Gezinsvriendelijke keizersnee

Gezinsvriendelijke keizersnee Informatie voor patiënten

F1124-3415 augustus 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00

Inleiding De gynaecoloog heeft om medische redenen samen met u besloten dat u gaat bevallen met een keizersnee. De keizersnee is gepland. Bij een geplande keizersnee gaan wij ons best doen dat u samen met uw partner en uw kindje als gezin bij elkaar kan blijven op de operatiekamer en op de uitslaapkamer. Wij noemen dit een gezinsvriendelijke keizersnee, andere benamingen zijn ‘gentle sectio’ of ‘natural caesarean’.

Voorbereiding Bij het opnamebureau (begane grond MCH Westeinde) worden afspraken gemaakt voor de keizersnee en voor een intakegesprek bij de verpleegkundige van de kraamafdeling. In dit gesprek wordt besproken of u de verloskundige voor de nazorg en de kraamzorg heeft geregeld en wie uw contactpersoon is. Ook krijgt u informatie over de keizersnee en de gang van zaken op de kraamafdeling. U krijgt ook een afspraak bij de POS (pre operatieve screening). Hier heeft u een gesprek met een anesthesioloog over de ruggenprik en de pijnbestrijding.

De dag voor de keizersnee De dag voor de keizersnee moet u bloed af laten nemen bij de afdeling bloedafname op de begane grond van MCH Westeinde, naast de ingang bij de bezoekersparkeerplaats. Om 17.00 uur wordt u op de kraamafdeling, 12e etage, route Groen (MCH Westeinde) verwacht. U krijgt een injectie met Fraxiparine (bloedverdunnend middel) in uw bovenbeen. Dit is ter voorkoming van trombose. U hoort dan hoe laat de operatie de volgende dag plaatsvindt en hoe laat u aanwezig moet zijn. Nuchter zijn Voor de operatie moet u zes uur van tevoren nuchter zijn. Dit houdt in dat u zes uur van tevoren niet meer mag eten. U mag nog wel heldere dranken drinken zoals water en thee zonder suiker. Drie uur voor de operatietijd mag u ook niks meer drinken. Als u ‘s middags wordt geopereerd mag u soms nog een licht ontbijtje zoals: beschuit, cracker, yoghurt, vla. Informatie hierover ontvangt u van de verpleegkundige. Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

2

Handig om mee te nemen • Slippers • Toiletartikelen • Nachthemden of T-shirts Als u borstvoeding wil geven, zijn nachthemden met knoopjes handig, eventueel voedingsbeha en een voedingskussen Als u flesvoeding wilt geven is het verstandig een stevige BH mee te nemen om stuwing tegen te gaan • Ondergoed, liefst groot zodat dit over de wond heen valt en er kraamverbanden in passen • Fototoestel (en opgeladen batterij). Voor de baby: • Kleertjes/rompertjes • Minimaal 2 mutsjes (het eerste mutsje wordt direct na de geboorte opgedaan en zal nat en koud worden, na ongeveer een uur wordt er een nieuw warm mutsje opgedaan) • Sokjes • Dekentje of jasje • Maxi-cosi • Als u flesvoeding wilt geven kunt u een eigen flesje meenemen, deze moet van te voren wel uitgekookt zijn. • Flesvoeding en verzorgingsproducten zijn aanwezig op de afdeling. Als u voorkeur heeft voor een specifiek merk dan kunt u dat het beste zelf meenemen.

De dag van de operatie U meldt zich op de tijd die de verpleegkundige heeft aangegeven op de kraamafdeling in MCH Westeinde, 12de etage route Groen. De verpleegkundige brengt u naar uw kamer. Op de kamer kunt u de babykleertjes alvast klaarleggen en krijgt u een operatiejasje aan. Tijdens de operatie mag u geen sieraden, haarspelden of contactlenzen dragen, nagellak en make-up moeten verwijderd zijn. De verpleegkundige meet uw bloeddruk en temperatuur en brengt bij u een Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

3

urinekatheter in. Dit is een slangetje dat via de plasbuis in de blaas uitkomt om de blaas leeg te houden. De katheter geeft soms een onaangenaam gevoel. De verpleegkundige zal ook met een doptone naar het hartje van de baby luisteren. Als u een keizersnee krijgt omdat uw kindje in stuitligging ligt, komt de arts een echo maken om te kijken of dat nog steeds zo is. Wanneer u naar de operatieafdeling gebracht wordt, wordt u in het bed vervoerd door de verpleegkundige samen met uw partner. Voordat we de operatiekamer in mogen, krijgt uw partner een blauwe overall en een muts. In de voorbereidingsruimte krijgt u een infuus en zal er vloeistof via het infuus worden toegediend. Hierna wordt u met uw partner naar de operatiekamer gebracht. Op de operatiekamer krijgt u de spinale verdoving. Dit is een prik in uw rug waardoor u tijdens de operatie van uw navel tot uw tenen verdoofd bent. Uw partner mag bij u aan het hoofdeinde zitten. Op de operatiekamer Tijdens de operatie zijn er ongeveer acht medewerkers aanwezig, allemaal met een specifieke taak. Tijdens de operatie kan één van de medewerkers meestal foto’s maken van u en uw gezin. In de operatiekamer mag niet worden gefilmd. Fotograferen is wel toegestaan. De keizersnee Uw gynaecoloog maakt een horizontale snee in de huid, vlak boven het schaambeen. Vervolgens wordt de buikwand geopend en daarna de baarmoeder. Als de baarmoeder geopend is, wordt uw baby geboren. De navelstreng wordt afgeklemd en doorgeknipt. Vervolgens worden de placenta en de vliezen verwijderd. Dit duurt ongeveer 5-10 minuten. Het hechten van de wond neemt meer tijd in beslag dan de geboorte van uw kind (ongeveer een half uur). De baarmoeder wordt daarna in 1 of 2 lagen gehecht, waarna de verschillende lagen van de buikwand worden gehecht. Gezinsvriendelijke keizersnee Wanneer de operatie en geboorte ongecompliceerd lijken te verlopen kunt u meekijken. De blauwe doek die voor u hangt zal dan naar beneden worden Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

4

gedaan en u kunt door een doorzichtige doek meekijken. Wanneer uw baby geboren is, zal de gynaecoloog uw baby in de wieg leggen. De verpleegkundige zal uw kindje goed afdrogen en bij u neerleggen. Vervolgens drogen we het kindje bij u verder af en krijgt de baby een warme muts op. Er wordt een klemmetje op de navelstreng gedaan en (indien gewenst) mag uw partner het laatste stukje van de navelstreng doorknippen. Uw kindje wordt huid op huid tegen u aangelegd, toegedekt met warme doeken. Tijdens de operatie mag uw kind bij u liggen en mag uw partner bij u blijven. Dit alles onder de voorwaarde dat u en uw kind in een goede conditie zijn. Na de operatie wordt uw kindje in de couveuse gelegd zodat uw kind veilig naar de uitslaapkamer kan worden gebracht. De verpleegkundige gaat met uw kind en uw partner alvast naar de uitslaapkamer. Uw baby wordt getemperatuurd, krijgt een luier aan en wordt in warme doeken gewikkeld. Hierna kan uw partner uw kind vasthouden. U wordt van de operatietafel in uw bed geholpen en naar de uitslaapkamer gebracht. Op de uitslaapkamer zullen enkele controles bij u gedaan worden, zoals het meten van de hartslag en bloeddruk en controle van de wond. U krijgt alvast medicatie om pijn te voorkomen. Hierna mag uw kindje weer bij u liggen. Als u borstvoeding wilt geven, kan de verpleegkundige hierbij helpen. Uw kindje blijft huid op huid bij u liggen, dit is goed voor moeder en kind. Na ongeveer een half uurtje, als de pijn bij u onder controle is en de controles goed zijn bevonden, mag u met uw gezin terug naar de afdeling. Op de afdeling wordt uw bloeddruk en temperatuur gemeten. Hierna zullen de controles bij uw kindje gedaan worden, zoals het meten van het gewicht, de temperatuur en krijgt uw kind vitamine K. Hierna mag uw kindje weer bij u liggen en als u dat wenst kunt u hierna bezoek ontvangen. Uitzonderingen In enkele gevallen huilt een kindje niet meteen na de geboorte. Het kindje moet dan eerst nagekeken worden in een speciale ruimte naast de operatiekamer. Soms moet een kindje, samen met de partner naar de kinderafdeling. De gynaecoloog en de kinderarts beslissen of uw kindje direct na de geboorte bij u mag liggen. Dit om goede zorg voor u en uw kind te waarborgen. Als er door de gynaecoloog besloten wordt dat de keizersnee Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

5

eerder plaats moet vinden dan gepland of u krijgt onverwachts een keizersnee, kan de procedure anders verlopen dan hierboven vermeld.

Na de keizersnee De dag van de operatie blijft u op bed liggen. Medicijnen Kort na de operatie heeft u pijn aan de wond en soms pijnlijke naweeën. De buikwand voelt vaak pijnlijk aan, niet alleen ter hoogte van het litteken maar ook hoger, tot aan de navel. Dit komt omdat onder de huid de snee in de buikwand verticaal loopt, van de navel tot het schaambeen. U krijgt van de verpleegkundige vier keer daags paracetamol en drie keer daags diclofenac als pijnstilling. Ook heeft u na de operatie een PCA-pompje gekregen, dit is een pompje met morfine dat vastzit aan uw infuus. Als u pijn voelt kunt u zelf pijnstilling toedienen door op het pompje te drukken. Deze medicatie komt in kleine hoeveelheden in uw bloed terecht en er is geen bezwaar om dit te gebruiken wanneer u borstvoeding wilt geven. Het infuus en het PCA-pompje houdt u tot de tweede dag na de operatie. Om trombose te voorkomen krijgt u eenmaal per dag een injectie in uw bovenbeen met een bloedverdunnend middel. Katheter De katheter voor de urine wordt de 1ste dag na de operatie verwijderd. Douchen De dag na de operatie mag u al uit bed en zal de verpleegkundige u helpen met douchen. De eerste keer uit bed gaan en naar de badkamer lopen zal wat gevoelig zijn. De tweede dag na de operatie zal het douchen u al wat gemakkelijker afgaan. De wond De wond is meestal gehecht met oplosbare hechtingen. Als er nietjes zijn gebruikt dan moeten deze na ongeveer een week verwijderd worden.

Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

6

Bloed prikken De eerste dag na de operatie wordt bloed afgenomen om na te gaan of het ijzergehalte (Hb-gehalte) van uw bloed nog goed is. Wanneer het ijzergehalte in uw bloed te laag is, bespreekt de arts met u of u een bloedtransfusie, een ijzerinfuus of ijzertabletten nodig heeft. In beweging komen De eerste dagen kunt u nog wat slap en wat duizelig zijn bij het opstaan; dat wordt daarna geleidelijk minder. U mag de eerste dag na de operatie al uit bed komen. Elke dag zult u makkelijker en langer kunnen rondlopen. Om te voorkomen dat u trombose krijgt is het belangrijk dat u regelmatig uit bed komt. Eten en drinken U mag na de keizersnee direct eten en drinken. We adviseren u om niet direct te veel en te zwaar te eten. Na één of twee dagen beginnen de darmen weer te werken. De buik kan dan nog opgezet zijn en u kunt last hebben van pijnlijke krampen. Borstvoeding Na een keizersnee kunt u in principe borstvoeding geven. Bij een keizersnee duurt het vaak wat langer voordat de borstvoeding op gang komt. Wanneer uw baby niet in staat is om aan de borst te drinken, krijgt hij of zij melk met een cupje of flesje. U start dan met kolven. Gaat alles goed met uw baby, dan kunt u over het algemeen snel beginnen met uw kind de borst te geven. Zo komt de melkaanmaak vlot op gang en kan het kind profiteren van de eerste voeding, het colostrum. De verpleegkundige helpt u met een prettige houding en het aanleggen van de baby. Naar huis De derde dag na de operatie mag u naar huis (indien er geen bijzonderheden zijn). U kunt zelf contact opnemen met de kraamzorg zodat zij thuis bij u langskomen. Wij zullen de verloskundige informeren dat u weer thuis bent. De verloskundige komt een paar dagen nadat u weer thuis bent, bij u thuis Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

7

voor de nacontrole. Voordat u naar huis gaat, krijgt u een afspraak mee voor nacontrole bij de gynaecoloog of arts-assistent die bij de keizersnee aanwezig is geweest.

Weer thuis Thuis zult u geleidelijk verder moeten herstellen. De tijd die nodig is voor het herstel is na een keizersnee vaak langer dan na een normale bevalling. Voordat u naar huis gaat, krijgt u een afspraak mee voor nacontrole bij de gynaecoloog of arts-assistent die bij de keizersnee aanwezig is geweest. Lichamelijk conditie Een veel gehoorde klacht na een keizersnee is moeheid. U kunt daar het beste aan toegeven: probeer zoveel mogelijk rust te nemen. Neem hulp aan die familie en kennissen u aanbieden. Soms vergoedt de verzekering na ontslag uit het ziekenhuis aanvullende kraamzorg. Een kraamverzorgster kan huishoudelijke taken overnemen en uw partner ondersteunen. Naarmate u meer hulp hebt als u thuiskomt, is de overgang gemakkelijker en went u sneller aan uw nieuwe situatie. Na de eerste weken merkt u dat u geleidelijk weer meer kunt doen. De eerste zes weken moet u zo min mogelijk zware dingen tillen maar gaandeweg kunt u wel steeds meer gaan doen zoals licht huishoudelijk werk, kleine boodschappen. Douchen U mag na de operatie douchen. In bad gaan wordt afgeraden zolang de wond nog niet goed genezen is en u nog bloed verliest. Als er wondvocht of bloed uit de wond komt, moet u de wond met de douchekop schoonspoelen, daarna voorzichtig droogdeppen, en een droog gaas eroverheen doen om uw kleding te beschermen. Sporten U mag na zes weken weer langzaam aan beginnen met sporten. Ook met buikspieroefeningen mag u dan weer beginnen. De verschillende lagen van de buikwand zijn dan goed genezen. Aan de zijkant van het litteken hebt u de eerste tijd soms een trekkend gevoel van inwendige hechtingen. Dit kan geen kwaad. Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

8

Seks Wacht met gemeenschap tot de bloederige afscheiding voorbij is. Voor veel vrouwen duurt het langere tijd voordat zij weer zin hebben in seksueel contact. U bent (ook wanneer u borstvoeding geeft) al weer snel vruchtbaar. Gebruik daarom condooms of anticonceptie. Vraag zo nodig de verloskundige, huisarts of gynaecoloog om advies. Litteken Omdat de zenuwen in de buikhuid zijn doorgesneden, heeft u vrij lang een doof gevoel rond het litteken. Vaak is het gebied halverwege de navel juist extra gevoelig. Vaak is pas na 6 tot 12 maanden het gevoel in de buikwand weer normaal.

Complicaties Iedere operatie brengt risico’s met zich mee, ook een keizersnee. Ernstige complicaties zijn gelukkig zeldzaam, zeker als u gezond bent. De meest voorkomende complicaties zijn: Bloedarmoede Bij elke keizersnee is er bloedverlies. Bij te veel bloedverlies ontstaat er bloedarmoede. De kans is klein dat u na afloop een bloedtransfusie nodig heeft. Soms raadt de arts u wel aan om ijzertabletten te gaan slikken. Wanneer de placenta voor de baarmoedermond lag (placenta praevia) is de kans op bloedverlies groot. De kans op een bloedtransfusie is dan ook groot. Blaasontsteking Een enkele keer komt na een keizersnee een blaasontsteking voor. Wanneer u klachten heeft van een branderig gevoel bij het plassen, vaak plassen en kleine beetjes plassen, wordt uw urine gecontroleerd. Zo nodig krijgt u een antibioticum. Nabloeding in de buik Een nabloeding is een zeldzame complicatie van een keizersnee. Bij een ernstige hoge bloeddruk waarbij het bloed minder goed stolt, komt een Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

9

nabloeding vaker voor. Een enkele keer is een tweede operatie noodzakelijk. Bloeduitstorting in de wond Een onderhuidse bloeduitstorting in de wond ontstaat doordat een bloedvaatje in het vet onder de huid blijft nabloeden. De kans hierop is groter als er problemen zijn met uw bloedstolling door bijvoorbeeld een hoge bloeddruk of medicijngebruik. Infectie Een infectie van de wond komt een enkele keer voor. De kans hierop is wat groter bij een keizersnee na een langdurige bevalling. Om een infectie te voorkomen, krijgt u tijdens de operatie een antibioticum. Trombose Bij elke operatie en na elke bevalling is er een verhoogd risico op een trombose. Om dit te voorkomen krijgt u dagelijks een prikje in het been met een bloedverdunnend middel zolang u nog niet zoveel uit bed bent. Een beschadiging aan de blaas Een beschadiging aan de blaas is een zeldzame complicatie. De kans hierop is wat groter als u al verschillende malen een keizersnee hebt ondergaan. Er kunnen dan verklevingen rond de blaas zijn. Het is goed mogelijk een blaasbeschadiging te hechten. Wel hebt u vaak langer een katheter nodig. Darmen die niet goed op gang komen (ileus) Na een keizersnee moeten de darmen weer op gang komen. In zeldzame gevallen gebeurt dit niet of te traag. Er verzamelt zich dan vocht in maag en darmen, wat leidt tot misselijkheid en braken. Een maagsonde kan dan nodig zijn om dit vocht af te voeren. Pas daarna komen de darmen op gang.

Een volgende bevalling Voor een goede genezing van de wond adviseert de gynaecoloog om minimaal een jaar te wachten met zwanger worden. Of bij een volgende bevalling weer een keizersnee nodig is, hangt van de reden van deze keizersnee af. Bespreek Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

10

daarom bij de nacontrole, hoe groot de kans is dat u een volgende keer normaal kunt bevallen. Vaak is bij een volgend kind geen keizersnee nodig. Wel krijgt u dan altijd een medische indicatie om in het ziekenhuis te bevallen.

Emotionele aspecten Het kan gebeuren dat u emotionele problemen heeft met het feit dat uw bevalling is uitgelopen op een keizersnee. Praat daar zoveel mogelijk over. Het kan soms goed zijn om ervaringen uit te wisselen met ‘lotgenoten’. Hiervoor kunt u terecht bij: Vereniging keizersnede-ouders (VKO), telefoonnummer: (076) 503 71 17, bereikbaar van maandag t/m vrijdag 10.00-21.00 uur. Email: [email protected].

Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met uw gynaecoloog, verloskundige of huisarts. Wij adviseren u de vragen op te schrijven en de vragen tijdens uw intakegesprek te stellen. Nuttige telefoonnummers: Wanneer u al voor de geplande keizersnee weeën krijgt, bloedverlies heeft of het idee dat de vliezen zijn gebroken, moet u contact opnemen met de verloskamers. U kunt ons 24 uur per dag bereiken voor dringende zaken zoals hierboven vermeld. Het telefoonnummer is (070) 330 21 04. Voor afspraken en/of vragen belt u tijdens kantoortijden: Polikliniek Gynaecologie: (070) 330 30 32 Kraamafdeling: (070) 330 22 19

Gezinsvriendelijke keizersnee • F1124-3415 • augustus 2015

11