar getrouwd is, een zoontje heeft en een jaar ouder is dan ik. Bij sommige mensen ben je direct op je gemak: eerst moesten we elkaars grenzen nog een beetje aftasten, maar ik voelde dat we het goed met elkaar zouden kunnen vinden. Farah is nu ruim 4 jaar in Nederland en heeft in die periode behoorlijk Nederlands geleerd. Het viel mij meteen op dat ze enorm gemotiveerd is en heel intelligent. Ze is geboren in Afghanistan. Daar kon ze niet naar school, de enige vorm van onderwijs die zij heeft genoten, is Koranles. Dit kan verklaren waarom ze een goed geheugen heeft en makkelijk dingen oppikt. Ze legde me uit dat ze hele bladzijden van de Koran uit het hoofd moest leren. Zelf spreekt zij het Pashtoe en de Koran is volledig in het Arabisch. Toen ze naar Nederland kwam, wist ze helemaal niets en was zij volledig afhankelijk van haar man. 'In het begin was het heel moeilijk en miste ik mijn familie heel erg.' vertelde ze. Logisch, want ze had een hechte band met haar ouders en jongere broers en zussen. Ze heeft nog steeds regelmatig contact met hen via de telefoon en ze was de afgelopen zomer in Afghanistan voor de bruiloft van haar broer. Warm en gastvrij Haar leefomstandigheden zijn minimaal, maar als ik daar ben probeert ze goed voor me te zorgen door mij voortdurend eten en drinken aan te bieden. Gastvrijheid is heel belangrijk voor haar. De tweekamerwoning is niet zozeer mooi ingericht, maar straalt wel warmte uit. Farah is een makkelijk persoon en haar zoontje krijgt alle ruimte om te spelen – iets wat zij heel vanzelfsprekend vind. 'In Afghanistan heb je ruimte, hier niet!' geeft ze aan. Ze gaat drie dagen per week naar school, de andere dagen is ze druk met huishouden, huiswerk en de zorg voor haar zoontje. Haar man stimuleert haar in haar studie en ze gaat goed vooruit. Voor zover ik het kan zien heeft zij een stabiel huwelijk en vindt ze daar haar geluk. Ze komt over als een tevreden persoon. Natuurlijk kun je dat niet zo makkelijk zeggen, maar omdat zij toch open is in zaken waar ze het moeilijk mee heeft – gemis van haar vaderland en familie, dat ze zich soms gehandicapt voelt in de Nederlandse samenleving, een ruzie met een familielid – ga ik ervan uit dat ze mij vertrouwt. Ik merk ook dat haar man graag dingen voor haar doet en haar wensen inwilligt. Dat zie ik in de manier hoe zij met elkaar communiceren Dit heb ik vooral ervaren toen Farah haar man simpelweg had weggestuurd nadat hij een aantal lessen had bijgewoond. Ze had hem verteld dat ze het niet prettig vond als hij erbij bleef want dat zij zich zo niet kon concentreren. Farah is iemand die zichzelf toestaat om verder te kijken dan haar neus lang is. Als ze volledig ingeburgerd is wil ze verder studeren. 'Denk je dat ik dat kan?' vroeg ze me een keer. Dat denk ik zeker! Als ze even gemotiveerd blijft en bereid is door te zetten is er geen enkel probleem. Wat ze precies wil, weet ze nog niet, maar wel iets met mensen.

20

ABC NIEUWS

Juni 2010

Ik leer veel van Farah tijdens onze gesprekken. Ik bewonder vooral haar doorzettingsvermogen en haar kracht om ondanks de omstandigheden wat van haar leven te maken. Ik kan daar veel van opsteken en ik hoop dat ik het kan toepassen in mijn eigen leven.

Halima studeert Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. In het kader van haar stage volgt ze een schooljaar lang twee lesneemsters van het ABC. Ze is vorige maand getrouwd: gefeliciteerd en veel geluk, Halima!

21

ABC NIEUWS

Colofon Het ABC Nieuws is een uitgave van: Amsterdams Buurvrouwen Contact Begijnhof 34 1012 WV Amsterdam Tel.: 020-320 2710 [email protected] Hoofdredactie: Barbara Plasmans Redactie: Thea van Beek, Miriam den Hollander, Anne-Marie Tassier Aan dit nummer werkten tevens mee: Emmy Groot, Barbara de Groot, Wemmy Harteveld, Irma van Kampen en Magda van der Wees.

22

Juni 2010