LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
www.licg .n l
Serie vissen
Goudvis Carassius auratus De goudvis is een kweekvorm van de giebel en behoort tot de familie van de karperachtigen. Het is een zoetwatervis die al duizenden jaren gekweekt wordt, oorspronkelijk in China maar nu over de hele wereld. In de natuur komt de goudvis niet voor. Goudvissen kunnen zowel in een vijver als in een aquarium, verwarmd of onverwarmd, gehouden worden. De ‘standaard’ goudvis is goudgeel tot oranjerood gekleurd en wordt gemiddeld vijftien tot twintig centimeter lang. Bij voldoende ruimte, zoals in een vijver, kan een goudvis echter doorgroeien tot maximaal veertig centimeter lang.
Juli 2009
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
Als u overweegt om een goudvis als
vijver leeft. Goudvissen die lang alleen
huisdier te kopen, is het belangrijk dat u
in een te kleine bak hebben gezeten,
zich van tevoren goed laat informeren.
zijn soms agressief tegen nieuwe
Deze huisdierenbijsluiter is hierbij een
vissen in hun bak. U kunt de vissen
hulpmiddel.
dan beter in een nieuwe omgeving plaatsen. Kweekvormen met slanke
Verschillende varianten
lichaamsvormen zoals de shubunkin en
Er bestaan erg veel verschillende
sarasa zijn sneller en beweeglijker dan de
kweekvarianten met allerlei
‘gewone’ goudvis.
kleurschakeringen en lichaamsvormen. Zo zijn er goudvissen met lange of korte
Huisvesting
lichamen, lange of korte staarten, normale
Als u de goudvis binnenshuis houdt, kies
of bolle koppen, dubbele staarten, vissen
dan bij voorkeur voor een aquarium.
zonder rugvin of vissen met uitpuilende
Een vissenkom heeft vaak een klein
ogen te krijgen. Enkele voorbeelden zijn:
oppervlakte zodat maar weinig water met de lucht in contact komt. Hierdoor kan
•
Jikin: wit gekleurd met oranje vinnen
minder zuurstof uitgewisseld worden.
en een dubbele staart, het lichaam is
•
•
iets korter dan dat van de ‘gewone’
Goudvissen hebben graag gezelschap
goudvis.
van andere vissen. Het is echter geen
Shubunkin: lang, slank lichaam,
optimale combinatie om de snellere,
doorzichtige schubben en blauwe,
grote goudvisvarianten samen te houden
rode, zwarte en witte vlekken.
met sluierstaart kweekvormen omdat de
Sarasa: lang, slank lichaam en oranje-
laatsten juist langzame zwemmers zijn en
wit gekleurd.
de aanwezigheid van drukke vissen voor hen stress oplevert.
Van de laatste twee typen bestaat ook een vorm met een langere staart, die
Een aquarium voor goudvissen moet
komeetstaart wordt genoemd.
minimaal 60 centimeter lang zijn maar groter is beter, want de goudvis zal
Sluierstaart goudvissen, met lange
alleen in een ruim aquarium tot zijn volle
dubbele sluierstaarten en korte gedrongen
afmetingen doorgroeien.
lichamen, wijken wat verzorging betreft wat af van de meer standaard vormen.
‘Gewone’ goudvissen tolereren
Daarom worden zij in een aparte
watertemperaturen van 2 graden Celsius
bijsluiter besproken. Voorbeelden zijn de
(°C) tot 28°C, maar een temperatuur
telescoopoog, de ruykin, de hemelkijker
tussen 10°C en 21 °C is het meest gunstig.
en de moor of zwarte sluierstaart.
In warm water zijn de vissen actiever dan in koud water. Een verwarmingselement
Natuurlijk gedrag
is niet nodig als uw kamertemperatuur
Goudvissen houden ervan om in de
redelijk stabiel is, maar laat de
bodem te wroeten op zoek naar voedsel.
temperatuur niet teveel schommelen.
Het is een rustige, vreedzame vis die
Hier kunnen de vissen niet goed tegen.
graag met meerdere vissen in een bak of
Sommige varianten geven de voorkeur
2
LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
www.licg .n l
aan een hogere watertemperatuur, zoals
meteen de watertemperatuur. Kijk
sluierstaarten.
elke dag of er geen voedselresten in het aquarium liggen. Deze kunt u met
Het water kan eventueel bewerkt worden
een speciale zuiger of een schepnetje
met een neutraliserend middel dat
voorzichtig verwijderen. Voer vervolgens
schadelijke stoffen bindt zoals koper
wat minder zodat er geen resten blijven
en chloor, hoewel in het Nederlandse
liggen. Hoe vaak het nodig is om het filter
leidingwater slechts sporadisch chloor
schoon te maken hangt onder andere af
wordt gebruikt ter ontsmetting.
van de bezetting van uw aquarium. Het
De pH-waarde van het water moet
mechanische deel van uw filter, zoals
ongeveer tussen 7 en 8 liggen, de
sponzen, kunt u uitspoelen in water met
totale hardheid tussen zes en zestien
dezelfde temperatuur als uw aquarium
DH. Een filter en verlichting horen tot
zodat de bacteriën die het water
de basisuitrusting van het aquarium.
helpen schoonhouden niet dood gaan.
Kijk voor informatie over filters bij ‘het
Neem hiervoor bijvoorbeeld het oude
tropisch zoetwateraquarium’ op www.licg.
aquariumwater als u een deel van het
nl. De verlichting moet tien tot twaalf uur
water ververst. Is het materiaal erg vies
per dag aan staan.
dan kunt u het vervangen. Het biologische deel van het filter hoeft minder vaak
Goudvissen woelen de bodem van het
vervangen te worden. U kunt ook dit
aquarium om. Gebruik daarom geen
materiaal afspoelen in water met dezelfde
scherpe bodembedekking. U kunt het
temperatuur als het aquariumwater of in
beste aquariumkiezels van vijf tot acht
het oude aquariumwater.
millimeter gebruiken. Planten helpen de waterkwaliteit op peil
Ook is het verstandig om regelmatig
te houden, ze gebruiken bijvoorbeeld
een deel van het water te verversen
nitraat, een afvalproduct, als voedsel. Ze
omdat het moeilijk is uw aquarium zo
vormen bovendien een goede aanvulling
in balans te krijgen dat het filter en de
op het dieet van de goudvis.
planten alle afvalstoffen verwijderen.
Bij het opzetten en inrichten van een
Vervang bijvoorbeeld eens per week een
aquarium komt heel wat kijken. Bij ‘het
kwart of eens per twee weken een derde
tropisch zoetwateraquarium’ leest u hoe u
van het water. Gebruik hiervoor altijd
dat aan kunt pakken.
water op de juiste temperatuur. In de dierenspeciaalzaak zijn allerlei test-setjes
Goudvissen zijn ook geschikt om in een
te koop waarmee u de waterkwaliteit kunt
vijver te houden. De vijver moet dan in
controleren. Belangrijk zijn daarbij vooral
elk geval een gedeelte hebben waarin het
de zuurgraad (pH), de hardheid en de
water minimaal een meter diep is, zodat
hoeveelheid nitriet, nitraat en ammonium.
de vissen ook in de winter buiten kunnen blijven.
De ruiten van het aquarium kunt u schoonhouden met een krabber, een pluk
Verzorgen en hanteren
filterwatten of een magneetveger. Gebruik
Dagelijks moet u de vissen even bekijken
liefst geen schoonmaakmiddelen, maar
om te zien of ze gezond zijn. Controleer
mocht u dit toch nodig vinden, gebruik
3
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
dan uitsluitend schoonmaakmiddelen die
Geef de vissen één keer per dag voer.
geschikt zijn voor een aquarium. Haal
Af en toe een dag overslaan is niet erg.
elke week losse plantenresten weg.
Levend voer kan eenmaal per week gegeven worden. Voer de vissen zoveel
TL-lampen moeten elk jaar vervangen
als ze in twee tot drie minuten op kunnen
worden. Heeft u meerdere lampen,
eten, zorg dat er geen resten blijven
vervang ze dan niet tegelijkertijd want
liggen. Als de watertemperatuur erg koud
dan verandert het licht te plotseling.
is, eten de vissen minder of helemaal niet,
Gebruik attributen die voor het aquarium
pas dan de hoeveelheid voer aan of voer
bestemd zijn, zoals een emmer en
tijdelijk niet.
schepnetje, alleen voor het aquarium en niet voor andere huishoudelijke
Van jong tot volwassen dier
activiteiten. Was altijd uw handen nadat u
Het onderscheid tussen mannetje en
met het aquarium bezig bent geweest.
vrouwtje kunt u pas zien als de vissen geslachtsrijp zijn, meestal op een leeftijd
Gebruikt u een hevelslang, zorg er dan
tussen één en drie jaar oud. Het vrouwtje
voor dat u geen water binnen krijgt.
heeft dan in het paarseizoen een vollere
Vissen kunnen salmonella bij zich
buik, de mannetjes vertonen ‘paaiuitslag’,
dragen en sommige visziekten zijn ook
witte stipjes op de kieuwdeksels en soms
besmettelijk voor mensen. Zie voor meer
op de borstvinnen. Het paarseizoen
informatie over de verzorging ook ‘het
buiten is in het late voorjaar en zomer, in
tropisch zoetwateraquarium’ op de site
een aquarium kan in elk seizoen gepaard
www.licg.nl.
worden.
Voeding
Om te kweken is een watertemperatuur
Goudvissen zijn alleseters, ze eten
van ongeveer 22 °C het beste.
zowel insecten als planten. Afwisseling van voer vergroot de levendigheid en
Het vrouwtje zet de eieren af tussen
vruchtbaarheid van vissen. Als hoofdvoer
planten, geholpen door tenminste
kunt u droogvoer gebruiken dat geschikt
twee mannetjes die tegen haar zijkant
is voor goudvissen. Daarnaast kunt u
duwen met hun kop. Dit kan een dag
levende, gedroogde of diepgevroren
duren en er worden duizenden eitjes
watervlooien, muggenlarven of tubifex
afgezet. Deze worden door de mannetjes
geven. Diepvriesvoer dient u wel te
bevrucht. Goudvissen vertonen geen
ontdooien en op kamertemperatuur te
broedzorg. Na ongeveer vijf dagen
geven. Het zelf vangen van insectenlarven
(mede afhankelijk van de temperatuur
is mogelijk, maar er bestaat een risico
van het water) komen de jongen uit
dat u ziekteverwekkers meebrengt in uw
en blijven dan nog enkele dagen aan
aquarium.
de planten hangen. De ouders eten hun jongen op, er moet dus voldoende
Als plantaardig voedsel eten goudvissen
schuilgelegenheid tussen planten zijn.
graag waterplanten, zoals waterpest, of
Voer de jongen met algen, opfokvoer en
algen. U kunt hen ook geblancheerde
klein dierlijk voedsel zoals muggenlarven.
blaadjes sla, spinazie of waterkers geven.
De jongen zijn erg gevoelig voor
4
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
temperatuurschommelingen. Goudvissen
worden vastgehouden. De zieke dieren
worden donker gekleurd geboren, het
kunnen meestal niet meer genezen
duurt een maand of acht voor ze oranje
worden.
kleuren. Ze kunnen ongeveer vijftien tot twintig jaar oud worden, hoewel ze dit in
Na beschadiging van de huid kunnen
een aquarium lang niet altijd halen.
schimmelinfecties optreden.
Ziekten
Parasieten kunnen de huid beschadigen
Om te zien of de vissen gezond zijn, let u
en ziekten overbrengen. Een voorbeeld
vooral op de huid, de vinnen en de manier
hiervan is de karperluis, die zich aan de
van zwemmen. Parasieten, bacteriën
vis hecht om bloed te zuigen. Deze kunt
en schimmels slaan vooral toe als de
u op de vis zien zitten als een grijs-bruin
weerstand van de vissen is verlaagd of de
vlekje van ongeveer een halve centimeter
slijmlaag op de schubben is aangetast.
doorsnede.
‘Witte stip’ is een veel voorkomende
In de vissenspeciaalzaak vindt u voor veel
visziekte die ook bij de goudvis op kan
ziekten het geschikte bestrijdingsmiddel,
treden. Dit wordt veroorzaakt door een
waarmee u vooral lang genoeg door moet
parasiet die de huid aantast. Men ziet
gaan om alle ziekteverwekkers te doden.
deze zitten als witte stipjes op de huid
Hier kunt u ook advies vragen over
van de vis. De oorzaak is vaak stress of
ziekten en mogelijke behandelwijzen. Ook
verlaagde weerstand door bijvoorbeeld te
zijn er dierenartsen die gespecialiseerd
koud water of plotselinge veranderingen
zijn in vissen.
in watersamenstelling. De ziekte verspreidt zich snel en moet dan ook
Om uw vissen gezond te houden is het
meteen behandeld worden.
erg belangrijk om te zorgen voor een goede waterkwaliteit en goede voeding.
Vinrot wordt veroorzaakt door een
Stress kunt u voorkomen door de vissen
bacterie en tast de vinnen aan die
zoveel mogelijk met rust te laten en een
steeds verder wegrafelen. Door snelle
vast dagpatroon aan te houden. Zet geen
behandeling kunnen de aangetaste vinnen
soorten bij elkaar die elkaar lastig vallen.
binnen een aantal weken weer herstellen. Benodigde ervaring
Karperachtigen kunnen last hebben van
Voor het op een verantwoorde wijze
erythrodermatitis, waarbij rode vlekken
houden van dit huisdier is geen specifieke
in de huid ontstaan die openbarsten. Dit
ervaring nodig. Zorg wel dat u zich van
wordt veroorzaakt door bacteriën en met
tevoren goed informeert.
snel behandeld worden. Kosten
Waterzucht is een aandoening waarbij de
Een goudvis is een goedkope vis. Kleine
vis opzwelt en de ogen kunnen uitpuilen.
exemplaren koopt u al vanaf een halve
Vaak is dit een gevolg van een bacteriële
euro per stuk, grotere goudvissen
of virusinfectie, die de nieren aantast
kosten tot ongeveer vijf euro per stuk.
waardoor vloeistoffen in het lichaam
Sommige varianten zijn iets duurder.
5
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Goudvis
De opstartkosten van een aquarium zijn
‘kneusjes’. Let erop dat de vissen een
vrij hoog, maar hangen erg af van de
mooie schone huid hebben , niet mager
grootte van het aquarium en de gewenste
zijn en niet achtergebleven zijn in de
techniek. Hoewel in het algemeen laag, zijn er ook kosten die terugkeren, zoals
groei. • Laat nieuw gekochte vissen
bijvoorbeeld de aanschaf van voer.
geleidelijk wennen aan de nieuwe
Daarnaast kunt u voor kosten komen
wateromstandigheden (zie ook: ‘het
te staan als er ziekten in het aquarium
tropisch zoetwateraquarium’), nog
ontstaan.
beter is het om nieuwe vissen in een quarantainebak te plaatsen.
Bijzonderheden
• Let er bij het kopen van vissen op dat
• Laat kinderen nooit alleen met huisdieren!
ze uit schone bakken komen. Er mogen geen zieke of dode dieren in het aquarium zitten. Laat de meest actieve vissen vangen en vermijd
Kijk voor de meest recente informatie op www.licg.nl
Het LICG is hét informatiepunt voor het ‘houden van huisdieren’. Deze stichting geeft onafhankelijke en betrouwbare informatie over het op een verantwoorde wijze kopen en verzorgen van huisdieren. Deze informatie is op de meest recente inzichten gebaseerd en wordt bovendien wetenschappelijk getoetst. Door het bieden van informatie en het organiseren van campagnes, levert het LICG een bijdrage aan verbetering van de gezondheid en het welzijn van huisdieren in Nederland.
6
