Goed bestuur in de zorg

Goed bestuur in de zorg

Fenna van Dijk Puck Dinjens IVVU 26 mei 2015

Inhoud workshop i. ii. iii. iv.

Bestuur en toezicht: de stand van zaken Hoe werkt toezicht in de zorg? Vergrootte aansprakelijkheid bestuurder en toezichthouder? Je krijgt de Raad van Toezicht die je verdient!

Deel I: Bestuur en toezicht: de stand van zaken

Bestuur en toezicht: de stand van zaken 1. Recente incidenten in de semipublieke sector 2. Reacties vanuit de politiek -> Voorontwerp bestuur en toezicht rechtspersonen (deel III) 3. Plannen Minister Schippers voor goed bestuur en toezicht 4. Werkplan IGZ -> toezicht op toezicht 5. Juridisch kader voor bestuurders

1. Recente incidenten in de semipublieke sector  Rochdale (fraude 2008)   Servatius (Campus debacle 2008/2009)   Philadelphia (bijna failliet  2009)  IJsselmeerziekenhuizen  (bijna failliet 2009, gered door  de overheid)   Meavita (failliet 2009)   InHolland (tentamenfraude 2010) 

Maasstad zkh (uitbraak Klebsiella-bacterie 2010/11) Zonnehuizen (failliet 2011) Amarantis (bijna failliet 2012, gered door de overheid) Vestia (bijna failliet 2012) VUmc (ruzie longarts 2012) VUmc (Eyeworks 2012) Ruwaard van Putten (faillissement 2013) Slotervaart (ruzie 2013)

2. Reacties vanuit de politiek  Commissie Behoorlijk Bestuur – Rapport “Een lastige Gesprek” d.d. 11 september 2013  Brief minister Schippers d.d. 19 september 2013  Brief minister Opstelten d.d. 12 november 2013: -> nieuwe wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen  Sectorwetgeving: -> Herzieningswet woningcorporaties -> Aangekondigde wet goed bestuur in de zorg

3. Goed bestuur in de zorg • September 2013: Schippers kondigt wetsvoorstel aan voor goed bestuur in de zorg • Januari 2015: wetsvoorstel van de baan • Reden: betere balans tussen wetgeving en eigen verantwoordelijkheid

3. (vervolg) Brief minister Schippers “Goed Bestuur in de Zorg” 2015  Ziet af van voornemen wetsvoorstel Goed bestuur in de zorg  Formuleert 4 speerpunten in beleid: 1) Aanscherpen verantwoordelijkheden bestuurders en toezichthouders 2) Versterking extern toezicht en aanpak onbehoorlijk bestuur en wanbeleid 3) Optimaliseren checks and balances via medezeggenschap 4) Stimuleren van (debat over) goed bestuur

3. (vervolg) Aanscherpen verantwoordelijkheden bestuur en toezicht  Het benoemen van een aanspreekpunt voor kwaliteit in de raad van bestuur;  Het toevoegen van een vergewisplicht voor de raad van toezicht bij benoeming van een lid van de raad van bestuur;  Het verbeteren van de kwaliteit van de besturing van zorgaanbieders via verplichte accreditatie, zoals ontwikkeld door de Vereniging van Bestuurders in de Zorg (NVZD) voor bestuurders;  Het ontwikkelen van een verplichte accreditatie voor interne toezichthouders;  Opname van geaccrediteerde bestuurders en toezichthouders in een bestuurders- en toezichthouderregister.

3. (vervolg) Optimaliseren checks and balances via medezeggenschap  “De patiënt / cliënt wordt gezien als een gesprekspartner van de zorgverlener en dit mag ook doorklinken in de medezeggenschap”  Verbetering Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen  Introductie instemmingsrecht voor onderwerpen die cliënten direct raken in leefomgeving  Betere financiering cliëntenraden  Verruiming enquêterecht  Toezicht IGZ op naleving wettelijke verplichtingen medezeggenschap

4. Werkplan IGZ Prioriteit aan geïdentificeerde grootste risico’s in de zorg: • Grote veranderingen in de zorgsector (denk aan de transitie in de langdurige zorg, de jeugdzorg en de WMO) • Bestuurlijke verantwoordelijkheid (oftewel governance) • Medicatieveiligheid • Intramurale ouderenzorg • Disfunctionerende beroepsbeoefenaren  Werkplan 2015  Aandacht voor goed bestuur en toezicht bij reguliere en onaangekondigde werkbezoeken  Actualiseren en vaststellen toezichtkader bestuurlijke verantwoordelijkheid

5. Juridisch kader bestuurders en toezichthouders Hoe dan verder?  Wet toelating zorginstellingen  Boek 2 Burgerlijk Wetboek  Kwaliteitswet Zorginstellingen  Wetsvoorstel kwaliteit, klachten en geschillen zorg  Aanscherpen Zorgbrede Governancecode 2010  Controle via IGZ

Stelling

“De laatste plannen van minister Schippers dragen bij tot verbeteren van goed bestuur en toezicht in de zorg”

Deel III: vergrote aansprakelijkheid van bestuurder en toezichthouder?

Huidig regime artikel 9 Boek 2 BW: Lid 1: elke bestuurder is tegenover de rechtspersoon gehouden tot een behoorlijke vervulling van zijn taak. Tot de taak van de bestuurder behoren alle bestuurstaken die niet bij of krachtens de wet of de statuten aan een of meer andere bestuurders zijn toebedeeld. Lid 2: Elke bestuurder draagt verantwoordelijkheid voor de algemene gang van zaken. Hij is voor het geheel aansprakelijk terzake van onbehoorlijk bestuur, tenzij hem mede gelet op de aan anderen toebedeelde taken geen ernstig verwijt kan worden gemaakt en hij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van onbehoorlijk bestuur af te wenden.

Wat betekent dit nu?

 Bestuur is collectief verantwoordelijk voor wijze van taakvervulling  Onderlinge taakverdeling pleit je niet vrij  Aansprakelijkheid alleen bij een ernstig verwijt  Disculpatie kan maar is heel moeilijk  Beperkte werking van décharge

Wie kunnen een bestuurder aanspreken? Onderscheid: Interne aansprakelijkheid (norm artikel 9 boek 2 BW) En Externe aansprakelijkheid (onrechtmatige daad, wet of wanprestatie)

Wie kunnen bestuurder aanspreken?

Grondslag?

Zorginstelling (intern)

art. 2:9 BW: onbehoorlijke taakvervulling art. 2:216 BW: uitkeringsaansprakelijkheid

Derden (extern)

Onrechtmatige daad (art. 6: 162 BW): (i) Beklamel (ii) Verhaalsfrustratie (iii) Specifieke norm

Curator (extern)

• Faillissementsaansprakelijkheid • Misleidende jaarstukken • Inschrijvingsaansprakelijkheid

Positie toezichthouder nu  Norm artikel 9 Boek 2 BW ook van toepassing op commissarissen BV en NV  Nog niet van toepassing op leden RvT stichting en vereniging  Tenzij in faillissement van stichting of vereniging die vennootschapsbelastingplichtig is  Eventueel aansprakelijkheid op grond van wanprestatie of onrechtmatige daad -> voorontwerp wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen

Wie kunnen toezichthouder stichting aanspreken?

Grondslag nu?

Grondslag straks?

Zorginstelling (intern)

Wanprestatie of onrechtmatige daad

art. 2:9 BW: onbehoorlijke taakvervulling

Derden (extern)

Onrechtmatige daad (art. 6: 162 BW): (i) Beklamel (ii) Verhaalsfrustratie (iii) Specifieke norm

Onrechtmatige daad (art. 6: 162 BW): (i) Beklamel (ii) Verhaalsfrustratie (iii) Specifieke norm

Curator (extern)

• Faillissementsaansprakelijkheid (alleen voor commerciële) • Misleidende jaarstukken

• Faillissementsaansprakelijkheid (voor alle stichtingen)

Voorontwerp Bestuur en Toezicht Rechtspersonen  Wettelijke verankering van een (facultatief) toezichthoudend orgaan bij stichting en vereniging (taken en bevoegdheden)  Uniforme regeling tegenstrijdig belang bestuur en toezichthouders rechtspersonen  Uniforme regeling aansprakelijkheid toezichthouders rechtspersonen  Uitbreiding ontslagmogelijkheid bestuur (en toezichthouders) stichting

Stelling: “De

kans op aansprakelijkheid voor bestuurders in de zorg neemt toe”

Tips voor bestuurders en toezichthouders  Wees u bewust van uw wettelijke en statutaire verplichtingen  Ken de Zorgbrede Governancecode en leef er naar  Wees zorgvuldig  Weeg risico’s en belangen af  Leg beraadslagingen vast (dus niet alleen de genomen besluiten), denk aan notulen, een eigen boekje, over welke informatie beschikte u toen, wie heeft u hierover geconsulteerd?  Zorg voor een aansprakelijkheidsverzekering die ook de juridische kosten van verweer afdoende dekken

Fenna van Dijk 020 5506 680 [email protected] www.kvdl.nl Ontdek ons kennisplatform voor bestuurders en managers in de zorg: www.rechtindezorg.nl Heeft u uw governance op orde? Doe de Governance in Control Scan! http://rechtindezorg.nl/2015/04/23/governance-in-control-scan/