GEZONDHEIDSZORG. Ziekenhuizen lopen risico s met distributiesysteem medische gassen. Bronovo verbouwt en pleegt nieuwbouw

2014 |

11

GEZONDHEIDSZORG

Ziekenhuizen lopen risico’s met distributiesysteem medische gassen

Bronovo verbouwt en pleegt nieuwbouw

Planning- en registratie in de gehandicaptenzorg

Balans in woningaanbod kwetsbare mensen

huisvesting en technologie in de gezondheidszorg

Alle patiëntinformatie op één device  Efficiënter werken  Volledig betrouwbaar  Geschikt voor alle apps 

Ontwikkeld voor de zorg, ontwikkeld door de zorg Verpleegkundigen zijn de helden van de gezondheidszorg. Met het hart op de goede plek. Dat is de reden waarom we de Ascom Myco hebben ontwikkeld. Een smartphone die de informatie naar zorgverleners toe brengt en niet andersom. Via een 3,5 inch display heb je in één oogopslag de juiste informatie van alle patiënten. Zorgverleners hoeven daardoor minder meters te maken en kunnen dus efficiënter werken. Hierdoor wordt ook de kwaliteit van de zorg verbeterd. De Ascom Myco is volledig betrouwbaar als het gaat om alarmen. Als er een alarm is, geeft de Ascom Myco de zekerheid dat het geen loos alarm is. En hij is speciaal ontwikkeld voor de zorg, wat betekent dat hij tegen een stootje kan. Bovendien is hij voorzien van een handige clip, een topdisplay en heeft hij een batterij die een dienst lang meegaat. Kijk voor meer info op www.ascommyco.com

Nieuw: de Ascom Myco. De smartphone met hart voor de zorg

Editorial Zorginnovatie, Zwarte Piet en andere zaken Van de uitgever

Eigenlijk loop ik met deze editorial een maand vooruit. Maar ik doe het toch. Deze week bezocht ik de Hogeschool Rotterdam. De reden was dat met ingang van het nieuwe collegejaar Linda Wauben aan deze onderwijsinstelling actief is als Lector Technische Innovatie in de Zorg. Het gaat hier om een zogenoemd dwarslectoraat, het loopt dus door de andere onderzoekslijnen en lectoraten heen. Bedoeling van de innovaties is om technologie in te zetten om de zorg te verbeteren, te optimaliseren en leuker te maken. Dat is een mooi streven; een streven dat past bij de slogan die de NVTG jarenlang heeft gebezigd; technologie…met de mens als uitgangspunt. Een interessant lectoraat waarmee FMT Gezondheidszorg graag gaat samenwerken. Waarom loop ik nu een maand op de zaken vooruit? Omdat dit interview pas in de volgende editie van FMT Gezondheidszorg verschijnt. Ik maak u dus nieuwsgierig naar iets waar u nog even op moet wachten. Dat past echter wel in de sinterklaastijd. Hoewel, wat wel en niet passend is bij het sinterklaasfeest staat behoorlijk ter discussie. Ik heb het natuurlijk over Zwarte Piet. Hoeveel mediacapaciteit is er de laatste maanden niet aan dit onderwerp besteed. Aan mij gaat het echter voorbij. In een tijd dat de wereldvrede door allerlei excessen behoorlijk onder druk staat en de medische wereld zijn handen vol heeft aan ebola, wil ik het niet over Zwarte Piet hebben. Ik hoop dat deze nieuwe editie u weer waardevolle informatie brengt.

Cor van Litsenburg uitgever FMT gezondheidszorg

FMT Gezondheidszorg

3

colofon FMT Gezondheidszorg is een uitgave van: Van Litsenburg BV Eendenven 14 5646 JN Eindhoven T +31 (0)40 29 30 186 M: +31 (0)653 310657 E [email protected] I www.fmtgezondheidszorg.nl Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI. FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar. Uitgever: Cor van Litsenburg Eindredactie: Wim van Gurp FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der Graaf W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi Ing L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. Penders Ir. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van Neerven Drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck W. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg.

Renovatie en nieuwbouw

6

Risico’s distributiesystemen medische gassen

Fotografie: Peter Bouritius. e.a. Vormgeving: Peter Bouritius Advertenties: T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected] Medische Technologie: Jacques Beelen T +31 (0)6 51108895 Cross Media Nederland 010-742 19 41 [email protected] www.crossmedianederland.com Druk: Scholma Druk ISSN 1873 - 8877 Abonnementen: Nederland: e 117,50 België e 125,00 Buiten Europese Unie: e 169,50 Losse nummers e 15,95 Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd. Disclaimer: Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. 4

FMT Gezondheidszorg

IN DEZE UITGAVE Renovatie en nieuwbouw: Bronovo, Rekening houden met ziekenhuis én omgeving

Renovatie en nieuwbouw: Bronovo verbouwt en pleegt nieuwbouw naast de deur

Renovatie en nieuwbouw: Bronovo bouwt met zorg

Renovatie en nieuwbouw: Bronovo; Co-creatie zorgt voor draagvlak

Huisvesting: Egbert Gritter; Zoeken naar balans in woningaanbod voor kwetsbare mensen

Steriliseren: Innovatieve CSA Meander MC draagt bij aan veilige patiëntenzorg

Communicatietechnologie: Smarter phone voor de zorg

Informatievoorziening: Samen eigenaar

Medische gassen: Ziekenhuizen lopen risico’s met distributiesystemen medische gassen

6 9 12 14 18 22 26 28 32

inhoud 32

Zoeken naar balans

Persoonsbeveiliging: Behoefte aan persoonsbeveiliging neemt toe

NVTG najaarsstudiedag: Uitbesteden met behoud van verantwoordelijkheid

NVTG INFO

Medische technologie: Introductie draagbaar systeem voor behandeling COPD

INNOVATIES

BEDRIJVENINDEX

AGENDA

Advertentie-index

18 34 36 38 39 41 43 46 46

NVTG Najaarsstudiedag

36

De volgende professionele verenigingen zijn betrokken bij FMT Gezondheidszorg:

VTDV TD

renovatie en nieuwbouw

Nieuwbouw Bronovo

Rekening houden met ziekenhuis én omgevin

Bronovo realiseert een nieuwe vleugel aan het bestaande gebouw. In deze vleugel, vijf etages hoog, komen de nieuwe spoedeisende hulp, uitbreiding van de poliklinieken en renovatie van het OK-complex. 6

FMT Gezondheidszorg

N

ng

ieuwbouw plegen bij het Bronovo Ziekenhuis? Prima, vond de gemeente Den Haag. Maar dan wel nieuwbouw die goed aansluit bij de bestaande bouw en geen los bouwwerk dat daar erg van afwijkt. ‘We hadden al eerder aan de voor- en achterzijde van het ziekenhuisgebouw het een en ander aangebouwd, dus die vraag kwam niet uit de lucht vallen’, zegt hoofd facilitair bedrijf Frans van Riel. ‘We begrepen dan ook dat eerst een structuurplan nodig was, voordat we met de nieuwbouwplannen voor de spoedeisende hulp – toch een grootschalig traject – aan de slag konden. We hebben daarbij ook meteen gekeken naar de noodzakelijke renovatie van de OK’s en naar de vraag wat nodig was om grotendeels tot eenpersoonskamers te komen voor de verpleegafdelingen en de poli’s. Daarmee was in één keer het hele plaatje akkoord. Wat toen alleen nog opgelost moest worden, was de discussie over de vraag of het nieuwbouwdeel in de Haagse School moest worden opgetrokken – de dominante bouwstijl in dit stukje van Den Haag – of juist niet. De welstandscommissie was hierover heel erg verdeeld. Begrijpelijk ook wel, want de gemeente kijkt streng naar behoud van het beschermd stadsgezicht. Omwille van de eenheid van het ziekenhuisgebouw is uiteindelijk besloten niet voor de Haagse School te kiezen, maar om aan te sluiten bij de bouwstijl van het bestaande ziekenhuisbouwdeel.’ Dit verklaart ook meteen waarom het nieuwe gebouw geen vijf verdiepingen telt vanaf de begane grond, maar dat is gekozen voor één verdiepte etage. Op deze manier komt het nieuwe bouwdeel op dezelfde dakhoogte uit als het bestaande. De verdiepte bouwlaag biedt ruimte aan de huisartsenpost en de dienstapotheek. Op de begane grond komen de SEH en de gipskamer. De eerste en tweede etage zijn voor uitbreiding van de poliklinieken, de derde voor uitbreiding van het verkoevercomplex en de renovatie van het OKcomplex.

Door: Frank van Wijck

Duurzaamheid Het nieuwe bouwdeel gaat niet alleen ruimte bieden aan de nieuwe SEH. De ruimte wordt ook benut voor uitbreiding van de poliklinieken en renovatie van het OK-complex. De bouw is anderhalf jaar geleden begonnen en is volgens planning op tijd winter- en waterdicht. Dan resteert nog een jaar voor het inbouwen. Boele & Van Eesteren is verantwoordelijk voor het casco; Imtech en Royal Haskoning voor de renovatie van het

beddenhuis; Dijkxhoorn Bouw voor het bouwproces. ‘Een opvallend aspect aan het gebouw is de gevelbekleding met keramieken platen van één bij één meter van Mosa’, vertelt hoofd techniek Cor Wegman. ‘Het hoofdgebouw is bekleed met trespa, dus dat geeft een mooi contrast. Ieder gebouw heeft zo zijn eigen dynamiek. En het is duurzaam materiaal natuurlijk.’ Die duurzaamheid is ook terug te vinden in de installatietechniek, doordat een keuze is gemaakt voor verwarmen en koelen bij lage temperatuur. Voor het regelen van de temperatuur komt op het dak een waterpomp. ‘En de duurzaamheid vertaalt zich ook in de toepassing van LED-verlichting en – op plaatsen waar dit kan – van aanwezigheidsdetectie’, zegt Wegman. Voldoende vermogen Op het casco wordt voorzien in een nieuwe installatie voor de OK’s, die deels ook voor de bestaande OK’s gaat functioneren, en die als basis fungeert voor de renovatie van de OK’s. In het nieuwe bouwdeel komen twee nieuwe OK’s. In het bestaande gebouw worden vier van de zes OK’s gerenoveerd. De ruimten waarin de resterende twee zijn gehuisvest, krijgen een andere bestemming. ‘De nieuwe middenspanningsaansluiting die we aanbrengen, zorgt ervoor dat we nu en in de komende jaren voldoende vermogen tot onze beschikking hebben’, aldus Wegman. ‘Mogelijk krijgen we een tweede MRI en er is in ieder geval de laatste jaren zoveel apparatuur bijgekomen dat deze investering wel nodig was.’ Van Riel vult aan: ‘Tegelijkertijd met de middenspanningsaansluiting wordt ook het noodstroomvermogen uitgebreid met een extra aggregaat.’ Vriendelijk en gastvrij Voor de inrichting van het nieuwe bouwdeel wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de aspecten healing environment, seniorvriendelijkheid en gastvrijheid. ‘Van Riel: ‘Je kijkt dan naar uiteenlopende zaken, zoals adequate verlichting, vloeren die niet spiegelen, natuur in huis, wandrails, maatregelen die zorgen dat mensen zich niet verloren voelen, noem maar op. Samen met de Haagse Hogeschool hebben we een gecombineerde checklist gemaakt waarin alle relevante aspecten van healing environment, seniorvriendelijkheid en gastvrijheid aan bod komen. Die hebben we gebruikt voor de verpleegafdeling en dat gaan we ook voor de SEH doen. In de nieuwbouw gaan FMT Gezondheidszorg

7

renovatie en nieuwbouw

te verbinding komen te staan met het bestaande gebouw. ‘Het casco gaat onderdeel uitmaken van de verkoeverkamer, de OK en de onderliggende gebieden’, vertelt Wegman. ‘Over de totstandkoming hiervan hebben we afspraken gemaakt met Boele & Van Eesteren, want dit mag natuurlijk niet teveel geluidsoverlast geven. We kwamen tot de conclusie dat hakken niet kan, maar dat zagen eigenlijk net zoveel herrie maakt. Geluidsarm zagen bleek wel een werkbare oplossing, als we het combineerden met een beschermwand en een geluidswal. Zo hebben we alle sparingen gemaakt die nodig waren, de wanden weer afgewerkt en achter die wanden voor een brandwerende afdekking gezorgd. Achter die muren zijn immers mensen aan het werk, en die moeten zich wel veilig voelen.’

Links: Cor Wegman, Hoofd Technische Dienst; rechts: Frans van Riel, Hoofd Facilitair Bedrijf.

we ook andere kleuren per verdieping gebruiken, om mensen te helpen makkelijk de weg te vinden. In het verpleeghuis dat onderdeel uitmaakt van onze organisatie, zijn we ook bezig met deze zaken. We hebben daar bijvoorbeeld gekozen voor verschillende kleinschalige zitmogelijkheden door het gebouw heen. Dat gaan we hier in het ziekenhuis ook toepassen. Je voorkomt er grote zitruimten mee die het geheel onpersoonlijk maken.’ Het concept is ook doorgetrokken in de inrich-

8

FMT Gezondheidszorg

ting van de verpleegafdeling en de afdeling moeder en kind, door voor de eenpersoonskamers gebruik te maken van glazen puien die heel goed contact en privacy met elkaar combineren. ‘Dat leidde wel tot discussie met de brandweer’, vertelt Wegman, ‘want je hebt dan een leverancier nodig die brandwerende puien en afdichtingen kan leveren.’ Verbinding Natuurlijk moet het nieuwe bouwdeel in direc-

Van Riel vult aan: ‘We hebben ook excursies verzorgd voor hen. Daar wordt de hoeveelheid lawaai niet minder van, maar mensen begrijpen dan wel beter waarom we het moeten doen. Natuurlijk hebben we soms het werk moeten stilleggen als de situatie daarom vroeg. We hebben veel in de avonden en weekenden gewerkt. Vroeg in de ochtend was weer een probleem voor de omwonenden. Gelukkig heeft Boele & Van Eesteren er met een website en een webcam goed voor gezorgd de buurtbewoners te betrekken bij het werk en op de hoogte te houden van de vorderingen. Met de ambulancedienst is een verkeersplan gemaakt, zodat de ambulances altijd verzekerd waren van ongehinderde doorgang.’ Draaiboek De reden voor de komst van de nieuwe afdeling SEH is capaciteitsgebrek op de bestaande. De afdeling is op dit moment in een noodgebouw ondergebracht. Dit was nodig omdat de bestaande SEH-ruimte bij de nieuwbouw wordt betrokken. Bij de keuze voor nieuwbouw van de OK’s speelden verouderde apparatuur en installaties de hoofdrol. ‘We hebben ons uitvoerig verdiept in alle ontwikkelingen op het gebied van lucht, downflowmeting, temperatuur, vochtigheid, deurbewegingen et cetera. Verrassend hoeveel inzichten hierover bestaan’, zegt Van Riel. Het bestaande OK-complex blijft functioneel tot de nieuwe OK’s klaar zijn. Voor de renovatie van de bestaande OK’s die voor de periode daarna is gepland – begin 2017 – ligt het draaiboek al klaar. <

renovatie en nieuwbouw

Bronovo verbouwt en pleegt nieuwbouw naast de deur Bestuurder Joop Hendriks wil dat Bronovo een ‘fijn ziekenhuis voor de buurt’ is, kleinschalig en sfeervol. Maar tegelijkertijd ook modern met een maximale inzet op poliklinische en dagbehandeling en met een 24/7 spoedeisende hulpfunctie.

B

ronovo verricht haar werkzaamheden in een gebouw dat bijna 25 jaar oud is. ‘Het was dus wel toe aan een midlife renovatie’, stelt bestuurder Joop Hendriks. ‘We gaan daarbij gefaseerd per etage door het gebouw, waarbij we met meer nadruk dan voorheen kijken naar het aspect privacy voor onze patiënten. Dit vertaalt zich in de ontwikkeling van meer eenpersoonskamers, om beter aan te sluiten bij de hedendaagse wens van customer intimacy. Echter, tot honderd procent éénbedskamers komen is een utopie in een bestaand gebouw als het onze. Bovendien wilden we ons marktaandeel behouden en niet snijden in onze productiecapaciteit. Dat er dus wat meerpersoonskamers zouden overblijven, was onontkoombaar. Maar zeventig procent van onze kamers wordt wel eenpersoons en dat vind ik een mooi resultaat. En vergeet niet: er zijn ook managed care projecten, bijvoorbeeld in de orthopedie, waarbij het patiëntherstel juist wordt gestimuleerd door hen samen te laten revalideren en waarbij het dus juist weer niet zinvol is als ze op eenpersoons kamers liggen. Afgezien van deze opknapbeurt hadden we ruimte nodig om nieuwe OK’s te bouwen, zodat renovatie van het bestaande OK-complex mogelijk werd, en we hadden een nieuwe afdeling spoedeisende hulp nodig. Vandaar dat we met de gemeente in gesprek zijn gegaan over de mogelijkheden om nieuwbouw te plegen. Gelukkig zijn we daar goed uitgekomen.’

Door: Frank van Wijck

Volwaardige SEH-functie Het feit dat Bronovo een nieuwe afdeling SEH bouwt, betekent dat het ziekenhuis een volwaardige SEH-functie behoudt. Nog niet zo lang geleden zag de toekomst op dit gebied er voor Den Haag heel anders uit, omdat de zorgverzekeraars slechts twee afdelingen SEH voor de stad wilden behouden. In tweede instantie heeft de Autoriteit Consument & Markt de zorgverzekeraars op dit punt teruggefloten door te stellen dat ze dit niet dwingend mogen opleggen. ‘Maar voordat de ACM hiermee kwam, hadden wij in goede overeenstemming al andere plannen gemaakt’, zegt Hendriks. ‘We zijn inmiddels gefuseerd met MC Haaglanden en in de fusieafspraken zijn enkele scherpe keuzes gemaakt. Met de zorg die wij in het Bronovo leveren aan FMT Gezondheidszorg

9

renovatie en nieuwbouw

“Bronovo: een fijn ziekenhuis van en voor de buurt.”

Tegenover de uitbreiding in poliklinische bedden staat een beperking van de klinische capaciteit. Ooit had het ziekenhuis 415 bedden, daarvan blijven er nu 215 over. Hendriks: ‘Door veel meer werk poliklinisch en in dagverpleging te doen, en doordat we onze opnameduur hebben teruggebracht tot gemiddeld minder dan vier dagen, zijn we er in deze nieuwe situatie in geslaagd onze productiecapaciteit geheel op peil te houden. Hierbij hebben we er ook meteen toe besloten voor de poli’s in te zetten op flexplekken. Natuurlijk blijven er functies die echt om een vast plaats vragen – vanwege apparatuur bijvoorbeeld – maar in principe krijgt niemand op de poli’s een eigen werkplek meer. Je hebt dan minder vierkante meters nodig en dat bespaart op de bedrijfskosten.’

Joop Hendriks: ‘Je moet durven kiezen’.

ouderen en op het gebied van Verloskunde hebben we een stevig acuut profiel. Onze fusiepartner hier in de stad, Antoniushove, zit juist veel meer op de planbare zorg. Het lag dus voor de hand dat de SEH-functie bij ons zou worden ondergebracht en hierover hebben we ook overeenstemming bereikt met de zorgverzekeraars. In ruil daarvoor hebben wij op andere fronten weer ingeleverd. Operaties in het kader van mammazorg bijvoorbeeld zijn naar Antoniushove gegaan, alleen de nazorg blijft bij ons. We behouden dus een mammapoli maar het aantal bedrijfsuren is teruggedraaid. Je moet durven kiezen.’ Keuzes gemaakt In de verdiepte etage van het nieuwbouwdeel was oorspronkelijk een huisartsenpost (HAP) gepland en een dienstenapotheek. Hoe zit het met de geïntegreerde SEH en HAP? ‘We hadden een HAP op het terrein, maar de zorgverzekeraars hebben besloten dat die beter bij Antoniushove kon worden gepositioneerd’, vertelt Hendriks. ‘Misschien niet de meest ideale oplossing, maar het belangrijkste is toch dat sprake is van een goede spreiding over Den Haag. Ik vind het belangrijk dat we hier in huis een 24/7 SEH behouden. Als de door de zorgverzekeraars beoogde concentratie had betekend dat we die niet hadden kunnen behouden voor dit ziekenhuis, dan was dat echt dwars door onze profilering heen gegaan. Voor nu is het goed zo.’ 10

FMT Gezondheidszorg

Financiering De financiering voor het bouwtraject is tot nu toe alleen voor de korte termijn geregeld, uit bankkrediet. De langlopende lening moet nog worden geregeld. Omdat in tussentijd de fusie met MC Haaglanden is geëffectueerd, stelden de banken zich op het standpunt dat Bronovo hiervoor geen solistische afspraken meer kon maken. De nieuwe fusieorganisatie moet dit doen. ‘Voor ons geen probleem om dit op basis van een gecombineerd risicoprofiel te realiseren’, zegt Hendriks. ‘Ik zie dit met vertrouwen tegemoet, onze financiële positie is solide: we hebben dertig procent van het balanstotaal als eigen vermogen. En uit doorberekeningen die we inmiddels hebben gedaan, blijkt dat we ook op de langere termijn een renderende instelling zullen zijn. We kennen geen jaren van grote groei, maar ook geen jaren met een grote

dip. Onze financiële cijfers laten een geleidelijke lijn zien, dat wekt vertrouwen bij banken.’ Stap voor stap Bronovo heeft nog geen afspraken gemaakt met de bouwers over onderhoud na afronding van de bouwperiode. ‘We zijn nu vooral bezig de bouw rond te krijgen en met MC Haaglanden op te trekken in hun bouwprocessen’, legt Hendriks uit. ‘Hierbij zullen we vanzelfsprekend de facilitaire diensten bij elkaar trekken op onderdelen als gebouwbeheer, catering en dergelijke. Maar vergeet niet dat we pas op 15 augustus jongstleden op bestuurlijk niveau zijn gefuseerd, we kunnen niet alles tegelijk. Eerst de bouwactiviteiten dus. En die nemen tijd in beslag, want het nadeel van dat we in het bestaande gebouw verdieping voor verdieping te werk gaan, betekent dat we het werk over een wat langere periode moeten uitsmeren. Dat brengt bouwen binnen een bestaand gebouw waarin de professionals gewoon moeten kunnen doorwerken, nu eenmaal met zich mee. Hiermee hebben we ook rekening gehouden met de keuze voor de partijen waarmee we zaken doen. Voor de nieuwbouw kun je een grote partij inschakelen die redelijk ongehinderd aan het werk kan. Maar voor het werk binnen het bestaande gebouw heb je echt partners nodig die rekening houden met de gevoeligheden van het werk in de zorg.’ Ziekenhuis voor de buurt Op het gebied van duurzaamheid zegt Hendriks eerlijk dat in het bouwproces wel degelijk rekening wordt gehouden met dit aspect, maar dat het

“Je moet durven kiezen.” ziekenhuis niet de ambitie heeft hierin een koploper in het Nederlandse ziekenhuislandschap te zijn. ‘Natuurlijk creëren we een milieuplein en zoeken we naar energiezuinige oplossingen op plaatsen waar dat mogelijk is’, verduidelijkt hij, ‘maar we opereren wel – op het nieuwbouwdeel na – binnen de beperkingen van een bestaand gebouw. En we hebben de omgeving om rekening mee te houden. We hebben ooit het plan opgevat om een eigen warmte-/koudeopslag te creëren, maar het bleek vanwege onze bijzondere locatie – vlakbij de duinen en een waterwingebied – niet mogelijk om hiervoor toestemming te krijgen.’ Wel heeft Hendriks de overtuiging dat de bouwactiviteiten een ziekenhuis opleveren waarin de patiënten zich zullen herkennen. ‘Een fijn ziekenhuis van en voor de buurt met het vertrouwde van een kleinschalige entree en hoekjes waarin de patiënt zich samen met zijn naasten kan terugtrekken’, zegt hij. ‘Een ziekenhuis kortom met een hoog serviceniveau en met een intiem zorgconcept dat wordt ondersteund door het gebouw en door de mensen die erin werken.’ <

nora®, uw partner in de gezondheidszorg. Goed om te weten dat er een specialist is! De aantrekkelijke rubber vloerbedekkingen van nora® zijn de eerste keuze bij de inrichting van ziekenhuizen. Niet alleen bieden ze een aantrekkelijk design, maar ook alle belangrijke technische eigenschappen die ziekenhuizen nodig hebben voor hun dagelijkse werk. Bel ons op. Wij adviseren u graag!

Kantoor Nederland nora flooring systems B.V. Kaatsheuvel T.: 0416-286140 www.nora.com/nl

PVC-vrij

79949_Anz_KH_signa_NL_197x130.indd 1

18.06.2010 12:55:02 Uhr FMT Gezondheidszorg

11

renovatie en nieuwbouw

Bronovo bouwt met zorg Dijkxhoorn bouw is voor de medewerkers van Bronovo geen onbekende. En ook de bezoekers en patiënten van het ziekenhuis zullen deze bouwer kennen, want die is al sinds 1997 met regelmaat actief binnen dit Haagse ziekenhuis.

A

ls specialist in renovatie en afbouw in onder andere de zorg, is het bedrijf inmiddels op bijna alle afdelingen van het ziekenhuis aan de slag geweest. Elders in deze editie van FMT Gezondheidszorg valt te lezen hoe Bronovo niet alleen bezig is met de aanbouw van een nieuwe vleugel, maar ook met renovatiewerkzaamheden binnen het bestaande gebouw. ‘Intern zijn we hier al sinds 1997 aan het werk’, zegt Erwin Keijzer, projectleider bij Dijkxhoorn bouw. ‘Aan de entreehal hebben we in die vijftien jaar die achter ons liggen in verschillende fasen al meerdere malen verbouwingen uitgevoerd. Eerst was er de aanbouw zelf, toen zeven jaar geleden de bouw van de Orangerie, vervolgens de ombouw van de winkels die zich in die hal bevinden en als laatste het doortrekken van de hal in het hoofdgebouw. En zo is er binnen het Bronovo met regelmaat een project uit te voeren. Het milieuplein aan de achterzijde van het ziekenhuis hebben wij bijvoorbeeld ook mogen realiseren. En nu zijn we bezig op de eerste etage, die volledig wordt gestript en opnieuw wordt ingericht voor een verpleeg- en cardio-afdeling.’ Gerichte kennis De gezondheidszorg is bekend terrein voor Dijkxhoorn bouw, vertelt Erwins’ collega, directeur Mathieu Vlasveld. ‘In het voormalig Rode Kruis Ziekenhuis, ook in Den Haag, zijn we reeds veertig jaar actief ’, vertelt hij. ‘We kennen de ziekenhuiswereld en dat heeft zo zijn voordelen voor onze opdrachtgevers’. Ze weten dat we gewend zijn te werken in een omgeving waarin de zorg voor patiënten primair is. Het is natuurlijk een illusie te veronderstellen dat je de bouwactiviteiten zo kunt inrichten dat je dit proces helemaal niet verstoort, maar je kunt er wel maximaal rekening mee houden. Daarom leggen we zoveel nadruk op communicatie met onze opdrachtgever. Dat begint al met het logistiek proces voor de aan- en afvoer van de apparatuur en de bouwmaterialen die we voor ons werk nodig hebben. Kun je dat bijvoorbeeld zoveel mogelijk buiten positioneren, dan kun je voorkomen dat de gangzones belast worden. Dat klinkt voor de hand liggend, maar het is een optie die niet vanzelfsprekend is.

Door: Frank van Wijck 12

FMT Gezondheidszorg

Nieuwbouw Bronovo.

Overzicht energiecentrale.

Waarin we ons ook menen te onderscheiden, is het feit dat we niet werken met bouwpartners die niet in Nederlands, Duits of Engels kunnen communiceren. Wij vinden dat onze medewerkers in staat moeten zijn om te communiceren met de opdrachtgever. In de zorg is dat echt heel belangrijk, omdat onze mensen in staat moeten zijn om direct in te spelen op situaties die zich rondom patiënten en afdelingen kunnen voordoen. We hanteren dit uitgangspunt bij al onze opdrachtgevers zoals de Rijksgebouwendienst, de Tweede Kamer of het Paleis van Justitie. Het is een wezenlijk onderdeel van onze bedrijfsfilosofie.’

ken contactgeluiden die klinken door een groot deel van het gebouw. Soms werken we dan ’s avonds of in het weekend. Toen het plafond in de centrale hal moest worden gedemonteerd, hebben we dit ’s nachts gedaan, zodat de volgende ochtend weer gewoon mensen in en uit konden lopen.’

Rekening houden met mensen Keijzer vertaalt dit uitgangspunt heel helder naar de praktijk door te zeggen: ‘Je kunt niet zomaar een verdieping in een ziekenhuis slopen, want overal om je heen werken mensen met patiënten. Er komt nogal wat bij kijken als je een renovatie moet uitvoeren op een OK-complex terwijl een deel van de OK’s gewoon operationeel blijft. Sluit je in zo’n ruimte – met alle stofgevoelige apparatuur die daar staat – een tijdelijk afzuigsysteem voor stof op een incorrecte wijze aan, dan creëer je een enorm probleem, zelfs als er op dat moment geen mens op de afdeling is. Je moet ook rekening houden met het feit dat je niet op alle uren van de dag kunt boren, slopen of monteren. Dat kan sowieso al niet tussen twaalf en twee ’s middags, in verband met de rusttijd voor de patiënten. Maar het vraagt ook op andere tijden goed overleg met de gebruikers van een afdeling, want boor- en montagewerk veroorzaLinks Erwin Keijzer, rechts Mathieu Vlasveld.

Naast geluidsoverlast is ook hygiëne een belangrijk onderwerp voor ziekenhuizen, vult Vlasveld aan. ‘Het is in deze omgeving van essentieel belang dat hygiëneomstandigheden gewaarborgd blijven in de buurt van de ruimten waar wij werken’, zegt hij, ‘patiënten zijn kwetsbaar en dus ook onze zorg. ‘Het feit dat we op dit moment in academische en topklinische centra bezig zijn om ruimten geschikt te maken voor de opvang van ebolapatiënten geeft aan dat we op dit punt de nodige expertise in huis hebben. Met het Bronovo Ziekenhuis als opdrachtgever hebben we te maken met een opdrachtgever die op technisch gebied zelf de nodige knowhow in huis heeft waar wij als bouwer ook weer van kunnen leren.’ Flexibiliteit Binnen Bronovo bouwt Dijkxhoorn niet alleen, maar realiseert het ook de inrichting. Vlasveld legt uit: ‘We fabriceren in eigen huis meubelwerk. Een project, zoals de eerste verdieping in het Bronovo waar we nu bezig zijn, is dus echt helemaal klaar op het moment dat wij opleveren. En we zijn dermate flexibel dat we tot twee weken voor plaatsing nog aanpassingen in de door een opdrachtgever gewenste maatwerkinrichting kunnen doorvoeren.’ Keijzer vult aan: ‘Op die eerste verdieping bijvoorbeeld vervaardigen we echt alle meubels voor zowel de verpleeg- als de cardio-afdeling. We verzorgen bijvoorbeeld een balie met glazen wand voor de cardio-afdeling, maar we verzorgen ook de kastjes, de speciaal afgewerkte vloeren, noem maar op. Heel intensief, maar heel mooi om te doen.’ Dit maakt het ook aantrekkelijk voor een opdrachtgever om ons al in een initiërende fase te betrekken bij het bouwteam, betoogt Vlasveld. ‘We kunnen dan al in een vroeg stadium een rol spelen in het motiveren van de materiaalkeuze, uitvoeringsmethode en zo eventuele alternatieven aandragen voor gemaakte keuzes waarmee een mogelijke kostenreductie kan worden bereikt zonder in te boeten op de kwaliteit. Werken op basis van aanbesteding is juist niet per definitie interessanter voor een opdrachtgever. Die kan er misschien een ogenschijnlijk lagere inkoopprijs mee bedingen voor de klus op zich, maar kan vervolgens geen gebruik maken van de specifieke kennis die bij ons aanwezig is als wij pas bij een project wordt betrokken op het moment dat alle beslissingen al genomen.’ < FMT Gezondheidszorg

13

renovatie en nieuwbouw

Renovatie en nieuwbouw Bronovo:

Co-creatie zorgt voor draagvlak

Een volgende stap in de renovatie en een deel van de nieuwbouw van het Bronovo ziekenhuis in Den Haag nadert z’n voltooiing. Op dit moment wordt ‘Ster 3’ van het ziekenhuis Door: Gerrit Tenkink 14

FMT Gezondheidszorg

onder handen genomen.

I

ngenieursbureau Royal HaskoningDHV heeft alle partijen in een vroeg stadium verregaand betrokken bij de plannen. “We hebben ingezet op benutting van maximale kennisinbreng van de betrokken partijen tot en met de medewerkers op de werkvloer. Spannend, want het vraagt openheid van alle partijen; maar op deze manier creëren we maximaal draagvlak.” Dat zegt Peter Schumacher, consultant senior project manager bij Royal HaskoningDHV. Samen met projectleider Paul Koppenaal was hij namens Royal HaskoningDHV intensief betrokken bij het project. De verbouwing die momenteel gaande is, maakt onderdeel uit van de midlife renovatie, waarbij afdeling voor afdeling en vleugel voor vleugel onderhanden wordt genomen. De werkzaamheden omvatten de renovatie en uitbreiding van vleugel ‘Ster 3’. Deze vleugel omvat vier etages (met daarboven een technische ruimte), waarvan de derde etage de meest ingrijpende aanpassingen ondergaat. Op deze derde etage wordt momenteel gebouwd aan zes volwaardige klasse 1-OK’s, een sluderkamer, een katheterisatiekamer, vier opdekruimtes, een holding en een verkoeverruimte. Als de bouw verloopt zoals gepland, kan het ziekenhuis begin 2016 weer gebruik maken van de complete vleugel.

Brainstormen Royal HaskoningDHV is als adviesbureau al langere tijd aan Bronovo verbonden. Het bureau adviseert het ziekenhuis met name op het gebied van technische installaties en constructies. Bij de verbouwing van de OK-afdeling ging het advies echter verder. Schumacher: “We hebben de hele omgeving virtueel omgebouwd aan de hand van Virtual Design & Construction (zie kadertekst). Daarbij waren alle partijen betrokken. Van de chirurgen en de verpleegkundigen tot en met de facilitair medewerkers, de architect en de partijen die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud. Ook was onze eigen medisch technicus aanwezig en waren de deskundigen aanwezig die de plannen in BIM (Bouw Informatie Model) konden invoeren, waarmee alle partijen in 3D konden zien hoe het zou worden. We hebben alle partijen, in totaal zo’n twintig personen, een avond bij elkaar gezet en zijn door een virtueel 3D-programma gewandeld. Iedereen kon op dat moment zijn wensen kenbaar maken. Dat begon met de indeling van de diverse ruimtes ten opzichte van elkaar en dus het virtueel plaatsen van de wanden. Daarna zijn we verdergegaan met de concrete invulling. Hoe groot moet het plenum zijn? Welke pendels of bruggen gaan we gebruiken? Op welke wanden komen de schermen te hangen? Maar ook heel concrete zaken als: Hoe en waar was je je handen? We zijn alle onderdelen één voor één doorgelopen”, zegt Schumacher. “Uiteindelijk kwamen we na één avond tot een model waar naderhand bijna niets meer aan is veranderd.” Draagvlak Schumacher en Koppenaal kijken tevreden op het proces. Koppenaal: “Wij worden geacht om de wensen van de gebruiker in de bouw terug te laten komen. Op deze manier hebben we samen met alle betrokkenen tijdwinst, maar belangrijker nog, maximaal draagvlak weten te creëren. Alle partijen hadden inbreng op gelijkwaardig niveau. Wij hebben, samen met het Hoofd Facilitaire Dienst, Frans van Riel, de kaders bewaakt, onder andere het financiële kader. Het is opvallend dat alle partijen ook daar heel reëel mee omgingen. Als er een dure oplossing werd voorgesteld, was het voor iedereen duidelijk dat er elders moest worden bezuinigd. Dat betekent ook dat je je bloot moet geven. Waarom wil je een OK op een bepaalde manier hebben ingericht? Als je met z’n allen daarover in gesprek bent, moet je ook je

“We hebben de hele omgeving virtueel omgebouwd aan de hand van Virtual Design & Construction. Daarbij waren alle partijen betrokken”. persoonlijke motivatie op tafel leggen. Je moet tegenover anderen beargumenteren waarom je iets wil veranderen of juist wil laten zoals het was. Dat vereist openheid, maar tegelijkertijd hebben we gezien dat het veel duidelijkheid verschaft en dat er meer wederzijds begrip ontstaat.” BIM Belangrijk hulpmiddel bij het ontwerpen en de invulling is het Bouw Informatie Model (BIM). Schumacher en Koppenaal waren vanaf het begin overSchematische weergave van Virtual Design & Construction (VDC).

Virtual Design & Construction (VDC) - beter sneller goedkoper Product Een virtueel model dat ontstaat in samenwerking met alle betrokken partijen. Doel van dit model is om integraal, in co-creatie het object vorm te geven en zo eventuele knelpunten vroegtijdig te ontdekken en beheersen. Beschikbaarheid en uitwisselbaarheid van data uit het model dragen bij aan het inzicht en de efficiëntie van werken.   Organisatie In elke projectfase vindt een stakeholderanalyse plaats waarbij stakeholders verantwoordelijkheid krijgen toebedeeld voor hun rol binnen het project. Het betrekken van de stakeholders draagt bij aan het draagvlak, de kwaliteit en de besluitvorming binnen het hele traject.   Proces Wie doet wat wanneer? Aan de hand van de stakeholderanalyse wordt partijen gevraagd om met elkaar het ontwerpproces te modelleren en zich te committeren aan afspraken (zoals planning, financiële kaders en vereiste kwaliteit). Dit leidt tot efficiëntie door samenwerking.

FMT Gezondheidszorg

15

renovatie en nieuwbouw

Als de bouw verloopt zoals gepland kan het ziekenhuis begin 2016 weer gebruik maken van de complete vleugel. (foto: Frank van der Burg Fotografie).

tuigd dat BIM veel voordelen biedt, maar dat de integratie met bestaande bouw een ingewikkeld proces omvat, omdat veel installatiewerk alleen nog op papier of digitaal 2D is vastgelegd. Schumacher: “Het was ook de ambitie van het ziekenhuis om aan de slag te gaan met BIM. Uiteindelijk zijn we er op uitgekomen dat de nieuwbouw en ‘mission critical’ installatieonderdelen van het gehele huis, zoals bijvoorbeeld de luchtbehandeling voor de OK’s opgenomen worden in een BIM om een beter beheer mogelijk te maken. Op

“Bij investeringen is altijd sprake van keuzes. In het geval van Bronovo zijn die vaak ingewikkeld, omdat hier sprake is van een midlife renovatie”. 16

FMT Gezondheidszorg

deze manier is het mogelijk om BIM in het bestand van het ziekenhuis toe te passen, omdat er een gunstige businesscase onder ligt.” Risicomanagement Bij dit project gaf Royal HaskoningDHV ook het risicomanagement handen en voeten. Schumacher: “Het risicomanagement is opgebouwd vanuit de bedrijfsvoering én de bouw. Dat is bijzonder, want bouw en het medisch deel worden niet vaak aan elkaar gekoppeld, ze fungeren meestal als gescheiden werelden. In het geval van Bronovo betekent dit dat beide partijen elkaars kennis koppelen en gebruiken. Je kunt namelijk niet een OK bouwen met alleen techneuten. Je hebt ook gebruikers nodig die hun expertise en ervaringen delen. Een voorbeeld: een medisch technicus die participeert in toolbox-meetings samen met bouw en bouwdirectie om zodoende storingen op medische apparatuur te voorkomen. In de bouw zijn we dat niet gewend, maar het helpt wel om problemen en ergernis te voorkomen. Uiteindelijk zal het voorkomen van storingen zich financieel terugbetalen.” Financiële risico’s Bij investeringen is altijd sprake van keuzes. In het geval van Bronovo zijn die vaak ingewikkeld, omdat het hier een ziekenhuis betreft waarbij sprake is van een midlife renovatie. Het vraagt een zorgvuldige afweging in hoeverre je investeert in nieuwe technologieën, terwijl die gecombineerd moeten worden met oude technologieën. Om het totaalplaatje betaalbaar te hou-

Met behulp van een 3D-programma konden alle betrokkenen ‘al wandelend’ over de afdeling per ruimte hun wensen kenbaar maken.

Hygiëne-zekerheid en kosten-efficiency

den, werden de contracten slim ingericht. Als voorbeeld: Bij het deelproject energievoorziening werd een besparing van bijna 50 procent op de investeringskosten behaald door een deel van de financiering van CAPEX over te hevelen naar OPEX. “Het doel is verder na alle renovaties een ziekenhuisresultaat te hebben dat voldoet aan de benchmark van een nieuw ziekenhuis. Het betekent dat we nu onderdelen hebben vervangen voor producten met de kwaliteit die we in de toekomst nodig hebben”,zegt Schumacher, die als voorbeeld de investering in een warmtepomp noemt. “Bij iedere investering hebben we gekeken naar het grotere geheel. Die investering in deze warmtepomp was niet direct noodzakelijk voor dit deel van de nieuwbouw en renovatie en er is sprake van een iets langere terugverdientijd. Toch is hiervoor gekozen, omdat dit het ziekenhuis op termijn een besparing oplevert. Daarnaast is gekeken naar de CO2-reductie die op termijn een verplichting wordt voor het ziekenhuis.” Kinderschoenen De werkwijze zoals Royal HaskoningDHV met Bronovo heeft toegepast staat nog in de kinderschoenen, maar Schumacher en Koppenaal zijn enthousiast en als het aan hen ligt, wordt het ook bij volgende projecten opgepakt. ”We beschouwen deze aanpak als een pilot, zowel voor ons als voor Bronovo. In de voorbereiding kost het wat meer energie van ons en van Bronovo. In de bouwfase win je echter tijd terug en het project wint aan kwaliteit. En het is al helemaal interessant als je bedenkt dat er in de operationele fase veel minder problemen ontstaan, omdat iedereen vanuit zijn expertise heeft mee kunnen denken en dus sprake is van maximaal draagvlak.” <

Nu tot € 1250,extra korting!*

Nu een individuele aanbieding voor wasserijapparatuur aanvragen en profiteren van de extra jubileumkorting

Info: (0347) - 37 78 84 www.miele-professional.nl/jubileum *Actie loopt van 1 juni tot en met 31 december 2014.

FMT Gezondheidszorg

17

huisvesting

Egbert Gritter, bestuursvoorzitter RIBW Groep Overijssel. 18

FMT Gezondheidszorg

Egbert Gritter, bestuursvoorzitter RIBW Groep Overijssel:

Zoeken naar balans in woningaanbod voor kwetsbare mensen Het ene ministerie zet in op extramuralisering van cliënten in de langdurige zorg, een ander bezuinigt op woningcorporaties. Aanbieders van zorg voor kwetsbare mensen komen dan klem te zitten. Zij hebben woningcorporaties én gemeenten nodig om samen tot nieuwe oplossingen te komen.

Door: Frank van Wijck

E

gbert Gritter, bestuursvoorzitter van de RIBW Groep Overijssel, heeft een heldere visie op huisvesting voor cliënten: ‘Wij regelen verblijfsfuncties voor hen die dat nodig hebben. Maar we zijn niet van de stenen, dat doen de woningcorporaties. We hebben slechts een paar panden in eigendom – twee voor bewoning en een voor dagbesteding – maar verder niet. Ik ben blij dat we investeren in vastgoed nooit tot onderdeel van ons beleid hebben gemaakt. Vastgoed leek ooit een aantrekkelijke portefeuille. Ik ken echter collega’s die zich hiermee op flinke schaal hebben beziggehouden en die hier nu heel erg de gevolgen van ondervinden.’ Betaalbaarheid Toch is er wel een spanningsveld, erkent Gritter. Want “dat doen de woningcorporaties” is makkelijk gezegd, maar daarom nog niet per se waar. ‘Wat wij willen, zegt hij, ‘is onze cliënten een eigen woonruimte geven met een aparte woonkamer, slaapkamer, douche en keuken. Bij de scheiding van wonen en zorg zagen we al dat dit de kwestie van betaalbaarheid aan de orde stelde. De huurprijzen moeten voor onze cliënten wel op te brengen zijn. Maar als we de huisvesting willen aanbieden voor de bewoners zoals wij die voor ogen hebben – met een aparte kamer, slaapka-

mer, douche en keuken dus – dan hebben we het bij de woningcorporaties in ons werkgebied over zeshonderd euro per maand. Die woonruimten zijn voor onze bewoners dan weliswaar geschikt, maar ze zijn niet betaalbaar. Een Wajonguitkering is echt een minimum.’ Het probleem wordt groter nu de gevolgen van de transitie in de langdurige zorg zichtbaar beginnen te worden.’Je ziet twee tegenstrijdige bewegingen’, zegt Gritter. ‘Aan de ene kant heb je staatssecretaris van Rijn van VWS die inzet op extramuralisering en aan de andere kant heb je minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst, die zo bezuinigt bij de woningcorporaties dat zij niet meer bouwen. Het gevolg hiervan voor ons is dat onze cliënten niet meer kunnen uitstromen omdat ze nergens naartoe kunnen. Dat gaan wij niet oplossen door zelf dan maar nieuwbouw te plegen, want dan lossen wij het probleem op voor een ander. Wij willen is samen met de woningcorporaties, gemeenten en andere zorgaanbieders kijken naar mogelijkheden.’ Deeloplossing Bij één aanbieder van verzorgingshuiszorg in de regio had RIBW geluk. Daar ontstond door de extramuralisatie leegstand en RIBW kom hierFMT Gezondheidszorg

19

huisvesting

“Ik ben blij dat we investeren in vastgoed nooit tot onderdeel van ons beleid hebben gemaakt.” door een vleugel innemen voor beschermd wonen van een deel van haar cliënten. ‘Het voordeel van deze aanpak is dat die aanbieder en wij de begeleiding en verzorging met elkaar kunnen delen’, zegt Gritter. ‘Het nadeel is dat de woningen slechts in minimale zin voldoen, er is geen splitsing van woon- en slaapkamer. Bovendien is het slechts een deeloplossing. Beschermd wonen aanbieden betekent dat je ook groepselementen aanbiedt zoals samen koken, eten en leren hoe je met geld moet omgaan. Het uiteindelijke doel is dat de cliënt uitstroomt naar een meer zelfstandige vorm van wonen. Maar die doorstroming is niet mogelijk omat er, zoals ik al zei, niet gebouwd wordt. Dus hebben we én de woningcorporaties nodig én de gemeenten, omdat de gemeenten met de woningcorporaties afspraken maken waarin het ontwikkelen van huisvesting een onderdeel kan zijn.’ In die zin kan de Wmo een voordeel zijn, stelt Gritter, omdat die leidt tot een veel meer directe sturing door de gemeenten. ‘Het is echter nog te vroeg om te zeggen of dit zal gaan werken’, zegt hij. ‘We zetten het al wel op de agenda, maar dat vertaalt zich nog niet direct in beleid, laat staan in concrete stappen. Dat zal in 2015 pas gaan gebeuren, de gemeenten en woningcorporaties hebben de plannen voor de toekomst op dit moment nog onvoldoende scherp’

“Je moet oog blijven houden voor de meest kwetsbare mensen.” 20

FMT Gezondheidszorg

Oog houden voor de meest kwetsbaren De oplossing die nu met dat verzorgingshuis is gecreëerd, werkt wel, stelt Gritter, maar kan niet ongelimiteerd worden toegepast. ‘Mensen met verschillende achtergronden bij elkaar zetten betekent niet per se dat ook acceptatie ontstaat tussen die groepen onderling’, zegt hij. ‘Ik weet dat de Wmo er is voor kwetsbare mensen en niet voor doelgroepen, maar ouderen en mensen met een psychiatrisch ziektebeeld met elkaar combineren in één setting loopt niet per definitie goed. Er zijn en blijven psychiatrische patiënten die speciale aandacht nodig hebben. Hierover heb ik dan ook gesproken met de gemeente, met als boodschap: creëer niet het dogma dat je het niet meer over doelgroepen mag hebben. Juist de psychiatrische patiënten zijn niet zo sterk in beeld. De lokale politiek heeft er een rol in om wel oog voor hen te hebben, maar dat is nog niet heel erg het geval.’ Toch kan het wel, mensen vanuit verschillende doelgroepen bij elkaar zetten. De nieuwbouwlocatie Schuilenburg in Raalte, waar dementerende ouderen en jongeren met gedragsstoornissen in één pand wonen, bewijst het. Gritter kent dit initiatief. ‘Het is kleinschalig’, zegt hij, ‘dat is wel een voorwaarde. Hoe massaler het is, hoe meer belastend het voor de bewoners en de wijk wordt. Doelgroepen bij elkaar brengen vraagt ook om het creëren van neutrale plekken. Het feit dat we mensen met psychiatrische problemen nu toch onderbrengen in de een vleugel van een verzorgingshuis, bewijst dat dit niet altijd eenvoudig te realiseren is. We doen dit bij gebrek aan beter. Neutrale plekken creëren is eenvoudiger te realiseren in dienstencentra voor dagbesteding. Het is goed dat we in die dagbesteding geen afzonderlijk aanbod meer ontwikkelen voor iedere doelgroep, maar het mengen van de doelgroepen vergt wel beleid want het is niet eindig. Mensen met een gedragsstoornis zijn niet per se op hun plaats in

een meer open centrum. Je moet dus oog blijven houden voor de meest kwetsbare mensen.’ Mismatch Zoals Gritter in het gesprek al aangaf, ziet hij in de decentralisatie van zorg- en welzijnstaken naar de gemeenten een potentiële oplossing voor de nu bestaande situatie. ‘De gemeenten krijgen hiermee immers ook een directe verantwoordelijkheid om te zorgen voor doorstroommogelijkheden voor onze cliënten, ze kunnen de woningcorporaties dus hierop aanspreken’, verduidelijkt hij. ‘Een gemeente kan bijvoorbeeld in grondposities uitzonderingen gaan maken in de tarieven, zodat op die grond goedkoper kan worden gebouwd als het voor aangewezen doelgroepen is. We moeten hierover lokaal in gesprek met elkaar, maar ik denk dat dit ook landelijk nog een keer op de agenda moet komen. Er zit op dit punt echt een mismatch in het regeerakkoord. De zaken zijn niet op elkaar afgestemd en ik zie dit de komende jaren ook niet gebeuren, want de ministeries van VWS en van Wonen en Rijksdienst hebben ieder hun eigen agenda’s. Ik ga ervan uit dat we vier of vijf jaar verder zijn voordat een nieuwe balans begint te ontstaan. En het risico dat de meest kwetsbare mensen tot die tijd in de problemen komen, is beslist reëel. Het kan betekenen dat mensen met psychiatrische problemen minder snel in beeld komen, waardoor hun problemen ernstiger worden en de overlast die zij veroorzaken dus ook. De sociale wijkteams moeten hiervoor een oplossing gaan bieden, maar die moeten nog op stoom komen.’ In de tussentijd toch maar zelf gaan bouwen dus? ‘Nee’, zegt Gritter onomwonden. ‘Het kán een conclusie zijn als blijkt dat we er op een andere manier niet uitkomen, maar niet nu al. De dynamiek die nu ontstaat, moet zijn tijd hebben om zijn werk te doen. We zijn financieel gezond hoor, dat is het probleem niet. Maar zoals ik al zei: dan lossen wij het probleem alleen op. We moeten dit samen doen met de gemeenten en de woningcorporaties.’ <

BU

MAN

www.bussman.nl

Specialist in flexibele huisvesting voor de gezondheidszorg adv FMT Gezondheidszorg.indd 1

03-01-14 12:47

Advies, productie en installatie van: - Operatiekamer wandsystemen (met of zonder geïntegreerde loodinlage)

- Hermetisch sluitende schuifdeuren - Flush verlijmde (lood) vensters - Doorgeefkasten (met of zonder geïntegreerde loodinlage)

Belleweg 9 | 5711 DH Someren | The Netherlands | T: +31 493 473637 | www.ropasystems.nl

FMT Gezondheidszorg

21

steriliseren

Innovatieve CSA Meander MC draagt bij aan veilige patiëntenzorg Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort opende december 2013 de deuren. Tegelijkertijd nam het ziekenhuis elf OK’s in gebruik. De Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) bevindt zich boven de OK’s. Op die manier worden de lijnen letterlijk en figuurlijk kort gehouden.

E

en grondige voorbereiding van een complex proces leverde een state of the art CSA op. Daarmee is Meander klaar voor de toekomst. Op de CSA van het Meander MC passeren jaarlijks 40.000 ste’s (1 ste = 2 instrumentennetten). Gerbrand Boelens is Ter Zake Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen (DSMH) in het Meander MC. Al met al terugrekenend schat hij dat hij acht jaar bezig is geweest om ‘zijn’ CSA vorm te geven en daaraan voorafgaand op de juiste plek in het ziekenhuis te krijgen. “Maar we hadden één geluk. In de Raad van Bestuur was men het er over eens dat de CSA intern moest blijven. Zodra je de CSA extern positioneert, ben je niet meer in staat om maatwerk te leveren. Daarnaast verlies je de zeggenschap over het proces en word je afhankelijk van derden. Bovendien is intern op termijn goedkoper. Binnen het ziekenhuis waren we het daar snel over eens.” Uitgangspunten Na plaatsbepaling en een inventarisatie van de werkprocessen en de daarbij bijbehorende apparatuur, kwam de keuze voor de leverancier aan bod. “Uitgangspunten daarbij waren onder andere: - betrouwbaarheid; - een leverancier die het totale pakket kon leveren; - een goede aftersales en - een leverancier die bereid was om mee te denken, maar ook innovatief durfde te zijn.

Tekst en fotografie: Gerrit Tenkink 22

FMT Gezondheidszorg

Verder hebben we gekeken naar de total cost of ownership, inclusief de jaarlijkse exploitatiekosten. Uiteraard moest de apparatuur en de service van de leverancier voldoen aan de PvE van het ziekenhuis.” Omdat Meander MC geen academisch ziekenhuis is, hoefde er niet Europees aanbesteed te worden, hetgeen het proces aanzienlijk versnelde. “Uiteindelijk bleven er drie leveranciers over die konden voldoen aan de eisen, aan de wet- en regelgeving en die in staat waren om een verantwoord medisch pro-

Eén systeem. Eén partner. Totaal leverancier voor de CSA.  Efficiënt. Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde  Minder kosten. Lage total cost of ownership  Innovatief. Miele leverde zes desinfectoren.

duct af te leveren. Daarbij speelde de total cost of ownership een belangrijke rol. Met de keuze voor Miele ben je uiteindelijk na tien jaar goedkoper uit, zo bleek uit de berekeningen. We hebben dus niet alleen naar het moment van investeren gekeken.”

Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en kritisch instrumentarium  Meer service. Uitgebreide dienstverlening van de hoogste Miele kwaliteit

Opmerkelijke keuze De keuze viel op dus Miele Professional. Een opmerkelijke keuze, omdat deze leverancier op dat moment nog niet eerder een complete CSA in een nieuw ziekenhuis had ingericht. Bovendien was de ervaring met Miele Professional beperkt. “Binnen het Meander hadden we ervaring met één instrumentenwasmachine van Miele, die een jaar eerder was aangeschaft. Maar de instructie bij deze machine en de begeleiding van het uitvoerend personeel werd goed opgepakt door de mensen van Miele”, zegt Boelens, die een misschien nog wel belangrijk punt aantipt. “Miele had een vakinhoudelijke heel goede presentatie. Men had bij de eerste presentatie al een compleet plan uitgewerkt, dat in grote lijnen overeen kwam met onze ideeën. De opstelling en de logistiek was goed doordacht en de technische mensen van Miele waren in staat om onze vragen te beantwoorden. Daarnaast waren we op zoek naar een totaalleverancier”, zegt Boelens die vertelt dat de keuze ook met deze positieve punten nog steeds niet voor de hand lag. “Uiteindelijk bleken de afspraken over de aftersales service en begeleiding doorslaggevend. Voorheen kwam bijna al onze apparatuur van een andere leverancier, maar de laatste jaren hadden we minder goede ervaringen met deze service. Je kunt wel goede apparatuur leveren, maar als er een storing optreedt, dan wil je wel graag dat die snel en adequaat wordt verholpen.” De tien inpaktafels zijn in hoogte verstelbaar.

Reinigen/Desinfecteren Steriliseren Documenteren Garanderen Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

FMT Gezondheidszorg

23

steriliseren

‘Zodra je de CSA extern positioneert, ben je niet meer in staat maatwerk te leveren’ Gebruikersmotivatie De CSA van het Meander beslaat zo’n 1.000 vierkante meter. En het ligt voor de hand om te denken dat je voor het bouwen van een nieuwe CSA een voorbeeld van een ander ziekenhuis kunt kopiëren. Toch is dat niet het geval. Boelens: “Uiteraard heeft ieder ziekenhuis een eigen logistiek systeem. Hoe is de OK gepositioneerd ten opzichte van de CSA. Daarnaast heeft ieder ziekenhuis zijn specialismen. Hier in het Meander opereren we onder andere met Da Vinci-robots. Het reinigen van de bijbehorende apparatuur vraagt om specialistische apparatuur.” Een ander punt van belang bij het inrichten van een CSA zijn de wensen van de gebruikers. Immers zij zijn degenen die dagelijks in de ruimte moeten

werken. Zoals altijd bij grote aankopen ontstaat er een spanningsveld tussen gebruikers en inkoop. Bij het Meander was dat niet anders. Gebruikers, CSA medewerkers, Hoofd CSA, Karel van de Hoef en Boelens hebben invloed gehad op de uiteindelijke keuze. Men wist de RvB te overtuigen dat draagkracht bij de medewerkers essentieel is voor het goed functioneren van de CSA. “Werkt het personeel niet met de goede apparatuur, dan gaat dat ten koste van motivatie en dus ten koste van de kwaliteit. Nu we een jaar op weg zijn kunnen we zeggen dat alles naar behoren draait. Naast de juiste apparatuur komt dat ook op het conto van het personeel.” FAT Gemotiveerd personeel, een meedenkende leverancier, maar daarmee ben je er nog niet. Immers hoe weet je of de ziekenhuisspecifieke instrumenten ook daadwerkelijk schoon en 100 procent steriel de CSA verlaten? Het antwoord op die vraag werd gegeven via de zogenaamde FAT (Fabriek Acceptatie Test) bij de Miele Professional- fabrieken in Oostenrijk. Daarvoor werden medische instrumenten en sterilisatiecontainers naar Oostenrijk gestuurd om te kijken of de sterilisatieprocessen konden voldoen aan het PvE van het Meander MC. “Ieder ziekenhuis heeft zijn eigen instrumenten. Het is dus niet vanzelfsprekend dat het instrumentarium dat wij gebruiken ook goed gereinigd en gesteriliseerd kan worden door de Miele-apparatuur. Het was voor ons belangrijk om te weten hoe de kunststof deksels van de sterilisatiecontainers zich houden tijdens het reinigings-, desinfectie-, sterilisatie- en droogproces. Deze containers bevatten een kunststof Prime-Line

Gereinigd instrumentarium aan de schone ontlaadzijde van de desinfectoren.

24

FMT Gezondheidszorg

‘Goede apparatuur bevordert de werkmotivatie en verbetert de geleverde kwaliteit’

De CSA beslaat ca 1.000 vierkante meter.

Ontwerp van de CSA Meander MC.

deksel. Een innovatief systeem met veel productvoordelen, maar met uitdagende eigenschappen in het sterilisatieproces. Hoe houdt het kunststof zich op het moment dat de temperatuur oploopt tot 134 graden Celsius? En zijn de sterilisatoren wel in staat om de instrumenten echt 100 procent droog af te leveren? Uiteindelijk leverden de testen bevredigende resultaten en kon het licht op groen.”

Een jaar later Op dit moment draait de CSA bijna een jaar. Boelens en Van de Hoef zijn tevreden. “We hebben wat kinderziektes gehad, maar de aftersales service werkt zoals afgesproken. Bovendien hadden die problemen niet met de apparatuur te maken, maar veelal met logistiek en de infrastructuur van het ziekenhuis, de aan- en afvoer van water en stoom bijvoorbeeld. Achteraf kan ik zeggen dat ik het hele proces de volgende keer in grote lijnen weer opnieuw op deze manier zou doen. Het is ontzettend belangrijk geweest dat wij vanaf het begin bij het bouwoverleg zijn geweest. Vanaf de eerste plannen zaten we aan tafel. Doe je dat niet, dan heb je geen mogelijkheid om mee te praten en bij dit soort grote en gecompliceerde bouwactiviteiten zijn beslissingen achteraf heel moeilijk terug te draaien.” <

Gerbrand Boelens en twee van zijn medewerkers.

Wat leverde Miele Professional? • Vier PS5662v sterilisatoren inclusief automatische ontlaadunits; • Twee retoursluizen; • Tien inpaktafels; • Zes PG8528 thermodesinfectoren; • Een PG8822 wagenwasinstallatie; • Rvs-omkleding ten behoeve van de waterstofperoxideplasmasterilisator; • Instrumenten en inzetretoursysteem; • Belaad- en ontlaadtafels; • Drie spoelmeubels met installatiewand

FMT Gezondheidszorg

25

communicatietechnologie

Smarter phone voor de zorg Begin volgend jaar brengt Ascom een nieuwe smartphone op de markt: de Myco. Deze is ontwikkeld in samenwerking met het veld en moet verpleegkundigen helpen hun werk een stuk efficiënter te doen

M

yco is de afkorting van My companion en dat geeft gelijk al aan hoe de smartphone bedoeld is: als maatje van de verpleging. Geen overbodige luxe, zo blijkt uit onderzoek van Ascom naar de tijdsindeling van verplegend personeel dat werd verricht in een aantal ziekenhuizen in zes verschillende landen: - 32% van de tijd wordt besteed aan informatievergaring, - 9% aan telefoontjes, - 19% aan vervoer, - 17% aan administratieve taken en - 23% aan contact met patiënten. “Verpleegkundigen zijn dus minder dan een kwart van hun tijd aan het bed te vinden. Als je meeloopt met een dienst, wat onze onderzoekers hebben gedaan, ontdek je ook waarom. De verpleging loopt veel omdat informatie nooit op de plek is waar zij die nodig hebben. Bovendien worden ze continu gestoord door allerlei alarmen die afgaan. Daardoor is hun werkwijze heel inefficiënt”, stelt Mario de Lijster, product markt manager Communicatie & Health bij Ascom. “Het triggerde ons om op zoek te gaan naar een oplossing, waarbij de verpleging de benodigde informatie altijd bij de hand heeft.”

Door: Wilma Schreiber 26

FMT Gezondheidszorg

Dit ei van Columbus is er inmiddels: de Myco, een smartphone speciaal ontwikkeld voor de zorg. Want de smartphones voor consumenten bleken om diverse redenen minder geschikt voor gebruik in een ziekenhuis. “Allereerst omdat ze doorgaans na een paar jaar kapot gaan en de batterij te kort meegaat voor een dienst van 6 tot 8 uur. En bij het gebruik van privé smartphones zijn de gegevens van patiënten en hun privacy moeilijk te beschermen. Verder is de vereiste hygiëne een punt

omdat gewone smartphones niet tegen desinfecterende middelen kunnen”, verklaart Marja Nieboer, manager marketing communicatie Benelux bij Ascom. Een ander belangrijk bezwaar is dat een standaard smartphone alarmen onderdrukt als de verpleegkundige op dat moment aan het bellen is. “Daarom maakt de Myco onderscheid tussen essentiële en minder belangrijke apps. Een alarm komt er dus altijd door, het gesprek wordt geparkeerd. De verpleging kan vervolgens het alarm accepteren of delegeren aan een collega”, aldus De Lijster. Alarmmoeheid De dagelijkse praktijk van de verpleging vormde het uitgangspunt bij het ontwikkelen van de Altijd overzicht over de eigen patiënten dankzij kamer- en bednummer, alarmtype en urgentie.

Met één swipe is contact te leggen met collega’s.

Trots op de Myco.

Myco. Daarbij werd ook aandacht besteed aan het verschijnsel van alarmmoeheid: door een overdaad aan piepjes gedurende de dag hoort het verplegend personeel ze op een gegeven moment niet meer. De Lijster: “Alarmmoeheid of Alarm Hazard staat al jaren in de top 10 van technische problemen in de zorg van het Amerikaanse ECRI Institute, de laatste drie jaar zelfs op nummer 1. Onderzoek laat zien dat het op een IC-afdeling in een groot Amerikaans ziekenhuis gaat om zo’n 770 alarmen per bed per dag. En die alarmen mogen niet worden afgezet. Dus moet je ervoor zorgen dat ze bij de juiste verpleegkundige terechtkomen.” Om orde te scheppen in het woud aan alarmen, worden deze eerst geanalyseerd. Naar type probleem en naar prioriteit. “Dat betekent dat het totaal aantal alarmen zo afneemt dat de verpleging het niet langer als ‘gewoon’ ervaart en ze dus weer opmerkt. Ook het feit dat een verpleegkundige alleen de alarmen doorkrijgt van patiënten waar hij/zij verantwoordelijk voor is, draagt hier aan bij.” Op het scherm van de Myco ziet de verpleging een overzicht van de eigen patiënten, voorzien van kamer- en bednummer. Openstaande

alarmen zijn voorzien van een kleurcode - groen, oranje of rood in oplopende mate van urgentie. Ziekenhuizen kunnen zelf per afdeling alarmen definiëren en ook het rooster van de verpleging eraan toevoegen. Myco bepaalt dan automatisch wie welk alarm ontvangt.

Kijken ‘zonder handen’: het topdisplay.

Extra display Handig extraatje is het topdisplay, waarmee de verpleging in één oogopslag type alarm, kameren bednummer kan zien. Nieboer: “Je hoeft de smartphone dus niet eerst uit je borstzak te halen, prettig als je net met gedesinfecteerde handen met een patiënt bezig bent. Je stelt de urgentie vast en beslist of je smartphone opneemt. Zo niet, dan wordt het alarm doorgezet naar een collega, net zo lang tot iemand de oproep accepteert.” In geval de hartmonitor afgaat, toont Myco op het scherm ook de laatste 10 seconden van de geschiedenis. “Dan weet je of je moet gaan rennen en een hulpteam inroepen of dat je rustig erheen kunt lopen.” Praktische voordelen Naast de classificering en prioritering van alarmen, heeft de Myco meer praktische voordelen. Ook deze zijn gebaseerd op wensen van verpleegkundigen en observaties tijdens hun werkzaamheden. Doel: het optimaliseren van de klinische werkstromen. Zo zit er een messagingfunctie op zodat de verpleging met één swipe kan chatten met collega’s zonder dat ze naar hen toe hoeven lopen. “We

hebben in feite WhatsApp naar een professionele omgeving gebracht, waar hygiëne en beveiliging geborgd zijn. Want personeel logt in met een eigen profiel en zodra de smartphone op de lader wordt gezet, wordt deze afgeschakeld. De gegevens blijven dus in het ziekenhuis”, zegt De Lijster. Bestaande Android apps van het ziekenhuis, voor bijvoorbeeld early warning, gegevensverzameling of check op protocollen, zijn eenvoudig te integreren en met één swipe zichtbaar te maken. Naadloze wifi roaming garandeert een soepele overdracht tussen toegangspunten tijdens gesprekken. De Myco heeft een 3,5 inch scherm (“afgestemd op de gemiddelde grootte van de hand van een verpleegkundige, opdat deze het toestel met één hand kan bedienen”) en is voorzien van een clip die de smartphone stevig bevestigt op een laagje dunne stof van de borstzak van het uniform. “Verder zit er een barcodescanner op, waarmee de verpleegkundige patiënt en medicatie kan scannen en zeker weet dat hij/zij de patiënt de juiste medicijnen geeft”, vertelt Nieboer. De Myco is berekend op een ‘tough environment’: nat worden, laten vallen of zelfs mee gooien, het kan allemaal. De uitrol is aanstaande. “Dit najaar vinden in een aantal ziekenhuizen pilots plaats om te kijken of het hun de voordelen oplevert die ze ervan verwachten. En per 1 april volgend jaar is de Myco leverbaar.” Afgaand op de functionaliteiten, kon deze verpleegmaat wel eens veel vrienden gaan maken. < FMT Gezondheidszorg

27

informatievoorziening

Samen eigenaar Om tot een duurzaam informatiestelsel in de zorg komen, heeft het ministerie van VWS een Informatieberaad in het leven geroepen. Een zorgbreed, bestuurlijk overleg met partijen uit het veld. Doel is regie op de samenhang tussen alle ‘losse’ ontwikkelingen te voeren en belemmeringen uit de weg te nemen. Het eerste beraad vond op 13 oktober jl. plaats.

Door: Betty Rombout 28

FMT Gezondheidszorg

E

Evert Sanders: ‘Het komen tot een duurzaam informatiestelsel in de zorg, lijkt simpel. Toch krijgen we het niet echt van de grond. Hadden we jaren geleden de RegieRaad van Nictiz, nu kennen we het Informatieberaad. Wat is anders?

Herko Coomans: ‘In het PrIO-project concludeerden we, dat er ontzettend veel gebeurd is op het gebied van informatievoorziening in de zorg. Maar sturing op samenhang ontbrak. Reden? Niemand was eigenaar van het probleem. Dat wilden we veranderen. Destijds legde de Regieraad van Nictiz aanbevelingen neer bij de minister. Dat was het. Maar is het aan de minister om bijvoorbeeld sturing te geven aan uitwisseling tussen de eerste en tweede lijn? De minister heeft stelselverantwoordelijkheid, maar kan niet alleen eigenaar zijn. Besloten is, tot de oprichting van

Herko Coomans.

Evert Sanders.

vert Sanders, gebruikersvoorzitter IHE Nederland, praat met Herko Coomans, projectleider van het Regiebureau Informatievoorziening Zorg i.o. van het ministerie van VWS, het vroegere Programma Informatiehuishouding op Orde (PrIO).

een zorgbreed eigenaarschap: het Informatieberaad. De insteek is dus anders.’ ‘Anders is ook, dat we proberen er geen ICT-project van te maken. Kijken naar het ontwerp en vervolgens vertalen naar standaarden? Nee. We hebben al ICT-projecten genoeg. Wat we wel doen, is het organiseren van een beweging. Een beweging die niet al een volledig uitgewerkte meerjarenagenda heeft, maar wel weet wat de gemeenschappelijke doelen zijn. Welk project we ook doen, alles toetsen we aan die doelen.’

De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten Nu

€ 500,-

‘Ook het momentum is anders. We kennen trajecten als registratie aan de bron. IHE is enorm goed bezig. De eHealth-ontwikkelingen gaan razend snel. We hebben steeds meer persoonlijke gezondheidsdossiers op onze devices. Discussie voeren over nut en noodzaak, is veel minder nodig. Er zijn ongelooflijk veel goede ontwikkelingen. Echter, nu is het moment om de hoofdvraag te stellen: hoe gaan we dit alles aan elkaar vast knopen? Dát gaan we in het Informatieberaad bespreken. Met z’n allen. De aanpak is open. Samen zijn we eigenaar van een probleem. Daar zullen we elkaar op aanspreken.’

inruilpre

mie*

Evert Sanders: ‘Dus, omdat we het samen doen, heeft het meerwaarde. Eigenlijk kun je het vergelijken met social media.’ C

Herko Coomans: ‘Inderdaad. Het Informatieberaad maakt die gezamenlijke verantwoordelijkheid expliciet en zo manifest mogelijk. Het mooie is, we krijgen meer medewerking en betrokkenheid dan verwacht. Het nut van het Informatieberaad is op de eerste bijeenkomst van 13 oktober jl, niet ter discussie gesteld. Dat zegt wel wat. Ook dat partijen zelf hebben aangegeven dat de prioriteit ligt bij patiëntinformatie. Dat hebben we ze niet ingefluisterd. Partijen stellen daarnaast, dat ze al hun voorstellen en prioriteiten gaan toetsen. Draagt het bij aan de informatiepositie van de patiënt? Kortom, het momentum is er, dat informatievoorziening een bindend onderwerp is. Niet vanwege de techniek, maar vanwege het feit dat we allemaal met informatie bezig zijn.’

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Evert Sanders: ‘Ik deel de mening, dat het momentum er is. Iedereen, elke regio, denkt en weet dat het nu beter en anders kan.’ Herko Coomans: ‘En dat kan, omdat we met het Informatieberaad proberen te voorzien in de vraag naar regie in een open omgeving. Binnen het beraad kennen we een binnenring met 19 deelnemers. De buitenring bestaat letterlijk uit stoelen om de binnenring heen. Partijen die niet structureel aan tafel zitten, kunnen vanaf daar volgen wat er besproken wordt. Indien gewenst, geven we deze partijen de mogelijkheid hun zegje te doen over bepaalde onderwerpen.’ Evert Sanders: ‘Maar wat ik me af vraag, hoe krijgen we in de praktijk bestuurders van bijvoorbeeld ziekenhuizen zo ver? Ziekenhuizen kennen vele projecten. Een goede regie vereenvoudigt die projecten. Maar wie durft de prioriteiten te veranderen, in de zin van een samenhangend stelsel? Wat is de juiste toon voor bestuurders? We moeten wel heel veel geduld hebben.’ Herko Coomans: ‘Geduld moeten we zeker hebben, maar tegelijkertijd zie ik, dat het ook snel kan gaan. Wat ik eerder al zei, informatievoorziening in de zorg is geen ICT-probleem. Dat moet duidelijk zijn. Daarom proberen

Alleen bij Miele

Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem! • Kortste programmaduur 5 minuten • beladingsniveau‘s • Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm • Reiniging conform HACCP DIN 10512 Info: (0347) 37 88 84 www.miele-professional.nl www.mijnvaatwasserkiezen.nl * inruilpremie geldig van 15 oktober tot en met 31 december 2014

FMT Gezondheidszorg

29

informatievoorziening

bleem kan niet op het niveau opgelost worden, waarop het gecreëerd is. Daarvoor is een andere blik nodig met een ander perspectief op het probleem. Wat zorgt voor een breder kader, waarbinnen mogelijkheden ontstaan om het probleem op te lossen.’ ‘Kijkende naar de informatievoorziening in de zorg: we hebben allemaal hetzelfde probleem. Maar met z’n allen zorgen we er nu voor dat de complexiteit kleiner in plaats van groter wordt. Dan maken we stappen. Niet alleen in andere perspectieven, ook in de andere lagen. Soms los je iets technisch op, soms in processen en een andere keer met wetgeving.’ Meerlagenmodel.

we die informatievoorziening ook te beschrijven in termen van kwaliteit van zorg, doelmatigheid en transparantie.’ Evert Sanders: ‘Daar is inderdaad behoefte aan. Onderwerpen die bestuurders in beweging brengen. Dat goede informatieuitwisseling belangrijk is, wordt altijd al bevestigd. Maar dat is onvoldoende. Het moet hoger op de prioriteitenlijst. Het is aan patiënten niet uit te leggen, dat informatie bij behandeling in meerdere ziekenhuizen niet gewoon overal beschikbaar is.’ Herko Coomans: ‘Het gaat om de taal waarin we met bestuurders praten. En dat we projecten telkens weer toetsen. Ik zei het al eerder. Draagt het project bij aan een betere zorg of is het een doel op zich?’ Evert Sanders: ‘En daar moeten we elkaar op aanspreken?’ Herko Coomans: ‘Dat zeggen de partijen zelf. De vrijblijvendheid moet er van af. Tijdens het eerste Informatieberaad is afgesproken dat elk van de leden zich zal houden aan de afspraken en elkaar erop zal aanspreken. Daar is nu geen wet voor nodig.’ Evert Sanders: ‘Ja, wetten zijn vaak eindstations.’ Herko Coomans: ‘Mensen komen in beweging, dat is het voornaamste. Elkaar aanspreken op ieders verantwoordelijkheid. Daarbij is het van belang om alle lagen met elkaar te verbinden. (Zie de figuur Meerlagenmodel). Evert Sanders: ‘In dat meerlagenmodel is het 30

FMT Gezondheidszorg

mijns inziens van belang dat we op de verschillende niveaus marketing bedrijven. Iedere laag vergt zijn eigen aanpak. Als IHE zien we, dat juist die marketing erg belangrijk is. Het meerlagenmodel is al langer bekend, maar het is niet vanzelfsprekend, dat er mee gewerkt wordt. We moeten iedereen bij de les houden. Tot nu toe heeft IHE zich met name op de technische laag gericht. Dat moet veranderen.’ Herko Coomans: ‘Maar let wel, het een sluit het ander niet uit. De lagen moeten elkaar versterken. Waar we volgens mij nu mee bezig zijn, is de bovenkant van het model meer in evenwicht te brengen met de andere lagen en de verbindingen explicieter te maken.’ Evert Sanders: ‘Het is een hele uitdaging. Maar ik geloof er in. Kijk ook naar de Zorgbazaars’ (Red: open platform waar de ontwikkeling van het zorgbrede informatiestelsel centraal staat, een initiatief van het Regiebureau Informatievoorziening). Herko Coomans: ‘Ze heten niet voor niets zo. De naam ‘zorgbazaar’ komt van de Amerikaanse programmeur en publicist Eric Raymond. In de jaren 90 van de vorige eeuw schreef hij een essay, genaamd: ‘De Kathedraal en de Bazaar’. Hierin beschrijft hij de gesloten software, zoals destijds voor Windows werd gebruikt, als een kathedraal: complex en imponerend. De open source wereld daarentegen werkt volgens Raymond als een bazaar. Je weet niet wat het gaat worden, maar wel dat je met ongeveer hetzelfde bezig bent, het samen doet. Een bazaar zorgt voor betere kwaliteit. Hoe meer mensen naar open source kijken, hoe meer fouten er worden opgespoord. En hoe, meer de complexiteit verkleind wordt. Een pro-

Evert Sanders: ‘Exact. Dat lagenmodel is ook op het komende IHE Nederland en HL7 Jaarcongres op 14 november aanstaande een rode draad.’ Herko Coomans: ‘Ik ben heel blij dat IHE en HL7 over dit model een Zorgbazaar hebben georganiseerd en dat het ook weer in het congres naar voren komt. Blij dat we dit model nu kunnen gebruiken als onderdeel van het toetsingsmodel, als hulpmiddel om het gesprek te voeren. Maar laten we wel uitkijken, dat dit model geen doel op zich wordt.’ <

Het Informatieberaad Het Informatieberaad wordt voorgezeten door de secretaris-generaal van VWS, Leon van Halder. Daarnaast hebben de directeuren-generaal langdurige zorg, curatieve zorg en volksgezondheid vanuit hun verantwoordelijkheid voor beleid en uitvoering zitting in het beraad. De directeur-generaal van het RIVM neemt deel namens alle uitvoeringsorganisaties van VWS. Vanuit het veld zijn de zorgverzekeraars (ZN), de patiëntenorganisaties (NPCF), de ziekenhuizen (NFU, NVZ), de medisch specialisten (OMS), de huisartsen (NHG, LHV), de eerste lijn (InEen), de farmacie (KNMP), de GGZ instellingen (GGZ NL), gehandicaptenzorg (VGN), zorginstellingen (Actiz) en gemeenten (VNG) vertegenwoordigd. Het volgende informatieberaad vind plaats in januari 2015.

HEALTHCARE SOLUTIONS

TRANSCHECk vALIdATIE SERvICE TRANSCHECk vALIdATIE SERvICE TransCheCk serviCe helpT De inTerne kwaliTeiTszorg in ziekenhuizen

Door de inzet van een TransCheck patroon analyseert en valideert TransCheck de kwaliteit van de medische transporten via pneumatische buissystemen door het meten van een brede reeks van fysische parameters binnen het systeem, zoals g-krachten,trillingen, temperatuur, snelheid en versnellingen. Deze gegevens kunnen worden gebruikt voor technische validatie, kwaliteitsverbetering en aanbevelingen.

www.swisslog.com

FMT Gezondheidszorg

31

medische gassen

Ziekenhuizen lopen risico’s met distributiesystemen medische gassen Als het gaat over distributiesystemen voor medische gassen is er in meerdere Nederlandse ziekenhuizen iets vreemds gaande.

O

p een OK of Intensive Care is alles tot in detail geregeld en vastgelegd in protocollen en afspraken. Dat geldt ook voor het gebruik van de medische gassen. Echter, zodra de leidingen achter de muren of in het plafond uit het zicht verdwijnen, worden ze vaak beschouwd als gebouwgebonden installaties en is er minder aandacht voor dat leidingwerk. Bij nieuwbouw van ziekenhuizen laat de opdrachtgever de werkzaamheden aan het gassendistributiesysteem nog uitvoeren door een ter zake kundig bedrijf. Meldingen van incidenten en calamiteiten hebben in het verleden tot strengere controles van de inspectie geleid, met als gevolg een zekere dwang. Ook de wetenschap dat gassen

niet ongevaarlijk zijn, heeft voor een grotere bewustwording binnen ziekenhuizen gezorgd. Dit om aan een bepaalde kwaliteit te voldoen met het oog op de veiligheid voor de patiënt, de omgeving en de eigen organisatie. Ziekenhuizen vragen dan ook steeds vaker of een installatie gecertificeerd kan worden. Risico’s “Maar dan hebben we het over nieuwbouw. Zodra de installatie is aangebracht en het vervolgens gaat over onderhoud, lijken de afspraken in sommige ziekenhuizen anders te worden. Er zijn voorbeelden dat een Technische Dienst op eigen initiatief werkzaamheden uitvoert aan het systeem. Soms wordt zelfs een externe aannemer

Op een OK of Intensive Care is het gebruik van medische gassen tot in detail geregeld en vastgelegd in protocollen en afspraken.

Door: Gerrit Tenkink 32

FMT Gezondheidszorg

De NEN-EN-ISO 7396-1 is op dit moment de meest actuele norm die van toepassing is op gassendistributiesystemen.

ingehuurd om het onderhoud te plegen”, zegt Theo Ypma, manager Workplace Infrastructure bij Dräger Medical Netherlands. “En daarmee nemen ziekenhuizen grote risico’s. Het heeft overigens vaak ook te maken met bezuinigingen. Om te bezuinigen kiezen ziekenhuizen er namelijk steeds vaker voor om het werk van de Technische Dienst uit te besteden. Maar is het bedrijf dat de werkzaamheden overneemt wel gecertificeerd om te werken aan deze leidingsystemen? Vaak wordt daar onvoldoende naar gekeken. Het ingehuurde bedrijf is blij met de klus en gaat geen slapende honden wakker maken. Maar op het moment dat er fouten worden gemaakt, heb je de poppen aan het dansen. Het gebeurt zelfs dat er bedrijven worden ingehuurd, zonder het ISO 9000- kwaliteitssysteem. Dat is vragen om problemen. Veel van het werk in het gasdistributiesysteem heeft te maken met leidingwerk. Dat legt men als snel in de werktuigbouwkundige hoek neer en daar wordt vaak te makkelijk over gedacht.” Normen Ypma is van mening dat de technologie in ziekenhuizen zo snel gaat dat men het amper bij kan benen. Van een één-op-één toediening vanaf een gasfles ging het begin jaren vijftig naar een transportsysteem, waarbij het gas vanuit een centrale bron via een leidingsysteem naar de patiënt werd Lang niet altijd zijn de externe bedrijven die onderhoudswerkzaamheden aan het gassendistributiesysteem uitvoeren daarvoor gecertificeerd.

getransporteerd. De toepassing van meerdere gassoorten waren aanleiding voor de ontwikkeling van gasspecifieke afnamepunten. In de moderne ziekenhuizen omvatten die systemen vaak vele kilometers leidingen, door het hele ziekenhuis heen. De huidige norm voor gassendistributiesystemen reflecteert de ontwikkelingen van begin jaren vijftig tot nu toe. Langzamerhand ontstond regelgeving, die vervolgens werd vertaald in normen. Zo is de NEN-EN-ISO 7396-1 op dit moment de meest actuele norm die van toepassing is. Dräger conformeert zich aan deze norm. “De norm wordt binnen Europa en ver daar buiten toegepast, maar navolging ervan kan per land verschillen. Ook in Nederland is deze norm actueel en in veel gevallen onderdeel van het contract tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Dat is maar goed ook, want als je een installatie bouwt en er doet zich ooit een probleem voor, dan vormt deze norm het enige toetsingskader waar de rechter op terug kan grijpen. Deze norm schept dus duidelijkheid over hoe een installatie moet zijn uitgevoerd. Echter in ons land zijn er maar een paar bedrijven met specifieke theoretische en praktische kennis van de materie die zich hebben toegelegd op het installeren en van medische gassendistributiesystemen. Van die gespecialiseerde bedrijven is Dräger als enige in staat om een systeem, van ontwikkeling en fabricage van componenten tot en met de volledige installatie, te certificeren.” Convenant In 1996 is bepaald dat medische gassen worden aangemerkt als geneesmiddel en als zodanig vallen onder de verantwoording van de ziekenhuisapotheker. “De ziekenhuisapotheker is daarmee eindverantwoordelijk voor de technische omgeving. Zijn focus en vaak ook interesse liggen echter vaak niet bij dit technisch deel. Hij is overgeleverd aan de informatie die de Technische Dienst hem verschaft. Als die Technische Dienst dan ook nog eens buiten het ziekenhuis is georganiseerd neemt het risico toe.” Uiteraard hebben ziekenhuizen afspraken gemaakt om de kwaliteit van de medische technologie te waarborgen. “Zo tekenden de Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en Revalidatie Nederland in 2011 een convenant ‘Veilige toepassingen van medische technologie in het ziekenhuis’ om de kwaliteitsborging van medische technologie vast te stellen. Het is een convenant, waarin onder andere beschreven staat dat je het onderhoud moet laten uitvoeren door gekwalificeerd personeel met

Dräger is gemachtigd om de jaarlijks verplichte keuringen aan de gasgerelateerde installaties uit te voeren.

de NEN-EN-ISO 7396-1 als Norm. Maar het is geen wettelijke verplichting. Op het moment dat er iets mis gaat, wordt natuurlijk de herleidbaarheid heel erg belangrijk. Wie heeft waar en wanneer een fout gemaakt? Lang niet altijd is de fout te herleiden of te achterhalen.” Gekwalificeerd bedrijf Ypma pleit er voor om dus niet alleen de aanleg, maar ook het onderhoud van gassendistributiesystemen te laten uitvoeren door gekwalificeerde bedrijven of een gekwalificeerde Technische Dienst. Zo´n bedrijf zou Dräger kunnen zijn. “Dräger is, zoals eerder aangegeven, specialist in medische gassen, vanaf de risicoanalyse tot en met het ontwerp en de aanleg. Maar daarnaast nemen wij ook service en onderhoud voor onze rekening. Wij hebben als enige distributeur in Nederland een gecertificeerd kwaliteitswaarborgsysteem om complete distributiesystemen te engineeren, samen te stellen met eigen producten en geheel te installeren en op te leveren volgens de voorgeschreven norm. Daarnaast zijn we gemachtigd om zelf de jaarlijks verplichte keuringen aan de gasgerelateerde installaties uit te voeren. We voeren het onderhoud, maar ook de jaarlijkse controles uitsluitend uit met eigen personeel. Een bewuste keuze, want zo staan we garant voor de kwaliteit. Al onze medewerkers hebben de daartoe verplichte opleidingen en diploma’s. Met de distributie van gassen zit je in een hoog risicogebied en dat moet je in handen geven van gecertificeerde bedrijven. Niet alleen bij nieuwbouw, maar ook als het onderhoud betreft.” <

FMT Gezondheidszorg

33

persoonsbeveiliging

Veiligheid in de zorg

Behoefte aan persoonsbeveiliging neemt toe De behoefte aan persoonsbeveiliging neemt toe. De veiligheid binnen zorginstellingen wordt steeds complexer. En in de gevallen dat er iets misgaat, is het risico op een claim voor schadevergoeding aanzienlijk.

Door: Ooperon 34

FMT Gezondheidszorg

O

m te beginnen zijn zorgcentra veelal open instellingen. Iedereen kan er in- en uitlopen. Daarnaast moet de zorg door bezuinigingen met zo weinig mogelijk mensen worden ingevuld. De communicatiesystemen van Ooperon spelen hierop in. Directeur Ronald van Loon vat het als volgt samen: “Besparingen mogen nooit ten koste gaan van de veiligheid. Een goede reden om te kijken naar slimme communicatieoplossingen.”

Ooperon produceert en levert systemen met een mix van communicatie en persoonsbeveiliging. Hiermee kunnen verzorgde en zorgverlener elkaar 24/7 snel en gemakkelijk bereiken. Zo blijven de risico’s binnen zorginstellingen tot een minimum beperkt. Van Loon: “Eigenlijk is het simpel: een goede persoonsbeveiliging begint met aandachtig luisteren. Daarom begint elk voorstel bij ons met een situatiescan. We vormen een volledig beeld van de organisatie, de wensen en de toekomstplannen. Hebben we de exacte behoefte in kaart gebracht, dan zorgen we dat onze systemen er naadloos op aansluiten.” Als elke seconde telt Veiligheid en zorg zijn nauw met elkaar verbonden. Iemand die zorg ontvangt, verwacht automatisch een solide, beschermde omgeving. Datzelfde geldt voor het zorgteam. En toch doen zich in zorginstellingen steeds vaker incidenten

Ronald van Loon.

voor die gepaard gaan met agressie en bedreigingen. Dat maakt het gevoel van veiligheid kwetsbaar. De oplossingen van Ooperon voorkomen of herstellen dit onbehaaglijke gevoel. “Tijdens calamiteiten waarbij elke seconde telt is een goed communicatiesysteem van groot belang. De verzorgde kan dan met een druk op de knop alarm slaan. Die wetenschap geeft een zeker gevoel.” Voor ieder formaat instelling De zorg staat niet stil. De ene keer kiest u voor

“Een goede persoonsbeveiliging begint met aandachtig luisteren.”

wat er mogelijk is? Op www.ooperon.nl komt u in vijf stappen bij het systeem dat bij u past. een grootschalig project, de andere keer voor een intieme woonoplossing. Daarom veren de technici van Ooperon mee met de grootte van het project. Zij hebben ervaring met het ontwikkelen van passende systemen voor diverse verzorgingshuizen, ziekenhuizen, wooncentra en verpleeghuizen door het hele land. Regelmatig fungeert Ooperon tijdens de ontwerpfase van zorginstellingen als sparringpartner op het gebied van communicatie en veiligheid. “Omdat we alle systemen in eigen huis ontwikkelen en produceren, weten we als geen ander wat er technisch mogelijk is. Alles in één systeem Een sluitend beveiligingssysteem vraagt meer dan persoonsalarmering. Daarom integreert Ooperon de systemen voor persoonsbeveiliging met de veiligheidsmaatregelen voor het gebouw: brandmelders, toegangscontrole en camerabewaking. Zo ontstaan volledige systemen die gemakkelijk te bedienen en te onderhouden zijn. Wilt u weten

Werkwijze Bij de optimalisering van de persoonsbeveiliging gaat Ooperon systematisch te werk: 1. Situatiescan De techneut van Ooperon komt bij u langs en verzamelt alle relevante informatie. 2. Maatwerkadvies U krijgt advies op maat, compleet met prijskaartje. 3. Implementatie De opbouw van het systeem gebeurt door technici van Ooperon. Dat werkt soepel: zij kennen de systemen door en door en vertrekken pas als u tevreden bent. 4. Oplevering & nazorg Ooperon traint één van de gebruikers tot opgeleid persoon. Zo hebt u altijd iemand binnen handbereik die het systeem kent en de vragen van andere gebruikers kan beantwoorden. 5. Service U hebt de keus uit verschillende langdurende service- en onderhoudscontracten en bepaalt zelf het Service Level Agreement. Bovendien staat de helpdesk dag en nacht paraat. Een greep uit de producten van Ooperon • PAL-systeem Dit meldsysteem heeft alles in huis: een lichtgewicht persoonsalarm, locatiebepaling en spreek-/luisterverbinding. De verzorgde kan met één druk op de knop aangeven dat hij assistentie nodig heeft. De ontvanger leest de exacte locatie van het alarm af en kan de zender direct toespreken. Het PAL-systeem kan gekoppeld worden aan andere beveiligingssystemen zoals toegangscontrole, cameratoezicht en brandmelding.

• Paging Met deze personenzoekinstallatie kunt u snel en betrouwbaar berichten verzenden naar een of meerdere personen. U hebt de keus uit een groot assortiment systemen in verschillende prijsklassen. U kiest zelf welke opties u belangrijk vindt, zoals spreek-/luisterverbinding, mobiele alarmering of locatiebepaling. • DECT Wilt u personen oproepen en direct met hen communiceren? Het Ooperon DECT-systeem - Digital Enhanced Cordless Telephone - is uitgegroeid tot de Europese standaard voor digitale draadloze telefonie. Dit solide systeem biedt bescherming tegen afluisteren en heeft een uitstekende spraakkwaliteit. • IP-camera Voor visuele bewaking levert Ooperon Internet Protocolcamera’s. Is de IP-camera bevestigd aan het plafond, dan heeft de gebruiker een betrouwbaar overzicht. Bovendien zijn de camera’s beveiligd tegen misbruik en manipulatie. <

Contactgegevens: Ooperon B.V. Mijkenbroek 25 4824 AA Breda Nederland T +31 76 57 230 30 F +31 76 57 230 39 E [email protected] W www.ooperon.nl

FMT Gezondheidszorg

35

najaarsstudiedag

NVTG Najaarsstudiedag 2014

Uitbesteden met behoud van verantwoordelijkheid De NVTG Najaarsstudiedag 2014 behandelde het thema “Uitbesteden met behoud van verantwoordelijkheid (en dus aansprakelijkheid)”. De organisatie was in handen van Kring Oost. De ochtend bestond uit een lezingenprogramma, ’s middags waren er workshops.

Door: Door: Wim van Gurp en Cor van Litsenburg 36

FMT Gezondheidszorg

V

oorzitter van de Najaarsstudiedag was Gert Ligtenberg, voorzitter van de organiserende kring. De deelnemers kregen veel en met name praktische informatie aangereikt, waardoor deze dag als waardevol werd ervaren. Rondom het thema werden naast de lezingen workshops georganiseerd die de aanwezigen tot nadenken stemden. Enkele programmaonderdelen belichten we hier nader. Verantwoordelijkheid versus aansprakelijkheid Yme Drost, registerexpert personenschade, ging in op de rol van een schade-expert. meestal bestaat die uit het verhalen van slachtofferschade tengevolge van een gebeurtenis waarvoor een derde civielrechtelijk aansprakelijk is. De taak van een schade-expert is dan het aansprakelijk stellen van de schadeveroorzaker, informatie inwinnen en adviezen geven, het berekenen van de schade en het afwikkelen ervan (al dan niet na gerechtelijke procedure). Als een situatie zeer ernstig is, doet hij ook aangifte bij het Openbaar Ministerie of legt de klacht neer bij de tuchtrechter, c.q. doet een melding bij toezichthouders (bijvoorbeeld bij IGZ, NVWA, Inspectie SZW). Civielrechtelijke aansprakelijkheid Over de civielrechtelijke aansprakelijkheid in de werksituatie vertelt Drost: ‘De schadevergoeding aan een slachtoffer (bijvoorbeeld een patiënt) komt normaal gesproken volledig voor rekening van de werkgever, tenzij de medewerker door zijn opzet of bewuste roekeloosheid de schade heeft veroorzaakt’, en ‘De medewerker is aansprakelijk als zijn onrechtmatige daad tot de schade heeft geleid bij een derde, en die schade aan hem kan

worden toegerekend.‘ Het gedrag van de werknemer bij de uitvoering van een opdracht wordt onder normale omstandigheden dus volledig aan de werkgever toegerekend, die daarmee aansprakelijk is als ware het zijn eigen gedrag.‘ Bestuursrechtelijke aansprakelijkheid Over de bestuursrechtelijke aansprakelijkheid vertelt Drost: ‘Werknemer is verplicht arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op de juiste wijze te gebruiken. Ter beschikking gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen dienen op de juiste wijze te worden gebruikt en na gebruik op de daartoe bestemde plaats te worden opgeborgen. Aangebrachte beveiligingen mogen niet worden veranderd of buiten noodzaak weg worden gehaald en ze moeten op de juiste wijze worden gebruikt. Opgemerkte gevaren voor veiligheid of gezondheid moeten direct aan de werkgever of degene die ter plaatse met de leiding is belast worden gemeld. De Inspectie SZW is bevoegd om na constatering van een overtreding een boete op te leggen aan zowel de werkgever als de werknemer.’ Strafrechtelijke aansprakelijkheid Er kan ook sprake zijn van strafrechtelijke aansprakelijkheid. Drost ‘Door toepassing van het strafrecht kan ook de rechter straffen en maatregelen opleggen. Meestal worden alleen ernstige overtredingen van de Arbowet voor de rechter gebracht. Als gevaar is ontstaan voor werknemers of derden. En als sprake is van meerdere kleine overtredingen achter elkaar (recidive).’ Als boodschap geeft Yme Drost de aanwezigen mee dat het voor een medewerker die verantwoordelijk is gesteld een bepaalde taak, ernstige

gen. Het is niet voldoende om alleen aan regels te voldoen. Er is ook sprake van een zorgplicht. Als je op de hoogte bent van risicovolle situaties dan moet je daar actie op ondernemen. “Dingen die je had kunnen weten”, moet je oppakken. Voldoen aan de minimumeisen is niet altijd voldoende. Je hebt ook een zorgplicht. In dit kader worden ook de specifieke risico’s bij brand besproken. Vaak ontstaan brandgevaarlijke situaties tijdens onderhoudswerkzaamheden, “knutselen” aan installaties en niet of onvoldoende nadenken.’

Volop interactie tijdens de workshops.

juridische gevolgen kan hebben als het mis gaat. Dus: werk veilig, zorg voor de veiligheid van anderen en zorg dat bedrijfsmiddelen, waarvoor u verantwoordelijk bent, veilig zijn. ‘ Aan de hand van enkele cases verduidelijkte Yme Drost zijn presentatie. Verantwoordelijkheid voor patiëntveiligheid In de workshop ‘Verantwoordelijkheid voor patiëntveiligheid in projecten’, door Ingrid de Jong van AT Osborne, staat de vraag centraal of en hoe patiëntveiligheid geborgd moet worden in complexe projecten ‘waaromheen’ de patiëntenzorg gewoon doorgaat. Aan de hand van bestaande bestekteksten, algemene voorwaarden en huisregels komen de deelnemers tot de conclusie dat de meeste contractuele afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer weinig handvatten bieden. Het zijn de uitvoerende partijen die veel geboden en verboden krijgen opgelegd van de opdrachtgever. De verplichtingen zelf zijn weinig concreet en van een volledig beeld van de aanwezige risico’s is geen sprake. Algemene voorwaarden, huisregels en bestekbepalingen bieden niet meer dan contractuele schijnveiligheid. Alle deelnemers zijn het er unaniem over eens dat er dus werk aan de winkel is. Risicovol werk op een verpleegafdeling In de workshop zijn twee van de verbeterpunten verder uitgewerkt. Eerst werd door de deelnemers een risicoanalyse uitgevoerd en beheersmaatregelen benoemd van een risicovol werk op een verpleegafdeling. Daarvoor is een eenvoudig model gehanteerd dat houvast biedt bij het analyseren

en benoemen van preventieve en reactieve beheersmaatregelen. De analyse vormt de basis van het in een project op te stellen risicodossier. Daarna is er gediscussieerd over wat een betere aanpak van patiëntveiligheid van alle betrokken partijen vraagt. Van het ziekenhuis, de aannemers, de projectmanager en alle andere partijen die bij het project betrokken zijn. Grootste gemene deler was dat er veel meer moet worden samengewerkt om de patiëntveiligheid te kunnen borgen. De opdrachtgever moet een meer proactieve houding aannemen. Partijen moeten inzicht krijgen, en geven, in elkaars processen, zodat iedereen begrijpt wat er gebeurt en daarmee de juiste dingen kan doen. Contractueel moet geregeld worden welke veiligheidsdoelen partijen met elkaar nastreven, hoe daarop wordt toegezien en hoe daarover verantwoording wordt afgelegd. Met interessante voorbeelden uit de praktijk van de workshopleider werd duidelijk dat het wel wat van de partijen vraagt, maar dat er met de vernieuwde aanpak veel te bereiken is. Bouwbesluit De workshop over het Bouwbesluit was in handen van Hajé van Egmond van Geregeld BV Tijdens deze workshop is ingegaan op zaken die zijn opgenomen in de bouwregelgeving zoals veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid, milieu en minimum eisen. Informatief was zeker de informatie over wat de bouwregelgeving niet regelt: schadebeperking en kwaliteit in de brede zin van het woord. Hiervoor bent u zelfverantwoordelijk. Overheid stelt regels ter bescherming van derden. De tendens is minder regels, minder gedetailleerde regels en algemene regels in plaats van vergunnin-

Brandveiligheid Lieuwe de Witte van Niemand Raadgevende Ingenieurs verzorgde een workshop over Brandveiligheid. Hij ging in op de betekenis van integrale brandveiligheid en wat je daarvoor nodig hebt. In de door hem gebrachte casus werd nader ingegaan op de risico’s en werden punten genoemd die bijzondere aandacht vragen. De aandacht tijdens deze workshop ging ook uit naar het bewust zijn van veiligheid en risico’s en doelgerichte brandveiligheid. Integrale brandveiligheid vraagt om de volgende gestructureerde benadering, aldus De Witte: Gebouw heeft een goede basis-brandveiligheid; Leg verantwoordelijkheden vast; Leg het ambitieniveau (publiek - privaat) vast; Bepaal vooraf de risico’s (vanuit het gebruik!); Leg de samenhang van voorziening vast in een rapport/concept (bijvoorbeeld model IBB); Geef voorlichting aan gebruikers over de samenhang. Voor het realiseren van integrale brandveiligheid is nodig: • Vaststellen gebruiksfuncties en gebruiksgebieden; • Vaststellen verblijfsgebieden en functiegebieden; • Vaststellen aantal personen; • Brandcompartimentering; • Subbrand-compartimentering; • Vluchtroutes; • WBDBO- en WRD-eisen; • Inrichting vluchtroutes; • Doorstroom- en opvangcapaciteit; • Sterkte bouwconstructie; • Toepassing materialen; • Installaties; • Gebruik. Voor de PowerPoint presentaties die horen bij hetgeen in dit artikel is beschreven, verwijzen we u naar de website www.nvtg.nl. < FMT Gezondheidszorg

37

nvtg info

NVTGINFO

NVTG-Secretariaat: E: [email protected] I: www.nvtg.nl

IFHE 2014 Het 23ste wereldcongres van de International Federation of Hospital Engineering vond in oktober dit jaar plaats in Buenos Aires, Argen­tinië. ‘Healthcare facilities in times of radical changes’ was het congresthema.

E

en delegatie van de NVTG bezocht het congres en vertegenwoordigde Nederland. Zij hebben nieuws over de internationale ontwikkelingen op ons vakgebied mee naar huis genomen; de NVTG-leden worden daar in de komende tijd op kringbijeenkomsten ongetwijfeld over geïnformeerd. Organisatie internationaal congres Daarnaast heeft de groep de ogen goed de kost gegeven en gekeken hoe gastland Argentinië het er van af bracht in logistiek en organisatorisch opzicht. We kunnen daar veel van leren; in 2016 zijn wij immers zelf aan de beurt om onze internationale vakgenoten te ontvangen in het World Forum in Den Haag, ter gelegenheid van IFHE 2016.

38

FMT Gezondheidszorg

Toonaangevende zorg Het wereldcongres in Argentinië verliep volgens beproefd en succesvol concept: er was een aansprekend lezingenprogramma samengesteld en er werd een internationale bedrijvenbeurs gehouden. De NVTG gaf daar acte de presence in een eigen beursstand. Daarvoor was een impressie samengesteld van de kwaliteit die wij in Nederland hebben op het gebied van technologie in de zorg. De Nederlandse gezondheidszorg is internationaal toonaangevend, ook de techniek in de zorg; daar staat ons land om bekend. Het is mooi om expertise met anderen te kunnen delen, en juist daarom werd geen mogelijkheid onbenut gelaten om zoveel mogelijk congresgangers te verleiden om naar Den Haag te komen in 2016. Promotie Argentinië….. U denkt dan misschien het eerst aan onze koningin, of aan topvoetbal. Als u van dansen houdt, denkt u ‘tango!’ Het bestuur heeft in de voorbereidingstijd echter hard nagedacht over geschikt promotiemateriaal, en hoe je dat tegen niet al te hoge kosten in Buenos Aires krijgt. De reizigers moesten zich voorbereiden op een verre reis en het verblijf in een Spaanstalig land waar het juist voorjaar was geworden. Aan het einde van de tweede congresdag stond er een door de NVTG te vullen congresdeel op het programma, met aansluitend een borrel. Er moest worden nagedacht over de aankleding van de zaal: klompjes en molentjes? of simpel, stijlvol en eigentijds? U ziet dat bestuurders van een vereniging met ambities zich met meer moeten bezighouden dan met vakinhoud alleen.

De NVTG-delegatie in Argentinië

Nederlands programma Tijdens het Nederlandse programma heeft voorzitter Douwe Kiestra aandacht gevraagd voor IFHE 2016 in Den Haag. Jan-Willem van Rijen (Deerns Health Care) verzorgde een lezing met als titel ‘Your hospital in 2040’ en dan was er ook nog een bijdrage van Reimar von Weding (KAW Architecten), getiteld ‘Designing Care on Human Scale: The Latest Development in Netherlands.’ Daarmee heeft de NVTG een waardevolle bijdrage aan IFHE 2014 geleverd, in lijn met ons motto Door kennisverbreding brengen we samen de zorg vooruit – óók internationaal! Informatie over IFHE 2016 vindt u op de website www.ifhe2016.info. U kunt de voorbereidingen op de voet volgen via Twitter: https://twitter. com/IFHE2016. <

medische technologie

Philips en Radboudumc kondigen samenwerking aan

Introductie draagbaar systeem voor behandeling COPD Koninklijke Philips N.V. en het Radboudumc hebben een prototype gepresenteerd van een systeem dat ondersteuning biedt aan patiënten met chronische obstructieve longziekten (COPD).

M

et de introductie van dit systeem is direct de eerste stap gezet in een nieuw samenwerkingsverband tussen Philips en het Radboudumc rondom de toepassing van mobiele, digitale en cloud-technologieën om de behandelresultaten, zorgcoördinatie en de zelfredzaamheid van patiënten gedurende hun hele zorgtraject te verbeteren. De twee organisaties presenteerden het systeem op Dreamforce 2014 in het Amerikaanse San Francisco, de jaarlijkse conferentie (140.000 bezoekers) van salesforce.com, ‘s werelds grootste leverancier van CRM oplossingen.

COPD COPD is een ernstige chronische longziekte die de kwaliteit van leven van patiënten sterk negatief beïnvloedt. In Nederland hebben ruim 320.000 mensen COPD. Daarnaast zijn er nog eens ongeveer 300.000 mensen met een zeer hoog risico op deze longziekte zonder dat zij dit zelf weten. COPD-zorg is lastig en vaak kostbaar, doordat veel patiënten door de progressieve aard van COPD uiteindelijk complexe behandelingen nodig hebben en regelmatig in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Een goede begeleiding van patiënten kan de kans op ziekenhuisopnamen verkleinen en de kwaliteit van leven verbete-

Door: de redactie FMT Gezondheidszorg

39

medische technologie

ren. Tegelijkertijd zijn steeds meer consumenten op zoek naar nieuwe manieren om zelf actief aan hun gezondheid te werken en gezonder en beter te leven. Meer dan alleen gegevens “In tegenstelling tot andere draagbare connected oplossingen, registreert dit prototype meer dan alleen gegevens over de gezondheid van mensen die verder geen medische klachten hebben”, zegt Jeroen Tas, CEO Philips Healthcare Informatics, Solutions and Services. “Wij laten hiermee zien dat een combinatie van zowel klinische als persoonlijke gezondheidsgegevens een krachtige oplossing vormt om chronisch zieken beter te kunnen begeleiden in het hele zorgtraject, van preventie en gezond leven tot diagnose, behandeling, herstel en thuiszorg.” Hoe het werkt Het systeem maakt gegevens die bij patiënten thuis worden geregistreerd beschikbaar voor de patiënt en zijn zorgverleners via het digitale gezondheidsplatform van Philips. Daarvoor wor-

den twee klinische apps gebruikt die momenteel beschikbaar zijn op dit cloud-platform: eCareCompanion en eCareCoordinator. De Amerikaanse Food & Drug Administration (FDA) heeft onlangs toestemming verleend om beide applicaties op de markt te brengen. Wanneer een COPD-patiënt het ziekenhuis verlaat krijgt deze een zorgpatch, ook wel slimme pleister genoemd, mee. Hiermee worden dag en nacht gegevens verzameld over de mate van fysieke (in)activiteit, de ademhaling, hartritme en variaties in de hartslag. De gegevens worden via de cloud en de eCareCoordinator-applicatie naar het digitale gezondheidsplatform van Philips ge-

adv. 9 x 12,8 cm:advertentie 9 x 12,8 cm

12-01-2009

Medisch elektrische scheiding met gezond verstand

Compacte energiezuinige trafo(verdelers) voor medisch elektrische scheiding in geclassificeerde ruimten volgens NEN1010-7/A3 en netwerkisolatoren voor scheiding van data-installaties volgens IEC60601-1

Informatie: [email protected]

40

FMT Gezondheidszorg

11:22

zonden, waar ze worden gedeeld met de desbetreffende zorgverleners binnen het Radboudumc. Zo ontstaat een vollediger beeld van de aandoening bij een patiënt. De patiënt zelf krijgt via een tablet inzicht in zijn gezondheid eveneens via de eCareCompanion app. Het systeem maakt het ook mogelijk voor de patiënt om direct via de app contact te hebben met zijn zorgverleners. Alle gegevens worden getoond ín het EPD van het Radboudumc. “Samen met Philips verkennen en ontwikkelen we een reeks aan hulpmiddelen waarmee patiënten actief kunnen bijdragen aan hun zorg, zoals bijvoorbeeld Hereismydata(tm), ons digitale platform voor patiënten om gegevens uit elektronische patiëntendossiers te verzamelen, maar ook draagbare consumententechnologie”, aldus Lucien Engelen, directeur van het REshape Center van het Radboudumc. “Door onze samenwerking met Philips en salesforce.com ontstaat de schaal die nodig is voor een duurzame, veilige en robuuste zorgbenadering met een internationale dimensie en ambitie.” Meest innovatief Radboudumc wordt algemeen beschouwd als een van de meest innovatieve medische centra in Europa op het gebied van digitale oplossingen ten behoeve van patiëntgerichte zorg. Het innovatiecentrum van het Radboudumc, onderdeel van het netwerk van het Singularity University’s Exponential Medicine track in Silicon Valley, loopt vaak voorop als het gaat om samenbrengen van de nieuwste technologieën én de behoeften van patiënten met de wens zelfredzaam te zijn, zowel binnen als buiten het ziekenhuis. Onderdeel van Philips’ visie voor het digitale gezondheidsplatform is een pakket van open API’s (Application Programming Interfaces) waarin samen met salesforce.com wordt gewerkt. Ontwikkelaars kunnen deze gebruiken om innovatieve applicaties voor ziekenhuizen en zorgaanbieders te ontwikkelen. Deze ‘Developers’ Toolkit’ zal naar verwachting begin 2015 beschikbaar zijn. <

INNOVATIES

eHealth-monitor 2014: op naar meerwaarde! De eHealth-monitor is een terugkerend jaarlijks onderzoek, dat beschikbaarheid en gebruik van eHealth-toepassingen door patiënten en zorgverleners volgt. Het Nivel en Nictiz hebben het onderzoek uitgevoerd. Aan de eHealth-monitor hebben dit jaar voor het eerst ook verpleegkundigen en verzorgenden meegewerkt. De uitkomsten staan in een onderzoeksrapport met bijbehorende tabellenbijlage en in een infographic. Nederlandse patiënten zijn in vergelijking met de eerste

eHealth-monitor 2013 beter op de hoogte van het bestaan van eHealth-mogelijkheden bij hun zorgverleners. Voorbeelden zijn online herhaalrecepten aanvragen of vragen stellen aan de dokter via e-mail. Nederlandse artsen maken in vergelijking met vorig jaar nog meer gebruik van elektronische dossiervoering. Meer informatie: www.nictiz.nl/page/eHealth/eHealth-monitor <

Technische Unie lanceerde op 1 oktober 2014 Thuiscomfort.nl Steeds meer mensen willen maximaal en zo lang mogelijk genieten van hun huidige woonomgeving, op een prettige, veilige manier. Thuiscomfort informeert en inspireert hierbij. Met het laatste nieuws op het gebied van comfortabel, levensloopbestendig en aangepast wonen. Gerichte adviezen van specialisten. En bijzondere oplossingen om wooncomfort en –veiligheid te vergroten. Het nieuwe Thuiscomfort-platform is een initiatief van

Huisartsen pleiten voor keurmerk voor zelfmeetapparaten Huisartsen zien steeds meer patiënten die op eigen initiatief thuis hun gezondheid meten met zelfmeetapparaten. Dat blijkt uit het TrendITionrapport ‘De doe-het-zelfpatiënt en de huisarts’. De metingen blijken vooral nuttig te zijn bij patiënten met chronische aandoeningen en helpen bij het detecteren van problemen. Daarentegen wordt ook gevreesd voor onrust en gepleit voor een keurmerk of in elk geval bewijs voor de effectiviteit van de zelfmeetapparaten. Medische meetinstrumenten die voorheen waren voorbehouden aan zorgprofessionals en zorginstituten, komen in toenemende mate beschikbaar voor consumenten. Hiermee kunnen zij bijv. hun bloedglucosespiegel, hartslag, en zuurstofaturatie meten. In opdracht van Nictiz heeft Rick Bolten, student medische informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam in zijn masterthesis ‘Doctor, I measured my own

health’ een inventarisatie gedaan van beschikbare zelfmeetapparaten. Op de website ‘Meet je gezondheid’ zijn ruim 700 apparaten inclusief beschrijving, merk, naam en gebruikersniveau uitgelicht. De effectiviteit van zelfmetingen is volgens de geïnterviewde huisartsen vooral van meerwaarde bij patiënten die al een indicatie hebben. Huisartsen zijn daarom voorstander van een keurmerk voor zelfmeetapparaten. Als de overheid wil dat patiënten meer aan zelfmetingen doen, moeten die apparaten wel gereguleerd worden, stellen de artsen. Een goedgekeurd apparaat geeft meer vertrouwen in de data en maakt het werk voor de huisartsen makkelijker. Instanties die een keurmerk zouden moeten afgeven, moeten in elk geval onafhankelijk zijn. <

Technische Unie en brengt de belangrijkste leveranciers en ruim 500 vakspecialisten op het gebied van comfortabel, levensloopbestendig en aangepast wonen bijeen. Op thuiscomfort. nl worden de laatste ontwikkelingen in deze markt besproken en de nieuwste en meest opvallende producten en diensten getoond. Daarbij ligt de nadruk niet op hulpmiddelen met een zorguitstraling, maar juist op zaken die mensen als woongemak en comfort ervaren. <

FMT Gezondheidszorg

41

INNOVATIES

Veel zorginstellingen partner van Alert Online In Nederland zijn we steeds vaker en langer online. Op het werk, school, thuis of onderweg. Met onze telefoon, tablet of computer. Gelukkig zijn we ons steeds meer bewust dat dit risico’s met zich meebrengt. Alert Online, een gezamenlijk initiatief van overheid, bedrijfsleven en wetenschap helpt om de kennis over online veiligheid te vergroten. Dit jaar zijn de zorginstellingen en ziekenhuizen zeer sterk vertegenwoordigd in de awareness campagne Alert Online. Het is een duidelijk signaal dat de instellingen alert zijn op de risico’s

van online activiteiten en actief aan awareness (willen) doen. Als onderdeel van de campagne trekken de organisaties dan ook gezamenlijk op om kennis en expertise over online veiligheid te delen en te vergroten. Alert Online wordt vormgegeven door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en het daaronder vallende Nationaal Cyber Security Centrum, in nauwe samenwerking met partners uit het bedrijfsleven en de publieke sector. <

Alarm bij misbruik vluchtdeuren LIPS Deurwachter voorkomt misbruik van vluchtdeuren. Dankzij het akoestische alarm, de flexibele montage en de EN179 certificering is de deurwachter de oplossing om

Draadloze dimmer voor LED verlichting De WPD-06 dimmer van Mean Well is een draadloze dimmer voor LED verlichting. Er is geen kabel meer nodig om een dimmer aan te sluiten op een schakelaar. Daardoor is deze dimmer speciaal geschikt voor huishoudelijke, decoratieve en kantoortoepassingen met LED verlichting, waarbij bedrading niet mogelijk is. De WPD-06 is uitgerust met EnOce-

an module om licht aan en uit te zetten, of te dimmen. Daarnaast is de switch uitgerust met de EnOcean ontvanger, die ontworpen is om te werken zonder externe spanningsvoeding. De schakelaar past in de standaard muurmontage. Informatie: www.koningenhartman.com

Winnaars Well-Being Award 2014 GGZ-instelling De Jutters heeft met het initiatief “Strandloper” de GGZ Well-Being Award 2014 gewonnen. De jury roemde met name het innovatieve ambulante karakter van dit preventieproject voor jongeren met psychische problemen. Een tweede en derde plek was er voor respectievelijk GGNet met het project “De Meent” en GGzE met “Behandelen doe je thuis”. De Jutters won ook de publieksprijs tij42

FMT Gezondheidszorg

dens het congres op 25 september jl. Hospitality Consultants en Mension, de organisatoren van de GGZ Well-Being Award willen GGZinstellingen inspireren en onderlinge kennisdeling bevorderen, alles met als doel het welzijn van de cliënt te verbeteren. Voorwaarde voor succes is een hecht samenspel tussen alle betrokken disciplines: behandeling, verpleging en facilitaire dienstverlening. <

vluchtdeuren optimaal te monitoren en misbruik van vluchtdeuren tegen te gaan. Het is een zelfstandig werkend alarm voor nooduitgangen, dat het ongeoorloofd openen van een vluchtdeur bewaakt. Het openen van de deur wordt zowel optisch als akoestisch weergegeven. Indien een geoorloofde uitgang gewenst is, kan men met de sleutel van het slot de deur openen zonder de kruk naar beneden te bewegen. Bij een kleine beweging van de kruk klinkt een vooralarm dat stopt wanneer de kruk losgelaten wordt. Informatie: www.lips.nl/deurwachter <

BEDRIJVENINDEX Adviesbureau

I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

2394 AG Hazerswoude-Rijndijk
 T: +31 (0) 71 – 341 71 11 
 E: [email protected]
 I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

T: 030 6361009 E: [email protected] I: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

architecten A. P. (Alex) de Block de Block Consultant Duizendblad 16 - 8607 EA Sneek T:  +31 (0)6 417 480 88 F: +31 (0)8 471 990 78 E: [email protected] I: www.deblockconsultant.nl _______________________________

Goudsbloemvallei 31 Postbus 417- 5201 AK ‘s-Hertogenbosch T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16 I: www.swebru.nl _______________________________ _______________________________

Valstar Simonis Veraartlaan 4 2288 GM Rijswijk T: 070 307 22 22 F: 070 307 22 07 E: [email protected] I: www.valstar-simonis.nl _______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN) Postbus 2102, 5202 CC ’s-Hertogenbosch T: (0)73 62 34 381 E: [email protected] I: www.okcn.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl _______________________________

Smits van Burgst Raadgevend Ingenieursbureau Baron de Coubertinlaan 8 2719 EL Zoetermeer T: 079-3427147 E: [email protected] W: smitsvanburgst.nl

airconditioning

EGM architecten Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected] I: www.egm.nl T: [email protected] _______________________________

de Jong Gortemaker Algra Las Palmas, Wilhelminakade 310 3072 AR Rotterdam Postbus 51113, 3007 GC Rotterdam T: 0102973030 E: [email protected] I:  www.djga.nl _______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44 Mail: [email protected] Web: www.2doubleyou.nl

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUX Hulsenweg 21, 6031 SP Nederweert Postbus 15, 6000 AA Weert T: +31 (0)495-57 44 35 F: +31 (0)495-57 44 36 I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl _______________________________

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

deuren

BESCHERMINGSTRANSFORMATOREN VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19, B – 2140 Antwerpen T: +32 3 235 35 08 E: [email protected] I: www.vanlooy.com _______________________________

Trane Airconditioning B.V. Postbus 58 3760 AB SOEST T:  +31 35 6039 300 E : [email protected] I: www.trane.com/commercial/europe/nl/ en.html _______________________________

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

BOUWMANAGEMENTBUREAU EGM adviseurs Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht T: +31(0)78 633 06 60 E: [email protected]

Carrier Airconditioning Benelux BV
 Rijndijk 141


InterBouwconsult bv. Duwboot 9 - 3991 CD Houten

Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 [email protected] www.record-automatischedeuren.nl Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 F 0162-447730 FMT Gezondheidszorg

43

BEDRIJVENINDEX it & software

Metaflex Doors Europe Postbus 300 - 7120 AH Aalten  Nederland tel: +31 (0)543-477333 fax: +31 (0)543-477222 I: www.metaflex.nl _______________________________

Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0)493 473637 [email protected] www.ropasystems.nl

domotica

Honeywell Building Solutions Lange Amerikaweg 55, 7332 BP  Apeldoorn Postbus 243, 7300 AE Apeldoorn T: + 31 (0) 55 549 499 F: + 31 (0) 55 542 728 E: [email protected] I: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Ultimo Software Solutions bv Waterweg 3 - 8071 RR Nunspeet T: +31(0)341 – 423737 F: +31(0)341 – 421172 E: [email protected] I: www.ultimo.net/nl

Partner van Dräger BOGE KOMPRESSOREN B.V. Spaceshuttle 8B, 3824 ML Amersfoort T: +31 33 456 15 86 F: +31 33 453 01 36 E: [email protected] I: http://www.boge.com/nl _______________________________

landschapsarchitecten Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com

huisvesting

MTD Landschapsarchitecten Postbus 5225 5201 GE  ’s-Hertogenbosch T: 073-6125033 F: 073-6136665 E: [email protected] I: www.mtdls.nl

C-AIR Technics BV Elleboog 12 - 6713 KP Ede T: 0318-647115 - F: 0318-647713 E: [email protected] I: www.c-air.nL

MEDISCHE gassen

luchtbehandeling Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB  Zoetermeer 0900-9070707 I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

elektrotechniek

Bender Benelux BV Takkebijsters 54 - 4817 BL BREDA T: +31-76-5878713 F: +31-76-5878927 E: [email protected] I: http:/www.benderbenelux.com

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

Sauter Building Control Nederland BV Postbus 20613, 1001 NP Amsterdam T: 020 - 587 67 00 I: www.sauter-controls.com ______________________________

44

FMT Gezondheidszorg

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK  Beuningen T: 024 - 6790100 F: 024 - 6790101 E: [email protected] I: www.bussman.nl _______________________________

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

Blygold Nederland B.V. Postbus 10, 3991 KA Houten, T: 030 634 43 10 F: 030 634 43 11

medische gassendistributie systemen

MEDISCHE PERSLUCHT

ingenieursbureaus

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Rijksstraatweg 59 -7231 AC  Warnsveld T: 0575 - 58 15 00 F: 0575 - 52 91 22  I: www.wolterendros.nl

Linde Healthcare Benelux De keten 7 Postbus 325, 5600 AH Eindhoven T: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875 I: www.linde-healthcare.nl

Berko Kompressoren Havenweg 14 - 6603 AS Wijchen T: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72 E: [email protected] I: www.berko.eu ______________________________

Dräger Medical Netherlands B.V. Postbus 874 2700 AW Zoetermeer T: +31 793 464 800 F: +31 793 422 747 E: [email protected] I: www.gasmanagementsystems.nl

MODULAIRE BOUW

Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936 M: +31 61066 4074 E: [email protected] I: www.cadolto.nl

NOODSTROOM

Geveke Besturingstechniek Kabelweg 21 - 1014 BA Amsterdam Postbus 820, 1000 AV Amsterdam T: 020-5829111 / F: 020-5822496 E: [email protected]

OPLEIDINGEN

stralingswering

wandbekleding

Tinnemans Medical Design BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399

Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T: +31 493 350 767 F: +31 493 350 779 E: [email protected] I: www.vescom.nl

Vanguard Healthcare Rob van Liefland Benelux & Nordic E: [email protected] M: +31 6 54 78 58 76 W: www.vanguardhs.com

PARKEER­VOOR­ZIENINGEN

F: +31 (0) 493 473299
 I:www.4medicaldesign.com E:[email protected] Hogeschool Rotterdam G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam T: 010 794 48 90 I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

Spark Nieuwstraat 4 - 2266 AD Leidschendam T: 070-3177005 E: [email protected] I: www.spark-parkeren.nl

OPERATIEKAMERS

PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN

Brecon International Postbus 555 4870 AN Etten-Leur T: 31 (0)88 287 46 46 E: [email protected] I: www.breconinternational.com _______________________________

Interflow De Stek 15, 1771 SP Wieringerwerf T. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65 [email protected] www.interflow.nl _______________________________

MANN+HUMMEL Vokes Air BV Nijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselstein Postbus 309, 3400 AH IJsselstein T: 088-8653724- F : 088-8653400 E : [email protected] www.vokesair.com ______________________________

Ooperon Mijkenbroek 25 4824 AA Breda T: + 31 76 57 230 30 E: [email protected] I: www.ooperon.nl

sanitair

Sanitair Consultancy Nederland Van Abcoudehof 73 3911 BM RHENEN T: 06 -204 241 51 [email protected]

Tinnemans Medical Design BVBA Gildenstraat 41,B-2470 Retie T: +32 (0) 14 717919
 I: www.4medicaldesign.com E:[email protected]

 Volg ons zusterbedrijf op twitter: @ RopaSystems

telecare systemen

wasmachines

Miele Professional Postbus 166, 4130 ED Vianen T: 034-73 78 884 F: 034-73 78 429 www.miele-professional.nl E: [email protected]

waterbehandeling Tunstall Healthcare Oslo 28 - 2993 LD Barendrecht T :0180-696 696 / F: 0180- 696 699 E: [email protected] I: www.tunstall.nl

TOTAALINRICHTING

Heijneman Medical BV Postbus 408 3400 AK IJsselstein T: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081 E: [email protected] I: www.heijnemanmedical.nl

vloeren

BWT Nederland B.V. Energieweg 9, 2382 NA Zoeterwoude T +31 (0)88 750 90 00 F +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl _______________________________

Pure Water Group Korte Hei 3 4714 RD  Sprundel T: 0165 348 252 F: 0165 348 254 I: www.purewatergroup.com

Nora flooring systems B.V. Belgiëstraat 14 5171 PN Kaatsheuvel T: 0416-286140 I: www.nora.com/nl

FMT Gezondheidszorg

45

AGENDA NOVEMBER

Elektro Vakbeurs 9 – 11 december 2014 Evenementenhal Hardenberg Inlichtingen: www.evenementenhal.nl

Digitalisering in de Zorg 25 november 2014, Media Plaza, Jaarbeurs Utrecht Inlichtingen: www.zorgvisiecon­ gressen.nl/digitalezorg

Topics in Intensive care 10 – 11 december 2014, CongresHotel de Werelt, Lunteren Inlichtingen: www.topicsinic.nl

Facility Managent volgens NEN-EN 15221 25 november 2014, Eindhoven Inlichtingen: www.nen.nl

Dag van de Zorglogistiek 16 december 2014, Media Plaza, Utrecht Inlichtingen: www.zorgvisiecongressen.nl/zorglogistiek

Startbijeenkomst Gebruikersplatform Bodemenergie 25 november 2014, Holland Casino, Breda Inlichtingen: www.gebruikersplatformbodemenergie.nl

JANUARI 2015 Vakbeurs Facilitair 14 – 16 januari 2015, Brabanthallen, Den Bosch Inlichtingen: www.vakbeursfacilitair.nl

Nationale Kennisdag Brandpreventie 27 november 2014, Echteld Inlichtingen: www.nkdb.nu

DECEMBER

Klimaatvak Gorinchem 27 – 29 januari 2015, Evenementenhal, Gorinchem Inlichtingen: www.klimaatvak.nl

Cursus Facility Management 2 en 11 december 2014, Meeting Plaza, Utrecht Inlichtingen: www.sbo.nl

FEBRUARI De Nationale GezondheidsBeurs 2015 5 – 8 februari 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.gezondheidsbeurs.nl Week van de Bouw/ Bouwbeurs 2015 9 – 13 februari 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.weekvandebouw.nl / www.bouwbeurs.nl

MAART

Aqua Nederland Vakbeurs 17 – 19 maart 2015, Evenementenhal Gorinchem Inlichtingen: www.evenementenhal.nl Elektro Vakbeurs 17 – 19 maart 2015, Evenementenhal Venray Inlichtingen: www.evenementenhal.nl

Zorg & ICT 2015 18 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.zorg-en-ict.nl Zorgtotaal 2015 18 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.zorgtotaal.nl Infosecurity.be 2015 25 – 26 maart 2015, Jaarbeurs, Utrecht Inlichtingen: www.infosecurity.be

APRIL

NVTG Congres 2015 9 – 10 april Koningshof, Veldhoven Inlichtingen: www.nvtg.nl Materials 2015 22 – 23 april 2015, Koningshof, Veldhoven Inlichtingen: www.materialenbeurs.nl

ADVERTENTIE-INDEX 2 double you bv Ascom (Nederland) B.V. Bender Benelux BV Berko Kompressoren Blygold Nederland BV Boge Kompressoren BV Brecon International Bussman Verhuur BV Bussman Verhuur BV BWT Nederland BV C-AIR Technics BV Cadolto Benelux BV Carrier Airconditioning Benelux BV de Block Consultant de Jong Gortemaker Algra Dijkxhoorn bouw Dräger Medical Netherlands B.V 46

FMT Gezondheidszorg

43 2 44 44 44 44 45 21 44 45 44 43 43 43 43 12 32

Dräger Medical Netherlands BV 45 EGM adviseurs 43 EGM architecten 43 ERBE Nederland B.V. 23 Getinge b.v. Netherlands 47 Geveke Besturingstechniek 40 Geveke Besturingstechniek 43 GrassAir Compressoren B.V. 31 HaskoningDHV Nederland B.V. 14 Heijneman Medical BV 45 Hogeschool Rotterdam 45 Honeywell Building Solutions 44 Ingenieursbureau Wolter & Dros bv 44 InterBouwconsult bv. 43 Interflow 45 Linde Healthcare Benelux 44 Mann+Hummel Vokes Air BV 45

Metaflex Doors Europe B.V. 44 Metaflex Doors Europe B.V. 48 Miele Professional 17, 23, 29 Miele Professional 45 MTD Landschapsarchitecten 44 nora flooring systems BV 11 nora flooring systems BV 45 OK Consultancy Nederland (OKCN) 43 Ooperon B.V. 34 Ooperon 45 Pure Water Group 45 Record Automatische Deuren BV 43 Ropa Systems BV 43 Ropa Systems BV 44 Sanitair Consultancy Nederland 45 Sauter Building Control Nederland bv 44 Smits van Burgst 43

Spark 45 Sweegers en de Bruijn 43 Swisslog Healthcare 31 Technische Unie B.V. 44 Tinnemans Medical Design BV 21 Tinnemans Medical Design BV 45 Trane Airconditioning B.V. 43 Tunstall Healthcare 45 Ultimo Software Solutions bv 44 Valstar Simonis 43 Van Dorp zorg en welzijn 44 Van Looy Group NV 43 Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 45 Vescom Nederland B.V. 45 Vetrotech Saint-Gobain Benelux 43

GET AHEAD WERELDWIJD ADVIES EN ONDERSTEUNING Sommige bedrijven ontwikkelen machines, anderen ontwikkelen reinigings- en desinfectiemiddelen. De innovators van Getinge ontwikkelden beide om ervoor te zorgen dat machines, processen en reinigings- en desinfectiemiddelen consequent ISO verzekerde resultaten halen. U kunt de deskundige dienstverlening van Getinge raadplegen om u te helpen bij het optimaliseren van uw reinigingsprocessen, verbeteren van uw operationele efficiëntie en naleving van de regelgeving. Advies en ondersteuning is wereldwijd beschikbaar, dus waar u ook bent, ga naar www.getinge.com en vindt uw antwoord.

Getinge b.v. Per 1 april zijn wij gevestigd op: Biezenwei 21 4004 MB Tiel Tel: +31(0)344 809 900

imagine... ... being Dutch 100% ontwerpvrijheid met Imagine Metaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De afwerking met hoogwaardige 3M DI-NOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.

Onbegrensde mogelijkheden met Metaflex Doors Onze schuifdeurconcepten worden wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionaliteit, esthetica en efficiëntie. Wilt u meer weten over onze mogelijkheden? Neem contact met ons op of bezoek onze website. Ambachtsstraat 11 7122 MP Aalten The Netherlands T +31 (0)543 477 333 www.metaflex.nl