GESCAND 1 2 NOV2004. Burgemeester en Wethouders. mersfoort

GESCAND 1 2 NOV2004

Postbus 4000 3800 EA Amersfoort Telefoon (033) 469 45 71 Telefax (033) 469 54 77

Burgemeester en Wethouders

V^.-ivJ

mersfoort Aan Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties GSIB/Grote Stedenbeleid t.a.v. de heer Th.C. de Graaf Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG

Uw brief/kenmerk

Ons kenmerk

WO W/H AAZ/1566872 Onderwerp

Datum

indiening definitieve MOP-GSB 2005 -2009

11 november 2004

Geachte Minister,

Hierbij zenden wij u ons Meerjaren Ontwikkelingsprogramma Grote stedenbeleid 2005 -2009 Groeipijn en Perspectief. De gemeenteraad van Amersfoort heeft op 2 november jl. het MOP-GSB 2005 -2009 vastgesteld. Wij vertrouwen erop dat deze MOP-GSB aan uw eisen voldoet en dat wij spoedig het convenant kunnen ondertekenen.

Met vriendelTjkVgroet, ster/fiwet houders van Amersfoort, daburgemeester,

Bijlage(A)

MOP-OSB 2005-2009 Groeipijn & perspectief MOP-GSB 2005-2009 Bijlage I, II en III

Inlichtingen bij

drs. ing. I. L. Elemans (033)46944 16

Bezoekadres Stadhuisplein 3 Amersfoort www.amersfoort.nl

GSB III Amersfoort

Meerjaren Ontwikkelings Programma Grote StedenBeleid 2005-2009 _-'•'—

.'ï

•=&-

'. -il

-iU^'r-jjj-iifc - "• 'Jl

-.-.'

,. 'f- :-• i- -. j'

'

i 1 *-

'il 'p

^v; '•"frt^'.-."--^V^

GSB III Amersfoort

Inhoudsopgave Inleiding

2

Leeswijzer

2

1. 1.1 1.2 1.3 1.4

Welkom in Amersfoort! Snapshot Alles koek en ei? Visie en Visioenen Groeipijn en GSB

2.1 2.1.1 2.1.2 2.2 2.2.1 2.2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.4 2.4.1 2.4.2 2.5 2.5.1 2.5.2 2.6

Sociaal, integratie en veiligheid Naar een veiliger samenleving De situatie De aanpak Van de straat en veilig De situatie De aanpak Gedeeld burgerschap (inburgering/integratie) De huidige situatie De aanpak Geen leerling zonder diploma van school De situatie De aanpak Gezond en wel in de stad De situatie De aanpak GSB outputdoelstellingen BDU sociaal, integratie en veiligheid

6 6 6 6 8 8 8 8 8 9 9 9 10 10 10 10 11

3.1 3.2 3.3

Economie De situatie Aanpak en kansen GSB outputdoelstellingen economie

16 16 19 20

4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3

Fysiek De situatie De aanpak Stedelijke vernieuwing Stedelijke vernieuwingsprioriteiten GSB outputdoelstellingen fysiek

24 24 24 24 25 27

5.1 5.2

De kaarten schudden Groeipijn & perspectief kaarten Aan de slag

32 32 32

6.

Tot ziens in Amersfoort

33

Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3:

Financiën BDU economie BDU fysiek

2.

3.

4.

5.

3 3 4 5 6

GSB III Amersfoort

Inleiding Vanaf 2005 is Amersfoort een volwaardige partner in het GSB beleid. Binnen het GSB III traject werken steden en rijk samen aan het ontwikkelen van krachtige steden waarin zichtbare resultaten worden geboekt met een minimum aan bureaucratie. Steden die kansen bieden aan hun burgers en steden waar het veilig en prettig is om te zijn. Deze missie van het GSB III (2005 - 2009) is vertaald in 5 hoofd- of outcomedoelstelüngen: 1. Het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid; 2. Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving; 3. Het verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving; 4. Het binden van midden- en hogere inkomens aan de stad; 5. Het vergroten van de economische kracht van de stad. In GSB III wordt niet meer gepraat in termen van "pijlers" maar van Brede Doel Uitkeringen (BDU's). Een BDU is een regeling waarmee de steden het door het rijk beschikbare geld naar eigen inzicht kunnen inzetten binnen de aan de betreffende BDU gekoppelde outputdoelstellingen en resultaten. Binnen een BDU is het geld dus vrij besteedbaar, tussen de BDU's onderling mag niet geschoven worden. Er zijn binnen het GSB III drie BDU's: 1. BDU economie: gericht op revitalisering, innovatie, werkgelegenheid, veiligheid en dienstverlening aan ondernemers; 2. BDU sociaal, integratie en veiligheid: gericht op het versterken van leefbaarheid, veiligheid, gezondheid, participatie, zelfredzaamheid en integratie; 3. BDU fysiek (ISV II): omvat thema's als huisvesting, omgevingskwaliteit, milieukwaliteit, watersystemen, bereikbaarheid en geluidssanering. De steden moeten hun beoogde resultaten beschrijven in een beknopt MOP-GSB (MeerjarenOntwikkelingsProgramma). Basis voor het MOP-GSB is een samenhangende analyse van de kansen & bedreigingen gebaseerd

op de actuele situatie en de bestaande inzichten/ beleidskaders. Per BDU formuleren de grote steden alle programma's waarin ze GSB-geld willen investeren. Per BDU spreken stad en rijk af welke resultaten de stad wil bereiken. Die resultaten worden meetbaar gemaakt aan de hand van zogenaamde outputindicatoren: aspecten waarop meetbare resultaten te boeken zijn. De afspraken daarover leggen rijk en stad vast in een convenant. Afgesproken middelen en resultaten kunnen eventueel worden bijgesteld tijdens de midterm review in 2007. In 2010 wordt met één eindverslag verantwoording afgelegd aan het rijk. Gezien de inhoudelijke diversiteit van de BDU's is het GSB voor Amersfoort een prima insteek voor het leggen van intersectorale verbindingen. De aanloop naar dit MOP-GSB leverde constructieve afwegingen op over kansen en prioriteiten voor de stad. Bij het maken van het MOP-GSB is rekening gehouden met de beleidsuitgangspunten zoals beschreven in het raadsprogramma, het collegeprogramma, de programmabegroting etc. De inventarisatienota binnenstedelijke vernieuwing is gebruikt als onderlegger voor de plekken in de stad waar iets moet gaan gebeuren. In de uitwerking naar programma's zal dit verder worden uitgewerkt. Deze MOP-GSB omvat slechts een deel van de beleidskaders van de gemeente, omdat het uitgangspunt de BDU's zijn. De besluiten die op basis van de afwegingen zijn genomen vindt u terug in dit Amersfoortse MOP-GSB 2005 - 2009: groeipijn & perspectief.

Leeswijzer In hoofdstuk 1 maken wij u wegwijs in Amersfoort. In vogelvlucht maakt u kennis met onze "stad met een hart". We beschrijven veel Amersfoortse kenmerken en eigenaardigheden en komen tot een eerste verkenning van groeipijn en perspectieven. We vatten een deel van onze beleidskaders en toekomstvisie samen. Waar gaat Amersfoort voor in de komende tien jaar binnen de door het rijk benoemde BDU's en daarbij behorende budgetten? Welke accenten leggen we en waarom? Vanaf hoofdstuk 2 stappen we over naar het GSB III format. We vertalen de Amersfoortse situatie in

GSB Ml Amersfoort

GSB-taal: per BDU worden in de hoofdstukken 2, 3 en 4 actuele analyses gevolgd door een blik in de Amersfoortse beleidskeuken. Ook de ingevulde GSB-formats met outputdoelstellingen en -indicatoren zijn opgenomen. In hoofdstuk 5 doen we een cross-check: we vatten de inhoudelijke en gebiedsgerichte raakpunten tussen de drie BDU's samen. Dit levert een overzicht van hotspots en kansen op. Op basis daarvan komen we tot een behandelplan: een eerste vertaling van de in het Amersfoortse MOP-GSB 2005 - 2009: groeipijn & perspectief beschreven uitgangspunten naar

concrete projecten. Hier krijgt ons MOP smoel! In hoofdstuk 6 geven wij u een doorkijkje hoe het vervolgproces eruit ziet. In de bijlagen vindt u, naast het financiële overzicht (voor zover bekend), ook per BDU een uitvoerige sterkte - zwakte analyses van de actuele situatie in Amersfoort. De binnen de GSB-kaders verplicht aan te leveren informatie is op onderdelen zeer gedetailleerd. Met name voor de BDU fysiek is dit het geval. Deze details zijn onverkort in de bijlagen opgenomen.

1. Welkom in Amersfoort! 1.1 Snapshot Amersfoort is een middelgrote stad - meer dan 130.000 inwoners - met zonder twijfel veel aantrekkelijke kanten. De ligging is opvallend gunstig: centraal in Nederland, onderdeel uitmakend van de Randstad en tegelijkertijd een belangrijke "poort" van diezelfde Randstad naar het oosten en noorden van Nederland. Amersfoort is een verbindingsknooppunt tussen Randstad en achterland. Mede hierdoor is Amersfoort niet voor niets populair als plek om te werken, te wonen en te congresseren. Amersfoort is een echte "hub", een knooppunt van allerlei soorten interlokale verbindingen dat de stad duurzame kansen zal blijven bieden voor de ontwikkelingen op korte en lange termijn. Tel daarbij op de monumentale binnenstad met zijn winkelzones, de nabijheid van omvangrijke/gevarieerde groengebieden en de verscheidenheid van woonmilieus en de vraag dringt zich op: wat gaat er boven Amersfoort? Groter groeien Met 130.000 inwoners is Amersfoort de 17de stad van Nederland. Het is een groeiende stad: sinds 1981 (toen de groeistadstatus werd toegekend) zijn er 23.000 nieuwe woningen gebouwd. Met de bouw van nog eens 11.000 woningen in Vathorst zal Amersfoort verder doorgroeien tot zo'n 150.000 inwoners in 2015. Naast deze nog in aanbouw zijnde uitbreidingswijk is ook veel aandacht voor naar het binnenstedelijke gebied. In het centraal stadsgebied zijn momenteel 2000 woningen gepland (deels al opgeleverd).

De stad is straks na 30 jaar tijd qua inwonersaantal anderhalf keer zo groot geworden. De impact van deze groei op het Amersfoortse leefklimaat is enorm. Bevolking en wonen De nieuwbouw leidt vooral tot instroom van jonge, hoog opgeleide huishoudens. De totale bevolking van Amersfoort is dan ook relatief jong en het vruchtbaarheidscijfer het hoogst van alle grote steden (met meer dan 100.000 inwoners). Het percentage allochone inwoners in Amersfoort is 16. De druk op de woningmarkt blijft groot. Amersfoortse koopwoningen behoren tot de duurste van het land. In Amersfoort staan nu ongeveer 54.000 woningen, waarvan de helft koopwoningen. In de vroeg naoorlogse ring rond het centrum is het aandeel goedkope huurwoningen het hoogst, zowel in de hoog- als laagbouw. Economie Amersfoort is een aantrekkelijke vestigingslocatie voor bedrijven. Met name de zakelijke dienstverlening en de ICT sector zetelen er graag. De groei van het aantal bedrijven en kantoren heeft gezorgd voor een grote arbeidsparticipatie en een hoog gemiddeld inkomen. Ongeveer de helft van de werkende Amersfoorters werkt niet in de stad zelf. De inkomende en uitgaande pendel zijn daarmee bijna gelijk, wat een forse druk op de spoor- en weginfrastructuur oplevert.

GSB III Amersfoort

Mobiliteit en bereikbaarheid Amersfoort ligt midden in Nederland. Op een knooppunt van wegen en spoorwegen. Naast de overduidelijke voordelen op het gebied van bereikbaarheid levert het ook voorspelbare nadelen op. Files op inen uitgaande wegen tijdens de spits en files op de A1 en de A28: als gevolg van de toegenomen mobiliteit ook in Amersfoort de dagelijkse werkelijkheid en een bron van irritatie. Veilige stad? Amersfoort is volgens de statistieken iets onveiliger dan Nederland als geheel maar relatief veilig ten opzichte van de andere grote steden. Het onveiligheidsgevoel van de Amersfoorters groeit echter. Er is ook duidelijk sprake van een negatieve trend op het vlak van overlast en criminaliteit. Centrumgemeente en uitstraling Amersfoort fungeert als tweede stad van de provincie Utrecht als regionaal verzorgingscentrum voor ongeveer 300.000 mensen. Op cultureel gebied heeft de stad veel te bieden: het historische stadshart, evenementen, een dierenpark en de Onze Lieve Vrouwe Toren. Het aantal bezoekers aan musea en theaters blijft desondanks achter bij de meeste andere grote steden. Ook het aantal kroegen en hotels is verhoudingsgewijs klein. Kwaliteit in plaats van kwantiteit? Gezond en gelukkig! Amersfoorters voelen zich vaker gezond dan bewoners in welke andere Nederlandse stad dan ook. Amersfoorters sporten ook het meest en na de inwoners van Emmen voelen ze zich ook het meest gelukkig. Duurzaam en afwisselend Amersfoort is een duurzame stad. Duurzaam bouwen en ecologisch groenbeheer staan hoog op de agenda. De stad heeft een zeer gevarieerd bouwprofiel. Elke wijk heeft duidelijk herkenbare karakteristieken. De nieuwste uitbreidingswijken Kattenbroek en Nieuwland zijn internationaal bekend vanwege hun architectuur, resp. duurzaamheid. Ook het in aanbouw zijnde Vathorst - een wereld van verschil - maakt veel los. De plattegrond van het stadshart, ontstaan rond 1000, is door de eeuwen heen vrijwel ongewijzigd gebleven. De monumentale gebouwen en pleinen zorgen voor een intieme schilderachtige sfeer.

1.2 Alles koeken ei? De Amersfoortse gemiddelden zijn goed. Maar Amersfoort is geen stad om in termen van gemiddelden te beschrijven. Zeker, het is goed wonen in Amersfoort. Maar er zijn ook gebieden waar sprake is van grote-steden-problematiek. Die gebieden bevinden zich niet alleen in de huidige GSB-wijk Kruiskamp/Koppel. Amersfoort is dan ook blij met de nieuwe, volwaardige GSB-status voor de periode 2005 - 2009. Wijken onder druk In 1999 hebben we in het GSB ontwikkelingsprogramma voor het eerst geschreven over deze "wijken onder druk". Daarmee bedoelen we de zogenaamde prioriteitswijken Kruiskamp/Koppel, Liendert/Rustenburg, Randenbroek/Schuilenburg en het Soesterkwartier. Voor deze wijken hebben we in 1999 "het beeld van verminderende leefbaarheid om te buigen naar dat van vitale wijken" als opgave geformuleerd. De afnemende leefbaarheid in oudere stadswijken heeft o.a. te maken met de eenzijdige woningvoorrraad en ontstaat vervolgens deels omdat draagkrachtige bewoners verhuizen naar nieuwbouwwijken; een gegeven dat in het snel groeiende Amersfoort aan de orde van de dag is. Onder de achterblijvende bewoners in de vier prioriteitswijken leidt de confrontatie van verschillende culturen en leefstijlen steeds vaker tot spanningen. Weinig binding Naast interne doorstromers komen er ook veel mensen 'Van buiten" naar de nieuwbouwwijken. Amersfoort scoort relatief slecht op de thema's rond verbondenheid met de stad. Veel van de nieuwe Amersfoorters kiezen voor een centraal in het land gelegen goed nieuw huis. Dat het in Amersfoort staat is bijzaak. Een modern aandachtspunt op het vlak van de leefbaarheid dus. Amersfoort maakt deel uit van de "netwerkstad" Randstad en dat is te merken. Jongeren Nieuwe woningen trekken (aanstaande) gezinnen aan. In de uitbreidingswijken neemt het aantal tieners en jongeren snel toe. In de wijken in Amersfoort noord wonen gemiddeld anderhalf keer zoveel tieners en jongeren dan in de rest van de stad. Jeugd heeft de toekomst. Maar ook waar het gaat om de thema's jongeren, veiligheid en overlast geldt de wet van de grote getallen voor Amersfoort noord.

GSB III Amersfoort

Onveiligheid Amersfoorters worden steeds vaker slachtoffer van criminaliteit. We voelen ons dus niet alleen onveiliger, we zijn het ook. De grootste toename zit in het aantal gewelddelicten. Deze zijn sterk geconcentreerd in de Binnenstad en de prioriteitswijken. Ook op bedrijventerreinen neemt de onveiligheid toe. Stijgende werkloosheid In verhouding tot de andere grote steden zijn relatief weinig Amersfoorters werkloos of afhankelijk van een uitkering. Maar de werkloosheid neemt nu voor het eerst sinds 1995 toe. Op 1 januari 2004 is 6,5 % van de Amersfoorters werkloos tegenover landelijk 5,7 %. Niet alleen maar koek en ei dus. Amersfoort is een opgroeiende stad. Het provinciestadje groeit uit tot een echte grote stad. De ontwikkelingsfase, waar Amersfoort zich in bevindt, vraagt om een heldere bestuurlijke visie. 1.3 Visie en visioenen Amersfoort, stad met een hart In 1997 stelde de raad de visie "Amersfoort, stad met een hart" vast. Centraal daarin staat dat Amersfoort een stad wil zijn met een kwalitatief hoogwaardig centrum en met veilige en aangename wijken als leefbasis. Kwaliteit en samenhang van de stad als geheel zijn hier de kernthema's. Uitgangspunt daarbij is dat verantwoorde groei de vitaliteit van de stad bevordert en het draagvlak voor de gewenste ontwikkeling van centrum en wijken versterkt. Amersfoort werkt aan een aantrekkelijk investeringsklimaat voor bedrijven, daarmee bijdragend aan het creëren van voldoende werkgelegenheid en commerciële voorzieningen in de stad. Om een levendig en kwalitatief hoogwaardig centrum te creëren zijn sinds de jaren tachtig diverse projecten gestart in het centraal stadsgebied. We hadden van oudsher al aandacht voor de historische kwaliteit van het centrum in de vorm van monumentenzorg. Vanaf de jaren negentig besteden we ook structurele aandacht aan het verbeteren van de openbare ruimte, het versterken van het kernwinkelgebied, het bevorderen van het culturele leven en het verbeteren van de bereikbaarheid. Het stationsgebied wordt herontwikkeld tot een kantorenlocatie met allure. Het Eemkwartier en Eemcentrum worden gemengde

woon-, werken verblijfsgebieden. Het Eemcentrum met diverse culturele instellingen brengt in het uitbreidende stadscentrum een betere balans tussen wonen, werken en ontspanning / cultuur. Bij de revitalisering van de bestaande wijken staan zowel de fysieke als de sociale leefomgeving centraal. In 1993 is in de Amersfoortse organisatie wijkgericht werken geïmplementeerd. Bij de hoofddoelstelling het daadwerkelijk verbeteren van het leefklimaat op straat staat de eigen inbreng van bewoners nadrukkelijk op de voorgrond. Voor de vier prioriteitswijken in de schil rond het stadscentrum hebben we wijkperspectieven gemaakt: integrale visies met een doorkijk van 10 tot 20 jaar. Maar ook voor de andere wijken is het wijkgericht werken het kader van waaruit we gebiedsgericht aan de leefbaarheid werken. Veiligheid, betrokkenheid, samenhang, verscheidenheid en duurzaamheid zijn hierbij onze kernbegrippen. Aan het derde thema uit "Amersfoort, stad met een hart" (kwaliteit en samenhang van de stad als geheel) is met behulp van het stadsperspectiefproces invulling gegeven. Hoe zorgen we ervoor dat er samenhang blijft in de stad en welke verbindingen dragen daaraan bij? We hebben in het Stadsperspectief ("Amersfoort, stad met een hart - op weg naar 2015") tien koersbepalende thema's benoemd waarmee Amersfoort op weg gaat naar 2015. Dit zijn achtereenvolgens: Groen blauwe structuur, Binnenstedelijke vernieuwing - groei in de stad, Wonen en werken in wijken, Amersfoortse Brede Combinatie Scholen, Cultuur toeristische as, Versterken recreatieve mogelijkheden, Topzwembad, Kennis Satelliet Amersfoort, Stadsentrees, let. Het raadsprogramma 2002 - 2006 "Amersfoort vitaal, betrokken, veilig en leefbaar", is de eerste concrete invulling van het stadsperspectief. De raad heeft in haar programma elf opdrachten geformuleerd rond de in het stadsperspectief benoemde koersbepalende thema's. Een deel van deze opdrachten en de uitwerking ervan raakt direct aan het GSB III beleid en is dan ook verwerkt in dit Amersfoortse MOP-GSB 2005 - 2009: Groeipijn & perspectief. Deze paragraaf is slechts een vluchtige kennismaking met het Amersfoortse beleid. Over heel veel zaken hebben we nog niets gezegd. In de hoofdstukken 2, 3 en 4 geven we per BDU een gedetailleerd overzicht van de uitgezette beleidslijnen.

GSB III Amersfoort

1.4 Groeipijn en GSB Amersfoort: een prachtige stad met een kloppend stadshart en dynamische bewoners. Een stad met een heldere visie op de toekomst. Maar Amersfoort heeft groeipijn. Pijnscheuten in aanwijsbare gebieden als gevolg van duidelijke thema's. In Amersfoort houden we niet van pleisters plakken. En ook een extra aspirientje is geen optie. Met ambitie en

aandacht zetten wij daarom in op het wegnemen van de oorzaken van deze groeipijn. In dit MOP-GSB vertalen wij onze Amersfoortse ambities in GSB-taal. Het resultaat is dit Amersfoortse MOP-GSB 2005 - 2009: groeipijn & perspectief. Een programma dat verder gaat dan pleisters plakken: Amersfoort pijnvrij in 2010?

2. Sociaal, integratie en veiligheid Inleiding In dit hoofdstuk lopen we de GSB-thema's van de BDU sociaal, integratie en veiligheid na. Per thema wordt een schets van de huidige situatie gevolgd door een overzicht van de aanpak: de beleidsprioriteiten en actuele aandachtspunten. Het hoofdstuk wordt afgesloten met het ingevulde GSB-format: outputdoelstellingen, indicatoren en ambities op een rij. Uiteraard is dit hoofdstuk met onze strafrechtelijke partners afgestemd in het driehoeksoverleg. 2.1 Naar een veiliger samenleving 2.1.1 De situatie De recent uitgebrachte Monitor Leefbaarheid en Veiligheid van Amersfoort bevat de uitkomsten van bevolkingsonderzoek (stadspeiling) en politiegegevens over veiligheid. Ten opzichte van voorgaande jaren blijkt de situatie op het terrein van overlast en criminaliteit verslechterd. Er is duidelijk sprake van een negatieve trend. De stadspeiling onder de bevolking laat zien dat burgers zich vaker onveilig voelen (in 2000 nog 22% in 2003 al meer dan 25%) en dat is niet ten onrechte. Amersfoorters zijn in 2003 ook vaker daadwerkelijk slachtoffer geworden van feitelijk plaatsvindende criminaliteit. De gunstige ontwikkeling van de afgelopen jaren (o.a. voor wat betreft woninginbraak en autodelicten) is in 2003 omgebogen. In het afgelopen jaar nam vooral het aantal slachtoffers van autodelicten (vernielingen en diefstal onderdelen), overige vernielingen en gewelddelicten fors toe. Politiecijfers laten een vergelijkbaar beeld zien. In 2002 werden 13.311 aangiften gedaan, ofwel 102 per 1000 inwoners. In 1999 daalde het aantal aangiften in Amersfoort nog fors tot minder dan 10.000. Daarna vond een sterke toename plaats. De grootste toename zit in het aantal aangegeven gewelddelic-

ten. Het aantal geweldmisdrijven per 1000 inwoners is zeer sterk geconcentreerd in Stadskern/Zonnehof (de binnenstad en stationsomgeving). Verder is het aandeel relatief hoog in Kruiskamp/Koppel (GSB prioriteitswijk). De woningvoorraad in Amersfoort is in het afgelopen decennium fors uitgebreid en zal ook de komende jaren verder groeien. Deze ontwikkelingen gaan gepaard met een sterke groei en een oververtegenwoordiging van het aantal jeugd en jongeren, in het bijzonder in de noordelijke stadswijken. Een te verwachten neveneffect van deze demografische ontwikkeling is gelegen in een toename van jeugdcriminaliteit en van jeugdgerelateerde delicten, zoals vandalisme en overlast. 2.1.2 De aanpak In de plannen legt de gemeente de nadruk op een dubbele aanpak: gebiedsgericht en doelgroepgericht. Gebiedsgericht, moet vooral aandacht geschonken worden aan hotspots in de Stadskern en de daaromheen gelegen gordel van prioriteitswijken. In de binnenstad gaat het vooral om criminaliteit die verband houdt met uitgaan en horeca en middenstand. Maatregelen zijn hier vooral toezicht (roulerende mobiele camera's op enkele hotspots in combinatie met politie, stadswachten) eventueel in combinatie met gestandaardiseerde veiligheidsaanpakken zoals het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) of de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan (KVU). Voorwaarde is wel dat toezichthouders geconcentreerd op de goede plekken en tijden ingezet worden (hete plekken, hete uren en hete daders). Zonder een dergelijke focus leidt meer surveillance en meer blauw op straat slechts tot meer luchtverplaatsing. In woongebieden wordt vooral gedacht aan het op een nieuwe manier - onder gemeentelijke vlag -

GSB III Amersfoort

voorzetten van het Politie Keurmerk Veilig Wonen® (bestaande bouw en nieuwbouw) in de vorm van een Amersfoorts Plaatselijk Keurmerk Veilig Wonen APK VW©, waarbij een integratie met plaatselijke versies van het KVO (APK VO©) en KVU (APK VU©) verkend zullen worden. Voor wat betreft bedrijven, maar ook instituties, wreekt zich het feit dat er zo weinig bekend is over aard en omvang van de criminaliteit en onveiligheidsgevoelens die deze sector(en) plagen. Daar moet als allereerste iets aan gebeuren via gericht onderzoek. Een gezonde basis voor het gebiedsgerichte veiligheidsbeleid wordt gevormd door de Amersfoortse Wijkontwikkelingsaanpak dat diverse deelprojecten runt zoals bijvoorbeeld Aansprekende Afspraken ("zo doen wij dat met elkaar in deze straat") buurtbemiddeling, Samen Buurten, (wijk) veiligheidsprojecten en de buitenkasten (speelgelegenheid voor, door en met kinderen). Naast een gebiedsgerichte insteek is ook een stevige doelgroepgerichte aanpak nodig, gericht op veelplegers, extreme overlastgevers, jeugd en plegers van huiselijk geweld. Het beleid is hier gericht op een effectieve aanpak van jeugdige verdachten en veelplegers, al dan niet in relatie tot drugscriminaliteit. Op het gevaar af te stigmatiseren, is speciale aandacht nodig voor een kleine, harde kern van veelplegers, waarvan er relatief veel van allochtone afkomst zijn. Bij de doelgroepgerichte aanpak zijn de doelen normerend/repressief ("stop daarmee of voel de consequenties"), maar zeker ook preventief; dit in het bijzonder waar het jeugd en jongeren betreft: trachten te voorkomen dat jongeren over de rand kukelen en meer- of veelplegers worden. Voor wat betreft de overlastgevende personen met meervoudige problemen is het doel een sluitende aanpak van sociale opvang, hulpverlening en eventueel repressief beleid als sluitstuk. Een centrale rol wordt daarbij gespeeld door het nieuw op te richten Veiligheidshuis. Een nadere analyse laat zien dat de verzameling veelplegers zeer sterk overlapt met de verzameling extreme overlastplegers en dat het in totaal gaat om een groep van 50-100 personen waarvan de kenmerken zijn: verslaafd, psychiatrische problemen en dakloos. (Zie hiervoor paragraaf 2.2). Voor de doelgroep jeugd geldt na ontsporing hetzelfde verhaal als boven, maar de topprioriteit ligt hier bij preventie. Naast bureau Halt en het Veiligheidshuis

wordt gewerkt aan plannen om de aanpak Nieuwe Perspectieven ook in Amersfoort toe te passen. In dit project worden jongeren die het criminele pad op dreigen te gaan intensief teruggeleid naar een nieuw perspectief. Een haalbaarheidsonderzoek liet zien dat Nieuwe Perspectieven in Amersfoort een goede aanvullende aanpak biedt. De provincie is geïnteresseerd en heeft inhoudelijke en financiële medewerking toegezegd. In de noordelijke uitbreidingswijken woont in totaal ruim 50 % van de Amersfoortse jongeren. De wet van de grote getallen heeft direct tot gevolg dat de overlast en criminaliteit door jongeren hier snel toeneemt. We zijn voornemens op tenminste vijf hotspots samen met de betrokkenen een integrale aanpak uit te voeren, waarmee de situatie substantieel kan worden verbeterd. Voor de plegers en slachtoffers van huiselijk geweld is de afgelopen jaren in regionaal verband al een goed werkbare aanpak ontwikkeld in Amersfoort, die ook in de vorm van een convenant is vastgelegd. Deze aanpak wordt van project tot een structurele aanpak gemaakt. In aansluiting op deze aanpak openen we een regioneel advies- en steunpunt huiselijk geweld. De inzet van een gerichte communicatie vormt het cement tussen de bouwstenen van het veiligheidsbeleid en een belangrijke voorwaarde voor het mobiliseren van de samenwerking tussen bewoners, maatschappelijke organisaties, gemeentelijke onderdelen en de politie rond veiligheid. De uitvoering van een communicatieplan vormt een achterliggend element om de veiligheidsdoelstellingen uit het MOP te helpen realiseren. Vrije Doelstelling: afstemming Beleidscycli tussen gemeente, politie en Openbaarbaar Ministerie en de ontwikkeling van een Amersfoortse Veiligheids Index (A-VIX) Eén van de noodzakelijke voorwaarden voor succesvol lokaal veiligheidsbeleid is dat gemeente, politie en het OM zich tegelijkertijd op dezelfde problemen richten. Dus: gemeenschappelijke prioriteiten stellen. De invalshoek van de gemeente ligt op preventieve en proactieve maatregelen. Die van de politie op handhaving van de openbare orde en met het Openbaar Ministerie op de opsporing van strafbare feiten. Wij zullen - zowel qua inhoud als qua tijd - gemeenschappelijke prioriteiten stellen, zodat de inspanningen rond preventie, handhaving en strafrechtelijk optreden elkaar goed zullen aanvullen en elkaar wederzijds versterken.

GSB III Amersfoort

Bij een gezond veiligheidsprogramma horen ook de middelen (geld en capaciteit) om het uit te voeren. In 2005 maken we een start met deze afstemming, in 2009 zal dit een automatisme moeten zijn. Discussies over onveiligheid en criminaliteit worden soms gehinderd door het ontbreken van overzichtelijke en heldere gegevens. Met de tweejaarlijkse monitor leefbaarheid en veiligheid is er veel bekend over de omvang/frequentie van delicten waar de bevolking last van heeft (al is over bedrijfsleven en instituties veel minder bekend). Maar zelfs met deze gegevens in de achterzak, blijken afwegingen en prioritering op het terrein van veiligheid een lastige zaak. Een Amersfoortse Veiligheids Index (A-VIX) die in samenspraak met de bevolking wordt opgesteld biedt een oplossing voor dit probleem. De A-VIX wil daarmee - juist door hierover een discussie met de bevolking en lokale politiek aan te gaan - een stap verder gaan dan vergelijkbare indexen zoals ze onlangs in Rotterdam en Amsterdam gemaakt zijn. 2.2 Van de straat en veilig 2.2.1 De situatie Onder andere door de extramuralisering van de zorg is er een grote groep mensen die niet meer vanzelfsprekend in "de bossen" verblijft maar ook niet zomaar in staat is permanent zelfstandig te wonen. Een deel van deze groep raakt dak- of thuisloos. Vrijwel alle mensen die een risico lopen op dakloosheid hebben sociaal-psychologische of psychiatrische problemen, vaak in combinatie met een alcohol- of drugsverslaving. De totale populatie van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) schatten we in Amersfoort op 600. De totale groep "harde" dak- en thuislozen in Amersfoort bestaat uit 150 tot 175 personen. Het aantal dak- en thuislozen met een bijstandsuitkering is de afgelopen vijf jaar gestegen naar 115. Deels in overlap met het aantal daklozen, is een groep van 50-100 veelplegers te vinden. Voor het onderhouden van hun verslaving plegen zij veelvuldig delicten en bovendien maken ze zich vaak schuldig aan het plegen van vormen van extreme overlast. Vaak zijn dit "dubbeldiagnose cliënten"; ze hebben zowel een verslaving als een psychiatrische stoornis. Tot slot is er een groep, over het algemeen vrouwen, die vanuit een crisissituatie tijdelijk geen onderkomen heeft.

2.2.2 De aanpak De aanpak kenmerkt zich door drie speerpunten: 1. Het beperken van de instroom; voorkoming huisuitzetting, rem op extramuralisering (bestuurlijk traject). 2. Het verbeteren van de opvangvoorzieningen en bevorderen van de uitstroom van voorzieningen. 3. Het versterken van de keten van zorgen maatschappelijke dienstverlening. We besteden nadrukkelijk aandacht aan preventie. Ten eerste door het uitwerken van regionaal OGGZbeleid met verbetering van registratie en intensiveren van samenwerking binnen de keten van zorgen maatschappelijke dienstverlening. Ten tweede door het terugdringen van huisuitzettingen. Voorts willen we de huidige opvangcapaciteit uitbreiden. We doen dit vooral door het aanbrengen van differentiatie in opvang om de doelgroep adequater en kortdurender te bedienen. Dit bekort de gemiddelde verblijfsduur in de opvang. Concreet betekent dit een tweede 24-uurs opvang voor verslaafden zodat alcohol- en drugsverslaafden in een gescheiden opvang verblijven. Verder mogelijk een dagbesteding voor verslaafden en het creëren van tussenvoorzieningen. Bij deze laatste voorzieningen kijken we nadrukkelijk ook naar behoeften en mogelijkheden van de regiogemeenten, o.a. Veenendaal. Er vindt overleg en consultatie plaats met de elf regiogemeenten over maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en verslavingszorg. Voor verbetering van het voorzieningenniveau en het versterken van de zorgketen is een betere afstemming met het zorgkantoor en de woningcorporaties vereist. Met het Veiligheidshuis aan de ene en het zogenoemde OGGZ-platform aan de andere kant, moeten we vóór 2010 successen kunnen laten zien. 2.3 Gedeeld burgerschap (inburgering/integratie) 2.3.1 De huidige situatie Amersfoort heeft 130.000 inwoners, 16% daarvan is van allochtone afkomst. In 2002 vestigden zich rond de 6.300 mensen van buiten de stad in Amersfoort. De instroom uit het buitenland betren vooral nietwesterse landen met als koplopers de Nederlandse Antillen, Turkije en Marokko. Vanuit niet-westerse landen is er een substantieel vestigingsoverschot. Dat betekent dat het aandeel mensen met een nietwesterse etniciteit in Amersfoort toeneemt.

GSB III Amersfoort

Bewoners van allochtone afkomst vestigen zich met name in de Amersfoortse wijken Kruiskamp, Koppel, Schuilenburg, Liendert, Rustenburg en Randenbroek. Nieuwe burgers van Nederland volgen het verplichte inburgeringstraject. In Amersfoort volgen jaarlijks ongeveer 500 personen een dergelijk traject via Nieuwkomers- en Vluchtelingenwerk Amersfoort (NVA), de instantie die belast is met de inburgering en begeleiding van oud- en nieuwkomers. In het cliëntenbestand van de NVA zijn 69 verschillende herkomstlanden vertegenwoordigd. Amersfoort prees zich in het jaar 2000 gelukkig om als eerste stad in het land geen wachtlijsten Nederlandse taal te hebben. Dat is nog onveranderd. 2.3.2 De aanpak Spannende gedachten over succesvolle inburgering en integratie worden in Nederland doorgaans elke drie jaar (opnieuw) ontdekt. Amersfoort volgt sinds de jaren '90 de lijn die zegt dat de basis voor gedeeld burgerschap ligt in sociaal - economische integratie: onderwijs (taal), arbeid, huisvesting. Voor lokaal samenleven, achten wij daar bovenop de sociaal - culturele integratie van belang (welzijn, cultuur). De meeste middelen zetten wij ook de komende periode in op sociaal - economische integratie. Wij zijn ons ervan bewust dat per 2006 de Wet Inburgering Nieuwkomers zodanig wijzigt, dat mogelijk ons belangrijkste (en altijd goed beoordeelde!) instrument vervalt. In dit MOP overspelen we daarom onze hand niet. Zover mogelijk handhaven we ons beleid, zoals in 2002 door de gemeenteraad is opgedragen. De aanpak van integratie en inburgering van allochtone Amersfoorters gebeurt aan de hand van drie thema's: 1. allochtonen als doelgroep van achterstandsbeleid; 2. maatwerk binnen het algemeen beleid; 3. communicatie met allochtonen in de stad en aanwezig allochtonenkader. Het College bepaalt binnenkort nader de koers van het integratiebeleid. Het algemene beleid van de gemeente is vooral gericht op het voorkomen van achterstanden onder het motto "ledereen doet mee. Een deel van de allochtone Amersfoorters verkeert in een achterstandspositie. Dat is het geval op het terrein van onderwijs, arbeidsparticipatie, inkomens en deelname aan maatschappelijke activiteiten.

Allochtonen zijn een belangrijke doelgroep in ons onderwijsachterstandenbeleid, ons ruimhartig bijstandsbeleid, de vooral duale inburgeringprogramma's voor oud- en nieuwkomers en gerichte preventie van jeugdcriminaliteit. In de lopende meerjarenbegroting van de gemeente zijn extra middelen vrijgemaakt om in de brede zin aan achterstandenbeleid een impuls te geven. Om de effecten van het achterstandenbeleid te kunnen vaststellen, wordt gewerkt aan een goede registratie van inspanningen en resultaten. Amersfoort kent een allochtone adviesraad, die gevraagd en ongevraagd advies uitbrengt over voorgenomen beleid. Ook op wijkniveau versterkt de gemeente de communicatie zodat allochtone wijkbewoners zich aangesproken voelen om actief betrokken te zijn bij hun wijk. Ten slotte is gekozen voor het versterken van de zogenaamde brugfunctieactiviteiten. 2.4 Geen leerling zonder diploma van school 2.4.1 De situatie Amersfoort heeft een relatief jonge bevolking. Op 1 januari 2004 had Amersfoort 35.157 inwoners in de leeftijd van 0-19 jaar. Bijna 16% van de Amersfoorters wordt tot de etnische minderheden gerekend. Van de kinderen onder de vier jaar gaat 80% naar de kinderopvang of de peuterspeelzaal. Ruim 42% van de kinderen in de leeftijd van 2Vè tot 4 jaar gaat naar een van de 30 in Amersfoort aanwezige peuterspeelzalen. Voor het onderwijsachterstandenbeleid zijn vier prioriteitsgebieden aangewezen. Veel van de doelgroepkinderen wonen in deze gebieden. In de prioriteitswijken wonen (01.01.04) 3176 kinderen van O tot 6 jaar. In deze wijken gaan 414 kinderen naar de peuterspeelzaal, waarvan 147 allochtone kinderen. Het bereik in de prioriteitswijken is beduidend lager dan in de overige wijken. Amersfoort heeft ongeveer 14.500 kinderen in de leeftijd van vier tot twaalf jaar. Er zitten ruim 15.000 leerlingen in het (speciaal en regulier) basisonderwijs. Dit is inclusief kinderen uit de regio. Ongeveer 2.700 leerlingen in regulier basisonderwijs vallen onder de gewichtenregeling van het rijk. Het voorgezet onderwijs in Amersfoort heeft een regionale functie. Van de 13.300 kinderen die naar het voortgezet onderwijs gaan, komen er ongeveer 8.500 uit Amersfoort. Van het totaal aantal leerlingen hebben er ruim 20.000 volledige leerplicht (tot 16 jaar), ongeveer 1.400 zijn partieel leerplichtig (17 jaar) en 150 leerlingen zijn niet leerplichtig (18-jaar en ouder). Ruim

GSB III Amersfoort

12.200 leerlingen staan ingeschreven op een regionaal opleidingscentrum in Amersfoort. Meer dan de helft daarvan (54%) volgt een voltijds, beroepsopleidende leerweg. De rest volgt een deeltijdopleiding in combinatie met werk. 2.4.2 De aanpak We willen kinderen en jongeren zo goed mogelijk en overeenkomstig hun capaciteiten toerusten voor deelname aan de samenleving. Vanwege sociale, economische en culturele factoren is dit voor sommigen moeilijker te realiseren dan voor anderen. De doelgroep bestaat uit kinderen en jongeren van 0-23 jaar in achterstandssituaties en volwassen "herkansers". Om ervoor te zorgen dat niemand zonder diploma van school gaat, is het goed om te bepalen wanneer we als gemeente moeten "pieken". Die piek ligt in het begin - de voor/vroegschoolse periode - en aan het eind: voorkomen van een vroegtijdig einde van de schoolloopbaan. Daarnaast moeten we pieken bij kinderen die tussentijds vanuit een asielsituatie instromen (schakelklassen) en bij volwassenen die naderhand nog educatie behoeven. In schema: - Begin: vooren vroegschoolse educatie maximaal inzetten in prioriteitswijken; - Tussentijds: schakelklas realiseren = instandhouden Centrale Opvang Voorziening (asielzoekerskinderen); - Einde: stabilisering succesvolle sluitende aanpak voortijdig schoolverlaters; o.a. Regionale Meld- en Coördinatiefunctie. - Handhaving leerplicht! - Naderhand: volwassenen alsnog bijscholen, o.a. in Nederlandse taal en beroepseducatie. 2.5 Gezond en wel in de stad 2.5.1 De situatie Inwoners van Amersfoort zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun gezondheid. Een goede gezondheid is echter niet vanzelfsprekend. Daarbij zien we dat gezondheid deels wordt bepaald door leefstijl en leefomgeving van mensen. Mensen met een ongunstiger sociaal-economische positie dragen vaak meer gezondheidsrisico's. Hierdoor is de kans op gezondheidsproblemen bij hen relatief groter dan bij andere bevolkingsgroepen. Dit zien we terug in de prioriteitswijken.

Uit epidemiologisch onderzoek van de GGD blijkt bijvoorbeeld dat met name in de prioriteitswijken vaker sprake is van overgewicht bij kinderen. Zo is bij 25% van de kinderen van 5/6 jaar en 13/14 jaar in de wijk Kruiskamp/Koppel (GSB-prioriteitswijk) sprake van overgewicht. 2.5.2 De aanpak De hoofddoelstellingen van ons lokaal gezondheidsbeleid "weten waar de pijn zit" blijven: 1. Gezond gedrag stimuleren; 2. Gezondheidsverschillen verkleinen. 1.De prioriteit ligt bij het stimuleren van gezond gedrag bij die mensen die niet- of in mindere mate om zorg vragen, maar waarvan we wel weten dat zij een groter gezondheidsrisico lopen. Preventie en gedragsbeïnvloeding staan centraal, want voorkomen is beter dan genezen. Hier werken we aan via Jeugdgezondheidszorg, zodat kinderen een goede start kunnen maken en problemen op latere leeftijd worden voorkomen. 2. Het verkleinen van gezondheidsverschillen richt zich indirect ook op de bereikbaarheid en toegankelijkheid van zorgvoorzieningen. Met de voortschrijdende extramuralisering zien we ons geplaatst voor de taak meer en meer verstandelijk en/of lichamelijk gehandicapten en (ex)-psychiatrische patiënten kansen te bieden actief te participeren in de Amersfoortse samenleving. Wij voeren samenhangend beleid met betrekking tot wonen, de woonomgeving, de aanwezigheid van voldoende zorgaanbod en voldoende dienstverlening. Ook in Amersfoort is sprake van huisartsenkrapte. Met name in de prioriteitswijken werken relatief veel huisartsen nog in solo- of duopraktijken waarvan de continuïteit niet automatisch gegarandeerd is als de huisarts stopt. Afstemming tussen zorgkantoor, gemeente en huisartsenvereniging moet leiden tot het op peil houden van de huisartsenzorg in Amersfoort door middel van de oprichting van huisartsen-onder-ééndak-praktijken en zorgcentra. Wij hopen nog op een aanvullende GSB-impuls van het Rijk. Per saldo zullen we in dit programma - onderdeel geen spectaculaire vernieuwingen (kunnen) doorvoeren. Uiteraard stimuleren wij de ontwikkeling van woonservicegebieden en woonzorgcomplexen in samenwerking met o.a. zorgaanbieders en woningcorporaties.

GSB III Amersfoort

2.6 GSB Outputdoelstellingen BDU Sociaal, integratie en veiligheid

Outputdoelstelling

Indicator

Stedelijke nulsituatie (nulmeting voor-

Stedelijk resultaat in 2009 (ambitie)*

Rijksgeld per indicator* 2005-2009

indicatieve bedragen xlOOO

jaar 2004)

Geen leerling zonder diploma van school

1.

a.

Voorkomen en verAantal (t.o.v. de minderen van onder- doelgroep achterstandsleerlingen) allochtone en wijsachterstanden. autochtone peuters en kleuters dat deelneemt

375 allochtone en autochrone peuters

Vroeg - en Voorschoolse Educatie uitbreiden naar

en kleuters nemen deel aan VVE-pro-

andere wijken. Te bereiken doelgroepkinderen: 50%

gramma in één wijk.

van de kleuters (op stedelijk niveau) vanaf 2007.

Hiervan zijn 161

aan voor-en

kleuter doelgroep-

vroegschoolse programma's.

kinderen. Totaal aan-

€ 6.200

tal doelgroepkinderen 2,5 - 5 jaar: 756. 69% daarvan woont in prioriteitswijken1'

b. Aantal in te richten schakelklassen.

2 groepen in het

€900

basisonderwijs en 6 groepen in het voortgezet onderwijs. Totaal 125 kinderen.

2. Het vergroten van het aantal jongeren dat een startkwalificatie behaalt.

3. Vergroten van het aantal deelnemers aan een educatief traject.

a. Aantal {t.o.v. de doelgroep voortijdig schoolverlaters) allochtone en autochtone scholieren dat herplaatst is en

Aantal 12-23 jarigen

alsnog een startkwalificatie behaalt.

autochtoon. Totaal

a. Aantal deelnemers aan trajecten Voortgezet

160 deelnemers

dat herplaatst (naar

Het huidige niveau handhaven d.w.z. jaarlijks

school en werk) is:

83 leerlingen.

83, waarvan 14 allochtoon en 69

(zie toelichting)21

aantal VSVers is 221.

Algemeen Volwassenen-

Voor 2005 hanteren we het

€ 9.000

huidige niveau, (afhankelijk van de beschikbare

Onzeker omdat

middelen)

onderwijs (VAVO)

b. Aantal deelnemers aan trajecten Breed Maatschappelijk Functioneren /Toeleidend vervolgonderwijs

€ 2.000

260 deelnemers aan

Voor 2005 hanteren we het

algemeen vormend

huidige niveau, (afhankelijk

onderwijs waarvan er van de beschikbare in 2003 152 middelen) deelnemers zijn ingestroomd

ca. 150 min. van macrobudget overgeheveld wordt naar inburgering Onderdeel van 3a

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator



jaar 2004)

Rijksgeld per indicator* 2005-2009 indicatieve bedragen xlOOO

c.

631 deelnemers

Voor 2005 hanteren we

Aantal deelnemers aan

aan NT2-onder-

het huidige niveau.

trajecten Sociale

wijs, waarvan 149

(afhankelijk van de

Redzaamheid (met onder-

cursisten in 2003 zijn beschikbare middelen)

scheid tussen NT2-onderwijs

ingestroomd.

Onderdeel van 3a

en Alfabetisering van autochtone Nederlanders)

d.

208 deelnemers aan

(20% van het aantal

Aantal deelnemers Staats-

examen NT2-

uitstromers per jaar?)

examen NT2-opleidingen.

opleidingen.

Onderdeel van 3a

Gedeeld burgerschap a.

471 deelnemers per

Onbekend, geen info

Verbetering beheer-

Gegevens nieuwkomers

31-12-2003

over

sing Nederlandse

volgens jaarlijkse monitoring

(Hiervan zijn er 333

4.

taal en kennis van de inburgering.

in 2003

Nederlandse

ingestroomd).

samenleving onder etnische

b.

minderheden.

Gegevens oudkomers

ambitie is een

volgens jaarlijkse monitor

veronderstelling voor 2005,

inburgering.

wegens onvoldoende info

571 deelnemers.

153 deelnemers (deze

Nog onbekend

over middelen

Van de straat en veilig 5.

a.

Gemiddelde

Gemiddelde verblijfsduur

€ 11.580

Verbetering van de

Gemiddelde verblijfsduur in

verblijfsduur in

in directe opvang is 3 - 6

(van dit bedrag

doorstroming in de

de maatschappelijke opvang.

directe opvang is

maanden;

moet in ieder geval

6 -9 maanden;

Gemiddelde verblijfsduur in

ook doelstelling

maatschappelijke opvang.

vormen van woonbegeleiding 6 gefinancierd Gemiddelde verblijfs- is 12 maanden.

worden en

duur in vormen van

In 2009 is het aantal voor-

waarschijnlijk ook

woonbegeleiding is

komen huisuitzettingen 100.

doelstelling 11)

18 maanden.

Struct, afstemming en samenwerking tussen keten-

Aantal voorkomen

partners in de zorg dmv.

huisuitzettingen

geformuleerd afstemmings-

is 40.

programma.

6.

b.

16 plaatsen

16 plaatsen Blijf-van-mijn-

Vergroten van de

Het aantal plaatsen in de

Blijf- van-mijn-lijf

lijf met een grotere door-

capaciteit in de

vrouwenopvang.

vrouwe nopvang.

14 plekken

stroming (dus meer

woonbegeleiding

capaciteit) 34 plekken woonbegeleiding

Onderdeel van 5a

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator

Stedelijke nulsituatie (nulmeting

Stedelijk resultaat in

Rijksgeld per

2009 (ambitie)4

indicator* 2005-2009 indicatieve bedragen xtOOO € 5.000

voorjaar 2004)

c.

750 cliënten in

770 cliënten in ambulante

Verbeteren van

Indicator bereik ambulante

ambulante en

en sociale verslavingszorg

het bereik van

verslavingszorg

sociale verslavings-

50 veelplegers

de ambulante

zorg

in geïntegreerd

verslavingszorg

30 veelplegers in

hulpverleningstraject.

7.

geïntegreerd hulpverlenings traject.

Gezond en wel in de stad 8.

a.

Aanpak van overgewicht onder 0-19 jarigen.

Overgewicht onder

Overgewicht onder

Het aantal 0-19 jarigen

13-14 jarigen in

scholieren is teruggebracht

met overgewicht dat

Amersfoort is veel

naar landelijk gemiddelde..

(1) via de JGZ wordt

hoger dan het lande-

opgespoord en (2) voor wie

lijk gemiddelde:16%

gezondheidsinterventies

in Amersfoort; 9%

worden ingezet.

landelijk

Naar een veiliger samenleving 9.

a.

In HKS zijn in 2003

De uitstroom van veelplegers is groter dan de instroom.

Het verminderen

Het percentage jeugdige

52 Amersfoortse

van de criminaliteit

en volwassen allochtone

veelplegers

gepleegd door

en autochtone veelplegers

geregistreerd

volwassen en

waarvoor door een

{waarvan 7 jongeren)

jeugdige veel-

stad nazorg- en/of

Amersfoort kent in

plegers, mede

resoc ial isatietrajecte n

2004 68 door de

door de realisatie

worden aangeboden ten

regiopolitie Utrecht

van preventieve

opzichte van het totale

(op basis van BPS)

maatregelen en

aantal geregistreerde

geregistreerde en als

een stuitend

jeugdige en volwassen

zodanig benoemde

systeem van

veetplegers (in HKS).

veelplegers. In de

nazorg ten behoeve

praktijk richt de

van de doelgroep.

aanpak zich op deze groep. Tenminste 50% van de groep veelplegers wordt een nazorg en/of resocialisatietraject aangeboden. Deze doelstelling geldt voor in principe voor alle veelplegers.

€343

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator




indicatieve

jaar 2004)

bedragen xtOOO

ongeacht leeftijd of etnische achtergrond. Er wordt een registratiesysteem opgezet, waarin zichtbaar wordt gemaakt in hoeverre deze subgroepen succesvol worden bereikt en in hoeverre deze trajecten succesvol worden afgerond. Het streven is erop gericht

10.

a.

Registratie van

Het verminderen van

Het percentage overlastgevenden dat in

aantal overlast-

het om dit percentage

overlast op straat

gevende personen

ten-minste op het zelfde

veroorzaakt door personen, mede

maatschappelijke opvang (24 uur per dag beschikbaar

is niet beschikbaar. Het aantal dak-

niveau te houden. Aangezien een groei van

door de realisatie van de sluitende

in crisissituaties) kan worden geplaatst ten

en thuislozen is

het totaal aantal

aanpak van

overlastgevenden te verwachten is, impliceert dit

sociale opvang en

opzichte van het totale aantal geregistreerde

geschat op 150 tot 175 personen. Naar schatting zijn

mogelijk een groei van het

hulpverlening gericht

overlastgevenden

Onderdeel van 9a

daarvan 35 personen aantal voorzieningen.

op overlastgevende

veelplegers.

personen.

Er is een inloop dag-opvang voor daklozen en een passantenverblijf met 14 plaatsen. Er zijn nog geen dagactiviteiten. GAVO heeft 50 tot 60 cliënten in behandeling.

11. Het verbeteren van de aanpak van huiselijk geweld, leidend tot een vermindering van (herhaling van) huiselijk geweld.

b. Aanwezigheid van een convenant/ arrangement tussen alle lokale partijen betrokken bij de aanpak van huiselijk geweld.

Is reeds aanwezig

Is in 2009 aanwezig en

Onduidelijk of het

verder aangescherpt

onderdeel vormt van

5a of van 9a

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator

Stedelijke nulsituatie (nulmeting voorjaar 2004)



inidcatieve bedragen xlOOO

c. De aanwezigheid van een

Is nog niet aanwezig

Vanaf 2005 is er een vorm

advies- en meldpunt huiselijk

van een advies en meldpunt

geweld (uiterlijk gereed in

aanwezig.

Idem 11a

2008). d. Het aantal (eerste)

Doet: in 2009 stijging

meldingen van huiselijk

van 10% van de eerste meldingen t.o.v 2004 en

geweld en van herhaling van huiselijk geweld (bron:

daling van 10% van de herhalingsmeldingen

AMHG, bij ontbreken daarvan: politie). 12.Het verminderen van criminaliteit in

Op tenminste 5 hotspots zal een integrale aanpak worden

risicogebieden en in

uitgevoerd om de veiligheid te 5 hotspots verhogen. een integrale veilgheidsaanpak

de woonomgeving mede door een gebiedsgerichte aanpak.

De output-indicator

Op de hotspots

is dat op tenminste

spelen verschillende veiligheidsproblemen. Voor elke hotspot wordt een meetbare SMART-

plaats vindt. Amersfoort kent een

doelstelling geformuleerd,

gedifferentieerde veiligheidspro-

daar gesignaleerde veiligheidsprobleem, dat

blematiek. Voor de verschillende

met tenminste 1 5% dient te worden verminderd

die is gericht op het

hotspots zal een maat gesneden aanpak worden uitgevoerd. 13. Vrije

Doel:

Nulsituatie:

Ambitie in 2009:

In 2005 wordt een start

Op dit moment

De afstemming van

gemaakt met de koppeling

doelstelling: Afstemmen van de beleidscycti van de

zijn de beleidscycli

prioriteiten tussen gemeente,

gemeente, de politie, tussen de beleidscycli. Na district Eemland-Zuid dit proefjaar zal dit in 2006 en het Openbaar bevredigend verlopen.

van gemeente en

de politie Eemland district

politie nog niet goed op elkaar

Zuid en het Openbaar Ministerie vormt een

Ministerie op het

De AVIX is in 2005 gereed.

afgestemd. Wel biedt automatisme.

vlak van veiligheid,

De uitkomsten vormen dan

het Amersfoortse

Ontwikkelen van

een referentiepunt voor de

veiligheidspro-

De zichtbare uitkomst is

de AVIX, een

volgende jaren, op grond

gramma Kiezen

een jaarlijks besluit over

Amersfoortse veiligheidsindex,

waarvan we nadere ambities zullen formuleren.

voor Veiligheid

gemeenschappelijke

een handvat voor

prioriteiten (gebieden. doelgroepen, thema's),

die als stedelijke indicator voor de ontwikkeling van

het stellen van prioriteiten bij de politie.

gevolgd door een

veiligheid gebruikt

gezamenlijke aanpak van gemeente, politie en

kan worden.

Openbaar Ministerie

Idem 11a

GSB III Amersfoort

1) In de leeftijdscategorie 0-4 jaar vindt geen registratie plaats op doelgroep. Dus is onbekend hoeveel van de kinderen in de leeftijdscategorie van de peuterspeelzaal behoren tot de doelgroep. De beste indicatie hiervoor zijn de 4- en 5 jarigen. Het is aannemelijk dat er onder de groep 2Vz- tot 4 jarigen relatief net zo veel doelgroepkinderen zijn als onder de 4-5 jarigen, dus 10,5 %. Dat is in totaal 330 kinderen, waarvan er zo'n 228 in de prioriteitswij ken wonen. Ook voor de 4-jarigen betreft het een schatting. 4-jarigen zijn nog niet leerplichtig, 189 4-jarigen zijn niet ingeschreven bij een school. Alhoewel zij dus niet als doelgroep geregistreerd staan, gaan we er toch van uit dat deze 189 kinderen tot de doelgroep behoren.

leeftijd

Aantal doelgroepkinderen

Doelgroep in prioriteitswijken

2,5 - 3 jarigen

330

69% in prioriteitswijken

4-5 jarigen

426


totaal

756


2) Ontwikkelingen, die leiden tot een toename of afname van het aantal vsv'ers en/of de herplaatsingsmogelijkheden: - Een betere registratie, met name als gemeenten in het kader van de RMC-functie gebruik mogen maken van de gegevens van de IB-groep na de implementatie van het onderwijsnummer in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs, leidt tot een toename van het aantal voortijdig schoolverlaters. - Er zullen nadere afspraken gemaakt worden met de schoolbesturen over een betere melding van jongeren die weliswaar niet zijn uitgeschreven, maar langer dan 1 maand geen onderwijs volgen. - De toename van de jeugdwerkloosheid als gevolg van de economische recessie leidt er enerzijds toe dat jongeren eerder bereid zullen zijn alsnog een studie te volgen of een leer/werktraject aan te gaan, anderzijds is het voor bemiddelende instanties moeilijk jongeren te herplaatsen vanwege het ontbreken van voldoende stageplaatsen, leerwerkovereenkomsten en/of voor de doelgroep voldoende gekwalificeerde banen. Dit klemt in Amersfoort des te meer vanwege het feit dat de werkgelegenheid in deze regio vooral is gericht op dienstverlening, met in het algemeen een hoog vereist opleidingsniveau. Conclusie: het is moeilijk zo niet ondoenlijk te voorspellen welke gevolgen deze ontwikkelingen hebben op het aantal voortijdig schoolverlaters en de herplaatsingsmogelijkheden van deze jongeren.

3. Economie Inleiding Dit hoofdstuk start met een korte beschrijving van de kenmerken van de Amersfoortse economie en relevante regionale en landelijke ontwikkelingen. De onderliggende sterkte - zwakte analyse is opgenomen in bijlage 3.1. In paragrafen 3.2 en 3.3 vindt u, zowel in tekst als in het GSB-format, een overzicht van de gemeentelijke prioriteiten ten aanzien van de economie voor de periode 2005 - 2009.

3.1 De situatie De Amersfoortse economie is relatief "schoon" te noemen: 31 % van de werknemers werkt in de zakelijke en financiële dienstverlening, landelijk gezien is dit 19 %. Industrie scoort met 8 % onder het landelijk gemiddelde van 13 %. Ook de overheid scoort laag: 5 % tegenover 11 % landelijk. Hoe moet deze structuur nu worden beoordeeld? Analoog aan de algehele (internationale)

GSB III Amersfoort

conjunctuur is vanaf 2001/2002 de economische groei afgenomen. Ondanks deze tegenslag blijft het ondernemingsklimaat van Amersfoort overwegend gunstig en biedt de economische structuur voldoende groeipotentie. Dit beeld wordt onderschreven door onderzoek van bureau Louter (2003) naar de economische potenties van Nederlandse steden. In de 'economische hittekaart' van Nederland staat Amersfoort op de stedenranglijst op de 4e plaats (achter Den Bosch, Zwolle en Utrecht). Amersfoort heeft een moderne, vitale economie. Amersfoort loopt in de pas met de internationale trend. De mondiale economie kenmerkt zich door een beweging waarbij eenvoudige en/of gestandaardiseerde bedrijfsprocessen (met name de maakindustrie) worden verplaatst naar lage lonenlanden. Deze trend stelt bedrijfsleven en overheden voor nieuwe economische opgaven. Westerse economieën ontwikkelen zich richting kennisintensieve activiteiten en dienstverlening. Dienstverlening bevat een breed spectrum aan typen werkgelegenheid, bijvoorbeeld administratieve diensten (hoofdkantoren), adviesdiensten, financiële diensten, schoonmaakdiensten, cateringdiensten, beveiligings- en receptiediensten etc. Het betreft zowel hooggeschoolde als laaggeschoolde werkgelegenheid, waarbij overigens per vierkante meter kantoorruimte een grotere bijdrage aan laaggeschoolde werkgelegenheid wordt geleverd dan per vierkante meter (traditionele) bedrijfsruimte. Daarnaast hebben vele typen bedrijvigheid een uitsluitend lokale oriëntatie waardoor uitplaatsing niet aan de orde is, bijvoorbeeld zorg, onderwijs, overheid, bouwbedrijven, installatiebedrijven, transportbedrijven, detailhandel etc. Amersfoort heeft een divers aanbod aan typen werklocaties. Daarmee wordt ruimte geboden aan vele typen bedrijvigheid, van hoogwaardig en kennisintensief tot lokaal verzorgend. Om bovengenoemde redenen biedt een op diensten gerichte economie voldoende perspectieven op een grote diversiteit aan werkgelegenheid. De mondiale trend wordt derhalve niet als louter bedreigend gezien, maar biedt kansen om dat waar Amersfoort sterk in is (diensten) nog verder te benutten. Het gemeentelijk economisch beleid is daar op gericht. Ook als de opbouw van de economie wordt afgezet tegen de demografische en sociale kenmerken van Amersfoort ontstaat een positief beeld (anno 2003): • Amersfoort is een gelijk gemengde woon- en werk-

• •

• • •

stad: op elke werkende Amersfoorter (ongeveer 61500) is ongeveer één baan (64467); op elke niet-werkende bevinden zich 2,3 werkenden (landelijk is dit 1,9); de arbeidsparticipatie (als percentage werkenden ten opzichte van de beroepsbevolking) is met 70% hoog (landelijk 66%); de inkomende pendel is ongeveer gelijk aan de uitgaande pendel; ongeveer de helft van de werkende Amersfoorters werkt in Amersfoort; het gemiddeld inkomen in Amersfoort ligt boven het landelijk gemiddelde en het aantal huishoudens onder de lage-inkomensgrens is lager dan gemiddeld (over het algemeen scoren grote steden slechter dan gemiddeld).

De zorg over de huidige situatie van de Amersfoortse economie wordt breed gedeeld. De oplopende werkloosheid is een punt van aandacht. De werkloosheid in Amersfoort was altijd laag in vergelijking met Nederland (bron: O&S, Amersfoort langs de meetlat 2002). In 2002 steeg, voor het eerst sinds 1995, de werkloosheid weer. Op 1 januari 2004 was het werkloosheidspercentage in Amersfoort 6,5%, tegenover landelijk 5,7%. De stijging van de werkloosheid doet zich voor onder alle leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus. Onder de geregistreerde werklozen zijn de etnische minderheden nog steeds oververtegenwoordigd, maar het verschil tussen allochtonen en mensen met een Nederlandse achtergrond is minder groot geworden. Hiertegenover staat een nog steeds stijgende werkgelegenheid in Amersfoort. In 2002 steeg het aantal arbeidsplaatsen in Amersfoort met 0,8% en in 2003 met 0,7% (bron: PAR). In Nederland daalde de werkgelegenheid in 2003 met 0,3% (bron: CBS). De economie van Amersfoort moet vooral worden bezien vanuit een bovenregionaal perspectief: waar liggen voor Amersfoort en de regio de gouden eieren ten opzichte van de rest van Nederland? Onderzoek van bureau Louter (2003) toont aan dat Amersfoort de afgelopen jaren een sterke positie heeft opgebouwd als gewilde vestigingsplaats in (midden) Nederland. In deze periode vond ook een sterke groei van de werkgelegenheid plaats. In de komende jaren kan Amersfoort (en de regio) zeker profiteren van de grootschalige ontwikkelingen die in Almere en de corridor met Amsterdam moeten gaan plaatsvinden, te meer als deze leiden tot een betere infrastructuur in de Noordvleugel als geheel.

GSB III Amersfoort

Met name de verbinding met Schiphol als toegang tot het mondiale netwerk is van groot belang. Terwijl daar de internationale zwaartepunten komen te liggen, ontstaan er voor Amersfoort juist kansen voor nationale hoofdvestigingen (denk bijvoorbeeld aan de komst van Agis naar Amersfoort). Er liggen ook duidelijke kansen in de zgn. Noordoostvleugel, het gebied dat wordt gevormd door de driehoek UtrechtAlmere-Amersfoort. Amersfoort behoort tot de Noordvleugel van de Randstad. De Noordvleugel is een duidelijk voorbeeld van een goed functionerende netwerkstructuur: een grote verscheidenheid aan milieus (de 'knopen'); relatief goede verbindingen (de 'lijnen') en het geheel functioneert als één woon- en arbeidsmarkt (het 'netwerk'). Met Schiphol als kloppend hart worden diverse clusters met elkaar en de rest van de wereld verbonden: hoogstedelijke en groene woon- en leefmilieus, internationale zakenmilieus in Amsterdam en Haarlemmermeer, staalindustrie in Umond, mediacluster in Hilversum, bloemenveiling Aalsmeer, logistiek rond Schiphol etc. Amersfoort heeft in de Noordvleugel een complementaire positie. Amersfoort heeft een ander karakter dan bijvoorbeeld de hoogstedelijke uitstraling van Amsterdam. De kracht van de stad en omliggende regio is de centrale ligging in Nederland, de aantrekkelijke mix van stedelijkheid en groen, de hoogopgeleide beroepsbevolking met hoge arbeidsparticipatie, de schone productiestructuur (veel dienstverlening) en het diverse aanbod aan bedrijfsterreinen en de jonge kantoorvoorraad. Grote bedreiging vormt de afnemende bereikbaarheid door het achterblijven van de investeringen in infrastructuur ten opzichte van het te realiseren programma voor wonen en werken. Bereikbaarheid is een van de meest bepalende factoren in de aantrekkelijkheid van Amersfoort als vestigingsplaats. Om bereikbaarheid te kunnen waarborgen is het cruciaal dat blijvend wordt gewerkt aan een vlotte en veilige doorstroming van het verkeer in Amersfoort en de regio. Negatieve gevolgen voor het milieu worden daarbij zoveel mogelijk binnen de perken gehouden. De mobiliteit in Nederland blijft groeien. Dit wordt in Amersfoort versterkt door de ruimtelijke ontwikkelingen, zoals de realisatie van Vathorst, De Wieken / Vinkenhoef, en Centraal Stadsgebied (CSG). Benadrukt wordt dat alleen door actieve samenwerking van alle betrokken partijen, het daad-

werkelijk toekennen van de toegezegde middelen en een samenhangend pakket van maatregelen, de beoogde bereikbaarheid van Amersfoort kan worden verbeterd. De meest in het oog springende stedelijke/economische opgaven zijn: • regionale aanpak 'Luteijn in Eemland': onder andere aanpak A1/A28 (spitsstroken, reconstructie knooppunt Hoevelaken); • actualisatie van het Verkeer en Vervoerplan (VVP): onder andere nut en noodzaak van de Westtangent; • Randstadspoor: openbaar vervoerverbinding tussen de regio's Utrecht en Amersfoort; • Vathorst: auto-, openbaar vervoer- en fietsinfrastructuur; • ontsluiting bedrijventerrein De Wieken / Vinkenhoef; • binnenstedelijke bereikbaarheid: infrastructuur Centraal Stadsgebied, aanpak Stadsring en diverse uitvalswegen als Amsterdamseweg, Utrechtseweg e.d.; • revitalisering bedrijventerrein Isselt (herprofilering diverse wegen). In zijn algemeenheid kan qua economische groei (potenties) worden gekeken naar volumegroei (meer bedrijven, meer banen), maar ook naar verhoging van de arbeidsproductiviteit (per werknemer meer produceren). Amersfoort heeft de afgelopen tijd sterk geprofiteerd van volumegroei. De groei van wonen en de groei van werken hebben redelijk gelijke tred gehouden. Mede door de centrale ligging en de sterke ruimtedruk in de rest van de Randstad, kreeg Amersfoort steeds meer de rol van centrale uitvalsbasis (bron: DTZ Zadelhoff; 2004). In vergelijking met het verleden zal de fysieke uitbreidingscapaciteit van Amersfoort na de voltooiing van onder andere Vathorst en De Wieken/Vinkenhoef minder omvangrijk aanwezig zijn. In beperkte mate zal nog sprake zijn van stedelijke uitbreiding en de nadruk komt meer te liggen op beheren, vernieuwen en inbreiden in bestaand stedelijk gebied. Voor de toekomst betekent dit een accentverschuiving in de economische focus: naast volumegroei zal economische groei meer door een stijging van de arbeidsproductiviteit bereikt worden. Hierbij wordt met name het bestaande bedrijfsleven (van hoog tot laag) gekoesterd. Diverse overwegingen liggen aan deze visie ten grondslag: • verhuisbewegingen vinden voor verreweg het

GSB III Amersfoort

•

•

•

•

grootste deel binnen de regio plaats (bron: Stee, 2004); de economische structuur van Amersfoort wordt gekenmerkt door een toegenomen oriëntatie op kennisdiensten; voortgaande automatisering en de toepassing van ICT biedt voor de toekomst goede kansen voor een stijging van de arbeidsproductiviteit; het behouden van het groene, suburbane karakter van de regio beperkt de mogelijkheden voor grootschalige volume-uitbreiding; daarnaast is het irreëel te willen concurreren met de ruimtelijke uitbreidingscapaciteit in Flevoland en Oost-Nederland.

Amersfoort trekt de reeds ingezette lijn door: verdere ontwikkeling van een moderne diensteneconomie. Dit vereist enerzijds het stimuleren van kennisintensieve bedrijvigheid en anderzijds het waarborgen van lokaal verzorgende bedrijvigheid. Immers, de economie functioneert als één netwerk waarbij alles met alles samenhangt. Het zijn vooral kennisintensieve, stuwende bedrijven die economische groei aanjagen. Echter, zonder transportbedrijven geen computers uit Azië; zonder bouwbedrijven geen kantoorgebouwen; zonder cateringbedrijven geen congrescentra. Aangezien de mogelijkheden om gericht nieuwe bedrijven van buiten de regio naar Amersfoort te trekken beperkt worden geacht (wat niet wil zeggen dat bedrijven van buiten de regio zich hier niet gaan vestigen!), worden vooral de zittende bedrijven gekoesterd. 3.2 Aanpak en kansen Een van de hoofdpunten in het collegeprogramma 2004-2006 is het 'in samenspraak en samenwerking met de economische partners maken (...) van een plan van aanpak voor het stimuleren van de economische ontwikkeling. De gemeentelijke inzet richt zich op het scheppen van goede voorwaarden, het faciliteren en stimuleren van die ontwikkeling. Na jaren van forse groei (in de periode 1990-2003 steeg de werkgelegenheid in Amersfoort met 60%) is de economische groei nu afgezwakt tot bijna nul. Ondanks de economische tegenwind van de afgelopen jaren blijft voor de lange termijn het vertrouwen in de gunstige uitgangspositie van het Amersfoortse ondernemingsklimaat aanwezig. In het Plan van Aanpak Economie Amersfoort (juni 2004, werktitel) is de gemeentelijke visie op de economie neergelegd en

vertaald in diverse beleidsacties die daar handen en voeten aan geven. De visie gaat er vanuit dat Amersfoort de reeds ingezette lijn doortrekt: ontwikkeling van een 'schone diensteneconomie' (zie hiervoor). In de huidige economische situatie verdient het werkloosheids- en werkgelegenheidsbeleid bijzondere aandacht. Het gaat daarbij om genezen en voorkomen: • Genezen: mensen die eenmaal werkloos zijn, moeten zo snel mogelijk weer aan het werk. Door middel van reïntegratieprojecten, specifiek doelgroepenbeleid (langdurig werklozen etc.), scholing en dergelijke wordt daar vorm aan gegeven via beleid van primair de sector Welzijn, Sociale Zekerheid en Onderwijs. Concreet betekent dit bijvoorbeeld de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand, participatie in het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid of ondersteuning van werklozen die een eigen bedrijf willen starten. • Voorkomen: door bedrijven aan Amersfoort te binden, wordt de werkgelegenheid gestimuleerd. Vooral het bestaande bedrijfsleven wordt daarom gekoesterd. Daarnaast is het stimuleren van groei en het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid van belang. Het werkgelegenheidsbeleid van de afdeling Economische Zaken is hierop gericht. Al komen positieve berichten over economisch herstel geleidelijk steeds sterker in het nieuws, het is goed te realiseren dat groei van de werkgelegenheid normaal gesproken optreedt met een vertraging van een half jaar tot één jaar ten opzichte van economische groei. Herstel van de werkgelegenheidsgroei wordt op zijn vroegst in 2005 verwacht. De beleidsacties in het Plan van Aanpak Economie Amersfoort zijn ingedeeld in vier (deels overlappende) werkvelden: 1. Ruimte voor bedrijvigheid; 2. Commerciële voorzieningen; 3. Dienstverlening; 4. Grote Stedenbeleid. De eerste twee betreffen het beleid en projecten ten aanzien van bedrijven, kantoren en commerciële voorzieningen (m.n. detailhandel). De gemeentelijke inzet richt zich hier vooral op continuering / aanscherping van lopende activiteiten. De dienstverlening aan bedrijven wil de gemeente intensiveren. Dit krijgt vorm in het op te stellen marketing en acquisitiebeleid. De gemeente Amersfoort grijpt het Grote Stedenbeleid aan om daar waar kansen zijn nieuwe accen-

GSB IN Amersfoort

ten in het economisch beleid te leggen. Dit gebeurt veelal in aansluiting op activiteiten die vanuit andere beleidsvelden en/of andere organisaties reeds zijn ingezet. Met de GSB-middelen kunnen zo gericht en slagvaardig een aantal concrete economische doelen worden nagestreefd. 3.3 GSB outputdoelstellingen economie De gemeente streeft naar een sterke Amersfoortse economie. Ten behoeve hiervan werkt de gemeente aan een uitnodigend investeringsklimaat voor bedrijven, daarmee bijdragend aan het creëren van voldoende werkgelegenheid en goede commerciële voorzieningen voor de stad. In de keuze van economische beleidsthema's is zoveel mogelijk gekozen voor samenhangende ambities en doelstellingen. Door optimalisering van het ondernemingsklimaat ontstaan de beste garanties voor een positieve werkgelegenheidsontwikkeling. In de BDU Economie kiest Amersfoort voor prioritering in vier thema's ter versterking van het ondernemingsklimaat: 1. Gemeentelijke dienstverlening; 2. Breedband (kennisinfrastructuur); 3. Innovatief vermogen; 4. Veiligheid. Gemeentelijke dienstverlening In het collegeprogramma 2004-2006 is het digitale Bedrijvenloket opgenomen. Dit is een nationaal project in samenwerking met de Kamer van Koophandel en de Belastingsdienst. Het digitaal Bedrijvenloket biedt ondernemers 24 uur per dag service en informatie over ondernemen in Amersfoort. De gemeente heeft positief gereageerd op het verzoek van de KvK, mee te werken als voorhoedegemeente aan het digitale Bedrijvenloket. In oktober 2004 zal er door de samenwerkende partijen een rapportage worden gepresenteerd die inzicht geeft in de technische, organisatorische en financiële mogelijkheden/consequenties van het digitale Bedrijvenloket voor de (voorhoede) gemeenten Breedband (kennisinfrastructuur) Het economisch beleid van de gemeente Amersfoort zal in de toekomst een sterker accent leggen op kennis en innovatie. Het is van belang de omstandigheden (infrastructuur) te optimaliseren waaronder bedrijven kennis kunnen uitwisselen en kunnen innoveren. Versterking van de fysieke kennisinfrastructuur betreft breedband: een communicatienetwerk met

een vele malen hogere capaciteit (snelheid waarmee data wordt verwerkt) dan traditionele netwerken voor televisie en telefonie. De huidige breedbandsituatie in Amersfoort kenmerkt zich als volgt: • Er is veel glasvezel aanwezig, maar dit betreft vooral de hoofdinfrastructuur. De aansluiting naar de gebruiker (bedrijf/instelling/burger) ontbreekt vaak nog. • De grotere, draagkrachtige instellingen / bedrijven kunnen redelijk voorzien in hun breedbandbehoefte, maar de aansluiting is vaak duur. • Voor middelgrote en kleinere bedrijven, minder draagkrachtige (maatschappelijke) instellingen en burgers ligt een breedband-aansluiting vaak niet binnen de (financiële) mogelijkheden. Het breedbandbeleid van de gemeente wordt momenteel heroverwogen. Ontwikkelingen in marktaanbod blijven achter, terwijl de vraag vanuit bewoners en bedrijven toeneemt. Een intensievere betrokkenheid van de gemeente in het vergroten van de breedbandinfrastructuur is nodig. Zij is hiervoor (vaak) de aangewezen partij vanuit haar onafhankelijke positie richting marktpartijen aan vraag- en aanbodkant. De wenselijkheid van meer breedbandaansluitingen wordt ingegeven door zowel economische als sociaal-maatschappelijke motieven (zorg, onderwijs, tegengaan digitale tweedeling). Breedband kan daarmee ook een bijdrage leveren aan het realiseren van andere doelstellingen in het Grote Stedenbeleid (sociale cohesie, veiligheid enz). De rol van de gemeente is het stimuleren van marktontwikkelingen door het (helpen) creëren van een vliegwieleffect: door het initiatief te nemen tot vraagbundeling bij de 'grootverbruikers' (instellingen en bedrijven) wordt de kritische massa bij elkaar gebracht die nodig is om goedkopere en daarmee meer breedbandaansluitingen te realiseren. Dit leidt tot goedkopere aansluitingen voor de grote instellingen en bedrijven en brengt breedband binnen het (financiële) bereik van kleinere en middelgrote bedrijven, maatschappelijke instellingen en burgers. GSB-gelden zijn bestemd voor de proces- en organisatiekosten van de vraagbundeling. Afhankelijk van de uiteindelijke opzet van de vraagbundeling en de partijen die participeren kunnen indien nodig de aansluitkosten van (semi-)publieke instellingen uit GSBgelden worden gedekt. Private partijen (bedrijven, woningcorporaties e.d.) kunnen participeren indien dit een extra stimulans voor de telecomaanbieders oplevert. Private partijen financieren overigens hun eigen aansluitkosten.

GSB III Amersfoort

Innovatief vermogen De gemeente wil samen met belanghebbenden (bedrijfsleven, kennisinstellingen) de kenniseconomie stimuleren en het innovatief vermogen van het bedrijfsleven vergroten. Om daar vorm aan te geven is een pro-actievere aanpak vereist. Allereerst dienen vragen te worden uitgewerkt als: Waar in de Amersfoortse economie (het bedrijfsleven) liggen kansen? Hoe kunnen we die verzilveren? Wat is onze specifieke rol als gemeente daarin? Waar en hoe kunnen we samenwerken met onze partners? Binnen deze doelstelling worden twee sporen bewandeld: niet-fysiek en fysiek: • Niet-fysiek: Kennisuitwisseling tussen ondernemers onderling en met kennisinstellingen is een belangrijke stimulans voor innovatie. Ook overheden en bijvoorbeeld financiële instellingen kunnen in randvoorwaardelijke zin bijdragen aan het innovatief vermogen van het bedrijfsleven. De gemeente wil samen met haar partners een gestructureerd (kennis- en innovatie)netwerk opbouwen om bedrijven te faciliteren. Dit sluit tevens aan op de inspanningen om de gemeentelijke dienstverlening te verbeteren. In het marketing- en acquisitiebeleid is innovatieve bedrijvigheid een belangrijke doelgroep. Ook participeert Amersfoort vanaf 2005 in de provinciale netwerkorganisatie Taskforce Innovatie' (de opvolger van het huidige Unite). Deze projectorganisatie is gericht op het faciliteren van concrete innovaties bij bedrijven. Door participatie profiteert het Amersfoortse bedrijfsleven van de financiële en personele middelen van deze organisatie alsmede haar kennis en ervaring op dit gebied opgedaan onder Unite. • Fysiek: Huisvesting op maat is van belang voor nieuwe, innovatieve bedrijvigheid, of het nu gaat om starters (goedkope huisvesting), innovatieve bedrijven (samenkomst van kennis en creatieve denkers) of innovatieve vestigingsconcepten voor specifieke themabedrijven (bijvoorbeeld het Body Fashioncentre op bedrijvenpark Vathorst). Dergelijke huisvesting die specifiek bedoeld is voor Outputdoelstelling

Outputindicator

bepaalde op innovatie gerichte doelgroepen worden broedplaatsen genoemd. Op vrijkomende locaties in de stad wil de gemeente dergelijke broedplaatsen realiseren. De bedrijventerreinen en de aandachtsgebieden uit de Binnenstedelijke Vernieuwing Amersfoort lijken hiervoor in eerste aanleg de meest logische zoekgebieden. Hier ligt een directe relatie met de BDU Fysiek. Veiligheid De economische en maatschappelijke schade als gevolg van criminaliteit tegen het bedrijfsleven is groot. Het gaat hierbij om directe schade als gevolg van omzetverlies (bij diefstal), herstelkosten (bij vandalisme), onveiligheidsgevoelens bij werknemers en bezoekers en indirecte schade zoals preventiemaatregelen en nazorg. In extremis kan criminaliteit leiden tot bedrijfs-Awinkelsluiting met bijgaand verlies aan werkgelegenheid. Daarnaast kan een onveilig imago ertoe leiden dat bedrijven van elders besluiten zich niet in Amersfoort te vestigen. Betrouwbare cijfers over criminaliteit tegen het bedrijfsleven zijn niet voorhanden. Politiecijfers gaan uit van ruim 1700 aangiften per jaar. Er wordt rekening mee gehouden dat dit cijfer het topje van de ijsberg is omdat de indruk bestaat dat de aangiftebereidheid van ondernemers laag is. Prioriteit wordt gegeven aan de binnenstad (mogelijk in combinatie met binnenstadmanagement om een en ander te organsieren) en de bestaande bedrijventerreinen Isselt, De Hoef en Calveen (mogelijk in combinatie met parkmanagement om een en ander te organiseren). Als daar aanleiding toe is, kunnen andere werklocaties (bijvoorbeeld De Brand of wijken buurtwinkelcentra) worden opgepakt. Deze doelstelling heeft een directe relatie met de BDU Veiligheid en Sociaal. De GSB-gelden zijn primair bedoeld voor proceskosten en eventueel aanjaagbudgetten voor feitelijke veiligheidsmaatregelen, maar veiligheidsprojecten moeten uiteindelijk vanuit het bedrijfsleven zelf bedropen kunnen worden.

Stedelijk resultaat

Rijksgeld"

nulsituatie

2009'

(indicatief) € 150.000

Stedelijke

Verbeteren digitale

Aansluiting bij

Planvorming over

Operationeel digitaal

gemeentelijke

nationaal digitaal

aansluiting

Bed rijven loket

dienstverlening aan

Bed rij ven loket

bedrijven

GSB III Amersfoort

O utputdoel steil i ng

Outputindicator

Stedelijke

Stedelijk resultaat

Rijksgeld"

nulsituatie

2009'

(indicatief)

€ 250.000

Het vergroten van het aantal

Een afgeronde

Ideevorming over

Afgeronde

breedbandaanslultingen in

aanbestedingsronde van het vraagbundelingstraject gericht

vraagbundelingstraject

aanbesteding

de stad

0

40

€1.500.000

Aantal delicten

Feitelijke

20% minder delicten

€ 400.000

(aantal aangiften

veiligheidssituatie

afgezet tegen de

grotendeels

aangiftebereidheid) op

onbekend, nulmeting vereist:"**

op het aansluiten van (semi-)publieke Het versterken van het

instellingen op

innovatief vermogen van

breedband.

het bedrijfsleven

Aantal innovatieve bedrijven dat wordt gefaciliteerd met huisvesting in een broedplaats en/of met ondersteuning bij een concrete bed rijf sin n ovatie via het innovatienetwerk.

Vergroten van de veiligheid van ondernemen

werklocaties: • Aantal aangiften door bedrijven en ondernemers • Aangiftebereidheid

• 1700

Derde indicator:

• onbekend, nulmeting vereist

stijgt • Toename van minimaal 25%

• Onveiligheidsgevoel van het lokale bedrijfsleven

* Verwacht wordt dat het aantal aangiften

van ondernemers

* 6,3 (=binnen de G30top15)

• Binnen de G30 in top 10

* Voor een toelichting op de ambitie per outputindicator wordt verwezen naar de bijlage BDU Economie. * Totale rijksbijdrage: € 2,3 min. De bedragen per outputdoelstelling zijn indicatief en primair bedoeld om inzicht te verschaffen in (het realiteitsgehalte van) het ambitieniveau.*** Amersfoort maakt met het Rijk de afspraak dat de nulmeting begin 2005 voorhanden is.

GSB III Amersfoort

4. Fysiek Inleiding De BDU Fysiek (ISV II) is een bijzondere. De GSBoutputdoelstellingen vragen afwisselend om analyses op hoofdlijnen en meer specifieke gegevens. De centrale vraag is echter steeds: hoe willen we de stedelijke vernieuwing de komende jaren aanpakken en welke (sectorale) bijdragen zijn daarvoor in het bijzonder gewenst? In de paragrafen 4.1 en 4.2 geven we een overzicht van de hoofdlijnen en de afwegingen op het vlak van de stedelijke vernieuwing. Daarin vinden we BDUoverstijgende aanknopingspunten voor de MOPGSB-keuzes die we in hoofdstuk 5 gaan maken. De niet minder relevante specifieke doelstellingen over geluid, bodemsanering en luchtkwaliteit zijn samengevat in het GSB-format in paragraaf 4.3. De sterktezwakte analyses die hieraan ten grondslag liggen zijn onverkort opgenomen in bijlage 4. 4.1 De situatie Amersfoort is een opgroeiende stad. Sinds 1981 heeft de stad een ongekende groeispurt doorgemaakt. In 2015 zal het aantal inwoners naar verwachting de 150.000 overschijden. De stad is daarmee in 30 jaar tijd anderhalf keer zo groot geworden. De betekenis van de ongekende groei voor het leefklimaat in de stad en met name een aantal wijken en buurten daarbinnen is begrijpelijk enorm. Deze sterke groei zorgt voor een instroom van vooral jonge, hoogopgeleide huishoudens. De arbeidsparticipatie en het gemiddeld inkomen van onze stad is dan ook hoog vergeleken met andere steden. Door de forse instroom van jonge gezinnen blijft het relatieve aandeel senioren laag. In absolute zin groeit ook in Amersfoort natuurlijk het aantal ouderen. Vooral in de periode na 2010 zal, met het op leeftijd komen van de eerste uitbreidingswijken, Amersfoort een inhaalslag gaan maken als het gaat om het aandeel ouderen in de stad. Wij willen op de toename voorbereid zijn en de komende ISV-periode daarop anticiperen, zowel op het vlak van het wonen als de zorg en service. Als opgroeiende stad en als regionaal centrum heeft Amersfoort de ambitie om op opleidingenniveau een stap vooruit te zetten. In de komende ISV-periode zal het aantal opleidingen fors gaan uitbreiden en daarmee de aantrekkingskracht voor studenten groeien.

Naast deze groei van het aantal studenten neemt, met het op leeftijd komen van de uitbreidingswijken, het aantal jonge starters op de woningmarkt fors toe in de komende periode. Daar de jeugd de toekomst heeft willen wij die groepen graag voor Amersfoort behouden en aan de stad binden. Niet alleen door het bieden van passende huisvesting maar ook door het versterken van de culturele waarden die onze stad al heeft. Waar de verbondenheid met de stad door de grote instroom van nieuwkomers nu nog niet optimaal te noemen is, willen we die verbondenheid versterken door in het centrum én in de wijken economische en culturele kwaliteiten toe te voegen. De groei heeft er in bijgedragen dat, om in de behoefte van de bewoners te voorzien, onze stad een relatief groot aandeel eengezinswoningen in het buiten-centrummilieu heeft. Met de toename van het aantal senioren en de groei van het aandeel jonge starters en studenten, is deze voorraad onvoldoende passend. Daarnaast is de woningvoorraad in met name de naoorlogse wijken rond het centrum van een kwaliteit die minder gewenst is. Bovendien is in deze wijken de concentratie van goedkope, gestapelde huurwoningen groot. De bijbehorende concentratie van lage inkomens in deze wijken levert een bijdrage aan een verslechtering van het leefklimaat. Met de voortgang van de woningbouw in Vathorst zal die voorraad alsmede het leefklimaat verder onder druk komen te staan. Waar in de eerste ISV periode al een start is gemaakt met de verbetering van deze wijken wil de gemeente Amersfoort in de komende periode met verhoogde inspanning de fysieke, maatschappelijke en sociale kwaliteit van deze wijken verbeteren. Amersfoort is ruimtelijk een duidelijk gelede stad, met een herkenbaar noordelijk deel, een zuidelijk deel en daartussen een wat onbestemd, hybride deel van de stad. Dit laatste deel is een brede zone van wijken en buurten met zeer verschillende woon- en verblijf skwaliteiten. Deze hybride stad omvat ruwweg de wijken Koppel, Kruiskamp, Randenbroek, Schuilenburg, Liendert, Soesterkwartier en Schothorst-Zuid. Juist in dit deel van de stad blijkt een samenhangende stedelijke vernieuwingsaanpak zeer noodzakelijk. Wat deze wijken gemeenschappelijk hebben is een

GSB III Amersfoort

optelsom van zowel problemen als kansen. De bebouwing dateert hoofdzakelijk van na de oorlog. De kwaliteit van de woningen en de woonomgeving varieert van redelijk tot zeer matig. Een gelede stad vraagt om een gelede aanpak. De geschetste accenten vormen de input voor die aanpak, gericht op vooral het hybride deel van onze stad. De kenmerken en aanpakmogelijkheden van de hybride stad en haar onderdelen zijn met name beschreven in de gemeentelijke nota's, bijvoorbeeld Lang Levende Stad (VH-plan, 2001). De dreiging van allengs minder leefbare buurten en wijken leidt tot een toenemende urgentie van fysiek ingrijpen door middel van o.a. herstructurering. Door de stedenbouwkundig betrekkelijk kleinschalige op-

Sterke punten jonge stad wat betreft gemiddelde leeftijd van de inwoners grote arbeidsparticipatie gemiddeld hoog inkomen groot deel nieuwe woningvoorraad grote groene en blauwe kwaliteit aantrekkelijk investeringsklimaat voor bedrijven centrale ligging van de stad aantrekkelijk centrum Kansen groeipotentie herstructurering wijken versterking onderwijs ontwikkeling binnenstad hoogwaardige woonmilieus recreatie

zet van de hybride stad, gaat het niet om megaprojecten zoals je soms in andere steden tegenkomt (bijvoorbeeld Den Haag Zuidwest, Malburgen in Arnhem). De kleinschaligheid is een kans om gefaseerd maatwerk af te leveren binnen geselecteerde aanpakgebieden en biedt kansen om door middel van voortschrijdend inzicht te komen tot een evenwichtige opbouw. De wenselijkheid van een - parallelle - sociale en economische aanpak blijft tegelijkertijd uitdrukkelijk bestaan. In dit licht bezien zal de stedelijke vernieuwingstrategie in Amersfoort naar de toekomst toe steeds meer worden gekenmerkt door een gecombineerde intensieve sociaal-fysieke wijkaanpak. Kijkend naar onze stad als geheel, kunnen we daarbinnen resumerend de volgende sterke en zwakke elementen herkennen:

Zwakke punten toenemende vergrijzing toename criminaliteit toenemend gevoel van onveiligheid kwaliteit van deel van de woningvoorraad matig kwetsbare wijken, lage sociale cohesie lage binding met de stad (cultureel, uitgaansvoorzieningen etc.) matige bereikbaarheid van centrum en wijken onderling Bedreigingen leefkwaliteit in gebieden binnen na-oorlogse wijken rond centrum bereikbaarheid van de stad wegtrek hogere inkomens uit wijken concurrentie omliggende regio's mismatch woningvraag en -aanbod

4.2 De aanpak 4.2.1 Stedelijke vernieuwing De grote toevoeging aan de voorraad betekent kansen voor nieuwe ontwikkelingen. De keerzijde van de groei is een toename van negatieve ontwikkelingen die daarmee samenhangen en de grotere steden kenmerken. Er is mogelijk een toename van kwetsbare groepen, een verandering in sociale ver-

banden, geringere binding met de eigen buurt en een toenemende spanning tussen verschillende bevolkingsgroepen. Van groot belang is de afstemming van nieuwe uitleg en bestaand stedelijk gebied. De ontwikkeling van nieuwe wijken mag niet leiden tot uitholling van de sociale en economische structuur in met name

GSB III Amersfoort

de vroeg naoorlogse wijken. Daarom wordt er in Vathorst een sociaal woningbouwprogramma nagestreefd en in de oudere wijken juist herbouw ten behoeve van de hogere inkomens. Hierdoor wordt getracht het draagvlak voor voorzieningen in beide gebieden op voldoende niveau te brengen.

opgave in 2010 nog lang niet voltooid is. De volgende begrippen vormen derhalve de kernthema's in de aanpak van Amersfoort: Samenhang in functionaliteit/ ruimte Leefbaarheid van wijken en buurten

De leefbaarheid van de stad en de individuele wijken is mede afhankelijk van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving. In delen van Amersfoort is deze kwaliteit onder druk komen te staan, in het bijzonder in de vroeg naoorlogse wijken. In sommige gevallen gaat het om een verouderde en eenzijdig opgebouwde woningvoorraad, een eenzijdige bevolkingssamenstelling, soms een gebrek aan omgevingskwaliteit en een minder goed functionerend voorzieningenapparaat door een verschralend draagvlak. Juist in deze wijken ligt er een substantiële en complexe stedelijke vernieuwingsopgave. Een samenhangende stad wordt gekenmerkt door een goede relatie tussen wonen, werken, recreëren en verplaatsen. Functiemenging wordt dan ook nagestreefd in alle woonwijken. Meer dan voorheen worden woon- en werkmilieus gekoppeld, voor zover milieu- en leefbaarheidsaspecten dit toelaten. Amersfoort stuurt op een duurzame stedelijke ontwikkeling. De toekomstige groei van de stad biedt kansen om deze ontwikkeling waar te maken. De opgave ligt in het creëren van een aanbod dat ook in de toekomst tegemoet kan komen aan de behoefte van de bewoners. Dit betekent flexibiliteit in de veranderbaarheid van woningen. Tegelijkertijd moet de kwaliteit van de bestaande stad en woningvoorraad in overeenstemming gebracht worden met de eisen en wensen die nu en in de toekomst gesteld worden door de bewoners. Een stedelijke vernieuwingsaanpak met ambities kan niet worden gerealiseerd zonder keuzes te maken, prioriteiten te stellen. Binnen de genoemde accenten die wij willen leggen, hebben wij een aantal ambities. Primaire ambitie voor ons is het verval in de wijken een halt toeroepen en negatieve trends ombuigen. Amersfoort wil een samenhangende, ongedeelde stad zijn, met leefbare buurten, een aantrekkelijke en marktgerichte verscheidenheid aan woonmilieus en een duurzaam kwalitatieve woonomgeving. Met deze ambitie wil Amersfoort aan het eind van de tweede ISV-periode (2010) een eind op streek zijn. Het zal echter duidelijk zijn dat de stedelijke vernieuwings-

Verscheidenheid en keuzevrijheid Duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving Parallel aan deze kernthema's kiest Amersfoort voor een gebiedsgerichte aanpak. Prioritering door middel van een beargumenteerde selectie van wijken in de hybride stad. Hieronder vallen de zogenaamde impulswijken uit de 50-wijken aanpak van VROM: Kruiskamp/Koppel en Randenbroek/Schuilenburg. Hier worden extra inspanningen geleverd om het tempo van de uitvoering van de stedelijke vernieuwing te verhogen. Aanvullend werken we onder de noemer Binnenstedelijke Vernieuwing Amersfoort (BVA) aan een strategisch plan van aanpak voor de binnenstedelijke vernieuwingsopgave van de stad. Daarin worden de beschreven beleidsuitgangspunten vertaald naar concrete gebieden waarin we de komende jaren willen investeren. De keus voor deze plekken vloeit voort uit een afwegingsproces waarin zowel fysieke en sociale kenmerken, co-financieringskansen en ook buurtgevoel van de huidige bewoners zijn gewogen. 4.2.2 Stedelijke vernieuwings prioriteiten Natuurlijk, niet alles in gelijke mate in alle buurten en projecten. Door een kiene toepassing en differentiatie, wil Amersfoort de successen bereiken die met de stedelijke vernieuwingsopgave voor ogen staan. Op basis van de analyses in de voorgaande hoofdstukken zullen keuzes gemaakt moeten worden, die uitmonden in een prioritering van beleidsthema's. Die prioritering van beleidsthema's heeft bovendien een gebiedsgewijze vertaling gekregen. Een integrale afweging vindt derhalve plaats zowel verticaal (versterking van beleidsthema's onderling) als horizontaal (versterking van beleidsthema's per gebiedseenheid). 1. Verantwoording/score op inhoudelijke outputdoelstellingen en de 4 kernthema's (samenhang, verscheidenheid, leefbaarheid, duurzaamheid). Dit vormt de belangrijkste toets. 2. Aanjaagfunctie: op welke plekken in de stad is

GSB III Amersfoort

sprake van onvoldoende dynamiek om gewenste ontwikkelingen van de grond te krijgen? 3. Effect van het achterwege blijven van gewenste ontwikkelingen: blijft de situatie stabiel of is (ernstige) achteruitgang te verwachten? 4. Investeringsbereidheid van derden (bijvoorbeeld corporaties). 5. Mate waarin investeringen leiden tot het afmaken van reeds in gang gezette ontwikkelingen, aanhaken op lopende processen. 6. Mate waarin de investeringen raakvlakken vertonen met de andere BDU's binnen het GSB. 7. Zijn er andere subsidiegevers/financieringsbronnen? 8. Fasering en risico-analyse: is het gebied in het

komende tijdvak werkelijk aan bod en zijn er factoren in het spel die kunnen leiden tot (ernstige) vertraging of zelfs het geheel niet doorgaan van het programma-onderdeel of project? Op basis van de hiervoor genoemde 8 criteria, en tevens gelet op de outputindicatoren in het volgende hoofdstuk, komen wij in het kader van ISV-2 tot de volgende 'score' per wijk per criteria en thema. Voor de onderbouwing is voorts gebruik gemaakt van een sterkte/zwakte analyse per wijk. De onderstaande tabel is geen lijst met prioriteitswijken, maar slechts een selectie van wijken die getoetst worden op de genoemde criteria, teneinde vast te stellen welke wijken de benaming "prioriteitswijk" moeten krijgen.

Wijk

Prestatieveld

Kernthema

"Score op criteria' Criteria toegepast

Koppel

Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Sociaal-fysiek Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Sociaal-fysiek Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Sociaal-fysiek Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Sociaal-fysiek Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Sociaal-fysiek Omgevingskwaliteit Sociaal-fysiek

Samenhang Leefbaarheid Duurzaamheid

1,2,3,4,5

Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid Duurzaamheid Samenhang Verscheidenheid Leefbaarheid

1,2,3,4,5,6

Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid Duurzaamheid Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid

1,2,3,4,6

Kruiskamp

Schuilenburg

Randenbroek

Liendert

Soesterkwartier

Rustenburg Binnenstad Schothorst-Zuid

Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid Duurzaamheid Omgevingskwaliteit Leefbaarheid Sociaal-fysiek Verscheidenheid Omgevingskwaliteit Leefbaarheid Duurzaamheid Wonen Samenhang Omgevingskwaliteit Leefbaarheid Zorgvuldig ruimtegebruik Verscheidenheid Sociaal-fysiek

1,2,3,4,6

1,2,3,4,5,6

1,6,8

1,5,6 1,5,6

1,2,4,8

GSB III Amersfoort

Wat vertelt het bovenstaande schema ons? 1. De beide impulswijken - Koppel/Kruiskamp en Randenbroek/Schuilenburg - en ook Liendert tekenen zich af als de wijken waarin in de periode 2005-2009 met voorrang geïnvesteerd moet worden. We kunnen deze wijken betitelen als de prioriteitswijken ISV-2. 2. "Runner-up" is Schothorst-Zuid. Nog geen prioriteitswijk in ISV-2, maar wellicht wel in ISV-3. In de Volkshuisvestingsnota Lang Levende Stad werd Schothorst-Zuid reeds als aandachtsgebied gekenmerkt. 3. Soesterkwartier is volgens deze ISV afweging prioriteitswijk-af wat betreft fysiek, maar dat is onge-

twijfeld van tijdelijke aard. Portaal investeert in de woningen tot 2015/2020, tegen die tijd zal, gelet op onder meer de technische staat van woningen en woonomgeving, de wenselijkheid of zelfs noodzaak tot grootschalig investeren in (delen van) de wijk zich naar verwachting aandienen. 4. Niet alle BVA-gebieden vallen binnen de prioriteitswijken van ISV-2. De BVA-locaties Gasthuislaan e.o. in het Vermeerkwartier, Soesterkwartier en Schothorst-zuid staan er niet bij. In de investeringsmethodiek van ISV-2 wordt een mogelijkheid gecreëerd om bij uitzondering ook gebiedjes/ projecten buiten de vastgestelde prioriteitswijken te subsidiëren.

4.3 GSB outputdoelstellingen fysiek De werkwijze binnen ISV-2 zal in veel opzichten niet anders zijn dan onder ISV-1. Dat houdt in: - ISV-subsidieverordening is richtlijn; - Twee uitvoeringsprogramma's: 2005-2007 en 2007-2009; - Kwaliteitszorgsysteem ISV is richtlijn (opgezet vanuit G26, vervolgens in 2003 uitgewerkt voor de Amersfoortse situatie); - Jaarlijkse bestuurlijke voortgangsrapportages.

nemende noodzaak het hoofd te bieden aan de typische grote stads-problematiek. - Toename van prioreitswijken (Schothorst-Zuid en Soesterkwartier).

Over de periode na 2009 is hier en daar al iets gezegd. Verwacht kan worden: - Verdere intensivering van het stedelijk vernieuwingsproces, mede als gevolg van de toe-

Zal Amersfoort in staat zijn de stedelijke vernieuwingsopgaven in goede banen te leiden? Dat hangt sterk af van de hoeveelheid geld die we er in kunnen investeren. De sterke verlaging (halvering) van het nieuwe ISV-budget ten opzichte van ISV-1 belooft tot nu toe weinig goeds. Maar Amersfoort gaat door op de ingeslagen weg: het gebiedsgericht wegnemen van groeipijn en het bieden van stedelijk vernieuwend perspectief voor de top 9 gebieden.

Bedragen in € x 1000

Out putdoelstel ling

Indicator

Stedelijke nulsituatie

Stedelijk resultaat in 2009 (ambitie)

(nulmeting voorjaar 2004)

Rljks geld

Wonen Balans vraag en aanbod

Het realiseren van

aantallen nieuwbouw

Toevoeging nieuwbouw in de

Nieuwbouw uitleg: totaal 4.400 woningen

een kwantitatief en

op uttleglocaties;

periode 2000 t/m 2003: 2.814

Waarvan goedkope huur (< 325,91): 50 (1%)

kwalitatiei woningaanbod

op locaties binnen

waarvan 74 % koop en 26 %

Middel(dure) huur (325,91-585,24): 689 (16%)

dat aansluit op de

bestaand gebouwd

huur.

Goedkope koop (< 156.467,-): 581 (13%)

woningbehoefte.

gebied van 1996

2000 t/m 2002 binnen: 702

Middel(dure) koop (> 156.467,-): 3080 (70%)

Vergroten van de

2000 t/m 2002 buiten: 1 .031 .

keuzemogelijkheden op

Vervangende nieuwbouw

Nieuwbouw inbreiding: totaal 2.100 woningen

stedelijk en op wijkniveau

2000 t/m 2003: 0

waarvan 335 woningen i.v.m. vervangingsbehoefle

door het realiseren van een differentiatie in het

Van nieuwbouw op uitleggebieden wordt

woningaanbod.

gemiddeld 30% in de sociale woningbouw (koop en huur) gerealiseerd. Waarvan goedkope huur (< 325,91): 130 (6%)

200

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator



Middel(dure) huur (325,91-585,24): 102 (5%) Goedkope koop (< 156.467,-): O (O %) Middel(dure) koop {> 156.467,-): 1868 (89%) Totale woningvoorraad 01/01//03: 54.108.

In de periode 2000 t/m 2003

Onttrekkingen aan de voorraad door sloop,

zijn 298 woningen aan de

samenvoeging of functieverandering: 360

voorraad onttrokken.

woningen.

Afgelopen 5 jaar (1999 t/m

Omzetting van huurwoning in koopwoning;

2003) is er een gemiddelde

gemiddeld 200 woningen per jaar.

van 165 woningen per jaar die worden omgezet van huurnaar koopwoning. Aantal woningen dat ingrijpend wordt verbeterd: geen.

Toename aantal volledig toegankelijke woningen: - Alle nieuwbouw aanpasbaar - Alle nieuwbouwappartementen volledig toegankelijk - Aantal aanpassingen bestaande voorraad: gemiddeld 75 woningen per jaar

Wonen Huisvesting doelgroepen

Aantal woningen in de 15.400 woningen

15.400

kernvoorraad

2.600 woningen goedkope voorraad.

kernvoorraad (< € 455,*)

Behoud kernvoorraad

2.600 woningen goedkope

sociale woningen

voorraad (< € 325,91)

Rijks geld


woningen kernvoorraad.

passend bij de omvang van de doelgroep.

In aansluiting op de

Aantal te realiseren

Bezig met inventarisatie.

Realiseren van gemiddeld 130 woningen per jaar

ontwikkeling van

passende woningen

Afhankelijk van definitie.

met zorg en service.

de groep senioren,

met zorg en service

realiseren van voldoende passende woonruimte gecombineerd met zorg

Aantal te ontwikkelen

0 woon-zorg-servicezone

Uitwerken pilot en realiseren van minimaal 2

en service

woon-zorg-service

1 pilot (Randenbroek/

woon-zorg-servicegebieden.

zones

Schuilenburg)

Versterken van de positie

Vergroten aantal

Realiseren van gemiddeld 40

van jongeren op de

woonruimten voor

nieuwbouweenheden voor jongeren per jaar

woningmarkt.

jongeren en studenten

Realiseren van gemiddeld 100 wooneenheden voor studenten per jaar.

GSB III Amersfoort

Output doelstelling

Indicator



Omgevingskwaliteit:

Oppervlak (in m2 of

Het is hier lastig om een nul

Openbare ruimte

ha) openbare ruimte

situatie te schetsen. Er is

waarbij sprake is van

daarom voor gekozen in de

een kwaliteitsimpuls.

volgende kolom het aantal

De verbetering van de kwaliteit van de (semi-)

ha aan te geven waarbij op

openbare ruimte.

onderdelen sprake is van een kwaliteitsimpuls in de periode

Rijks

geld


-

Kruiskamp 4,9 ha

-

Liendert 0,9 ha

-

Schuilenburg 7.5 ha

-

Randenbroek 1,1 ha

-

Koppel 2,7 ha

2.800

2005-2009 ten laste van ISV-2

Omgevingskwaliteit: Groen in de stad

450

De verbetering van

Het aantal


grootschalig groen in de

grootschalige


stad

groenprojecten met


-

Zocherplantsoen: 10 ha

-

Randenbroek/Heiligerbergerbeek: 252 ha

-

Koppel (Jeruzalem/Jericho)

-

Jaren '30-'60 wijken

-

Vermeerkwartier (Ganskuyl e.o.)

-

Schothorst-zuid (De Plaatsen e.o.)

bijbehorend oppervlak volgende kolom het aantal (ha).

ha aan te geven waarbij op onderdelen sprake is van een verbetering van het grootschalig groen in de periode 2005-2009 ten laste van ISV-2.

Omgevingskwaliteit: Cultuurlmpuls

300

Verbetering van

Aantal wijken


4 wijken/gebieden waar fysieke culturele

de kwaliteit van de

waar fysieke


kwaliteiten aantoonbaar en integraal deel moeten

leefomgeving door het

culturele kwaliteiten

daarom voor gekozen aan

uitmaken van de gebiedsontwikkeling:

integraal benutten en

aantoonbaar en

te geven in welke wijken de

-

Koppel (Jericho/Jeruzalem)

borgen van culturele

integraal deel

fysieke culturele kwaliteiten

-

Zocherplantsoen

kwaliteiten in de praktijk

uitmaken van de

integraal deel uitmaken van

-

(overige) vroeg-naoorlogse wijken

van de stedelijke

gebiedsontwikkeling,

de gebiedsontwikkeling in

-

1 project kunst in de openbare ruimte

vernieuwing (PV:

en de mate waarin

de periode 2005-2009.

omgevingskwaliteit,

deze kwaliteiten zijn

cultuurimpuls).

geborgd in lokale planfiguren en beleid.

Omgevi ngskwal iteit: Bodemsanering

VINAC Gelden voor bodemsanering op

Sanering van de

Aan te pakken deel

Werkvoorraad 1/1/2005:

nieuwbouwlocaties waarbij sprake is van

bodemverontreiniging

van de werkvoorraad

1 . 230 bekende verontreinigde

uitbreiding van de woningvoorraad

2.700

in het stedelijk gebied

gerelateerd aan het

locaties die (mogelijk)

(inclusief nazorg en

landsdekkende beeld

gesaneerd moeten worden.

asbest)

bodemsanering in aantalten (sanering en onderzoek, m2 en

waarvan wordt verwacht dat

(op basis

m3 oppervlakte en in

de sanering urgent is.

van verdeel-

de bodem aanwezige

3. ca. 700 potentieel ernstig

sleutel

ISV

2.400 (oude


(waaronder aanpak werkvoorraad landsdekkend

afspraken)

verontreinigde locaties

beeld)

PM-bedrag

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator


Rijks



ernstig verontreinigde

verontreinigde locaties.

geld Totaal* Waarvan SEB"

Lands-

grond) en m3 (te

Historische onderzoeken

627

dekkend

saneren verontreinigd)

Oriënterende onderzoeken

147

beeld)

1 63

grondwater en

Werkvoorraad in aantallen

Nader onderzoeken

bpe's (bodem-

onderzoeken , saneringen

Aantal locaties met

saneringsprestatie-

en b.p.e's op basts van

1 32

Monitor ing/nazorg

13

9

eenheden). Vermelden aannamen*

Aantal saneringen

35

26

welk deel hiervan

Aantal m2 verontreinigd

door saneringen in

Historisch onderzoeken 636

eigen beheer tot stand Oriënterende

Oppervlak

zal komen (zonder

onderzoeken 414

Grond

overheidsbijdrage in

Nader onderzoeken 249


de financiering).

grond 334.842 Aantal m3 verontreinigd grondwater 291.309 Aantal b.p.e 1.313.365 ' de aannamen zijn: • voor het berekenen van het aantal onderzoeken en saneringen zijn de landelijke doorstroompercentages uit het Kostenmodel aangehouden voor het berekenen van het totaal aantal b.p.e. is aangenomen dat een gemiddelde l S V-sanering 2000 m2 verontreinigd oppervlak, 3500 m3 verontreinigde grond en 1500 m3 verontreinigd grondwater betreft. Voor een gemiddelde SEB sanering is 600 m2 verontreinigd oppervlak, 1100m3 verontreinigde grond en 1200 m3 verontreinigd grondwater aangehouden. De verdeling tussen ISV en SEB saneringen is gesteld op 25% versus 75%

73.142

39.755

93.909

71.205

Aantal b.p.e

303.1 05

1 68.51 7

Aantal m2 verontreinigd Aantal m3 verontreinigde

20.770

Grondwater Aantal saneringen 190 oppervlak 192.315

46. 1 1 5

Aantal m3 verontreinigde

** Saneren in eigen beheer

GSB III Amersfoort

Outputdoelstelling

Indicator



Rijks geld

(nulmeting voorjaar 2004) Omgevingskwaliteit:

Geluidssanering 550

Verbetering van de

Aantal A- en

A- en raillijst totaal: 334

geluidssituatie bij de

railwoningen (absoluut

woningen. A-lijst: 234 waarvan de A- en raillijst gesaneerd. Dit is 33% van het

zogenaamde A- en

en als percentage

19 gesaneerd. Raillijst:

railwoningen.

van het totaal in de

1 00 waarvan 0 gesaneerd.

In ieder geval Utrechtseweg ten zuiden van

gemeente) waar de

Er moeten in totaal nog

de Kersenbaan en Hogeweg. Verspreid enkele

saneringssituatie aan

315 woningen gesaneerd

woningen over de gehele stad.

het eind van het ISV2-

worden, (stand per 1-1-

tijdvak is opgelost.

2003, bron Bureau Sanering

In de ISV 2-periode worden ca. 100 woningen van totaal aantal geluidsgehinderde woningen.

Verkeerslawaai) Omgevingskwaliteit: Luchtkwaliteit 0

Verbeteren van de

Het aantal meters

Geen vastgesteld

Uiterlijk in 2010 de binnenstedelijke luchtkwaliteit

binnenstedelijke

wegvak dat naar

gemeentelijk

binnen de gestelde normen brengen, conform

luchtkwaliteit.

redelijke verwachting

lucht kwaliteitsbeleid.

Besluit Luchtkwaliteit. Thans voorziene locaties

onder de normen

komen ten laste van derden (m.n. RWS).

uit het Besluit luchtkwaliteit wordt gebracht. Zorgvuldig ruimtegebruik 500

Per saldo intensivering

Saldo toe te voegen

Het is hier lastig om een nut

van woningbouw binnen

woningen in bestaand


bestaand bebouwd

bebouwd gebied 2000.


gebied.

1.740 woningen.

te geven hoeveel woningen worden toegevoegd in de periode 2005-2009.

Fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke sociale en veilige omgeving 600

Fysieke ruimte

Aantal voorzieningen

Het is hier lastig om een

1 voorzieningencentrum in de wijk duurzame

scheppen voor sociale

centra die een

nul situatie te schetsen. Er

impuls geven tbv levensvatbaarheid.

voorzieningen

duurzame impuls

is daarom voor gekozen

krijgen tbv

in de volgende kolom het

levensvatbaarheid.

eindresultaat weer te geven.

Aantal gerealiseerde


2 woonzorg-service-gebieden realiseren

woonzorg-se rvice-


(zie ook Wonen).

gebieden.

Sch uilenburg)

Aantal projecten

2 projecten Politiekeurmerk

2 projecten Politiekeurmerk Veilig Wonen

Politiekeurmerk Veilig

Veilig Wonen gerealiseerd in

realiseren.

Wonen.

Kruiskamp en Liendert

GSB III Amersfoort

5. De kaarten schudden Inleiding In dit hoofdstuk doen we een aanzet tot een BDUoverstijgende cross-check op thema's, doelgroepen en plekken. Dit is een voorstel om te kwartetten als een manier van keuzes maken. Natuurlijk blijven de outputindicatren leiden, maar meervoudige problematiek kan voorrang geven aan projecten die binnen het GSB uitgevoerd kunnen worden. Dit levert een Groeipijn & perspectief kwartetspel op als basis voor dit Amersfoortse MOP-GSB 2005 - 2009. Zonder te ver in details te treden geven we in paragraaf 5.2 een overzicht van de manier waarop de outputdoelstellingen uit het MOP-GSB gekoppeld kunnen worden. Zo geven we een antwoord op de veelgestelde vraag: "Waar gaat het nou eigenlijk over, dat GSB?". Let wel: dit is slechts een eerste vingeroefening om een methode te maken die kan helpen om de juiste projecten te selecteren voor de juiste doelgroep, op de juiste plek, over het juiste thema. 5.1 Groeipijn & perspectief kaarten In de sterkte/zwakte analyses van de afzonderlijke BDU's, maar ook in de stadsbrede bestuursvisies komen een aantal zaken steeds terug. Een cross-check door de 3 BDUs leert dat de thema's vitaliteit, bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid, samenhang en participatie centraal staan. Deze containerbegrippen komen vertaald terug in de sterkte/zwakte-analyses, in probleembeschrijvingen en in kansoverzichten. Qua doelgroepen staan ouderen, overlastbezorgers, wetsovertreders en jongeren centraal. In uiteenlopende context welteverstaan: huisvesting voor jongeren, overlast door jongeren, aandacht voor jongeren en vrijetijdsbesteding door jongeren bijvoorbeeld. Zo'n zelfde cross-check maar dan gericht op de inventarisatie van de groeipijn-gebieden in de stad levert een concreet overzicht van de binnenstedelijke vernieuwingsaandachtsgebieden, bedrijventerreinen en veiligheidshotspots op. Echter zijn er ook BDU doelstellingen die generiek van karakter zijn. Hiervoor kunnen projecten worden opgezet, die niet meteen in onderstaande methodiek passen. Dit is geen probleem, omdat ook van be-

lang is of het project scoort op de indicatoren en de dwarsverbanden met de andere BDU's. We zetten de thema's, doelgroepen en plekken die wij in het kader van GSB III van belang vinden voor Amersfoort op de Groeipijn & perspectief kaarten. Plekken: Prioriteitswijken, binnenstedelijke vernieuwingsplekken, veiligheids hotspots Thema's: Vitaliteit, bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid, samenhang en participatie Doelgroepen: Ouderen, extreme overlastgevers, veelplegers, jongeren Om het kwartet compleet te maken is er natuurlijk nog een 4e nodig en dat is de actualiteit/kansenkaart. 5.2 Aan de slag In het najaar gaan we verder aan de gang met het uitwerken van de projectplannen waar het gaat om de verdeling van de 'Vrije financiële ruimte" in GSB III. Het programma GSB III wordt dan voor het eerste jaar opgesteld, met een mogelijke doorkijk naar het volgende jaar. Op dat moment kunnen we iets zeggen over de kosten van bestaande en nieuwe projecten. De projecten kunnen gefinancierd worden uit de beperkte vrije ruimte in GSB III. Van belang hierbij is op te merken dat een groot deel van de geldstromen die voorheen direct werden uitgekeerd voor een specifiek doel, nu zijn samengevat in een BDU. Voor deze gelden zijn wel verplichtingen aangegaan, dus vrije besteding is niet mogelijk. Voor het nog niet bestemde geld in de verschillende BDU's gaan we een bestemming zoeken die past binnen onze GSB thema's, doelgroepen en plekken. En dan zoeken we bij voorkeur naar projecten die BDU overstijgend zijn. Hoe gaan we dat doen? We weten in elk geval hoe we het niet willen doen: we willen niet op voorhand alle vrije ruimte dicht-

GSB III Amersfoort

timmeren met projectplannen voor de periode 2005 - 2009. Er moet ruimte blijven om in te kunnen spelen op actualiteiten. En het kan ook niet zo zijn dat je alleen in aanmerking komt voor een GSB bijdrage als je project op alle Groeipijn en perspectief kaarten voorkomt. Een actualiteits/kansenkaart is ook belangrijk. Bovendien kunnen ook de prioriteitsplekken gedurende 5 jaar aardig verschuiven, dus ook de plekkenkaart is niet statisch. Maar de kaarten bieden wel degelijk houvast voor het maken van integrale GSB afwegingen. Laten we oefenen. We hebben drie groeipijn en perspectief kaarten, we doen er nog één bij: een kans/actualiteit kaart en we kunnen kwartetten. Komt je projectplan op 3 of 4 kaarten voor? Goeie kans dat je een GSB bijdrage krijgt (als het gewenst is en als er nog geld is). Daarnaast kan een thema of plek zo kansrijk zijn, terwijl het niet tot en kwartet leidt. Dit betekent dan niet automatisch dat GSB bijdrage uitgesloten is. De uitputdoelstellingen blijven bovenaan staan. Hieronder volgt een korte vingeroefening in het kwartetten. Dit zijn slechts een aantal voorbeelden. • Projectplan: Schothorst Raadhoven Doelgroep: jongeren, veelplegers Thema: veiligheid/leefbaarheid en participatie Plek: hotspot Actualiteit: recente overlastsituatie Vier van de vier.

• Projectplan mbt jongeren in Amersfoort noord Doelgroep: jongeren Thema: veiligheid/leefbaarheid Plek: Amersfoort noord (staat niet op de kaart). Actualiteit: recente overlastsituatie Drie van de vier. • Projectplan: veiligheid bedrijventerreinen Doelgroep: aanpak wetsovertreders Thema: veiligheid/leefbaarheid/vitaliteit Plekken: staan op de kaart Actualiteit: geen Drie van de vier. Wat haalt het niet? • Projectplan voor herinrichting speelplek in Kattenbroek Doelgroep: jeugd Thema: leefbaarheid Plekken: staat niet op de kaart Actualiteit: geen Twee van de vier. Het idee achter deze oefening: zoek naar projecten die aan zoveel mogelijk Amersfoortse GSB doelstellingen bijdragen. De kaarten maken het afwegingskader inzichtelijk.

GSB III Amersfoort

6. Tot ziens in Amersfoort Het door ons opgestelde MOP-GSB is het kader om te komen tot keuzes in de investeringen uit de verschillende BDU's met de door het rijk gestelde outputindicatoren. Het MOP-GSB is een programma op hoofdlijnen. Een abstracte nota met de indicatoren en outputcriteria voor de BDU's, door het rijk geformuleerd. Om tot uitvoering te komen wordt een concreet programma opgesteld, dat zal gaan meelopen in de begrotingscyclus. Voor het begrotingsjaar 2005 zal dit, gezien de tijd, niet gaan lukken, maar voor de vervolgjaren zal deze cyclus worden aangehouden. In de programmabegroting zullen de hoofdlijnen worden weergegeven en elk jaar zal een programmavoorstel voor het nieuwe jaar aan het college worden aangeboden op BDU-niveau. Daarnaast wordt een rapportage over het voorafgaande jaar gemaakt. In de afgelopen partiële GSB periode 2000 - 2004

en de uitvoering van het programma in de wijk Kruiskamp/Koppel nam particicpatie van bewoners, maatschappelijke partijen en partners een belangrijke plaats in. Op basis van deze ervaring en informatie is nu ook een keus gemaakt om vooral door te gaan met het ingezette beleid en programma. Na het opstellen van het programma zal indien nodig op projectniveau afstemming, overleg of inspraak plaatsvinden. Ruim 10 jaar wijkgericht werken en 5 jaar (partieel) GSB hebben waardevolle contacten en netwerken opgeleverd, die ook in de periode 2005 -2009 zullen worden ingezet. Het GSB is ook een kans om deze netwerken verder uit te breiden. In 2007 wordt een midterm review gemaakt voor het rijk. In 2010 wordt een eindverslag gemaakt voor de eindverantwoording naar het rijk.

GSB III Amersfoort

Meerjaren Ontwikkelings Programma Grote StedenBeleid 2005-2009 GROEIPIJN & PERSPECTIEF Bijlage l, II en 2 november 2004

GSB III Amersfoort - Bijlage 1

BIJLAGE 1

Financiën 1

Totaaloverzicht

Brede doeluitkering Bedragen x € 1.000

Macrobudget 2005 t/m 2009

Aandeel Amersfoort 2005-2009

Aandeel Amersfoort per jaar

Percentage v/h macrobudget

Vorige Periode 5 jaar

1.001.350 90.000 1.091.350

7.841 423 8.264

1.568 85 1.653

0,78% 0,47% 0,76%

15.851 15.851

152.100

2.327

465

1 ,53%

771

10.000 162.100

150

30

2.477

495

1 ,50% 3,03%

771

955.600

17.232

3.446

1 ,80%

16.580

25.000 110.000

343 1.663

69 333

1,38% 1,51%

1.663

Voor/vroegschoolse educatie (incl. schakelklassen) Veiligheid /SIV/ Leefbaarheid

516.700

7.100

1.420

1,37%

4.500

332.170

6.341

1.268

1,91%

2.535

Wet educatie en beroepsonderwijs

517.700

6.506

1.301

1,26%

Extra middelen veiligheid Extra middelen veiligheid

100.000

1.833

367

20.000

pm

pm

2.577.170

40.019

8.204

Fysiek (ISV) Fysiek (ISV) Impulsbudget ISV

Stadseconomie Stadseconomie Stadseconomie niet verdeeld

Sociaal, Integratie en Veiligheid Maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid, vrouwenopvang.incl. intensiveringen HA Gezond in de stad Voortijdig schoolverlaten

Inburgering oud- en nieuwkomers

150.000 + pm

Bijzonderheden

0

10.880 GSB III budget is exclusief €150 min voor NT-2. Het Amersfoortse aandeel hiervan is nog niet bekend. Wij geven naar verhouding een groot gedeelte van de WEB-middelen uit aan educatie (1,6 min). Of dit uit boven staaand budget bekostigd kan worden is nog dubieus.

Verdeelsleutel onbekend.

315

36.158


2 BDU Sociaal, integratie, veiligheid Doelstelling van financieel inzicht Met de financiële paragraaf worden de volgende doelstellingen beoogd 1. financieel inzicht in relatie tot de beoogde resultaten; 3.2 financieel inzicht over de volle breedte van het GSB beleid; 4.3 éénvormige financiële paragrafen. Toelichting bij doel en proces De financiële paragraaf wordt enkel in het voortraject bij de toetsing van de MOP's benut. Mede aan de hand van het indicatieve verdeelmodel per BDU, per stad, kunnen de steden de financiële paragraaf per BDU invullen. Toelichting bij de tabel De tabel bevat totale kosten en investeringen met betrekking tot de te realiseren resultaten over de periode 1 januari 2005 tot en met 31 december 2009.

1. BDU

2. Totale kosten

(naam)

SIV

3

3. Gemeente

4. Provincie

kosten

Dit kan zowel lopend beleid zijn als nieuw beleid. De categorie totale kosten bevat de begrote totale kosten om de resultaten zoals vermeld bij de BDU te realiseren. De overige kolommen 3 tot en met 8 moeten samen optellen tot kolom 2, die daarmee een overzicht geeft van de totale investeringen. Om een duidelijker onderscheid te maken in de financieringsstromen zijn naast de gemeentelijke financiering en BDU-financiering een paar extra kolommen toegevoegd. Voor verdere verdeling zie het totaaloverzicht in paragraaf 1 van deze bijlage. Financieel Format GSB III periode 1 januari 2005 - 31 december 2009

3+4+5+6+7+8=2

5. Rijk (BDU financiering

44.649

3.231

400

41.018

6. Rijk Overig

7.

S.Derden

EU

pm (inburgering)

0

Rijk overig

EU

Onbekend

BDU Ecomomie

Indicatief overzicht financiën BDU Economie Bedragen in € x 1.000 Doelstellingen Bedrijvenloket

Totale kosten

Gemeente*

Provincie

150

Rijk (BDU) 150

Breedband

Onbekend

100

Kennis en

1700-2100

100

Onbekend

1400

1000

Onbekend

500

400

2100

2300

250

800-1000

500

innovatie: niet-fysiek Kennis en innovatie: broedplaatsen Veiligheid Totaal

Derden

300-500


* De gemeentelijke inzet betreft werkbudget. Uiteraard levert de gemeente ook veel personele inzet, maar deze personeelskosten zijn hier niet meegerekend. Algemeen: Amersfoort grijpt het Grote Stedenbeleid aan om in samenwerking met partners nieuwe accenten/activiteiten in het economisch beleid op te pakken. De ambities zijn geformuleerd op programmaniveau, conform GSB-systematiek. Dit is nog niet altijd uitgewerkt tot afgebakende projecten. Derhalve zijn totale kosten en (eventuele) inbreng van derden nu nog niet gedetailleerd inzichtelijk. De in dit indicatieve overzicht aangegeven gemeentelijke inzet is gebaseerd op inbedding van de GSB Economieprojecten in huidige / geplande projecten / programma's met bijbehorende (geprognosticeerde) budgetten voor 2005 e.v. Bedrijvenloket: Landelijk project waarin KvK en Belastingdienst meefinancieren. Amersfoort is voorhoedegemeente. Het uiteindelijke projectvoorstel wordt met de voorhoedegemeenten en partners momenteel nader uitgewerkt. Breedband: Het voorgestane vraagbundelingstraject valt binnen de kaders van de huidige herijking van het gemeentelijk breedbandbeleid. Naast gemeentelijke middelen zullen marktpartijen investeren in de bekostiging van hun eigen breedbandaansluiting (vraagzijde) en de aanleg van infrastructuur (aanbodzijde). Twee modellen voor vraagbundeling worden momenteel onderzocht. Kennis en innovatie: niet-fysiek: De BDU-bijdrage is bedoeld om de eigen Amersfoortse innovatie-activiteiten vorm te geven en voor deelname aan de Taskforce Innovatie. Op provinciaal niveau heeft de Taskforce Innovatie (operationeel vanaf 2005; opvolger van Unite) zich ten doel gesteld het innovatief vermogen van het bedrijfsleven te vergroten. Alle partners (overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen) dragen financieel bij. Via projecten in de eigen regio stromen deze gelden terug ten behoeve van innovatieprojecten bij Amersfoortse bedrijven. De totale begroting van de Taskforce Innovatie zal naar de huidige inzichten in de orde van grootte van rond de 6 miljoen euro liggen. Kosten en inbreng van provincie en derden is gebaseerd op een evenredige

verdeling met Utrecht (verhouding Amersfoort: Utrecht is ingeschat op 1 :2,5). Kennis en innovatie: broedplaatsen: De gemeente initieert/ondersteunt/stimuleert dat marktpartijen investeren in de (her)ontwikkeling van locaties tot broedplaatsen voor innoverende bedrijvigheid. Dit staat in nauwe relatie tot de Binnenstedelijke Vernieuwing, de herstructurering van Isselt en de ontwikkeling van nieuwe bedrijvenlocaties. Ambities zijn geformuleerd op programmaniveau (m2 bvo). Voor het uiteindelijk kunnen benoemen en oppakken van projecten (locaties) is de gemeente mede afhankelijk van de private investeringsbereidheid op een specifieke plek. Veiligheid: Diverse veiligheidsprojecten in de binnenstad, winkelcentra en bedrijventerreinen zijn opgezet of worden geambieerd vanuit ondernemerskringen, Kamer van Koophandel en het Regionaal Platform Criminaliteitspreventie. De gemeente wil nieuwe projecten initiëren/faciliteren en extra impulsen geven aan. projecten die moeizaam verlopen, waar sprake is van grote problematiek en/of waar meerwaarde kan worden gecreëerd door koppeling met andere initiatieven als bijvoorbeeld parkmanagement en binnenstadmanagement.

4 BDU Fysiek (ISV II) Voor BDU Fysiek (ISV II) is € 7.841.000,- gereserveerd (inclusief het budget voor bodemsanering en luchtkwaliteit). In deze paragraaf worden de totale kosten en investeringen in beeld gebracht met betrekking tot de te realiseren resultaten over de periode 2005-2009. In het onderstaande schema is een verdeelsleutel weergegeven voor de ISV-doelstellingen. De volgende uitgangspunten zijn hierbij gehanteerd: a. prioritering naar (kern)thema's en prioriteitswij ken is leidraad; b. beoogde realisering van het BVA-programma is leidraad. c. M.b.t. wonen is vooralsnog geen rekening gehouden met subsidiëring van sociale huurwoningen, anders dan voor doelgroepen (jongeren, oude-


ren, zorgvragers). Er is een geraamd investeringsbedrag van € 30 min onrendabel opgenomen door derden, te weten voor het leeuwendeel SCW en Portaal en in mindere mate particuliere ontwikkelaars en zorgpartijen. Het investeringsbedrag derden is geraamd op basis van de VROMbrochure "De kosten in beeld, de kosten verdeeld; een afsprakenkader voor kostenverdeling bij herstructureringsopgaven" (VROM, 2003). Het totale investeringsvolume zal naar verwachting tussen de € 300 en € 400 miljoen bedragen; d. vanwege de prominente rol van de corporaties m.b.t. herstructurering van wooncomplexen, wordt van de gemeente tegelijkertijd een zware inbreng verwacht t.a.v. omgevingskwaliteit (woon- en leefomgeving, integrale aanpak). De financiële afspraken hierover dienen onlosmakelijk samen te gaan met die over het wonen; e. budgetten voor cultuur, bodem en geluid worden zoveel mogelijk, maar met erkenning van de niet te vermijden effecten van het veel lagere ISVbudget (in vergelijking met ISV-1) gecontinueerd. Voor de bodemsanering wordt wederom een Knelpuntenpot in het leven geroepen, die - wanneer de ontwikkelingen dat toelaten - tevens gebruikt

kan worden voor initiatieven buiten de prioriteitswij ken; f. de kosten voor de realisering van de doelstelling Zorgvuldig ruimtegebruik worden geacht deels voor rekening te komen van de desbetreffende ontwikkelaars; g. voor een raming van de investering door derden t.b.v. Sociaal-fysiek is een multiplier van 1:10 gehanteerd; h. de investeringsbedragen voor bodem en geluid komen overeen met de ramingen door VROM voor Amersfoort. Wat betreft bodem is die raming aanzienlijk lager dan de voorziene behoefte, wat betreft geluid is de raming wat ruimer dan de output in 2000-2004. i. volgens de Wet Stedelijke Vernieuwing dienen ook de opbrengsten van ISV te worden aangegeven. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om opbrengsten uit gronduitgifte en verkoop van vastgoed. In het kader van het traject BVA wordt met de ontwikkelende partijen als uitgangspunt gehanteerd dat het saldo van de investeringen in het kader van BVA nihil is: er wordt niet aan verdiend. Opbrengsten, voor zover daar sprake van is, maken onderdeel uit van de kostendragers.

Bedragen in € x 1.000 DOELSTELLINGEN

Betere balans vraag en aanbod op

Totale

Gemeente

Provincie Rijk (ISV 2

Rijk

EU

Derden

kosten (2)

(3)

(4)

overig (6)

(7)

(8)

financiering)(5)

pm

200

pm

2.800

30.000

gebied van wonen (PV: wonen). De verbetering van de kwaliteit van de (semi-) openbare ruimte (PV: omgevingskwaliteit, openbare ruimte). De verbetering van grootschalig groen in

pm

pm

450

de stad (PV: omgevingskwaliteit, groen in de stad). Verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving door het integraal benutten en borgen van culturele kwaliteiten in de praktijk van de stedelijke vernieuwing (PV: omgevingskwaliteit, cultuurimpuls).

300

pm

pm


pm

Sanering van de bodemverontreiniging

2.400 (ISV)

in het stedelijk gebied (inclusief nazorg

2.700 (VINAC)

en asbest) (PV: omgevingskwaliteit, bodemsanering).

pm (verdeel-

7.200

sleutel Landsdekkend Beeld)

Verbetering van de geluidssituatie bij de zogenaamde A- en railwoningen (PV: 550

omgevingskwaliteit, geluidssanering). Verbeteren van de binnenstedelijke luchtkwaliteit (PV: omgevingskwaliteit,

0

luchtkwaliteit). Per saldo intensivering van woningbouw

20.000

binnen bestaand bebouwd gebied 500

(PV: zorgvuldig ruimtegebruik). Fysieke ruimte scheppen voor sociale voorzieningen (PV: fysieke voorwaarden

pm

15,000 600

voor aantrekkelijke sociale en veilige omgeving).

1. BDU

2. Totale kosten

3. Gemeente*

4. Provincie

5. Rijk (BDU

6. Rijk Overig** 7. EU

financiering)

***

3.231

400

41.018

pm

Fysiek

pm

pm

8.264

pm

Economie

pm

pm

2.327

SIV

44.649

8. Derden

0

pm

0

72.200

0

pm

(inburgering)

Totaal * eigen middelen, gemeentefonds enz. ** rijksbijdragen anders dan BDU's (bijv. specifieke uitkeringen) *" woningbouwcorporaties, private partijen enz.


BIJLAGE 2

BDU Economie 1. Kenmerken Amersfoortse economie Onderstaande tabel toont de opbouw van de economie van Amersfoort naar aantal werkzame personen en naar aantal bedrijven. Tabel 1: Opbouw economie Amersfoort 2003 per sector Sector

Aantal werkzame personen

Aantal bedrijven

Gemiddelde omvang

Absoluut

Procentueel

5064

8%

Industrie

Absoluut

Procentueel

353

5%

14

3941

6%

409

6%

10

11213

17%

1583

24%

7

Horeca

1288

2%

291

4%

4

Vervoer/communicatie Financiële instellingen

4101

6%

161

2%

25

Bouwnijverheid Handel

Zakelijke diensten

3461

5%

177

3%

20

16842

26%

2084

32%

8

Overheid

3210

5%

18

0%

178

Onderwijs

4285

7%

285

4%

15

Gezondheidszorg Overig

8625 2437

13%

481

7%

18

4%

635

10%

4

64467

100%

6477

100%

10

TOTAAL

Bron: O&S; Amersfoort in Cijfers 2003

Vergelijking van de economische structuur van Amersfoort met die van Nederland maakt dat in Amersfoort gesproken kan worden van een 'schone' economie. Tabel 2 laat zien dat in vergelijking met Nederland Amersfoort wordt gekenmerkt door een

{naar aantal werkzame personen) bovengemiddelde vertegenwoordiging van 'zakelijke + financiële diensten' (31% in Amersfoort tegenover 19% landelijk). 'Industrie' en 'Overheid' zijn daarentegen van relatief kleine omvang.

Tabel 2: Vergelijking opbouw economie Amersfoort met Nederland naar aantal werkzame personen 2003 Sector

Amersfoort

Nederland

Industrie

8%

13%

Bouwnijverheid Handel + Horeca

6%

6%

19%

20%

6%

6%

Zakelijke -t- financiële diensten Overheid

31%

19%

5%

11%

Onderwijs + Gezondheidszorg + Overig

24%

24%

Vervoer/communicatie

TOTAAL Bron: O&S; Amersfoort in cijfers 2003 en CBS

100%

100%


Amersfoort heeft een aantrekkelijk, veelzijdig aanbod van (relatief jonge) werklocaties. De bedrijventerreinen, kantorenlocaties en winkelen voorzienin-

gencentra bieden verschillende vestigingsklimaten. Tabel 3 laat per werklocatie de verdeling naar type bedrijvigheid zien.

Tabel 3: Typologie van bedrijvigheid per werklocatie 2003 Centrum Aantal bedrijven Aantal werkzame personen

De Hoef

Isselt

Calveen

De Brand

elders

1222

337

450

244

15

4212

16958

10717

7344

4055

1287

24233

waarvan werkzaam in: Industrie, bouw

4%

19%

53%

25%

0%

6%

Handel, horeca, vervoer/comm.

27%

42%

28%

40%

9%

15%

Financiële, zakelijke diensten

48%

30%

11%

30%

88%

24%

Overheid, onderwijs

11%

5%

3%

1%

0%

21%

Gezondheidszorg, overige diensten

10%

4%

5%

4%

3%

34%

Bron: O&S; Amersfoort in Cijfers 2003

Centrum Tot het centrum van Amersfoort behoren grofweg de historische binnenstad, de Stadsring-Zuid (tot aan de Blekerssingel), het CSG en het Stationsgebied. Het centrum is de grootste werkgelegenheidsconcentratie met bijna 17.000 werkzame personen. Bijna de helft (48%) is werkzaam in 'Financiële en zakelijke diensten'. De binnenstad is het kernwinkelgebied van Amersfoort. Winkels, horeca en (consumenten)dienstverlening (bijvoorbeeld reisbureaus, banken en andere 'balie'vestigingen) bepalen het beeld. Ook kleinschalige kantoren komen in de binnenstad voor, vaak gesitueerd boven en tussen winkels en woningen. Op de per auto en openbaar vervoer beter bereikbare plekken domineren de grootschalige kantoren, met name in het Stationsgebied en in mindere mate de Stadsring en haar toevalswegen. Het gaat dan onder andere om grote kantoorpanden van KPN Telecom, De Amersfoortse, Agis, Twijnstra Gudde en ING. De Hoef De Hoef is het meest representatieve kantoren- en bedrijventerrein van Amersfoort. Nabij het NS station Schothorst bevinden zich nagenoeg alleen maar kantoren en richting het knooppunt Hoevelaken komen kantoren en bedrijven gemengd voor. Bijna 11.000 mensen werken voornamelijk in de segmenten handel, logistiek en financiële en zakelijke dienstverlening (samen 72% van het totaal). Nationale en internationale ondernemingen als Sun, Getronics, H R Schuitema en Yokogawa zijn hier gevestigd.

Isselt Isselt is het oudste en meest traditionele bedrijventerrein van Amersfoort. Meer dan de helft van de ruim 7000 werkzame personen is werkzaam in de industrie en bouw. Van de totale Amersfoortse werkgelegenheid in de sector 'industrie' werkt 53% op Isselt en in de sector'bouwnijverheid' is dat 32%. Isselt huisvest veel (grote) bedrijven die elders moeilijk in de omgeving inpasbaar zijn vanwege hinder of lage uitstraling (bijvoorbeeld Cirkel, Van der Kamp, ROVA, Smit &Zn, de rioolwaterzuivering e.d.). Daarnaast heeft Isselt veel handelsbedrijven, bijvoorbeeld autobedrijven als Nefkens (Opel), Serva (Volvo), Pon (Volkswagen/Audi) en Bove (Peugeot) en perifere detailhandel als Gamma, Intratuin en Hans Verkerk. Meer recente ontwikkelingen leiden tot steeds meer kantoren op Isselt zoals kantoorvestigingen van Van Hoogevest en Wolter&Dros aan de Amsterdamseweg. Calveen Calveen is een gemengd kantoren- en bedrijventerrein met ruim 4000 werknemers. Van alle grote werklocaties in Amersfoort heeft Calveen de meest gelijkmatige verdeling (qua werkgelegenheid) tussen 'industrie en bouw' (25%), 'handel, horeca en vervoer/communicatie' (40%) en 'financiële en zakelijke diensten' (30%). In het oog springende ondernemingen op Calveen zijn onder andere Mercedes, Renault, Kannegieter, Imtech en Praxis. De Brand en overige werklocaties Naast het centrum, De Hoef, Isselt en Calveen be-


vindt zich op tal van andere plaatsen in de stad waardevolle bedrijvigheid. Zo is De Brand een kleine, representatieve kantorenstrip langs de A1 van voornamelijk regionale betekenis met kantoren van Qua Raad en Jansen IT Consultants, maar ook Bouwfonds. In het Bergkwartier (waaronder Nederberg) bevinden zich diverse kantoorvilla's en andere kleinschalige kantoren. Op zelfstandige locaties nabij het verkeersknooppunt Stichtse Rotonde bieden bedrijven en instellingen als DHV (ongeveer 1200 werknemers), Zon en Schild (bijna 1100 werknemers), Bernhardkazerne (ruim 1000 werknemers) en Verpleegzorghuis de Lichtenberg (ruim 400 werknemers) veel werkgelegenheid. Grootste werkverschaffer in Amersfoort is het Ziekenhuis Eemland waar op (nu nog) twee locaties (St Elisabeth en De Lichtenberg) meer dan 2000 mensen werkzaam zijn. In de verschillende wijken bevinden zich diverse kleine bedrijfjes, kantoren-aan-huis en grotere en kleinere winkelgebieden als Emiclaer, Leusderweg, Neptunusplein en Euterpeplein. De fijnmazige winkelen voorzieningenstructuur met aanvullende bedrijvigheid die zich graag in de nabijheid vestigt, zorgt voor werkgelegenheid in de wijken. Nieuwe locaties Voor de toekomst werkt Amersfoort aan enkele nieuwe werklocaties. Uitgangspunt in het ruimtelijk beleid is dat de ontwikkeling van de werkgelegenheid gelijke tred houdt met de bevolkingsontwikkeling. Zo zullen tot 2010/2015 diverse bedrijventerreinen, kantorenlocaties en voorzieningen- en winkelcentra worden gerealiseerd: kantoren, detailhandel en stedelijke voorzieningen in het Centraal Stadsgebied; een bedrijvenpark, hoogwaardig kantorenpark en twee winkelcentra in Vathorst; het bedrijventerrein Wieken/Vinkenhoef.

• de inkomende pendel is ongeveer gelijk aan de uitgaande pendel; • ongeveer de helft van de werkende Amersfoorters werkt in Amersfoort; • het gemiddeld inkomen in Amersfoort ligt boven het landelijk gemiddelde en het aantal huishoudens onder de lage-inkomensgrens is lager dan gemiddeld (over het algemeen scoren grote steden slechter dan gemiddeld). De zorg over de huidige situatie van de Amersfoortse economie wordt breed gedeeld. De oplopende werkloosheid is een punt van aandacht. De werkloosheid in Amersfoort was altijd laag in vergelijking met Nederland (bron: O&S, Amersfoort langs de meetlat 2002). In 2002 steeg, voor het eerst sinds 1995, de werkloosheid weer. Op 1 januari 2004 was het werkloosheidspecentage in Amersfoort 6,5%, tegenover landelijk 5,7%. De stijging van de werkloosheid doet zich voor onder alle leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus. Onder de geregistreerde werklozen zijn de etnische minderheden nog steeds oververtegenwoordigd, maar het verschil tussen allochtonen en mensen met een Nederlandse achtergrond is minder groot geworden. Hiertegenover staat een nog steeds stijgende werkgelegenheid in Amersfoort (zie grafiek 1). In 2002 steeg het aantal arbeidsplaatsen in Amersfoort met 0,8% en in 2003 met 0,7% (bron: PAR). In Nederland daalde de werkgelegenheid in 2003 met 0,3% (bron: CBS). Grafiek 1: Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen (minimaal 12 uur per week) in Amersfoort 70.000 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000

Als deze opbouw van de economie wordt afgezet tegen de demografische en sociale kenmerken van Amersfoort ontstaat een positief beeld (anno 2003): • Amersfoort is een gelijk gemengde woon- en werkstad: op elke werkende Amersfoorter (ongeveer 61500) is ongeveer één baan (64467); • op elke niet-werkende bevinden zich 2,3 werkenden (landelijk is dit 1,9); • de arbeidsparticipatie {als percentage werkenden ten opzichte van de beroepsbevolking) is met 70% hoog (landelijk 66%);

40.000 35.000

'90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 '01 '02 '03 Bron: O&S (jaarstatistieken 1990-2003 op basis van PAR)

2. Beoordeling economische structuur De economische structuur (opbouw naar typen be-


drijvigheid) van Amersfoort is te kwalificeren als een 'schone diensteneconomie': grote industriële complexen zijn er nauwelijks en er is een sterke nadruk op dienstverlening. Hoe moet deze structuur nu worden beoordeeld? Analoog aan de algehele (internationale) conjunctuur is vanaf 2001/2002 de economische groei afgenomen. Ondanks deze tegenslag blijft het ondernemingsklimaat van Amersfoort overwegend gunstig {zie volgende paragraaf) en biedt de economische structuur voldoende groeipotentie. Dit beeld wordt onderschreven door onderzoek van bureau Louter (2003) naar de economische potenties van Nederlandse steden. In de 'economische hittekaart' van Nederland staat Amersfoort op de stedenranglijst op de 4e plaats (achter Den Bosch, Zwolle en Utrecht), Amersfoort heeft een moderne, vitale economie. Amersfoort loopt in de pas met de internationale trend. De mondiale economie kenmerkt zich door een beweging waarbij eenvoudige en/of gestandaardiseerde bedrijfsprocessen (met name de maak-industrie) worden verplaatst naar lage lonenlanden. Deze trend stelt bedrijfsleven en overheden voor nieuwe economische opgaven. Westerse economieën ontwikkelen zich richting dienstverlening en hoogwaardige, kennisintensieve activiteiten. Dienstverlening bevat een breed spectrum aan typen werkgelegenheid, bijvoorbeeld administratieve diensten (hoofdkantoren), adviesdiensten, financiële diensten, schoonmaakdiensten, cateringdiensten, beveiligings- en receptiediensten etc. Het betreft zowel hooggeschoolde als laaggeschoolde werkgelegenheid, waarbij overigens per vierkante meter kantoorruimte een grotere bijdrage aan laaggeschoolde werkgelegenheid wordt geleverd dan per vierkante meter (traditionele) bedrijfsruimte. Daarnaast hebben vele typen bedrijvigheid een uitsluitend lokale oriëntatie waardoor uitplaatsing niet aan de orde is, bijvoorbeeld zorg, onderwijs, overheid, bouwbedrijven, installatiebedrijven, transportbedrijven, detailhandel etc. Amersfoort heeft een divers aanbod aan typen werklocaties. Daarmee wordt ruimte geboden aan vele typen bedrijvigheid, van hoogwaardig en kennisintensief tot lokaal verzorgend. Om bovengenoemde redenen biedt een op diensten gerichte economie voldoende perspectieven op een grote diversiteit aan werkgelegenheid. De mondiale trend wordt derhalve niet als louter bedreigend ge-

zien, maar biedt kansen om dat waar Amersfoort sterk in is (diensten) nog verder te benutten. Het gemeentelijk economisch beleid is daar op gericht.

3. Kenmerken ondernemingsklimaat Ondanks de tegenvallende conjunctuur is de economische structuur overwegend gezond. Tegen de achtergrond van deze constatering is het (kwalitatieve) ondernemingsklimaat in Amersfoort (en de regio) beschouwd. Met name in onderstaande analyse worden aanknopingspunten voor beleidsprioriteiten gevonden. Ligging en bereikbaarheid Amersfoort is gunstig gelegen: landelijk centraal en binnen de Noordvleugel van de Randstad als schakel tussen de hoogstedelijke concentraties rond Amsterdam en Utrecht en het Noorden en Oosten. De economische hittekaart van Nederland (Bureau Louter, 2003) laat zien dat groeipotenties zich vooral voordoen op locaties die liggen op de Noord-Zuidcorridor (Leiden aan de A4, Den Bosch aan de A2) en de Oost-Westcorridor (Amersfoort aan de A1) en locaties die zich in de overlap van meerdere stedelijke / economische concentraties bevinden. Economische groei wordt bepaald door de mate waarin bedrijven in staat zijn hun afzetgebied te vergroten. Bereikbaarheid is daarbij essentieel. Amersfoort profiteert van de nabijheid van economische 'hotspots' in de Noordvleugel in combinatie met de goede bereikbaarheid met Schiphol en de achterlandverbindingen. Afnemende bereikbaarheid vormt een grote bedreiging voor het functioneren van de Amersfoortse economie. Om bereikbaarheid te kunnen waarborgen is het cruciaal dat blijvend wordt gewerkt aan een vlotte en veilige doorstroming van het verkeer in Amersfoort en de regio. Negatieve gevolgen voor het milieu worden daarbij zoveel mogelijk binnen de perken gehouden. De mobiliteit in Nederland blijft groeien. Dit wordt in Amersfoort versterkt door de ruimtelijke ontwikkelingen, zoals de realisatie van Vathorst, De Wieken / Vinkenhoef, en Centraal Stadsgebied (CSG). Benadrukt wordt dat alleen door actieve samenwerking van alle betrokken partijen, het daadwerkelijk toekennen van de toegezegde middelen en een samenhangend pakket van maatregelen, de beoogde bereikbaarheid van Amersfoort kan worden verbeterd. De meest in het oog springende stedelijke / economische opgaven zijn:


• regionale aanpak 'Luteijn in Eemland': onder andere aanpak A1/A28 (spitsstroken, reconstructie knooppunt Hoevelaken); • actualisatie van het Verkeer en Vervoerplan (VVP): onder andere nut en noodzaak van de Westtangent; • randstadspoor: openbaar vervoerverbinding tussen de regio's Utrecht en Amersfoort; • vathorst: auto-, openbaar vervoer- en fietsinfrastructuur; • ontsluiting bedrijventerrein De Wieken / Vinkenhoef; • binnenstedelijke bereikbaarheid: infrastructuur Centraal Stadsgebied, aanpak Stadsring en diverse uitvalswegen als Amsterdamseweg, Utrechtseweg e.d.; • revitalisering bedrijventerrein Isselt (herprofilering diverse wegen). Werk-, woon- en leefomgeving Amersfoort heeft een evenwichtig uitgebalanceerde mix van werk-, woon-, voorzieningen- en verblijfsgebieden. De diversiteit aan werklocaties is in paragraaf 1 beschreven. Naast de kwaliteit van de werklocaties heeft een aantrekkelijk woon- en leefklimaat een positief effect op het behouden en aantrekken van personeel en werkgelegenheid. Met name voor ondernemers / management van (inter)nationaal georiënteerde ondernemingen weegt dit mee. Het woonklimaat in Amersfoort is over het algemeen zeer aantrekkelijk. De historische binnenstad, de landelijke omgeving, groene en ruime wijken zoals Bergkwartier en Leusderkwartier en kwalitatief hoogwaardige nieuwbouwlocaties zoals Kattenbroek en Nieuwland zijn aansprekende karakteristieken. Met de ontwikkeling van Vathorst komt er de komende jaren een nieuwe aantrekkelijke woonwijk bij. Echter, niet alles is koek en ei. Ook heeft Amersfoort haar prioriteitsgebieden in het kader van de binnenstedelijke vernieuwing. In deze gebieden komen problemen op velerlei gebied bovengemiddeld voor. Ten behoeve van de toekomstige woon- en leefkwaliteit van deze gebieden is een kwaliteitslag vereist. Qua voorzieningen als detailhandel, zorg, onderwijs, sport, cultuur, horeca, leisure en recreatie scoort Amersfoort redelijk. In vergelijking met de ontwikkeling qua wonen en werken blijven vooral cultuur, horeca, leisure en recreatie achter. Met name de potenties van de binnenstad kunnen beter benut worden. De uitbreiding van het centrum met onder andere het Eemcentrum en de Eemhaven vergroot de aantrekkelijkheid.

Functioneren winkelgebieden Amersfoort heeft ongeveer 20 grotere en kleinere winkelgebieden. Kern van het detailhandelsbeleid (nota 'Winkelen in Amersfoort', 2002) is het behouden en versterken van de fijnmazige verzorgingsstructuur. De binnenstad is het kernwinkelgebied en is van regionale betekenis. De afgelopen jaren is het kernwinkelgebied fors uitgebreid door de realisatie van het St. Jorisplein, Amicitia, DrakenNest en Soeverein. Het functioneren van de binnenstad is als geheel een punt van aandacht binnen de gemeente, onder andere op het gebied van beheer openbare ruimte, bereikbaarheid, parkeren, veiligheid en promotie en samenwerking via binnenstadmanagement. De in de prioriteitswijken gelegen centra Neptunusplein en Euterpeplein worden gerevitaliseerd in het kader van het ISV-programma 2000-2004. Ten behoeve van het functioneren van de Noordewierweg (Soesterkwartier) wordt het straatprofiel heringericht om zodoende het winkelgebied te verbijzonderen. De in de niet-prioriteitswijken gelegen centra functioneren over het algemeen goed ('Plan van Aanpak voorde niet-prioriteitswijken', 2003). De gemeente is met de eigenaren/beheerders van Emiclaer {Kattenbroek) en Pieter Stastokerf (Schothorst) in overleg over planvorming voor het toekomstig functioneren. Innovatiekracht en kennisinfrastructuur De innovatieve prestaties van een lokale economie zijn moeilijk te meten. Afgaande op patent-aanvragen en WBSO-subsidies (gerelateerd aan R&D loonkosten) behoort de regio Utrecht-Amersfoort tot de topregio's, samen met Eindhoven-Den Bosch, Groot-Amsterdam, Rijnmond en Enschede. Utrecht scoort echter aanzienlijk beter dan Amersfoort (bron: MinEZ). Met name de Universiteit Utrecht en het Academisch Ziekenhuis Utrecht jagen de innovatiekracht aan. Daarnaast voert de gemeente Utrecht een actief kennis- en innovatiebeleid. Het innovatief vermogen van het bedrijfsleven in Amersfoort (en omgeving) kan beter gestimuleerd worden. Tot nu toe voert de gemeente Amersfoort geen actief kennis- en innovatiebeleid en speelt daarmee een beperkte rol in innovaties bij het bedrijfsleven. De lokale overheid kan echter bijdragen aan de fysieke en niet-fysieke infrastructuur voor innoverende ondernemers. Bij de fysieke infrastructuur gaat het dan bijvoorbeeld om het kunnen aanbieden van huisvesting die specifiek is gericht op nieuwe en/of vernieuwende bedrijvigheid (starters, 'innovators', 'incubators'). Een ander voorbeeld is breedband: een communicatie-


netwerk met een vele malen hogere capaciteit (snelheid waarmee data wordt verwerkt) dan traditionele netwerken voor televisie en telefonie. De niet-fysieke infrastructuur gaat met name om het neerzetten van organisatiestructuren (netwerken) die erop zijn gericht sleutelpartijen (bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen, financiers, overheden) bij elkaar te brengen. Innovatie begint met ondernemers die kennis kunnen uitwisselen, weten hoe zij hun innovatieve ideeën kunnen doorvoeren in hun bedrijf en innovaties waar nodig in samenwerking met partners en/of ondersteunende partijen kunnen doen. Het ontbreken van een universiteit relativeert de potenties qua (wetenschappelijke) topinnovaties. Met name (toegepaste) innovatie van het MKB biedt groeiperspectieven. Het gemeentelijk ICT-beleid wordt momenteel herzien. Geconstateerd is dat de verwachte investeringen in glasvezel door de markt (telecomaanbieders) achterblijven bij de verwachtingen. De huidige breedbandsituatie in Amersfoort kenmerkt zich als volgt: • Er is veel glasvezel aanwezig, maar dit betreft vooral de hoofdinfrastructuur. De aansluiting naar de gebruiker (bedrijf/instelling/burger) ontbreekt vaak nog. • De grotere, draagkrachtige instellingen / bedrijven kunnen redelijk voorzien in hun breedbandbehoefte, maar de aansluiting is vaak duur. • Voor middelgrote en kleinere bedrijven, minder draagkrachtige (maatschappelijke) instellingen en burgers ligt een breedband-aansluiting vaak niet binnen de (financiële) mogelijkheden. Het breedbandbeleid van de gemeente wordt momenteel heroverwogen. Ontwikkelingen in marktaanbod blijven achter, terwijl de vraag vanuit bewoners en bedrijven toeneemt. Een intensievere betrokkenheid van de gemeente in het vergroten van de breedbandinfrastructuur is nodig.Zij is hiervoor (vaak) de aangewezen partij vanuit haar onafhankelijke positie richting marktpartijen aan vraag- en aanbodkant. Gemeentelijke dienstverlening De overheid kan de economie weliswaar niet maken, maar een actieve en servicegerichte overheid draagt positief bij aan het ondernemingsklimaat. In de Benchmark gemeentelijk Ondernemingsklimaat (MinEZ, 2002) scoort Amersfoort op het onderdeel gemeentelijke dienstverlening net boven het gemiddelde, waarbij een lichte stijging is behaald (rapportcijfer steeg van 5,9 in 2000 naar 6,1 in 2002). Aansluitend bij landelijke trends liggen verbeterpunten vooral in een betere digitale dienstverlening, intensivering van

informatie-uitwisseling en afstemming met regionale partners (zowel overheid als bedrijfsleven) en een actiever stimuleringsbeleid (bijvoorbeeld ten aanzien van parkmanagement, participatie in ondernemersnetwerken en dergelijke). Organisatiegraad en locatiemanagement Met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven heeft de gemeente regelmatig overleg, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Er wordt blijvend gewerkt aan verbetering van de afstemming en samenwerking. Op de bestaande kantoren- en bedrijventerreinen zijn de ondernemers matig georganiseerd. Er bestaan diverse (kleinschalige) initiatieven waarin ondernemers samenwerken aan bijvoorbeeld veiligheid of afvalinzameling, maar dit is veelal weinig structureel of komt onvoldoende van de grond. Min of meer hetzelfde geldt voor de winkelgebieden, al bestaan er positieve uitzonderingen bij planmatig opgezette winkelcentra (bijvoorbeeld Emiclaer waar een goed georganiseerde winkeliersvereniging actief is). Voordeel bij deze winkelgebieden is dat het eigendom per winkelcentrum grotendeels bij dezelfde belegger ligt. Op diverse werklocaties in de stad worden samen met het bedrijfsleven initiatieven ontwikkeld voor locatiemanagement In de binnenstad wordt gewerkt aan het opzetten van binnenstadmanagement. Op nieuwe bedrijven- en kantoren wordt parkmanagement verplicht ingevoerd. Op Isselt is begin 2004 in het kader van de herstructurering een eerste begin gemaakt met het opzetten van (een vorm van) parkmanagement. Veiligheid van ondernemen De veiligheid van ondernemen staat onder druk. Betrouwbare cijfers over het werkelijk aantal delicten zijn niet voorhanden. In 2003 zijn er door Amersfoortse ondernemers 1727 aangiften van bedrijfsinbraken (1197) en winkeldiefstallen (530) gedaan. Dit is ongeveer 10% van het totaal aantal aangiften. Het vermoeden bestaat dat dit het topje van de ijsberg is. De ervaring leert dat de aangiftebereidheid van ondernemers buitengewoon laag is. Vanuit ondernemerszijde wordt al langere tijd de noodklok geluid. Uit een door de afdeling Onderzoek & Statistiek in 2002 onder ondernemers uitgevoerd waarderingsonderzoek blijkt dat met name de bestaande bedrijventerreinen Isselt, De Hoef (uitgezonderd rond het NS-station Schothorst) en Calveen en de binnenstad rond de Langestraat en Hof slecht scoren.


Problemen als inbraak, vandalisme en geweld vragen een gezamenlijke aanpak. Recente intensivering van het gemeentelijk veiligheidsbeleid heeft er onder andere toe geleid dat met de veiligheidspartners (politie, brandweer, justitie, bedrijfsleven) nauwer wordt samengewerkt, bijvoorbeeld in het Regionaal Platform Criminaliteitsbestrijding, in de Stichting Veiligheidszorg Amersfoort, via locatiemanagement en in reguliere overlegmomenten. Verdergaande effectuering van dit beleid is noodzakelijk om de veiligheid van ondernemen te verbeteren. Arbeidsmarkt en Onderwijs Amersfoort heeft een relatief hoogopgeleide beroepsbevolking, ondanks het ontbreken van een universiteit. Het gunstige woonklimaat (menging 'rood' en 'groen') trekt veel hoogopgeleiden aan. Het aanbod aan hoger onderwijs (HBO en universiteit) is in kwantitatieve zin beperkt voor een stad met de omvang van Amersfoort. Meer en diverser onderwijsaanbod zal bijdragen aan de economische ontwikkeling. Een initiatief als Kennissatelliet Amersfoort is een stap in de goede richting. Er is sprake van een mismatch in de vraag naar en aanbod van technisch geschoold personeel (bouwen klusbedrijven, montage e.d.). Meer en een beter op de vraag vanuit het bedrijfsleven aansluitend aanbod van technisch beroepsonderwijs is van belang.

duidelijke kansen in de zgn. Noordoostvleugel, het gebied dat wordt gevormd door de driehoek UtrechtAlmere-Amersfoort. Amersfoort behoort tot de Noordvleugel van de Randstad. De Noordvleugel is een duidelijk voorbeeld van een goed functionerende netwerkstructuur: een grote verscheidenheid aan milieus (de 'knopen'); relatief goede verbindingen (de 'lijnen') en het geheel functioneert als één woon- en arbeidsmarkt ('het netwerk'). Met Schiphol als kloppend hart worden diverse clusters met elkaar en de rest van de wereld verbonden: hoogstedelijke en groene woon- en leefmilieus, internationale zakenmilieus in Amsterdam en Haarlemmermeer, staalindustrie in Umond, mediacluster in Hilversum, bloemenveiling Aalsmeer, logistiek rond Schiphol etc.

4. Visie op Amersfoortse economie in vogelvlucht

Amersfoort heeft in de Noordvteugel een complementaire positie. Amersfoort heeft een ander karakter dan bijvoorbeeld Amsterdam met haar hoogstedelijke uitstraling. De kracht van Amersfoort en omliggende regio is de centrale ligging in Nederland, de aantrekkelijke mix van stedelijkheid en groen, de hoogopgeleide beroepsbevolking met hoge arbeidsparticipatie, de schone productiestructuur (veel dienstverlening) en het diverse aanbod aan bedrijfsterreinen en de jonge kantoorvoorraad. Grote bedreiging vormt de afnemende bereikbaarheid door het achterblijven van de investeringen in infrastructuur ten opzichte van het te realiseren programma voor wonen en werken.

De economie van Amersfoort moet vooral worden bezien vanuit een bovenregional perspectief: waar liggen voor Amersfoort en de regio de gouden eieren ten opzichte van de rest van Nederland? Onderzoek van bureau Louter (2003) toont aan dat Amersfoort de afgelopen jaren een sterke positie heeft opgebouwd als gewilde vestigingsplaats in (midden) Nederland. In deze periode vond ook een sterke groei van de werkgelegenheid plaats. In de komende jaren kan Amersfoort (en de regio) zeker profiteren van de grootschalige ontwikkelingen die in Almere en de corridor met Amsterdam moeten gaan plaatsvinden, te meer als deze leiden tot een betere infrastructuur in de Noordvleugel als geheel. Met name de verbinding met Schiphol als toegang tot het mondiale netwerk is van groot belang. Terwijl daar de internationale zwaartepunten komen te liggen, ontstaan er voor Amersfoort juist kansen voor nationale hoofdvestigingen (denk bijvoorbeeld aan de komst van Agis naar Amersfoort). Er liggen ook

In zijn algemeenheid kan qua economische groei(potenties) worden gekeken naar volumegroei (meer bedrijven, meer banen), maar ook naar verhoging van de arbeidsproductiviteit (per werknemer meer produceren). Amersfoort heeft de afgelopen tijd sterk geprofiteerd van volumegroei. De groei van wonen en de groei van werken hebben redelijk gelijke tred gehouden. Mede door de centrale ligging en de sterke ruimtedruk in de rest van de Randstad, kreeg Amersfoort steeds meer de rol van centrale uitvalsbasis (bron: DTZZadelhoff;2004). In vergelijking met het verleden zal de fysieke uitbreidingscapaciteit van Amersfoort na de voltooiing van onder andere Vathorst en De Wieken/Vinkenhoef minder omvangrijk aanwezig zijn. In beperkte mate zal nog sprake zijn van stedelijke uitbreiding en de nadruk komt meer te liggen op beheren, vernieuwen en inbreiden in bestaand stedelijk gebied. Voor de toekomst betekent dit een accentverschui-


ving in de economische focus: naast volumegroei zal economische groei meer door een stijging van de arbeidsproductiviteit bereikt worden. Hierbij wordt met name ingezet op het bestaande bedrijfsleven. Diverse overwegingen liggen aan deze visie ten grondslag: • verhuisbewegingen vinden voor het grootste deel binnen de regio plaats (bron: Stee, 2004); • de economische structuur van Amersfoort wordt gekenmerkt door een toegenomen oriëntatie op kennisdiensten; • voortgaande automatisering en de toepassing van ICT biedt voor de toekomst goede kansen voor een stijging van de arbeidsproductiviteit; • het behouden van het groene, suburbane karakter van de regio beperkt de mogelijkheden voor grootschalige volume-uitbreiding; • daarnaast is het irreëel te willen concurreren met de ruimtelijke uitbreidingscapaciteit in Flevoland en Oost-Nederland.

in het Plan van Aanpak Economie Amersfoort (juni 2004; werktitel). Het economisch beleid is ingedeeld in vier (deels overlappende) werkvelden: 1. Ruimte voor bedrijvigheid; 2. Commerciële voorzieningen; 3. Dienstverlening; 4. Grote Stedenbeleid. De eerste twee betreffen het beleid en projecten ten aanzien van bedrijven, kantoren en commerciële voorzieningen (m.n. detailhandel). De gemeentelijke inzet richt zich hier vooral op continuering / aanscherping van lopende activiteiten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de ontwikkeling van nieuwe werklocaties als Bedrijvenpark Vathorst, bedrijventerrein De Wieken / Vinkenhoef, de herontwikkeling van het Centraal Stadsgebied, de herstructurering van bedrijventerrein Isselt en de revitalisering van voorzieningencentra zoals Neptunusplein en Euterpeplein. De dienstverlening aan bedrijven wil de gemeente intensiveren. Dit krijgt vorm in het momenteel in ontwikkeling zijnde marketing en acquisitiebeleid. Lopende activiteiten betreffen onder andere relatiebeheer met de economische partners, het uitbrengen van Trendrapportages over de ontwikkelingen op de Amersfoortse vastgoedmarkt en het participeren in netwerkbijeenkomsten als de Regio Business Dagen, Amersfoort Aangenaam en Proef Amersfoort. De gemeente Amersfoort grijpt het Grote Stedenbeleid aan om daar waar kansen zijn nieuwe accenten in het economisch beleid te leggen. Dit gebeurt veelal in aansluiting op activiteiten die vanuit andere beleidsvelden en/of andere organisaties reeds zijn ingezet. Met de GSB-middelen kunnen zo gericht en slagvaardig een aantal concrete economische doelen worden nagestreefd.

Amersfoort trekt de reeds ingezette lijn door: verdere ontwikkeling van een moderne diensteneconomie. Dit vereist enerzijds het stimuleren van kennisintensieve bedrijvigheid en anderzijds het waarborgen van lokaal verzorgende bedrijvigheid. Immers, de economie functioneert als één netwerk waarbij alles met alles samenhangt. Het zijn vooral kennisintensieve, stuwende bedrijven die economische groei aanjagen. Echter, zonder transportbedrijven geen computers uit Azië; zonder bouwbedrijven geen kantoorgebouwen; zonder cateringbedrijven geen congrescentra. Aangezien de mogelijkheden om gericht nieuwe bedrijven van buiten de regio naar Amersfoort te trekken beperkt worden geacht (wat niet wil zeggen dat bedrijven van buiten de regio zich hier niet gaan vestigen!), worden vooral de zittende bedrijven gekoesterd.

Het PVA Economie is gelijktijdig met het uitwerken van het MOP-onderdeel economie opgesteld. Analyse/visie in beide notities zijn van gelijke strekking (ook tekstueel). Het PVA Economie omvat de uitwerking van het economisch beleid in de breedte waarin het GSB een belangrijke component is. Afstemming van het economisch beleid met de economische partners vindt plaats langs drie lijnen: 1. Bilateraal overleg: met diverse partners vindt ambtelijk en/of bestuurlijk regulier overleg plaats. (Onderdelen van) Het GSB (hebben) heeft hierin recent een belangrijke plaats ingenomen. 2. Economisch Platform Eemland: in dit regionale overleg van de portefeuillehouders van de Gewest-gemeenten nemen tevens vertegenwoordigers van de Kamer van Koophandel, Vereniging

5. Doelstellingen en ambities BDU Economie De gemeente streeft naar een sterke Amersfoortse economie. Ten behoeve hiervan werkt de gemeente aan een uitnodigend investeringsklimaat voor bedrijven, daarmee bijdragend aan het creëren van voldoende werkgelegenheid en goede commerciële voorzieningen voor de stad. Het bredere economisch beleidskader is uitgewerkt 8


van Amersfoortse Bedrijven en VNO-NCW Midden deel. De analyse en visie van de regionale economie (zoals overgenomen in het PVA/GSB) zijn hierin besproken. De onderwerpen kennis en innovatie, bereikbaarheid, ruimte voor bedrijvigheid, arbeidsmarktbeleid, toerisme en veiligheid zijn als prioritaire actiepunten benoemd. 3. Afstemming PVA Economie: het PVA Economie is afgestemd met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven (KvK, VAB, VNO-NCW, MKB, OFA) en hogere overheden (provincie EZ, Ministerie van EZ) in bilaterale voorgesprekken en een gezamenlijke bijeenkomst 13 september jongstleden. Daarin is met name dieper ingegaan op de economsiche visie en ambitie (op lange termijn), het ondernemingsklimaat, innovatief vermogen van het bedrijfsleven en gemeentelijke dienstverlening. Momenteel wordt op basis van de gesprekken en de bijeenkomst het PVA Economie definitief gemaakt (begin november gereed). In de keuze van economische beleidsthema's in de BDU Economie is zoveel mogelijk gekozen voor samenhangende ambities en doelstellingen. Door optimalisering van het ondernemingsklimaat ontstaan de beste garanties voor een positieve werkgelegenheidsontwikkeling. De volgende overwegingen / criteria hebben ten grondslag gelegen aan de gemaakte keuzes in de BDU Economie: • Stimuleren stadseconomie: effecten dienen stadsbreed merkbaar te zijn. Alle inwoners en wijken profiteren van een gunstige werkgelegenheidsontwikkeling. • Middelen inzetten op kansrijke thema's: kiezen voor maatregelen die maximale bijdrage aan de stadseconomie leveren. • Middelen niet versnipperen: maak op basis van de analyse van de stadseconomie een beperkt aantal keuzes; • Integrale benadering: De doelstellingen dienen gericht te zijn op het optimaal stimuleren van de stadseconomie. In de keuze voor projecten die hier concreet handen en voeten aan geven, dienen zoveel mogelijk dwarsverbanden met de doelstellingen van de andere BDU's te worden gelegd. • Inbedding in bestaande structuren: de activiteiten dienen zo veel mogelijk opgepakt te worden in samenhang met bestaande activiteiten van andere gemeentelijke afdelingen of externe partijen.

In de BDU Economie kiest Amersfoort voor prioritering in vier thema's ter versterking van het ondernemingsklimaat: 1. Gemeentelijke dienstverlening; 2. Breedband (kennisinfrastructuur); 3. Innovatief vermogen; 4. Veiligheid. Gemeentelijke dienstverlening In het collegeprogramma 2004-2006 is het digitale Bedrijvenloket opgenomen. Dit is een nationaal project in samenwerking met de Kamer van Koophandel en de Belastingsdienst. Het digitaal Bedrijvenloket biedt ondernemers 24 uur per dag service en informatie over ondernemen in Amersfoort. De gemeente heeft positief gereageerd op het verzoek van de KvK, mee te werken als voorhoedegemeente aan het digitale Bedrijvenloket. In oktober 2004 zal er door de samenwerkende partijen een rapportage worden gepresenteerd die inzicht geeft in de technische, organisatorische en financiële mogelijkheden/consequenties van het digitale Bedrijvenloket voor de (voorhoede) gemeenten. Breedband (kennisinfrastructuur) Het economisch beleid van de gemeente Amersfoort zal in de toekomst een sterker accent leggen op kennis en innovatie. Het is van belang de omstandigheden (infrastructuur) te optimaliseren waaronder bedrijven kennis kunnen uitwisselen en kunnen innoveren. Versterking van de fysieke kennisinfrastructuur betreft breedband: een communicatienetwerk met een vele malen hogere capaciteit (snelheid waarmee data wordt verwerkt) dan traditionele netwerken voor televisie en telefonie. De huidige breedbandsituatie in Amersfoort kenmerkt zich als volgt: • Er is veel glasvezel aanwezig, maar dit betreft vooral de hoofdinfrastructuur. De aansluiting naar de gebruiker (bedrijf/instelling/burger) ontbreekt vaak nog. • De grotere, draagkrachtige instellingen / bedrijven kunnen redelijk voorzien in hun breedbandbehoefte, maar de aansluiting is vaak duur. • Voor middelgrote en kleinere bedrijven, minder draagkrachtige (maatschappelijke) instellingen en burgers ligt een breedband-aansluiting vaak niet binnen de (financiële) mogelijkheden. Het breedbandbeleid van de gemeente wordt momenteel heroverwogen. Ontwikkelingen in marktaanbod blijven achter, terwijl de vraag vanuit bewoners en bedrijven toeneemt. Een intensievere betrokken-


heid van de gemeente in het vergroten van de breedbandinfrastructuur is nodig.Zij is hiervoor (vaak) de aangewezen partij vanuit haar onafhankelijke positie richting marktpartijen aan vraag- en aanbodkant. De wenselijkheid van meer breedbandaansluitingen wordt ingegeven door zowel economische als sociaal-maatschappelijke motieven {zorg, onderwijs, tegengaan digitale tweedeling). Breedband kan daarmee ook een bijdrage leveren aan het realiseren van andere doelstellingen in het Grote Stedenbeleid (sociale cohesie, veiligheid enz). De rol van de gemeente is het stimuleren van marktontwikkelingen door het (helpen) creëren van een vliegwieleffect: door het initiatief te nemen tot vraagbundeling bij de 'grootverbruikers' (instellingen en bedrijven) wordt de kritische massa bij elkaar gebracht die nodig is om goedkopere en daarmee meer breedbandaansluitingen te realiseren. Dit leidt tot goedkopere aansluitingen voor de grote instellingen en bedrijven en brengt breedband binnen het (financiële) bereik van kleinere en middelgrote bedrijven, maatschappelijke instellingen en burgers. GSB-gelden zijn bestemd voor de proces- en organisatiekosten van de vraagbundeling. Afhankelijk van de uiteindelijke opzet van de vraagbundeling en de partijen die participeren kunnen indien nodig de aansluitkosten van (semi-)publieke instellingen uit GSBgelden worden gedekt. Private partijen (bedrijven, woningcorporaties e.d.) kunnen participeren indien dit een extra stimulans voor de telecomaanbieders oplevert. Private partijen financieren overigens hun eigen aansluitkosten.

meente wil samen met haar partners een gestructureerd (kennis- en innovatie)netwerk opbouwen om bedrijven te faciliteren. Dit sluit tevens aan op de inspanningen om de gemeentelijke dienstverlening te verbeteren. In het marketing en acquisitiebeleid is innovatieve bedrijvigheid een belangrijke doelgroep. Ook participeert Amersfoort vanaf 2005 in de provinciale netwerkorganisatie Taskforce Innovatie' (de opvolger van het huidige Unite). Deze projectorganisatie is gericht op het faciliteren van concrete innovaties bij bedrijven. Door participatie profiteert het Amersfoortse bedrijfsleven van de financiële en personele middelen van deze organisatie alsmede haar kennis en ervaring op dit gebied opgedaan onder Unite. • Fysiek: Huisvesting op maat is van belang voor nieuwe, innovatieve bedrijvigheid, of het nu gaat om starters (goedkope huisvesting), innovatieve bedrijven (samenkomst van kennis en creatieve denkers) of innovatieve vestigingsconcepten voor specifieke themabedrijven (bijvoorbeeld het Body Fashioncentre op bedrijvenpark Vathorst). Dergelijke huisvesting die specifiek bedoeld is voor bepaalde op innovatie gerichte doelgroepen worden broedplaatsen genoemd. Op vrijkomende locaties in de stad wil de gemeente dergelijke broedplaatsen realiseren. De bedrijventerreinen en de aandachtsgebieden uit de Binnenstedelijke Vernieuwing Amersfoort lijken hiervoor in eerste aanleg de meest logische zoekgebieden. Hier ligt een directe relatie met de BDU Fysiek. Veiligheid De economische en maatschappelijke schade als gevolg van criminaliteit tegen het bedrijfsleven is groot. Het gaat hierbij om directe schade als gevolg van omzetverlies (bij diefstal), herstelkosten (bij vandalisme) en onveiligheidsgevoelens bij werknemers en bezoekers en indirecte schade zoals preventiemaatregelen en nazorg. In extremis kan criminaliteit leiden tot bedrijfs-/winkelsluiting met bijgaand verlies aan werkgelegenheid. Daarnaast kan een onveilig imago ertoe leiden dat bedrijven van elders besluiten zich niet in Amersfoort te vestigen. Betrouwbare cijfers over criminaliteit tegen het bedrijfsleven zijn niet voorhanden. Politiecijfers gaan uit van ruim 1700 aangiften per jaar. Er wordt rekening mee gehouden dat dit cijfer het topje van de ijsberg is omdat de indruk bestaat dat de aangiftebereidheid van ondernemers laag is. Prioriteit wordt gegeven aan de binnenstad (mogelijk in combinatie met binnenstadmanagement om een en ander te

Innovatief vermogen De gemeente wil samen met belanghebbenden (bedrijfsleven, kennisinstellingen) de kenniseconomie stimuleren en het innovatief vermogen van het bedrijfsleven vergroten. Om daar vorm aan te geven is een pro-actievere aanpak vereist. Allereerst dienen vragen te worden uitgewerkt als: Waar in de Amersfoortse economie (het bedrijfsleven) liggen kansen? Hoe kunnen we die verzilveren? Wat is onze specifieke rol als gemeente daarin? Waar en hoe kunnen we samenwerken met onze partners? Binnen deze doelstelling worden twee sporen bewandeld: niet-fysiek en fysiek: • Niet-fysiek: Kennisuitwisseling tussen ondernemers onderling en met kennisinstellingen is een belangrijke stimulans voor innovatie. Ook overheden en bijvoorbeeld financiële instellingen kunnen in randvoorwaardelijke zin bijdragen aan het innovatief vermogen van het bedrijfsleven. De ge-

10

GSB 111 Amersfoort - Bijlage 2

organsieren) en de bestaande bedrijventerreinen Isselt, De Hoef en Calveen (mogelijk in combinatie met parkmanagement om een en ander te organsieren). Als daar aanleiding toe is, kunnen andere werklocaties (bijvoorbeeld De Brand of wijken buurtwinkelcentra) worden opgepakt. Deze doelstelling heeft

Outputdoelstelling

Outputindicator

een directe relatie met de BDU Veiligheid en Sociaal. De GSB-gelden zijn primair bedoeld voor proceskosten en eventueel aanjaagbudgetten voor feitelijke veiligheidsmaatregelen, maar veiligheidsprojecten moeten uiteindelijk vanuit het bedrijfsleven zelf bedropen kunnen worden.


Verbeteren digitale gemeentelijke

Aansluiting bij nationaal digitaal Bed rij ven loket

Planvorming over

Een afgeronde aanbestedingsronde van het vraag bun delingstraject

traject

Stedelijk resultaat 2009

Rijksgeld* (indicatief) € 150.000

aansluiting

Operationeel digitaal Bedrijven loket

Ideevorming over

Afgeronde

€ 250.000

vraagbundelings-

aanbesteding

dienstverlening aan bedrijven Het vergroten van het aantal breedbandaansluitingen in de stad

gericht op het aansluiten van (semi-)publieke instellingen op breedband Het versterken van het innovatief vermogen van het bedrijfsleven

Aantal innovatieve bedrijven dat wordt gefaciliteerd met

0

40

€ 1.500.000

20% minder delicten

€ 400.000

huisvesting in een broedplaats en/of met ondersteuning bij een concrete bedrijfsinnovatie via het innovatienetwerk

Vergroten van

Aantal delicten (aantal

de veiligheid van

aangiften afgezet tegen

Feitelijke veiligheidssituatie

ondernemen

de aangiftebereidheid) op

grotendeels

werklocaties:

onbekend, nulmeting vereist:

• Aantal aangiften door

• 1700

bedrijven en ondernemers

« Verwacht wordt dat het aantal aangiften stijgt

• Aangiftebereidheid van ondernemers

• onbekend, nulmeting vereist

Derde indicator: • Onveiligheidsgevoel van het • 6,3 (=binnen de lokale bedrijfsleven G30top15)

• Toename van minimaal 25%

• Binnen de G30 in top 10

*Totale rijksbijdrage: € 2,3 min. De bedragen per outputdoelstelling zijn indicatief en primair bedoeld om inzicht te verschaffen in (het realiteitsgehalte van) het ambitieniveau.

11


Toelichting op ambitie per outputindicator

breedbandbeleid streeft de gemeente naar een actievere stimulerende rol. In 2004 is (beleidsmatig) onderzoek gedaan naar de wenselijkheid en mogelijkheden van een vraagbundelingstraject en zijn diverse workshops gehouden. Dit heeft reeds geleid tot een eerste inventarisatie van uitgangspunten, randvoorwaarden en voorkeursmodellen. Door het initiatief te nemen voor een vraagbundelingstraject wordt getracht een vliegwieleffect te creëren waarmee het voor marktpartijen eenvoudiger wordt om te investeren in breedband en breedbanddiensten. Uiteindelijk doel is een toename van het aantal breedbanddiensten (in het bedrijfsleven, in de zorg, in het onderwijs, in publieke instellingen, in bibliotheken) en het aantal instellingen / bedrijven / inwoners dat daar gebruik van maakt.

Aansluiting bij nationaal digitaal Bedrijvenloket: In 2005 heeft de gemeente Amersfoort een operationeel Bedrijvenloket. Reeds in 2004 is de gemeente Amersfoort als voorhoedegemeente in samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken, de Verenigde Kamers van Koophandel, de Belastingdienst en de andere voorhoedegemeenten gestart met de voorbereiding van aansluiting bij het digitaal Bedrijvenloket. In 2005 wil de gemeente Amersfoort dat haar digitale Bedrijvenloket operationeel is. In beginsel wordt het Bedrijvenloket opgezet met de algemene landelijke informatie. In een later stadium wordt bekeken op welke wijze een eventuele opwaardering met specifiek lokale informatie / diensten (bijvoorbeeld bestemmingsplanregels, aanvragen van vergunningen) vorm kan krijgen. Dit laatste dient mede beoordeeld te worden op basis van de organisatorische aspecten die hiermee verbonden zijn: de gemeentelijke organisatie dient richting ondernemers te kunnen garanderen dat lokale informatie en diensten actueel zijn / blijven en dat de 'back-office' haar taken goed kan vervullen. N.B. Naast deze indicator biedt het Rijk binnen de doelstelling 'verbeteren dienstverlening aan ondernemers' de keuze uit een tweede indicator, namelijk Tevredenheid ondernemer (verbetering oordeel in de Benchmark gemeentelijk ondernemingsklimaat)'. Er is bewust voor gekozen om op deze indicator geen concrete ambitie te formuleren. De benchmarkscore is een momentopname en van te veel onbeïnvloedbare factoren afhankelijk om een betrouwbare indicator op dit onderdeel te zijn. Momenteel scoort Amersfoort op een lat van 1 (ontevreden) tot 10 (tevreden) bovengemiddeld: 6,1 ten opzichte van 5,9 gemiddeld. Slechts 7 andere steden scoren gelijk of iets hoger (de hoogste score is 6,4). Uiteraard zou Amersfoort graag een hogere score zien, maar deze ambitie verbinden aan een resultaatverplichting (een concrete score) is onwenselijk. Amersfoort ziet de doelstelling 'verbeteren dienstverlening aan ondernemers' als een inspanningsverplichting die met behulp van de indicator 'aansluiting bij nationaal digitaal Bedrijvenloket' het beste meetbaar is.

Aantal innovatieve bedrijven dat wordt gefaciliteerd met huisvesting in een broedplaats en/of met ondersteuning bij een concrete bedrijfsinnovatie via het samenwerkingsverband: In de periode 2005-2010 worden 40 bedrijven gefaciliteerd bij concrete bedrijfsinnovaties. Momenteel heeft de gemeente Amersfoort geen gestructureerd samenwerkingsverband gericht op het facititeren van innovatieve bedrijvigheid. In 2005 (aanloopjaar) wil de gemeente dit met haar economische partners vorm geven. Vanaf 2006 wil de gemeente Amersfoort jaarlijks minimaal 10 innovatieve bedrijven (in 2010:40) faciliteren, hetzij met huisvesting in een broedplaats hetzij met begeleiding / kennisoverdracht. Uitgangspunt is dat dit geen eenmalige impuls is, maar de opmaat voor een effectieve ondersteuning op lange termijn waar steeds weer nieuwe bedrijven van kunnen profiteren. Aantal delicten (aantal aangiften afgezet tegen de aangiftebereidheid) op werklocaties: In de periode 2005-2010 daalt het aantal delicten op werklocaties in Amersfoort met 20%. Veilig kunnen ondernemen ziet de gemeente Amersfoort als een van de belangrijkste vestigingsvoorwaarden, zowel om bestaande bedrijven te behouden als nieuwe aan te trekken. Dit mede gezien het feit dat veiligheid in brede zin één van de meest belangrijke maatschappelijke vraagstukken van dit moment is. De laatste jaren is ook in Amersfoort de criminaliteit tegen het bedrijfsleven toegenomen. In de periode 2005-2010 moet deze beweging worden omgebogen met een reductie van 20% in het aantal delicten op werklocaties. Daarbij is de verwachting dat toemenende aandacht voor de veiligheid van

Een afgeronde aanbestedingsronde van het vraagbundelingstraject gericht op het aansluiten van (semi-) publieke instellingen op breedband: In 2005/2O06 heeft de gemeente de openbare aanbesteding afgerond. In het kader van de herijking van het gemeentelijk 12


ondernemen leidt tot een hogere aangiftebereidheid en daarmee tevens leidt tot meer aangiften. De vereiste nulmeting is momenteel niet voorhanden. Dit omdat de huidige outputindicatoren volgens de GSB-nota 'Samenwerken aan de Krachtige Stad' van het Rijk nog onvoldoende SMART-i (concreet, meetbaar e.d.) worden gevonden en de beschikbare gegevens geen betrouwbaar beeld geven van de werkelijke criminaliteitscijfers. Amersfoort maakt met het Rijk de afspraak dat begin 2005 de outputindicatoren zijn geconcretiseerd en de nulmeting is uitgevoerd (deze afspraak loopt parallel aan de afspraak over de Amersfoortse VeiligheidslndeX (A-VIX) binnen de BDU Veilig en Sociaal).

top 15 positie naar een top 10 positie van meest veilige (werk)steden. Op basis van de Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat van het Ministerie van Economische Zaken scoort Amersfoort op een lat van 1 (onveilig) tot 10 (veilig) een 6,3 voor het Onveiligheidsgevoel van ondernemers. Dit cijfer zegt in absolute zin nog weinig over de veiligheidssituatie, maar het is wel een indicatie voor vergelijkingen in de tijd en vergelijkingen met andere steden. Amersfoort neemt momenteel binnen de G30-steden een positie in de top 15 in. Het streven is dat het veiligheidsgevoel van ondernemers in Amersfoort ten opzichte van andere G30-steden toeneemt door met alle betrokkenen veel aandacht aan veiligheid te besteden en uiteindelijk een reductie van het aantal delicten te realiseren.

Onveiligheidsgevoel van het lokale bedrijfsleven: In de periode 2005-2010 stijgt Amersfoort van een

13


Bijlage 3: BDU FYSIEK K (ISV 2) GSB 2005-2009 HOOFDSTUK 1 - INLEIDING

2

HOOFDSTUK 2-AMERSFOORT, DE STAD 2.1 DE STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN DE STAD 2.2 DE WIJKEN IN DE STAD 2.3 AMBITIES VAN DE STAD 2.4 DE "50-WIJKEN AANPAK": IMPULSWIJKEN VROM 2.5 ERVARINGEN MET ISV l

2 2 5 5 7 7

HOOFDSTUK 3 - PRESTATIEVELDEN ISV -II (RIJK) 3.1 WONEN 3.1.1 Balans tussen vraag en aanbod 3.1.2 Huisvesting doelgroepen 3.2 OMGEVINGSKWALITEIT 3.2.1 Openbare ruimte 3.2.2 Groen in de stad 3.2.3 Cultuurimpuls 3.2.4 Milieukwaliteit 3.2.5 Bodem (zie bijlage III) 3.2.6 Geluid 3.2.7 Lucht 3.2.8 Energie 3.2.9 Externe veiligheid 3.2.10 Wateren watersystemen 3.3 ZORGVULDIG RUIMTEGEBRUIK 3.3.1 Intensivering woningbouw 3.3.2 Bereikbaarheid 3.4 FYSIEKE VOORWAARDEN VOOR EEN AANTREKKELIJKE SOCIALE EN VEILIGE OMGEVING 3.4.1 Wonen, zorg en service 3.4.2. Voorzieningencentra in de wijken 3.4.3 Sociale veiligheid

:

7 7 7 9 10 10 11 11 12 13 14 14 14 14 15 15 15 16 16 16 17 17

HOOFDSTUK 4 - INTEGRALE AFWEGING TUSSEN BELEIDSTHEMA'S 4.1 WONEN, LEEFBAARHEID EN VOORZIENINGEN 4.2 PRIORITERING NAARWIJKEN EN BUURTEN 4.2.1. Criteria voor prioritering 4.2.2 De stedelijke vernieuwingskaart: de aandachtsgebieden/ aanpakgebieden

18 18 19 19 20

HOOFDSTUK 5 - FORMULEREN PRESTATIES OP OUTPUTDOELSTELLINGEN

24

HOOFDSTUK 6 - INVESTERINGSSTRATEGIE 6.1. FINANCIËLE PARAGRAAF

29 29

HOOFDSTUK 7 - INTERGEMEENTELIJKE AFSTEMMING

31

HOOFDSTUK 8 -WERKWIJZE EN DOORKIJK BIJLAGEN

31 33

1


Hoofdstuk 1 Inleiding Met 2005 tot en met 2009 in het vooruitzicht gaat de gemeente Amersfoort de tweede periode "Fysiek" in. Tijdens de eerste ISV-periode (2000-2004) heeft Amersfoort de nodige ervaring opgedaan met de ISVmethodiek en zijn diverse deelprogramma's en projecten voorbereid, in gang gezet en deels ook reeds voltooid. Het werken met de ISV-methodiek voelt in het algemeen goed: de sturing op doelstellingen, het "triggeren" van investeringen, de integraliteit in de voorbereiding - de samenhang en verscheidenheid die zo noodzakelijk is voor het daadwerkelijk creëren van leefbare en duurzame buurten kon gericht en beargumenteerd worden aangestuurd. Op veel plekken in de stad zijn belangrijke resultaten geleverd. Maar we zijn er nog niet. Bovendien, de dynamiek die een stad kenmerkt, brengt veranderende opgaven met zich mee die om een aangepaste aanpak vragen. We merken dat - aanvullend op de in uitvoering zijnde opgave - gebrek aan sociale cohesie en matige waardering van de eigen buurt dreigen toe te nemen als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen en polarisatie in de stad. De komende ISVperiode is voor de bestaande stad in het algemeen en voor de prioriteitswijken in het bijzonder van essentieel belang. Door het creëren van impulsen in die gebieden willen we aanwezige kansen optimaal benutten en neergaande trends ombuigen. Enkele stedelijke cijfers: 1995 Bevolking 112.400 Woningen 45.620 Ouderen (%) 13 Huishoudengrootte 2,5 Aandeel niet-werkenden (%) 18 Geweldsdelicten 561 Waardering bewoners 7,9

2003 131.000 54.108 12 2,2 14

1.045 7,3

de prestaties op outputdoelstellingen en de vertaling in een indicatief investeringsprogramma. Hoofdstuk 7 gaat in op het proces dat doorlopen is en de intergemeentelijke afstemming. Hoofdstuk 8 bevat de werkwijze en een korte doorkijk na 2009.

Hoofdstuk 2 Amersfoort, de stad Amersfoort is uitgegroeid tot een echte stad - meer dan 130.000 inwoners en een duidelijk regionale functie - met de aantrekkelijkheden maar ook de problemen die een grote stad kenmerken. De ligging is bijzonder gunstig: centraal in Nederland, onderdeel uitmakend van de Randstad en tegelijkertijd een belangrijke "poort" van diezelfde Randstad naar het oosten en noorden van Nederland. Niet voor niets is Amersfoort populair als plek om te werken, te wonen en te congresseren, met al zijn verbindingslijnen naar de rest van het land en daarbuiten. Amersfoort is een echte "hub", een knooppunt van allerlei soorten interlokale verbindingen. De ligging en ontsluiting zal de stad blijvend duurzame kansen bieden voor de ontwikkelingen op korte en lange termijn. Tel daarbij op de monumentale binnenstad met zijn winkelzones, de nabijheid van omvangrijke/ gevarieerde groengebieden en de verscheidenheid van woonmilieus en de vraag dringt zich op: wat gaat er boven Amersfoort? 2.1 De sterke en zwakke punten van de stad Amersfoort is een opgroeiende stad. Sinds 1981 heeft de stad een ongekende groeispurt doorgemaakt. In 2015 zal het aantal inwoners naar verwachting de 150.000 overschrijden. De stad is daarmee in 30 jaar tijd anderhalf keer zo groot geworden. De betekenis van de ongekende groei voor het leefklimaat in de stad en met name een aantal wijken en buurten daarbinnen is begrijpelijk enorm.

Tabel 1: cijfers in Amersfoort

Het voorliggende deel Fysiek is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 bevat een beknopte visie op de stad, de bedreigingen en kansen en een globale beschrijving van de opgave. Hoofdstuk 3 bevat een sterkte-zwakte analyse per beleidsthema. Vervolgens gaat hoofdstuk 4 in op de stedelijke vernieuwingskaart en de daartoe gemaakte keuzes. Hoofdstuk 5 en 6 zetten de lijn van de prioriteringen voort in respectievelijk

Deze sterke groei zorgt voor een instroom van vooral jonge, hoogopgeleide huishoudens. De arbeidsparticipatie en het gemiddeld inkomen van onze stad is dan ook hoog vergeleken met andere steden. Door de forse instroom van jonge gezinnen blijft het relatieve aandeel senioren laag. In absolute zin groeit ook in Amersfoort natuurlijk het aantal ouderen. Daar waar in de oudere, vroeg na-oorlogse wijken nu reeds het aandeel ouderen toeneemt, zal vooral in de periode na 2010, met het op teeftijd komen van de


eerste uitbreidingswijken, Amersfoort in inhaalslag gaan maken als het gaat om het aandeel ouderen in de stad. Wij willen op die toename voorbereid zijn en de komende ISV-periode daarop anticiperen allereerst in de vroeg na-oorlogse wijken, zowel op het vlak van het wonen als de zorg en service. De pilot woonzorg-service zone die wij uitgevoerd hebben zal de komende ISV-periode daartoe een vervolg krijgen in de ontwikkeling van tenminste nog twee zones in vroeg na-oorlogse wijken. Als opgroeiende stad en als regionaal centrum heeft Amersfoort de ambitie om op opleidingenniveau een stap vooruit te zetten. In de komende ISV-periode zal het aantal opleidingen fors gaan uitbreiden en daarmee de aantrekkingskracht voor studenten groeien. Naast deze groei van het aantal studenten, neemt - met het op leeftijd komen van de uitbeidingswijken - het aantal jongere starters op de Amersfoortse woningmarkt fors toe in komende periode. Daar de jeugd de toekomst heeft willen wij die groepen graag voor Amersfoort behouden en aan de stad binden. Niet alleen door het bieden van passende huisvesting maar ook door het versterken van de culturele waarden die onze stad al heeft. Waar de verbondenheid met de stad door de grote instroom van nieuwkomers nu nog niet optimaal te noemen is, willen we die verbondenheid versterken door in het centrum én in de wijken economische en culturele kwaliteiten toe te voegen. In de (vroeg) na-oorlogse wijken en buurten richten we ons daarbij in het bijzonder op de identiteit van de bestaande bebouwing en het verhogen van de kwaliteit van de openbare ruimte. Immers, met het op leeftijd komen van wijken en buurten heeft de openbare ruimte in die wijken in vele gevallen niet meer de kwaliteit die wij heden ten dage gebruikelijk achten. Intensivering van verkeer, de veranderende bevolkingssamenstelling in die wijken en veranderende beleving van gebruikers stellen andere eisen en vragen om een aangepaste inrichting. Er vindt momenteel een nadere oriëntatie plaats per wijk en buurt op de bestaande en gewenste kwaliteit. Op basis van de oriëntatie zal, bij een fysieke ingreep in de buurt, de openbare ruimte bij die vernieuwing uitdrukkelijk worden betrokken (dikwijls als "drager" van kwaliteit en kwaliteitsbeleving). De groei heeft er in bijgedragen dat, om in de behoefte van de bewoners te voorzien, onze stad een relatief groot aandeel eengezinswoningen in het

buiten-centrummilieu heeft. Met de toename van het aantal senioren en de groei van het aandeel jonge starters en studenten, is deze voorraad onvoldoende passend. Daarnaast is de woningvoorraad in met name de naoorlogse wijken rond het centrum van een kwaliteit die minder gewenst is. Bovendien is in deze wijken de concentratie van goedkope, gestapelde huurwoningen groot. De bijbehorende concentratie van lage inkomens in deze wijken levert een bijdrage aan een verslechtering van het leefklimaat. Met de voortgang van de woningbouw in Vathorst zal die voorraad alsmede het leefklimaat verder onder druk komen te staan. Waar in de eerste ISV periode al een start is gemaakt met de verbetering van deze wijken wil de gemeente Amersfoort in de komende periode met verhoogde inspanning de fysieke, maatschappelijke en sociale kwaliteit van deze wijken verbeteren. Dit met name door het realiseren van een meer gedifferentieerd aanbod van woningen in de buurten in de vorm van het toevoegen van koopwoningen. De regionale uitstraling draagt bij in een versterking van de betekenis van onze stad als winkelen uitgaanscentrum. Tegelijkertijd heeft Amersfoort als grote stad een taakstelling met betrekking tot huishoudens met lagere inkomens. Een bijzondere verantwoordelijkheid ligt er met betrekking tot probleemcategorieën als dak- en thuislozen. In BDU sociaal is deze verantwoordelijkheid uitgewerkt in een categorie-gerichte aanpak. Amersfoort is volgens de statistieken iets onveiliger dan gemiddeld Nederland maar voorlopig nog veilig ten opzichte van de andere grote steden. Deze positie willen wij tenminste behouden en waar mogelijk verbeteren. Met de toename van het aandeel jongeren (studenten en tieners) in de stad, zal de aanwezigheid van de jeugd zich prominenter manifesteren. Dit zal in sommige situaties kunnen leiden tot een gevoel van overlast. Een betekenisvolle vrijetijdsbesteding zal bijdragen aan beperking van dit gevoel en de feitelijke overlast. Met onder meer het realiseren van (fysieke) sociale en culturele voorzieningen in de wijken en de stad wil Amersfoort de mogelijkheden van vrijetijdsbesteding vergroten. Amersfoort is een groene stad in een groene omgeving. Deze kwaliteit draagt bij in de aantrekkelijk-


heid van het wonen, verblijven en werken. Met de groei van de stad via zowel uitbreiding als inbreiding is er een dreiging van verlies van deze kwaliteit; de ruimte is schaars. Natuurlijk willen we deze bijzondere kwaliteit die Amersfoort kenmerkt behouden en streven ernaar om de bestaande groen-blauwe structuur te versterken. Zorgvuldig ruimtegebruik, resulterend in bijvoorbeeld strategische functiemenging, is dan ook noodzakelijk. En voor het buiten de stad gelegen groen en blauw, kiezen we voor zonering met het aanduiden van gebieden met één functie. Het knooppunt Amersfoort heeft veel bijgedragen aan de ontwikkeling van de stad. De aantrekkelijkheid voor bedrijven en de betekenis daarvan voor de werkgelegenheid willen wij ook voor de toekomst waarborgen. Maar het knooppunt raakt meer en meer verstopt. Niet alleen de bovengemeentelijke wegen maar ook de binnengemeentelijke wegvlakken kennen in de spits grote problemen. Daarnaast vormt de bereikbaarheid van de afzonderlijke wijken een groter wordend probleem, zeker ook waar het gaat om de bereikbaarheid van het centrum met zijn regionale betekenis. Om te voorkomen dat onze stad in de toekomst

Sterke punten jonge stad wat betreft gemiddelde leeftijd van de inwoners grote arbeidsparticipatie gemiddeld hoog inkomen groot deel nieuwe woningvoorraad grote groene en blauwe kwaliteit aantrekkelijk investeringsklimaat voor bedrijven centrale ligging van de stad aantrekkelijk centrum

Kansen groeipotentie herstructurering wijken versterking onderwijs ontwikkeling binnenstad hoogwaardige woonmilieus recreatie

onbereikbaar wordt, in de stad de doorstroming dreigt stil komen te liggen en het centrum onverantwoord belast wordt, zal het niet-noodzakelijk verkeer worden teruggedrongen en de (fiets)verbindingen tussen de wijken onderling en met het centrum verbeterd worden. Het toenemend verkeer in en rond de stad legt een extra druk op ook de externe veiligheid, geluidsoverlast en luchtkwaliteit in de wijken en buurten. Ter ondersteuning van het in kaart brengen van de milieuproblematiek worden de milieukwaliteiten en de kansen die zich voordoen ter verbetering, betrokken bij planvorming voor de verschillende buurten die in komende periode aangepakt worden. Onderdeel daarvan vormt het oplossen van de bodemverontreiniging die zich in de buurten kan voordoen. De kansen die zich voordoen op het moment dat een buurt 'op de schop gaat' zal Amersfoort oppakken door de bodemgesteldheid in beeld te brengen en eventuele verontreiniging met voorrang aan te pakken. Kijkend naar onze stad als geheel, kunnen we daarbinnen resumerend de volgende sterke en zwakke elementen herkennen:

Zwakke punten -

toenemende vergrijzing toename criminaliteit toenemend gevoel van onveiligheid kwaliteit van deel van de woningvoorraad matig kwetsbare wijken, lage sociale cohesie lage binding met de stad {cultureel, uitgaansvoorzieningen etc.) - matige bereikbaarheid van centrum en wijken onderling

Bedreigingen - leefkwaliteit in gebieden binnen na-oorlogse wijken rond centrum - bereikbaarheid van de stad - wegtrek hogere inkomens uit wijken - concurrentie omliggende regio's - mismatch woningvraag en -aanbod


2.2 De wijken in de stad Amersfoort is ruimtelijk een duidelijk gelede stad, met een herkenbaar noordelijk deel, een zuidelijk deel en daartussen een wat onbestemd, hybride deel van de stad. Een gelede stad vraagt om een gelede aanpak. De geschetste accenten vormen de input voor die aanpak, gericht op vooral het hybride deel van onze stad. De kenmerken en aanpakmogelijkheden van de hybride stad en haar onderdelen zijn met name beschreven in de gemeentelijke nota's. Lang Levende Stad (VH-plan, 2001) en Ruimtelijk kader voor Amersfoort: een ruimtelijk-functionele visie op de ongedeelde stad (2003). Dit hybride deel is een brede zone van wijken en buurten met zeer verschillende woon- en verblijfskwaliteiten. Deze hybride stad omvat ruwweg de wijken Koppel, Kruiskamp, Randenbroek, Schuilenburg, Liendert, Soesterkwartier en Schothorst-Zuid. Wat deze wijken gemeenschappelijk hebben is een optelsom van zowel problemen als kansen. De bebouwing dateert hoofdzakelijk van na de oorlog. De kwaliteit van de woningen en de woonomgeving varieert van redelijk tot zeer matig. De dreiging van allengs minder leefbare buurten en wijken leidt tot een toenemende urgentie van fysiek ingrijpen door middel van o.a. herstructurering. Door de stedenbouwkundig betrekkelijk kleinschalige opzet van de hybride stad, gaat het niet om megaprojecten zoals je soms in andere steden tegenkomt (bijvoorbeeld Den Haag Zuidwest, Walburgen in Arnhem). De kleinschaligheid is een kans om gefaseerd maatwerk af te leveren binnen geselecteerde aanpakgebieden en de herkenbaarheid van de buurt te vergroten. De wenselijkheid van een - parallelle - sociale en economische aanpak blijft tegelijkertijd uitdrukkelijk bestaan. In dit licht bezien zal de stedelijke vernieuwingstrategie in Amersfoort naar de toe komst toe steeds meer worden gekenmerkt door een gecombineerde intensieve sociaal-fysieke wijkaanpak met behoud van de culturele waarden die de afzonderlijke wijken kenmerken. 2.3 Ambities van de stad De grote toevoeging aan de voorraad betekent kansen voor nieuwe ontwikkelingen. De keerzijde van de groei is een toename van negatieve ontwikkelingen die daarmee samenhangen en de grotere steden kenmerken. Er is een toename van kwetsbare groepen, een verandering in sociale verbanden, geringere binding met de eigen buurt en een toenemende

spanning tussen verschillende bevolkingsgroepen. Van groot belang is de afstemming van nieuwe uitleg en bestaand stedelijk gebied. De ontwikkeling van nieuwe wijken mag niet leiden tot uitholling van de sociale en economische structuur in met name de vroeg naoorlogse wijken. Daarom wordt er in Vathorst een sociaal woningbouwprogramma nagestreefd en in de oudere wijken juist herbouw ten behoeve van de hogere inkomens. Hierdoor wordt getracht het draagvlak voor voorzieningen in beide gebieden op voldoende niveau te brengen. De leefbaarheid van de stad en de individuele wijken is mede afhankelijk van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving. In delen van Amersfoort is deze kwaliteit onder druk komen te staan, in het bijzonder in de vroeg naoorlogse wijken. In sommige gevallen gaat het om een verouderde en eenzijdig opgebouwde woningvoorraad, eenzijdige bevolkingssamenstelling, ontkenning van de culturele kwaliteiten, soms een gebrek aan omgevingskwaliteit en een minder goed functionerend voorzieningenapparaat door een verschralend draagvlak. Juist in deze wijken ligt er een substantiële en complexe stedelijke vernieuwingsopgave. Een samenhangende stad wordt gekenmerkt door een goede relatie tussen wonen, werken, recreëren en verplaatsen. Functiemenging wordt dan ook nagestreefd in alle woonwijken. Specifiek in de vroeg na-oorlogse wijken is de aandacht voor functiemenging bij de opzet van deze wijken beperkt geweest. Als element van leefkwaliteit van een wijk zal meer dan voorheen woon-, werken recreatieve milieus in deze wijken worden gekoppeld, voor zover milieu- en leefbaarheidsaspecten dit toelaten. Amersfoort stuurt op een duurzame stedelijke ontwikkeling. De toekomstige groei van de stad biedt kansen om deze ontwikkeling waar te maken. De opgave ligt in het creëren van een aanbod dat ook in de toekomst tegemoet kan komen aan de behoefte van de bewoners. Dit betekent flexibiliteit in de veranderbaarheid van woningen. Tegelijkertijd moet de kwaliteit van de bestaande stad en woningvoorraad in overeenstemming gebracht worden met de eisen en wensen die nu en in de toekomst gesteld worden door de bewoners. 2.3.1 Een kader voor stedelijke ontwikkeling Met onze stedelijke vernieuwingsaanpak hebben wij


de primaire ambitie om het verval in de wijken een halt toe te roepen en negatieve trends om te buigen. In elk geval zijn reeds geselecteerd de zogenaamde impulswijken (uit de 50-wijken aanpak van VROM). Die wijken zijn: • Koppel/Kruiskamp • Randenbroek/Schuilenburg Met deze ambitie wil Amersfoort aan het eind van de tweede ISV-periode (2010) een eind op streek zijn. Meer dan voorheen zal daarbij de uitvoering gericht worden op een gebiedsgerichte aanpak. Door dan ook binnen deze wijken een selectie te maken van buurten waarin problemen geconcentreerd zijn maar zich juist uitdrukkelijk lenen tot het benutten van de kansen die zich in die wijken voordoen, willen wij het realiteitsgehalte van het slagen van onze ambitie verhogen. De aanpak van deze buurten staat al in de startblokken. Door een combinatie van woningdifferentiatie, aanpak voorzieningenniveau, benutten openbare ruimte, verhogen kwaliteit van het groen en intensivering van het gebruik van de ruimte in deze buurten, zullen deze buurten een vliegwieleffect hebben op de leefkwaliteit van de gehele wijk. Natuurlijk, de aanpak van deze buurten vormt voor onze prioriteitswijken een veelbelovend begin; het vliegwieleffect zal in de periode daarna uitgenut moeten worden door de aanpak van andere buurten die zich door stedelijke problemen kenmerken. De stedelijke vernieuwingsopgave is in 2010 dan ook nog lang niet voltooid. In onze aanpak van de stedelijke vernieuwing en specifiek de wijken en buurten vormen de volgende begrippen het randvoorwaardelijk kader: Samenhang in functionaliteit/ ruimte Leefbaarheid van wijken en buurten Verscheidenheid en keuzevrijheid Duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving 2.3.2 De accenten De inzet op het gebied van leefbaarheid willen wij onverkort voortzetten. Het gaat ons er de komende periode om meer te focussen op een hoogwaardige

ontwikkeling gericht op kwaliteit, op het in standhouden van basiskwaliteit, op de leefbaarheid en op het sociale vangnet. Het bouwen aan het vertrouwen van de burgers blijft daarbij fundament van handelen. Langs twee lijnen, te weten: een ontwikkeling op stedelijk niveau om de binding aan de stad te versterken en verbetering van de woonkwaliteit in de alledaagse leefomgeving om het vertrouwen van de burgers in hun eigen omgeving te doen toenemen. Onderstaande onderwerpen hebben prioriteit. Het gaat daarbij om accenten die naar ons idee enerzijds de ontwikkeling van stad een slag verder kunnen helpen en anderzijds het in stand houden/brengen van de sociale en fysieke leefbaarheid in de buurten. a. Hoogwaardige woonmilieus Amersfoort biedt uitzonderlijke locaties die hoogwaardige woonkwaliteit kunnen garanderen. De plannen die nu in ontwikkeling zijn vragen om krachtige uitvoering. Daarbij vormt functiedynamiek, flexibele woonvormen, levensloopbestendige woningen en woningen die voor bijzondere doelgroepen te gebruiken zijn uitgangspunt. De kwaliteit van de woonomgeving zal voor de kwaliteit van het wonen van groot belang zijn. b. Herstructureringsopgave Gelijktijdig met de nieuwbouw vindt er herstructurering plaats in kwetsbare wijken. Naast een fysieke aanpassing van de woningvoorraad met een accent op zorgvuldig ruimtegebruik, worden de kansen benut om gelijktijdig de kwaliteit van de leefomgeving op te waarderen (onder meer voorzieningen, culturele waarden, groen/blauw, bodem, openbare ruimte). Het tempo waarin de herstructurering varieert en is afhankelijk van de verhuisbaarheid naar andere projecten, specifiek Vathorst. Ook al hapert de economie, wij willen onverkort vasthouden aan kwaliteit, boven kwantiteit. c. Inzet sociale kwaliteit en veiligheid Onze inzet ten aanzien maatschappelijke opvang, jeugdbeleid, sociaal-culturele activiteiten in de wijken, integratieprojecten zullen wij voortzetten. Amersfoort kiest voor een gelijktijdige fysieke en sociale aanpak in de wijken en buurten. In het kader van de regionale samenwerking onderzoeken we momenteel in samenwerking met de sociale pijler hoe onder andere woonservicegebieden kunnen worden gestimuleerd.


Op het gebied van veiligheid zien we in Amersfoort een toename van het onveiligheidsgevoel. In de inmiddels bereikte resultaten denken wij nog verbeteringen te kunnen bereiken. Hierover maken wij in de veiligheidsketen verdere afspraken. Met name projecten met betrekking tot het Politiekeurmerk Veilig Wonen krijgen een vervolg. 2.4 De "50-wij ken aanpak": impulswijken VROM In het kader van de "50-wijken aanpak" heeft VROM, op voordracht van Amersfoort, de wijken Kruiskamp/ Koppel en Randenbroek/Schuilenburg aangewezen als impulswijken. Terwijl in de deelgebieden Kruiskamp en Koppel de eerste zichtbare vorderingen zijn gemaakt met de stedelijke vernieuwing (voorbeelden zijn de Spoorwegzone en de Willem Barendsstraat), is dit in Randenbroek en Schuilenburg nog veel minder het geval. Gezien vanuit de totale vernieuwingsopgave zal de vernieuwing van Randenbroek/Schuilenburg opgepakt worden. Tegelijkertijd zal worden ingezet op intensivering van het in gang gezette vernieuwingstraject voor de delen Kruiskamp en Koppel. 2.5 Ervaringen met ISV l De ISV 2-periode kan niet beginnen zonder terug te blikken op de ISV 1 -periode. In 2003 heeft tussen het ministerie van VROM en de gemeente Amersfoort een exercitie plaatsgevonden om van de 26 doelstellingen voor de ISV-1 periode de meest prioritaire doelstellingen aan te wijzen. Naar aanleiding van deze bespreking zijn, op basis van monitoring van de doelstellingen en de scores van de ISV-projecten, elf doelstellingen als prioritair voor ISV-1 gekenmerkt. Deze zijn met het ministerie van VROM afgestemd. Uit een evaluatie van de wijze waarop in de periode van ISV-1 de werkwijze ervaren is, kwam naar voren dat de samenwerking tussen de verschillende disciplines binnen de gemeente verder bestendigd is. Meer misschien nog dan in het verleden is gekeken over de sectorale grenzen en heeft afstemming van ambities en voornemens een meer natuurlijke plaats gekregen in het handelen. De gevoelde noodzaak tot integraliteit in de aanpak van de stedelijke vernieuwing vindt zijn weerslag in het MOP voor de komende periode ISV-2. Lerend uit de periode ISV-1 zijn de volgende aanbevelingen gedaan voor de komende periode: - De constatering dat een oplossingen voor de stedelijke problematiek geworteld zijn in meer-

dere schaalniveaus - stad, stadsdeel, wijk, buurt, straat/complex - en in de onderlinge afstemming daarvan. - Integraal en probleemgericht aanpakken van de problemen in de stad kan uitsluitend door het overstijgen van sectorale grenzen. Sturing op het niveau van de stad, wijk, buurt over beleidsterreinen heen is een noodzaak. - Het realiteitsgehalte van het programma en van de projecten is te verhogen door een scherpere prioriteitstelling, zowel gebiedsgericht als thematisch. - De invoering van het kwaliteitszorgsysteem ISV in 2003 heeft geleid tot een betere procesmatige, inhoudelijke en administratieve sturing. De effecten van dit kwaliteitszorgsysteem moeten worden vastgehouden.

Hoofdstuk 3 Prestatievelden ISV - II (rijk) In dit hoofdstuk wordt invulling gegeven aan de vier prestatievelden die genoemd worden in het stelsel Grotestedenbeleid met betrekking tot de BDU fysiek. Daarbij is uitgegaan van de eigen, stedelijke situatie en het toekomstbeeld van de gemeente Amersfoort (zie hoofdstuk 1 en 2). Dit hoofdstuk is - in lijn met het Rijksbeleidskader - met name sectoraal ingestoken wat betreft onze keuze voor de stedelijke doelstellingen waarop Amersfoort zich richt in het kader van de stedelijke vernieuwing. In hoofdstuk 4 vindt de integrale afweging tussen de beleidsthema's plaats, wordt - in het kader van de door ons gewenste gebiedsgerichte aanpak - gekozen voor de gebieden waar Amersfoort de komende periode de stedelijke vernieuwing tot uitvoering wil brengen en gekozen voor de investerings-richtingen in die gebieden. Ter onderbouwing van de gekozen doelstellingen is een sterkte/zwakte analyse uitgevoerd voor de verschillende beleidsthema's, waarin tevens de kansen en bedreigingen in de toekomst naar voren komen. In onderstaande paragrafen is deze analyse in het kort terug te vinden. In bijlage III is de uitgebreidere analyse terug te vinden. 3.1 Wonen 3.1.1 Balans tussen vraag en aanbod


Als werkwijze voor de sterkte zwakte analyse van de balans tussen vraag en aanbod is aan de hand van diverse indicatoren (bijlage I) per wijk of per samenstel van wijken gemeten wat per thema de stand van zaken was anno 2002 alsmede de ontwikkeling in de periode van 1995 tot 2002.

lyse ook een aantal positieve indicaties. Zo is er, in afwijking van het Amersfoortse beeld als geheel, een voorzichtige stijging van het gemiddeld inkomen en een toenemende arbeidsparticipatie over de afgelopen periode. Door ook de eenzijdigheid in de wijkopbouw zijn de keuzemogelijkheden voor de bewoners om in deze oudere wijken de wooncarrière in de eigen omgeving voort te zetten zeer beperkt. Dit noodzaakt de bewoners die een kwaliteitssprong willen en kunnen maken soelaas buiten de wijk te zoeken. Er is dan ook een 'weglek' van de hogere inkomensgroepen. De opgave voor deze wijken ligt in het aanbieden van een gedifferentieerd woonmilieu, zowel qua woningaanbod als omgevingskwaliteit, gericht op het vergroten van de keuzemogelijkheden. Bijzondere aandacht wil Amersfoort daarbij geven aan de groeiende groep ouderen in deze vroeg-naoorlogse wijken. De bestaande voorraad oorspronkelijke ouderenwoningen hebben de tand destijds niet doorstaan en voldoen daarmee niet meer aan de huidige en toekomstige eisen.

Uit het geheel van indicatoren voor zowel de ontwikkelingen als de stand van zaken anno 2002 blijkt dat de uitbreidingswijken, Amersfoort Zuid en AmersfoortNoord op alle vier de thema's positief tot zeer positief scoren. Passend binnen de economische ontwikkelingen bij het realiseren van de uitbreidingswijken is het aandeel koopwoningen in deze wijken merkbaar groter dan voor het Amersfoorts gemiddelde. Ook met het oog op de samenstelling van de totale voorraad in Amersfoort van begin jaren negentig is de omvang van het aantal betaalbare huurwoningen in de 'oudere' uitbreidingswijken beperkt gebleven. Als contramal voor de gebiedsgerichte aanpak van een aantal vroeg-naoorlogse wijken tezamen met het streven naar verscheidenheid op wijkniveau, wordt in Vathort een deel van de nieuw te bouwen voorraad gerealiseerd voor de lagere inkomens. Goedkope woningen die in de vroeg-naoorlogse wijken worden gesloopt, verkocht of opgewaardeerd worden in Vathorst ten dele gecompenseerd. Ten dele omdat de mate van compensatie samenhangt met de behoefte aan woningen in de kernvoorraad, waarvan er in Amersfoort feitelijk voldoende zijn.

De opbouw van de bestaande voorraad en de ruimtelijke omgeving biedt mogelijkheden tot het creëren van een gemêleerd aanbod. Via aanpassing, verkoop van delen van de sociale voorraad, opwaardering en nieuwbouw kan het gedifferentieerde woonmilieu worden bereikt.

Hoofdzakelijk de compacte naoorlogse wijken ten noorden en ten oosten van het centrum blijken uit de analyse zwak tot zeer zwak naar voren te komen. In de wijken Koppel, Kruiskamp, Liendert en Soesterkwartier zijn de problemen duidelijk geconcentreerd. De woningvoorraad in deze wijken is sterk eenzijdig en bestaat voor het merendeel uit goedkope en betaalbare huurwoningen die in een gestapelde vorm zijn gebouwd. Mede door dit woningaanbod ligt het gemiddeld inkomen in deze wijken duidelijk onder dat van Amersfoort als geheel, is de arbeidsparticipatie relatief laag en is het opleidingsniveau beperkt. Het oordeel van de bewoners in deze wijken over hun buurten is negatief te noemen. Men beoordeelt de kwaliteit van de woning en de woonomgeving laag, de sociale kwaliteit is beperkt en de bewoners vinden bovendien dat de buurt er in de afgelopen periode op achteruit is gegaan. Met name overlast en het gevoel van onveiligheid zijn veel genoemde aspecten door de bewoners. In de ontwikkeling van deze wijken blijken uit de ana-

De wijken Randenbroek, Schuilenburg en SchothorstZuid geven een gevarieerd woningaanbod met bijbehorende bevolkingssamenstelling te zien. Uit de analyse blijkt dat deze wijken anno 2002 geen andere positie innemen dan zou mogen worden verwacht bij vergelijkbare wijken van deze samenstelling en leeftijd. Echter, de ontwikkeling over de laatste jaren in beschouwing nemend, blijkt uit de analyse voor met name Schuilenburg en Randenbroek een op onderdelen negatieve ontwikkeling. Deze negatieve ontwikkeling uit zich ook in het oordeel van de bewoners over hun buurt. Gevolg is een toename van het aantal actief woningzoekenden binnen deze wijken, versterkt door het feit dat in de wijk Schuilenburg het aanbod van huurwoningen dat van koopwoningen vele malen overtreft. Daarenboven vormt het groeiend aandeel ouderen in deze wijken een bijzondere aandachtsgroep. Ondanks dat de problemen in deze wijken nog niet

8


overwegend zijn, is er de dreiging van een mogelijk negatieve spiraal. In dat kader wordt in Schuilenburg gezocht naar een herpositionering en verkoop van een deel van de sociale voorraad gericht op differentiatie en ouderenhuisvesting. Resumerend vormen de sterke en zwakke punten van onze prioriteitswijken: Sterk: • De wijken hebben zich, in vergelijking met de ontwikkeling van Amersfoort, als geheel 'verjongd'; het aandeel ouderen is afgenomen. • Ondanks dat in deze wijken veel huishoudens met lage inkomens wonen neemt het aandeel lage inkomens, in tegenstelling tot Amersfoort als geheel, af en is er een toenemende arbeidsparticipatie. Zwak: • De woningvoorraad is sterk eenzijdig opgebouwd, een groot deel bestaat uit goedkope/betaalbare huurwoningen. Het aandeel koopwoningen in deze wijken is het laagst van heel Amersfoort. • Het aantal woningzoekenden en, in relatie daarmee, het aantal mutaties liggen hoog en behoren tot de hoogste van Amersfoort. Door de eenzijdige opbouw is er weinig keuzemogelijkheid. De woningzoekenden kunnen daardoor hun wooncarrière in de eigen wijk niet voortzetten (beperkt aanbod koop, geen duurdere huur, geen ouderenwoningen). Er dreigt een 'weglek' van mensen die zich een andere woningkwaliteit kunnen permitteren. • Het aandeel lage inkomens, niet actieven en laag opgeleiden is in deze wijken de hoogste van Amersfoort. • Het oordeel van de bewoners over zowel de kwaliteit van de woning als de buurt (openbare ruimte) is het laagste van geheel Amersfoort. Bovendien zien de bewoners een verdere verloedering van de buurt, een afname van het winkelaanbod en een toenemende overlast en onveiligheid. Doelstellingen • Realiseren van een gedifferentieerd woonmilieu qua woningaanbod en omgevingskwaliteit; • Ontwikkelen van ouderenwoningen die voldoen aan de huidige en toekomstige eisen; • Het vergroten van de keuzemogelijkheden door differentiatie in het woningaanbod en verhoging van de kwaliteit via upgrading/sloop-nieuwbouw en verkoop • Verbeteren van de leefkwaliteit van de buurt, met

name ter vergroting van (het gevoel van) veiligheid en het tegengaan van overlast. • Voorkomen van verschraling van het voorzieningenniveau. 3.1.2 Huisvesting doelgroepen Natuurlijk, de bijzondere aandacht en zorg die Amersfoort de laatste jaren geeft aan onder meer dak- en thuislozen, asielzoekers, verslaafden, woonwagenbewoners, probleemgezinnen en jonge moeders blijft bestaan en versterkt zich op onderdelen. Kernopgave voor de gemeente Amersfoort is en blijft het voorzien in voldoende, kwalitatief goede woningen voor huishoudens die tot de doelgroep van beleid worden gerekend. Met het oog enerzijds op de demografische ontwikkelingen en anderzijds de beschikbaarheid van woningen voorde diverse groepen huishoudens binnen de gemeentegrenzen, richt Amersfoort zich de komende ISV-periode met name op de ouderen, zorgbehoevenden en jongeren. Ouderen en zorgbehoevenden Ondanks dat in de afgelopen periode vanaf 1995 het aandeel ouderen in het totaal van de bevolking in relatieve zin niet is gegroeid, heeft in absolute zin het aantal ouderen een forse groei doorgemaakt. Amersfoort is wat deze groep betreft een inhaalslag aan het maken die in de toekomst in versterkte mate wordt doorgezet met - naast de extramuralisering - het 'op leeftijd komen'van de eerste uitbreidingswijken. Door deze groeiende toename van het aantal ouderen is er een toenemende behoefte aan passende woonruimte al dan niet te combineren met zorg. Jongeren In Amersfoort is de vraag naar geschikte woonruimte voor jongeren traditioneel groot. Met het 'op leeftijd komen' van de uitbreidingswijken zijn de kinderen van de destijds jonge gezinnen toe aan een zelfstandige woonvoorziening. Dit zal de behoefte aan geschikte huisvesting nog doen toenemen. De positie van de jongeren op de woningmarkt is en blijft een belangrijk thema in het woonbeleid van Amersfoort. De in 1998 ingezette beleidslijn tot het versterken van deze positie blijft dan ook de komende jaren onverkort gehandhaafd. Met het in 2004 wijzigen van het woonruimteverdelingssysteem - schrappen van onder meer het leeftijdscriterium - is een belangrijke stap gezet in het vergroten van de kans voor jongeren op het verkrijgen van woonruimte. Met de corporaties zijn voorts


afspraken gemaakt in welke mate de vrijkomende woningen worden toegewezen aan jongeren.

3. transformatie (functiewijziging) 4. herstructurering De openbare ruimte in Amersfoort heeft in het algemeen een acceptabel niveau van inrichting en onderhoud. Daarnaast zijn er gebieden of deelaspecten van de openbare ruimte die om vervanging of vernieuwing vragen.In het bestaand stedelijk gebied vraagt de intensivering van het gebruik, met name door het verkeer, om een hierop aangepaste (her)inrichting. De toenemende behoefte aan parkeerruimte blijkt niet altijd binnen bestaande profielen adequaat oplosbaar. Ook de veranderende bevolkingssamenstelling, meervoudig (soms ook ongewenst) gebruik van de openbare ruimte en de beleving van gebruikers vragen om een op onderdelen aangepaste inrichting.

Resumerend zijn de sterke en zwakke punten: Sterk - Nochtans beperkt aandeel ouderen; - Groot aandeel jongeren. Zwak - Ontbreken voldoende passende woonruimte voor ouderen. Doelstelling • Realiseren van een passend aantal woningen voor senioren; • Realiseren van woon-zorg-servicezones; * Vergroten van het aantal geschikte woonruimten voor jongeren; • Studenten: kamergewijze verhuur.

Bij de (her)inrichting is de nota Kwaliteit Openbare Ruimte het kader waarbinnen, op basis van de bestaande ruimtelijke verscheidenheid en de specifieke kenmerken van bestaande kwaliteiten, de verschillen en de samenhang in inrichting (en het beheer) van de openbare ruimte is vastgelegd. Deze verschillen zijn deels te verklaren uit de van oorsprong verschillende landschapstypen uit de tijd waarin zich de bebouwing heeft ontwikkeld en waardoor de ruimtelijke opbouw als identiteit herkenbaar blijft en vertalen zich in daarbij passende middelen en materialen.

3.2 Omgevingskwaliteit In de (binnen)stedelijke vernteuwingsopgave voor de komende periode speelt de openbare ruimte een belangrijke rol. Deze heeft in toenemende mate als publieke ontmoetingsplek een gebruiks- en belevingsfunctie en is daarmee een belangrijke drager van de leefomgevingskwaliteit en vitaliteit van de stad. De ambitie is de openbare ruimte op een aantal plekken te versterken met respect voor de eigenheid van de plek en anderzijds de samenhang beleefbaar te maken. Dit kan door (her)inrichting met herkenbare structuren en geëigend materiaalgebruik met soms toevoeging van bijzondere elementen. Behalve aan groen en straatmeubilair wordt daarbij ook gedacht aan beeldende kunstobjecten. Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt verwezen naar vroegere situaties zodat de geschiedenis van de stad zich als onderdeel van de cultuur laat aflezen.

Binnen de verscheidenheid zijn ook gebieden, die in een of meer opzichten ruimtelijke tekortkomingen kennen. Bijvoorbeeld onvoldoende ruimte voor parkeren of speelgelegenheid voor de jeugd. Een bedreiging is bovendien gelegen in de ouderdom van sommige delen van het stedelijk gebied. In veel vooren vroeg-na-oorlogse wijken is groot onderhoud van riolering, wegen, plantsoenen, waterlopen, etc, actueel. Achterstalligheid is een voortdurende dreiging. Zeker in dichtbebouwde gebieden kan dit aanleiding zijn voor gevaarlijke of conflictueuze situaties. Voor een goed begrip: het is niet de bedoeling om ISV-middelen in te zetten in onderhoudsen beheerprojecten. Planmatige (grootschalige) onderhoudsen vervangingsprojecten kunnen echter wel mede aanleiding geven voor een in de uitvoering daarop afgestemde kwaliteitsimpuls van de omgeving.

3.2.1. Openbare ruimte Allereerst richten we ons op het "grijze" deel van de openbare ruimte; bij het groen en het water staan we in volgende paragrafen stil. Functies en gebruiksvormen bepalen in belangrijke mate de wijze waarop de openbare ruimte is ingericht, en hoe hij wordt beheerd. In de aanpak van de openbare ruimte bestaat de keuze uit de volgende vier ingrepen:

In deze tijd steeds worden meer eisen aan de openbare ruimte gesteld waar het gaat om sociale veiligheid: het zich veilig kunnen voelen in de openbare ruimte vraagt om specifieke maatregelen, waarbij "zien en gezien worden" voorop staan.

1. consolidering 2. opwaardering

10


• Behoud en versterken van natuur, cultuurhistorische en recreatieve elementen. De gemeente beoogt de natuur meer de stad in te brengen. Het herkenbaar houden van landgoederen en linten, de Grebbelinie, de stadsgrachten, de restanten van de oude Eemloop, Park Randenbroek en het Belgenmonument zijn voor de cultuurhistorie van belang; • Het water als belangrijk structuurvormend element in en buiten de stad. Het gaat hier om de beken die aan de oostzijde de stad in komen en via het Valleikanaal en de stadsgrachten uitmonden in de Eem.

Sterk • de aard en afmeting van de openbare ruimte en het noodzakelijke herstel op onderdelen (zoals de riolering) bieden kansen om de inrichting aan te passen aan de veranderende gebruikerseisen. Zwak • gedateerde delen van de openbare ruimte zijn onvoldoende afgestemd op veranderend gebruik: hier is sprake van technische en functionele veroudering Doelstellingen • Verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte met verbijzondering van plekken, als drager van kwaliteitsimpulsen op verschillende schaalniveaus. • De waardering voor de openbare ruimte in de prioriteitswijken in positieve zin ombuigen. • Inspelen op een toenemende vraag naar diversiteit van woonmilieus waarbij {herinrichting gebaseerd op de karakteristiek van de plek ook een duidelijke culturele dimensie kan hebben. • De positieve ervaringen met het Politiekeurmerk Veilig Wonen gebruiken bij locaties waar de openbare ruimte wordt opgewaardeerd c.q. geherstructureerd.

Binnen deze stedelijke doelstellingen wil Amersfoort in het kader van het ISV de volgende doelstellingen realiseren: Doelstellingen • Opheffen van de bestaande barrières tussen het stedelijk groen als onderdeel van de prioriteitswijken en het landschap rondom de stad. • Aanvullen ontbrekende schakels in de groenstructuur tussen en in de prioriteitswijken. • Herinrichting van een aantal parken of groengebieden die van belang zijn voor de herstructureringswijken zoals Park Randenbroek.

Onderliggende beleidsdocumenten • nota Kwaliteit Openbare Ruimte (concept) met Amersfoortse Kwaliteitscatalogus; • standaard programma van eisen voor de inrichting van de openbare ruimte (SPVE); • beschrijving deelgebieden en wijken in Groenbeheervisie; • diverse nota's over deelgebieden zoals bijv. de nota Buitenruimte Binnenstad, het CSG etc.

3.2.3 Cultuurimpuls Een beroep op fysieke culturele kwaliteiten verrijkt de stedelijke vernieuwing. Imago, identiteit en uitstraling van een wijk of buurt worden in belangrijke mate bepaald door de beleving van de lokale historie en aanwezige visuele kwaliteiten. Daarnaast maakt een breed scala aan culturele voorzieningen een wijk aantrekkelijker voor verschillende doelgroepen. De onderstaande sterkte-zwakte analyse concentreert zich in het voorliggende kader op relaties territoriaal en thematisch - met de stedelijke vernieuwingsaanpak.

3.2.2. Groen in de stad De groen-blauwe structuur stimuleert de ontwikkeling van een aantrekkelijke stad om in te wonen, verblijven en werken. Amersfoort kiest ervoor om de groen-blauwe structuur niet alleen te behouden maar deze juist verder te ontwikkelen. In de visie Groen-Blauwe Structuur (2004) zijn mede aan de hand van een sterkte/zwakte analyse • de kwaliteit die Amersfoort nastreeft met het openbare groen en de daaruit afgeleide doelstellingen vastgelegd. Centrale doelstellingen vormen: • Behoud van de kwaliteit van en de variatie aan landschappen binnen en buiten de stad. Dit biedt volop mogelijkheden voor natuurontwikkeling en recreatie;

Sterk • De aanwezigheid van een aaneengesloten ring van stadsuitbreidingen uit de jaren 50 met - op complexniveau althans - een grote mate van samenhang tussen de bebouwing en de openbare ruimte. • De aanwezigheid van karakteristieke openbare ruimten: weliswaar dikwijls versnipperd in structuur en begrenzingen, maar mede daardoor ook een kansrijke drager van kwaliteitsimpulsen voor de herstructurering (de openbare ruimte als het "tapijt" van de buurt).

11


• Kansrijke situaties voor de realisering van podia en atelier-broedplaatsen, die impulsen kunnen genereren m.b.t. imago, identiteit en uitstraling.

mate bijdragen tot het verbeteren van de imago- en identiteitsproblemen. Bovendien kan in het kader van functiemenging de verscheidenheid en leefbaarheid worden vergroot. Te denken valt aan de uitvoering van een plintenplan in een wijk als Liendert.

Zwak • Fysieke kwaliteit in de ring van vroeg-naoorlogse wijken; onduidelijke functionaliteit, een matige identiteit, imagoproblemen en een gebrekkige uitstraling. • Verbrokkelde openbare ruimte met gebrek aan/ zonder samenhang. • Achterblijvend cultureel voorzieningenaanbod, mede gelet op de groei van de stad. Specifieke aandachtsgroep: jongeren.

Bij herstructurering is volledige afbraak (sociaal en economisch) geen optie. Er zal altijd sprake zijn van een mix van behoud, verbouw, vervanging en nieuwbouw. Een belangrijke vraag is hoe die mix er uit ziet. De rijksoverheid heeft hiervoor een methode ontwikkeld van cultuurhistorische gebiedsanalyse (CHA). De CHA geeft zicht op de stedenbouwkundige, architectonische en sociaal-historische kenmerken die de identiteit van het gebied bepalen. Daardoor ontstaat niet alleen een waardering van mogelijk te behouden onderdelen, maar ook een toetsingskader met ruimte en inspiratie voor vernieuwing. De cultuurimpuls in het kader van ISV 2 zal worden gewaarborgd in verschillende gemeentelijke planfiguren en beleidsinstrumenten. Te noemen zijn:

Doelstellingen Kwaliteitsimpulsen genereren met betrekking tot image, identiteit en uitstraling door: a. Behoud en zo mogelijk versterking van monumentale waarden van de vroeg-naoorlogse bebouwing. b. Benutten van de openbare ruimte als kwaliteitsdrager van stedelijke vernieuwing. c. Totstandbrengen van fysieke cultuurvoorzieningen, in het bijzonder podia en atelier-broedplaatsen.

• • • •

Ad a en b.

Er bestaat een duidelijke -win-win- relatie tussen de monumentale waarden van de bebouwing in vroeg-naoorlogse wijken en de openbare ruimte als kwaliteitsdrager van vernieuwing. Een gecombineerde, gebiedsgerichte aanpak dient ontwikkeld en uitgevoerd te worden, waarbij te denken valt aan: • integrale vernieuwingsaanpak Jeruzalem/Jericho (beschermd stadsgezicht in De Koppel), waarin zowel een slagvaardige herstructureringsaanpak als cultuurhistorische waarden uitdrukkelijk input en output vormen van het stedelijk vernieuwingsproces; • stimulering van bijzondere structurerende binnenstedelijke groen-elementen, zoals het Zocherplantsoen; • opdrachtverlening voor kunst in de openbare ruimte, speciaal gericht op plekken die daardoor aanmerkelijk aan image, identiteit en uitstraling winnen.

(uitwerkingen van) de Welstandsnota de Nota Kwaliteit Openbare Ruimte Uitwerkingsplannen van de Inventarisatienota BVA diverse juridisch-planologische planfiguren

3.2.4 Milieukwaliteit In het kader van het streven om kleinschalige bedrijvigheid op ook wijkniveau te bevorderen, wil Amersfoort in fysieke zin kansen creëren om dergelijke bedrijven te versterken danwei te ontwikkelen. Anderzijds stuurt Amersfoort erop aan dat bedrijvigheid die door bijvoorbeeld geluids- en verkeersoverlast of veiligheid feitelijk niet meer in een buurt passen, te verplaatsen buiten de woonbuurten. Een knelpunt bij het vormgeven van gebiedsgericht beleid kan zijn dat een strengere (Europese) normering beperkend kan werken als het de gebiedsgericht werken in de weg staat. Om te bepalen in hoeverre bestaande en nieuwe bedrijvigheid een plaats kan vinden in de gebouwde omgeving worden per wijk en buurt milieukwaliteitskaarten en milieukansenkaarten samengesteld. Prioriteit wordt daarbij gegeven aan de wijken waar momenteel bedrijven gevestigd zijn en buurten die voor herstructurering in aanmerking komen. Een integrale aanpak vanaf het begin biedt een kans om de Stad & Milieu-aanpak toe te passen. De drie stappen van Stad & Milieu zijn: 1. in een zo vroeg mogelijk stadium van de planvorming de milieuaspecten betrekken

Ad c.

Een inhaalslag op het gebied van fysieke culturele voorzieningen is niet alleen stedelijk gezien wenselijk, het geldt des te meer voor de vroeg-naoorlogse wijken. Podia, al dan niet voor de buurt zelf, en atelier-broedplaatsen kunnen in aanzienlijke 12


2. de bandbreedte die de landelijke normen bieden volledig benutten 3. als na een zorgvuldige afweging, waarbij ook nietmilieuaspecten worden meegenomen, blijkt dat toch niet aan de normen kan worden voldaan, bestaat onder bepaalde voorwaarden de mogelijkheid daarvan af te wijken.

meente Amersfoort in beeld gebracht. Dit conform de NMP3 doelstelling die wordt aangeduid met 'Landsdekkend beeld bodemkwaliteit'. Voor 1 november 2004 wordt de definitieve nulmeting van de werkvoorraad aan het ministerie van VROM aangeleverd. De werkvoorraad voor de gemeente Amersfoort bestaat volgens de huidige opgave in totaal uit ca. 1330 locaties met de volgende onderverdeling:

Landelijke afspraken, zoals het BANS (Bestuursakkoord Nieuwe stijl) en MILO (Handreiking Milieukwaliteit in de leefomgeving) geven ook kansen om verdergaande ambities op te pakken.

1. bekende verontreinigde locaties die (mogelijk) gesaneerd moeten worden. Dit zijn de zogenaamde Globis-locaties met vervolgtaak. Het gaat hier om ca. 230 locaties; 2. potentieel ernstig verontreinigde locaties waarvan wordt verwacht dat sanering urgent is. Het betreft ca. 400 locaties; 3. potentieel ernstig verontreinigde locaties. Het betreft ca. 700 locaties.

Sterk: - schone bedrijvigheid Zwak: - externe veiligheid (verkeer, geluidsoverlast, direct gevaar voor de omgeving)

Sterkte/zwakte- analyse Door het maximaal integreren van bodemsanering in ruimtelijke ontwikkelingsplannen kan bodemsanering zo kosteneffectief mogelijk worden uitgevoerd. Keerzijde van de integratie-medaille is dat op het moment dat de ontwikkelingsplannen vertraging oplopen of geheel worden afgeblazen de bodemsanering eveneens wordt vertraagd of in zijn geheel niet uitgevoerd. Medefinanciering vanuit de markt is noodzakelijk om de doelstellingen voor de bodemsaneringsoperatie te kunnen realiseren. Er wordt vanuit gegaan dat circa 3-4 door de markt wordt gefinancierd. De bereidwilligheid kan gering blijken. De mogelijkheden om derden te verplichten een eerste onderzoek (Historisch en/of Oriënterend) te laten uitvoeren zijn zeer beperkt, zo niet afwezig.

Doelstelling Gemeente Amersfoort wil gebiedsgericht milieubeleid verder vormgeven via een milieukansenkaart en een milieukwaliteitskaart. 3.2.5 Bodem (zie bijlage III) Werkvoorraad tot 2030 Op 1 maart 2004 is de nulmeting Landsdekkend beeld in concept bij VROM ingediend. De beoordelingscommissie heeft aan de gemeente laten weten dat de nulmeting nog niet voldeed aan de eisen. VROM heeft de gemeente in de gelegenheid gesteld voor 1 november 2004 een aangepaste versie in te leveren. Momenteel (half oktober 2004) wordt nog hard gewerkt aan de aangepaste, verbeterde versie. Deze is informeel aan het kernteam voorgelegd maar nog niet formeel ingediend en dus ook nog niet beoordeeld door de beoordelingscommissie. De aantallen in de aangepaste versie liggen beduidend lager dan de versie van 1 maart 2004. In het concept meerjarenprogramma van 1 juli 2004 zijn de aantallen van de 1 e versie van de nulmeting aangehouden. In het onderhavige definitieve MOP wordt uitgegaan van de aangepaste aantallen. De sterke afname van het aantal locaties wordt overigens voor een groot deel veroorzaakt door koppelingen die zijn aangebracht tussen HBB-locaties en reeds onderzochte locaties. De definitieve aantallen in de nulmeting die 1 november 2004 wordt ingediend kunnen overigens nog iets afwijken. In de afgelopen periode is de werkvoorraad voor de bodemsaneringsoperatie tot 2030 binnen de ge-

VINAC bodemgelden Amersfoort ontvangt zogenaamde Woningbouwafspraakgelden. Dit budget (ook wel bekend als Vinac-gelden) is een opvolger van de VINEX gelden uit de vorige planperiode. Dit budget zal worden ingezet voor bodemsanering op binnenstedelijke nieuwbouwlocaties waarbij sprake is van uitbreiding van de woningvoorraad. Op nieuwbouwlocaties in de reeds genoemde prioriteitswijken van Amersfoort zal op een aantal plaatsen bodemsanering nodig zijn doordat een functiewijziging plaatsvindt van een niet-wonen functie naar een wonen-functie. Doelstellingen Van belang voor Amersfoort in de aanpak van de 13


bodemsanering binnen ISV is dat: • De uiteindelijke saneringsprogramma's uiteraard steeds zullen worden beoordeeld in relatie tot de totale ISV-doelstelling. • Er geen stagnatie plaatsvindt van de stedelijke vernieuwing door bodemsanering. • In het kader van het realiseren van woningen in Amersfoort worden locaties die, voorafgaande aan de bouw onderzocht c.q. gesaneerd dienen te worden, specifiek gefinancierd uit VINAC-bodemgelden. • Er naar maximale integratie gezocht wordt van bodemsanering in de geplande ruimtelijke ontwikkelingen, ofwel daar waar de wijk of buurt 'op de schop gaat' wordt tegelijkertijd de bodem gesaneerd; • Daar waar integratie van bodemsanering in ruimtelijke ontwikkelingen niet mogelijk is worden milieuhygiënisch zeer urgente gevallen in de voorliggende meerjarenperiode aangepakt (gesaneerd of beheerd) • Er een efficiënt beheer is van informatie over bodemkwaliteit en deze informatie beschikbaar is voor burgers en bedrijven. • Er een actief beheer van grondstromen plaats vindt, gebaseerd op het bodeminformatie-systeem met bodemkwaliteitskaarten.

• afschermende maatregelen zoals geluidswal of scherm; • maatregelen zoals gevelisolatie.

3.2.6 Geluid Amersfoort wordt over het algemeen steeds drukker en voller: er komt steeds meer verkeer op het wegennet en ook komen er nog woningen bij. Drukker en voller betekent meer geluid en geluidsoverlast. Beperking van de overlast is de opgave voor de toekomst.

Luchtkwaliteit speelt een rol langs de rijksweg A28 en nabij de uitvalswegen. Met name de Hogeweg en Ringweg Kruiskamp Koppel zijn aandachtgebieden. Momenteel wordt er gewerkt aan een gemeentelijk luchtkwaliteitsbeleid. Lucht is volgend, en dient als randvoorwaarde meegenomen te worden bij (herstru cturering)projecten. Middels onderzoek is gebleken dat thans de locaties vallen binnen het regime van rijkswegen. Mogelijke toekomstige locaties zullen worden betrokken bij ISV-3.

Er wordt geen hogere ambitie t.a.v. geluid nagestreefd, omdat de urgente gevallen van geluidsanering niet binnen de prioriteitswijken van het ISV liggen. Doelstellingen • Woningen saneren op verschillende plaatsen in stad (Utrechtseweg, Hogeweg in totaal ca. 100 woningen). • Per gebied een wenselijke geluidsniveau vast te stellen. • Ontwerpgerichte uitgangspunten vanuit geluid meenemen en meewegen in planuitwerkingen. 3.2.7 Lucht Rijk en provincie Utrecht hebben als doel: de luchtkwaliteit voldoet in 2010 aan de grenswaarden zoals opgenomen in het Besluit Luchtkwaliteit. In dit besluit zijn een aantal verplichtingen voor gemeenten opgenomen. Bij alle ruimtelijke ontwikkelingen moeten de wettelijke normen voor luchtkwaliteit in acht worden genomen. Nieuwe saneringssituaties moeten worden voorkomen. Ook de luchtkwaliteit in Amersfoort moet in 2010 voldoen aan de wettelijke grenswaarden.

In eerste instantie richt gemeente Amersfoort zich op de wettelijk te saneren woningen {dus de A-lijst en raillijstwoningen). Het streven is om zo in 2010 zo veel mogelijk woningen van rail en A-lijst te hebben gesaneerd. Verder richten we ons op het voorkomen van een toename van de geluidhinderbeleving en waar mogelijk een reductie ervan door een gebiedsgerichte en integrale aanpak. Ingeval van herstructurering richten we ons daarbij op:

Doelstelling • Het monitoren en rapporteren van de luchtkwaliteit op grond van Besluit Luchtkwaliteit. 3.2.8 Energie Voor wat betreft de duurzame component en specifiek het duurzaam bouwen, is het belangrijk om aan te sluiten bij kansen, zodra die zich voordoen. Vanzelfsprekend voldoen woningen die in de bebouwde omgevingen toegevoegd worden aan de voorraad aan de eisen die gesteld worden aan duurzaam bouwen en duurzaam materiaalgebruik.

• afstand houden tussen belastende en gevoelige functies; • de geluidsoverlast tot een zo klein mogelijk gebied beperken via maatregelen bij verkeer of bedrijven (bronaanpak); 14


Voor energie liggen de kansen met name in de prioriteitswijken van de stad. Hier zal worden ingezet op het laten uitvoeren van Energie Prestatie Adviezen en het concreet laten nemen van maatregelen door burgers. Een andere kans ligt op het vlak van de akoestische saneringen: op het moment dat er een geluidssanering van een gevel plaatsvindt; dan kan energetische isolatie eenvoudig meeliften.

•

• Doelstellingen • Toevoegingen aan de voorraad conform de eisen van duurzaam bouwen. • Bij herontwikkeling van stedelijk gebied energiemaatregelen treffen. • Energieprestatie op Locatie (EPL) voor nieuwbouw en bestaande bouw toepassen.

• •

BergBezinkBassin's (BBB's) en afkoppelen regenwater), bevorderen waterkwaliteit uit gescheiden stelsels, beperken diffuse verontreinigingsbronnen, bevorderen van doorstroming; Verbeteren overlastsituaties en afwenteling door water 'vasthouden-bergen-afvoeren' door o.a. afkoppelen regenwater, aanleg natuurlijke oevers, stuwtjese.d.; Oplossen van grondwateroverlastproblemen door aanleg van drainage en beter beheer (meetnet verbeteren, waterloket, invulling regiefunctie) Stimuleren van beroepsvaart door o.a. revitaliseren van de industriehaven; Verbeteren zichtbaarheid en esthetische kwaliteit en mogelijkheden voor natuur en recreatie.

Evenals lucht en bodem is water volgend in de zin dat wanneer een buurt of gebied wordt aangepakt een oordeel wordt gegeven over de mate waarin de kwaliteit van de watersystemen in de betreffende buurten in strijd is met de opgenomen doelstellingen.

3.2.9 Externe veiligheid Het externe veiligheidsbeleid is momenteel sterk in ontwikkeling. Om invulling te kunnen geven aan nieuwe taken, die voortvloeien uit het Besluit externe veiligheid inrichtingen, de Circulaire risicobenadering vervoer gevaarlijke stoffen en het Registratiebesluit, nemen we deel aan het provinciaal uitvoeringsprogramma externe veiligheid. In 2005 zullen de volgende vier projecten worden afgerond: transport gevaarlijke stoffen/ routering, risico-inventarisatie, ruimtelijke ordening en externe veiligheid, verantwoording groepsrisico. Een van de doelen is om uitvoering te geven aan de ruimtelijke doorwerking van het EV-beleid. Er is hiervoor een separate programmafinanciering.

3.3 Zorgvuldig ruimtegebruik Een stad is altijd in beweging. Wanneer we een langere periode overzien, vertrekken functies van de ene naar de andere plek, functies krimpen in of breiden juist uit. Deze veranderingen, vaak het gevolg van demografische, sociale en economische en beleidsprocessen, tekenen de stad. In het stedelijk weefsel zijn de veranderingen en is de dynamiek dikwijls nog af te lezen. Het bestaand stedelijk gebied breidt uit en het bestaande verandert. Soms ten goede, soms niet. Het zorgvuldig omgaan met ruimte is een centraal uitgangspunt in het gemeentelijk beleid. Dit betekent dat intensivering en combinaties van functies worden gestimuleerd op plaatsen waar dit bijdraagt aan behoud of verbetering van ruimtelijke kwaliteit. Omdat de ruimte schaars is en velen aanspraak maken op de ruimte in de stad is daar functiemenging dikwijls noodzakelijk en wenselijk. Het proces van verdichting is complex: locaties moeten vrijkomen, gronden moeten aan de milieueisen voor wonen of andere verblijfsfuncties voldoen, de eigendomssituatie is dikwijls complex, et cetera. Dit betekent bijvoorbeeld dat inbreidingslocaties soms lastig en tegen hoge kosten te verwerven zijn, dat er nog bodemsanering moet plaatsvinden voordat nieuwbouw mogelijk is en dat er vaak niet op korte termijn gebouwd kan worden. In het centrale stadsgebied, vooral rond het station, heeft op grote schaal inbreiding plaats gevonden, maar ook het

3.2.10 Water en watersystemen Amersfoort heeft vele mooie stadsgrachten. Er is reeds een goede start gemaakt met baggeren van waterbodems en aanleg natuurlijke oevers. Op een aantal punten levert het oppervlaktewater belangrijk aandeel in de beleving {zichtbaarheid en beeldkwaliteit). Echter, de waterkwaliteit is onvoldoende, er is grondwateroverlast, de industriehaven is strek verouderd (kademuren en veel verontreinigd slib), snelle afvoer van regenwater, soms water op straat, onvoldoende benutting van mogelijkheden voor ontwikkeling natuur en recreatieve mogelijkheden, veel locaties waar water onvoldoende beeldkwalteit heeft (uitstraling/zichtbaarheid). Doelstellingen • Verbeteren waterkwaliteit door beperking riooloverstorten (vergroten van het stelsel, bouw van

15


Eemkwartier en de Spoorwegzone zijn locaties van formaat waar op ruimte-intensieve wijze functies en combinaties van functies een plek konden krijgen.

kader van de bereikbaarheid nu en in de toekomst voordoen en op basis daarvan een profiel opgesteld ('Bereikbaarheidsprofiel Eemland'). Een derde element in dit kader vormt het Strategisch Mobiliteitsplan Utrecht, opgesteld door de provincie in 2003. De resultaten van deze onderzoeken vormen de basis voor de doelstellingen van de gemeente:

3.3.1 Intensivering woningbouw Een kwalitatief goede woon- en leefomgeving vraagt om het zorgvuldig omgaan met de schaarse ruimte. Amersfoort streeft naar een per saldo toename van het aantal woningen binnen het bestaand stedelijk gebied zonder de oppervlakte groen aan te tasten. Met name daar waar het de locaties rondom stedelijke vervoersknooppunten aangaat, waar de mogelijkheden voor verdichting en functiemenging worden benut.

Doelstellingen - Verbeteren fysieke verbindingen tussen de stadsdelen onderling en de bereikbaarheid van de binnenstad; - Verbeteren parkeermogelijkheden. 3.4 Fysieke voorwaarden voor een aantrekkelijke sociale en veilige omgeving Het belang van een gecombineerde sociaal-fysieke aanpak in de Amersfoortse stedelijke vernieuwing is evident. Sociaal is echter anders dan fysiek: sociaal is meer korte termijn gericht, verloopt soms turbulenter, is flexibeler en kent een andere planningsmethodiek dan fysiek. Fysiek is meer lange termijn gericht, is vaak minder hectisch, is ook minder veranderlijk en kent een sterk gestructureerde planningsmethodiek. Juist in de coördinatie tussen deze twee benaderingen, gericht op complementariteit en maximale effectiviteit, ligt de kracht van sociaal-fysiek.

Sterk: • Ruimtelijke mogelijkheden voor de toename van de woningvoorraad in het bestaand stedelijk gebied. Zwak: • Duidelijkheid over mogelijkheden voor bepaalde locaties ontbreekt waardoor aanpak vertraagd wordt. • Locaties in het bestaand stedelijk gebied zijn over het algemeen minder snel te ontwikkelen door gecompliceerde randvoorwaarden en inpassingsproblematiek.

Sociaal-fysiek kan betrekking hebben op verschillende deelterreinen: zorg, veiligheid, gezondheid, jongeren etc. In Amersfoort zijn met name de volgende drie thema's aan de orde: - wonen, zorg en service - wijkwinkelcentra - sociale veiligheid

Doelstellingen • Benutten van de mogelijkheden voor verdichting en functiemenging op locaties rondom stedelijke vervoersknooppunten; • Aantal herontwikkelingen in de prioriteitswijken, waarbij woningen per saldo zullen worden toegevoegd; • Uitbreiding aantal woningen in bestaande stad.

3.4.1 Wonen, zorg en service De leeftijd waarop mensen in de klassieke betekenis 'verouderen' verschuift. Binnen deze groeiende groep ouderen is de vitale senior nog volop in opkomst. Even herkenbaar is het beeld van een voortdurende stijging van de levensduurverwachting en de daarmee samenhangende toename van fysieke beperkingen. De wens van ouderen en gehandicapten om, ondanks de fysieke beperkingen, zolang mogelijk zelfstandig in de eigen woning en de eigen omgeving te willen blijven wonen is heden ten dage vanzelfsprekend. Dit vraagt om geschikte woonruimte, om passende zorgverlening en om toegespitste dienstverlening. Uit het in 2003 uitgevoerde onderzoek door bureau Companen komt naar voren dat in 2011

3.3.2 Bereikbaarheid De bereikbaarheid van Amersfoort als stad en daarbinnen de afzonderlijke deelgebieden vormen reeds een langere periode belangrijke speerpunten. Om een oordeel te vormen over onder meer de ontwikkelingen en de te nemen maatregelen is in 1999 het Verkeers- en VervoersPlan (VVP 1999) vastgesteld. Momenteel vindt een actualisering plaats van dit VVP. Ter voorbereiding op de actualisatie is een analyse uitgevoerd van bestaande en te verwachten knelpunten in Amersfoort en om Amersfoort ('Actualisatie VVP van 1999 naar 2003'). Voorts is in het kader van de bereikbaarheid van Eemland als regio een analyse gemaakt van de problemen die zich in het

16


het initiatief vanuit de Provincie om in regionaal verband tot afstemming te komen (Wel-Thuis). Voor een regionale inzet is gekozen omdat veel organisaties inmiddels actief bezig zijn op dit thema en voorts het merendeel van de aanbieders van de woon-, zorgen welzijnsdiensten op regionaal niveau werkzaam zijn. Doel is te komen tot een regionale overeenkomst tussen alle betrokken partijen {onder meer gemeenten, corporaties, zorgkantoren) waarin vastgelegd is de regionale opgave alsmede de intentie tot realisatie van die opgave. Het streven is er op gericht dat begin 2005 de regionale overeenkomst wordt afgesloten, leidend tot een realisatie van de vastgelegde opgave in 2012.

het aantal ouderen en gehandicapten dat behoefte heeft aan een aangepaste woning met een vorm van zorg circa 8.000 personen zal bedragen. Het huidig aanbod aan 'zorgwoningen' is circa 2.500. Naast deze 'zorgwoningen1 - zo blijkt uit het onderzoek - is anno 2020 naar verwachting een aantal van 23.000 (= 35% van de voorraad) aanpasbare woningen noodzakelijk om te voorzien in de behoefte van de groeiende groep ouderenhuishoudens. Ondanks dat sedert 1997 het merendeel van de nieuwbouwwoningen aanpasbaar is gebouwd, blijft het aandeel aanpasbare woningen op het totaal van de voorraad vooralsnog achter bij de behoefte. Teneinde te bepalen in welke mate en met welke kwaliteit woningen aan de voorraad moeten worden toegevoegd, is Amersfoort doende voor de sociale voorraad een sterrensysteem in te voeren waarmee via toekenning van sterren aan woningen de mate van toegankelijkheid en geschiktheid wordt weergegeven.

3.4.2. Voorzieningencentra in de wijken Winkelcentra zijn van groot belang voor het voorzieningenniveau in de wijken. Een goed buurt- of wijkvoorzieningencentrum wordt immers door 60 tot 80% van de wijkbewoners voor de dagelijkse boodschappen bezochten daarmee is het waarschijnlijk de breedst gebruikte voorziening. Daarnaast zijn Voorzieningencentra blikvanger - in positieve, maar in verouderde situaties soms ook in negatieve zin binnen de wijk, kunnen ze als ontmoetingspunt functioneren en dragen ze bij aan de sociale samenhang.

In de wijk Liendert-Rustenburg is in 2002 gestart met het realiseren van een woonservicegebied als experiment om wonen, zorg en service in een wijk beter op elkaar af te stemmen. Om verder uitvoering te geven aan het experiment Liendert-Rustenburg is ingezet, wordt nu gekeken hoe we in de andere wijken van Amersfoort aan de slag kunnen gaan. Een eerste stap is gezet in de vorm van een haalbaarheidsonderzoek voor de wijk Soesterkwartier. In dit onderzoek wordt de kwantiteit alsook de kwaliteit {behoefte aan welke voorzieningen en service in welke mate) beoordeeld. Immers, niet elke woonzorg-servicezone kent dezelfde vraag en behoefte en is als zodanig eenduidig te definiëren.

Het voorzieningenniveau in de prioriteitswijken is gediend bij het maken van keuzes. Inzetten op het verbeteren van de kansrijke buurten Voorzieningencentra maakt het mogelijk om in Voorzieningencentra te voorzien die beter aansluiten bij de hedendaagse consumentenbehoeften en die de wijkbewoners sterker binden. Om die reden is reeds een start gemaakt met de planvorming voor het Neptunusplein en voor het Euterpeplein. Hierbij zal de functie van het voorzieningencentrum in relatie tot de omgeving eveneens verder worden meegenomen. In dit verband zal bijvoorbeeld bij de plannen voor het Euterpeplein een directe relatie met het Operaplein worden gelegd.

Doelstelling De gemeente Amersfoort kiest voor een vraaggestuurd woonruimte- en zorgaanbod: het leveren van wonen, zorg en service op maat. Om deze doelstelling te realiseren staat de gemeente voor een aantal uitdagingen: • Voldoende aanbod van passende woonruimte (via nieuwbouw en aanpassing), • Vergroting van het aanbod aan geclusterde woonvormen met woon-, zorgen welzijnsdiensten • Voldoende aanbod van zorgen welzijnsvoorzieningen in de nabijheid van de zorgvragers. • Vormgeven van woon-, zorg-, welzijnszones. • Afstemming tussen aanbieders van woonruimte, zorg en diensten.

Het huidig functioneren en de toekomstverwachtingen van de buurten Voorzieningencentra in de prioriteitswijken lopen uiteen en ze zullen deze rol in de toekomst niet allemaal als vanzelf blijven spelen. In feite hebben we hier te maken met een gedateerde winkelstructuur met te veel te kleine Voorzieningencentra. Aan de voorwaarden van een aansprekend aanbod en een betere differentiatie naar branche en omvang voldoen de Voorzieningencentra in de prioriteitswijken nog niet.

Om aan deze uitdagingen invulling te geven bestaat

17


Hoofdstuk 4 Integrale afweging tussen beleidsthema's

Doelstellingen Modernisering van de voorzieningencentra en kleinschalige winkelstrips in aansluiting op de binnenstedelijke vernieuwing. 3.4.3 Veiligheid in de openbare ruimte. Op een aantal plekken in de stad kunnen de inrichting en het beheer van de openbare ruimte bijdragen aan onveiligheidsgevoelens. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld onvoldoende openbare verlichting, onoverzichtelijke ruimtes en routes, smalle doorgangen, tunnels, parkeergarages, onbestemde ruimtes etc. Ook het gebrek aan sociale controle (informeel toezicht) en onduidelijkheid over het openbare karakter van een gebied (bijvoorbeeld achterpaden of binnenterreinen) kunnen bijdragen aan gevoelens van onveiligheid

De analyse van de sterke en zwakke punten en de daaruit afgeleide doelstellingen per, door het Rijk in haar beleidskader genoemd, thema schetst een gedifferentieerd beeld van de fysieke opgaven waar Amersfoort de komende ISV-periode voor staat. 4.1 Wonen, leefbaarheid en voorzieningen Als we het wonen de leefbaarheid en voorzieningenstructuur in ogenschouw nemen blijkt dat Amersfoort een aantal locaties biedt, die een hoogwaardige woonkwaliteit garanderen. Met name de prioriteitswijken hebben een achterstand opgelopen als het gaat om het aanbod van differentiatie in woonmilieus, de kwaliteit van de leefomgeving en het aanbod van de voorzieningen. In deze wijken richt de opgave zich vooral op het binden van de midden- en hogere inkomens en de kwaliteit van de leefomgeving.

In het kader van ISV-1 zijn door SCW enkele geslaagde projecten uitgevoerd met betrekking tot de realisering van een Politiekeurmerk Veilig Wonen (Kruiskamp en Liendert). Uit de stadspeiling 2003 blijkt dat ruim een kwart zich onveilig voelt in de eigen buurt. De verschillen per wijk zijn groot. Koploper is de Stadskern / Zonnehof, op de voet gevolgd door de vier prioriteitswijken. In vergelijking met 2000 is het onveiligheidsgevoel vooral toegenomen in de wijken Randenbroek / Schuilenburg, Leusder- /Vermeerkwartier en Soesterkwartier en onder jongeren (Staat van de stad). Bij de planontwikkeling voor het CSG is nadrukkelijk in zowel de inventarisatie als het programma van eisen de sociale veiligheid meegenomen. Daarnaast is de afgelopen jaren in delen van de wijken Kruiskamp/Koppel en Liendert (zuid), in samenhang met de activiteiten van de woningcorporaties, de openbare ruimte aangepakt. Door ophoging van de vereisten voldoen deze drie certificaten voor de woning, woonomgeving en de openbare ruimte niet meer aan de vereisten van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Medio 2004 vindt een evaluatie plaats en wordt bezien of wordt doorgegaan al dan niet met een eigen Amersfoorts keurmerk.

De balans tussen vraag en aanbod is in deze wijken, waar een belangrijk deel van de goedkopere woningvoorraad van Amersfoort is gelegen, scheef. Doelstelling is het realiseren van een hoogwaardig woningaanbod, passend bij de vraag. Om die differentiatie in de bestaande wijken te bereiken worden in deze wijken meer koopwoningen gerealiseerd, het aanbod voor senioren vergroot dit door sloop/ nieuwbouw, door verkoop en door - zover mogelijk - opwaardering van de voorraad. Daar de bestaande huurvoorraad in belangrijke mate uit gestapelde bouw bestaat, leggen de fysieke mogelijkheden van deze bouw een beperking op aan de mogelijkheden voor opwaardering. Gemeente en corporaties zien dan ook geen mogelijkheden om met ingrijpende verbetering de gewenste kwaliteit te bereiken. Met het oog op de te bereiken differentiatie in de bestaande voorraad, is - als contramal van de herstructurering - in het programma voor Vathorst voorzien in een belangrijk aandeel sociale woningbouw. Door het grote aandeel goedkope woningen (kernvoorraad) in de bestaande voorraad in relatie tot de vraag naar dit type woningen, zal Vathorst slechts ten dele compensatie behoeven te bieden voor het verdwijnen van de sociale voorraad in herstructureringswij ken.

Doelstellingen Uitvoeren van nader onderzoek naar veiligheidsbeleving en mogelijke maatregelen (fysiek en aanpak van overlast) in de wijken die nu relatief laag scoren (binnenstad, Zonnehof en prioriteitswijken).

18


Om de balans tussen vraag en aanbod te verbeteren wil Amersfoort in de periode ISV2: - woningen, woonomgeving en voorzieningen voor ouderen op maat en gevarieerd aanbieden; - woningen voor specifieke doelgroepen ontwikkelen; - transformatie bewerkstelligen tussen prioriteitswijken en de overige wijken om selectieve uitstroom te beperken en een contramal te bieden voor de herstructurering; - met de herstructureringsprojecten fysieke, sociale en economische aspecten combineren; - een gedifferentieerd woningaanbod realiseren - zeggenschap van bewoners bij vernieuwings- en ontwikkelingsplannen vergroten.

- uitvoeren energie prestatie adviezen bij herstructurering Het verbeteren van de leefomgeving heeft direct te maken met de kwaliteit van de diverse stedelijke en wijkvoorzieningen. Goede (zorg)voorzieningen bepalen de leefbaarheid en daarmee de sociale kwaliteit van de stad, de wijk en de buurt. Wij willen het voorzieningenniveau in de bestaande wijken een impuls geven, met name via een opwaardering van de bestaande winkelvoorraad. In de fysieke component richt Amersfoort zich op modernisering en concentratie van het winkelaanbod, passend bij de veranderingen in de wijken die Amersfoort voor ogen heeft. Met het oog op de vergrijzing richt Amersfoort zich de komende periode op de combinatie van wonen, zorg en service. Amersfoort wil de eerstelijnsvoorzieningen op het gebied van gezondheidszorg verbeteren, gericht op de te ontwikkelen woon-zorgzones.

Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte is een van de belangrijkste opgaven waar Amersfoort de komende periode voor staat. Amersfoort streeft naar een combinatie van ruimtelijke, culturele, groen-, milieu- en beheersaspecten primair in de prioriteitswijken. Specifieke aandacht heeft daarbij: - openbare ruimte: verbetering van de kwaliteit; - groen: verbetering van grootschalig groen; - cultuurimpuls: verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving door het integraal benutten en borgen van culturele kwaliteiten in de praktijk van de stedelijke vernieuwing; - bodemsanering: sanering van de bodemverontreiniging in het stedelijk gebied; - geluidssanering: verbetering van de geluidssituatie bij de A- en railwoningen; - luchtkwaliteit: verbeteren van de binnenstedelijke luchtkwaliteit.

4,2 Prioritering naar wijken en buurten Natuurlijk, niet alles in gelijke mate in alle buurten en projecten. Door een kiene toepassing en differentiatie, wil Amersfoort de successen bereiken die met de stedelijke vernieuwingsopgave voor ogen staat. Op basis van de analyses in de voorgaande hoofdstukken zullen keuzes gemaakt moeten worden, die uitmonden in een prioritering van beleidsthema's. Die prioritering van beleidsthema's heeft bovendien een gebiedsgewijze vertaling gekregen. Een integrale afweging binnen ISV-2 vindt derhalve plaats, evenals in ISV-1, zowel verticaal (versterking van beleidsthema's onderling) als horizontaal (versterking van beleidsthema's per gebiedseenheid).

De ambities van de gemeente op deze aandachtspunten voor de leefkwaliteit zijn: - opknappen Zocherplantsoen - variatie in ecologische structuur aanbrengen in Randenbroek en omgeving - bodemsanering zogenaamde Globislocaties - sanering potentieel ernstig verontreinigde locaties - geluidsanering woningen Utrechtseweg, Hogeweg en overig verspreide locaties - 100 woningen A- raillijst saneren, in combinatie met herstructureringsaanpak woningen van b-raillijst saneren - fysieke verbindingen realiseren zoals aanleg Kersenbaan, Randspoor, snelfietsroute en (H)OV-Vathorst. - auto- en fietsparkeren.

4.2.1. Criteria voor prioritering Ter prioritering van wijken en thema's, zijn de volgende criteria gehanteerd: 1. Verantwoording/score op inhoudelijke outputdoelstellingen en de 4 kernthema's (samenhang, verscheidenheid, leefbaarheid, duurzaamheid). De belangrijkste toets. 2. Aanjaagfunctie: op welke plekken in de stad is sprake van onvoldoende dynamiek om gewenste ontwikkelingen van de grond te krijgen? 3. Effect van het achterwege blijven van gewenste ontwikkelingen: blijft de situatie stabiel of is (ernstige) achteruitgang te verwachten? 4. Investeringsbereidheid van derden (bijvoorbeeld corporaties). 19


5. Mate waarin investeringen leiden tot het afmaken van reeds in gang gezette ontwikkelingen, aanhaken op lopende processen. 6. Mate waarin de investeringen raakvlakken vertonen met andere BDU's binnen het GSB. 7. Zijn er andere subsidiegevers/financieringsbronnen? 8. Fasering en risico-analyse: is het gebied in het komende tijdvak werkelijk aan bod en zijn er factoren in het spel die kunnen leiden tot (ernstige) vertraging of zelfs het geheel niet doorgaan van het programma-onderdeel of project?

voortkomend uit hoofdstuk 2 en 3 kan een aantal aandachtsgebieden geselecteerd worden voor het ISV ll-programma. In deze gebieden concentreert zich de stedelijke problematiek, liggen kansen voor vernieuwing en zijn ontwikkelingen reeds gaande, maar is het vooral noodzakelijk om op afzienbare termijn met gerichte financiële impulsen de stedelijke vernieuwing op gang te brengen of te stimuleren. Op basis van de hiervoor genoemde 8 criteria, en tevens gelet op de outputindicatoren in het volgende hoofdstuk, komen wij in het kader van ISV-2 tot de volgende 'score' per wijk per criteria en thema. Voor de onderbouwing is voorts gebruik gemaakt van een sterkte/zwakte analyse per wijk.

4.2.2 De stedelijke vernieuwingskaart: de aandachtsgebieden/ aanpakgebieden Redenerend vanuit de geformuleerde doelstellingen

De onderstaande tabel is geen lijst met prioriteitswijken, maar slechts een selectie van wijken die getoetst worden op de genoemde criteria, teneinde vast te stellen welke wijken de benaming "prioriteitswijk" moeten krijgen.

Wijk

Prestatieveld

Kernthema


Koppel

Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig r.gebruik Sociaal-fysiek

Samenhang Leefbaarheid Duurzaamheid

1,2,3,4,5

Kruiskamp


Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid Duurzaamheid

1,2,3,4,5,6

Schuilenburg


Samenhang Verscheidenheid Leefbaarheid

1,2,3,4,6

Randenbroek



1,2,3,4,6

Liendert


Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid

1,2,3,4,5,6

Soesterkwartier

Omgevingskwaliteit Sociaal-fysiek


1,6,8

20


Wijk

Prestatieveld

Kernthema


Rustenburg

Omgevingskwaliteit Sociaal-fysiek

Leefbaarheid Verscheidenheid

1,5,6

Binnenstad

Omgevingskwaliteit

Leefbaarheid Duurzaamheid

1,5,6

Schothorst-Zuid

Wonen Omgevingskwaliteit Zorgvuldig. gebruik Sociaal-fysiek

Samenhang Leefbaarheid Verscheidenheid

1,2,4,8

Uit de 'score' per wijk concluderen wij dat: 1. De beide impulswijken - Koppel/Kruiskamp en Randenbroek/Schuilenburg - alsmede Liendert tekenen zich af als de wijken waarin in de periode 2005-2009 geïnvesteerd zal dienen te worden. We kunnen deze wijken gevoeglijk betitelen als de prioriteitswijken tSV-2.

en daarmee als vliegwiel kan fungeren voor het realiseren van de doelstellingen van de binnenstedelijke vernieuwing. De beschikbare ISV-middelen worden op de aanpak van deze gebieden geconcentreerd. In vervolg op de selectie - op basis van de gestelde criteria en de zwakte/sterkte analyse - op wijkniveau, hebben wij een inventarisatie gemaakt van de buurten in Amersfoort waar de stedelijke vernieuwingsopgave zich concentreert. Naast de criteria voor selectie op wijkniveau, hebben wij aanvullende criteria toegepast om te kunnen inzoomen op buurtniveau. Daarmee is mede geprobeerd het realiteitsgehalte van het realiseren van de opgave te vergroten. Deze criteria zijn op hoofdlijnen:

2. Een "runner-up" is Schothorst-Zuid. Nog geen prioriteitswijk in ISV-2, maar wellicht wel in ISV-3. In de VH-nota Lang Levende Stad werd SchothorstZuid reeds als aandachtsgebied gekenmerkt. 3. Soesterkwartier is prioriteitswijk-af wat betreft fysiek, maar dat is ongetwijfeld van tijdelijke aard. Portaal investeert in de woningen tot 2015/2020, tegen die tijd zal, gelet op onder meer de technische staat van woningen en woonomgeving, de wenselijkheid of zelfs noodzaak tot grootschalig investeren in (delen van) de wijk zich naar verwachting aandienen.

- Het buurtgevoel van de burger, zoals dat is gepeild in de blijkt uit de "Staat van de stad, monitor voor leefbaarheid en veiligheid 2003 Amersfoort" die we kortweg Stadspeiling noemen. - De voorraadplannen van de corporaties die zij hebben in de prioriteitswijken. - Het voorzieningenniveau in de prioriteitswijken zoals winkelcentra en zorgcentra. - Een ruimtelijke analyse op het niveau van de stad.

Net zoals een beeld van de stad op stedelijk niveau niet alles zegt over de kansen en bedreigingen per Amersfoortse wijk, zegt de score op wijkniveau niet alles over de in de wijken te onderscheiden buurten. De ene buurt is de andere (gelukkig) niet. Op basis van een oordeel op wijkniveau aan de hand van de sterkte-/zwakte analyse hebben wij dan ook verder ingezoomd op gebiedsniveau. Niet alleen de noodzaak tot het stellen van prioriteiten over de beperkte periode van ISV2 en de beschikbaarheid van middelen (geld, mensen, organisatie etc.) maakt dat wenselijk. Ook blijkt dat een aanpak op gebiedsniveau een uitstraling bewerkstelligd naar het grotere geheel (de buurt en de wijk en uiteindelijk de stad)

De aanpak en resultaten van deze analyse op buurtniveau zijn vastgelegd in de nota "Inventarisatienota Binnenstedelijke Vernieuwing". In het volgende schema zijn de BVA-locaties gegroepeerd per prioriteitswijk (Koppel, Kruiskamp, Liendert, Randenbroek, Schuilenburg) alsmede per overige wijken (Soesterkwartier, Schothorst-Zuid, Vermeerkwartier).

21


Prioriteitswijken/ locaties

Buurtgevoel

Woning kwaliteit

Meervoudige

Eenzijdige voorraad

Ruimtelijke kwaliteit

Voorzieningen

Kruiskamp Vasco da Gamastrat e.o.

Afhankelijk van toekomstige vraag

problematiek Valleikanaalzone,

n.v.t.

Onvoldoende

n.v.t.

n.v.t.

samenhang Koppel Jeruzalem Jericho, Keerkring e.o., Kop van Isselt,

Matige bouwen

Goed, wel achterstallig

Afhankelijk van

problematiek

woontechnische

onderhoud openbare

toekomstige vraag

n.v.t.

kwaliteit / klein n.v.t.

ruimte Transformatie naar

n.v.t.

Meervoudige

centrumstedelijk gebied Randenbroek Schil Randenbroek 1 en II

Meervoudige

Eenzijdige voorraad

problematiek

Woonomgeving

Afhankelijk van

veroudert,

toekomstige vraag

Eenzijdigheid / grootschaligheid op complexniveau Schuilenburg Schuilenburg/ Hogeweg

Meervoudige

Eenzijdig/ laag

Eenzijdigheid/

Concentratie

problematiek

woontechnisch

grootschaligheid op

niveau

complexniveau

winkelvoorzieningen verbetering sporthal Schuilenburg

Liendert Horsten,

Meervoudige problematiek

Imago portiekflats

Eenzijdigheid/

matig

grootschaligheid op

Toevoegen zorg ouderen

complexniveau Valleikanaalzone,

n.v.t.

n.v.t.

Onvoldoende samenhang

n.v.t.

Overige wijken / locaties

Buurtgevoel

Woning kwaliteit

Ruimtelijke kwaliteit

voorzieningen

Meervoudige

Overlast vanwege

Redelijk

Positie Soesterweg als

problematiek

horeca

n.v.t.

n.v.t.

Soeste r kwartier Soesterwegweg

Amsterdamseweg,

Wagen werkplaats

n.v.t.

winkelstraat

n.v.t.

Verbetering

Verbeteren

stadsentree

sportvoorzieningen

Gebied toevoegen aan

Cultuur

de stad

/Emplacement, Schothorst-Zuid

Meervoudige

Lage energetische

Plaatsen,

problematiek

kwaliteit

Vermeerkwartier

Meervoudige

Matige woontechnische

Gasthuislaan e.o.,

problematiek

kwaliteit

Matige uitstraling


Matige uitstraling


22


- herstructurering van de openbare ruimte in aansluiting op de herstructurering van de woningvoorraad in de geselecteerde buurten; - versterken van de culturele waarden van de wijken; - bodemsanering in aansluiting op de herstructurering van de woningvoorraad en woonomgeving in de geselecteerde buurten; - geluidsanering van de woningen van de A- en raillijst.

De herstructurering en inzet van beschikbare middelen wordt daarmee geconcentreerd in bovengenoemde gebieden. Specifiek: - differentiatie in woningaanbod door toevoeging van koop en, ter compensatie van onttrekkingen aan de huursector, als contramal sociale woningbouw in Vathorst; - realiseren van (twee) woon-zorg-service zones - intensivering van de woningbouw in de geselecteerde gebieden; - verbeteren van de sociale omgeving en veiligheid in de geselecteerde woonbuurten; - verbeteren van het (grootschalig) groen in relatie tot de herstructurering van de geselecteerde buurten;

In hoofdstuk 5 is een nadere uitwerking gegeven van de inzet van middelen, gericht op de outputdoelstellingen zoals het rijk die onderscheiden heeft in het Rijksbeleidskader.

23


Hoofdstuk 5 Formuleren prestaties op outputdoelstellingen Wat willen we nu feitelijk presteren in de komende periode? Waar mag men Amersfoort op afrekenen? Aan de hand van het door het Rijk gepresenteerde schema in het rijksbeleidskader is per thema een invulling gegeven van de prestaties, door het rijk genoemd outputdoelstellingen en outputindicatoren.

gemeente liggen, kunnen echter de waarden sterk beïnvloeden. Met het weergeven van streefwaarden verplicht de gemeente zichzelf wel om onderbouwd aan te duiden indien de opgegeven waarden niet gerealiseerd worden. De streefcijfers voor de outputdoelstelling Wonen zijn merendeels gebaseerd op de gewestelijke woningbouwafspraken. Het streefcijfer van 335 nieuwbouwwoningen i.v.m. vervangingsbehoefte zal naar verwachting hoger uitvallen wanneer de ambities vanuit het BVA-programma gerealiseerd gaan worden. In totaal is van het rijk voor ISV-2 een bedrag beschikbaar van 7,841 min euro exclusief VINAC-bodemgelden. De verdeling van deze middelen in de laatste kolom vormt, hoewel weloverwogen, een eerste aanzet voor een mogelijke verdeling. Pas bij de uitwerking in uitvoeringsplannen is een definitieve verdeling vast te stellen.

Per prestatieveld wordt eerst het beleidsthema genoemd, vervolgens de outputdoelstelling en ten slotte de outputindicator, waarmee de doelstelling gemeten wordt. Per outputdoelstelling is de uitgangssituatie aan het begin van het tijdvak (januari 2005) beschreven. Het stedelijk resultaat wat Amersfoort wil bereiken in de komende ISV-periode is weergegeven in streefwaarden. Niet omdat Amersfoort verwacht dat deze waarden niet gerealiseerd zullen worden. Omstandigheden die buiten de directe invloedssfeer van de

Bedragen in € x )'000 Outputdoelstelling

Indicator

Stedelijke nulsituatie (nulmeling voorjaar 2004)


Het realiseren van

aantallen nieuwbouw

Toevoeging nieuwbouw in de

Nieuwbouw uitleg: totaal 4.400 woningen

een kwantitatief en

op uitleglocaties;

periode 2000 t/m 2003: 2.814

Waarvan goedkope huur (< 325,91 ): 50 (1%)

Rijksgeld

Wonen Balans vraag en aanbod

kwalitatief woningaanbod

op locaties binnen

waarvan 74 % koop en 26 %

Middel(dure) huur (325,91-585,24): 689 (16%)

dat aansluit op de

bestaand gebouwd

huur.

Goedkope koop (< 156.467,-): 581 (13%)

woningbehoefte.

gebied van 1 996

2000 t/m 2002 binnen: 702

Middel(dure) huur (> 156.467,-): 3080 (70%)

Vergroten van de

2000 t/m 2002 buiten: 1 .031 .

keuzemogelijkheden op

Vervangende nieuwbouw

Nieuwbouw inbreiding: totaal 2.100 woningen

stedelijk en op wijkniveau

2000 t/m 2003: 0

waarvan 335 woningen i.v.m. vervangingsbehoefte

door het realiseren van een differentiatie in het

Van nieuwbouw op uitleggebieden wordt

woningaanbod.

gemiddeld 30% in de sociale woningbouw (koop en huur) gerealiseerd. Waarvan goedkope huur (< 325,91): 130 (6%) Middel(dure) huur (325,91 -585,24): 1 02 (5%) Goedkope koop (< 156.467,-): 0 (0 %) Middel(dure) huur (> 156.467,-): 1868 (89%) Totale woningvoorraad 01/01//03: 54.108.

In de periode 2000 t/m 2003

Onttrekkingen aan de voorraad door sloop,

zijn 298 woningen aan de

samenvoeging of functieverandering: 360

voorraad onttrokken.

woningen.

24

200


Outputdoelstelling

Indicator



Afgelopen 5 jaar (1999 t/m

Omzetting van huurwoning in koopwoning:

2003) is er een gemiddelde

gemiddeld 200 woningen per jaar.

Rijksgeld

van 165 woningen per jaar die worden omgezet van huurnaar koopwoning. Aantal woningen dat ingrijpend wordt verbeterd: geen.

Toename aantal volledig toegankelijke woningen: - Alle nieuwbouw aanpasbaar - Alle nieuwbouwappartementen volledig toegankelijk - Aantal aanpassingen bestaande voorraad: gemiddeld 75 woningen per jaar Wonen Huisvesting doelgroepen

Aantal woningen in de 15.400 woningen

15.400

kernvoorraad

2.600 woningen goedkope voorraad.

kernvoorraad (< € 455,-)

Behoud kernvoorraad

2.600 woningen goedkope

sociale woningen

voorraad (<€ 325,91)

woningen kernvoorraad.

passend bij de omvang van de doelgroep.

In aansluiting op de

Aantal te realiseren

Bezig met inventarisatie.

Realiseren van gemiddeld 130 woningen per jaar

ontwikkeling van

passende woningen

Afhankelijk van definitie.

met zorg en service.

de groep senioren,

met zorg en service

realiseren van voldoende passende woonruimte gecombineerd met zorg en service

Versterken van de positie

Aantal te ontwikkelen


Uitwerken pilot en realiseren van minimaal 2

woon-zorg-service


woon-zorg-servicegebieden.

zones

Sch uilenburg)

Vergroten aantal

Realiseren van gemiddeld 40

van jongeren op de

woonruimten voor

nieuwbouweenheden voor jongeren per jaar

woningmarkt.

jongeren en studenten

Realiseren van gemiddeld 100 wooneenheden voor studenten per jaar.

Omgevingskwaliteit: Openbare ruimte De verbetering van de kwaliteit van de (semi-)

Oppervlak (in m2 of


openbare ruimte.

ha} openbare ruimte


waarbij sprake is van


een kwaliteitsimpuls.

volgende kolom het aantal ha aan te geven waarbij op

-

Kruiskamp 4,9 ha

-

Liendert 0,9 ha

-

Schuilenburg 7.5 ha

-

Randenbroek 1,1 ha

-

Koppel 2,7 ha

2.800

onderdelen sprake is van een kwaliteitsimpuls in de periode 2005-2009 ten laste van ISV-2

Omgevingskwaliteit: Groen in de stad

450

25


Outputdoelstelling

Indicator


De verbetering van

Het aantal


grootschalig groen in de

grootschalige


stad

groenprojecten met


bijbehorend oppervlak

in de volgende kolom een

(ha).

het aantal ha aan te geven


Rijksgeld

-

Zocherplantsoen: 10 ha

-

Randenbroek/Heiligerbergerbeek: 252 ha

-

Koppel (Jeruzalem/Jericho)

-

Jaren '30- '60 wijken

-

Vermeerkwartier (Ganskuyl e.o.)

-

Schothorst-zuid (De Plaatsen e.o.)

waarbij op onderdelen sprake is van een verbetering van het grootschalig groen in de periode 2005-2009 ten laste van ISV-2.

Omgevingskwaliteit: Cultuurimpuls

300

Verbetering van

Aantal wijken


4 wijken/gebieden waar fysieke culturele

de kwaliteit van de

waar fysieke


kwaliteiten aantoonbaar en integraal deel moeten

leefomgeving door het

culturele kwaliteiten


uitmaken van de gebiedsontwikkeling:

integraal benutten en

aantoonbaar en

te geven in welke wijken de

-

Koppel (Jericho/Jeruzalem)

borgen van culturele

integraal deel

fysieke culturele kwaliteiten

-

Zocherplantsoen

kwaliteiten in de praktijk

uitmaken van de

integraal deel uitmaken van

-

(overige) vroeg-naoorlogse wijken

van de stedelijke

gebiedsontwikkeling,

de gebiedsontwikkeling in de

-

1 project kunst in de openbare ruimte

vernieuwing (PV:

en de mate waarin

periode 2005-2009.

omgevingskwaliteit,

deze kwaliteiten zijn

cultuurimpuls).

geborgd in lokale planfiguren en beleid.

Omgevingskwaliteit: VINAC

Bodemsanering

2.700

Gelden voor bodemsanering op Sanering van de

Aan te pakken deel

Werkvoorraad 1/1/2005:

nieuwbouwlocaties waarbij sprake is van

bodemverontreiniging

van de werkvoorraad

1 . 230 bekende verontreinigde uitbreiding van de woningvoorraad

in het stedelijk gebied

gerelateerd aan het

locaties die (mogelijk)

(inclusief nazorg en

landsdekkende beeld

gesaneerd moeten worden.

ISV

2.400 (oude

asbest)

bodemsanering in


(waaronder aanpak werkvoorraad landsdekkend

afspraken)

aantallen (sanering

verontreinigde locaties

beeld)

PM

en onderzoek, m2 en

waarvan wordt verwacht dat

(op basis

m3 (oppervlakte en in

de sanering urgent is.

van verdeel-

de bodem aanwezige


sleutel)

ernstig verontreinigde

verontreinigde locaties.

Totaal* Waarvan SEB**

grond) en m3 (te


627

saneren verontreinigd)


147 163

grondwater en

Werkvoorraad in aantallen

Nader onderzoeken

bpe's (bodem-

onderzoeken , saneringen

Aantal locaties met

saneringsprestatie-

en b.p.e's op basis van

Monitoring/nazorg

13

eenheden). Vermelden aannamen*

Aantal saneringen

35

26

welk deel hiervan door

Aantal m2 verontreinigd 46.115

20.770

73.142

39.755

saneringen in eigen

Historisch onderzoeken 636

Oppervlak

beheer tot stand zal

Oriënterende

Aantal m3 verontreinigde

komen (zonder

onderzoeken 414

Grond

26

132 9


Outputdoelstelling

Indicator



overheidsbijdrage in

Nader onderzoeken 249


de financiering)

Rijksgeld

Grondwater

93.909

71.205

Aantal b.p.e

303.105

168.517

Aantal saneringen 190 Aantal tn2 verontreinigd " Saneren in eigen beheer

oppervlak 192.315 Aantal m3 verontreinigde grond 334.842 Aantal m3 verontreinigd grondwater 291.309 Aantal b.p.e 1.313.365 * de aannamen zijn: • voor het berekenen van het aantal onderzoeken en saneringen zijn de landelijke doorstroompercentages uit het Kostsnmodel aangehouden voor het berekenen van het totaal aantal b.p.e. is aangenomen dat een gemiddelde ISV-sanering 2000 m2 verontreinigd oppervlak, 3500 m3 verontreinigde grond en 1 500 m3 verontreinigd grondwater betreft. Voor een gemiddelde SEB sanering is 600 m2 verontreinigd oppervlak, 1100m3 verontreinigde grond en 1 200 m3 verontreinigd grondwater aangehouden. De verdeling tussen ISV en SEB saneringen is gesteld op 25% versus 75% Omgevingskwaliteit: Geluidssanering

550

A- en raillijst totaal: 334

In de ISV 2-periode worden ca. 100 woningen van

Verbetering van de

Aantal A- en

geluidssituatie bij de

railwoningen (absoluut woningen. A-lijst: 234 waarvan de A- en raillijst gesaneerd. Dit is 33% van het

zogenaamde A- en

en als percentage

1 9 gesaneerd. Raillijst:

railwoningen.

van het totaal in de

1 00 waarvan 0 gesaneerd.

l.i.g. Utrechtseweg ten zuiden van de Kersenbaan

gemeente) waar de

Er moeten in totaal nog

en Hogeweg. Verspreid enkele woningen over de

saneringssituatie aan

315 woningen gesaneerd

gehele stad.

het eind van het ISV2- worden, (stand per 1-1tijdvak is opgelost.

2003, bron Bureau Sanering Verkeerslawaai)

27

totaal aantal geluidsgehinderde woningen.


Outputdoelstelling

Indicator



Rijksgeld

Omgevingskwaliteit: Luchtkwaliteit

0 Verbeteren van de

Het aantal meters

Geen vastgesteld

Uiterlijk in 2010 de binnenstedelijke luchtkwaliteit

binnenstedelijke

wegvak dat naar

gemeentelijk

binnen de gestelde normen brengen, conform

redelijke verwachting

luchtkwaliteitsbel eid.

Besluit Luchtkwaliteit. Thans voorziene locaties

luchtkwaliteit.

onder de normen

komen ten laste van derden (m.n. RWS).

uit het Besluit luchtkwaliteit wordt gebracht.

Zorgvuldig ruimtegebruik 500

Per saldo intensivering

Saldo toe te voegen


van woningbouw binnen

woningen in bestaand


bestaand bebouwd

bebouwd gebied 2000. daarom voor gekozen aan

gebied.

1.740 woningen.

te geven hoeveel woningen worden toegevoegd in de periode 2005-2009.

Fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke sociale en veilige omgeving 600

Fysieke ruimte

Aantal voorzieningen


1 voorzieningencentrum in de wijk duurzame

scheppen voor sociale

centra die een


impuls geven tbv levensvatbaarheid.

voorzieningen

duurzame impuls


krijgen tbv

in de volgende kolom het

levensvatbaarheid.

eindresultaat weer te geven.

Aantal gerealiseerde


2 woonzorg-service-gebieden realiseren

woonzorg-service-


(zie ook Wonen).

gebieden.

Schuilen burg)

Aantal projecten

2 projecten Politiekeurmerk

2 projecten Politiekeurmerk Veilig Wonen

Politiekeurmerk Veilig

Veilig Wonen gerealiseerd in

realiseren.

Wonen.

Kruiskamp en Liendert

28


Hoofdstuk 6 Investeringsstrategie g. Voor een raming van de investering door derden t.b.v. Sociaal-fysiek is een multiplier van 1:10 gehanteerd. h. De investeringsbedragen voor bodem en geluid komen overeen met de ramingen door VROM voor Amersfoort. Wat betreft bodem is die raming lager dan de voorziene behoefte, wat betreft geluid is de raming wat ruimer dan de output in 2000-2004. i. Volgens de Wet Stedelijke Vernieuwing dienen ook de opbrengsten van ISV te worden aangegeven. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om opbrengsten uit gronduitgifte en verkoop van vastgoed. In het kader van het traject BVA wordt met de ontwikkelende partijen als uitgangspunt gehanteerd dat het saldo van de investeringen in het kader van BVA nihil is: er wordt niet aan verdiend. Opbrengsten, voor zover daar sprake van is, maken onderdeel uit van de kostendragers.

6.1. Financiële paragraaf In deze paragraaf worden de totale kosten en investeringen in beeld gebracht met betrekking tot de te realiseren resultaten over de periode 2005-2009. Totaal voor ISV 2 is: € 7.841 min exclusief VINACbodemgelden. In het onderstaande schema is een verdeelsleutel weergegeven voor de ISV-doelstellingen. De volgende uitgangspunten zijn hierbij gehanteerd: a. Prioritering naar (kern)thema's en prioriteitswijken is leidraad. b. Beoogde realisering van het BVA-programma is leidraad. c. M.b.t. wonen is geen sprake van subsidiëring van sociale huurwoningen, anders dan voor doelgroepen (jongeren, ouderen, zorgvragers, bijvoorbeeld in relatie tot woonzorg-/servicezones). Er is een geraamd investeringsbedrag van € 30 min onrendabel opgenomen door derden, te weten voor het leeuwendeel SCW en Portaal en in mindere mate particuliere ontwikkelaars en zorgpartijen. Het investeringsbedrag derden is geraamd op basis van de VROM-brochure "De kosten in beeld, de kosten verdeeld; een af spraken kade r voor kostenverdeling bij herstructureringsopgaven" (VROM, 2003). Het totale investeringsvolume zal naar verwachting tussen de € 300 en € 400 miljoen bedragen. d. Vanwege de prominente rol van de corporaties m.b.t. herstructurering van wooncomplexen, wordt van de gemeente tegelijkertijd een zware inbreng verwacht t.a.v. omgevingskwaliteit (woon- en leefomgeving, integrale aanpak). De financiële afspraken hierover dienen onlosmakelijk samen te gaan met die over het wonen. e. Budgetten voor cultuur, bodem en geluid worden zoveel mogelijk, maar met erkenning van de niet te vermijden effecten van het veel lagere ISVbudget (in vergelijking met ISV-1) gecontinueerd. Voor de bodemsanering wordt wederom een Knelpuntenpot in het leven geroepen, die - wanneer de ontwikkelingen dat toelaten - tevens gebruikt kan worden voor initiatieven buiten de prioriteitswijken. f. De kosten voor de realisering van de doelstelling Zorgvuldig ruimtegebruik worden geacht voor rekening te komen van de desbetreffende ontwikkelaars.

Het totale budget van ISV2 heeft een directe relatie met de VINAC-bodemgelden en ISV1. De VINAC-bodemgelden omvatten een bedrag van circa 2,75 min euro, ten behoeve van bodemssanering voor woningbouw. Voor dit bedrag zijn concrete voorstellen gedaan, in de lijn van de doelstelling van de regeling. Omdat de verantwoording van de VINAC-bodemgelden een integraal onderdeel uitmaakt van de ISV-systematiek, is ook andersoortige besteding van deze middelen mogelijk, mits passend binnen het ISV-kader. Vanuit het lopende ISV1-budget zal een bedrag worden doorgesluisd naar de ISV2-periode. Administratief en qua doelstellingen zullen ISV1-middelen echter strikt worden gescheiden van ISV2-middelen. Wat betreft doel-stellingen en bestedingen zal wel worden gezicht naar een optimale afstemming tussen ISV2 en het restant van ISV1. De ISV2-doelstellingen en bestedingsvoorstellen zijn gebaseerd op actuelere ontwikkelingen en inzichten dan de ISV1-doelstellingen. Naar verwachting zal overigens slechts een relatief gering bedrag aan ISV1-middelen worden doorgesluisd. De in het schema aangegeven verdeling van de inzet van middelen vormt een weloverwogen aanzet voor een mogelijke verdeling. In zijn uitwerking in uitvoeringsplannen per prioriteitsgebied is een definitieve verdeling pas mogelijk.

29


Bedragen in € x 1.000 DOELSTELLINGEN

Wonen:

Totale

Gemeente

Provincie

Rijk (ISV 2

Rijk

kosten (2)

(3)

(4)

financiering)(5)

overig (6) (7)

pm

200

pm

2.800

EU

Derden (8) 30.000

Betere balans vraag en aanbod op gebied van wonen. Omgevingskwaliteit: Openbare ruimte De verbetering van de kwaliteit van de (semi-) openbare ruimte. Omgevingskwaliteit, groen in de stad

pm

pm

450

De verbetering van grootschalig groen in de stad. 300

Omgevings-kwaliteit: Cultuurimpuls Verbetering van de kwaliteit van

pm

Pm

de leefomgeving door het integraal benutten en borgen van culturele kwaliteiten in de praktijk van de stedelijke vernieuwing. Omgevings-kwaliteit: Bodemsanering

2.400 +

Sanering van de bodem-verontreiniging

2.750

in het stedelijk gebied (inclusief nazorg

(Vinac)O

7.200

en asbest). Omgevingskwaliteit: Geluids-sanering 550

Verbetering van de geluids-situatie bij de zogenaamde A- en railwoningen. Omgevingskwaliteit: Luchtkwaliteit Verbeteren van de binnen-stedelijke

0

luchtkwaliteit. Zorgvuldig ruimtegebruik: 500

Per saldo intensivering van woningbouw

20.000

binnen bestaand bebouwd gebied. iK

Fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke sociale en veilige omgeving: Fysieke ruimte scheppen voor sociale

pm

600

voorzieningen.

30

15.000


Hoofdstuk 7 Intergemeentelijke afstemming

Wonen In het kader van de woningbouwafspraken vindt overleg plaats om te komen tot een kwalitatieve afstemming van de toevoegingen aan de voorraad. Daarbij worden afspraken gemaakt over onder meer de aantallen koop- en huurwoningen in de diverse prijsklassen. In het kader van afstemming van het aanbod van woningen, zorg en service voor ouderen is, op initiatief van de provincie, in 2004 een nieuw project gestart. Begin 2005 beogen de partijen de resultaten van de afstemming vast te leggen in een convenant. De bestaande afspraak dat vanuit omliggende gemeenten een financiële vergoeding plaatsvindt aan Amersfoort voor verhuizing van huishoudens uit de desbetreffende gemeenten naar Vathorst wordt thans geëffectueerd. Omgevingskwaliteit In het kader van het gezamenlijk streven naar een optimale omgevingskwaliteit zijn afspraken gemaakt met omliggende gemeenten. Het betreft hier met name: - inspanningen met betrekking tot Hart van de Heuvelrug; - de groen-blauwe structuur; - het reconstructieplan (Gelderse Vallei; UtrechtOost). Zorgvuldige ruimtegebruik Wordt meegenomen in de woningbouwafspraken.

Op enkele doelstellingen is volgens het GSB-kader intergemeentelijke afstemming vereist: • Wonen - wijzigingen in de woningvoorraad in de regio naar prijsklassen en verhouding huur/koop; - toename van het aantal woningen dat volledig toegankelijk is (ouderen en minder validen) door nieuwbouw en verbouw; • Omgevingskwaliteit - groen: grootschalige groenprojecten in de stad in relatie tot de groenplannen om de stad en in de regio; - cultuurimpuls: cultuurvoorzieningen; • Zorgvuldig ruimtegebruik: intensiveringsopgave. Regionaal overleg en regionale afspraken vinden (reeds) plaats binnen het Gewest Eemland. Met betrekking tot de bovengenoemde doelstellingen dient onderscheid te worden gemaakt tussen lopende afspraken en nieuwe afspraken, al dan niet binnen GSB- en ISV-verband. Het concept GSB-MOP, onderdeel BDU-Fysiek, is besproken in zowel het ambtelijke als bestuurlijke overleg van de gewestgemeenten. Daarnaast heeft trilateraal ambtelijk overleg plaatsgevonden tussen de gemeenten Soest, Baarn en Amersfoort; Soest en Baarn zijn naast Amersfoort ISV-programmagemeenten binnen Eemland. In zijn algemeenheid werd door de gewestgemeenten gezamenlijk geconstateerd dat er enerzijds reeds een aantal belangrijke afstemmingstrajecten tn gang zijn gezet en anderzijds thans geen acute aanleidingen zijn om daarop nog additionele afspraken te maken. Een belangrijk kader vormen de actuele gewestelijke woningbouwafspraken. Wel werd de wens van Amersfoort gehonoreerd dat het naar aanleiding van toekomstige ontwikkelingen mogelijk moet zijn om alsnog additionele afspraken te maken, bijvoorbeeld over de huisvesting van specifieke doelgroepen alsmede de ontwikkeling van daarmee samenhangende woonmilieus en cultuurvoorzieningen, alsook de daarmee eveneens samenhangende doelstelling van zorgvuldig ruimtegebruik.

Hoofdstuk 8 Werkwijze en doorkijk De werkwijze binnen ISV zal in veel opzichten niet anders zijn dan onder ISV-1: - ISV-subsidieverordening is richtlijn. - Twee uitvoeringsprogramma's: 2005-2007 en 2007-2009. - Kwaliteitszorgsysteem ISV is richtlijn (opgezet vanuit G26, vervolgens in 2003 uitgewerkt voor de Amersfoortse situatie). - Jaarlijkse bestuurlijke voortgangsrapportages. Wel zullen programma's, rapportages e.d. in samenhang met de andere BDU's binnen het GSB worden voorgelegd, waar dat opportuun is. Over de periode na 2009 is hier en daar al iets gezegd. Verwacht kan worden: - Verdere intensivering van het stedelijk vernieu-

Per doelstelling, waarvoor afstemming is vereist, zijn de volgende uitspraken te doen:

31


wingsproces, mede als gevolg van de toenemende noodzaak het hoofd te bieden aan de typische grote stadsproblematiek. - Toename van prioriteitswijken (Schothorst-Zuid en Soesterkwartier).

- aandeel koop - actief woningzoekenden Economische positie bewoners: - opleidingsniveau - inkomen - aandeel laag inkomen - aandeel niet actieven

De vraag of Amersfoort adequaat in staat zal zijn de problemen en de opgaven in goede banen te leiden, zal mede afhankelijk zijn van de middelen die hiervoor beschikbaar zullen zijn. De sterke verlaging (halvering) van het nieuwe ISV-budget ten opzichte van ISV-2 belooft tot nu toe weinig goeds. Niettemin zal Amersfoort voortgaan op de ingeslagen weg met het trachten te leveren van oplossingen op maat voor de stad en haar bewoners.

Bijlagen Bijlage l Bijlage II Bijlage III

Oordeel bewoner: - de kwaliteit van de woning - de kwaliteit van de buurt - de sociale kwaliteit van de buurt - de ontwikkeling van de buurt Deze indicatoren zijn gewogen aan de hand van de afwijking van het gemiddelde van de betreffende indicator voor geheel Amersfoort, Met behulp van de gemeten afwijking (procentueel) is de mate van sterkte of zwakte bepaald voor de betreffende indicator. De totaalscore per thema is het gewogen gemiddelde van de scores per afzonderlijke indicator waarbij de indicatoren die de ontwikkelingen in een wijk weergeven evenredig zwaarder hebben gewogen. Deze totaalwaardering per thema geeft per wijk een indicatie van de sterke of zwakke positie van de wijk op het betreffende thema. De indicatie van sterk/ zwak is als volgt:

: Scan woonmilieus : Sterke/zwakke aspecten + maatregelen per wijk : Uitgebreide bodemparagraaf

Bijlage I: Scan woonmilieus De scan is uitgevoerd aan de hand van beschikbaar cijfermateriaal van O&S en het CBS. Er is voor gekozen geen aanvullend onderzoek uit te voeren, dit met het oog op de kwaliteit van het beschikbare materiaal. Teneinde een beeld te vormen van het woonmilieu per buurt is in de scan onderscheid gemaakt in vier thema's: - demografisch - wonen - economische positie bewoner - oordeel bewoner over de buurt Per thema zijn de volgende indicatoren gebruikt, waarbij een onderscheid naar de stand van zaken per 2002 en de ontwikkeling in de periode van 1995 tot 2002:

+++ : sterk, niets aan de hand, geen reden tot ongerustheid; ++ : sterk echter op een indicator een lichte negatieve score, geen reden tot ongerustheid of ingrijpen, wel volgen; + : neutraal, op meerdere indicatoren een lichte negatieve score, geen reden tot ingrijpen wel volgen; : neutraal, op meerdere indicatoren een beperkt negatieve score, nog geen reden tot ingrijpen wel intensiever volgen; : zwak, op het merendeel van de indicatoren een negatieve score, aanleiding tot gericht beleid; : zeer zwak, scoort op alle indicatoren negatief tot zeer negatief, prioriteit geven.

Demografisch: - omvang bevolking - aandeel jongeren - aandeel ouderen - huishoudengrootte - aandeel allochtonen Wonen: - aantal woningen - WOZ-waarde woningen 32


>

en w

CO

^

_^

•**

ro

'o

d

3

O A

O •D •D

CO

>

O

--i

-b.

mersfoort

o

O

entrum

j öï

W

oesterkwartier

1 ir

W

e Kruiskamp

i*i

r-

chothorst Zuid

c ui

chothorst Nooi

;0

iendert

W

chuilenburg

JO

andenbroek

itbreidingswijk

mersfoort Zuid

mersfoort Nooi a

c

<^ ^

r ) s

^

? (I ^ •H

< 0}

ro "en

3 "*.

Ol

01

CJI

V

co -1

ro cn

Ol

oo

'CO

'en

-e 0

co o -o. o

5' 5 3 W ^ §•

§ >, z. ro 9 -i S Q) •5: Q>

s? co O

co

o

03

eo o

ro CO

co e3

CO

ro

co co

ro CO

eo eo

eo ro

u

CO

u

ro

o

5! O. 3 (b

ru ~_

§1 -*»y

S 2. CO 3"

"o'

•o e? § ^ ro to "~

CQ O -i (D 3

c» s. \

t

CD

CA)

-J

o

ro en

CO

t".

00

,

,

+ i

+.

+

w

^i

A

-i

, en

tv

CO

O)

ro

O

-i ro

+

,

1 >

t

+

eO

T

u

,

u

(

,

•ij

10

CD

to

j

,

# CD '^

CO 9]

,+_

+

1

'T

1 (D 3. 3 (Q

S Q) 5- CD 3? 3

^J

o

o> o

en o

^ O

-*l o

^

c3

en o

en o

CO

CO

o

o

_i o

^s

ro o

CO

o

S' S-

3 ra ro ö

N» 2.

§ "^

a (D

N» 3j

tï o

en *"

^ CO

en *"

Al

ro

e3

CO

CJ>

4V

co "•*

ro x».

ro

CO

o

CO

eo

eb o

*

co CO

^

O C

<0 3

en "ro

o 3"

^> CQ

3

5

O 3"

to 1

£ •*•

i

•t"•"

-f

c3

,

1 1

l1

•f •f

+

+

+

+

,

+_

,

I ca 3. 3

1

IQ

3•0 3«,0

0> Q)

M '->

ro 'ro

ro o>

rO

ro

ro

efl

ro "_*

ro "en

_ro "-^

N)

N "-'

N

-1

"ro

en

S U

ro

s ö •=::

3~.

Ö

"ro

es

CA

6

"a>

o bo

p "en

, -^

p 'e»

e3 eD

p oo

ó "co

^

_x

ó 'CD

eb 'co

-•

'ro

tï —

3" O C

"^ O
m m

co ? Oi s 1

o "co

a CD

T^

S I

8 ï

^0 (Q

•

!

i

i

.

i

!

.

.

i

-i.

1

s.

3. IQ

Q)

!

4-

-*-

+ +

+ +

,

l

j

+

J +

t

,

i+ '

33

^

a. i 3 Si. 3" ~~

CQ

CA CQ

Jt

tu

i

3

O O

1

.

3

o a (Q (D (S B

Economische positie bewoners Aandeel lage inkomens

Wijken Amersfoort

CO

o

D) Ö

22 (D

CD CO

o

Aandeel niet actieven

per wijk 2002

waardering ontwikkeling waardering aandeel (1995 -2002) ontwikkeling

35

-2

+

14

%

+/-

%

2002

waardering aandeel

Aandeel laag opleidingsniveau

ontwikkeling (1995 - 2002)

waardering ontwikkeling

2002

-4

•f

38

%

+/-

%

waardering aandeel

totaal waardering

ontwikkeling (1995 - 2002)

waardering ontwikkeling

3

•

+1-

%

+/-

+/-

0

+

++

%

+/-

Centrum

31

+

-6

4- +

12

-

-4

+

21

++

Soesterkwartier

44

-

0

-

20

-

-5

+

59

—

+8

--

...

De Koppel

43

-

-5

+-*•

27

--

-6

+

63

—

+8

-

-

De Kruiskamp

47

—

-1

0

27

—

-5

*

59

—

+6

-

_

Schothorst Zuid

38

-

-1

0

18

-

0

-

47

-

+7

-

-

Schothorst Noord

35

0

-7

++

11

•f

-3

+

47

-

+5

-

+

Liendert

41

-

+4

-

21

-

-4

+

46

-

+4

-

-

Rustenburg

38

-

-3

+

17

-

0

-

51

-

+6

-

-

Schuilenburg

38

-

0

-

22

-

-7

++

40

-

+6

-

-

Randenbroek

41

--

-1

0

20

--

-3

+

40

-

+7

-

-

Uitbreidingswij ken

28

-n-

0

-

8

++

-4

+

32

+

+4

-

++-

Amersfoort Zuid

30

++

-5

++

15

-

-2

-

31

+

+2

0

++

Amersfoort Noord

-

9

++

-3

+

-

+/-

S

CO 0) D)

•c o o

Wonen

£o

E

Woningen

Wijken

CD CO O

Amersfoort

Aantef woningen 2002

ontwikkeling (1995-2002)

53.070

14.0

wozwaardering

Woningzoekenden

Koop

ontwikkeling aandeel koop waardering waardering per wijk (1995 - 2002)

49

38

actief zoekenden 2002

venjelijking met gemiddelde

waardering

Totaal waardering

%

+/-

+/-

-

-

8,7

+/-

€1.000 145

44

++

29

--

11,9

3,2

117

39

0

32

-

11.0

2,3

Centrum

2.690

16,4

++

S oester kwartier

4.370

4.6

+

De Koppel

waarde 2002 148

%

absoluut

WOZ-waarde

V-

%

V-

%

%

-

-

_

..

900

11,1

++

110

42

++

13

—

14,0

5,3

De Kruiskamp

2.460

2,0

+

97

35

-

20

-

16,5

7,8

—

-

Schothorst Zuid

2.200

6,4

+

132

35

-

38

-

9.6

0.9

-

-

Schothorst Noord

3.220

7,1

+

134

34

-

51

0

8,3

-0,4

+

+

Liendert

3.320

3.0

+

107

36

-

29

-

13,7

5,0

-

-

9,2

0,5

-

-

Rustenburg

1.320

0,0

0

144

35

-

56

-t-

Schuilen burg

1.910

1,6

+

117

33

-

24

--

10.2

1.5

-

--

Randenbroek

3.320

6,3

+

116

38

0

33

-

11.4

2,7

-

-

17.230

43.4

+++

166

35

-

68

++

5,4

-3.3

+

++

Amersfoort Zuid

9.140

2.6

-*•

193

40

•*•

68

+

8,3

-0,4

+

+++•

Amersfoort Noord

1.140

0,1

0

230

52

*-+

72

•»••»•

4.4

-4.3

++

+++

Uftbreidingswijken

m co

Wijken in Amersfoort

CO

o

O)

»*—

£

CD CO O

kwaliteit woning score

waardering

kwaliteit buurt score

waardering

sociale kwaliteit score

waardering

ontwikkeling buurt score

waardering

-8

•

totaal waardering

Amersfoort

7,5

Centrum

7,4

0

7.1

•

4,8

-

0

0

0

Soesterkwartier

7.1

-

6,9

•

6,1

+

-21

~

-

De Koppel

6,4

-

6,0

-

4,8

-

-20

—

—

De Kruis kam p

6,8

-

6,6

-

5,2

-

-17

-

-

Schothorst Zuid

7,9

+

7,5

+

5,4

0

-18

-

•»•

Schothorst Noord

7.5

0

7,4

0

5,2

-

-16

-

0

Liendert

7,0

-

6,2

-

4,6

-

-14

-

-

Rustenburg

7,4

0

6,8

-

5.0

-

-10

-

-

Schuilenburg

7,1

-

6.7

-

4,5

--

-19

-

-

Randenbroek

7.3

-

7,1

0

4.9

-

-17

-

Uitbreidingswij ken

7.7

+

7,6

+

5.8

+

+6

++

++

Amersfoort Zuid

7,8

++

7.7

++

6.0

++

+4

+

++

Amersfoort Noord

r o o ï£ o

Oordeel bewoners

-

5.5

7.3

-

-

-

-

CO CO


Soesterkwartier Het Soesterkwartier is een typische arbeiderswijk met een relatief geïsoleerde ligging. De wijk wordt gekenmerkt door een karaktervolle bebouwing die in gedeeltes is gerealiseerd vanaf 1900 tot 1960. De bevolking telt relatief veel lager opgeleiden met lage inkomens. Het 'volkse' karakter van een deel van de wijk uit zich in de grote sociale samenhang. De ligging en samenhang heeft lange tijd het gebrek aan dynamiek in deze wijk bepaald. Door de recente ontwikkelingen is er met name aan de randen van de wijk een behoorlijke dynamiek ontstaan.

Bijlage II: sterke/zwakke aspecten + maatregelen per wijk Centrum Het historisch stadscentrum heeft een regionaal stedelijke functie. Als visitekaartje van Amersfoort omvat het centrum een belangrijk deel van de horeca-, winkelen kantoorvoorzieningen. In de wijk liggen relatief veel particuliere huurwoningen. Sterk: • In vergelijking met het gemiddelde van Amersfoort ligt het accent in de bevolkingsopbouw op de arbeidzame leeftijdscategorie (25 tot 65 jaar). De samenstelling van deze leeftijdscategorie neigt naar de bovenste grens waardoor in de nabije toekomst een sterkere vergrijzing kan plaatsvinden. • Het opleidings- en inkomensniveau van de bewoners in het centrum heeft de laatste jaren een positieve ontwikkeling doorgemaakt en ligt anno 2002 duidelijk boven het gemiddelde van Amersfoort. • Het oordeel van de centrumbewoners over de eigen wijk en ontwikkeling is positief. Zwak: • Het aandeel jongeren blijft duidelijk achter bij het Amersfoortse gemiddelde. Er heeft een ontgroening van de wijk plaatsgevonden die, in samenhang met de dreigende vergrijzing, zal leiden tot een onevenwichtige samenstelling. • De onevenredige samenstelling van de woningvoorraad blijkt uit het geringe aandeel koopwoningen; de huurvoorraad is oververtegenwoordigd in vergelijking met het Amersfoortse gemiddelde. Gezien ook het inkomensniveau van de bewoners is voortzetting van de woon carrière in de eigen wijk problematisch. Er is een relatief hoge mutatiegraad. • Daar waar de bewoners de wijk als geheel positief waarderen, wordt de sociale samenhang duidelijk minder positief beoordeeld. De zwakkere sociale samenhang is mogelijk het gevolg van de relatief hoge mutatiegraad en het hoog aandeel actief woningzoekenden in de wijk. Maatregelen: • Behoud van historische kwaliteit van het centrum en versterking van de regionale functie is een gegeven. • Vergroten keuzemogelijkheden door meer differentiatie in de voorraad via upgrading/herpositionering/verkoop huurwoningen gericht op jongeren en meer vermogende ouderen.

Sterk: • De wijk heeft zich, in vergelijking met de ontwikkeling van Amersfoort, als geheel 'verjongd'; het aandeel ouderen is in de periode van 1995 tot 2002 afgenomen. Oorzaak daarvan moet gezocht worden in de instroom in de leeftijdsgroep 25 tot 65 en de uitstroom van ouderen als gevolg van het ontbreken van voldoende geschikte woonruimte. • De sociale samenhang wordt door de bewoners als zeer positief gewaardeerd. • Het gebrek aan dynamiek wat deze wijk de voorgaande periode kenmerkte is duidelijk afgenomen; er is sprake van uitwisseling met andere wijken in Amersfoort. Zwak: • De 'verjonging' van de wijk is duidelijk niet terug te voeren op het aandeel jongeren. Hoewel het aandeel anno 2002 vergelijkbaar is met het Amersfoortse gemiddelde, geeft juist deze leeftijdscategorie een aanzienlijke daling te zien. • Het aandeel lage inkomens, het aandeel niet actieven en het aandeel laag opgeleiden in deze wijk behoort tot een van de hoogste in Amersfoort. De ontwikkeling op deze aspecten laat een evenredig negatief beeld zien. • Het aandeel koopwoningen blijft duidelijk achter bij het Amersfoortse gemiddelde. • De wijk kent relatief weinig openbaar groen. • De bewoners beoordelen een negatieve ontwikkeling van hun buurt. Met name het gebrek aan winkelvoorzieningen, overlast en veiligheid vormen voor de bewoners punten van aandacht. Naar het oordeel van de bewoners verloedert de wijk. Maatregelen: • Behoud van het karakteristieke van de wijk. • Vergroten keuzemogelijkheden door differentiatie in het woningaanbod en verhoging van de kwa37


Maatregelen: • Vergroten keuzemogelijkheden, met name voor de bewoners met een wat hoger inkomen (kwaliteitszoekers) en ouderen. • Verbeteren sociale veiligheid. • Verbeteren openbare ruimte • Herstructureren voorzieningen.

liteit via upgrading/sloop-nieuwbouw en verkoop, gericht op de doelgroep ouderen en jongeren. • Verbeteren van de leefkwaliteit, met name op het gebied van veiligheid en overlast. • Voorkomen van verschraling van het voorzieningenniveau. Kruiskamp/Koppel De bebouwing in deze wijken is veelal gerealiseerd in de jaren '50 en '60. Kruiskamp wordt gedomineerd door relatief goedkope portiekflats, in De Koppel staan een aantal galerijflats en een groot aantal zgn. montagewoningen. Door het lage huurniveau staan de wijken vooral in de belangstelling van lagere inkomens en starters. Er is een hoge mutatiegraad. De wijk Kruiskamp/Koppel scoort op nagenoeg alle indicatoren negatief tot zeer negatief.

Liendert Liendert kenmerkt zich door een weinig gevarieerd woningaanbod. Het overgrote deel bestaat uit portiek- en galerijwoningen in de goedkope huursector. De bevolkingssamenstelling is in Liendert de afgelopen jaren fors gewijzigd. De oorspronkelijke bewoners hebben de buurt verlaten, een trend die zich anno 2002 voortzet gezien het hoge aantal woningzoekenden. De wijk Liendert scoort op nagenoeg alle indicatoren negatief. Daarbij valt op dat op een aantal indicatoren die de ontwikkelingen weergeven zeer negatief gescoord wordt. Er is op een aantal aspecten sprake van een neerwaartse spiraal.

Sterk: • Kruiskamp/Koppel is een jonge wijk. Het aandeel jongeren ligt duidelijk boven het Amersfoortse gemiddelde terwijl het aandeel ouderen juist daaronder ligt. • Ondanks er veel mensen met lage inkomens wonen neemt het aandeel lage inkomens, in tegenstelling tot Amersfoort als geheel, af en is er een toenemende arbeidsparticipatie. Zwak: • De woningvoorraad is sterk eenzijdig opgebouwd, een groot deel bestaat uit goedkope/betaalbare huurwoningen. Het aandeel koopwoningen in de wijk is het laagst van heel Amersfoort. • Het aantal woningzoekenden en, in relatie daarmee, het aantal mutaties liggen hoog en behoren tot de hoogste van Amersfoort. Door de eenzijdige opbouw is er weinig keuzemogelijkheid. De woningzoekenden kunnen daardoor hun wooncarrière in de eigen wijk niet voortzetten (beperkt aanbod koop, geen duurdere huur, geen ouderenwoningen). Er dreigt een 'weglek' van mensen die zich een andere woningkwaliteit kunnen permitteren. • Het aandeel lage inkomens, niet actieven en laag opgeleiden in de wijk is de hoogste van Amersfoort. • Het oordeel van de bewoners over zowel de kwaliteit van de woning als de buurt is het laagste van geheel Amersfoort. Bovendien zien de bewoners een verdere verloedering van de buurt, een afname van het winkelaanbod en een toenemende onveiligheid.

Sterk: • De wijk heeft zich de laatste jaren verjongd. Door de samenstelling van de woningvoorraad (goedkope huur) oefent de wijk een aantrekkingskracht uit op jonge starters en gezinnen met lage inkomens. Zwak: • De woningvoorraad is sterk eenzijdig opgebouwd, een groot deel bestaat uit goedkope huurwoningen. Het aandeel koopwoningen in de wijk behoort tot de laagste van Amersfoort. • Het aantal woningzoekenden ligt hoog. De woningzoekenden kunnen door de eenzijdige samenstelling hun wooncarrière in de eigen wijk niet voortzetten (beperkt aanbod koop, geen duurdere huur, geen ouderenwoningen). Er dreigt een 'weglek'van de hogere inkomens. • Het aandeel lage inkomens, niet actieven en laag opgeleiden in de wijk behoort tot de hoogste van Amersfoort. Door een verschuiving in de bevolkingssamenstelling heeft bovendien dit aandeel zich negatief ontwikkeld in de afgelopen jaren. Daar waar in de nadere wijken met een hoog aandeel lage inkomens dit aandeel in de laatste jaren voorzichtig is afgenomen, is in Liendert dit aandeel juist toegenomen. • Het aandeel ouderen ligt boven het Amersfoorts gemiddelde en is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Er is een merkbare vergrijzing van de wijk. 38


vooral Schuilenburg aanmerkelijk afgenomen; de afname behoort tot de hoogste van Amersfoort. • Het opleidingsniveau is vergelijkbaar met dat van het gemiddelde voor Amersfoort. • Vergeleken met het Amersfoortse gemiddelde beoordelen de bewoners de kwaliteit van de woningen en de buurt als voldoende. Zwak: • Het aandeel ouderen in de wijk Schuilenburg is aanzienlijk en is de hoogste van Amersfoort, de wijk is vergrijsd • Het aandeel lage inkomens en niet actieven is aanzienlijk; er is een behoorlijke werkeloosheid onder de inwoners van vooral Schuilenburg. • De woningvoorraad kent een sterk eenzijdige opbouw. Het aandeel huurwoningen is hoog, in Schuilenburg ligt dit aandeel zelfs op 76%. • Het aantal woningzoekenden ligt in Schuilenburg hoog. De woningzoekenden kunnen door de eenzijdige samenstelling hun wooncarrière in de eigen wijk niet voortzetten (beperkt aanbod koop). Er dreigt een 'weglek' van huishoudens die zich een kwaliteitssprong kunnen permitteren. • De sociale kwaliteit en de ontwikkeling van de wijken worden door de bewoners negatief beoordeeld. Naar het oordeel van de bewoners verloedert de wijk door toename van overlast, afname van veiligheidsgevoel en afname van sociale controle. Maatregelen: • Vergroten keuzemogelijkheden door differentiatie in het woningaanbod via verkoop en sloop-nieuwbouw. • Opwaarderen kwaliteit van met name de woningen voor ouderen. • Verbeteren van de leefkwaliteit, met name op het gebied van veiligheid en overlast.

• Het oordeel van de bewoners voor zowel kwaliteit van de woning als de buurt {openbare ruimte) behoort tot de laagste van geheel Amersfoort. Met name de sociale kwaliteit wordt door de bewoners zeer negatief beoordeeld; de oorspronkelijke bewoners voelen zich niet meer thuis in de buurt. Maatregelen: • Vergroten keuzemogelijkheden, met name voor de bewoners met een wat hoger inkomen en ouderen. • Verbeteren sociale veiligheid. • Verbeteren openbare ruimte. Rusten burg Rustenburg bestaat uit voornamelijk eengezinswoningen, vooral in de koopsector. Het voorzieningenniveau in deze wijk is zeer beperkt. Sterk: • Een evenwichtige bevolkingsopbouw, met een accent op het arbeidzaam deel van de bevolking. • Evenwichtige opbouw van de woningvoorraad, met een accent op koopwoningen uitkomend boven het gemiddelde van Amersfoort. • Inkomensniveau vergelijkbaar met Amersfoorts gemiddelde. • Positief oordeel bewoners over hun wijk. Zwak: • Het voorzieningenniveau in de wijk is beperkt. Maatregelen: • Er is geen aanleiding voor fysieke maatregelen in de woningvoorraad. Randenbroek/Schuilenburg Randenbroek vormt een wijk met een gevarieerd woonmilieu met woningen uit diverse bouwperiodes. Schuilenburg dateert vooral van eind jaren zestig met wat meer hoogbouw. Beide wijken kenmerken zich door de diversiteit aan buurten met een eigen karakter. Dit verschil uit zich ook in de bevolkingssamenstelling. Door de diversiteit aan buurten geeft het kenschetsen van de wijken via de gehanteerde methode van indicatoren per wijk een te eenzijdig beeld. In beide wijken is echter het aanbod aan huurwoningen oververtegenwoordigd en is er een ruim aanbod aan seniorenwoningen.

Schothorst Schothorst bestaat feitelijk uit twee afzonderlijke wijk: Zuid en Noord. Schothorst-Zuid dateert uit de jaren zeventig en telt vooral ruime eengezinswoningen, maisonnettes en een ruim aanbod aan seniorenwoningen. Schothorst-Noord is gebouwd in de vroege jaren tachtig en telt veel eengezins koopwoningen.

Sterk: • In de wijken is de laatste jaren een toename van het aantal jongeren en jonge gezinnen met als contramal een afname van het aandeel ouderen. • Het aandeel niet actieven is de laatste jaren in

Sterk: • Gevarieerd woningaanbod waardoor een grote keuzemogelijkheid binnen de eigen wijk voor woningzoekenden. 39


• Hoge mate van arbeidsparticipatie en gemiddeld inkomensniveau welke beide elementen de laatste jaren bovendien een stijgende ontwikkeling laten zien. • Zowel de kwaliteit van de woning als de buurt en de sociale kwaliteit wordt door de bewoners als zeer positief ervaren. De drie indicatoren 'scoren' boven het gemiddelde.

• Zowel de kwaliteit van de woning en van de buurt als de sociale kwaliteit en de ontwikkeling van de buurt wordt door de bewoners zeer positief beoordeeld, op alle aspecten als hoogste van Amersfoort. Zwak: • Ondanks dat de ontwikkeling positief beoordeeld is, is het aandeel ouderen in deze wijken nog steeds aanzienlijk. • De opbouw van de voorraad is eenzijdig waardoor met name ouderen en jongeren hun wooncarrière niet in de eigen wijk kunnen voortzetten respectievelijk starten: de keuzemogelijkheden zijn beperkt. • Verouderde openbare ruimte en ondergrondse infrastructuur (riolering). Maatregelen: • Geen.

Zwak: • In de bevolkingsopbouw naar leeftijd is het aantal ouderen in met name Schothorst-Zuid sterk oververtegenwoordigd. In de ontwikkeling over de laatste jaren is de vergrijzing en ontgroening in deze wijk het hoogst t.o.v. alle andere wijken in Amersfoort. • De ontwikkeling van de buurt waarderen de bewoners negatief. Met name de veiligheid en overlast baart de bewoners zorgen. Maatregelen: • Opwaarderen kwaliteit van woningen in SchothorstZuid ten behoeve van ouderen. • Behoud van betaalbare woningen jongere gezinnen. • Voorkomen negatieve spiraal in de leefkwaliteit van de buurt.

Amersfoort-Noord Amersfoort-Noord wordt gevormd door Hoogland en Hooglanderveen. Deze van oorsprong plattelandsgemeenten zijn in 1994 opgenomen in het Amersfoortse groeistadsgebied. Deze oorsprong kenmerkt de samenstelling van de voorraad en bevolking: veel koop, veel gezinnen, hogere inkomens. Sterk: • Hoog aandeel koopwoningen. • Lage mutatiegraad, weinig woningzoekenden. • Evenwichtige bevolkingsopbouw. • Opleidingsniveau, het inkomensniveau en participatiegraad behoren tot de hoogste van Amersfoort. • Bewoners oordelen zeer positief over de kwaliteit van woning en buurt en de sociale samenhang. Het onveiligheidsgevoel en criminaliteit is laag. Zwak: • Toenemende vergrijzing. Door het gering aantal passende woningen kunnen de bewoners niet in de eigen wijk hun wooncarrière voortzetten. Maatregelen: • Realiseren van huisvesting voor ouderen.

Amersfoort-Zuid Amersfoort-Zuid wordt gevormd door de wijken Leusderkwartier, Vermeerkwartier en Bergkwartier. De wijken Leusder- en Vermeerkwartier komen qua woningen bevolkingssamenstelling redelijk overeen met het Amersfoorts gemiddelde. Het Bergkwartier wordt wel de goudkust van Amersfoort genoemd. Het is een parkachtig gebied met villa's en ruime woningen van voor de oorlog. In de jaren vijftig is er enige hoogbouw toegevoegd. Het gemiddeld inkomen en het aandeel ouderen ligt beduidend hoger dan het Amersfoorts gemiddelde. Sterk: • Hoog aandeel koopwoningen. • Lage mutatiegraad, weinig woningzoekenden. • De ontwikkeling van de vergrijzing van deze wijk lijkt tot staan te zijn gebracht. De laatste jaren is het aandeel in de leeftijdscategorie 65+ beduidend afgenomen waardoor de samenstelling van de bevolking in deze wijken meer en meer aansluiting krijgt bij het Amersfoorts gemiddelde. • Het opleidingsniveau en het inkomen behoren in deze wijken tot de bovenkant van Amersfoort.

Uitbreidingswijken Tot de Uitbreidingswijken behoren de wijken Zielhorst, Kattenbroek, Nieuwland en Vathorst. De wijken kennen een gedifferentieerde woningvoorraad, echter met weinig goedkopere huurwoningen. De bevolking in deze nieuwe wijken is jong en bestaat vooral uit gezinnen.

40


Doorlopende projecten en doorschuiven van projecten Projecten uit de 1e ISV-periode die nog niet zijn afgerond maar waarvoor de procedures zijn afgerond en harde verplichtingen zijn aangegaan kunnen in de volgende planperiode worden afgerond op basis van het budget voor de periode t/m 2004. Gereserveerde budgetten voor concrete bodemsaneringsprojecten die vanwege vertraging in de ontwikkelingsplannen niet meer voor 2005 worden opgestart zullen worden doorgeschoven naar de volgende periode.

Sterk: • Evenwichtige bevolkingssamenstelling. • Hoog aandeel koopwoningen. • Lage mutatiegraad, gering aantal woningzoekenden. • Laag aandeel lagere inkomens, hoge arbeidsparticipatie en hoog opleidingsniveau. • Zowel de kwaliteit van de woning en van de buurt als de sociale kwaliteit en de ontwikkeling van de buurt wordt door de bewoners zeer positief beoordeeld. Zwak: • Aandeel huurwoningen vergeleken met het Amersfoorts gemiddelde is laag. Bovendien is binnen van deze huurwoningen het aandeel woningen met een goedkope en betaalbare huur opvallend laag. • Het aandeel ouderen is nog bijzonder laag vergeleken met het Amersfoortse gemiddelde maar kent de laatste jaren een opvallende groei. Maatregelen: • Behoud voor het huurniveau van de woningen.

Veranderend beleid In de Beleidsbrief bodem schetst de staatssecretaris van VROM Van Geel een nieuwe visie op het toekomstige bodembeleid. In de toekomst zullen integrale gebiedgerichte visies voor een duurzaam gebruik van de bodem moeten worden opgesteld. De gemeente moet bij ruimtelijke ordening, inrichting en beheer bewuster met de toestand van de bodem omgaan en beslissingen over het gebruik baseren op een beoordeling van de effecten. Hiertoe dienen door de gemeente gebiedsgerichte referentiekwaliteiten vast te worden gelegd.

Bijlage III: Uitgebreide bodemparagraaf Beperkte budgetten Duidelijk is dat in de periode 2005-2009 veel minder budget beschikbaar is dan in de periode t/m 2004. Dit betekent dat slechts een beperkt deel van de werkvoorraad kan worden aangepakt. Deze beperking vraagt in ieder geval om:

De urgentiesystematiek op basis waarvan wordt vastgesteld wanneer een bodemverontreiniging om milieuhygiënische redenen moet worden gesaneerd gaat verdwijnen. Het nieuwe saneringscriterium zal meer afhankelijk worden gesteld van ruimtelijke ontwikkelingen en economische processen.

• een zorgvuldige projectselectie van de werkvoorraad door middel van prioritering; • eerst aanpak potentieel ernstig en urgente locaties (400 locaties in preHO* fase); • het uitvoeren van een juridische toets waardoor kan worden nagegaan of een veroorzaker van de bodemverontreiniging of een schuldige eigenaar de saneringskosten (deels) kan dragen; • zoveel mogelijk integraal aanpakken van herontwikkelingen, zodat de financiële lasten van een bodemsanering worden verdeeld; • actiever inschakelen van derden (bijvoorbeeld grondeigenaren zoals waterschappen). *) preHO betekent dat de locaties mogelijk doorgaan voor een historisch onderzoek

In de toekomst komt bij bodemverontreinigingen sterker de nadruk te liggen op het beheer van de verontreinigingen voor zover de bodemkwaliteit niet voldoet aan de lokale of regionale criteria. Ambitieniveau De gemeente krijgt van het rijk grotere verantwoordelijkheid om eigen ambities te bepalen over de te bereiken bodemkwaliteit. Hierdoor kan de gewenste bodemkwaliteit beter worden afgestemd op de ruimtelijke plannen. Voorwaarde is dat de ambitie boven het Rijkskader ligt en dat betrokkenen worden gekend bij de ambitiebepaling voor een gebied. De gemeente Amersfoort gaat in de 2e helft van 2004 van start met het project "Milieukansenkaart" waarin onder andere invulling zal worden gegeven aan de ambitieniveaus voor bodemkwaliteit. Hiertoe worden kwaliteitsreferenties voor de geschiktheid van de bodem voor een bepaald bodemgebruik opgesteld. De achtergrondgehalten zoals vastgelegd in de bodem-

In vergelijking met de vorige planperiode zal het beschikbare budget nog sterker ingezet worden als vangnet voor projecten die anders niet uitgevoerd kunnen worden maar die milieuhygiënisch gezien potentieel ernstig en urgent zijn geclassificeerd. 41


kwaliteitskaart vormen samen met de puntbronnen de belangrijkste basisgegevens. De gemeente werkt vanaf begin 2003 met een vastgestelde bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan. Naast de chemische parameters voor bodemkwaliteit zijn tevens de fysische en biologische parameters van belang. In de milieukansenkaart worden naast bodemkwaliteit ook kwaliteitsniveaus voor andere milieuaspecten opgenomen. Verder spelen in de milieukansenkaart de geplande ruimtelijke ontwikkelingen een belangrijke rol. Op basis van een integrale beoordeling van de aanwezige milieukwaliteit in een gebied en de huidige of toekomstige functie kunnen knelpunten (=minimaal kwaliteitsniveau wordt overschreden) maar ook juist kansen voor verbetering worden geconstateerd (= kans om op een hoger kwaliteitsniveau te komen). Uitgangpunt is dat er een optimale afstemming plaatsvindt tussen bestaand of beoogd bodemgebruik en de milieurisico's.

onderzoek ter hand te nemen. We willen een idee krijgen over welk deel van de werkvoorraad we het dan hebben en welke mogelijkheden er zijn om een groter deel van de onderzoeks- en saneringskosten ten taste te laten komen van derden. De werkvoorraad van het historisch bodembestand bestaat uit 1100 locaties in de preHO fase. Op basis van een landelijk doorstroompercentage van 57% stromen er 627 locaties door naar historisch onderzoek fase. Vervolgens stromen er 408 locaties (65%) naar de oriënterend onderzoek fase en 175 locaties (43%) door naar nader onderzoek fase. Hier komen 114 saneringen uit (65%). Met de Globis-locaties erbij (deze bevinden zich in een hogere onderzoeks- of saneringsfase) worden de totale aantallen onderzoeken en saneringen in de werkvoorraad als volgt ingeschat: Fase Historisch onderzoek Oriënterend onderzoek Nader onderzoek Sanering

Voor het functiegericht en kosteneffectief saneren bij de stedelijke herontwikkeling worden de volgende principes gehanteerd: • Schone bodem moet schoon blijven. • Vermijden van blootstelling aan bodemverontreiniging en het vermijden van verspreiding wordt gerealiseerd door: o deelverwijdering, isolatie of bronverwijdering bij immobiele verontreinigingen; o directe verwijdering, op termijn verwijderen (in situ), tijdelijk isoleren of definitief isoleren bij mobiele verontreinigingen. • Medefinanciering vanuit de markt.

Totaal aantal in werkvoorraad 636 414 249 190

Omdat niet alle locaties in de 2e ISV periode kunnen worden opgepakt zal de aandacht worden gericht op de volgende punten: • de komende periode wordt zwaar ingezet op het uitvoeren van historische en in mindere mate ook oriënterende onderzoeken. Hiermee wordt de 'lucht' uit de werkvoorraad gehaald en wordt meer duidelijkheid verkregen over de daadwerkelijke probleemgevallen; • oriënterend en nader onderzoek gericht op de potentieel urgente locaties. Dit zal gebeuren door middel van zogenaamd 'slim onderzoek'. Hiervoor wordt gekeken naar de verdeling over de verschillende broncategorieën (DUBI's). Per DUBI zullen een aantal locaties worden geselecteerd voor onderzoek. Vervolgens wordt gekeken of de uitkomsten van deze onderzoeken kunnen worden geëxtrapoleerd naar de rest van de locaties in deze categorie; • voor de prioritering van bodemonderzoeken wordt in ieder geval aangesloten bij de ruimtelijke ontwikkelingsplannen (prioriteitswijken). Om te voorkomen dat bodemsanering een stagnerende werking heeft op de ontwikkelingsplannen dienen de locaties in een vroeg stadium onderzocht te worden; • in de overige gebieden zal voor wat betreft het

Onderzoek Locaties die naar voren zijn gekomen n.a.v. het project Landsdekkend beeld staan momenteel in de fase preHO (categorie 2 en 3). Dit betekent dat zij in mogelijk in aanmerking komen om historisch te worden onderzocht. In een dergelijk onderzoek wordt nagegaan of er daadwerkelijk sprake kan zijn van bodemverontreiniging.Het eerste onderzoek (HO) zal veelal door het bevoegd gezag moeten worden opgepakt tenzij sprake is van een in gebruik zijnd bedrijfsterrein, een staatseigendom, een voormalige gasfabriek o.i.d. dat onder een convenant valt. In het stedelijk gebied komen de financiën ten laste van ISV. Binnenkort wordt een project gestart om de werkvoorraad aan een juridische screening te onderwerpen. Hiermee willen we meer zicht krijgen op de mogelijkheden om derden aan te zetten om bodem42


ontwikkelingsplannen naar verwachting nog enkele saneringsgevallen naar voren komen. Deze saneringen zullen (deels) ten laste van het ISV-budget komen. Uit de onderzoeken naar potentieel verontreinigde locaties buiten de prioriteitsgebieden zullen naar verwachting ook een aantal milieuhygiënisch urgente gevallen naar voren komen. Slechts een beperkt aantal zal al in de komende ISV-periode daadwerkelijk worden gesaneerd. Na het uitvoeren van het onderzoekstraject zal de meerjarenperiode al weer ver gevorderd zijn. De rest zal in de navolgende periode worden aangepakt. Er worden 9 locaties door ISV en 26 locaties door SEB opgepakt.

bodemonderzoek in eerste instantie de aandacht worden gericht op potentieel urgente gevallen en later pas op de overige locaties. De locaties liggen over het gehele grondgebied van de met als zwaartepunt de binnenstad en het gebied ten zuiden van de binnenstad; • een aantal van de nu bekende verontreinigde locaties (Globis-locaties) dient verder onderzocht te worden om na te gaan of en zo ja wanneer gesaneerd moet worden. De planning van deze onderzoeken wordt afgestemd op de ruimtelijke ontwikkelingsplannen en de inschatting van de milieuhygiënische urgentie van de verontreiniging. Aan de hand van bovenstaande uitgangspunten is tot een volgend aantal onderzoeken gekomen: Alle locaties uit het historisch bodembestand worden onderzocht. Dit betekent 627 historische onderzoeken. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt in categorie 2 of 3 locaties. Vervolgens worden categorie 2 locaties (400 van 627) oriënterend onderzocht. Met een doorstroom van 65% van fase historisch- naar oriënterend onderzoek worden in totaal 147 locaties onderzocht.Van oriënterendnaar nader onderzoek is de doorstroom 43%. Dit betekent dat in totaal 63 locaties nader worden onderzocht, waarvan 31 door de gemeente zullen worden opgepakt. Ingeschat wordt dat tevens 100 locaties door autonome ontwikkelingen van derden (bv. Verbouw/nieuwbouw) in de komende periode nader zullen worden onderzocht.

Monitoring / Nazorg Binnen de gemeente Amersfoort bevinden zich diverse nazorglocaties. Voor 4 locaties zijn de- kosten opgenomen in het ISV-programma. Het betreft de locaties Bleekerseiland, Hapam, Actief en TeutBredesteeg, alle voormalige chemische wasserijen. Met betrekking tot de monitoring / nazorg zijn er momenteel 13 locaties bekend waarvan 9 locaties door SEB worden uitgevoerd. Asbest Asbest in de bodem brengt vaak enorme kosten met zich mee, die bovendien veelal onvoorzien waren. Hierdoor zijn in het verleden veel herontwikkelingsprojecten gestagneerd. Om dit zoveel mogelijk tegen te gaan dient de aanwezigheid van asbest in een zo vroeg mogelijk stadium bekend te zijn. De gemeente Amersfoort gaat bij het toetsen van bodemonderzoeken en bij het zelf uitvoeren van onderzoeken consequent toetsen op asbest. Als uit vooronderzoek blijkt dat een locatie 'asbestverdacht' is, zal een verkennend onderzoek worden uitgevoerd. Deze factor is conform het onderzoek dat door Tauw, Register en het Ingenieursbureau van Rotterdam is uitgevoerd in het kader van het Landsdekkend Beeld. Hieruit is gebleken dat deze factor de kosten voor de (kans op en ernst van) het aantreffen van asbest moet dekken.

Saneringen Momenteel zijn er in Globis een tiental locaties bekend die op basis van milieuhygiënische urgentie gesaneerd moeten worden. Vijf van deze locaties hebben de urgentie 'start sanering binnen 4 jaar'. Twee locaties, Weltevreden en de Liniedijk/De Koppel zullen binnenkort worden gesaneerd in het kader van herontwikkeling. De uitvoering loopt voor een groot deel door in de periode 2005-2009. Van drie andere locaties is de verwachting dat de kosten voor een deel ten laste zullen komen van het ISV-budget. Deze locaties liggen in de binnenstad (De Kamp en Utrechtsestraat) en ten zuiden van binnenstad (Leusderweg). Bij deze locaties kan waarschijnlijk worden volstaan met het treffen van beheersmaatregelen. Voor een vierde locatie wordt de sanering (met ISV-middelen) momenteel opgestart (Hooglandseweg 32-36). Verder zullen uit de onderzoeken in het kader van

Databeheer De door de gemeente uit verschillende bronnen verzamelde gegevens over bodemkwaliteit worden bijgehouden in het BodemlnformatieSysteem (BIS). De gegevens uit het historische bodembestand (HBB) zijn eveneens ingevoerd in het BIS. De gemeente beschikt over een bodemkwaliteitskaart die eveneens in het BIS is opgenomen. Momenteel vormt het BIS in combinatie met Globis de basis voor het ver43


strekken van bodeminformatie derden (makelaars, projectontwikkelaars, particulieren). Het beantwoorden van vragen gebeurt meestal schriftelijk. Informatie over de Globislocaties en ondergrondse tanks is tevens op internet beschikbaar via het bodemloket van de provincie Utrecht. In de toekomst wil de gemeente alle openbare bodeminformatie via een eigen website op internet beschikbaar stellen.

tueel te saneren verontreiniging. Om tot een globale benadering te komen zijn op basis van gegevens uit het verleden gemiddelde oppervlakten en m3 gehanteerd waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen saneringen die in ISV-kader worden gesaneerd en SEB saneringen. Dit omdat in het verleden is gebleken dat de SEB-saneringen gemiddeld een kleinere omvang hebben.

Meetbare doelstellingen 2005-2009 De gemeente Amersfoort wil voor 2010 de volgende doelstellingen hebben gerealiseerd: • Actualiseren van het gemeentelijk bodembeleid • Actualiseren bodemkwaliteitskaarten • Bodeminformatie op internet

Voor een gemiddelde ISV-sanering is uitgegaan van 2000 m2 verontreinigd oppervlak, 3500 verontreinigde grond en 1500 m3 verontreinigd grondwater. Voor een gemiddelde SEB sanering is 600 m2 verontreinigd oppervlak, 1100 m3 verontreinigde grond en 1200 m3 verontreinigd grondwater aangehouden. De verdeling tussen ISV en SEB saneringen is gesteld op 25% versus 75%.

De aantallen onderzoeken, saneringen en bodemprestatie-eenheden zijn in onderstaande tabel samengevat weergegeven

Voor het berekenen van het aantal onderzoeken zijn de landelijke doorstroompercentages uit het kostenmodel aangehouden.

Prestatieverantwoording De prestaties voor periode 2005-2009 worden weergegeven in eenheden van aantallen onderzoek, aantallen saneringen, m3 te saneren gronden grondwater en b.p.e's. Om aan te kunnen geven welk deel van de totale werkvoorraad met deze prestaties wordt gerealiseerd dient de werkvoorraad in dezelfde eenheden te worden weergegeven. Aangezien van de meeste locaties uit de werkvoorraad op dit moment niet meer bekend is dan dat het een 'potentieel verdachte locatie is' is het niet mogelijke een concrete inschatting te maken van de omvang van de even-

Onderdeel

De werkvoorraad die op basis van bovengenoemde aannamen kan worden berekend is weergegeven in de 2e kolom van onderstaande tabel. In de meest rechtse kolom is aangegeven welk deel van de werkvoorraad per onderdeel de komende periode naar verwachting wordt aangepakt. Indien in de praktijk sterke afwijkingen van de aannamen plaatsvinden zullen de uitgevoerde prestaties ten opzichte van de totale werkvoorraad ook afwijken.

Geschatte totale werkvoorraad

Geplande prestatie 2005-2009 Totaal

Prestatie 2005-2009 t.o.v. totale we r k voor

Waarvan SEB


636

627

.

99%


414

147

-

36%

Nader onderzoeken

249

163

132

65%

-

13

9

190

35

26

18%

Aantal m2 verontreinigd oppervlak

192.315

46.115

20.770

24%

Aantal m3 verontreinigde grond

334.842

73.142

39.755

22%

Aantal m3 verontreinigd grondwater

291.309

93.909

71.205

32%

1.313.365

303.105

168.517

23%

Aantal locaties met monito ring/nazorg Aantal saneringen

Aantal b.p.e.

44


De gemeente Amersfoort heeft ervoor gekozen om de komende periode de beschikbare financiële middelen voor een groot deel in te zetten voor het uitvoeren van historische onderzoeken en (in mindere mate) ook oriënterende onderzoeken. Ten aanzien van het aantal geplande saneringen is terughoudend ingezet. Dit in verband met de lange doorlooptijd van onderzoek en sanering (inclusief beschikking op de saneringsevaluatie) van locaties waar nu nog vrijwel

niets bekend is. Onze verwachting is dat het voor de meeste locaties uit het historisch bodembestand niet haalbaar is de sanering in de komende 5 jaar af te ronden. De 9 saneringen die nu in ISV-kader zijn ingepland zijn merendeels reeds bekende verontreinigingsgevallen. De komende programmaperiode zullen echter wel meer saneringen opgestart worden maar deze aantallen en b.p.e.'s worden conform afspraak niet meegenomen in het prestatieoverzicht.

45

GESCAND 1 2 NOV2004. Burgemeester en Wethouders. mersfoort

Recommend Documents