leidraad biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
groen tad in de s
BIOTOOPWANDELING natuurreservaat bourgoyen-ossemeersen
biotoopstudie 1 MO
biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
leidraad
01 Gewoon doen Deze wandeling met een biotooptas is ontwikkeld door het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, Milieudienst Stad Gent voor 1MO naar aanleiding van de nieuwe eindtermen en het leerplan 2010. Vlak naast het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen ligt het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen waar de biotoopwandeling doorgaat. We moedigen jou als leerkracht aan zelf de wandeling te begeleiden, je kunt alle informatie aan vragen en 2 biotooptassen lenen bij de Milieudienst Stad Gent. Je kunt ook een gids vragen. DOEL - kennis opdoen en vaardigheden ontwikkelen waarbij ecologie, biotische, abiotische en mense-lijke factoren aan bod komen - vanuit waarnemingen een grote verscheidenheid aan organismen in een biotoop vaststellen en een aantal van deze organismen benoemen - een aantal abiotische factoren meten en resultaten weergeven - aantonen dat de variatie in het voorkomen van organismen afhankelijk is van een aantal abiotische factoren - in een concreet voorbeeld kunnen aantonen dat de mens natuur en milieu positief en negatief beïnvloedt. En dat hierdoor ecologische evenwichten kunnen gewijzigd worden DOELGROEP Maximum 15 leerlingen/begeleider 1 SO PERIODE & DUUR september - oktober, april - mei 2.30u RESERVEREN www.nmegent.be INFO Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen Driepikkelstraat 32 - 9030 Mariakerke 09 226 15 01
[email protected]
biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
leidraad
02 Leerkracht of Gids VOORBEREIDEND WERK - Bezoek het Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen in de omgeving van het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen, waar de biotoopwandeling doorgaat. - Neem het werkblad voor de leerlingen door, voer de opdrachten uit. - Zoek voor elke opdracht in de buurt van het natuurcentrum een geschikte locatie. - Bij elke opdracht gebruik je materiaal, dat vind je in de rugzak. Bij elk materiaal hoort een informatiefiche. BLADZIJDE 1 1 Het Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen is een meersengebied - Ga in het natuurreservaat, na de eerste bocht tot aan de eerste zitbank. - Neem de 4 foto’s van het gebied. Zoek de plaats van de fotograaf. Leg de foto’s volgens de seizoenen naast elkaar op de grond. In de lente en de zomer zie je het grasland droog, in de herfst en de winter is het grasland nat. Een grasland dat droog is in de zomer en nat is in de winter = meersgebied. In welk seizoen zijn we nu? 2 Aan de rand van het natuurreservaat staat het natuur- en milieucentrum - Sta op een afstand van het natuurcentrum en observeer het gebouw. Zoek de plek waar de aanzet van de tekening op het werkblad werd gemaakt en vervolledig deze door de nummers met elkaar te verbinden. Het gebouw valt op door de zijn compacte kubusvorm, het vele glas en de houten latten. Stel vast dat het gebouw: - een passiefhuis is, zonder verwarming, met een aangenaam binnenklimaat zowel in de zomer als in de winter. - milieuvriendelijk gebouwd is - eenvoudige vorm (geen overbodige hoeken en kanten) - vervaardigd uit natuurlijke materialen (hout, glas) - goed geïsoleerd, geen fossiele brandstof nodig heeft voor verwarming
biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
leidraad
03 vervolg Voor volgende opdrachten zoek een geschikte locatie. Gebruik materiaal en informatiefiches BLADZIJDE 2 ABIOTISCHE FACTOREN = NIET-LEVENDE NATUUR 1 Lucht - Ga naar het meetstation 2 Water - Zoek een geschikte sloot of gracht 3 Bodem - Zoek 2 graslanden, een droog en een vochtig grasland BLADZIJDE 3 BIOTISCHE FACTOREN = LEVENDE NATUUR - Zoek een gevarieerd grasland met enkele bomen, struiken, kruiden en een sloot. - Zoek met de zoekkkaarten de verschillende bomen, struiken, kruiden, waterplanten, zwammen, insecten, bodemdiertjes, vogels die in dit biotoop voorkomen. Bij de opdrachten rond insecten, bodemdiertjes en vogels vind je ook gepast materiaal. BLADZIJDE 4 MENSELIJKE FACTOREN = INVLOED V/D MENS POSITIEVE EN NEGATIEVE - Behandel deze opdracht klassikaal of in groepjes tijdens de wandeling, op de terugweg naar het centrum of aan de MOSmuur. - Zoek in het landschap sporen van de mens, positief negatief. - Vind ideeën voor natuurbescherming en afvalgebruik. - Gebruik de begrippen ivm afval volgens de ladder van Lansink: voorkomen (= preventie), hergebruiken, recycleren, verbranden, storten. Leg de kaarten met de begrippen als een ladder in de juiste volgorde, de hoogste trap is het minst vervuilend, laagste trap het meest.
biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
leidraad
04 Methode INLEIDING De begeleider staat aan het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen en geeft uitleg over: - het bezoek, de onderzoeken en wat het doel daarvan is. - de begrippen: biotoop, meersgebied, passiefhuis, biotische- en abiotische, menselijke factoren. - het didactische materiaal. Het gebruik van al het materiaal wordt grondig uitgelegd. Bij de uitleg wordt het materiaal voor het bepalen van biotische factoren wordt op de grond samen gelegd. Het materiaal voor het bepalen van de abiotische factoren wordt ernaast ook samen gelegd. De leerlingen komen tot het inzicht dat met het ene materiaal de ‘levende’ natuur wordt onderzocht en met het ander materiaal, de ‘niet-levende’ natuur (biotische / abiotische factoren). Ze worden verder aan het denken gezet en besluiten dat ook de mens een belangrijke invloed heeft op een biotoop (menselijke factor).
VERLOOP Geef de leerlingen in groep (2 of meer) een klembord met een werkblad en noteer samen met hen na elke opdracht (abiotische en biotische) de resultaten op het werkblad.
Opdrachten abiotische factoren
Ga voor elke opdracht naar de geschikte locatie. Behandel deze opdrachten klassikaal. Schakel telkens een of meerdere leerlingen in om met het didactische materiaal een opdracht voor de klas uit te voeren. Vul samen het werkblad in.
Opdrachten biotische factoren Ga voor deze opdracht naar de geschikte locatie.
Deel het materiaal uit en zet de leerlingen in groep aan het werk. De ene groep zoekt de bomen en struiken op, de andere de bodemdiertjes, nog een andere groep de vogels enz… Ze krijgen tijd om waar te nemen, om op te zoeken en om hun waarnemingen te noteren op het werkblad. De resultaten worden nadien aan elkaar uitgewisseld en meegedeeld. Vul samen het werkblad aan.
Opdracht menselijke factoren Bespreek klassikaal of in groep tijdens de wandeling, op de terugweg naar het centrum, of aan de MOSmuur, de invloed van de mens. Redeneer samen met de leerlingen over begrippen volgens de ladder van Lansink: voorkomen (= preventie), hergebruiken, recycleren, verbranden, storten. Leg de kaarten met de begrippen als een ladder in de juiste volgorde, de hoogste trap is het minst vervuilend, laagste trap het meest.
AFSLUITEN Na de Biotoopwandeling worden enkele zaken klassikaal overlopen: - De termen abiotische, biotische en menselijke factoren wordt herhaald en verklaard. - Samen met de leerlingen wordt het materiaal bekeken en zorgzaam terug in de rugzak gestoken, klaar voor de volgende biotoopwandeling. - Klemborden worden opgehaald en samen met de rugzak afgegeven in het natuurcentrum. Neem in de klas de tijd voor de verwerking. Laat de leerlingen hun ervaringen vertellen, enkele hypotheses en besluiten formuleren waarbij ecologie, biotische, abiotische en menslijke factoren aan bod komen.
biotoopstudie
BIOTOOPWANDELING
leidraad
05 Inhoud rugzak DE RUGZAK - - - -
is eigendom van het Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen Milieudienst Stad Gent heeft een waarde van 250 euro. De waarborg is 50 euro. bij verlies of bij schade van materiaal, melden aan het NMC De Bourgoyen, Milieudienst Stad Gent wordt na gebruik netjes en zoals gekregen terugbezorgd, gebruik de vod indien nodig
NR
MATERIAAL RUGZAK BIOTOOPWANDELING
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
1 x rugzak 4 x gelammineerde foto’s van het natuurreservaat 1 x thermometer lucht 1 x thermometer water 1 x secchischijf 1 x maatbeker 1 x buisje teststrips hardheid water 1 x buisje teststrips ph water 1 x afvalpotje 1 x hamer + 1x grote nagel 1 x thermometer bodem 1 x set ph test bodem + 1xvod + 1x flesje water 1 x vochtigheidsmeter bodem 1 x valpen + 1 valbuis + 1 vouwmeter 1 ²x veldkijker 1 x wit bakje + 1 schopje + 1 harkje + 4 loeppotjes 5 x kaarten: voorkomen hergebruiken recycleren, verbranden storten 8 x zoekkaarten: bomen waterplanten vlinders muggen, vliegen, bijen en wespen vogels minibodemdiertjes zwammen bijen klemborden (naargelang het aantal leerlingen) 1 x vod
18
19 20
