Gras s r o o t s Over talentontwikkeling en cultuurparticipatie in de Schilderswijk (2009 – 2012)
in h o u d Voorwoord
3
Duurzaam maken van wijkcontacten
4
De culturele rijkdom van de Schilderswijk op de catwalk Neem peer coaches serieus! INTERVIEWS
2
5
6
7
Ersin Ince - Impuls leidt tot nieuwe dansgroep
Andres Jiminez - ‘Culturalis heeft mij houvast geboden’
Naomi Nieuwkerk - Veel geleerd en mooie vriendschappen opgebouwd
Marie-Anne van Erp - ‘Culturalis is de boter waarin we de vis bakken’
Bert Kleijweg - Van comedy tot Gediplomeerd Haags
Erna Caprino - ‘Culturalis faciliteert en daagt uit’
Anouar El Boustati - Radio voor muziektalenten en liefhebbers
Yu Lan Leffers - Theater om onderling begrip te bevorderen
8 9
12
13
15
14
10 11
VOOR W OORD Een podium van en voor de wijk Eind 2009 opende Culturalis haar eigen theater in de Haagse Schilderswijk. Amateurpodiumkunstenaars uit de Schilderswijk en elders in de stad hebben sindsdien de beschikking over aantrekkelijke faciliteiten: mooie zalen en studio’s, en professionele ondersteuning. Met behulp van dit theater is Culturalis in staat om een belangrijk doel - het bevorderen van de cultuurparticipatie door Hagenaars - verder vorm te geven. Een belangrijke doelgroep van Culturalis en het Culturalis Theater is uiteraard de directe omgeving: de Schilderswijk. Al vanaf de opening van het theater streeft Culturalis naar goed nabuurschap. Dat doet de organisatie door contacten te leggen met wijkbewoners en hun organisaties, het leveren van maatwerk bij de ondersteuning van hun activiteiten én het bieden van passende raamprogramma’s. Dat lukt tot nu toe heel goed. Al tijdens de openingsweek bezochten grote groepen bewoners het Culturalis Theater. Vanaf 2010 heeft Culturalis het contact met de wijk geïntensiveerd en maakt dat structureel deel uit van de zogenaamde Grassroots-aanpak. Voortdurend gaan medewerkers op bezoek in de wijk. Zo ontdekten zij een Islamitisch kinderkoor, een Saz-ensemble bestaande uit alleen vrouwen, een Chinees operagezelschap, volksdansers, rappers, streetdancers, toneelspelers, muzikanten, comedians en vele andere bewoners van jong tot oud die zich actief met podiumkunsten bezighouden. In het Culturalis Theater vonden zij de afgelopen jaren hun plaats. Vanuit het theater krijgen zij ondersteuning bij het maken van voorstellingen, het aanvragen van subsidies of het aantrekken van artistieke leiding. Intensieve inzet op cultuurparticipatie is niet eenvoudig. Het binden en begeleiden van mensen vraagt tijd, inzet en incasseringsvermogen. Ook de stemming binnen politiek en samenleving maken het werk niet altijd vanzelfsprekend. Maar het doorzettingsvermogen, de professionaliteit van medewerkers, de prachtige podiumprogramma’s en volle zalen geven nieuwe energie. Bovendien is dat iedere keer weer een impuls voor de amateurpodiumkunsten in Den Haag. De resultaten van de Grassroots-aanpak mogen er wezen. Het aantal bezoekers van het Culturalis Theater stijgt nog steeds. Maar minstens zo belangrijk is dat nieuwe groepen zichtbaar worden in het Culturalis Theater én elders in de stad. Culturalis gelooft in de Grassroots-aanpak en benadrukt dat met het symposium ‘Voor het Voetlicht’ op 15 juni 2012. Culturalis wil daarmee haar ervaringen delen met organisaties uit andere steden die zich net als wij op amateurpodiumkunstenaars richten. Bovendien wil Culturalis leren van ervaringen in andere steden en waar mogelijk de samenwerking met organisaties in andere steden stimuleren. Kim van der Boon directeur Culturalis
3
D u u rz a a m m ak e n va n wi j k c on ta ct e n harri e van de l ouw h o o f d p r o g r a m m at e a m va n C ultural i s
Culturalis heeft de opdracht de cultuurparticipatie te bevorderen en de deelname aan en de kwaliteit van de amateurpodiumkunsten te bevorderen. Deze opdrachten liggen in elkaars verlengde. Want juist bij de amateurpodiumkunsten ontmoeten mensen elkaar op en rond het podium en maken zij kennis met elkaars kunsten. De stedelijke opdracht heeft Culturalis ook naar wijkniveau vertaald: Culturalis zoekt voortdurend naar nieuwe groepen bewoners en hun podiumkunsten. Culturalis speelt op hun behoeften in en nodigt hen uit in het theater, zowel als deelnemers, maar ook als publiek. Culturalis verzamelt zoveel mogelijk contactgegevens van deze bewoners, om contact te kunnen onderhouden en ook in de toekomst op behoeften van wijkbewoners te kunnen inspelen. Met in gedachte het steeds weer betrekken van nieuwe groepen bij de amateurpodiumkunsten, zijn de medewerkers van Culturalis altijd op zoek naar nieuw talent en nieuwe belangstellenden. Het onderhouden van bestaande contacten verdwijnt daardoor soms naar de achtergrond. Daar komt bij dat het onderhouden en activeren van de contacten in de wijk vaak erg arbeidsintensief is. Tenslotte is Culturalis met de grote variatie aan doelgroepen uit de Schilderswijk afhankelijk van passend aanbod. Kortom, het kan gebeuren dat bewoners na een intensief traject van contacten leggen en samenwerken gedurende lange tijd niets van Culturalis horen. Het is natuurlijk ook moeilijk om gericht contacten te maken, te bundelen en te onderhouden in een wijk waar 97% van de bewoners een oorsprong buiten Nederland heeft. Een voorbeeld: in 2010 ontwikkelde Culturalis samen met Zimihc een traject rond Turkse volksdans. Groepen uit verschillende steden werkten samen met een gastchoreograaf aan een wervelende show. In het kader daarvan is langdurig ingezet op het bereiken van Turkse groepen in de wijk. Moeders en dochters die bereikt werden via buurthuizen, mannen uit de moskee en jongens van de straat bezochten de voorstellingen met veel plezier. Hoewel de dansgroep zich daarna versterkte en werkte aan een nieuw project, werd het stil rond de Turkse bewoners in de wijk. Pas bij de aankondiging van een nieuw project werden de wijkcontacten aangehaald, maar de scepsis onder de bewoners was groot. Ze hadden zich immers in de steek gelaten gevoeld. Waar bij het eerste project in 2010 de zaal twee keer uitverkocht was, bleef de opkomst in 2012 enigszins achter. Voor Culturalis was dit een heel belangrijke les. Om van blijvende betekenis te zijn voor wijkbewoners is meer nodig dan incidenteel contact. We zullen wegen moeten vinden om tot structureel contact te komen.
4
D e c u lt ure le r i j k d o m va n de Sch ilde rs wijk op d e cat wa lk Jola nda B oe jh a rat
Voor het programmateam van Culturalis zijn programma’s voor en met de bewoners van de Schilderswijk essentieel. De culturele rijkdom van de Schilderswijk inspireerde ons om een modeshow te organiseren: Het Culturalis Fashion Project. Aanvankelijk dachten we met een modeshow een aantrekkelijk aanbod te kunnen creëren voor een bijzondere groep vrouwen die niet zo makkelijk in een theater komt. Volwassen vrouwen en moeders van Marokkaanse en Turkse komaf zouden kunnen deelnemen zonder op het podium te hoeven dansen of musiceren, maar met hun eigen muziek en kledingcultuur. Ze zouden gewoon zichzelf kunnen zijn, in hun mooiste traditionele kleding. Voor het project hoopten we op een nieuwe samenwerking met een aantal vrouwencentra in de Schilderswijk. Tijdens de eerste gesprekken bleken sociaal-maatschappelijk werkers enthousiast en zeer welwillend. Het plan paste bovendien goed bij de talrijke naaiateliers in de wijk. De vrouwen in de buurthuizen wilden echter de garantie dat op de dag van de modeshow geen mannen aanwezig zouden zijn. Helaas, die garantie konden we niet geven. Daarop zochten we contact met Turkse vrouwengroepen die eerder bijgedragen hadden aan een aantal goed bezochte Turkse volksdansvoorstellingen in ons theater. De contacten met die groepen waren na die voorstellingen verwaterd en moesten we voor het Culturalis Fashion Project nieuw leven inblazen. We ontdekten echter dat actief op het podium staan voor veel van deze traditionele vrouwen een stap te ver was. Door deze ontwikkelingen moesten we onze verwachtingen bijstellen. We besloten een aantal culturele verenigingen voor allochtone wijkbewoners te benaderen waarmee we al contact hadden. Een aantal Creoolse en Surinaams Javaanse dames en jonge Hindoestaanse en Turkse meiden besloten mee te doen. In totaal twintig vrouwen kregen ter voorbereiding les van een professionele Catwalk styliste. Bovendien werden zij flink onderhanden genomen door visagisten en hairstylisten. Uiteraard kreeg iedereen ook een professionele fotoshoot. Uiteindelijk leidde dat tot een prachtige modeshow met twintig vrouwen op het podium. Zij schitterden in hun eigen traditionele kleding en straalden trots uit op hun afkomst. Minstens zo belangrijk was dat zij elkaar bewonderden en nu eens goed bekeken hoe vrouwen uit andere culturen zich kleden. Door het Fashion Project heeft Culturalis geleerd dat het makkelijker is om deze ‘moeilijke’ doelgroepen via welzijnswerkers te bereiken. Op het symposium ‘Voor het Voetlicht’ bleek die aanpak ook bij andere wijktheaters goed te werken. Verder kreeg Culturalis daar als advies om dit soort projecten te herhalen om daarmee de opgebouwde contacten in de wijk te continueren. Om een duurzame relatie met doelgroepen op te bouwen, is een lange adem en doorzettingsvermogen nodig. Het is weinig effectief om slechts voor één project in contacten te investeren en dus van belang in te zetten op langdurige samenwerking.
5
E l is e de Ruit e r
Neem pe e r c oa ch e s serieus! Elke dinsdagavond bezoeken zo’n zestig jongeren uit de Haagse Schilderswijk het Culturalis Theater. Zij komen naar het theater om in het Doe Je Dinsdag-programma aan de slag te gaan met hun eigen ideeën. Gedurende twaalf weken werken zij aan hun eigen raps, liedjes, choreografieën of clip- en geluidsopnames die zij uiteindelijk op het podium presenteren. Deze jongeren, tussen de 15 en 25 jaar en veelal zonder opleiding en werk, krijgen bij het uitwerken van hun concept en het ontwikkelen van hun talenten begeleiding van coaches. Die coaches moeten natuurlijk nogal wat in huis hebben: kennis van de doelgroep, ruime ervaring in hun kunstdiscipline en een inspirerende persoonlijkheid. Zij moeten in staat zijn om jongeren iets te leren zonder dat die jongeren het gevoel krijgen op ‘’les” te zitten. Culturalis werkt om die redenen met zogenaamde peer coaches. Onze peer coaches zijn allemaal opgegroeid in een prachtwijk, kennen het leven op straat en weten uit eigen ervaring tegen welke problemen jongeren kunnen oplopen. Peer coaches hebben zich echter door opleiding en/of ervaring aan dat leven ontworsteld. Voor de jongeren die Doe Je Dinsdag bezoeken, hebben ze de functie van grote broer of zus. Ze dwingen door hun ervaring respect af en genieten aanzien bij de jongeren, die graag van die peer coaches iets aannemen. Hoewel we blij zijn met onze peer coaches, loopt het niet altijd op rolletjes. Sommige coaches komen afspraken niet altijd na en komen soms te laat. Doordat peer coaches vaak geen didactische achtergrond hebben, zijn zij niet altijd in staat om een langer coachingstraject uit te zetten. De projectleiding wil daar wel bij helpen, maar die hulp wordt niet altijd op prijs gesteld. Voor Culturalis is het een uitdaging om peer coaches te coachen en wanneer nodig te interveniëren, zonder dat het ten koste gaat van de werksfeer. In de intervisiesessie tijdens het symposium ‘Voor het voetlicht’ kregen we daarvoor tal van bruikbare tips. De intervisiegroep maakte duidelijk dat peer coaches kwetsbaar zijn en goede begeleiding verdienen. Zij staan immers voor een lastige opgave: ondanks de vrijblijvende deelname en dus steeds wisselende groepen, toch zoveel mogelijk kennis overbrengen. Van de intervisiegroep kregen we dan ook het advies om in peer coaches te investeren, bijvoorbeeld door trainingsmiddagen en persoonlijke gesprekken met peer coaches over hun eigen behoeften. Door dergelijke faciliteiten voelen peer coaches zich serieus genomen. Door vooraf heldere afspraken te maken over de verwachtingen, zouden we peer coaches kunnen aanspreken op hun verantwoordelijkheden. Dat komt niet alleen de sfeer, maar ook de teamband tussen de coaches ten goede. Verder is het van belang om coaches regelmatig te vragen wat zij van Culturalis nodig hebben om goed te kunnen presteren en daarop ook direct actie te ondernemen.
6
INTER VIEWS Wekelijks nemen tientallen Haagse podiumamateurs deel aan de programma’s van Culturalis. We spraken met acht talenten die dankzij een programma van Culturalis een stap verder zijn gekomen. We vroegen hen wat zij hebben geleerd en hoe Culturalis zich zou kunnen verbeteren.
7
E r s i n I n ce
Imp ul s lei dt tot ni euwe dansgroep De 27-jarige Ersin Ince is van Turks/Koerdische afkomst. Zoals veel jonge Turken en Koerden deed hij in zijn tienerjaren aan volksdansen. Na zijn achttiende verwaterde dat. Ersin ging financieel service management studeren en werkt inmiddels in deeltijd als debiteurenbeheerder. Ersin’s passie voor Turks/Koerdisch dansen kreeg een nieuwe impuls toen hij via een vriend hoorde over het project Bulusma, dat Culturalis en het Utrechtse huis voor amateurkunst Zimihc in 2010 organiseerden. Samen met drie vrienden meldde Ersin zich daarvoor aan. ‘Voor mij was het een openbaring om te ontdekken dat ook Nederlanders aan Turks/Koerdisch volksdansen doen. Door Bulusma besef ik dat dansen geen grenzen kent.’ Voor Bulusma haalden Culturalis en Zimihc professionele dansdocenten uit Turkije, die gedurende twee weekenden en een aantal avonden de deelnemers diverse Turks/Koerdische volksdansen leerden. ‘Dat was heel intensief, maar erg leerzaam. Uiteindelijk hebben we met een groep van twintig dansers vier keer met veel succes opgetreden.’
Turkse volksdans tijdens Bulusma
Zijn deelname aan Bulusma betekende veel voor Ersin. ‘We vonden het zo jammer dat het project was afgelopen, dat we met een groepje besloten om door te gaan. We benaderden Turks/ Koerdische volksdansers in Den Haag die eigenlijk een beetje stilstonden en zich misschien verder wilden ontwikkelen.’ Dat initiatief leidde tot de oprichting van dansgroep Hayde. ‘We begonnen weliswaar met Turks/Koerdische volksdansen, maar werken inmiddels ook aan Nederlands repertoire. Daarmee vergroten we de kans op uitnodigingen voor internationale festivals.’ Hayde trad al regelmatig op, ook tijdens SHOWTIME, de presentatie van amateurgroepen in het Culturalis Theater. Bovendien deed de groep mee aan Made in Turkey, een vervolg op Bulusma, in het kader van 400-jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije. ‘Bijzonder aan dat project was de samenwerking met urban dansers en rappers’, vertelt Ersin. ‘Nee, dat is niet zo gek, want veel Turks/Koerdische volksdansen zijn heel snel en pittig en blijken heel goed bij hiphop te passen.’ De samenwerking met jongens die bezig zijn met een heel andere kunstdiscipline vond Ersin leuk. ‘De saamhorigheid was groot. We doen weliswaar iets anders, maar we staan allemaal voor ons plezier op een podium.’ Een gevolg van het project is dat Ersin hiphop heeft leren waarderen. ‘Misschien ga ik volgend jaar naast folklore ook wel hiphop doen.’ Een punt van zorg zijn voor Ersin de bezuinigingen in de cultuursector en de mogelijke gevolgen daarvan voor Culturalis. ‘Het Culturalis Theater is niet alleen voor mij belangrijk, maar voor de hele wijk. Dit is een prachtig cultuurhuis dat jongeren een alternatief biedt voor rondhangen op straat. Dat moet gewoon blijven.’
8
‘Ik studeerde MBO Detailhandel’, vertelt de 25-jarige Andres Franco Jiminez, een jongen met een Colombiaanse achtergrond. ‘Tijdens mijn stage raakte ik teleurgesteld. Ik kreeg nauwelijks begeleiding en had het gevoel slechts een goedkope arbeidskracht te zijn. Daar kon ik slecht tegen, dus toen ben ik ermee gestopt.’ Andres dreigde daardoor een klassieke drop-out te worden. ‘Maar gelukkig had ik het dansen nog, want anders was ik echt een nietsnut geworden’, vertelt hij. Andres danste tot dat moment vooral op straat. Dat veranderde toen hij op een advertentie reageerde en ging meedoen aan Crosstown Den Haag, een programma van het Korzo Theater, Theater Pierrot en Culturalis. ‘Daar vertelde ik dat ik op zoek was naar een eigen plek om met een eigen groep te repeteren. Ik kreeg het advies om eens met Culturalis te gaan praten. Dat heb ik gedaan.’ Culturalis vroeg Andres om voor zijn ideeën een plan van aanpak te schrijven en hielp hem daarbij. Een van de opmerkingen die Andres maakte, was dat er vast meer los/vaste dansgroepen zouden zijn die behoefte hebben aan een plek om te trainen en zich verder te ontwikkelen. ‘Ik denk dat mijn opmerking heeft bijgedragen aan het ontstaan van Wednesday Danceday. Wekelijks komen nu verschillende dansgroepen op woensdagavond in het Culturalis Theater trainen.’
Andres is met zijn Freaky Stylo Crew een van de vaste bezoekers van Wednesday Danceday. ‘Dansers die zoekende zijn, kunnen eigenlijk altijd bij mij terecht. Ik vind het leuk om dansers op weg te helpen. We treden ook zoveel mogelijk op. We doen in ieder geval altijd mee aan SHOWTIME, de halfjaarlijkse presentatie van amateurgroepen in het Culturalis Theater.’ ‘Culturalis betekent heel veel voor me. Het heeft mij houvast geboden. En het vertrouwen dat mijn mislukte studie niet alleen aan mij lag. Veel dingen die ik tijdens de detailhandelsopleiding heb geleerd, zoals management en verkopen, doe ik nu ook voor Freaky Stylo Crew.’ Wat Andres verder wil, weet hij niet goed. ‘Culturalis vraagt me weleens om een workshop te verzorgen. Dat vind ik leuk om te doen. Maar om daar werk van te maken heb je meer contacten nodig.’ Daar moet Andres dus nog aan werken. Voor Culturalis heeft Andres de wens dat het ook meer in andere Haagse wijken actief wordt. ‘Je merkt dat het theater een positief effect heeft op de Schilderswijk. Culturalis zou zich zo ook in andere stadsdelen moeten kunnen presenteren, ook in rijkere buurten. Als je daar mensen trekt die bereid zijn om iets te betalen, kun je mensen uit armere buurten faciliteiten blijven bieden. Door de afzet te vergroten, ontstaan meer mogelijkheden voor amateurs om zich te ontplooien.’
‘C ult ur ali s heeft mi j houvast geboden’ De Freaky Stylo Crew tijdens een repetitie bij Wednesday Danceday
Andr e s J im in ez
9
Veel geleerd en mooi e vri endschappen opgebou w d
Naomi N i e u w k e rk
De 22-jarige Naomi Nieuwkerk is bijna afgestudeerd in Culturele en Maatschappelijke Vorming aan de Haagse Hogeschool. Maar eigenlijk wilde zij danseres worden. Daar had ze ook het talent voor, want ze werd aangenomen op de dansacademie, eerst in Arnhem, later in Rotterdam. Echter, door een chronische blessure moest zij afscheid nemen van haar droom. Via een bizarre omweg en toevallige omstandigheden stond zij in april 2011 toch in een groot theater voor veel publiek te dansen. ‘Dat kwam zo. In mijn tweede studiejaar zocht ik een stageplek. Ik wilde iets met dans en theater doen en kwam in contact met Culturalis. Toen ik daar mijn stagecontract tekende, ontmoette ik Marjet Roerink. Die was bij Culturalis net begonnen met Allehaagse, een groot community art-project. Daarvoor wilde zij gebruik maken van persoonlijke ervaringen van amateurkunstenaars. Toen zij hoorde over mijn mislukte danscarrière, vroeg Marjet mij om mee te doen.’ Allehaagse begon met een kerngroep van vijftien amateurpodiumkunstenaars. Samen volgden zij theaterlessen bij Culturalis. In de loop van de tijd ontstond een voorstelling op basis van de persoonlijke verhalen van de deelnemers. Naomi speelde en danste daarin haar eigen verhaal, deels als solist, deels samen met een meisje dat turnster wilde worden, maar ook door lichamelijke tegenslag moest afhaken. ‘Ja, soms was het pijnlijk’, vertelt Naomi, ‘letterlijk en figuurlijk. Maar ik ben een doorzetter. Bovendien wist iedereen dat ik soms niet in staat was om te dansen.’ Na een paar presentaties met de vijftien deelnemers, ging het project de tweede fase is. Marjet betrok er bestaande amateurdans- en theatergroepen uit Den Haag bij, maar ook het Nederlands Danstheater, dat partner was binnen het Allehaagseproject. ‘Zij stuurden choreograaf Joeri Dubbe, die normaal gesproken alleen met professionele dansers werkt. Ik deed mee in het ensemble van amateurdansers dat hij voor de voorstelling samenstelde. Ik vond het heerlijk om met hem te werken’, vertelt Naomi. De ervaring om met een professionele choreograaf te werken was niet de enige winst die Allehaagse voor Naomi opleverde. ‘Ik heb heel veel mensen leren kennen. Er zijn mooie vriendschappen ontstaan, onder meer met andere dansers, door wie ik andere dansstijlen heb leren kennen. Ik heb ook meer inzicht gekregen in andere podiumdisciplines. En natuurlijk was het uiteindelijk een prachtige ervaring om met de voorstelling in het volle Lucent Theater te staan.’ Ondanks haar enthousiasme heeft Naomi ook kritische opmerkingen. ‘Soms lieten groepen het bij repetities afweten. Voor dit soort community arts-projecten moet je echt met iedereen stevige afspraken maken.’
10
Naomi Nieuwkerk vertelt haar eigen verhaal in Allehaagse
Voor Culturalis heeft zij nog een algemene tip. ‘Zij zouden nog meer jongeren kunnen bereiken door de eigen zichtbaarheid te vergroten. Hoe? Door op een aantrekkelijk manier korte optredens van jongeren en het verspreiden van informatie te combineren, bijvoorbeeld tijdens Parkpop.’
De Phillipine Folk Dancers tijdens Showtime. Dankzij een rondleiding met het MOC kwamen ze in contact met Culturalis
Ma r i e- A n n e van E r p ‘C ult ur a lis is de boter waari n we de vi s bak k e n ’ Marie-Anne van Erp is consulent Maatschappelijke Activering bij Stichting Mara die in Den Haag projecten opzet voor kwetsbare groepen in de samenleving. Daarnaast is zij directeur van het MOC (Multicultureel Ontmoetingscentrum H.Hart) in de Schilderswijk, vlakbij het Culturalis Theater. Het MOC wil een bijdrage leveren aan de leefbaarheid in de buurt. Het stimuleert de ontmoeting tussen verschillende bevolkingsgroepen en wil hun emancipatie en zelfredzaamheid binnen de Nederlandse samenleving bevorderen. ‘Hier vangen we mensen op van verschillende culturen die tussen wal en schip vallen’, legt Marie-Anne uit. ‘We hebben onder meer een voedselbank en een koffie-inloop. We helpen met adviezen en door te luisteren naar de verhalen van mensen. Bovendien organiseren we taallessen, waarvoor we afgelopen jaar tweehonderd leerlingen hadden.’ Het contact tussen het MOC en Culturalis is een prachtig voorbeeld van de werking van de Grassroots-aanpak. Op zoek naar groepen in de Schilderswijk die met amateurkunst bezig (willen) zijn, klopte Jolanda Boejharat, projectleider bij Culturalis, op zeker moment bij het MOC aan. Daar vond zij een gewillig oor. ‘Omdat ik weet hoe belangrijk kunst kan zijn’, verklaart MarieAnne. Samen met Jolanda bedacht zij mogelijkheden om haar cliënten met amateurpodiumkunsten in aanraking te brengen. ‘Dat leidde tot een rondleiding door het Culturalis Theater.
Voor veel van onze cliënten was dat een openbaring. Velen van hen hadden nog nooit een theater van binnen gezien en waren enthousiast over de faciliteiten.’ Jolanda maakte van dat enthousiasme gebruik door de bezoekers uit te nodigen mee te doen aan Wednesday Danceday, de wekelijkse danstrainingen in het Culturalis Theater. ‘Een groepje Filippijnse vrouwen nam die uitdaging aan en haalde daar vriendinnen bij’, vertelt Marie-Anne. ‘Sindsdien dansen zij wekelijks en treden zij zelfs regelmatig op. Je merkt dat hun zelfvertrouwen daardoor enorm gegroeid is.’ Met die ervaring wil het MOC meer doen. ‘Op 28 september bestaan we vijf jaar. Dat gaan we vieren in het Culturalis Theater. We krijgen daar van Culturalis alle medewerking voor. Ons gezamenlijke doel is om meer cliënten met podiumkunsten in aanraking te brengen. We gaan op 28 september met onze cliënten een voorstelling maken met muziek, dans en toneel op het thema van Le Petit Prince. Dat gaat over een piloot die in een woestijn is gestrand; dat beeld past goed bij de cliënten van het MOC.’ Marie-Anne erkent het belang van podiumkunsten voor haar cliënten en haalt daar een mooie beeldspraak bij. ‘Wij geven onze cliënten niet alleen vis, maar leren hen ook om zelf te vissen. Daarom zijn die taallessen zo belangrijk. Door toneel, zang en dansexpressie aan de taal toe te voegen, leren zij bovendien die vis lekker te bakken. Dat is een verrijking van hun leven.’
11
B er t K l e i jwe g
Van comedy tot Gedi pl omeerd Haags
Bert Kleijweg is 39 jaar en werkt als sociaal-cultureel jongerenwerker bij een jongerencentrum in de Schilderswijk. ‘Ik liep bijna dagelijks langs het theater. Daardoor kende ik Culturalis van naam’, vertelt hij. ‘Maar ik was er nog nooit binnen geweest.’ Dat veranderde een jaar geleden, met dank aan de Haagse Uitmarkt. ‘Ik liep daar met mijn vrouw toen we werden aangesproken door iemand van Culturalis. Of we geïnteresseerd waren in mailtjes over hun programma in het theater.’ Bert en zijn vrouw waren nieuwsgierig en liepen mee naar het standje van Culturalis om daar hun mailadres op te geven. Nog geen twee weken later kwamen Berts vrouw Culturalis opnieuw tegen, dit keer in een advertentie in een huis-aan-huiskrant. ‘Die had zij rood omcirkeld. Het ging om een Comedy Workshop. “Is dat niets voor jou”, vroeg mijn vrouw.’ Bert had nog nooit op een podium gestaan, maar was naar eigen zeggen in het dagelijkse leven altijd al een komediant geweest. Kortom, het leek hem wel wat om te onderzoeken of zijn humor op het podium zou werken. De workshops in het Culturalis Theater vond Bert leerzaam. ‘Ik leerde hoe humor tot stand komt. En wat wel of niet werkt. En dat je vooral moet laten zien wie je bent.’ Met veel plezier deed Bert na die workshops mee aan een presentatie voor publiek. ‘Er zaten best veel mensen in de zaal, maar dat schrok me niet af.’ In tegendeel, die eerste kennismaking met Comedy smaakte Bert naar meer. Hij volgde nog een serie workshops, schaafde aan zijn eigen gortdroge vertelstijl in plat Haags en trad hier en daar op. ‘Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik geen ambities heb’, zegt hij over zijn verdere ontwikkeling. ‘Een bekende Nederlander zal ik er niet mee worden, maar misschien kan ik hier of daar wat schnabbelen.’ De voortekenen daarvoor zijn goed. Want het evenementenbureau Hofstad Events zag Bert optreden en daagde hem uit. Het gevolg is dat hij nu voor grote groepen hilarische cursussen plat Haags geeft. ‘Na afloop deel ik stickers uit met Gediplomeerd Hagenees’, verklaart Bert lachend. ‘Bizar hè, waartoe een serie workshops bij Culturalis kan leiden!’
Comedian Bert voelt zich op zijn gemak voor groot publiek tijdens Showtime
12
Het verbaast dan ook niet dat hij heel positief is over Culturalis. Desondanks ziet hij mogelijkheden tot verbetering. ‘Tijdens comedy-avonden zitten er soms maar dertig man in de zaal’, zegt hij. ‘Dat vind ik zonde. Ik vind dat Culturalis voor meer publiciteit moet zorgen en bijvoorbeeld vaker voor de huis-aan-huis-bladen moet schrijven. Daarin lees ik veel te weinig over Culturalis.’
‘Culturali s faci li teer t en daagt ui t’
Erna C a pr in o Erna Caprino is een Surinaamse dame van 72 jaar met een aanstekelijke lach. Ruim twintig jaar werkte zij voor de commissie Verzoekschriften van de Tweede Kamer. Daarnaast is zij al ruim 25 jaar actief in Afimo, een Haagse vereniging voor Surinaamse vrouwen van boven de 50, die onder meer aan toneel, dans en zang doet. ‘O, ik ken Culturalis en de voorganger daarvan, het Centrum voor Amateurkunst al langer dan tien jaar’, zegt zij als we vragen wanneer zij voor het eerst met Culturalis in contact kwam. Afimo, dat meer dan honderd leden telt, maakt al jaren deel uit van de Haagse amateurkunstinfrastructuur. Al voor de oprichting van Culturalis kreeg de vereniging basissubsidie van de gemeente Den Haag. Inmiddels is Culturalis verantwoordelijk voor de subsidies. ‘We hadden een regisseur nodig voor een toneelstuk dat we wilden uitvoeren’, vertelt Erna. ‘Daar heeft Culturalis ons subsidie voor gegeven.’ Het resultaat daarvan is uiteraard ook in het Culturalis Theater te zien geweest. Afimo is vaker te gast in het Culturalis Theater. ‘Afimo is een heel actieve vereniging’, legt Erna uit. ‘We organiseren bijvoorbeeld regelmatig Kotoshows in o.a. bejaardentehuizen en culturele evenementen en verjaardagen. Daarbij laten we de Creoolse klederdrachten in verschillende variaties zien en vertellen we over de geschiedenis van Suriname.’ Culturalis was zo slim om dat enthousiasme en die ervaring te gebruiken bij een modeshow in het eigen theater. Sinds kort heeft het contact tussen Afimo en Culturalis een nieuwe dimensie gekregen. “Wij wilden met Afimo wel eens iets met jongeren doen”, vertelt Erna. “Culturalis stelde ons voor om samen te werken met een groep rappers.’ Een bizar idee natuurlijk, oudere Surinaamse vrouwen samen met jonge Haagse rappers. Maar Afimo deinsde er niet voor terug. ‘We vonden het een grote uitdaging’, vertelt Erna. ‘Intussen zijn we al een paar keer bij elkaar geweest. Het begint al iets te worden. Erg leuk! Ja, ik zing ook mee. Ik doe eigenlijk altijd mee, met toneel, dans en zang.’ Waarna haar lach door de ruimte schatert. De samenwerking van Afimo en de rappers maakt deel uit van het KrissKrossproject van Culturalis. Uiteindelijk zal dat in het Culturalis Theater te horen zijn. ‘En te zien’, voegt Erna toe. ‘Want toen een paar van ons op vakantie naar Suriname gingen, kregen we een camera mee. Of we zoveel mogelijk van Suriname wilden filmen. Ik ben benieuwd wat ze daarmee gaan doen.’
Professionele photoshoot tijdens het Culturalis Fashion Project met Erna links in beeld (foto Mylene Siegers)
13
R a d i o v o or m uz ie kta le nten e n lie f h e bbers
A n ou a r El B ou s tati
Anouar El Boustati is pas 18 jaar en net begonnen met zijn opleiding tot juridisch medewerker. Desondanks profileert de Marokkaanse Nederlander zich al jarenlang als een soort cultureel ondernemer. Dat heeft alles te maken met zijn passie: de muziekwereld. ‘Dat is vijf, zes jaar geleden begonnen met de opkomst van “ondergrondse” hiphop’, vertelt hij. ‘Samen met een paar vrienden maakte ik een website die fungeerde als een platform voor aankomende artiesten en liefhebbers. We gaven daarmee beginnende artiesten een duwtje in de rug.‘ Nadat zijn vrienden zich hadden teruggetrokken, ging Anouar alleen door. Hij bouwde een nieuwe website, niet alleen gericht op hiphop, maar ook op R&B en urban. ‘Mijn doel is nog steeds hetzelfde. Ik wilde een platform ontwikkelen waar liefhebbers van moderne muziekvormen in contact kunnen komen met aankomend muziektalent. Op dat platform kunnen muzikanten hun muziek laten horen aan liefhebbers. Aanstormend talent krijgt daardoor de kans wat bekender te worden.‘ De website www.rapi.nl is inmiddels razend populair. Jaarlijks trekt deze zo’n 1,2 miljoen bezoekers. Een fanbase van twintigduizend bezoekers volgt rapi.nl via social media. Ondanks dit succes was Anouar nog niet tevreden. ‘Ik wilde aan de website een internetradiostation koppelen’, vertelt hij. ‘Maar ik had nog nooit radio gemaakt.’
Anouar’s RAPI Event biedt beginnende beatmakers een podium
Een van de vaste bezoekers van Anouar’s website was Mimiet. ‘Die nodigde mij uit een keer mee te gaan naar het Culturalis Theater, naar de talentontwikkelingsworkshops van Doe Je Dinsdag. Daar werd ook een workshop Radio maken gegeven.’ Dat was het duwtje in de rug dat Anouar nodig had om zijn ambities te verwezenlijken. ‘Ik ben wel een jaar lang iedere dinsdagavond naar het Culturalis Theater geweest’, vertelt Anouar. ‘Eerst om basistechnieken te leren, maar uiteindelijk om volledige radioshows op te nemen. Ja, daar heb ik heel veel van geleerd. Ik heb veel beter leren presenteren en formuleren. Bovendien is mijn interviewtechniek veel beter geworden.’ Inmiddels heeft Anouar een aantal kant-en-klare shows klaar. ‘Deze zomer ga ik rapi.nl aanpassen en die shows, met onder meer interviews met artiesten, op de site zetten.’ Daarmee is Anouar nog niet aan het eind van zijn ondernemingszin. ‘Ik ben bezig om een media entertainmentbedrijf voor jongeren op te richten. Met hetzelfde doel als mijn website. Want er zijn heel veel jongeren met muziek bezig. Die wil ik de kans geven om verder te komen.’ Anouar heeft dus vergelijkbare doelen als Culturalis, waar hij zelf veel geleerd heeft. Toch is hij ook kritisch over de organisatie. ‘Ik zag tijdens Doe Je Dinsdag vaak dezelfde jongeren in het Culturalis Theater. Dat is jammer. Ik denk dat Culturalis meer promotie moet maken en vooral zelf jongeren moet opzoeken om ze naar Doe Je Dinsdag te lokken. Misschien zouden ze ook meer gebruik kunnen maken van sociale media.’
14
Yu Lan Leffers, studeerde in 2009 af als theaterdocent. Haar eindexamenproject heette “Schoften & Schatjes” en was een voorstelling over hufterigheid in de houding van jongeren tegenover autoriteiten en andersom. ‘Na afloop van die voorstelling raakte ik in gesprek met twee wijkagenten. Daardoor kwam ik op het idee om een theatrale confrontatie tussen politie en jongeren te organiseren. Waarom? Omdat theater uitnodigt tot samenwerking en helder communiceren.’ Yu Lan wist niet of haar idee haalbaar was en vroeg Culturalis om advies. Dat leidde ertoe dat Yu Lan subsidie kreeg voor onderzoek naar de mogelijkheden. Het contact had echter nog een interessant gevolg. Culturalis nodigde Yu Lan uit om met de groep jongeren waarmee zij haar eindexamenproject had gedaan, mee te doen aan Doe Je Dinsdag. Tijdens deze wekelijkse instuif krijgen jongeren de kans om aan een eigen voorstelling of presentatie te werken. ‘Ze zochten daarvoor een theaterdocent. Ik heb die uitdaging aangenomen.’
Yu La n Le f fers Theater om onderl i ng begri p te bevorderen
De lessen van Yu Lan bleken een succes. De groep deelnemers groeide gestaag. ‘Af en toe nam ik jongeren mee uit Zoetermeer die ik al langer les gaf. Dat werkte stimulerend op Haagse leeftijdsgenoten die net met theater waren begonnen.’ Het gevolg was een sneeuwbaleffect waardoor de groep deelnemers uitdijde tot 24 jongeren. Deze groep kreeg theaterles van Yu Lan, maar tegelijkertijd bouwden zij aan een voorstelling in de vorm van een debat over jongeren, wijkbewoners en politie. Een wijkagent uit de Schilderswijk was enthousiast en werkte in zijn vrije tijd mee. Intussen kreeg Yu Lan ook zelf coaching. ‘Bij mij groeide het idee om me volledig te richten op theater over maatschappelijke onderwerpen. Culturalis raadde me aan om een stichting op te richten. Daarmee zou ik onder meer de kans op subsidie vergroten.’ Yu Lan kreeg van Culturalis een coach die haar hielp haar idee vorm te geven.’ De formele oprichting van die stichting staat intussen even in de koelkast, omdat Yu Lan net voor de tweede keer moeder is geworden. ‘Maar het idee leeft nog steeds’. De geplande voorstelling over jongeren en politie is ondanks het enthousiasme van spelers en wijkagenten nog niet uitgevoerd. ‘De korpsleiding gaf geen toestemming. Maar de politieacademie is wel geïnteresseerd. We gaan het project omvormen voor agenten in opleiding die in de vorm van theater gaan leren “samen te werken” met jongeren.’ Door dit project en andere activiteiten in haar woonplaats Zoetermeer heeft Yu Lan met pijn in het hart afscheid genomen van Culturalis. ‘Maar ik ben blij dat ik iets heb kunnen betekenen voor jongeren in de Schilderswijk. En met de kansen en coaching die Culturalis me bood.’ Haagse jongeren bij Doe Je Dinsdag
15
Gra ss r oot s Met ‘Grassroots’ heeft Culturalis een nieuwe aanpak ontwikkeld om de cultuurparticipatie in Den Haag te bevorderen. Deze aanpak richt zich in eerste instantie op moeilijk bereikbare groepen in de Schilderswijk, zoals jongeren en mensen met een niet-Westerse culturele achtergrond. Met de Grassroots-benadering nodigt Culturalis Schilderswijkbewoners uit tot het presenteren en bezoeken van podiumprogramma’s in de eigen omgeving en in het Culturalis Theater. Hiermee verrijken zij het aanbod van de stad en de culturele beleving van haar inwoners. Met de bewoners en deelnemers uit de Schilderswijk worden blijvende banden opgebouwd. Essentieel voor de methode die Culturalis ontwikkelde, is dat de vraag of behoefte van de amateurkunstenaar of zijn groep of vereniging centraal staat. Op die vraag zoeken wij een passend antwoord, zodat die amateurkunstenaars zich verder ontwikkelen en zichtbaar worden voor de stad. De Grassroots-aanpak is een intensief proces van kennismaken, behoeften peilen en weerstanden overwinnen. Maar het is ook een proces waarbij Culturalis soms onbereikbare groepen in contact brengt met een breed publiek.
C olofon Grassroots is een uitgave van Culturalis naar aanleiding van het symposium Voor het voetlicht, over de mogelijkheden van organisaties voor amateurkunst om moeilijk bereikbare groepen met podiumkunsten in aanraking te brengen. Proj ec t m an ag em en t S y mp o s i u m
Mark Heijne - Mark my words, Rotterdam Tek st en red ac t ie
Roel Mazure, Amsterdam Fo t og raf ie
Fleur Beemster (portretten), Den Haag Jurriaan Brobbel (tenzij anders vermeld), Den Haag On t w erp en op m aak
Opus Design, Rotterdam Grassroots en het symposium Voor het Voetlicht zijn mede mogelijk gemaakt door:
© 2012 Culturalis
16
