Er heerst Ardbegkoorts
Embassies veroveren de whiskywereld En: De mythische smaak van Islay single malt whisky • Met Wullie Macmorland naar Schotland • Kavalan whisky, made in Taiwan • Evert-Jan: passie voor chocolade •
8 710966 014011
twee lang vergeten distilleerderijen
Nummer 1 2014, prijs: € 5,45
Glentarras en Langhorn
>
VOOR DE WHISKYLIEFHEBBER
01
HÉT MAGAZINE
Whisky en G&T met Gordon Dundas Gordon loopt met een glas in zijn hand heen en weer door het zaaltje. ‘We gaan veel over hout praten vandaag. Alle zes de whisky’s die je hier proeft, komen van dezelfde spirit. Andere producenten werken vaak met verschillende spirits; geturfd, ongeturfd, maar bij Morrison Bowmore laten we het hout spreken. Doe eens wat whisky in je hand en wrijf. Wat ruik je? Hout? Een heerlijke geur. Worden we hier blij van?’ De Schot neemt een slok en is even stil: ‘Ik proef tannine. Ik heb gisteravond heel veel gin gedronken, maar de tannine proef ik nog steeds...’ Tekst: Rianne Tol, foto’s: Rianne Tol, Peter van Rijen
elkom in het leven van een brand ambassadeur; een aaneensluiting van masterclasses, festivals, mensen, whisky en soms gin. Maar ook verlate vluchten, verdwenen bagage en hotelkamers. ‘Weet je wat zo irritant is van Ryanair?’ vraagt Gordon. Hij zet beide handen aan zijn mond: ‘Tutututu, ladies en gentlemen, weer een vlucht op tijd geland. Fuck off!’ Ook hotels hebben hun glans ietwat verloren. ‘Mijn vaders zakenpartner zei ooit tegen mij: als je een succesvol zakenman bent en je vliegt de wereld over, ga je hotels saai vinden. Nou, hij heeft gelijk; succesvol zakenman ben ik niet, maar hotelkamers vind ik saai.’ Arme Gordon Dundas, denk ik jaloers van mijn gin en tonic nippend. Maar de Schot is nog niet klaar met zijn tirade: ‘Als je dan gearriveerd bent en je mag weer praten over whisky, is het allemaal weer goed.’
W
Brand ambassadeurs zijn er in alle maten en soorten. Gordon Dundas, een grote, kale, rossige Schot, (zijn eigen woorden...) werkte jarenlang in de verkoop bij
42 •
WHISKY Passion
het Engelse Whisky Magazine tot hij twee jaar geleden aan de slag ging bij Morrison Bowmore, maker van Auchentoshan, Glen Garioch en Bowmore. Gordon: ‘Een brand ambassadeur moet zijn product kennen, maar moet vooral in een volle zaal gepassioneerd kunnen vertellen. En die passie voor whisky heb ik.’ Ik spreek Dundas op een zaterdagavond tijdens Spirits in the Sky in Leuven. Naast twee dagen achter de stand staan, geeft hij zondag ook een masterclass Bowmore. Onder het genot van G&T praten we boven in een café, terwijl onder ons de afterparty al aardig op gang begint te komen. De Schot is nuchter over wat een brand ambassadeur is en niet is. ‘Een ambassadeur is niet per definitie de beste neus in de whisky,’ stelt hij. ‘Regelmatig komen mensen naar me toe tijdens een festival en duwen een glas in mijn handen. Wat is dat? vragen ze dan. Ik zeg: dat is whisky, wat wil je? en geef het glas terug.’ Gordon haalt zijn schouders op. ‘Ik pretendeer niet te weten welke whisky wat is. Ik ben geen expert in Bowmore 50 jaar oud, toen was ik nog niet geboren en ik ben ook geen expert in
Interview
onafhankelijke bottelingen, want dat is onze zaak niet. Wat ik wel kan, is alles vertellen over onze whisky’s.’ Dat doet hij uitgebreid tijdens de masterclass zondagmiddag. De proeverij vindt plaats in een zaaltje dat, vreemd genoeg, uitkijkt op de drukke glijbaan van een tropisch zwemparadijs. Maar, denk ik met een wat zwaarder hoofd dan de bedoeling was, als er één whisky bij een zwembad past, is het Bowmore. De distilleerderij levert namelijk warmte aan het naastgelegen publieke bad. Tot mijn groeiende verbazing lijkt Gordons enthousiasme niet te lijden onder de G&T’s van de vorige avond. Gordon: ‘Deze whisky heeft zes jaar op bourbon en tien jaar op Limousin eiken gelegen. Hij heeft wat kruidigs in de neus. ’ De Schot doet wat water bij zijn whisky en kijkt vragend rond. ‘Doe jij er weleens water bij? Ja? Nee? Altijd? Nooit? Het maakt niet uit, er is absoluut geen goed antwoord op deze vraag.’ Het draait volgens de Schot om smaak en die is altijd subjectief. Een favoriete whisky heeft hij dan ook niet. Gordon: ‘Niemand heeft dat, er zijn zoveel variaties, het is onmogelijk. Ik houd heel erg van Bowmore om de balans, maar ook van Highland Park 18.’ Om deze reden gelooft hij ook niet in de beste whisky ter
wereld. Ook niet als Jim Murray het zegt. Onlangs riep die Ealanta van Glenmorangie uit tot beste whisky. Het leverde her en der wat protest en schamper gelach op. Gordon: ‘Volgens mij is het moeilijk te zeggen dat iets de beste is. Ealanta is zeker een goede whisky, maar de beste? Ik denk dat dat afhangt van hoe je je voelt, waar je bent en met wie.’ Gordon pakt de volgende whisky, de Bowmore Dusk. ‘En wat vinden jullie hiervan?’ vraagt hij zijn toehoorders. ‘Die aardse tonen zitten hier duidelijk in. Dit zijn trouwens niet de proefnotities van onze huidige master blender Rachel Barry,’ wijst de Schot naar de aantekeningen op het scherm achter zich. ‘Rachel vindt het leuk om een verhaaltje te maken van haar notities, om je mee te nemen op een reis van bijenwas en fruit en zo.’ Die interne kennis van hoe Rachel werkt, is volgens Gordon de kracht van de hedendaagse ambassadeur. Gordon: ‘Tegenwoordig kunnen mensen via internet en fantastische tijdschriften als Whisky Passion (...) makkelijk veel leren over whisky. Wat ik kan geven is interne kennis. Iemand vraagt bijvoorbeeld: hoe oud is die Auchentoshan Three Wood, wat zit daar in? Ik kan vertellen dat dat aan de lieftallige Rachel Barry is. Dat
WHISKY Passion • 43
ik heb gesproken met de distilleerderij manager en de blender. Zo kan ik het plaatje schetsen van hoe het allemaal samen komt. Dat kan internet niet.’ Zijn achtergrond als ambassadeur is anders dan die van zijn collega Master of Malts Ian MacCallum. Maar het één is niet beter dan het ander. Gordon: ‘Ik gebruik Ian vaak. Ik heb een brede algemene whisky-achtergrond, maar als oud-manager van Auchentoshan weet hij meer van onze merken en de eigenaardigheden van de distilleerderijen dan ik ooit kan weten.’ Iemand van de organisatie loopt het zaaltje binnen. Of Gordon haast wil maken, de masterclass ligt achter op schema. Zes whisky’s in drie kwartier is ook een zware opgaaf. ‘Vinden we deze lekker?’ rondt de Schot af. ‘Mooi, mooi, dan gaan we door.’ De volgende is de Mashman collectie, 14 jaar op bourbon. Gordon: ‘We zijn 8% verloren in veertien jaar. Dat vertelt mij dat het een goed vat is. Je verliest vaak meer in bourbon dan sherry, want de vaten zijn kleiner. Laten we even proeven. Hm.’ Hout, hout, hout en vaten; Dundas twijfelt er niet aan dat de kwaliteit van Morrison Bowmore door investering in vaten nog nooit zo goed is geweest als nu. Ze produceren alleen voor single malt whisky en elk vat moet perfect zijn. Gordon: ‘Ik weet dat er fantastische oude Bowmores zijn, maar sommige mensen denken alleen terug aan die ene whisky die ze twintig jaar geleden dronken en nooit zijn vergeten. Wat ze dan wel vergeten is dat alleen de goede vaten door kwamen als single malt. Kijk naar de Bowmore 1964, een legendarische whisky. Eddy MacAffer, onze master distiller, vertelde me dat ze toen al wisten dat
44 •
WHISKY Passion
het supervaten waren.’ MacAffer begon in 1966 bij Bowmore in het pakhuis. Hij heeft de whisky uit 1964 bijna vanaf de geboorte kunnen volgen. We zullen hem maar geloven, nietwaar? Gordon: ‘De volgende whisky heeft niemand van jullie nog geproefd, want er is gewoon niet aan te komen.’ De Devil’s Cask, 10 jaar, is een whisky waar je inderdaad heel hard en vruchteloos naar kunt zoeken. ‘Maar,’ zegt de Schot, ‘houd het in de gaten, er komt een tweede release.’ Hij steekt zijn neus in het glas. ‘Donker fruit en leerachtige neus. Nat leer.’ Even zit iedereen in het zaaltje gelukzalig aan de whisky te ruiken. Dan neemt Gordon een slok en kijkt naar de notities op het scherm. ‘Oké, ik proef het fruit en de tabak, maar de engelenwortel? Weet iemand eigenlijk wat dat is, engelenwortel?’ Het blijft stil. ‘Whisky proeven is suggestief,’ doorbreekt Gordon de stilte. ‘Iemand zegt bijvoorbeeld: ah, ik proef geroosterde Madagascar vanille in deze whisky en een ander stemt enthousiast in: ja, ja, ik ook!’ De hele groep lacht om het komische toneelspel van de Schot, maar je merkt dat de boodschap overkomt. Volgens internet is engelenwortel overigens een plant afkomstig uit Noord-Europa die gedijt in natte plekken als moeras. Het aroma is bitterzoet met tonen van munt, gember, gentiaan en absint en het heeft een zoete, kruidige en houtachtige smaak. ‘Nu, de pièce de résistance,’ declameert de Schot. Mijn toch al wat gevoelige oren krimpen ineen door de verminkte uitspraak van het Frans. ‘Deze 23 jaar oude whisky uit 1989 is volledig op port gerijpt, maar het is
Interview
nog steeds onmiskenbaar een Bowmore.’ De deelnemers zijn onder de indruk en dat mag ook wel met een prijskaartje van 450 euro. Ik leg Gordon de keus voor: een beginnend publiek met een goedkope fles, of gevorderd publiek met exclusieve whisky? Gordon: ‘Allebei, maar als ik echt moet kiezen, ga ik voor bijvoorbeeld voor een fles Auchentoshan Three Wood die leken besef kan geven van wat whisky kan zijn. Dat je tegen iemand kunt zeggen: doe daar eens wat water bij, want de eerste keer dat je 40% alcohol drinkt, moet je daar aan wennen. De ogen gaan omhoog, ze krijgen een verbaasde blik en er verschijnt een glimlach. Ah, kijk, daar gaan we, daar gaan we, denk ik dan.’ Maar al die onschuldige whiskydrinkers groeien op en ontwikkelen irritante meningen over whisky. Gordon: ‘Och, ik heb irritante meningen over alles. Politiek, de biefstuk van mijn moeder. Ik vind dat ze ze niet lang genoeg laat rusten na het bakken. Dat heb ik een keer gezegd en toen ze gooide een biefstuk in mijn gezicht. De wereld zou heel saai zijn zonder irritante meningen en mensen die vragen stellen als: zeg, waarom heeft de Glen Garioch Virgin Oak geen leeftijdsaanduiding? Nou, omdat we de whisky niet hadden kunnen maken met leeftijdsaanduiding! Ik wil niet dat mensen te veel aan leeftijd hangen.’ Voor ik er erg in heb, flap ik eruit of dat toevallig met zijn eigen leeftijd te maken kan hebben. Gordon lacht. ‘Ik kom van een goed jaar. Beetje pittig gekruid.’ De masterclass is te snel afgelopen. Een goed teken, maar het blijft een jammerlijk gezicht; al die halflege glaasjes whisky die achterblijven. Lang staan ze er niet. In razend tempo beginnen medewerkers de ruimte klaar te maken voor de volgende masterclass.
Beneden in het café staat de muziek inmiddels op standje vijftig en onze glazen gin zijn leeg. ‘‘Mensen vergeten wel eens dat je alleen kan kunt produceren wat je hebt,’ eindigt Gordon zijn verhaal. ‘We zijn nou eenmaal geen reactieve industrie. Dat frustreert mij ook. Whisky is geen gin. Het komt niet uit de kraan. Ha, was het maar waar.’ Inderdaad, was het maar waar. Het is de hoogste tijd om af te zakken naar het feestgedruis en nog een G&T te bestellen. Die komen gelukkig wel uit de kraan en vanavond zijn ze gratis...
WHISKY Passion • 45
Geen 18, geen alcohol
