rc4laar
h
Y De+eltcens+elling indc Hoofdwacht staat dit seizoen ogenschijnlijk in het teken van de nostalgie. Een keur aan foto's laat zien hoe Haarlem op zes de stad - sinds de jarcn
Niet alleen de toegangen tot de stad veranderden. Ook de Crote Markt - waar veel toegangswegen eindigen - onderging
locaties - de toegang tot vijftig is veranderd, De Vereniging Haedem wil
een metamorfose
meer laten zíen dan wat verdwenen is en wat er voor in de plaats kwam.
Johannes van der Weiden (links) opent de
tentoonstelling'De veranderende stad'
De tentoonstelling De veranderende stad, Haarlem van rg45 tot zoo5 is ook een signaal om met beleid om te gaan met de gebouwde omgeving."Een scad is geen museumi' zei Johannes van der Weiden, voorzitter van de werkgroep Gebouw en Omgeving en één van de samenstellers van de tentoonstelling, bij de opening."In een reactie op dit cli' chê zijn wij begonnen te inventariseren wat sinds I95o is gesloopt en wat er voor in de plaats kwam' Dat is zoveel dat we ons hebben moeten beperken tot het beschermd stadsgezicht en tot de toegangspoorten van de stad." De tentoonstelling sluit aan op het handvest de Ideaie Stad dat de Vereniging Haerlem heeft samengesteld voor behoud, sloop en nieuwbouw in de historische stad Haarlem' Van der Weiden benadrukte dat de tentoonstelling niet bedoeld is als aanklachr of als een oordeel over mooi en lelijk. "We laten op document aire wijze zien w at zich heeft voltrokken. Een stad is altijd in beweging, sloopt en bouwt nieuwe gebouwen. Hec oordeel laten we aan het publiek over. Met hec handvest proberen we zoveel mogehjk een subjectief oordeel over de veranderingen in de stad terug te dringen."
De tentoonstelling is te zien tot en ffiet z6 selttember. De openingstijden: zaterdag en zondag uan t3.oo tot 1.7.00 uur. Lees ool
De algemene ledenvergadering van de Vereniging Haerlem wordt gehouden op donderdag16 juni in de Waalse Kerk/Eglise Wallone Haarlem Begijnhof 30. De vergadering begint om 20.00 uur. De deur van de kerk gaat om 19.30 uur open. Zie voor de agenda pagina 3.
5.
De Chinese knoop Cherry Duyns Uitgever: Thomas Rap ISBN: 90 6005 990 05 Prijs; € 14,50
M.A. Reinalda (1888-1965).
Bij de halte van de Blauwe Tram
Naar de biografie van M.A. Reinalda kon reikhalzend worden uitgezien, omdat maar weinig Haarlemse politici zo'n legendarische naam hebben als hij. Cilles Borrie heeft geprobeerd het antwoord te vinden op de vraag waarin de betekenis van Reinalda lag, als raadslid, wethouder en burgemeester van Haarlem, maar ook als commissaris der koningin van de provincie Utrecht. Borrie schreef eerder boeken over Amsterdamse SDAP-kopstukken als ÉM. Wibaut en S. Rodrigues de Miranda. Reinalda's levensverhaal laat zich lezen als een voorbeeld van de emancipatíe en het succes van de sociaaldemocratie in Nederland, waaraan hij trouwens zelÍ zijn steentje bijdroeg. Van de activistische, revolutionaire atmosfeer aan het
in de Tempeliersstraat stond tot in de jaren vijítig een pindaman. Een kleine Chinees die vanuit een broodtrommel snoepgoed aan de man bracht. Hij behoorde tot de
grote groep Chinezen die al voor de Tweede Wereldoorlog uit pure armoede uit China waren gevlucht om elders in de wereld geld te verdienen voor hun gezin. Het Haarlemse jongetje Cherry Duyns is de herinnering aan de pindaman - één van de velen in Nederland - nooit kwijt geraakt. Het heeft hem geïnspireerd
tot het boek De Chinese knoop dat zich deels in de jaren vijÍtig in Haarlem afspeelt. Het is het sobere, maar ontroerende verhaal van de vriendschap tussen pindaman Lin Ying en een Nederlandse familie.
Over bruggen, monument van cultuur, geschiedenis en kunst ir. H.A. Breuning b.i. ïwee delen met 520 tekeningen en 120 platen Speciale uitgave van de Nederlandse Bruggen Stichting, postbus 59, 2700 AB Zoetermeer. telefoon (079) 329 26 24 PrÍjs voor de twee delen: € 50 lr. H.A. Breuning, oud-stadsarchitect van Haarlem , heeft een manuscipt nagelaten over de ontwikkeling van bruggen in Nederland. Als getalenteerd tekenaar maakte hij ook een groot aantal pentekeningen. Het boek is in 2002 in een kleine oplage voor familie en vrienden uitgebracht. De Nederlandse Bruggen Stichting brengt het in het Bruggenjaar 2005 uit in een voorlopige oplage van honderd exemplaren.
Een geboren bestuurder G.W.B. Borrie, Uitgeverij Aksant, Amsterdam 2005, ISBN 90.5260.í70.4, prijs € 30
begin van de twintigste eeuw tot de acceptatie door de gevestigde politieke en maatschappelijke elite in de decennia daarna Reinalda was de zoon van een socialistische geheelonthouder met een café in de Kleine Houtstraat, maakte carrière in de plaatselijke SDAP, werd in 1917 lid van de gemeenteraad en was in de jaren twintig en dertig twee keer wethouder. Volks-
huisvesting en Openbare Werken waren zijn favoriete thema's. Na de Tweede Wereldoorlog was hij korte tijd (1945-1947) burgemeester, maar tot ieders verwondering (en ook wel
teleurstelling) koos hij, hoogstwaarschijnlijk onder druk van de PvdA-top, tenslotte voor het ambt van commjssaris van de koningin. Borrie typeert hem als een beminnelijk man, met een luisterend oor voor iedereen, als een harder werker en scherp debatet en als een bevlogen en tegelijk pragmatische politicus, die door vriend en vijand werd gerespecteerd. Jammer is dat ondanks de uitputtende hoeveelheid informatie, de persoon Reinalda niet goed uit de verf komt in het boek en Borrie ook niet helemaal duidelijk weet te maken welke concrete punten hij nu precies heeft weten te scoren als socialistische politicus. Wim de Wagt
Het aanzien van Haarlem
Mari a vanHaarlem jubile ert Vijfhonderd jaar geleden, op z juni t5o5, Eén van de huisjes diende als schuilkerk. Rond 163o verhuisde het beeld is Maria van Haarlem gewijd door naar een grotere schuilkerk aan het Adrianus van Appeltern, de wijbisGoudsmidspleintje waar het tweehonschop van Utrecht. Het beeldje van derdjaar heeft gestaan. In i843 werd zuiver eikenhout stond in de kerk aan het overgebracht naar de nieuwe Sinthet Begrjnhoí de huidige Waalse kerk. Waarschijnlijk is her door een van Josephkerk aan de Jansstraat. De Sint-Joseph-parochie viert tot 3o de begijnen of een andere weldoener aan de Begijnenkerk geschonken,
Het
oktober een jubileumfeest ter ere van
beeld werd in processie rondgedragen op dagen dat een nieuwe begijn in de
Maria van Haarlem. Een bijzonder
gemeenschap werd opgenomen of haar gelofte deed. (Begijnen waren devote maagden of weduwen die zich in gemeenschap verenigden om een reiigieus leven te leiden.Zíj legden de geloften van gehoorzaamheid en kuisheid af.) Tijdens de reformatie toen het overwegend katholieke Haarlem het zwaar te verduren kreeg, hebben de begijnen het
juni. Tot r januari van dir. jaar gold voor
beeld meegenomen naar hun nieuwe onderkomen bij de Klopperspoort.
hoogtepunt is de Mariaprocessie op
5
bijna alle katholieken van Nederland een processieverbod buiten de kerk. Alleen een stille omgang was toegestaan, Nu dat verbod is opgeheven wil de Joseph-parochie
jaarlijks weer een
Mariaprocessie door het centrum van Haarlem houden. (Zie uoor bet volled.ige programma w w w j o s e phke rk -h a arl e tn. nI)
Bord weg De algemene ledenvergadering van de Vereniging Haerlem is op donderdag 16 junt 2OO5 in de Waalse kerk/Eglise Wallone, Begijnhof 30 te Haarlem. De vergadering begint om 20.00 uur. De deur van de kerk gaat om 19.30 uur open. De financiële jaarstukken 2OO4 en het jaarverslag 2004 worden gepubliceerd in het jaarboek. Deze stukken en de notulen van de algemene ledenvergadering van 22 juni 2004 liggen in de vergaderzaal op 16 juni en vanaf zaterdag 14 mei 2005 tijdens de openingsuren op de Hoofdwacht. Deze genoemde documenten zijn ook te vinden op de website (www.haerlem.nl) onder de rubriek archieÍ.
Agenda 1. Opening 2. Notulen algemene ledenvergadering22 juni 2OO4 3. Mededelingen voorzitter 4. Jaarverslag 2004 en rekening en verantwoording door het bestuur over het in 2004 gevoerde beleid
5. 6. 7. 8. 9.
Financieel verslag 2OO4 Verslag kascommissie Benoeming kascommissie 2OO5-2006 Vooruitzichten nieuwe seizoen
10.
Rondvraag
Bestu u rswisseling Volgens rooster treden af: mevrouw Bergman, en de heren Michels, Van der Weiden en Kersten. Mevrouw Bergman en de heren Van der Weiden en Kersten worden door het bestuur voorgedragen voor een nieuwe bestuursperiode van 4 )aar. De heer Michels neemt afscheid als bestuurslid.
Na de pauze zal de heer Johannes van der Weiden een inleiding houden over het thema van het symposium dat de Vereniging op 24 juni 2005 organiseert: "De veranderende stad, Haarlem 1945 - nu".
Wanneer stopt het eeuwige gedogen? Met die vraag besloot Piet Roos zijn kritiek op het lelijke reclamebord bij de Amsterdamse Poort. Het antwoord (zie de foto) was vrij snel na het verschijnen van de Haerlem Nieuwsbrief te zien.
Duinrell de WildhoeÍ is op het grondgebied van Haarlem verwaarloosd. De werkgroep Parken en Groen dringt bij de gemeente aan op herstel.
Werkgroep pleit voor redding duinrel Wildhoef De werkgroep Parken en Groen pleit brj B en W van Haarlem voor een doordacht plan voor de herinrichting van het Pim Muiiersportpark, waarin
en de Langesloot. De vele srroompjes
(duinrelien) die vanuir de duinerr de laag gelegen srrandvlakre insrroomden, werden aangesloren op de:e vaarten. Dit bracht op zijn beurt een \\'est-oost (of oost-west) georiënteerd \\'eqenpatroon met zich mee. P,rs daarn,r s-as het gebied bruikbrrr, in cersr.' insr.rntie voornamelijk voor l-rer bleken van linnen en voor her telen van qel\'assen.
cultuurhistorische betekenis van duinrel Wildhoef gerespecteerd wordt en het tracé van deze waterloop de
voliedig geíntegreerd en waar nodig verbeterd wordt. Naar aanleiding van een onderzoek naar de waterafvoerende sloten en duinrellen in de strandvlakte aan de rvestkant van Haarlem, meldt de
Unieke doorzichten Aan deze ontrvikkelinqer.r dankr de westrand van Haarlern zlin unieke doorzichten over de strandvlaktes r-raar de oude duinrvailen van het duingebied van Zuid-Kennemerland. En omgekeerd zijn er heel veel mooie uitzichren re vinden vanuir de duinen op Haarlem, zo indrukrvekkend zelfs dat verschillende schilders deze beelden vastlegden, Enkele van deze oost-west verbindingen zijn nog geheel in tact
r.verkgroep:
Haarlem ligt voor een groot deel op een oude strandrval, die zích zo'n vier'
duizendjaar geleden evenrvijdig aan de huidige kustlijn heeft ontrvikkeld. De stad heeft door deze ligging een langgerekte vorm gekregen, De wegen zijn voornarnelijk noord-zuid georiënteerd. De lager gelegen strandvlakte tussen Haarlem en her duingebied is pas later drooqgeleqd door het qrlvcn r',rn
.:. 1.1e'.,
vaarten zoals de Houtvaart, de Delft
-
,eqFà.-L
r'.:o.:ls
J.'.1
':' Gii:.'r,
:.:r':..1,
Brourversvaart en de Marcelisvaart.
:
À-:. i*-
Van oorsprong waren dit duinrellen, laterlverden ze aangesloten op een afrvateringsvaart mer een verkeersverbinding eraan gekoppeld. Het bijzondere is nu, dat deze eeurvenoude oost-west verbindingen tcgenrvoordig belangrijke recreatieve verbindingen vormen voor vooral langzaam verkeer, om van de 'stenen'stad naar het groene'duingebied te retzen, Helaas is voor sommige andere historische duinrellen minder respect getoond. Gelukkig is de loop ervan voor grote delen nog we1 herkenbaar. Op sommige plaatser.r zijn duikers(kokers onder weg of dijk waar het water door loopt) gelegd. Eér.r van deze duir.rrellen is de duirlrel van Wildhoef. Deze is grotendeels intact op het grondgebied van Bloemendaal, maar het laatste stuk op het grondgebied van Haarlem ziet er zeer armoedig uit, Zo zelfs dac men overweegt hem te clempen, in het kader .,1.:.rt..:: i.:ir lr-t r.,.,J,. L,.,-;,.,.,,.1.-,,r,,.. '_''' --D r__'
Pim Muliersporrpark.
tf,
j-
-- ..-::a"*mef-: Bart Uittenhout heeft een unieke (foto)collectie opgebouwd van Haarlemse gebouwen en locaties door de eeuwen heen. Hij heeft het beheer overgedragen aan Piet Roos. Haerlem Nieuwsbrief toont in deze nieuwe rubriek een selectie. De beelden zijn ook te zien op onze website www.haerlem.nl. Op de websitie kunt u reageren op de panden of de plek waar ze staan of stonden.
Jacobijnestraat 1 tot en met 3: in de achttiende eeuw, kort na 1914 en in 1978. De Haarlemsche Brood- en Meelfabriek was van 1634 tot 1914 in het eerste pand gevestigd. Boekhandel De Vries had achtereenvolgens een vishandel (volgens de gevelsteen), een Leesbibliotheek en een 'oude en nieuwe boekhandel' als voorganger.
De samenstellers van de Hoofdwachttentoonstelling. Van links af Piet Roos, Michiel Kersten en Johannes van der Weiden ,..,*á.
Thematis Erfgoed Portaal
@,
f,stJf
ft
'.,
*'
's{.
a
a
-
Het Thematis Ergoed Portaal
(www.thematis.nl) is een luilekkerland voor lieÍhebbers van historische informatie. De website geeÍt toegang tot miljoenen objecten uit beelddatabanken, bibliotheken, kranten en tijdschriften, archieven, akten en registers, genealogische databases, musea en catalogi van Nederlandse erÍgoedinstellingen. Via dit poriaal ís het nu ook makkelijk zoeken in de database van de Nederlandse Genealogische Vereniging. Deze bevat een schat aan genealogische i nformatie van particulieren.
Michiel Kersten, Piet Roos en Johannes van der Weiden hebben de foto's uitgezocht die de
veranderingen in het stadsbeeld van Haarlem treffend illustreren en die ten toon gesteld zijnin de Hoofdwacht. Hun zoektocht in de archieven van Openbare Werken en de Archiefdienst voor
Kennemerland maakte duidelijk dat meer stedelijk schoon is verdrvenen danze dachten. Een stad die leeft, moet nier schrornen om te slopen. "Van ons mag er gesloopt
t'orden in Haarlem," zegtJohannes van der \\/eiden,'als er maar iets bijzonders voor in de plaats kornr. Bebourving die ;rchitectt nische cn stedenbor-rl'kundikrvaliteiten heeft. Alsje dar nier doet, dan kunje spreken van kapitaalvernietiging. Dat is rvar er nu vooral gebeurt." Piet Roos: "Het slopen gaat sluipenderrvijs. Beetje bij beetje zie je de mazen van de stad vergroven, Opeens zijn ge
er gevallen en bljkt de grond -qaten - eigendom van de gemeenschap - in het bezit te zijn van projectonnvikkelaars.
architect Wiek Róling - gezegend met besluireloze bestuurders waardoor toen veel gespaard is gebleven wat in vergelSkbare steden is gesloopt. Maar sinds I980, toen veei andere steden tot inkeer kr,vamen, ging hetjuist in Haarlem misl' (De oorzaken licht Van der Weiden uitgebreid toe in het april-nummer van Heemschut.) Als voorbeeld noemt hij de bebouwing van de rijtuigenfabriek van Beynes aan het oude Stationsplein, een bijzonder ensemble met een bijzondere uirstraling, "Maar alles wat niet beschermd is in Haarlem, is een rnakkelijke prooi voor de slopers. Het huidige Starionsplein is na 35jaar al rveer rijp voor de sloop. Dat zegt veel over het norrnsbesef i',rr-r de gemeenre. Wij leven in een wegwerpmaatschapplj|' Die veranderingen zijn langs de invalswegen naar de stad het hardst aangekomen. Dat laat de tentoonstelIing in de Hoofdwacht duidehjk zien. "Het verkeer is een moloch geworden die veel van de openbare ruimte
opslokt. Bedrijven rvillen zich graag
bij de toegang tot de stad vestigen en
\/an een stad die zíjn bourvgeschiede-
claimen daarvoor ruimte," zegt Roos.
nis respecteert, magje verrvachten dat zij een visie heeft op een plek en mer
Het Houtplein was in
komt dat een samenhang vormt mer zijn omgeving. Bij de plannen voor de Spaarneoever leek dat te gebeuren. Er was sprake van een interessante visie. Maar wat gebeurt eri De coórdinato r die zo belangrijk is voor het bewaren van de eenheid moet weg
een paar auto's en een handvol fietsers.
een ontwerp
Dit is de Hovedvegten (Hoofdl,,achi) van Ronne, de hoofdplaats van het Deense eiland Bornholm. De foto mei toelichting is ingezonden door de heer F. van der KroeÍ als reactie op onze oproep om in de vakantie op zoek te gaan naar hoofdwachten. De hoofdwacht van Ronne (13.000 inwoners) is in 1744 gebouwd. Het gebouw diende niet aileen als militair wachthuis en arrestantenverblijf, maar ook als brandweerpost. Het is opgetrokken uit stenen van de oude vesting Hammershus in het noordwesten van Bornholm. De laatste jaren is de hoofdwacht ín gebruik als restaurant en tentoonstellingsruimte van een glasblazer.
rvoorden van de toenmalige stads-
vanwege bezuinigingenl'
Besluiteloze bestuurders
Zo zuinig als de gemeente is op haar erfgoed uit de middeleeuwen en de zeventiende eeuw.Zo achteloos gaat zlj orr met wat gebouwd is in de negenriende en de vroege trvintigsre eeuw. Tot r98o rvas er weinig aan de hand in Haarlem, conscateert Van der Weiden in een pubiicatie in her blad Heemschuc."Haarlem was in die tijd- in de
de
jaren vijftig
een rustieke plek met twee autobussen,
De Dreef, bedoeld als een fraaie allee mec mooie zichtlijnen op de stad, Ioopt nu dood op het Houtplein, waar her verkeer de dienst uitmaakt. Mec als gevolg ruime rijbanen en een jungle van verkeersborden en markeringen op het wegdek, Piet Roos telde hier maar liefsr vijftien verschillende steensoorren. "Stuk voor stuk mooie materialen, maar het geheel levert niets op door het onrbreken van een visie. AIs de stad je lief is, bedenk
je
nier zo'n Houtplein."
De tentoonstelling over bet ueranderend stadsbeeld is tot en met z6 september te
zien in de Hoofdwacht. Openingstijden: zaterdag en zondag ucut 13.O0 tot 17.0O uLLf.
Windwiizers De stad heeft veel 'stiefkinderen'. Dit keer moet de blik omhoog om ze te ontdekken: de windwijzers van Haarlem. Ooit functioneel als weerbericht. Allengs zijn het ornamenten en statussymbolen geworden. Er
zijn veel windwijzers te zien in de stad. Steeds meer als je er op let. Er valt nog
heel veel te ontdekken over de herkomst, de aÍbeeldingen en de betekenis. De
Meermin op het stadhuis (foto beneden) heeft haar bestaan te danken aan de Vereniging Haerlem die de toren in 1914 heeft laten herbouwen. Meerminnen behoorden - net als de vrouw met de baard - tot de rariteiten waaraan burgers zich met angstig genoegen mochten vergapen. Ooit hebben Edammers omstreeks triomf mee naar huis genomen. Een delegatie Haarlemmers heeft haar opgeëist, omdat een stad met zo'n relikwie veel eer kon inleggen en ook veel geld verdienen. Zie het als een vroege vorm van toerisme. De invloed van Haarlem was destijds zo groot dat de delegatie de zeemeermin mee kreeg. Hier in de stad heeft de zeemeermin leren breien en bidden. lk ben ervan overtulgd dat de windwijzer die op het Frans Halsmuseum staat (foto boven) afkomstig is van het Heilige Geesthuis dat ooit op de plek van het HoÍje van Oorschot stond. Op oude prenten herken ik de jongen en het meisje aan weerszijden van het wapen van Haarlem. De windwijzer op het voormalige kantoor van ABM AMRO aan de Zijlstraat verraadt de oorsprong van het gebouw. Hier wijst onze nationale leeuw uit welke hoek de wind waait. Dat is niet '1500 een zeemeermin gevangen en in
x ?
ètÉ
ffi
zo gek, want het is rond 1880 gebouwd als postkantoor en geldt als een mooi voorbeeld van wat nu postkantoorgotiek heet. Als u hiertoch bent, ga dan even naar de zijkant en zie de deftige ingang voor de directeur. Op het voormalige Elisabeth Casthuis aan de Casthuisvest (nu de Egelantier) is de kroon van Elisabeth van Thuringen te zien. Loopt u een stukje door naar het depot van het provinciale archief aan de Kleine Houtweg, het voormalige Doopsgezinde Weeshuis, dan ontdekt u het wapen van Haarlem. Het is afkomstig van de Kleine Houtpoort die in '1860 is gesloopt. Het weeshuis is twintig jaar later gebouwd. De windwijzer moet dus een tijdlang ergens zijn opgeslagen. De boeken geven geen uitsluitsel. Wie weet meer? lk houd me aanbevolen voor alles wat u weet over de Haarlemse windwijzers en wat u ontdekt als u de blik op de daken richt.
Tbon Fikkerman
Herdenkingsplaquette in station Haarlem Dick Verkijk is de initiatiefnemer voor de plaquette in station Haarlem ter nagedachtenis aan de dertienhonderd Haarlemmers die van hier zijn afgevoerd voor dwangarbeid (Verborgen monumenten, Haerlem Nieuwsbrief nummer r). De omschrijving van een anoniem eerbetoon wekt volgens Verkijk de indruk dat niemand de verantwoording wil dragen voor de piaquette. Hij schrijft: "Mefs rs minder waar. Het initiatief is door míj in alle openbeid genomen en ook in alle openbeid in aanwezigheid van een honderdtal ex-gevangenen of nabestaanden uan geuangenen opgehangen. Wellicht is uw medewerker in de war met het feit, dat bet in wezen 'illegaal' is aangebracht, omdat de Spoorwegen weigerden hun toestemming te verlenen het in het station aan te brengen. Dat er alleen een datum onderaan de plaquette stoat en geen n6affi, heeft het herinneringsbord gemeen met urijwel alle andereherinneringen aan oorlogsslacbtofftrs.
Met de afdeling protocol uan de Sytoorwegen beb ik
uele keren
gecorrespondeerd ouer een periode van eenjaar of drie.
Aan-
uankelijk zeiden ze de plaquette niet te willen, omdat dan de indruk zou worden geuestigd dat de Spoorwegen medeschuldig waren dan die deportatie.
ik
hu
n
h a
d.
t o e ge
st
uur d,
Ik
heb toen de concepttekst, die
ge w ij zi gd
e
n
d a
ar
in
uit dr
ukkelijk
vermeld dat het transl)ort door Duits personeel onder Duitse lei ding h ad plaatsgeu o n de n. Eige nlijk w as dat een overbodige toevoeging omdat in december ry++ de spoorwegstaking al enige maanden oud was. Daaroyt kreeg ik. als antwoord dat de Spoorwegen er belemaal niet aan begonnen, omdat ze alleen plaquettes van door de oorlog omgekomen spoormensen op stationsgebied aanbracbten. Ik weet van anderen dat de Syt o or w ege n z elrt tu e s t e m m í n g h ebb e n ge w e ige r d e e n l)l a qu ett e te laten aanbrengen in het Weersperpoortstatiolt in Amsterdam ter berinnering aan het laatste transytort uan joodse Nederlanders naar Westerbork in september ry4. Diebangt nu ergens in de buurt uan het station. Eerlyk gezegd vind ik dat een scbandelijk standpunt van de Sytoorwegen, Dit heeft mij er toe gebracht onze ytlaquette'illegaal' aan te brengen."
q t\
,&
;ïl ,lt tIt
i.l
Dertien jaar geleden ks':rm de Haarlemse Architectuurgids uit. Inmiddels is het boek uirlerkochr. Er u'ordt gewerkc aan een nieus,e uitgave die rr'aarschiinlijk in kleur verschijnt. Daarom fiIoeten alle objecten opnieun' eeforografeerd worden. Wat daarbij opvalt, is dat niet alleen de stad verandert, maar ook de samenlevinq. Het opnieutv maken van de interieurfoto's verloopt veel moeizamer dan voor de eerste gids. Na veel telefoonrjes en een schriftelijk verzoek aan de eigenaar ofgebruiker magje onder voorrvaarden langs komen. Dan bhjkt de situatie van dertien jaar geleden niet meer te bestaan. Hetzelfde geldt voor het exterieur. Helaas, je ziet vervuiling, kleurwyzigingcn in Sevels, veel meer verkeersborden (99% staar scheefl), vervuiling door onkruid en toenemende rotzooi in het openbare gebied' Erl natuurlijk de heggen en bomen die dichter en hoger
I
lees ik dat de burgemeester een boek aan het samenstellen is over het vrouwelijk schoon van Haarlem' Dat is ongetrvijfeld een leuke klus' Maar zou hij zich niet
Nu
beter kunnen bezighouden met het stedelijk schooni Hij is niet de veroorzaker van de verloedering en het verval, maar hij draagt daar rvel de verantwoordelijkheid voor. Hij kan de verantwoordelijken aanspreken en er voor zorgen dat Haarlem zijn stedelijk schoon behoudt. Prct Roos
Werkgroep
zijn g. rvtrr'.{cn.
introduceert Het Parkenpad
Nieuwe.plek voor dtrc
De vraag naar de folder van de Brouwerspadwandeling is zo groot dat rve bijna door de oplage heen zijn. Er wordt aan een tweede druk gewerkt. Inmiddels is de werkgroep Parken en Groen Yer ge' vorderd met het uitzetten van Het Parkenpad, Deze wandeling voerc van het Haarlemmerhoutpark via de Spanjaardslaan en Eindenhout, over de Leidsevaart en tenslotte via de Munterslaan tot aan Aerdenhour. De naam is onrleend aan de onderling zeer verschillende parken die op roure liggen, zoals de binnentuinen van Tuinwijk-Zuid, de Haarlemmerhout, het landgoed Eindenhout met het Vogelbosje, het Leeuwenhoekpark en het Wethouder Laanpark' De werkgroep heeft zichten doel gesteld het Parkenpad onder de aandacht van het grote publiek te brengen en voorstellen aan te dragen voor de instandhouding of versterking van de kenmerkende eigenschappen van de route en de omgeving rvaar hij doorheen voert'
gevelstenen De gevelstenen de Appelaar en de Damsteeg zijn verhuisd van het museum van drukkerij Johan Enschedé naar hec nieur.ve gerechtsgebouw in de Damstraat. Op 3t maart kregen de gevelstenen hun nieuwe plek. Btj die gelegenheid zei wethouderJur Visser dat brj de sloop van gebouwen meer aandacht zal worden besteed aan het bewaren van onderdelen met cultuur-historische waarde. In overleg met het bestuur van het Enschedé museum wordt ook de uit t6rI daterende gevelsteen de Bakkerij herplaatst. De Stichdng Gevelstenen Vereniging Haerlem heeft hiervoor een plek in gedachten. Totdat de herplaatsing een feit is, heeft de gevelsteen een plaatsje gekregen in de Hoofdwacht, Zie voor meer
informatie: wwwhaerlem.nl.
De excursies en lezingen zijn gratis uoor leden uan de Wreniging Haeilem, tenzij anders uerneld, Introducés zijn
vanbarte welkom, Zij betalen eer uergoedinguan € 5,Reseroeren toot delezingen en excursies is nood.zakelijk. U kunt zicb optgeven bij Micbiel Kersten, tel. (023) 525 85 77 (tussen
Corrie ten Boom overleefde het
Excursie
concentratiekamp Ravensbrtick, maar vier familieleden overleden in Duitse gevangenschap. Na de oorlog richtte zij zích op evangelisatie werk en werd zij in Amerika bekend door haar boeken The Hiding Place en Tramp for the Lord. Maximaal zo deelneners per avond,
Woensdag 13 juli, aanvang 17.30 uur (Verzamelen bij restaurant Kop van de Haven, lJmuiden) Maximaal 40 deelnemers Kosten € 8,-
Forteiland lJmuiden
Het Fort IJmuiden werd aangelegd ter bescherming van het Noordzeekanaal en het sluizencomplex. Het fort werd tussen I88o en 1889 bebouwd en was een vooruitgeschoven post van de Stelling van Amsterdam. De Stelling bestond rit 4z forten over een lengte van I35 kilometer en diende als verdedigingsgordel voor Amsterdam, Oorspronkelijk lag het Fort IJmuiden op de noordoever van het kanaal, maar door de bouw van de Noordersluis en het graven van een kanaal voor Hoogovens in r9z9 werd het fort van her vaste land afgesnedenr
20,30 en 21.30 uur) of per e-mail: kerctenh@tiscali,nl
Lezing en rondleiding
Corrie ten Boom, een nieuwe biografie Woensdag 29 juni, aanvang 20.00 uur
(bij voldoende belangstelling ook woensdag 6 juli ) Corrie ten Boomhuis, Barteljorisstraat 1 9, Haarlem Recentelijk is een nieuwe biografie verschenen van Corrie ten Booom.
hct forc werci een forteiland.
Naar aan leiding van deze Amerikaanse publicatie zal Frits Nieuwstraten, directeur van het Corrie
In de Tweede Wereldoorlog was het
ten Boomhuis , ingaan op de nieuwe levensbeschrijving van deze v erzets' strijdster. Natuurlijk komt ook de geschiedenis van het Corrie ten Boomhuis uitgebreid ter sprake en krijgen wij er een rondleiding. Ieder jaar komen vele duizenden, vooral Amerikaanse toeristen naar Haariem om het Corrie ten Boomhuis te bezoeken. In ry+3 en rg44 werd het huis aan de Barteljorisstraat gebruikt om onderduikers, zowel
een belangrijk verdedigingswerk van
de Duitser, die het met t,ele nieurve bunkers versterkten, Daarna bleef het fort lange rijd ongebruikc. In ryg+ kreeg een bedrijf voor maritieme veiligheidstrainingen toestemming zich er te vescigen, Sinds rqg6 wordt er veel gedaan om het eiland
Het Corrie ten Boomhuis aan de Bartellorisstraat: een toelichting op de nieuwe biografie van de verzetsstrijdster Corrie
Het forteiland in lJmuiden, een spannend
kende, grotendeels ondergrondse verdedigingswerk (terug op de Kop van de Haven omstreeks I9,3o uur). Voor meer informatie over het fort
onderdeei van de Stelling van Amsterdam
kunt u kijken op wwwforteiland.nl.
ten Boom en een rondleiding
joden als verzetsmensen, tijdelijk onder te brengen tot een meer per. manent onderduikadres gevonden was. Gemiddeld verbleven gelijktijdig zes tot zeven onderduikers bij de familie Ten Boom. ln febrtarí rg44 werden zij venaden. De Gestapo viel het hoekhuis binnen en arresteerde Corrie ten Boom en de familieleden die daar op dat moment aanwezig waren, Bovendien werd een dertigtal bezoekers gearresteerd, Opvallend is dat de onderduikers die in het huis verbleven niet door de Duitsers gevonden zijn.Bíjna vijftig uur na de inval werden zij door verzetsstrijders uit hun benarde schuilplaats bevrtjd.
Om r7.3o uur brengr de boot ons naar het forteiland. Hier krijgen wij een uitgebreide rondleiding door het indrukwekeen tweede leven te geven.
Coloíon: Haerlem Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Haerlem Verenigingszetel: de HooÍdwacht, Grote Markt 17 Postadres: postbus'1105 2001 BC Haarlem www.haerjem.nl. Secretaris: (O23) 531 22 13 Cironr: 377882. Het blad verschiint vier keer per jaar ISSN: 1 570-4785
Redactie: Jaap de Jong Eindredactie: Marly Bergman Vormgeving: Sinas, Haarlem Foto's: Maarten van Wamel, Piet Roos Druk: drukkerij Excelsior Haarlem (sponsor)
