Gezond op school? Aspecten van de gezondheid en gezondheidsproblemen bij schoolkinderen in Vlaanderen
Ciska Pieters - Mathieu Roelants Prof. dr. Karel Hoppenbrouwers Studiedag SWVG Leuven, 2 december 2010
Preliminaire data van de cohortes 6- en 12jarigen uit de JOnG!-studie Schriftelijke bevraging mei 2009
SWVG - Beleidsplatform 27 januari 2009
JOnG!6 en JOnG!12: Spreiding en aantallen Spreiding in Vlaanderen
JOnG!6 en JOnG!12: Data-verzameling Alle deelnemers Jaarlijkse vragenlijst (vanaf 2010: tweejaarlijks) Ouders 6-jarigen Ouders 12-jarigen 12-jarigen zelf
CONTROLS
Mogelijke koppeling met IMA (medische zorg)
CASES
Andere …
‘Cases’ Kwetsbare kinderen en gezinnen (in de verschillende aandachtsgebieden) Meer diepgaande opvolging Bijzondere aandacht voor hun zorg- en hulpverleningstrajecten SWVG - Beleidsplatform 27 januari 2009
Cohorte 6-en 12-jarigen: Tijdslijn dataverzameling SWVG: periode 2007-2011 Cohorte 6-en 12-jarigen REKRUTERING Basissteekproef. Vragenlijst 6-12 Ouders Jongeren Vragenlijst 7-13 Ouders Jongeren Vragenlijst 8-14 Ouders Jongeren
Externe gegevens Verdiepingsgroep Rekrutering Onderzoeken
Mei 2008
Okt 2008
Mei 2009
Okt 2009
Mei 2010
Okt 2010
Mei 2011
Okt 2011
Jan Juni 2012
Oudervragenlijst 6- en 12-jarigen Resultaten ongecleande databank
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Gezinssituatie Twee-ouder gezin, beide biologische ouders: 6-jarigen
12-jarigen
83,2 %
77,4 %
67,3 %
Aantal kinderen in het gezin (%): 6j vs 12j
Oudervragenlijst 6-jarigen: Inkomen (percentages) < 900
9001500
1501- 2001- 2501- > 2000 2500 3000 3000
2 PERS
0,1
1,1
0,5
0,4
0,2
0,2
3 PERS
0,2
1,6
1,8
2,0
2,4
3,4
4 PERS
0,1
1,1
1,8
4,2
9
20,8
5 PERS
0,2
0,3
0,9
2,1
3,3
14,7
> 5 PERS
0,1
0,6
1
1,4
1,1
5,3
TOTAAL
0,7
4,7
6,0
10,1
16
44,4
Ongeveer 6,2% onder armoedegrens (EU-SILC, 2007 criteria) Vlaanderen 11%
Oudervragenlijst 12-jarigen: Inkomen (percentages) %
< 900
9001500
1501- 2001- 2501- >3000 2000 2500 3000
2 PERS
0,1
1,2
0,9
0,4
0,1
0,1
3 PERS
0,2
1,6
1,9
3
1,8
3,6
4 PERS
0,1
0,7
2,7
4
7,1
20,8
5 PERS
0
0,4
0,8
2,2
3,6
12,4
> 5 PERS
0
0,1
1,1
1,8
2,1
6,6
TOTAAL
0,4
4,0
7,4
11,4
14,7
43,5
Ongeveer 5,1% onder armoedegrens (EU-SILC, 2007 criteria) Vlaanderen 11%
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: School School 6-jarigen
(%)
LO1
90,4
ref.
1
(%)
90,6
KO
3,2 (KO3)
5,9
LO2+
1,8 (LO2)
1,0
BuBaO
1
2,5
School 12-jarigen SO1
(%) 84,8
ref.
1
(%)
77,8
LO
8,8 (LO6)
SO2
2,6
1,2
BuSO
0,7
0,4
BuBaO
2,2
6,7
1
Statistisch Jaarboek Onderwijs 2007-2008
14,0
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Zwangerschap en geboorte
Bevraagde items Vroeggeboorte
- 6 (%) 7,2%
-12 5,8%
Zwangerschapsproblemen
16%
14,9%
Neonatale problemen
16,3%
11,2%
4,4%
4,2%
Congenitale afwijkingen
(%)
Oudervragenlijst 6-jarigen: Diagnose Lichamelijke gezondheid Heeft uw kind ooit een ernstig gezondheidsprobleem en/of ziekte doorgemaakt?
“JA” (%) 13,8
jongens (%) 16,1
meisjes (%) 11,5
Ademhalingswegen (bv. astma)
10,1
12,3
7,9
Hart (bv. aangeboren hartafwijking)
0,6
0,6
0,5
Spierstelsel (bv. reuma)
0,8
0,7
0,8
Zenuwstelsel (bv. epilepsie)
0,8
1,1
0,5
Zintuigen (bv. verminderd gehoor)
3,4
3,4
3,5
Andere (bv. diabetes)
2,1
2,5
1,6
Oudervragenlijst 12-jarigen: Diagnose Lichamelijke gezondheid “JA”
jongens
meisjes
(%)
(%)
(%)
12,9
14,9
11,2
Ademhalingswegen (bv. astma)
8,5
10,7
6,7
Hart (bv. aangeboren hartafwijking)
1,1
1,4
0,8
Spierstelsel (bv. reuma)
1,0
1,3
0,8
Zenuwstelsel (bv. epilepsie)
1,5
1,4
1,6
Zintuigen (bv. verminderd gehoor)
2,0
2,0
2,0
Andere (bv. diabetes)
2,2
2,4
2,2
Heeft uw kind ooit een ernstig gezondheidsprobleem en/of ziekte doorgemaakt?
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Prematuriteit Ouderrapportage ‘ooit ernstige aandoeningen’ (OEA) naargelang zwangerschapsduur JOnG!-6 30
% antwoorden
25
20
15
10
5
0
Ademhalingswegen
Hart
Spier- en bewegingsstelsel
Zenuwstelsel
Zintuigen
Andere
OEA
OEA
OEA
OEA
OEA
OEA
OEA
Niet premat
13,9
9,7
0,4
0,5
0,8
3,3
2,1
Premat
26,6
18,2
3
3,8
1,5
5,3
2,3
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Prematuriteit Ernstige aandoeningen in de laatste 12 maand naargelang zwangerschapsduur (JOnG!-6) 6
% antwoorden
5
4
3
2
1
0
12m
12m
12m
12m
12m
12m
Ademhalingswegen
Hart
Bewegingsapparaat
Zenuwstelsel
Zintuigen
Andere
Niet premat
4,8
0,4
0,5
0,5
2,6
1,2
Premat
5,3
0
2,3
1,5
3
1,5
Oudervragenlijst 6-jarigen: Diagnose Emotionele, gedrags- en/of ontwikkelingsstoornissen Is er bij uw kind ooit een diagnose gesteld van emotionele, gedragsen/of ontwikkelingsstoornis?
“JA” %
ref.1
jongens %
meisjes %
12,2
5,5%
% 8,9
Motorische Coördinatiestoornis
2,6
2-6
3,8
1,4
Autisme of ASS
1,8
0,25-0,9
2,8
0,8
ADHD
1,7
3-7,5
2,5
0,8
Leerstoornis
1,4
2-10
1,8
1,1
Gedragsstoornis
1,2
2-16
1,9
0,5
Mentale handicap
0,7
3
0,8
0,5
Angststoornis
0,5
8-15
0,7
0,3
Depressie
0,1
3,9
0,2
0,0
Gilles de la Tourette
0,1
0,1
0,0
0,1
1Portaal, Andries, & Ponjaert-Kristoffersen, 2001; Scheiris & Desoete, 2008; Scholing & Braet, 2002; Tanner & Goldman, 1997
Oudervragenlijst 12-jarigen: Diagnose
Emotionele, gedrags- en/of ontwikkelingsstoornissen Is er bij uw kind ooit een diagnose gesteld van emotionele, gedrags- en/of ontwikkelingsstoornis?
“JA” %
ref.1 %
14,7
jongens %
meisjes %
19,4
9,7
Leerstoornis
6,9
2-10
8,4
5,6
ADHD
3,3
3–7,5
5,2
1,8
Autisme of ASS
1,7
0,25-0,9
3,1
0,5
Gedragsstoornis
1,3
2-16
1,8
0,8
Depressie
1,1
3,9
1,0
1,2
Motorische Coördinatiestoornis
1,0
2-6
1,8
0,3
Angststoornis
0,8
8-15
0,6
1,0
Mentale handicap
0,5
3
0,8
0,3
Gilles de la Tourette
0,3
0,1
0,6
0,0
1
Portaal, Andries, & Ponjaert-Kristoffersen, 2001; Scheiris & Desoete, 2008; Scholing & Braet, 2002; Tanner & Goldman, 1997
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Medische consumptie Medicatiegebruik - 6 (%)
-12
Medicatie voor ernstige aandoening in de voorbije 4 weken
6,2
7,0
Medicatie voor ernstige aandoening in de voorbije 12 maand (uitgezonderd de voorbije 4 weken)
8,6
7,5
47,0
42,5
Vitaminepreparaten
(%)
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Prematuriteit Medicatiegebruik voor ernstige aandoeningen bij 6- en 12-jarigen, naargelang zwangerschapsduur 16 14
% antwoorden
12 10 8 6 4 2 0
Medicatie 4 w
Medicatie 12m
Medicatie 4 w
JOnG!-6
Medicatie 12m
JOnG!-12
niet prem
5,9
8,3
6,6
7,3
prem
11
13,7
12,2
9,1
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Medische consumptie Hospitalisatie/ingreep/ongeval - 6 (%)
-12
ooit hospitalisatie
53,8
51,6
ooit ingreep
36,2
37,0
ooit ongeval
18,0
21,5
(%)
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Gezondheid-SES Gezondheidsprofiel naargelang werksituatie moeder ( JOnG!-12)
% bevestigende antwoorden
60
50
40
30
20
10
0
PREM
ZSPROB
NEONAT PROB
CONG. AFW
Moeder betaald werk
5,2
15,2
11,7
3,7
6,3
7,4
53,3
37,5
21,6
41,3
Moeder geen betaald werk
5,3
20,9
14,9
6,8
8,1
8,8
53
38,8
22,2
47,2
MED 4W MED 12M
HOSP
INGREEP ONGEVAL
VOED. SUPPL
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Gezondheid-SES Gezondheidsprofiel naargelang opleiding moeder (JOnG!-12) % bevestigende antwoorden
60 50 40 30 20 10 0
PREM
ZSPROB
NEONAT PROB
CONG. AFW
MED 4W
MED 12M
HOSP
INGREEP
ONGEVAL
VOED. SUPPL
geen secundair onderwijs
9,5
11,3
12
8,3
8,6
5,8
40
24,7
15,3
47,9
secundair onderwijs
6,8
11,4
10
3,9
7,7
9
52
39,1
22,7
46,9
hoger onderwijs
5,8
17
11,5
3,3
5,1
5,7
52,4
38,8
22,4
39,4
Oudervragenlijst 6/12-jarigen: Gezondheid-SES Profiel gezondheidsgegevens naargelang gezinsinkomen (JOnG!-12) 60
% bevestigende antwoorden
50
40
30
20
10
0
PREM
ZSPROB
NEONAT PROB
CONG. AFW
MED 4W
MED 12M
HOSP
INGREEP
ONGEVAL
VOED. SUPPL
<1500
13,3
13,6
12,7
9,7
12,7
14
55,7
40
20
41,7
1500-3000
15,7
15
9,9
4,8
8,3
7,5
51,6
36,7
19,2
45
>3000
4,4
16
12
3,7
6,1
7,6
52,3
36,6
23,9
40,1
Zelfrapportage 12-jarigen Resultaten ongecleande databank
Jongerenvragenlijst 12-jarigen: Depressieve symptomen “Moe of lusteloos? Nergens zin in?”
“Moeite om in slaap te vallen ‘s avonds?”
“Denken dat leven niet meer moeite waard?”
“Beter als je dood bent?”
Jongerenvragenlijst 12-jarigen: Risico-gedrag Alcohol- en druggebruik Bijna nooit
Soms
Vaak
Meestal
Wens niet antw
≥ 20 glazen alcohol/week
98,6%
0,1%
0,1%
0%
1,2%
hasj of marihuana
98,3%
0,1%
0%
0%
1,7%
XTC, cocaïne of speed
98,4%
0,1%
0%
0%
1,5%
Jongerenvragenlijst 12-jarigen: Risico-gedrag Piercing: 0,3% jongens; 4,7% meisjes Tatoeage: 0,1% meisjes Zelfverwonding zonder wens te doden: 5,2% jongens; 4,9% meisjes
Internationaal: 12- 23,2% (Jacobson & Gould, 2007) Vlaams:14,9% (224/1501) (Baetens et al., sub)
Jongerenvragenlijst 12-jarigen: Seksualiteit Seksuele ervaring vrijwillig Jongens: 9,9% Meisjes: 6,6% (Maes & Vereecken, 2000: 13-14jarigen: 40% jongens; 16% meisjes)
Seksuele ervaring onvrijwillig Jongens: 0,64% Meisjes: 1,2% (concreet vermoeden van kindermishandeling vertrouwenscentra: ±0,3%)
Jongerenvragenlijst 12-jarigen: Gezondheid Ervaren gezondheid bij 12-jarigen naargelang werksituatie moeder (JOnG!-12) 35,0%
% 12-jarigen
30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% ,0%
0 ,2%
1 ,4%
2 ,1%
3 ,8%
moeder geen betaald werk ,0%
,0%
,8%
,0%
moeder betaald werk
4 5 6 7 8 9 10 1,1% 3,7% 5,1% 19,5%32,6%24,3%12,3% ,8%
6,3% 11,8%15,0%30,7%24,4%10,2%
Zelfgerapporteerde gezondheidsscore
Meer weten? Dienst Jeugdgezondheidszorg
[email protected] [email protected] [email protected]
