Burgemeester en Wethouders
B en W nummer 12.0027. ; besluit d.d. 24-10-2012
Onderwerp
Beantwoording brief over de herverdeling van het gemeentefonds en besteding op het Cluster Educatie.
Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. De brief met uitleg over de herverdeling van het gemeentefonds en de besteding op het Cluster Educatie aan de directeuren van het voortgezet onderwijs in Leiden te zenden met een kopie aan de raad. Perssamenvatting: De directeuren van het Voortgezet Onderwijs hebben het college een brief gestuurd met daarin vragen over de herverdeling van het gemeentefonds en de besteding op het Cluster Educatie. Met deze brief geeft het college hierop antwoord.
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Visser ’t Hooft Lyceum T.a.v. mw. P.f. Verhoeckx Burggravenlaan 11 2313 HM Leiden
Datum 11 januari 2012 Ons kenmerk DIV-2011-19438 Onderwerp Onderbesteding op Cluster Educatie
Gemeente Leiden Bezoekadres Stadhuis Stadhuisplein 1 Postadres Postbus 9100 2300 PC Leiden Telefoon 071-5165165 E-Mail
[email protected] Website www.leiden.nl/gemeente
Contactpersoon Hans Smit Doorkiesnummer 5062
Geachte mevrouw Verhoeckx, In uw brief van 18 november 2011 verzoekt u ons inzicht te geven in de besteding van de middelen voor Educatie in Leiden in de afgelopen jaren. Tevens wilt u weten of wij uw mening delen dat het onwenselijk is dat het ijkpunt Educatie in het Gemeentefonds naar beneden wordt bijgesteld en of wij ons willen inspannen om dat te voorkomen. Het bestedingsoverzicht van de middelen voor Educatie in Leiden treft u bijgaand aan. Leiden geeft vanaf 2011 meer uit aan Educatie dan wij genormeerd via het gemeentefonds ontvangen. Wij kunnen niet beoordelen of het onwenselijk is om het cluster educatie macro gezien te verlagen. Feit is dat gemeenten gezamenlijk minder uitgeven aan Educatie dan genormeerd in het gemeentefonds beschikbaar is. Wij kunnen alleen de Leidse situatie beoordelen. Vanuit onze positie als centrumgemeente met veel onderwijsinstellingen zullen wij de herverdeelvoorstellen van het Kabinet beoordelen. Uiteraard beoordelen wij uiteindelijk de uitkomst van de herverdeling van het gemeentefonds als geheel. Hieronder lichten wij ons standpunt nader toe. Toelichting. De ministeries van BZK en Financiën hebben een onderzoek laten uitvoeren naar de besteding van de gelden uit het Gemeentefonds over de beleidsclusters. Hieronder valt ook het cluster Educatie. De beheerders van het Gemeentefonds (De ministers van BZK en Financiën) voeren jaarlijks een onderzoek uit naar éen of meerdere clusters. In 2011 hebben zij echter besloten alle clusters te onderzoeken. Het onderzoeksrapport is in september 2011 verschenen. In dit rapport worden alleen de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Er worden nog geen conclusies getrokken. Dat komt in deel 2 aan de orde. Uitgangspunten verdeling gemeentefonds. De verdeling van het gemeentefonds vindt zijn grondslag in artikel 2 van de financiële verhoudingswet. In artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet is vastgelegd dat wanneer het Rijksbeleid financiële gevolgen heeft voor gemeenten (bijvoorbeeld bij nieuwe taken) het Rijk moet aangeven hóe gemeenten de financiële gevolgen kunnen opvangen. In de meeste
gevallen is dat door geld toe te voegen aan het gemeentefonds. Andere mogelijkheden zijn het verstrekken van een doeluitkering of creëren van een belastingheffing, bijvoorbeeld de afvalstoffenheffing. Het gemeentefonds is opgedeeld in brede beleidsclusters. Het Rijk gebruikt deze clusters om te onderzoeken of de verdeling van het gemeentefonds wel aansluit op de uitgaven van gemeenten. De clusters zijn geen richtlijn voor wat een gemeente aan een bepaalde taak moet uitgeven. Het gemeentefonds is ook geen optelsom van bedragen voor verschillende taken. De vraag “hoeveel geld is er in het gemeentefonds beschikbaar voor taak X?” is dan ook niet te beantwoorden. De algemene uitkering uit het gemeentefonds is voor de gemeente “vrij besteedbaar”. De gemeente moet uiteraard wel voldoen aan haar wettelijke verplichtingen/taken. Verdeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De verdeling van het gemeentefonds houdt rekening met objectieve kenmerken van gemeenten die de kosten bepalen. Voorbeelden zijn het aantal inwoners, jongeren, ouderen, leerlingen VO, bijstandsontvangers, de oppervlakte, het aantal kernen, regionale klanten en dergelijke. Deze kenmerken worden maatstaven genoemd. Aan elke maatstaf is een bedrag per eenheid gekoppeld. Een gemeente krijgt geld voor elke inwoner, elke jongere, etc. Er zijn ruim 60 verdeelmaatstaven. Het cluster Educatie. In het gemeentefonds is genormeerd op macro niveau afgerond 2,6 miljard beschikbaar voor het cluster Educatie. De werkelijke uitgaven liggen macro op 2,3 miljard. Uitgedrukt in een bedrag per inwoner is gemiddeld genormeerd 155 euro per beschikbaar. Het onderzoek geeft aan dat gemeenten daadwerkelijk 136 euro aan Educatie besteden. Een verschil van 19 euro per inwoner. (Voor de oorzaken van deze onderbesteding verwijzen wij naar paragraaf 4.3.6. van het Onderzoek Periodiek Onderhoud Gemeentefonds 2011.) Situatie Leiden. Tot 2010 gaf ook Leiden minder uit aan Educatie dan wij genormeerd via het gemeentefonds ontvingen. Dat verschil is veroorzaakt doordat de algemene uitkering tot en met 2008 sterk groeide. Daarnaast werd er jaarlijks ten laste van het accres van het gemeentefonds extra geld toegevoegd aan het cluster educatie. Gemeenten in het algemeen en ook Leiden hadden tijd nodig om deze extra inkomsten om te zetten in uitgaven. Inmiddels is de situatie in Leiden veranderd. Door de bezuinigingen van het Rijk nemen de inkomsten uit het gemeentefonds af en dus ook voor het cluster Educatie. Dat leidt ertoe dat wij de komende jaren meer uitgeven aan Educatie dan wij genormeerd uit het gemeentefonds ontvangen. Leiden ontvangt voor 2012 via de algemene uitkering genormeerd afgerond € 20,1 miljoen voor het cluster Educatie, incidenteel ontvangen wij via de decentralisatie-uitkering nog eens €.350.000. De begrote netto uitgaven voor Leiden bedragen in 2012 voor het cluster Educatie € 22,7 miljoen, zie bijlage.
Datum Kenmerk Pagina
11 januari 2012
Gemeente Leiden
DIV-2011-19438 4/7
Conclusie. Leiden geeft aan het totale cluster Educatie meer uit dan wij genormeerd via het gemeentefonds ontvangen. De landelijke tendens van onderbesteding is dan ook niet van toepassing op Leiden. De situatie voor Leiden als centrumgemeente wijkt af van het gemiddelde landelijk beeld. Het onderzoek kent echter nog geen uitkomsten per gemeente. Dat komt in deel Twee aan de orde. Vervolg. De totale omvang het gemeentefonds staat in het onderzoek niet ter discussie. Het gemeentefonds bedraagt afgerond 17 miljard. Een eventuele herverdeling van gelden over de clusters heeft geen invloed op de omvang van het gemeentefonds. Wij hechten zeer veel waarde aan kwalitatief goed onderwijs: in een kennisstad als Leiden is een breed en passend onderwijsaanbod, van goede kwaliteit, een eerste vereiste (programmabegroting 2012). Maar wij hechten uiteraard ook zeer veel waarde aan andere beleidsterreinen. Bij het toekennen van gelden aan de diverse beleidsterreinen laten wij ons als eerste leiden door de prioriteiten voor de stad Leiden. Daarbij kijken wij wel hoeveel er genormeerd in het gemeentefonds beschikbaar is voor een bepaalde taak. Wij betrekken deze informatie bij onze afweging, maar deze is niet leidend voor onze uiteindelijke afweging. Dat zijn namelijk de lokale omstandigheden en prioriteiten. Wij zullen de herverdeelvoorstellen voor het gemeentefonds dan ook beoordelen aan de hand van de principes van de financiële verhouding tussen Rijk en Gemeenten. Zoals globaliteit en bestedingsvrijheid. Wij vinden dat de algemene uitkering uit het gemeentefonds niet gezien mag worden als een verzameling van specifieke uitkeringen. Bijgaand treft u de door u gevraagde overzichten aan. Hoogachtend, Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester,
Datum Kenmerk Pagina
11 januari 2012 DIV-2011-19438 5/7
Gemeente Leiden
Datum
Gemeente Leiden
Kenmerk Pagina
6/7
Overzicht netto saldo cluster educatie
Rekening 2009
VOORZIENINGEN/HUISVESTING: 42101 Openbaar Basis Onderwijs 42301 Bijzonder Basis Onderwijs 43101 Openbaar Speciaal Onderwijs 43301 Bijzonder Speciaal Onderwijs 44101 Openbaar Voorgezet Onderwijs 44102 Openbare Scholengemeenschappen 44301 Bijzonder Voortgezet Onderwijs 48001 Gemeenschappelijke Uitgaven Onderwijshuisvesting 48002 Facilitaire taken Onderwijshuisvesting 48003 Leerplicht 48004 Lokaal Onderwijsbeleid Totaal Onderwijs 16.719.085 Leerplicht en Regionaal Meldpunt Volwasseneducatie
328.040 1.591.609
Rekening 2010
16.925.922 328.040 1.853.140 19.107.102
Begroting 2010
Begroting 2011
Begroting 2012
Begroting 2013
Begroting 2014
Begroting 2015
1.983.292 2.427.028 255.774 1.951.920 680.064 529.486 2.420.772
2.170.713 2.673.289 467.408 1.912.972 805.687 1.498.215 6.884.747
2.002.726 2.354.181 243.171 1.524.016 612.719 1.420.486 2.730.524
1.936.727 2.652.611 238.933 1.463.306 602.848 1.401.272 2.858.181
1.897.599 2.615.236 234.694 1.588.792 592.976 1.382.058 2.479.129
2.614.525 234.694 1.588.792 592.976 1.382.058 2.481.379
1.638.787 928.290 788.448 5.511.274 19.115.135
1.274.838 892.784 799.214 3.333.191 22.713.057
3.238.888 1.107.273 792.837 5.368.952 21.395.774
3.474.615 1.099.168 792.830 5.410.807 21.931.298
3.710.114 1.092.127 793.365 4.588.361 20.974.452
4.478.271 20.858.516
328.040 2.069.760
328.040 982.474
328.040 972.320
328.040 942.354
328.040 941.420
328.040 940.726
21.512.935
24.023.571
22.696.134
23.201.692
22.243.912
22.127.282
1.896.889
3.705.635 1.090.674 792.622
Totaal Cluster Educatie
18.638.734
Normering gemeentefonds
21.343.413
23.148.207
23.148.207
20.915.864
20.407.803
20.030.834
19.687.078
19.824.253
Verschil
-2.704.679
-4.041.105
-1.635.272
3.107.707
2.288.331
3.170.857
2.556.833
2.303.029
Datum
Gemeente Leiden
Kenmerk Pagina
7/7
