Grensverleggende praktijken: de beperkingen
20
In de vorige uitgave van de Assistent werd een gemiddelde werkdag van een dierenartsassistent geschetst. De handelingen die beschreven werden, mogen echter niet allemaal door een dierenartsassistent worden uitgevoerd of alleen onder bepaalde voorwaarden waarbij de controle of aanwezigheid van een dierenarts centraal staat. Helaas is de wet niet in alle gevallen even duidelijk en voorziet niet altijd in een pasklaar antwoord op de vraag over handelingen die verricht worden in de gezelschapsdierenpraktijk. Deze onduidelijkheid bleek ook wel uit de antwoorden die gegeven zijn tijdens het invullen van de on-line vragenlijst op www.rhp.nu. Van de 233 respondenten, waarvan de meerderheid dierenartsassistent, en zo’n 30 dierenartsen, was niemand in staat om alle vragen juist of misschien beter gezegd ‘zo volledig mogelijk’ te beantwoorden. TEKST Mr. Ing. Iair a Boissevain en drs. Simone Thissen Dat is ook niet zo verwonderlijk, want begin jaren ’90
dus wel verrichten, maar zeker niet alles. En binnen die
is de wet veranderd en heeft de overheid besloten dat
handelingen wordt dan ook nog weer onderscheid
de assistent niet langer als een soort ‘verlengde arm’
gemaakt hoe belangrijk de dierenarts bij die handelin-
van de dierenarts mag fungeren, maar volledig functio-
gen is.
neert als hulpkracht van de dierenarts. Er zijn drie verschillende vormen waarbinnen de De wettekst nader bekeken
paraveterinair met een dierenarts mag samenwerken.
De wet die de bevoegdheden van de assistent regelt, is
De lichtste vorm heet ‘op verwijzing door een dieren-
de Wet op de Uitoefening van de Diergeneeskunde
arts met betrekking tot dat dier’ en geldt voor
(WUD). En die wet is heel duidelijk: diergeneeskunde
dierfysiotherapeuten. In dit artikel gaan we daar niet
mag alleen door dierenartsen worden uitgeoefend. Dat
verder op in.
is logisch, maar als het daarbij zou blijven, zou de
Voor paraveterinairen zijn diergeneeskundige handelin-
assistent alleen de vloer mogen dweilen en de telefoon
gen in twee vormen toegestaan:
opnemen. Dat schiet in de praktijk niet op. De WUD
1 Onder leiding van een dierenarts
maakt daarom een uitzondering voor enkele beroepen
2 Op aanwijzing en onder controle van een dieren-
die zijn toegelaten tot uitoefening van de diergenees-
arts.
kunde ‘in beperkte omvang’. Met andere woorden, de WUD somt een beperkt aantal diergeneeskundige
Bij deze mogelijkheden staat precies beschreven wat
handelingen op die door een assistent mogen worden
daaronder valt. Met andere woorden, de Wet vertelt
uitgevoerd. Daar is alvast één voorwaarde aan verbon-
welke handelingen je mag uitvoeren, en welke rol de
den: om te zijn toegelaten tot deze handelingen moet
dierenarts daarbij moet spelen. Dat is niet voor eigen
de assistent een officieel erkend diploma als paraveteri-
invulling vatbaar!
nair hebben en ingeschreven staan in het Diergenees-
De handelingen die onder leiding van een dieren-
kunderegister van het Ministerie van Volksgezondheid,
arts mogen worden uitgevoerd, zijn handelingen die
Welzijn & Sport.
de paraveterinair mag verrichten, op voorwaarde dat
(zie ook www.diergeneeskunderegister.nl/).
de dierenarts direct lijfelijk aanwezig is, want de
Zo niet, dan mag de assistent alleen helpen in de
dierenarts moet direct kunnen ingrijpen.
praktijk zonder diergeneeskundige handelingen te
De handelingen die op aanwijzing en onder
verrichten, dus telefoon opnemen, administratie
controle van een dierenarts mogen worden
bijhouden, schoonmaken etc. Een officieel paraveteri-
uitgevoerd, zijn handelingen die de paraveterinair wel
nair-dierenartsassistent mag een aantal handelingen
met enige zelfstandigheid mag verrichten, maar de
21
Een officieel paraveterinair-dierenartsassistent mag een aantal handelingen dus wel verrichten, maar zeker niet alles. En binnen die handelingen wordt dan ook nog weer onderscheid gemaakt hoe belangrijk de dierenarts bij die handelingen is.
dierenarts moet wel altijd kunnen worden geraad-
Op aanwijzing en onder controle van een
pleegd, en de dierenarts moet zowel de handelingen
dierenarts mag de paraveterinair:
als het dier controleren.
→ → Een dier onderzoeken; → → Een behandeling toepassen, een operatie daaronder
Om welke handelingen gaat het?
niet begrepen, bij een dier, één en ander voor zover
De Wet somt voor beide vormen een lijstje handelin-
zulks strekt ter voorkoming of genezing van een
gen op die de paraveterinair mag uitvoeren. Het blijft
infectieziekte of een parasitaire ziekte bij een dier
daarbij dus wel een voorwaarde dat je je aan de wet
dan wel ter genezing, leniging, onderkenning of
houdt!
opheffing van een aandoening, ziekte of ziektever-
Onder leiding van een dierenarts mag de
schijnsel, in- of uitwendig letsel, pijn of gebrek bij
paraveterinair: → → Een algemene of plaatselijke verdoving toepassen bij een dier; → → Hulp verlenen met betrekking tot de geboorte van een dier, waaronder niet begrepen een operatie;
dat dier; → → Bloed afnemen en injecties geven, andere dan met diergeneesmiddelen als bedoeld in artikel 30, vierde lid, van de Diergeneesmiddelenwet (UDD – middelen).
→ → Handelingen verrichten ten behoeve van een door
22
een dierenarts uit te voeren verwijdering van een
Dit lijstje is door de overheid bewust zo opgesteld. Het
vrucht van een dier alsmede het onvruchtbaar
laat geen ruimte voor eigen interpretaties en ook geen
maken van een dier.
ruimte om zelf handelingen te bedenken. Het uitgangs-
punt is: diergeneeskundige handelingen zijn verboden,
‘onder leiding van een dierenarts’ wel dat je handelin-
tenzij ze hier in dit lijstje onder voorwaarden zijn
gen mag verrichten ten behoeve van het onvruchtbaar
toegestaan. Daarbij moet de dierenarts bovendien
maken van een dier. Deze zin staat er zodanig dat zelfs
altijd de diagnose stellen.
de meest professionele Neerlandicus er niet helemaal wijs uit kan. Dat is een knelpunt waarover de overheid
Wat betekent dat nu in de praktijk?
duidelijkheid zal moeten verschaffen, maar omdat de
Bij het letterlijk volgen van deze wettekst zullen er heel
wet heel duidelijk zegt dat operaties eigenlijk nooit zijn
wat dierenartsen en dierenartsassistenten nu denken,
toegestaan, en diergeneeskundige handelingen in
‘ojee, maar hoe zit het dan met het castreren van
principe bij de dierenarts thuishoren, is er voorlopig
katers, het hechten van (operatie)wonden, het
geen reden om de wet daarin ruim op te vatten.
beoordelen van een urinemonster, het ‘prikken’ van een infuus waaraan een zak fysiologische zoutoplossing
Urinemonsters
wordt gekoppeld en de toediening van premedicatie?’
Voor wat betreft het beoordelen van urinemonsters en de uitslag hiervan direct meedelen aan de eigenaar
Castratie kater & hechten
geldt dat een paraveterinair geen diagnose mag
De wet zegt hierover: ‘het verrichten van operaties is
stellen, dus de uiteindelijke beoordeling van het
uitgesloten voor paraveterinairen en hieronder worden
urinemonster moet plaatsvinden door de dierenarts,
alle handelingen verstaan waaronder het weefsel wordt
waarna op instructie van de dierenarts de uitslag kan
verbroken.’ Nu staat er bij de mogelijkheden voor
worden doorgegeven door de assistent.
23
(Be)Handeling
Mag
Mag niet
Aanleggen van een i.v. infuus Bloedafname Castratie van een kater Castratie van een reu Extractie van tanden en/of kiezen
NIET
Gebitssanering
JA
Hechten van een wond
NIET
Schrijven van een recept
NIET
Toedienen van een analgeticum per injectie Toedienen van een antibioticum per injectie Toedienen van premedicatie per injectie Vaccineren konijn
NIET
Op basis van de resultaten van het uitgevoerde bloedof urineonderzoek de eigenaar direct a dviseren over de behandeling
NIET
Urinecatheter plaatsen Onderzoeken van een dier Diagnose stellen
NIET
Helpen bij niet vorderende geboorte (dystocia) Meegeven medicijnen Keizersnede uitvoeren
NIET
Helpen bij een ongecompliceerde geboorte
Infuus aanleggen
De dierenarts moet ook in kunnen grijpen mocht er
Bloedafname en aanleggen van een infuus mogen
iets niet goed gaan bij het bloed afnemen.
onder controle van een dierenarts worden uitgevoerd.
Het bevestigen van een infuusvloeistof die valt onder
Dit houdt in dat de dierenarts aanwijzingen moet
de UDD middelen, zoals fysiologisch zout is voorbe-
kunnen geven en de dieren kunnen controleren, wat
houden aan dierenartsen, evenals de toediening van
logischerwijze het beste gaat als de dierenarts op het
premedicatie middelen die een UDD status hebben
bedrijf aanwezig is en toezicht houdt op het bloed
zoals ketamine, midazolam, (dexme)detomidinehydro-
afnemen.
chloride.
24
Mag, onder de voorwaarde dat…..
Percentage goede antwoorden
Onder controle van een dierenarts dwz niet lijfelijke a anwezigheid vereist, wel controle mogelijk.
30%
Onder controle van een dierenarts dwz niet lijfelijke a anwezigheid vereist, wel controle mogelijk.
20%
Onder leiding van dierenarts, dus ernaast staan.
22%
Onder leiding van dierenarts, dus ernaast staan.
3% 80% 77% 49% 82%
Afhankelijk van status medicijn, UDD niet, UDA wel onder controle ve dierenarts
32%
Afhankelijk van status medicijn, UDD niet, UDA wel onder controle ve dierenarts
27%
Afhankelijk van status medicijn, UDD niet, UDA wel onder controle ve dierenarts
35% 85% 70%
Onder controle van een dierenarts dwz niet lijfelijke aanwezigheid vereist, wel controle mogelijk
15%
Onder controle van een dierenarts
21% 91%
Onder leiding van een dierenarts
25%
Als op voorschrift da bij UDA of bij vrij middel, onder controle van da
50% 98%
Onder leiding van een dierenarts
18%
Dus nu we weten wat er in de wet staat kunnen we het
nog niet afgerond! Wil je op de hoogte blijven van de
schema van de vorige keer invullen.
laatste stand van zaken, hou dan de Assistent, het assistentenprogramma (17 juni) van IP’s zomercongres
Conclusie
en www.rhp.nu in de gaten.
De wet is waarschijnlijk strikter dan veel mensen denken, en op sommige punten niet helemaal duidelijk. Er ligt hier duidelijk nog een taak voor de overheid en de diverse brancheorganisaties, deze discussie is
25
