Gezondheidsmonitoring van kwetsbare groepen in Nederland: weten we genoeg?
Rik Viergever, MD Promovendus London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM)
Gezondheidsmonitoring Gezondheidsmonitoring, het verkrijgen van inzicht in de gezondheidssituatie van de bevolking, en de beschikbare preventie en zorg, is noodzakelijk om die preventie en zorg aan te kunnen laten sluiten bij bestaande zorgbehoeften.
Veel mogelijkheden voor gezondheidswinst Bij kwetsbare groepen kan bij uitstek gezondheidswinst behaald worden middels preventie en zorg
Kwetsbare groepen “Diegenen met een risico op ongelijke mogelijkheden om de voor hen maximaal haalbare gezondheid en kwaliteit van leven te behalen.’’ Door: • een afwijkende of verhoogde zorgbehoefte, of • een verminderde toegang tot preventie of zorg.
Monitoring van kwetsbare groepen 1. Monitoring in het kader van de Wmo: OGGZ monitors / monitors ‘kwetsbare groepen’ 2. Monitoring in het kader van de WPG: Gezondheidsmonitors en regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning (rVTV)
Monitoring van kwetsbare groepen 1. Monitoring in het kader van de Wmo: OGGZ monitors / monitors kwetsbare groepen Verwey-Jonker Instituut (2008): State-of-the-artonderzoek Prestatievelden 7-9 van de Wmo (‘kwetsbare burgers’)
Monitoring van kwetsbare groepen 1. Monitoring in het kader van de Wmo: OGGZ monitors / monitors kwetsbare groepen 2. Monitoring in het kader van de WPG: Gezondheidsmonitors en regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning (rVTV)
Deze studie: 1. Op regionaal niveau 2. Focus op sociaal kwetsbare groepen
Methoden Verzameling van alle documenten bij 28 GGD’en gepubliceerd tussen januari 2005 en mei 2012 die inzicht gaven in: 1. de aard, omvang of zorgbehoeften van kwetsbare groepen, en/of 2. het bestaande preventie- en zorgaanbod voor deze groepen. (m.n. gezondheidsmonitors en rVTV’s)
Resultaten: Grote verschillen Tussen GGD’en bestaan grote verschillen wat betreft: 1. Het aantal groepen dat gemonitord wordt in rVTV’s of gezondheidsmonitors (mediaan 12, IQR 9–21) Hoe kwam dit?
Hoe kwam dit? De monitoring van GGD’en volgt twee kaders: A. De risicogroepen die volgen uit de periodieke gezondheidsenquêtes (bijna altijd) B. De OGGZ-groepen (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) (bij ongeveer de helft van de GGD’en) Maar zelden een expliciete inventarisatie van bij welke groepen monitoring nodig is.
Grote verschillen Tussen GGD’en bestaan grote verschillen wat betreft: 1. Het aantal groepen dat gemonitord wordt 2. De informatie die over kwetsbare groepen gerapporteerd wordt
Gerapporteerde informatie • Vrijwel altijd aard en omvang van kwetsbare groep • Minder vaak: – Informatie over zorgbehoeften – Informatie over preventie- en zorgaanbod voor de kwetsbare groepen En hoe die twee op elkaar aansluiten
Resultaten Verwey-Jonker Instituut (2008) Eenzelfde beeld: • Vooral de omvang van verschillende doelgroepen werd gerapporteerd; er werd weinig aandacht besteedt aan cliëntprofielen. • Het voorzieningenaanbod werd vaak niet gestructureerd in beeld gebracht.
Doel van monitoring? Opmerkelijk vanwege het doel van monitoring: Het kunnen suggereren van verbeteringen voor de bestaande preventie en zorg (voor kwetsbare groepen)!
Aanbevelingen 1. Inclusiviteit a. GGD’en zouden een expliciete inventarisatie moeten doen van voor welke groepen monitoring nodig is. b. Op landelijk niveau zou men GGD’en daarbij moeten helpen door een lijst te creëren met alle MOGELIJKE kwetsbare groepen, indicatoren, en dataverzamelingsmethoden (zoals reeds gebeurd door de Lokale en Nationale Monitor gezondheid voor Jeugd, Volwassenen en Ouderen)
Aanbevelingen 1.
Inclusiviteit :
2. Samenhangend beeld van gezondheid, preventie en zorg a. Informatie over preventie en zorg zou gekoppeld moeten worden aan wat er nodig is voor specifieke groepen (aansluiting!). b. Samenwerkingsnetwerken zouden gestimuleerd moeten worden om de aansluiting tussen behoefte en aanbod te bespreken. c. Goede mogelijkheid om WPG en Wmo beleid te integreren.
Wat gebeurt er al? • Tranzo, academische werkplaats publieke gezondheid, in Tilburg ontwikkelt en pilot een instrument dat GGD'en en gemeenten ondersteunt bij het uitvoeren van een monitor sociaal kwetsbare groepen. • De GGD’en van de G4 werken aan de ontwikkeling en validatie van indicatoren voor de OGGZ. Uitdagingen: 1) uniformiteit van beschikbare data 2) beschikbaarheid van data (Vb: ongedocumenteerden) 3) groepen buiten de OGGZ (Wmo / WPG integratie) (Vb: slachtoffers van mensenhandel)
Vragen?
Viergever RF: Gezondheidsmonitoring van kwetsbare groepen in Nederland: weten we genoeg? Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (TSG) 2013, 91(6):347–357.
[email protected]
Voorbeelden van groepen waarvoor weinig gemonitord wordt • • • • • •
Asielzoekers, ongedocumenteerden Onverzekerden Laaggeletterden Slachtoffers van mensenhandel / loverboys (Ex-)gedetineerden Prostituees
