Gemeentethema 2015-‐2016
HET GOEDE LEVEN
‘Ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid.’ (Jezus)
Verlangen Herken je het? Dat je regelmatig verstrikt zit in gedrag, in manieren van denken en in patronen die je helemaal niet wilt? Dat je vaak druk bent met dingen waar je niet druk mee wilt zijn? Het overkomt ons allemaal dat we te weinig tijd nemen voor de dingen die er voor ons echt toe doen. We verlangen naar God, we verlangen naar meer van Jezus en naar meer van de Geest. Maar dat verlangen leidt zo’n sluimerend bestaan. Kan dat veranderen? Goed leven Verlangen naar God is verlangen naar het goede leven. De Bijbel is vol van voorbeelden die laten zien dat het daarom gaat. Gerechtigheid, volheid, vrede: het zijn maar een paar woorden die vertellen over de orde van God zoals die bedoeld is en zoals we daar door Jezus Christus toegang toe hebben. Woorden die duidelijk maken dat het God om leven gaat. Goed leven. Het goede leven vind je vooral door je erin te oefenen. Door het met vallen en opstaan te gaan doen. Door in je leven ruimte te maken voor praktijken die het goede leven vormgeven. Door zulke praktijken vorm te geven en eraan mee te doen word je als persoon gevormd. Praktijken die je karakter vormen. Kerk De kerk heeft altijd van die praktijken gekend. Het mooie daarvan is dat je ze dus niet zelf hoeft te bedenken. En ook niet in je eentje hoeft te oefenen. Het zijn praktijken van de gemeenschap. Daarin kun je van elkaar leren en elkaar vormen. Door bijvoorbeeld mee te doen aan een praktijk waarin gastvrijheid wordt uitgeoefend, kun je zelf groeien in gastvrijheid. Zo zijn er meer praktijken te noemen, zoals onderling pastoraat, missie, diaconaat, Present, de alphacursus, de gemeentestichtingsprojecten (Leven in Schuytgraaf, Leef en Villa Klarendal, maaltijden op De Geitenkamp, Soepcafe in Malburgen), samenkomen in kringen, catechese en liefdevolle onderlinge aandacht. Liturgie In dit alles speelt de wekelijkse samenkomst van de gemeente, de liturgie, een belangrijke rol. Het is de plek waar we door God worden ingewijd in het goede leven. Ook daar worden onze karakters gevormd. Ook daar waait de Geest door onze levens. Liturgie is ingaan op de uitnodiging van God om hem te aanbidden, met hem om te gaan en met hem aan tafel te gaan. Hier ontvang je alles wat nodig is om leerling van Jezus te zijn. De liturgie is vol werkwoorden: samenkomen, groeten, aanbidden, belijden, lofprijzen, klagen, bidden, lezen, luisteren, verkondigen, breken, delen, eten, geven, ontvangen, zegenen enzovoort. Die werkwoorden staan voor even zovele activiteiten waarin je wordt opgenomen en die hun uitwerking hebben tot ver buiten de kerkmuren. Door aan deze activiteiten deel te nemen worden we gevormd en omgevormd: tot navolgers, tot getuigen, tot mensen naar Gods bedoeling. Tot mensen die het goede leven leven, met vallen en opstaan.
Praktijken Als je beter wilt worden in een sport moet je trainen en oefenen. Als je wilt groeien in geloof is oefenen ook heel belangrijk. In het Engels gebruiken ze daar het woordje ‘Practice’ voor. Je groeit in de praktijk. Je groeit niet door te denken maar door te doen.
Dat brengt ons bij een mooi woordje. Een praktijk. In het voorjaar van dit jaar verscheen een nieuw boekje ‘Oefenen in discipelschap. De gemeente als groeiplaats van het goede leven‘. Eén van de auteurs, Pieter Vos, ethicus aan de PThU in Amsterdam, schrijft in dit boekje een prachtig hoofdstuk over ‘Christelijke deugden in de gemeente’. Hij zegt het volgende: ‘Laten we nu we in de kerk aan de ene kant (nog steeds) met moralisme en activisme te maken hebben en aan de andere kant een bepaalde ‘christelijke’ vrijblijvendheid zien een derde weg bewandelen, namelijk door aandacht te geven aan ‘deugden’ en ‘karakter’. Met de daarbij horende focus op ‘praktijken’. Vos geeft deze omschrijving van ‘praktijken’ (blz. 37): Een ‘praktijk’ is een vorm van samenwerken met een bepaald doel dat door die praktijk wordt gerealiseerd. Een praktijk vindt plaats in een gemeenschap, met een zekere traditie. Door mee te doen aan een praktijk ontwikkel en verbeter je samen de deugden die nodig zijn om zo’n praktijk vorm te geven. Samen lezen. Christenen die het goede leven willen leren kennen, voelen zich als vanzelf aangetrokken tot de woorden van God, het evangelie van het koninkrijk. Ze lezen en herlezen, ze luisteren, ze laten zich leiden door de Geest die de woorden van God tot leven wekt in de dagelijkse praktijk. Als we lezen als ‘praktijk’ zien, dan doen we dat dus niet allereerst in ons eentje, maar samen. De zondagse verkondiging speelt daarin een sleutelrol. Daar lezen en luisteren we samen zodat we weten wat God te zeggen heeft. Maar ook op veel andere momenten
vormen we een leesgemeenschap: in miniwijken, in bijbelstudiegroepen, thuis aan tafel bij het eten. Hoe leren we van elkaar door samen te lezen? Samen delen. De doop is de praktijk waarin je deelgenoot wordt van de gemeenschap rond Jezus. En als er een nieuw lid gedoopt wordt dan is dat niet alleen iets van de ouders, het kind en van God, maar iets waarin heel de gemeenschap deelt. Rond de doop oefenen we dat we een gemeenschap vormen: de wereld begint en eindigt niet bij jou. Het begint juist met iets gedeelds. Door de doop zijn we één met Christus, zegt Paulus. Dan zijn we dus niet allereerst autochtoon of allochtoon, werknemer of werkgever, man of vrouw, getrouwd of ongetrouwd, homo of hetero, maar echt gelijk voor elkaar in Jezus (Galaten 3:27,28). Dan kunnen vrede en gerechtigheid opbloeien. Dan ga je samen delen: wat je ontvangen hebt aan evangelie deel je met mensen om je heen. Binnen en buiten de kerk. In woorden, maar nog meer in daden. Samen eten Het avondmaal is Gods ultieme maaltijd. Eten met Jezus. Brood en beker delen. En zo genieten van Gods mateloze genade voor onvolmaakte mensen. Samen eten kan ook binnen de kring of wijk. Is samen eten niet bij uitstek typerend voor christenen: mensen die samen eten en van daaruit een gemeenschap vormen? Wat je eet, werpt ook vragen op als: hoe belangrijk is duurzaamheid voor je? Hoe zit het met uitbuitende en aarde-‐ vernietigende structuren van ons consumeren? Is ons voedsel op rechtvaardige wijze tot stand gekomen? Deelname aan de maaltijd van de Heer oefent ons niet alleen in genade, maar ook in gastvrijheid en rechtvaardigheid. Wat zou het mooi zijn om de komende tijd als geloofsgemeenschap hierin op alle mogelijke manieren en momenten te oefenen: samen lezen, samen delen, samen eten. Steeds met Jezus in het midden. Deugden Door deze praktijken te beoefenen, oefenen we tegelijk in christelijke deugden. Want daar gaat het om in karaktervorming: dat deugden op gaan bloeien als ‘vrucht van de Geest’ (Galaten 5:22). Deugden zijn goede houdingen die deel zijn van je persoon. Er zijn talloze deugden: trouw, zachtmoedigheid, integriteit, moed, dienstbaarheid. Maar laten we ons eens op een drietal concentreren, drie deugden die goed passen bij de drie beschreven praktijken.
Aandacht(igheid). Om de ruis in je leven te laten afnemen is concentratie nodig. Dingen met aandacht doen en je hoofd en je hart erbij houden. Er is een vorm van stilte nodig. ‘Nee’ zeggen tegen dingen die er niet toe doen en die de aandacht afleiden. Ruimte maken voor de woorden van God. Ruimte maken voor de Geest van Jezus. Ruimte voor de ander. Gastvrijheid Wat hebben we veel te geven aan liefde, warmte en rijkdom. Leef open en gastvrij! Durf de ander die zo anders is toe te laten in je hart. En in je leven. En niet te vergeten: durf ook eens gebruik te maken van de gastvrijheid van de ander. Rechtvaardigheid Wat is er veel onrecht in de wereld. Ook heel dichtbij. Wie eerlijk en rechtvaardig wil leven kan niet heen om thema’s als duurzaamheid, eerlijk voedsel, de schepping, diaconaal actief zijn. Rechtvaardigheid is de deugd waarmee je ieder geeft wat hem of haar toekomt, waarmee je de ander recht doet. Wat zou het mooi zijn de komende tijd als geloofsgemeenschap op alle mogelijke manieren en momenten te oefenen in deze deugden: aandachtigheid, gastvrijheid, rechtvaardigheid. Door samen te lezen, samen te delen, samen te eten. En ontdekken dat Jezus er de bron van is. Inspiratie Nadrukkelijk kiezen we er niet voor om dit gemeenteproject (gedurende een afgebakende periode) te gaan organiseren. Zo’n project heeft al snel iets activistisch, iets dwingends. En er wordt al genoeg georganiseerd. Laat het maar gewoon gebeuren. Laten we maar gewoon zeggen: hierdoor willen we ons laten inspireren in wat we al doen als gemeente. Geen nieuwe acties en plannen. Geen nieuwe doelen stellen. Maar gewoon: het gaan van de Weg is het doel. Het goede leven dient zich aan als we ons richten op praktijken die karakters vormen. Als we anders kijken naar wat we al doen. Lees maar. Deel maar. Eet maar. En doe het vooral samen, waar ook, wanneer ook, maar vooral samen. Elke zondag hebben we weer de kans om te leren en te oefenen.
Laten ook de kringen steeds meer plekken zijn waar we het ‘samen’ beleven, waar we lezend, delend en etend elkaar helpen om te groeien in aandachtigheid, gastvrijheid en rechtvaardigheid. Zo oefenen we in discipelschap en wordt de gemeente groeiplaats van het goede leven. Geen project dus. Wel een thema. Met dit document als inspiratiebron voor alles wat er gebeurt en gaat gebeuren in de gemeente, in de kerkdiensten, in de miniwijken, in de clusters. Laat het maar gaan. Laat het maar stromen. Laat het ook maar schuren als we tegen eigen en andermans grenzen aanlopen. Laat het maar heel genadig zijn allemaal. Zodat we er een beetje op leren vertrouwen dat God zijn eigen weg wel gaat met ons. ‘Het is niet belangrijk wie plant of wie begiet; alleen God is belangrijk, want hij doet groeien.’ (Paulus) Waarom een jaarthema: Ieder jaar proberen we een inspirerend thema te vinden. Met dit thema proberen we richting te geven aan de ontwikkeling van de gemeente. Met een jaarthema willen we vooral ook het kringenwerk stimuleren. Al jarenlang werken we met twee woorden ‘groot en klein’. We zijn een grote gemeente met heel veel talent. We hebben prachtige en inspirerende grote diensten en we hopen en bidden dat die diensten een inspirerend centrum mogen zijn van de gemeente. Tegelijkertijd is het belangrijk dat we bouwen aan de kleine kringen. In een grote gemeente kun je gemakkelijk kopje ondergaan. In de kring weet je met wie je bent verbonden en we hopen en bidden dat die kringen steeds meer een oefenplaats morgen zijn voor gemeenschap, samen eten, samen delen en samen lezen. We hopen dat uw karakter gevormd mag worden door de ontmoeting met anderen en dat u groeit in aandacht, gastvrijheid en het gaan voor recht en gerechtigheid in deze wereld. Dit jaar delen we heel de gemeente in, in kringen en willen we meer tijd gaan besteden aan de toerusting van kringleiders. Ook hopen we dat ieder gemeentelid aangesloten is bij een kring. Dat hoeft niet altijd je wijkkring te zijn, maar dat kan ook bijvoorbeeld de alphacursuskring zijn, of het muziekteam, of de jeugdclub of het gemeentestichtinsgproject waarvoor jij je inzet.
Hoe willen we dit jaar het gemeentethema vormgeven? 1. Geregeld zullen we door het jaar heen themapreken houden over het onderwerp ‘Het goede leven’. U kunt dan bijvoorbeeld denken aan een preek over samen lezen, samen eten of samen delen. Het kan een preek zijn over een van de deugden of over karaktervorming. Het kan gaan over ‘Het goede leven’. 2. We hopen dat we in de komende tijd het thema karaktervorming op de agenda van de gemeente kunnen krijgen. Het is ook een kwestie van bewustwording. Hoe staat het met jouw karakter? Misschien zit jij verstrikt in gedrag waar je de balen van hebt. Hoe kun je dat veranderen? Welke praktijk kan jou daarbij helpen? 3. We willen jullie stimuleren om in de komende tijd een van hieronder genoemde boekjes te bespreken op de kring. Het Goede leven, Reinier Sonneveld Goed leven, Tom Wright Oefenen in discipelschap,…. oa Pieter Vos 4. U kunt deze inleidende paper bespreken op de kring. Hier volgen 8 gesprekvragen: 1. Wat voor beeld heb jij bij ‘het goede leven‘? Waar denk je aan? Wat zie je voor je? Wat voel je? Wat gebeurt er dan? 2. Wat zegt de Bijbel volgens jou over ‘het goede leven‘? Welke andere begrippen gebruikt de Bijbel om hierover te spreken? 3. De eerste zinnen van het inspiratiedocument luiden zo: ‘Herken je het? Dat je regelmatig verstrikt zit in gedrag, in manieren van denken en in patronen die je helemaal niet wilt?’ Herken je dit? Wanneer? Wat is er dan aan de hand? 4. Waar verlang jij naar? Neem even een minuut de ruimte om helemaal stil te worden van buiten en van binnen, en zoek dan van binnen naar het antwoord op die vraag: ‘Waar verlang jij naar?’ En deel dat antwoord met iemand die naast je zit. 5. Wij worden gevormd, onze karakters worden gevormd door praktijken: dingen die we (samen en regelmatig) doen. Kun je daar voorbeelden van geven? Welke praktijken zijn voor jou belangrijk? 6. Als je iemands karakter wilt typeren dan maak je vaak gebruik van woorden die deugden aanduiden, zoals: vriendelijk, geduldig, zachtmoedig, trouw enzovoort. Hoe zou jij jezelf typeren? Zet voor jezelf eens drie deugden op een rijtje waar je heel graag in zou willen groeien. 7. Welke van de drie speelt in jouw leven de belangrijkste rol: samen lezen, samen delen, of samen eten? Wat zou je meer willen doen? Wanneer? Met wie? 8. Hoe leg jij de verbinding tussen wat er op zondag in de liturgie gebeurt en hoe je op alle dagen van de week je leven invult?
5. Op zondag 13 september is de startzondag en de preek zal dan gaan over ‘Het goede Leven’. Aansluitend is er een maaltijd en ‘s avonds is er een feestelijke jongerendienst waarin een aantal jongeren belijdenis zullen doen van hun geloof. Op zondag 20 september hopen we samen het avondmaal te vieren. Ook in deze dienst staan we stil bij het jaarthema vanuit het samen eten. 6. Het Goede leven in beeld. In onze gemeente zijn veel mensen die fotograferen. In januari 2016 starten we een fotoproject ‘Het Goede leven in beeld’. We willen jullie uitdagen om met foto’s te verbeelden wat het thema ‘Het Goede leven’ bij jullie los maakt. 7. Schetsen… gedurende het jaar geven we een aantal schetsen uit over het gemeente thema die u kunt bespreken in de kringen. Hier volgt eerste: 8. Er zijn vast nog veel meer prachtige ideeën in de gemeente bij dit thema. Kom maar op….
Lieve Deugd…….
Hieronder volgt een voorbeeld van een manier om in 5 stappen met deugden aan de slag te gaan in de gemeente, een groep, een cursus of kring. Tijdens een eerste bijeenkomst kun je een groot deel van stap 1 tot en met 4 uitvoeren. Maar misschien is er ook behoefte aan om het geheel van de stappen 1 tot en met 3 eerst even te laten bezinken en stap 4 en 5 later te doen. Stap 1: Kies een deugd, of een ‘praktijk’ waarbij een of meer deugden aansluiten Het gaat erom dat je keuze aansluit bij wat al enigszins past bij het karakter of de traditie van de gemeente of de groep. Wordt er al veel werk gemaakt van contact en het uitnodigen van buurtbewoners, kies dan bijvoorbeeld voor de deugd gastvrijheid en de bijbehorende praktijk. (Hier vind je voorbeelden van deugden: deugdenproject.nl.) • Waarom vinden jullie deze deugd(en) of praktijk als christenen belangrijk? • Welke mogelijkheden zie je om er als groep concreet mee aan de slag te gaan? Stap 2: Ontwikkel inzicht in de deugd door gesprek, lezen en observeren Om te werken aan deugden is het belangrijk om inzicht in de betreffende deugd te krijgen. Ga in gesprek met elkaar over de verschillende kenmerken van de gekozen deugd. • Hoe kun je deze deugd omschrijven? • In welke situaties en praktijken is deze deugd vooral belangrijk? • Zijn er kenmerkende praktijken waarin deze deugd gepraktiseerd wordt?
• •
Hoe zien die praktijken eruit? Wat is kenmerkend voor de mensen die eraan deelnemen?
Het is goed en werkbaar om gedurende een week in je eigen leefomgeving te zoeken naar voorbeelden van de deugd. Hoe ziet die deugd er bij mensen uit? Stap 3: Maak een verbinding met je eigen traditie, praktijken en de deelnemers Hier gaat het erom dat je de deugd in de eigen gemeente of groep onderzoekt. • Zijn er binnen de gemeente of groep al praktijken waarin deze deugd tot uitdrukking komt? • Sluit dit aan bij de traditie van de eigen gemeente, groep of kerk als geheel? • Zijn er bepaalde gemeenteleden die al heel goed zijn in deze deugd? Wat zie je aan hen? (Het gaat er hier om dat je dit opmerkt bij anderen, binnen of buiten je groep, en dat je de positieve voorbeelden daarvan met elkaar benoemt.) Vervolgens gaat ieder individueel na in hoeverre de deugd bij zichzelf ontwikkeld is. Dat kan bijvoorbeeld als volgt: • Beschrijf een situatie uit je eigen leven waarin de betreffende deugd speelde. Beschrijf deze situatie zo nauwkeurig mogelijk: wanneer, wie, wat, waar, waarom? • In hoeverre herken je in je handelen de deugd zoals die in stap 2 is omschreven (welke houding, in welk soort situaties, is er een midden enz.)? Herken je de deugd als kenmerkend voor jouw persoon? • Hoe zou je in de door jou beschreven situatie het beste kunnen handelen vanuit de betreffende deugd? • Wat zou je willen leren ten aanzien van deze deugd? Stap 4: Verzamel ideeën om met de deugd aan de slag te gaan in een praktijk en maak een plan Bij deze stap gaat het erom dat je tot concrete plannen komt zodat er een (versterkte) praktijk ontstaat waarin de deugd of meerdere deugden geoefend worden en tot mooie praktijken leidt/ leiden. Zorg dat de plannen reëel zijn en dat er gemotiveerd aan gewerkt kan worden. Anders kun je het beter niet doen. Tegelijk geldt dat je niet groots hoeft te denken; het kan ‘m in kleine en gewone dingen zitten. Welke (haalbare) ‘acties’ passen bij de gekozen deugd? • Welke praktijk past bij de deugd? • Wat is het doel van die praktijk? • Hoe kun je in deze praktijk goed samenwerken? • Wie gaat wat doen? • Wat is daarvoor nodig?
Stap 5: Uitvoeren en evalueren van het oefenen en praktiseren van de deugd Zorg dat je bij het in praktijk brengen van jullie plannen blijft bedenken hoe dit verband houdt met de gekozen deugd. Neem een afsluitende bijeenkomst van jullie groep om met elkaar door te spreken over wat er in de praktijk is gedaan. Daarbij gaat het er niet om elkaar de maat te nemen. Terugblikkend kun je opnieuw leren en verder komen in de oefening van de deugden en in het samen gemeente-‐zijn van Christus. • Welke mooie voorbeelden van het in praktijk brengen van de christelijke deugden heb je gezien? • Wat ging niet goed en hoe zou dat beter kunnen? • Welke blokkades hebben jullie ervaren en hoe kunnen jullie daar liefdevol, bescheiden en vergevingsgezind mee omgaan? • Hoe willen jullie elkaar blijven versterken als groep en als gemeente van Christus? • Wat ging niet goed en hoe zou dat beter kunnen? • Welke blokkades hebben jullie ervaren en hoe kunnen jullie daar liefdevol, bescheiden en vergevingsgezind mee omgaan? • Hoe willen jullie elkaar blijven versterken als groep en als gemeente van Christus? Disclaimer: Voor dit jaarthema hebben we dankbaar gebruik gemaakt van materiaal van De Plantage kerk in Zwolle. Onze dank is groot.
