2011-2012
Gezondheidscentrum De Rubenshoek kijkt om en blikt vooruit Gezondheidscentrum De Rubenshoek staat midden in de Schilderswijk. We maken onderdeel uit van deze dynamische wijk en spelen er een actieve rol in. In deze brochure kijken we terug naar de ontwikkelingen in de afgelopen twee jaar, maar we kijken ook vooruit. De Rubenshoek: centrale plek in de wijk
Schilderswijk
Gezondheidscentrum De Rubenshoek ligt in het hart van de
sloten stadsvernieuwingsgebied. Het is een dynamische wijk, met de
Schilderswijk. Een wijk met veel diversiteit. De missie van gezond-
grootste multi-etnische concentratie van Den Haag. Veel verschil-
heidscentrum De Rubenshoek luidt: “het bieden van geïntegreerde
lende culturen leven hier dicht bij elkaar. De Schilderswijk heeft een
gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, afgestemd op
dichte bebouwing, met weinig groen en weinig sportvoorzieningen.
de behoeften van de bevolking van de Haagse Schilderswijk.” Daarvoor werken we zoveel mogelijk geïntegreerd en multidisciplinair samen. Met professionals en met andere partners binnen en buiten het centrum. Preventie en empowerment zijn voor De Rubenshoek belangrijke aandachtspunten. De Rubenshoek maakt onderdeel uit van de wijk en de bewoners kunnen in De Rubenshoek terecht met een veelheid van vragen. De hulp is laagdrempelig toegankelijk. Daarom is de centrale receptie dagelijks geopend van 7.45 – 17.00 uur. Daar wordt veel gebruik van gemaakt. ‘Het gebouw waar je alles kunt vragen.’ En de bij ons gevestigde I-shop is de ‘weetwinkel voor iedereen’. Het centrum is naar buiten gericht en de werkwijze is vaak onorthodox, passend bij de bevolking die zeker ook niet doorsnee is.
De Haagse Schilderswijk is met 1246 hectare een groot aaneenge-
Wijkbewoners De populatie van de Schilderswijk is in alle opzichten anders dan de
Breed aanbod van zorg- en dienstverleners
gemiddelde populatie van andere wijken. Er zijn zeer veel verschil-
Het aanbod in gezondheidscentrum De Rubenshoek is heel breed.
lende culturen. De bevolking is relatief jong: slechts 7% is 65 jaar en
Juist het feit dat zoveel partijen onder één dak werken, biedt volop
ouder. De bevolkingsdichtheid is hoog, met een groot aantal
mogelijkheden voor multidisciplinaire samenwerking. Professionals
één-ouder-gezinnen. Relatief veel inwoners leven van een bijstands-
kennen elkaar, de lijnen zijn kort, ze lopen makkelijk bij elkaar binnen
uitkering en het percentage uitkeringsgerechtigde WAO/AAW is
om iets te vragen, de ander te consulteren en werken gezamenlijk
eveneens hoog. Het besteedbaar jaarinkomen is daarentegen laag,
aan diverse zorgprogramma’s en projecten.
veel mensen leven op het sociale minimum. De gemiddelde
In het centrum zijn twee huisartsenpraktijken gevestigd: De Blauwe
gezondheid van volwassenen is slecht. Aandoeningen zoals hooi-
Tulp en Mozaïek. De huisartsen fungeren als spil in de eerstelijnszorg.
koorts, overgewicht, diabetes, luchtweginfecties, lage rugklachten,
Daarbij worden ze bijgestaan door praktijkondersteuners, verpleeg-
depressie en vetstofwisselingsstoornissen komen anderhalf tot twee
kundigen en doktersassistenten. Het streven is om door afstemming
maal zo vaak voor in onze huisartsenpraktijken als in een gemiddelde
van zorg en optimaal gebruik van elkaars expertise zo goed mogelijk
huisartsenpraktijk. Er zijn veel psychosomatische klachten.
hulp te bieden waardoor mensen gezonder en gelukkiger kunnen leven en onnodige verwijzingen naar de tweede lijn worden voorkomen. Ze werken nauw samen met andere zorgverleners in het centrum: de apotheek, de fysiotherapie en manuele therapie. Welzijn heeft ook een belangrijke positie. Zo werken er in het centrum Sociaal Raadslieden, welzijnsorganisatie Zebra, Psycho Medisch Centrum Parnassia, afd. wijkgerichte ggz en diëtisten. Deze partijen vormen gezamenlijk het Rubenshoek Samenwerkingsverband. In De Rubenshoek houden ook de volgende partijen spreekuur: de maatschap voor verloskunde Femme, de ouderenadviseur en het opvoedsteunpunt van Zebra Welzijn, een Turkse en Marokkaanse ouderenadviseur van Welzijnsorganisatie Voor, Stichting Wende (steun en advies aan slachtoffers van huiselijk geweld), Home Start van Humanitas (voor hulp van vrijwilligers in overbelaste gezinnen), de wijkverpleegkundigen van Zichtbare Schakels, de afdeling Preventie van Parnassie (Context), een sociaal psychiatrisch verpleegkundige van De Jutters (jongerenpsychiatrie), maatschappelijk werkende van Bureau Jeugdzorg, een therapeut van GGZ-divers; BTO-thuiszorg, het steunpunt van vrouwen met borstkanker Mammarosa, een consulente van Livit orthepedie, en St. Huisartsen Laboratorium met een prikpost, de longfunctiemeting en fundusfotografie.
Geïntegreerde zorg voor een gemêleerde populatie Zoals gezegd: de Schilderwijk kent een zeer gemêleerde bewonersgroep met zeer veel verschillende achtergronden en culturen. ‘Zorg op maat’ betekent rekening houden met de diverse bevolkingsgroepen en het aanbod daarop afstemmen. Dat is wat De Rubenshoek doet. Daartoe is ook een zorgaanbodplan opgesteld. Met een aantal zorgprogramma’s, waarin meerdere zorgverleners structureel samenwerken. Verbetering van de leefstijl is een belangrijk aandachtspunt. Overgewicht volwassenen
spirometrie. Streven is dat eind 2012 bij 70% van de patiënten de
Mensen met overgewicht hebben vaak meerdere gezondheidsklach-
huisarts de hoofdbehandelaar is.
ten. Voor de zorg van deze groep werken bij ons diëtisten, huisartsen, praktijkverpleegkundigen en fysiotherapeuten samen. Patiënten
Het Rugteam
krijgen een gecombineerd aanbod van voedings- en bewegingsad-
Het is van belang dat aspecieke lage-rugklachten niet chronisch
viezen. Dit zorgprogramma krijgt een vervolg in het ‘Gezondheids-
worden. Daarom werken we in De Rubenshoek met het multidisci-
dialoog’, in samenwerking met de GGD, Zebra en STIOM.
plinaire Rugteam.
Overgewicht met kinderen
Eerstelijns-ggz
De Rubenshoek heeft het protocol ‘Overgewicht bij kinderen’.
Sinds 2011 zijn er bij de huisartsenpraktijken praktijkondersteuners-
Daarin werken huisartsen, een diëtiste, fysiotherapie, opvoedsteun-
ggz in dienst. De huisartsen van De Rubenshoek hebben met
punt en jongerenwerk samen. Er zijn een kleine 300 kinderen in het
huisartsen van de DOC, Arts&Zorg en SGH het samenwerkingsver-
programma ingestroomd. Voor een goed vervolg na afronding van
band DORAS opgericht. Doel is een goede invulling van de functie
het programma hebben we met het Stagehuis Schilderwijk, de
praktijkondersteuner-ggz in een achterstandswijk. Dat vergt natuurlijk
Haagse Hogeschool en Buurt Sportvereniging Teniersplantsoen de
een andere inzet dan elders. Voor de jeugd zijn er spreekuren in De
‘Dik voor Mekaar’-club opgericht.
Rubenshoek van Bureau Jeugdzorg, en van De Golfbreker, GGZ voor Jongeren. Zij bieden kortdurende hulp en/of verwijzen binnen de
Zorgprogramma astma-COPD
eigen instelling. Ook kunnen huisartsen hen raadplegen. Eens per
Astma komt aanzienlijk vaker voor in de praktijkpopulatie van De
twee maanden is er in een huisartsenmaatschap casuïstiekbesprekin-
Rubenshoek dan in de doorsnee-bevolking. COPD daarentegen
gen met jeugdzorg en het opvoedsteunpunt.
minder vaak. De huisartsenpraktijken besteden op een gestructureerde wijze aandacht aan deze patiëntengroepen met behulp van
Samenwerking met apotheek Rubenshoek
een multidisciplinair zorgprogramma. Dit is van groot belang gezien
In beide huisartspraktijken is in 2011 het project polyfarmacie
de hoge prevalentie en de onwetendheid bij de populatie over hoe
gestart in samenwerking met de Apotheek Rubenshoek. Alle
hiermee om te gaan door niet te roken en het huis op de juiste
patiënten met 5 of meer medicijnen, worden bekeken op het
wijze te schoon te houden en te ventileren. Uit de getallen over
medicijngebruik. Ook is gestart met de Herhaalservice, waardoor
2011 blijkt dat bij COPD en Astma de huisarts in 58%, resp. 42% de
patiënten beter worden begeleid bij hun medicijngebruik en
hoofdbehandelaar is, en van deze patiënten is ca. 80% ruim een jaar
therapieontrouw sneller kan worden aangepakt. Vanaf 2012 zal de
in de praktijk. Bij ca. 80% is het rookgedrag bekend en ca. 65% heeft
apotheek betrokken worden bij verschillende zorgprogramma’s,
een stoppen met roken advies gekregen. Ruim 60% kreeg een
zoals COPD/astma en CVRM.
3
Allochtone zorgconsulenten en tolkenspreekuur
Met een intensieve samenwerking met huisartsen en andere
Elkaar verstaan en begrijpen is de basis van adequate zorgverlening.
komen ‘achter de voordeur’ en weten daardoor goed welke vragen
Daarom zijn we blij met de terugkeer van de allochtone zorgconsu-
er leven. Inzet van wijkverpleegkundigen blijkt zo effectief dat de
lenten. Ze waren wegbezuinigd, maar nu beschikken we weer over
minister heeft besloten per 2012 geld te geven aan gemeenten om
een Turkse en een Marokkaanse voorlichter.
deze inzet te continueren.
professionals in en buiten het centrum. Wijkverpleegkundigen
Tevens zijn er professionele tolken. Een Turkse tolk twee maal per week en tot voor kort een Marokkaanse tolk eens per veertien
Gezondheidsdialoog
dagen. Zij worden betaald uit een bijdrage uit het Huisartsen
De Rubenshoek heeft met GGD, Zebra en STIOM de ‘Gezond-
Achterstands Fonds, maar het is de vraag hoe lang dat mogelijk is.
heidsdialoog’ uitgevoerd. In dialoog met de wijkbewoners gaat het
Helaas is er wegens bezuinigingen sinds vorig jaar geen reguliere
er om hen bewust te maken van het belang van een gezonde
financiering meer voor de tolken.
leefstijl. Het moet een thema van henzelf worden. Het proefproject is gericht op Turkse volwassenen. Bewoners zijn meestal goed op de
Illegalen
hoogte van een gezonde leefstijl. Echter: psychische en sociale
De huisartsen hebben zo’n drie consulten per week met illegalen.
belemmeringen weerhouden hen daarvan. Het is bijv. lastig om ‘nee’
De vragen variëren: van eenvoudige kwesties tot complexe
te zeggen tegen gastvrij bedoeld overaanbod aan voedsel. We willen
medische problematiek. Er is een ‘netwerk illegalen’, onder leiding
dit project verder uitbouwen.
van de GGD, waaraan verschillende werkers deelnemen.
Ouderen Het aantal ouderen in de Schilderswijk zal in 2030 zijn verdubbeld. De ouderen in deze wijk kampen vaak met complexe problemen. In De Rubenshoek maken veel ouderen gebruik van de spreekuren van de ouderenconsulenten van welzijnsorganisaties Zebra en Voor. De Surinaams/Nederlandse, Turkse en Marokkaanse adviseurs helpen ouderen de weg te vinden in een veelheid van voorzieningen en regels. Indien nodig gaan de adviseurs met hen mee naar instanties of komen op huisbezoek. De vragen zijn heel divers. Van psychosociale problemen tot praktische vragen over huisvesting e.d.
Zichtbare Schakel De wijkverpleegkundige terug in de wijk. Dat is de achterliggende gedachte van het programma Zichtbare Schakel. Twee wijkverpleegkundigen zijn op basis daarvan werkzaam vanuit De Rubenshoek.
Bij zorg gaat het niet alleen om inzet op genezen. Preventie is net zo belangrijk, zo niet belangrijker. Zoveel mogelijk proberen te voorkomen dat iemand ziek wordt. Of een gerichte aanpak om complicaties en verergering van de bestaande ziekte tegen te gaan. De Rubenshoek werkt hier op veel fronten aan. Opsporing chronische ziekten Vroegopsporing is een belangrijk onderdeel van onze zorgprogramma’s CVRM, diabetes en overgewicht bij volwassenen. In samenwerking met de huisarts en de praktijkverpleegkundige worden mensen die een hoger risico lopen op deze ziekten zo veel mogelijk in kaart gebracht en gescreend. Dankzij deze “case finding” kunnen we patiënten in een zo vroeg mogelijk stadium de juiste behandeling geven en met hen werken aan de juiste leefstijl om erger te voorkomen.
Stoppen met roken Stoppen met roken valt niet mee. In 2011 had Stivoro in De Rubenshoek het “Stoppen met Roken Centrum”. Met een inloopspreekuur en meerdere malen de Pak-je-Kans-training. Door veranderende financiering per 2012 is het aanbod helaas gestagneerd.
Opvoedsteunpunt Opvoeden is niet eenvoudig. Veel ouders worstelen daarmee. In gezondheidscentrum De Rubenshoek is een opvoedsteunpunt van Zebra gevestigd. Dit biedt informatie en advies aan ouders met kinderen van 0 – 20 jaar. Met een inloopspreekuur is het makkelijk toegankelijk. Mensen kunnen ook een afspraak maken.
Groepsvoorlichtingen Fit en Gezond Een gezonde leefstijl is niet voor iedereen vanzelfsprekend. In het gezondheidscentrum De Rubenshoek wordt daarom de cursus ‘Gezond en Fit’ aangeboden. Eigenlijk twee cursussen: een voor Turkse
De I-shop
vrouwen en een voor Marokkaanse vrouwen, met een zelfde
In 2011 hebben 5.363 wijkbewoners de I-shop bezocht. Deze
programma. Namelijk 8 bijeenkomsten, waarin de vrouwen één uur
‘weetwinkel voor iedereen’ van welzijnsorganisatie Zebra is een
sporten onder leiding van een fysiotherapeut en één uur in hun eigen
belangrijke vraagbaak in de Schilderswijk. De top 5 van de hulp
taal voorlichting krijgen van een diëtiste en een voorlichterster Eigen
vragen gaan over inkomen/financiën, belastingen, welzijn, zorg &
taal en Cultuur (VETC). Er is veel animo voor deze bijeenkomsten.
gezondheid en wonen.
5
De Rubenshoek in cijfers
Tabel 1: Enkele klachten/problemen in de huisartsenpraktijk/fysiotherapiepraktijk van De Rubenshoek, in vergelijking met de LINH-registratie uit 2010 (landelijke cijfers)
Figuur 1: In 2008 was de beoordeling betreffende de leefbaarheid van de Schilderswijk nog (matig) negatief. Dit is in 2010 in positief opzicht verbeterd voor de leefbaarheid. Helaas geldt dat niet voor het gevoel van veiligheid in de wijk.
Leefbarometer Den Haag, overgenomen uit de wijkscan (http://sinfore2.geodan.nl/ kenniscentrum/rappic01.asp?gem=GM0518&pag=19)
Prevalentie per 1000 Praktijken De Rubenshoek
LINH 2010
T91.01
Vitame-/voedingsdeficienties
140,6
R97
Hooikoorts/allergische rhinitis
87,5
33,5
T82
Adipositas (BMI>30)
83,4
5,1
T90.02
Diabetes Mellitus type 2
79,6
48,0
R74
Bovenste Luchtweg infecties
78,2
50,8
L03
Aspecifieke lage rugklachten
62,8
28,4
K86
Hypertensie zonder orgaanschade
59,3
R05
Hoesten
58,0
40,3
S87
Constitutioneel eczeem
56,7
18,1
P76
Depressie
55,2
18,2
T93
Vetstofwisselingsstoornissen
53,0
28,0
D12
Obstipatie
47,2
21,5
X37
Cervix uitstrijkje
47,0
R96
Astma
43,5
Figuur 2:
T83
Overgewicht (25
33,5
Herkomst populatie Schilderswijk en cliënten van gezondheids
B85.01
Gestoorde glucose tolerantie
29,3
31,9
centrum De Rubenshoek 100% 80%
51
8
6 6
19
13
1
10
21
Tabel 2:
20 20
Aantallen patiënten met overgewicht/obesitas en multimorbiditeit in HIS van de huisarts (verschil 2010-2011 o.a. verklaard door beter in kaart brengen populatie)
30
Aanwezigheid van overgewicht of obesitas
Aantal (2010)
Aantal (2011)
Overgewicht en obesitas (BMI of ICPC T82/T83)
863
1467
DM - T90.02
241
486
Onder behandeling via ELZHA
GGT - B85.01
98
161
CVRP en leefstijladvies
HVZ diverse ICPC codes
17
124
CVRM en leefstijladvies
Volwassenen
437
690
Zorgprogramma volwassenen met overgewicht
Kinderen
167
269
Zorgprogramma kinderen met overgewicht
18 21
60% 40%
30 38
21
25
45
20% 0%
11 6 7
30
Den Haag 2011
Schilderswijk 2011
Turkije
Marokko
22 Huisartsen 2011
Cairibisch gebied
20
i Shop 2011
Bij wie combinatie met:
Sociaal Raadslieden 2011
Overig
Interventieprotocol
Nederland
(bron: CBS-statline en praktijkgegevens De Rubenshoek)
Aantal ingeschreven patiënten Bij de twee huisartsenpraktijken staan in totaal ruim 10.000 patiënten ingeschreven Figuur 3:
Figuur 4:
Aandeel van de zorgverzekeraars in 2011 voor het gezondheids
Inkomend telefoonverkeer gedurende een gemiddelde werkdag
centrum De Rubenshoek
(meting van 2 maanden)
580
%) 506 (5 ) (5%
25% Menzis groep 3033 (28%)
1623 (15%)
CZ groep
15%
13,7%
10%
Achmea groep DSW groep 2941 (27%)
23,1% 19,5%
20%
UVIT (VGZ groep)
2111 (20%)
24,5%
8,7%
5%
4,3%
Overigen
2,0%
0%
6
8-9 uur
3,4% 1,2%
0,2%
9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 andere uur uur uur uur uur uur uur uur uren
