Gemeenteschets GKv Spakenburg-Zuid
ZO VADER, ZO ZOON
Wat is voor jou de betekenis van de gelijkenis van de verloren zoon? Schrijf dit in één zin op. …………………………………………………………………………………………………... Wissel je opmerkingen eens heel kort uit met je buurman of buurvrouw.
Lees rustig het gedeelte over de ‘jongste zoon’ uit de gelijkenis van de verloren zoon uit Lucas 15. Zet met een pen of potlood een ? wanneer je een zin/opmerking/vers niet begrijpt, een ! als bij dat gedeelte een lichtje gaat branden (nu begrijp ik het!) en een → als dat gedeelte je raakt. De zorg om wat verloren is
Lucas 15
Alle tollenaars en zondaars kwamen hem opzoeken om naar hem te luisteren. 2 Maar zowel de farizeeën als de schriftgeleerden zeiden morrend tegen elkaar: ‘Die man ontvangt zondaars en eet met hen.’ 3 Jezus vertelde hun toen deze gelijkenis: (…) 11 ‘Iemand had twee zonen. 12 De jongste van hen zei tegen zijn vader: “Vader, geef mij het deel van uw bezit waarop ik recht heb.” De vader verdeelde zijn vermogen onder hen. 13 Na enkele dagen verzilverde de jongste zoon zijn bezit en reisde af naar een ver land, waar hij een losbandig leven leidde en zijn vermogen verkwistte. 14 Toen hij alles had uitgegeven, werd dat land getroffen door een zware hongersnood, en begon hij gebrek te lijden. 15 Hij vroeg om werk bij een van de inwoners van dat land, die hem op het veld zijn varkens liet hoeden. 16 Hij had graag zijn maag willen vullen met de peulen die de varkens te eten kregen, maar niemand gaf ze hem. 17 Toen kwam hij tot zichzelf en dacht: De dagloners van mijn vader hebben eten in overvloed, en ik kom hier om van de honger. 18 Ik zal naar mijn vader gaan en tegen hem zeggen: “Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, 19 ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden; behandel mij als een van uw dagloners.” 20 Hij vertrok meteen en ging op weg naar zijn vader. Zijn vader zag hem in de verte al aankomen. Hij kreeg medelijden en rende op zijn zoon af, viel hem om de hals en kuste hem. 21 “Vader,” zei zijn zoon tegen hem, “ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden.” 22 Maar de vader zei tegen zijn knechten: “Haal vlug het mooiste gewaad en trek het hem aan, doe hem een ring aan zijn vinger en geef hem sandalen. 23 Breng het gemeste kalf en slacht het. Laten we eten en feestvieren, 24 want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden.” En ze begonnen feest te vieren. 1
Wat vind je van de jongste zoon? En: wat herken je van het gedrag van de jongste zoon in je eigen leven? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
2
Bespreek met elkaar waar je vraagtekens, uitroeptekens en pijltjes hebt gezet. Vertel elkaar waarom je ze daar hebt neergezet. Henri Nouwen heeft een boek geschreven over deze gelijkenis: “Eindelijk thuis.” Hij stelt daarin dat het vragen van de jongste zoon naar het bezit van zijn vader, terwijl zijn vader nog steeds leeft, in feite hetzelfde is als zeggen: ‘Vader, ik kan niet wachten tot je dood bent’ (blz. 41). Wat bedoelt hij daarmee? Lees rustig onderstaand gedeelte uit “Eindelijk thuis” van Henri Nouwen. Zet met een pen of potlood een ? wanneer je een zin/opmerking/vers niet begrijpt, een ! als bij dat gedeelte een lichtje gaat branden (nu begrijp ik het!) en een → als dat gedeelte je raakt. “’Verslaving’ is waarschijnlijk het beste woord om het gevoel van verloren zijn, dat in onze hedendaagse maatschappij zo vaak voorkomt, duidelijk te maken. Door onze verslaving klampen we ons vast aan dingen die we beschouwen als middelen tot zelfontplooiing: rijkdom en macht, status en aanzien, overvloedige consumptie, eten en drinken, seksueel genot, waarbij het eerder gaat om lust dan om liefde. We verwachten van deze dingen dat zij onze diepste behoeften zullen bevredigen, maar dat kunnen ze nooit. Zolang we echter in deze waan leven, zijn we verslaafd en dolen we rond in ‘het verre land’, op zoek naar iets wat daar nooit te vinden zal zijn. Wij krijgen een eindeloze reeks teleurstellingen te verwerken en ons verlangen naar zelfontplooiing blijft onvervuld. In deze tijd, waarin het aantal verslavingen steeds toeneemt, zijn we ver afgedwaald van ons vaderhuis. Leven in een ‘ver land’, dat is leven als een slaaf van de dingen van de wereld, met altijd die innerlijke hunkering naar vrijheid. Telkens wanneer ik de onvoorwaardelijke liefde zoek waar ze niet gevonden kan worden, ben ik de verloren zoon. Waarom ga ik de plaats van de echte liefde uit de weg? Waarom blijf ik die liefde hardnekkig elders zoeken? Waarom verlaat ik voortdurend mijn thuis, waar God de Vader mij zijn kind noemt, zijn geliefde zoon? Ik sta er telkens weer versteld van dat ik de gaven die God mij gegeven heeft –mijn gezondheid, mijn intellectuele en emotionele gaven- niet ontplooi voor zijn glorie, maar voortdurend gebruik om mensen te imponeren, om bevestigd en geprezen te worden, om te wedijveren voor beloningen. Ja, vaak neem ik ze mee naar een ‘ver’ land, waar ik ze ter beschikking stel van een wereld die ze uitbuit en de echte waarde er niet van kent. Het lijkt er bijna op, alsof ik mijzelf en de wereld wil bewijzen dat ik Gods liefde niet nodig heb, dat ik mijzelf wel weet te redden, dat ik volledig baas in eigen leven kan zijn. Daarachter gaat de grote rebellie schuil: ‘Ik wilde dat je dood was.’ Het ‘nee’ van de verloren zoon is een echo van Adams opstandige verwerping van de God wiens liefde ons geschapen heeft en bewaart. Het is de rebellie waardoor ik buiten het paradijs kom te staan, buiten het bereik van de levensboom. Het is de rebellie die mij ertoe aanzet mijn leven te verkwisten in een ‘ver’ land.” (Uit: ‘Eindelijk thuis’, Henri Nouwen, blz. 49 en 50).
Bespreek met elkaar waar je vraagtekens, uitroeptekens en pijltjes hebt gezet. Vertel elkaar waarom je ze daar hebt neergezet.
Waarin ben jij de verloren zoon / de jongste zoon? ……………………………………………………………………………………………….
3
Bespreek eens kort hoe een verloren zoon weer terugkeert naar het Vaderhuis? Of: bespreek kort wat ‘bekering’ inhoudt?
Herkenbaar? -Vergelijk jouw visie op ‘bekering’ met deze cartoon. -Vergelijk ook de bekering van de jongste zoon uit Lukas 15 met deze cartoon. -Bespreek verschillen en overeenkomsten.
Lees rustig onderstaand gedeelte uit “Eindelijk thuis” van Henri Nouwen. Zet met een pen of potlood een ? wanneer je een zin/opmerking/vers niet begrijpt, een ! als bij dat gedeelte een lichtje gaat branden (nu begrijp ik het!) en een → als dat gedeelte je raakt. “Hier komen we op een groot geheimenis: omwille van ons werd Jezus zelf de verloren zoon. Hij verliet het huis van zijn hemelse Vader, kwam in een vreemd land, gaf alles wat hij had weg en keerde via zijn kruisdood terug naar het huis van zijn Vader. Dit alles deed Hij niet als een opstandige maar als de gehoorzame zoon. Hij werd in de wereld gezonden om alle verloren kinderen van God thuis te brengen. Jezus vertelde de gelijkenis van de vader en de twee zonen aan mensen die Hem bekritiseerden omdat hij omging met zondaars. Sterker, Hij beleefde zelf de lange en pijnlijke tocht die Hij in de gelijkenis beschrijft. Toen ik over Jezus’ gelijkenis en Rembrandts uitbeelding (Rembrandt: ‘de terugkeer van de verloren zoon’; zie voorkant van de schets, RK) ervan begon na te denken, stelde ik mij die uitgeputte jongeman met het gezicht van een pasgeboren kind aanvankelijk niet voor als Jezus. Dat kwam pas later, na vele uren van stilte en contemplatie. Maar het is wel een verrijking om die gebroken jongeman die voor zijn vader knielt, te zien als ‘het lam van God dat de zonden van de wereld wegdraagt’. Is dit niet de onschuldige, die voor ons tot zonde werd gemaakt? Is dit degene die zich niet wilde ‘vastklampen aan het Gode gelijk zijn’ maar die ‘zich ontledigd heeft en aan de mensen gelijk geworden is’? Is dit niet de rechtvaardige Zoon van God, die geen zonde gekend heeft maar toch de totale verlatenheid heeft moeten meemaken, zodat Hij het aan het kruis uitschreeuwde: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?’ Jezus is de Zichzelf wegschenkende Zoon van de Zichzelf wegschenkende Vader. Alles wat de Vader Hem had toevertrouwd, gaf Hij weg, opdat ik kan worden zoals Hij en met Hem kan terugkomen naar het huis van zijn vader.” (Uit: ‘Eindelijk thuis’, Henri Nouwen, blz. 63 en 64).
Bespreek kort met je buurman of buurvrouw waar je vraagtekens, uitroeptekens en pijltjes hebt gezet. Vertel elkaar waarom je ze daar hebt neergezet. 4
Bespreek met elkaar wat je vind van Henri Nouwens presentatie van Jezus als de volmaakte verloren zoon / de volmaakte jongste zoon?
Wat valt je op aan onderstaande strip over de gelijkenis van de verloren zoon?
5
6
EINDE
Lees rustig het gedeelte over de ‘oudste zoon’ uit de gelijkenis van de verloren zoon uit Lucas 15. Zet met een pen of potlood een ? wanneer je een zin/opmerking/vers niet begrijpt, een ! als bij dat gedeelte een lichtje gaat branden (nu begrijp ik het!) en een → als dat gedeelte je raakt. De zorg om wat verloren is
Lucas 15 De oudste zoon was op het veld. Toen hij naar huis ging en al dichtbij was, hoorde hij muziek en gedans. 26 Hij riep een van de knechten bij zich en vroeg wat dat te betekenen had. 27 De knecht zei tegen hem: “Uw broer is thuisgekomen, en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht omdat hij hem gezond en wel heeft teruggekregen.” 28 Hij werd woedend en wilde niet naar binnen gaan, maar zijn vader kwam naar buiten en trachtte hem te bedaren. 29 Hij zei tegen zijn vader: “Al jarenlang werk ik voor u en nooit ben ik u ongehoorzaam geweest als u mij iets opdroeg, en u hebt mij zelfs nooit een geitenbokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. 30 Maar nu die zoon van u is thuisgekomen die uw vermogen heeft verkwanseld aan de hoeren, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht.” 31 Zijn vader zei tegen hem: “Mijn jongen, jij bent altijd bij me, en alles wat van mij is, is van jou. 32 Maar we konden toch niet anders dan feestvieren en blij zijn, want je broer was dood en is weer tot leven gekomen. Hij was verloren en is teruggevonden.”’ 25
Wat vind je van de oudste zoon? En: wat herken je van het gedrag van de oudste zoon in je eigen leven? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Bespreek met elkaar waar je vraagtekens, uitroeptekens en pijltjes hebt gezet. Vertel elkaar waarom je ze daar hebt neergezet. 7
Tim Keller (Redeemer Presbyterian Church of New York, USA) zegt dat de titel die deze gelijkenis al eeuwenlang heeft (‘de gelijkenis van de verloren zoon’) niet klopt. Het is, volgens hem, een verhaal over twee zonen die beiden verloren zijn. Waarin is de oudste zoon dan verloren? Welke zonde heeft hij gedaan? Hij heeft toch de wil van de Vader altijd trouw uitgevoerd? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Bespreek met elkaar waarin de oudste zoon verloren is. Lees daarbij nog eens goed Lucas 15:29.
Lees rustig onderstaande tekst. Bespreek met je buurman of buurvrouw wat je hierin herkent en wat je ervan vindt. “Er zijn twee manieren om je eigen verlosser en je eigen heer te zijn. Net zoals er in de gelijkenis twee manieren zijn om de controle te krijgen over de bezittingen van de vader. Beide zonen probeerden de controle te krijgen over de bezittingen van de vader, zonder van de vader te houden. De een deed dat door een heel slecht leven te leiden, maar de ander door juist een heel goed en gehoorzaam leven te leiden! En zo zijn er twee manieren om je eigen verlosser en heer te zijn! Er zijn twee manieren om God onder controle te houden en de mensen om je heen en je eigen leven. Twee manieren om de controle te houden: de ene door voor het vaderland weg te leven en je eigen gang te gaan en de ander door heel erg moralistisch, religieus en strikt volgens de regels te leven. Je leest je Bijbel, volgt de 10 geboden en bidt bij elke maaltijd. Maar het gevaar hierbij is dat van de oudste zoon. De manier om Jezus te vermijden en uit de weg te gaan is dan om de zonde te vermijden en uit de weg te gaan. Daar heb je de oudste zoon… En dat komt hierop neer: dat jij denkt dat je wanneer je van mensen probeert te houden, goed probeert te leven, bidt, je Bijbel leest etc. God je dan wel moet zegenen! Jezus mag dan zelfs de beloner zijn, je grote voorbeeld en misschien nog wel meer, maar hij is dan niet je redder, je verlosser. Jij bent je eigen verlosser! Je gaat Jezus als je enige verlosser uit de weg, door de zonde te vermijden. Jij probeert God onder controle te houden door je eigen daden, je goede werken. Al je opofferingen, al je gehoorzaamheid is dan een manier om van God te ontvangen wat je zelf graag wilt, waar je echt van houdt en dat is niet God zelf… Religieuze, wettische mensen gehoorzamen God om te krijgen wat ze willen, mensen die het evangelie begrijpen gehoorzamen God om… God te krijgen. Om Hem te kennen, van Hem te houden, om Hem blij te maken etc.” (Uit: ‘Redeemer Church planter manual, section: Gospel driven, “the parable of the two sons”’, Tim Keller)
Waarin ben jij de verloren zoon / de oudste zoon? …………………………………………………………………………………………………
8
Bespreek eens kort hoe de verloren oudste zoon weer terug kan keren naar het Vaderhuis? Of: verzin een slot aan deze gelijkenis waarin de oudste zoon terugkeert naar huis en toch deelneemt aan het feest. Jezus treedt, aldus Tim Keller, in het verhaal van de oudste zoon op tegen wetticisme (=niet doen wat je eigenlijk wilt doen, maar je aanpassen, onderwerpen aan de regels en afspraken, om ‘goed’ te zijn en vooral hard te werken), zoals de Farizeeërs deden. Jezus leert ‘oudste zonen’ dat Hij verlost! Je kunt niet alleen jezelf niet verlossen, maar je hoeft jezelf ook niet te verlossen.
Lees rustig onderstaand gedeelte. Zet met een pen of potlood een ? wanneer je een zin/opmerking/vers niet begrijpt, een ! als bij dat gedeelte een lichtje gaat branden (nu begrijp ik het!) en een → als dat gedeelte je raakt.
“Naast de opzoekende liefde van de Vader heb je het ook nodig dat je leert hoe je je moet bekeren van iets anders dan zonde. Ik zeg dat wat cryptisch. De jongste zoon komt terug en heeft een hoop zonden gedaan waarvan hij zich moet bekeren en dat kan bij ons het gevoel oproepen: ‘kijk, zo doe je dat, je bekeert je bij de Vader van alle zonden die op je lijstje staan.’ Maar nu is goed te zien hoe radicaal deze gelijkenis is, want de oudste zoon is ook verloren, maar heeft geen enkele zonde op zijn lijstje staan! Hij zegt de vader dat hij hem altijd gehoorzaamd heeft, en die gaat daar niet tegenin. Dus hoe kan een persoon, die verloren is, maar geen zonden op zijn lijstje heeft staan, gered worden? Natuurlijk is er niemand zondeloos, dat weten we, maar dit is het punt: een christen zal zich, in tegenstelling tot een moralist, niet alleen bekeren van de dingen die hij fout heeft gedaan, maar ook van de reden waarom hij goede dingen heeft gedaan… Een christen zal namelijk bemerken dat de reden waarom hij goede dingen doet vaak zelfrechtvaardiging is, een manier om jezelf te verlossen en om God en mensen onder controle te houden. En als dat kwartje valt, dat je ziet dat je niet alleen je eigen verlosser probeert te zijn als je slechte dingen doet, maar ook als je goede dingen probeert te doen, misschien wel juist dan!, wanneer dat kwartje valt, dan verandert alles… En echt alles in je leven verandert! De manier waarop je leeft, de manier waarop je andere mensen ziet, de manier waarop je omgaat met anderen, met God, alles. Dit noemen we wedergeboorte. En dat is heel radicaal.” (Uit: ‘Redeemer Church planter manual, section: Gospel driven, “the parable of the two sons”’, Tim Keller)
Bespreek met elkaar waar je vraagtekens, uitroeptekens en pijltjes hebt gezet. Vertel elkaar waarom je ze daar hebt neergezet.
Wat vind je van deze cartoon? Wat heeft dit met Lucas 15 te maken?
9
Lees rustig onderstaand gedeelte uit “Eindelijk thuis” van Henri Nouwen. “Hier wordt het mysterie van mijn leven onthuld. Ik word zo intens bemind dat mij de vrijheid wordt gegund mijn thuis te verlaten. De zegen van het begin blijft over mij uitgesproken, ook als ik mijn thuis verlaat en telkens opnieuw verlaat. De Vader ziet altijd naar mij uit, wacht mij op, met uitgestrekte armen, om mij te ontmoeten, en als ik kom, fluistert Hij me opnieuw in het oor: ‘Jij bent mijn geliefde, in wie Ik mijn welbehagen heb’” (Uit: ‘Eindelijk thuis’, Henri Nouwen, blz. 50).
Wat betekent het beeld van God als jouw ‘Vader’ voor je?
ALARM! Vaderbeelden kunnen verstoord zijn. Je kunt een slechte vader hebben gehad en dit kan invloed hebben op het beeld van God als Vader. Dit probleem deed zich ook al in Jezus’ tijd voor. In Jezus’ tijd waren de vaders dominant en overheersend, zogenaamde Oosterse patriarchen. De Vader in deze gelijkenis is daarmee een totaal vreemd verschijnsel voor de omstanders! Jezus maakt zo duidelijk dat zij (of jij) een heel ander beeld van een vader kan hebben, maar dat zijn Vader niet zo is. Deze Vader is écht anders.
………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… …………………………………………
Wat betekent de houding van de Vader in de gelijkenis voor jouw houding ten opzichte van de verloren jongste en de verloren oudste zonen in de wereld?
Wat betekent de houding van de Vader in de gelijkenis voor de houding van de kerkelijke gemeente ten opzichte van de verloren jongste en de verloren oudste zonen in de wereld?
Maakt Lucas 15 de kerkelijke gemeente actief (missionair) of juist afwachtend? Wat betekent deze gelijkenis voor de missionaire houding en de missionaire uitstraling van de kerkelijke gemeente?
10
Herkenbaar?
Reageer eens op de volgende opmerking van Stefan Paas (hoogleraar missiologie aan de TU te Kampen en de VU te Amsterdam op DTEG-congres 2006): “Uit de Bijbel blijkt dat oudste zonen ontdekken wie zij zelf zijn, als jongste zonen thuiskomen. Hun eigen relatie met de Vader ontdekken ze pas bij de komst van kinderen die daarvoor niet bij de Vader woonden. De kerk: oudste en jongste zonen ontmoeten elkaar en leren van elkaar.”
Herkenbaar?
11
Uitgangspunt en roeping: De gemeente bestaat uit gelovigen die door God geroepen zijn, door de Geest verbonden met Christus en met elkaar, om God te eren, de naaste binnen de gemeente en daarbuiten in liefde te dienen en van betekenis te zijn voor de wereld. Opdracht en streven: Wij willen, gedreven door de Heilige Geest en biddend: 1. God eren door Hem te loven en te dienen. Daarvoor is nodig dat wij Hem steeds beter leren kennen door: de verkondiging van het Woord en gebruik van de sacramenten; de geloofsopvoeding van de jonge leden van de gemeente; en Bijbelstudie van jong en oud. 2. Elkaar liefhebben en dienen. Daarvoor is nodig: onderling pastoraat en dienstbetoon; en ambtelijk pastoraat en diaconaat om de gelovigen toe te rusten tot dit liefdevolle dienstbetoon. 3. Van betekenis zijn voor de wereld. Daarvoor is nodig dat wij: de liefde van God in woord en daad uitdragen naar de mensen buiten de gemeente in onze directe omgeving en ver weg; en verantwoordelijkheid dragen als rentmeesters voor de schepping. (Uit: Folder Gemeenteopbouw ‘Samen Bouwen Maranathakerk’ blz. 4 Themagroep 1 Visie en Missie, 2010)
Reageer eens op bovenstaande visie en missie van de GKv Spakenburg-Zuid? Wat valt je op? Wat is ‘nieuw’ voor je? “De liefde van God in woord en daad uitdragen naar de mensen buiten de gemeente” Welke mensen? En hoe? Is de betekenis van de gelijkenis van de verloren zoon voor jou veranderd ten opzichte van het begin? Zo ja, wat is er veranderd en/of heb je geleerd? Zo nee, waarom is er niets veranderd? ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… Evalueer de bespreking van dit thema.
Verdere studie? -“Leven in verbondenheid;” Jos Douma. -“De vrijgevige God;” Tim Keller. -“The parable of the two sons” (uit: ‘Redeemer church planter manual, section: Gospel driven’); Tim Keller. -“Eindelijk thuis;” Henri Nouwen. -“Een parel in Gods ogen;” Henri Nouwen. -“Verlangen naar God;” John Piper. -“Welkom thuis!;” Hans Eschbach, Kees Kraayenoord en Floyd McClung. ---speciaal voor jongeren---
© reinierkramer2015
12
