Gods leiding in jouw leven! CSR Delft Dinsdag 6 september 2011 1. Inleiding Ik dank bestuur hartelijk dank voor de uitnodiging. Op korte termijn nog goed gekomen. Over Leiding gesproken! Uit het feit dat jullie als bestuur voor dit onderwerp hebben gekozen, leidt ik af dat het thema jullie bezig houdt. En dat is een goede zaak. Als je vandaag als christen wilt leven, en Jezus wilt volgen, dan kom je vroeg of laat voor allerlei vragen te staan. Je bent geroepen om de wil van God te doen, denkend aan een woord van Jezus 'Niet een ieder, die tot Mij zegt: Here, Here, zal het Koninkrijk der hemelen binnengaan, maar wie doet de wil van mijn Vader, die in de hemelen is'. Maar hoe ziet die wil er dan uit? Wat betekent dit concreet voor de keuzes die ik vandaag moet maken? Welke studie zal ik gaan kiezen? Welke baan is goed voor mij? Waar zal ik gaan wonen? Wie kies ik als levenspartner? Is mijn vriend of vriendin ook degene die God voor mij bestemd heeft? Wil God dat ik de zending inga of wat zijn Zijn plannen voor de toekomst. Dingen die we graag zouden willen weten. Vragen, die allemaal, op de een of andere manier, met Gods leiding in ons leven te maken hebben. En als het dan zo is dat God ons leven leidt, hoe doet Hij dat dan? Hoe kom je Zijn leiding op het spoor? Alleen als je terug kijkt, dat je dan een lijn ontdekt? Een rode draad in je leven. Of kun je ook in het heden Gods leiding merken, bij keuzes die je maakt? Ik hoop jullie wat handreikingen te kunnen doen. Dingen die ik zelf ook heb geleerd. Ook wij stonden voor ingrijpende keuzes in ons leven. Ik ben nu 4 jaar predikant in Woerden. Maar daarvoor hebben we 8,5 jaar in ZuidAmerika, in het land Chili, gewoond en gewerkt. Zo'n stap maak je niet zomaar. Je laat je familie en al je vrienden, je kerkelijke gemeente achter en al je spullen achter. Je gaat Lezing CSR Delft 6 september 2011
een onzekere toekomst tegemoet. Wij hebben de overstap gemaakt. Het is een heel goede en rijke tijd geweest. Geen moment spijt van gehad. Hoe komt dat? We hebben Gods leiding gezocht. Om deze leiding gebeden. Toen het duidelijk was, dat we naar Chili moesten gaan, hebben we gehoorzaamd. God heeft die gehoorzaamheid gezegend. In gehoorzaamheid zit het woord horen. Dat is belangrijk. Eerst horen, en zoeken naar wat God wil, en als dat duidelijk is, daar dan gehoor aan geven. In mijn lezing wil ik jullie enkele handreikingen doen over hoe wij de leiding van God op het spoor kunnen komen. (1) Ik wil eerst een theoretisch kader schetsen waarbinnen de leiding van God begrepen kan worden. Dat kader heeft met de Heilige Geest te maken en hoe Hij werkt. (2) Vervolgens wil ik jullie enkele praktische handreikingen geven, die ons kunnen helpen Gods leiding op het spoor te komen. 2. Kader: Gods leiding en de Heilige Geest Dia 2 Dia 3 Dia 4 Dia 5 Dia 6 Dia 7 Het Griekse woord dat voor natuurlijke mens wordt gebruikt is 'psuchikos'. Daar komt ons woord psyche vandaan en ook psychologie. De geestelijke mens wordt door Paulus 'pneumatikos' genoemd. Daar komt ons woord pneumatologie van, de leer van de Heilige Geest. Paulus heeft het dus over een psychische mens en een pneumatische (geestelijke) mens. En wat zegt hij over beiden? Van die natuurlijke mens zegt hij dat die niet begrijpt de dingen die van de Geest van God zijn. (NV: aanvaardt niet hetgeen van de Geest van God is). De natuurlijk mens heeft geen antenne voor datgene wat de Geest van God tegen hem zegt. Deze natuurlijke mens laat zich leiden 1
door wat zijn naam al zegt: door zijn psyche. En die psyche heeft drie basis functies: verstand, wil en gevoel. Een psychische mens doet wat hij denkt, wil en voelt. Hij laat zich leiden door zijn verstand, wil en gevoel. De geestelijke mens daarentegen aanvaardt wat van de Geest van God is. Wat de Heilige Geest zegt, aanvaardt hij als beslissend voor zijn leven. Zo zegt Paulus het: God heeft ons het geheim van zijn liefde bekend gemaakt door Zijn Geest. En omdat wij de Heilige Geest hebben ontvangen, kunnen wij de dingen weten die ons van God geschonken zijn (vs. 12). En niet alleen weten, maar ook er over spreken, want – zo voegt Paulus er aan toe – wij spreken met woorden, die de Heilige Geest ons leert (vs. 13). Woorden die de Heilige Geest in het gebed, in de vertrouwelijk omgang met Hem, tegen ons zegt, ons op het hart legt. Dit onderscheid dat Paulus maakt, is fundamenteel om Gods leiding in ons leven door de Heilige Geest te kunnen begrijpen. Ik denk dat deze twee termen verhelderend zijn. De ongeestelijke mens is psychisch. Dat wil zeggen dat voor hem of haar zijn eigen psyche bepalend is, zijn eigen verstand, wil en gevoel. Dat wat hij denkt, wilt of voelt. De 3 basis functies van de menselijke psyche. De geestelijke mens heet pneumatisch. Dat wil zeggen: die vangt het spreken van de Heilige Geest op, aanvaardt het en spreekt erover. Met dit onderscheid zijn we een stap verder in ons thema. Geest en psyche. En eigenlijk moeten we daar nog een derde begrip aan toevoegen, namelijk dat van het lichaam. Dia 8 In de bijbelse visie op de mens, de antropologie, hebben deze drie begrippen een belangrijke plek. Dia 9 Denk aan de tekst van Paulus uit 1 Tes. 5:23: 'En Hij, de God des vredes, heilige u geheel en al, en geheel uw geest, ziel en lichaam moge bij de komst van onze Here Jezus Christus blijken in allen dele onberispelijk bewaard te Lezing CSR Delft 6 september 2011
zijn'. Dia 10 Dia 11 De menselijke geest is de landingsplek van de Heilige Geest in ons leven. Denk bijvoorbeeld aan wat Paulus zegt in Rom. 8:15-16: Want gij hebt niet ontvangen een geest van slavernij om opnieuw te vrezen, maar gij hebt ontvangen de Geest van het zoonschap, door welke wij roepen: Abba, Vader. 16 Die Geest getuigt met onze geest, dat wij kinderen Gods zijn. De Heilige Geest getuigt met of tegen onze geest. Legt in onze geest iets neer, namelijk een boodschap van God: wij mogen Zijn kinderen zijn! Wanneer Jezus in zijn gesprek met de Samaritaanse vrouw zegt, dat wij de Vader zullen aanbidden in geest en waarheid. Dan gaat dat over dezelfde geest. Via onze geest staan wij in contact met God. Kunnen wij met Hem gemeenschap hebben. Onze menselijke geest is dus de plek waar God zijn boodschap neerlegt. De plek waar de woorden van God landen in ons leven. Dia 12 Als de Heilige Geest spreekt, is het vervolgens belangrijk dat onze psyche die boodschap accepteert als waar en beslissend. De psyche representeert ons verstand, wil en gevoel. Dat wat onze geest van God ontvangt, is beslissend voor wat wij denken, willen of voelen. De psyche moet dus leren een ondergeschikte positie in te nemen. Ze is geen heer en meester, maar dienstknecht. Onze menselijke psyche kan dit leren. Wij kunnen leren gehoorzamen aan de stem van de Here God. God vernieuwt ons als wij de middelen gebruiken: gebed, bijbellezen, kerkgang, omgaan met medegelovigen, boeken, etc. Bekering van zonden, verootmoediging, speelt in dit alles ook een grote rol. Dia 13 Het grote gevaar waar wij mee worstelen is dat van de autonomie. Dat je zelf bepaalt wat je denkt, wilt of voelt. Heel onze opleiding op 2
school, studie etc. is erop gericht om onze psyche te ontwikkelen. Een volwassen mens is iemand die zelfstandig zijn leven kan leiden. Die weet wat hij wil. En dat is niet onbelangrijk. Maar als het in de Bijbel gaat het over 'worden als een kind', over groeien in het geloof, dan betekent dat, dat ons denken, willen of voelen, op de tweede plaats komen te staan. Ze zijn niet onbelangrijk, maar staan niet langer op nummer 1. NB: Ik voer geen pleidooi om je eigen wil maar uit te schakelen of om maar niet meer na te denken. Nee, de kern is dat mijn psyche een dienende functie heeft. Hoe? Dia 14 Als je de Here God bidt om leiding of Hem om raad vraagt, en je leest in je Bijbel, dan gebeurt het soms dat er iets is wat je aandacht trekt, je opvalt of je raakt. Dan is het zaak om op te letten. Vaak wil de Here God je blijkbaar ergens bij bepalen. Iets tegen je wil zeggen. Sta er bij stil. Schrijf het op. Die bijbeltekst is dan een boodschap die de Heilige Geest via je geest bij je neerlegt. Een woord van Hem voor jou persoonlijk. Hoe weet ik dan of iets van God is? Daarin moet je je oefenen. Een stem leer je alleen verstaan door te luisteren. Het is nooit in strijd met de Schrift. Het geeft vrede in je hart. Het past bij de weg van God met je leven. Het wordt bevestigd in de dingen die er gebeuren. Je bent voor iemand aan het bidden, je hebt het idee dat je hem of haar moet bellen. Vaak zeggen we dan: je hebt een bepaald gevoel dat je iets moet doen. Dat gevoel is niet van je psyche. Dat is iets wat God je geeft, via je geest. God legt iets bij je neer, Hij verlang iets van je, en dan sta je vervolgens voor de vraag wat je ermee doet. God legt de nood van iemand op je hart, aan jou de vraag daarop te antwoorden: bezoeken, bellen etc. Als je antwoord, dan neemt je psyche dus een ondergeschikte, zeg maar uitvoerende rol op zich. En als je gehoor geeft, en je merkt dat die persoon je bezoek of telefoontje nodig had, dan weet je voor de volgende keer: als ik weer iets voel, dan moet ik luisteren. Zo kun je je oefenen in het herkennen van het spreken van God. Hoe vaker dat gebeurt, hoe meer je dus Lezing CSR Delft 6 september 2011
in afhankelijkheid groeit, en in gehoorzaamheid. En ook hoe meer de Here God ook met je kan gaan delen. Gods leiding merken we op als we geestelijk leven. Als onze geest de leiding heeft. We kunnen ook psychisch leven. Dan heeft onze psyche de leiding. In feite doen we wat we zelf graag willen, voelen of denken. We kunnen ook lichamelijk leven. Je kunt leven in functie van je lichaam. In de Bijbel: je buik is je god. Je kunt je door je lichaam laten overheersen. Je lichaam heeft namelijk 5 zintuigen: reuk, smaak, zicht, tast en gehoor. Er zijn mensen die een eetprobleem hebben. Bij hen is een van de zintuigen sterk ontwikkelt. Iemand die verslaafd is aan pornofilms, leeft in functie van zijn ogen (zicht). Een druksverslaafde of een prostituee leeft in functie van zijn of haar lichaam. In het leven van een christen dient er dus een goede balans te zijn tussen geest, ziel (psyche) en lichaam. Een vorm van hiërarchie. Geestelijke rangorde. Wanneer het in de catechismus gaat over de afsterving van de oude mens, dan heeft dat te maken met rol van onze psyche. Dat onze psyche een ondergeschikte rol inneemt. En dat doet hij niet graag. Ondergeschikt aan onze geest. Onze psyche is immers in onze westerse cultuur uitermate hoog ontwikkeld. Dia 15 Dia 16 Een van de kernteksten als het om Gods leiding gaat is voor mij Psalm 32:8-9. Daar zegt God: 'Ik leer en onderwijs u aangaande de weg die gij gaan moet; Ik raad u; mijn oog is op u. Wees niet als een paard, als een muildier zonder verstand, welks trots men bedwingt met toom en bit, opdat het u niet te na kome'. Dit vers is een belofte. Hij is zo op je leven betrokken, dat Hij je graag wil helpen, sturen en coachen. Aan die belofte mag je Hem dus houden. Verder staat er dat je niet trots of niet zo koppig als een paard moet zijn. Dat heeft dus met je psyche te maken. Autonomie, staat 3
Gods leiding in de weg. Maar dat roept wel een vraag op: God leidt ons leven, maar hoe komen wij Zijn leiding dan op het spoor? Dia 17 Een paar tips om te ontdekken, wat Gods plan met je leven is. 1. De eerste tip is het gebed. Toen de apostel Paulus op weg naar Damascus de Here Jezus ontmoette, stelde hij een vraag: Here wat wilt u dat ik doen zal. Die vraag is belangrijk. Het zoeken naar Gods plan begint met deze vraag: Here, wat wilt u dat ik doe? Als we beslissingen gaan nemen. Misschien heb je wel plannen voor de toekomst: volgend jaar ga ik die opleiding doen; dan en dan ga ik trouwen; op die plek gaan we een huis kopen; het eerste jaar 'nemen' we nog geen kinderen, etc. Maar heb je de Here God ook bij je plannen betrokken? Wees eens eerlijk: hoe lang duurt het voordat je de Here God betrekt bij je plannen? Op welk moment in de beslissingsfase mag Hij zijn inbreng hebben? Of hebben wij alles al in kannen en kruiken en mag Hij daaronder zijn handtekening zetten? Wil je Gods plan ontdekken, dan zul je je eigen plannen moeten loslaten. Dat is niet gemakkelijk. Er is een mogelijkheid dat de Here God iets anders wil dan jij. Misschien vindt Hij die baan helemaal niet zo belangrijk. Je verdient wel meer, maar je moet ook op zondag werken of je houdt weinig tijd over voor je vriend/vriend, man/vrouw, voor de kerk. Ben je bereid naar de Here God te luisteren? Het zoeken naar Gods leiding begint dus met gebed: Here, wat wilt u dat ik doe? Gods plan is belangrijk en beter dan je eigen plan. 2. De tweede tip, heeft met zonde te maken. Misschien zie je Gods leiding niet, omdat er bepaalde zonden zijn in je leven. Je bent verslaafd aan bepaalde programma's op de televisie of muziek die een slechte invloed op je heeft. Misschien zijn er seksuele zonden in je leven. Of leef je in voortdurende ruzie met je ouders of iemand uit de gemeente. Er kan Lezing CSR Delft 6 september 2011
van alles zijn, dat ons naar God toe in de weg staat. Ambitie. Verkeerde prioriteiten in je leven. Geldingsdrang. Problemen met je karakter. Vul zelf maar in. Het is opvallend dat die prachtige belofte over Gods leiding in Psalm 32:8, staat in een psalm waarvan de eerste zeven verzen gaan over zonde. Het gaat over iemand die bepaalde zonden begaan heeft, en die zonden niet wilde belijden. Dat kan ons allemaal gebeuren. Zonden ontnemen het zicht op Gods leiding. Hij zegent immers geen dingen die strijdig zijn met zijn geboden. Zonden verhinderen je dat je de aanwijzingen van God in je leven opmerkt. Als dit zo is, dan zul je open kaart met God moeten spelen. Ben je op zoek naar Gods plan, en zijn er bewuste zonden, vraag Hem dan maar om vergeving. Vergeving maakt de weg vrij. Vergeving ruimt de obstakels weg die ons zicht op het plan van God belemmeren. 3. De derde tip is de Bijbel. In de Bijbel immers vinden we richtlijnen. Als je beslissingen moet nemen, kun je zoeken naar vergelijkbare situaties in de Bijbel. Stel, je staat voor de keuze: waar zal ik gaan wonen? Je wilt ergens anders gaan wonen, i.v.m. je opleiding of je werk. Vergelijk dat dan eens met de keuze van Lot, in Genesis 13. Lot, de neef van Abraham, komt ook voor die keuze te staan. Lot stond voor de keuze: waar ga ik wonen? Hij kan kiezen voor een plek die goed is voor zijn bedrijf – Sodom – Daar kon hij rijk worden. Maar op godsdienstig gebied is het een slechte plek. Niemand dient daar de Here God. Er is, zeg maar, geen kerk, of christelijke school in de buurt. Hij kan er ook voor kiezen om verderop in Kanaän te gaan wonen. Daar kan hij zijn kinderen wel een gelovige opvoeding meegeven. Maar voor zijn bedrijf is dat weer minder aantrekkelijk. Lot kiest uiteindelijk voor de plaats waar hij het meest kon verdienen, Sodom. Maar later bleek dat toch geen goede keuze te zijn geweest. Waar kies je voor als je ergens gaat wonen? Kies je eerst een huis, en dan een kerk? Of juist andersom. De Bijbel zegt daar dus iets over. Zo kun je bij allerlei situaties zoeken 4
naar vergelijkbare situaties in de Bijbel.
karakter vormen, dat je je oefent in geduld.
Ook voor de keuze van een levenspartner is bijvoorbeeld belangrijk wat Paulus schrijft in zijn 2e Korinthe brief (hoofdstuk 6:14): 'ga geen relatie aan met iemand die ongelovig is'. Niet eenvoudig misschien. Maar partner die niet gelooft, kan je bij God wegtrekken.
Het kan ook dat je een bepaalde weg gaat. Je kiest voor een opleiding of een beroep, dat later toch niet zo blijkt te passen. Dat kan dan ook een hele worsteling zijn. Je ziet een deur openstaan, maar later gaat die toch dicht. Het kan heel moeilijk zijn wanneer dat gebeurt. Waarom God dan toch een deur voor je sluit.
Zo geeft de Bijbel dus een heleboel adviezen, die we ter harte moeten nemen. Daarom is het belangrijk dat de Bijbel open gaat. Dat we daarin zoeken naar Gods wil voor ons leven. Ook al botst het met wat wij graag willen. Door de Bijbel te lezen leren we de Here God steeds beter kennen. En ook zijn mening over allerlei dingen. [Herhaling: Als je in de Bijbel leest, kan het je zomaar gebeuren, dat je door een tekst geraakt wordt. Dat je iets leest, wat je niet meer loslaat. Heel vaak gebruikt de Here God woorden uit de Bijbel om tot je te spreken. Je had ergens om gebeden, en opeens valt je oog op een tekst, en krijg je aanwijzing. Schrijf de teksten op, die je raken. Heel vaak spreekt God daardoor tot je. Als je dan later terug kijkt, dan kun je daarin vaak een patroon zien, een weg die de Here God je wijst. Zo ontvang je meer duidelijkheid over Zijn plan en over wat Hij belangrijk voor je vind.] 4. De vierde tip zijn de omstandigheden. Kijk goed om je heen, naar de mogelijkheden die God je geeft. Waar heeft Hij voor mij een weg geopend? Waar is de weg voor mij gesloten? Als je verliefd bent op iemand, maar die liefde wordt niet beantwoord, ook niet na verloop van tijd, dan heeft het geen zin om daar eindeloos op te blijven wachten. Om daar eindeloos voor te bidden. Als liefde niet wederzijds is, dan is dat blijkbaar ook niet de weg voor jou. Op een gegeven moment moet je dat dan accepteren. Dat God die ander niet voor jou bedoeld heeft. Als je onvrede hebt met je werk, omdat de omstandigheden zijn veranderd, na de reorganisatie, of je hebt een nieuwe baas, en het klikt niet zo, leg dat dan voor aan de Here God. Misschien is die onvrede van Hem, omdat Hij iets anders voor jou op het oog heeft. En zo niet, dan wil Hij misschien je Lezing CSR Delft 6 september 2011
Wat je zeker moet vasthouden is, dat als de Here God een deur voor je sluit, dat Hij dan ergens anders weer een venster opendoet. Misschien niet gelijk. Soms moet je er wel even op wachten of ernaar zoeken, voordat je mogelijkheden, een weg ziet. Toch mag je erop vertrouwen dat God je zal leiden. Hij heeft het immers beloofd. Heb je geen duidelijkheid, dan kun je beter maar geen keus maken. Iemand zei eens: met mist moet je niet uitvaren. Dat is een wijs advies. Hoe het ook zij. God belooft ons niet alleen te leiden, in psalm 32 lazen we ook dat Hij zei: Mijn oog zal op je zijn. De Heere belooft dus dat Hij erbij zal zijn. Ook in die periode waarin de dingen nog niet duidelijk zijn. Dan geeft Hij kracht om vol te houden. Totdat er een venster of deur opengaat. 5. De laatste tip zijn verstandige adviezen van mensen. Soms vind je het moeilijk om een bepaalde keuze te maken. Soms zitten we er te dicht op, en lukt het niet ergens afstand van te nemen. De Here God spreekt ook vaak via de adviezen van andere mensen. Salomo zegt in Spreuken 12:15: 'Een dwaas mens denkt dat hij de juiste weg gaat, wie wijs is luistert naar goede raad'. Als je tobt over een beslissing, leg dat dan voor aan je ouders, aan goede kennissen of vrienden. Deel het met anderen. Wel belangrijk dat die ander, iemand is die gelovig is, en die ook God wil dienen. Leg je probleem voor. Soms kunnen zij je op iets wijzen dat je over het hoofd hebt gezien. Je kunt er ook mee naar een ambtsdrager gaan of je dominee. Zij zijn door de Here God geroepen om je te helpen. Samen weten meer dan een. In de gemeente vormende we samen een lichaam. We zijn aan elkaar geschonken, om elkaar te helpen op de 5
weg van het geloof. Zeker ook in het zoeken naar Gods leiding. Pas in ieder geval op dat je je al te veel laat leiden door je gevoel. Ik doe het maar niet, want ik heb er geen goed gevoel bij. Ik heb toch maar gedaan, ik had er zo'n goed gevoel bij. Ons gevoel is vaak een slechte raadgever. Probeer in het zoeken naar Gods leiding zoveel mogelijk middelen te gebruiken die God geeft. Hoe meer, hoe beter. Dia 18 Samenvattend: wat kunnen we dus over Gods leiding zeggen? De Here God is een Vader die ons liefheeft, die betrokken is op het leven van Zijn kinderen. Ken jij een vader die tegen zijn kinderen zegt: zoek het zelf maar uit? Nee toch zeker. Een Vader is betrokken op zijn kinderen. Zo is de Here God op jouw en mijn leven betrokken. Bovendien is Hij onze Schepper. Hij kent de toekomst en overziet alles. Daarom weet Hij als geen ander wat goed voor je is. Welke keuzes goed voor je zijn. Welke beslissingen passen bij Zijn plan met jouw leven. Maar vergeet een ding niet: Gods leiding is altijd verbonden met Zijn heilsplan. Het realiseren van Zijn Koninkrijk op aarde. De vernieuwing van mens en wereld. Hij wil niet onze plannen zomaar zegenen, maar die plannen die passen bij de weg die Hij gaat. Dia 19 Toen je gedoopt bent, ben je ook gedoopt in de naam van de Vader. Toen beloofde Hij voor je te zorgen en alle dingen in je leven te leiden. Dat doet Hij dus nog steeds. De beloften van Psalm 32 is nog steeds actueel: 'Mijn Oog zal op je zijn. Ik zal je raad geven'. Ds. Gerrit Vreugdenhil Woerden
Lezing CSR Delft 6 september 2011
6
