Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan Oktober 2013 - Augustus 2013- -
Gemeente Smallingerland
Projectomschrijving Opdrachtgever Projectnummer
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan Gemeente Smallingerland BT-SLE-11-007
Datum
28 augustus 2013
Status
Definitief
Projectleider Akkoord projectleider
E. Wietses
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Inhoud 1
Inleiding
4.4
Manifest Verkeerveiligheid
20
5
4.5
Duurzaam Veilig en Shared Space
20
1.1
Een nieuw gemeentelijk verkeers- en vervoersplan
5
4.6
Wegencategorisering
21
1.2
Proces
6
4.7
Verkeerseducatie
22
1.3
Ambities
6
4.8
Verkeershandhaving
22
1.4
Doelstellingen
7
1.5
Leeswijzer
7
2
Beleid
5
Gemotoriseerd verkeer
24
5.1
Inleiding
24
8
5.2
Netwerk
24
8
5.2.1
Indeling wegenstructuur buiten de bebouwde kom
24
2.1
Landelijk beleid Structuurvisie Infrastructuur
2.2
Provinciaal Beleid PVVP 2006 Herzien
10
5.2.2
Indeling wegenstructuur binnen de bebouwde kom
25
2.3
Gemeentelijk beleid
11
5.2.2
Indeling wegenstructuur binnen de bebouwde kom
25
2.3.1
Integrale visie
11
5.3
Inrichtingsprincipes wegen
26
2.3.2
Ontwerp structuurvisie
11
5.3
Inrichtingsprincipes wegen
26
2.3.3
Toeristisch recreatief ontwikkelingsplan (TROP)
11
5.3.1
Inrichting stroomwegen
26
2.3.4
WMO Beleidsplan 2012-2015
12
5.3.2
Inrichting gebiedsontsluitingswegen
26
2.3.5
Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2016
13
5.3.3
Inrichting erftoegangswegen
28
2.3.6
Checklist bewegingsstimulerende beleidsbeslissingen 14
5.4
Verkeerscirculatie en bereikbaarheid
31
3
Shared Space
5.4.1
Structureel
31
15
5.4.2
Incidenteel
32
3.1
Inleiding
15
5.4.3
Bereikbaarheid 2010-2020
32
3.2
Voorgeschiedenis
15
5.4.4
Centrum Drachten
33
3.3
Ambitie
16
5.4.5
Parkeerplaatsen centrum
33
3.4
Draagvlak
16
5.5
Parkeren
33
3.5
Raakvlakken met andere beleidsvelden
17
5.5.1
Ontwikkelingen centrum Drachten
33
3.6
Evaluatie Shared Space concept
17
5.5.2
Nieuwe Wro
34
5.5.3
Parkeren in dorpen en woonwijken
35
5.5.4
Parkeren grote voertuigen en parkeren op
4
Duurzaam Veilig
18
4.1
Inleiding
18
bedrijventerreinen
4.2
1e en 2e fase Duurzaam Veilig
18
5.5.5
4.3
Landelijke doelstellingen
18
4.3
Landelijke doelstellingen
19
36
Parkeren bij scholen en voorzieningen voor dagopvang 36
5.5.6
Gehandicaptenparkeren
37
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
6
Fietsers en bromfietsers
Gemeente Smallingerland
38
10
Goederenvervoer
53
6.1
Inleiding
38
10.1
Inleiding
53
6.2
Netwerk
38
10.2
Goederenvervoer over de weg
53
6.3
Provinciaal fietsnetwerk
39
10.3
Goederenvervoer over water
54
6.4
Gemeentelijk fietsnetwerk
39
10.4
Gevaarlijke stoffen
54
6.4.1
Utilitair en recreatief netwerk
39
6.4.2
Inrichting fietsvoorzieningen
40
11
Hulpdiensten
6.4.3
Missing links
41
11.1
Bereikbaarheid hulpdiensten
6.5
Fietsen in het centrum
42
6.6
Fietsparkeren
43
12
Landbouwverkeer
6.7
Scootmobiel
43
12.1
Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer
7
Voetgangers
44
13
Duurzaamheid
8
Vaarwegen
45
14
Procesmatige aandachtspunten
56 56
57
59
15
Van beleid naar uitvoering
60
48
15.1
Inleiding
60
Beroepsvaart
45
8.2
Recreatievaart
46
Openbaar Vervoer
55
planvorming
8.1
9
55
9.1
Inleiding
48
15.2
Ruimtelijke plannen
60
9.2
Netwerk
48
15.3
Onderhoudswerkzaamheden
60
9.3
Kwaliteitsniveau lijnvoering en frequentie
49
15.4
Infrastructurele projecten en programma's
60
9.4
Toegankelijkheid
49
15.5
Actieplan verkeersveiligheid
61
9.4.1
Inrichting busroutes
49
15.6
Monitoring
61
9.4.2
Bushaltes
50
9.5
OV visie
51
9.5.1
De nieuwe OV-structuur voor Smallingerland
51
9.5.2
De speerpunten op een rij
51
9.5.2
Wat verandert er voor de reiziger
51
9.5.3
Samenwerking met andere partijen
52
Bijlagen
62
4
Integrale visie
Wmo beleidsplan
GVVP
Etc.
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Vanuit het Shared Space concept is de afgelopen jaren een deel
1
Inleiding
1.1
Een nieuw gemeentelijk verkeers- en vervoersplan
van de openbare ruimte heringericht en zijn vele nieuwe
Hoe gaan we als gemeente om met het gebruik en de inrichting van onze openbare ruimte? De zoektocht naar het antwoord op deze vraag is jarenlang gedomineerd door de claim die het verkeer op de ruimte legde. De resultaten van deze benadering hebben in de jaren zeventig en tachtig geleid tot een door verkeersexperts
ingerichte
openbare
ruimte
bijna
volledig
bestemd voor het snel afwikkelen van veel autoverkeer. Andere claims op de openbare ruimte kwamen steeds meer in de verdrukking
waardoor
de
leefbaarheid
afnam,
de
verkeersonveiligheid bleef en de kwaliteit van de openbare ruimte achteruit ging.
voor gekozen een andere weg in te slaan wat betreft de inrichting van de openbare ruimte en de wisselwerking met de verplaatsingen en activiteiten die hierin plaatsvinden. Niet meer het gemotoriseerde verkeer, maar de mens moet weer de maat waarop
de
inrichting
van
de
openbare
ruimte
is
gebaseerd. Dit basisidee is uitgewerkt in het in 1996 vastgestelde GVVP en inmiddels met succes verder
ontwikkeld
en
beter bekend onder de naam Shared Space.
Shared Space leidt tot een omgeving die beter aansluit bij de wensen die de gebruikers daaraan stellen. De ruimte is veiliger, leefbaarder, mooier en bovenal weer meer van de mensen zelf geworden. Naast
de
gemeente
Smallingerland
zijn
ook
vele andere gemeenten en de provincie Fryslân actief bezig
het
concept
van
Shared Space in de praktijk te implementeren. Ondanks het ontstaan van telkens
Al in de jaren negentig heeft de gemeente Smallingerland er
vormen
gebieden gerealiseerd. Hiermee is ook het besef gekomen dat
meer
goede
voorbeelden
zijn we in een fase aangekomen waarin lering moet worden getrokken uit de afgelopen periode en samen moet worden nagedacht over de toekomstige toepassingsmogelijkheden en het beheren van de gezamenlijke kennis. Het huidige GVVP is ondertussen al meer dan 15 jaar oud. In die tussenliggende jaren is er op het gebied van verkeer en vervoer veel gebeurd. Zo zijn er nieuwe fietsbruggen en -paden aangelegd, zijn wegen en kruispunten gereconstrueerd en is Duurzaam Veilig geïmplementeerd. Met de ontwikkelingen op het gebied van Shared Space, ruimtelijke ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen, heeft dit geleid tot de behoefte aan een nieuw gemeentelijk verkeers- en vervoerplan. Dit GVVP moet niet alleen antwoord geven op de vraag hoe de komende jaren moet worden omgegaan met de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte, maar moet ook de eerste stap 5
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
zijn naar een totaal visie voor de gemeente. Shared Space is het
1.3
Ambities
bindmiddel tussen deze pijlers en het verkeersbeleid. Het
verder
toepassen
van
Shared
Space
binnen
het
Ondanks
dat
aan
dit
GVVP
geen
concrete
(cijfermatige)
gemeentelijke beleid zorgt ervoor dat ook in de toekomst een
doelstellingen als gevolg van te verwachten ontwikkelingen ten
leefbare, veilige en bereikbare leefomgeving wordt behouden,
grondslag liggen, wordt met het huidige en toekomstige beleid
waarin de mens centraal staat.
ingespeeld op de algemene trend en wordt de verkeersveiligheid waar mogelijk bevordert. Doordat de afgelopen jaren in het
1.2
kader van Duurzaam Veilig de belangrijkste ongevallocaties al
Proces
zijn aangepakt en door de nog altijd toenemende automobiliteit, Het voorliggende GVVP is het resultaat van een integraal proces,
zal er nauwelijks sprake zijn van een afname van objectieve
waarbij nadrukkelijk interne en externe partijen zijn betrokken.
veiligheid. Het beleid is er dan ook op gericht om de algemene
Om deze partijen zo goed mogelijk te betrekken bij het GVVP is
maatschappelijke betrokkenheid te vergroten door duidelijke
het proces gestart met een tweetal informatieavonden en een
keuzes bij herinrichtingen en beleidsbeslissingen. Daarnaast
workshopavond.
met
moet de bereikbaarheid en leefbaarheid worden gewaarborgd,
belanghebbenden hebben een belangrijke input gevormd voor
ook voor minder validen. De toenemende automobiliteit en het
het
toenemend gebruik van navigatieapparatuur (sluipverkeer door
GVVP.
De Tijdens
resultaten de
van
deze
avonden
informatieavonden
zijn
de
belanghebbenden met name geïnformeerd over het doel van het
verblijfsgebieden), moet dan ook in goede banen worden geleid.
project en het te volgen proces. Gedurende de workshop zijn de aanwezigen in de gelegenheid gesteld mee te denken over de verkeersproblemen, ontwikkelingen en de voorgenomen c.q. al ingezette beleidslijn. Daarnaast wijkt dit GVVP af van de geijkte verkeer- en vervoerplannen door de prominente rol van het Shared Space principe. Binnen het GVVP vormt het Shared Space principe de basis bij het formuleren van de visie en doelen.
6
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
1.4
Gemeente Smallingerland
Doelstellingen
1.5
Leeswijzer
De kracht van Smallingerland in het algemeen en Drachten in
In dit GVVP wordt in hoofdstuk 2 ingegaan op het beleidskader
het bijzonder, is de gunstige ligging in het noorden van
bestaande
Nederland,
gemeentelijke
de
bereikbaarheid
en
de
dynamiek.
Om
deze
uit
het
rijks-
en
beleidsdoelen.
provinciale
Hoofdstuk
beleid
3
en
de
behandelt
de
positieve eigenschappen ook in de toekomst te garanderen, zijn
achtergronden en ambities van Shared Space. In hoofdstuk 4
ten behoeve van dit GVVP de volgende doelstellingen en
wordt
ambities geformuleerd:
Duurzaam Veilig. In de daaropvolgende hoofdstukken 5, 6 en 7
verder
ingezoomd
de
van
gemotoriseerd verkeer, fietsers en bromfietsers en voetgangers.
De subjectieve en sociale veiligheid in de openbare ruimte
De vaarwegen, het openbaar vervoer, het goederenvervoer, de
verbeteren.
huldiensten en het landbouwverkeer worden in de hoofdstukken een
optimale
bereikbaarheid
van
de
pijlers
wordt
van
op
en
(objectieve veiligheid).
realiseren
ingegaan
principes
Het bewerkstelligen van een verdere daling van ongevallen
Het
achtereenvolgens
op
beleidsthema’s
8, 9, 10, 11 en 12 toegelicht. Hoofdstuk 13 behandelt het aspect
Smallingerland in het algemeen en belangrijke locaties zoals
Duurzaamheid.
bedrijventerreinen en centra in het bijzonder ten behoeve
aandachtspunten bij de planvorming behandeld. Ten slotte
van het economisch functioneren van Smallingerland.
wordt in hoofdstuk 15 ingegaan hoe het beleid vervolgens moet
Een
“leesbare”
inrichting
van
de
verkeersstructuur
te
In
hoofdstuk
14
wordt
de
procesmatige
worden omgezet naar uitvoeringsprojecten.
realiseren waarin alle weggebruikers hun weg kunnen vinden. Het garanderen van de bereikbaarheid van Smallingerland voor alle weggebruikers en partijen. Dit geldt niet alleen voor de geijkte weggebruikers, maar in belangrijke mate ook voor minder validen. De belangrijkste doelstelling van de gemeente Smallingerland en dit GVVP is het vergroten van de leefbaarheid en de leefkwaliteit en het terugbrengen van de menselijke maat in het verkeer en daarbuiten. Een hoge kwaliteit van de inrichting kan hiertoe een eerste stap zijn. De verdere implementatie van het Shared Space principe is hiervoor het gewenste en meest doeltreffende middel.
Opmerking Net als bij het Shared Space principe is ook bij het opstellen van dit GVVP getracht de menselijke maat terug te brengen. Dit is enerzijds gebeurd door het betrekken van de bevolking bij het proces en anderzijds door quotes en opmerkingen uit dit proces te verwerken in het GVVP. Deze quotes en opmerkingen zijn in dergelijke paarse kaders her en der in dit GVVP opgenomen. Voor de duidelijkheid: dit zijn opmerkingen en wensen die vanuit de bevolking tijdens de avonden zijn geuit. Dit zijn geen beleidsuitgangspunten. Om dit te benadrukken zijn de opmerkingen cursief gedrukt en tussen aanhalingstekens gezet.
7
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Verkeersveiligheid
2
Beleid
2.1
Landelijk beleid Structuurvisie Infrastructuur
De nationale doelstelling werkt voor alle betrokken decentrale overheden in gelijke mate door in provinciale en gemeentelijke doelstellingen, zodat alle betrokken decentrale overheden de
De definitieve Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) is op 13 maart 2012 vastgesteld. Daarmee wordt het voornemen van het Rijk bestendigd om meer ruimtelijke taken af te staan aan provincies en gemeenten.
de
Nota
Structuurvisie
Mobiliteit,
voor
de
de
Mobiliteits
Aanpak
Snelwegomgeving.
De
en
de
essentiële
onderdelen van Nota Mobiliteit blijven overigens wel (soms gewijzigd) van kracht. Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2008-2020 was een kader voor het SVIR.
Planwet Verkeer en Vervoer rechtstreeks door in het te voeren van
provincies,
die
eenzelfde
percentage
terugbrengen
als
het
werken deze doelen met bestuurlijke en maatschappelijke partners uit in provinciale en regionale maatregelpakketten die
hun
Provinciale
het gebied van infrastructuur bevatten en waarbij in ieder geval aandacht wordt geschonken aan het goederenvervoer (vrachten bestelwagens). Voor meer informatie over de doelstellingen ten
aanzien
van
het
beperken
van
het
aantal
verkeersslachtoffers wordt verwezen naar hoofdstuk 4.3. Externe veiligheid
De essentiële onderdelen van SVIR werken op grond van de beleid
met
nationale doel voor 2020. De betrokken decentrale overheden
zowel maatregelen op het gebied van verkeerseducatie als op
De SVIR vervangt de Nota Ruimte, de Structuurvisie Randstad 2040,
aantallen
Verkeers-
en
Vervoerplan (PVVP) daarop moeten afstemmen. Indirect werkt de nota daarmee ook door naar gemeenten, omdat het PVVP essentiële uitspraken moet bevatten waarmee gemeenten hun beleid in overeenstemming moeten brengen.
Gemeenten
krijgen
in
de
SVIR
de
opdracht
om
externe
veiligheid op te nemen in de beheersplannen voor infrastructuur en moeten zorgen voor een veilige en goed onderhouden infrastructuur. Van gemeenten wordt verwacht dat zij, daar waar zij bevoegd zijn, relatief veilige voorkeursroutes voor het transport van gevaarlijke stoffen benoemen. Gemeenten wegen volgens
de
Nota
Mobiliteit
(die
voor
goederenvervoer
onverminderd van kracht blijft) de risico’s van het vervoer van
Per thema wordt hieronder het rijksbeleid weergegeven en de eventuele doorvertaling naar gemeentelijk beleid.
gevaarlijke stoffen vanaf het begin mee in de ruimtelijke planvorming. Waar sprake is van planvorming in de nabijheid van het basisnet, vormen de vastgestelde gebruiksruimte en veiligheidszone hierbij het uitgangspunt.
Autobereikbaarheid Voor het onderliggend wegennet kent de Nota Mobiliteit geen kwantitatieve
doelstellingen
ter
verbetering
van
de
betrouwbaarheid en reistijd van autoverplaatsingen.
8
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Beheer en onderhoud
Parkeren
Voor het beheer van de infrastructuur moeten gemeenten
Het rijk laat het in principe over aan gemeenten om zelf
volgens
externe
parkeernormen te stellen, maar de Nota Mobiliteit stelt wel dat
veiligheid opnemen. Verder werd de taak van gemeenten om te
gemeenten in een regio tot overeenstemming moeten komen
zorgen voor een veilige en goed onderhouden infrastructuur
over parkeernormen per locatie. Het Rijk geeft ook aan dat de
bevestigd in de Nota Mobiliteit en SVIR.
provincie een bandbreedte zal aangeven waarbinnen gemeenten
het Rijk
in
hun
beheersplannen
ook
de
hun normen per locatie moeten vaststellen, wanneer gemeenten Lopen en fietsen
er in een regio samen niet uitkomen.
Alle overheden stimuleren het lopen en het gebruik van de fiets als hoofdvervoermiddel en als schakel in de ketenverplaatsing
Shared Space
van deur tot deur. Decentrale overheden en waterschappen
Het begrip, of principe van Shared Space wordt niet concreet
doen dit onder meer door te zorgen voor een fietsnetwerk dat
benoemd binnen de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte
voldoet
(SVIR). Het principe kan echter wel een gemeentelijke vertaling
aan
directheid,
de
verkeerskundige
aantrekkelijkheid,
hoofdeisen
veiligheid
en
samenhang,
comfort.
Deze
zijn van de in het rijksbeleid geformuleerde opdrachten, zoals
overheden zorgen bovendien voor parkeervoorzieningen voor
het verbeteren van de verkeersveiligheid, het vergroten van de
fietsers die op het gebied van kwaliteit, kwantiteit en locatie
leefbaarheid en het stimuleren van het lopen en het gebruik van
voldoen aan de vraag. Voor de realisering van het fietsnetwerk
de fiets.
nemen zij in de PVVP’s, RVVP’s en het gemeentelijk beleid een doel voor 2020 op. De rijksoverheid voorziet in het kader van
Bij de uitwerking van deze opdrachten in ruimtelijke plannen
het programma Ruimte voor de fiets in stallingvoorzieningen
past het principe van Shared Space prima en heeft het een
rond stations.
meerwaarde.
De
implementatie
van
Shared
Space
heeft
daarmee ook binnen de opdrachten vanuit het Rijk goede Voor wandelen geeft het rijk de opdracht aan gemeenten om dit te
stimuleren
in
de
keten
van
deur-tot-deur.
Er
kansen.
wordt
geadviseerd om bij infrastructurele maatregelen vooraf de effecten op de wandelmogelijkheden te inventariseren. Openbaar vervoer Decentrale overheden dragen zorg voor een betrouwbaar, vlot, toegankelijk, sociaal veilig en doelmatig regionaal openbaar vervoer dat past bij hun specifieke regionale situatie. In de PVVP’s en RVVP’s evenals in het gemeentelijk beleid wordt aangegeven welke doelstelling wordt nagestreefd. 9
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
2.2
Gemeente Smallingerland
Provinciaal Beleid PVVP 2006 Herzien
Realisatie Centrale As; In overleg met het Rijk een beslissing met betrekking tot de
Onder het motto “Fryslân Feilich Foarút” geeft de provincie
realisatie van de Zuiderzeelijn.
Fryslân vorm aan het Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan. Dit provinciale beleidsplan dateerde uit 2006. Aanleiding voor het
Shared Space
herzien van het PVVP uit 1999 was het verschijnen van de Nota
In afwijking van de Nota Mobiliteit wordt binnen het PVVP
Mobiliteit. Door de decentralisatie van Rijkstaken (decentraal
Fryslân het project Shared Space benoemd binnen het onderdeel
wat kan, decentraal wat moet) zijn de verantwoordelijkheden
Duurzaam
van de provincies veranderd. Dit komt onder andere tot
opdrachten ten aanzien van Shared Space zijn benoemd, wordt
uitdrukking in de taak van de provincies om aan enkele
wel gesteld dat Shared Space een goed uitgangspunt vormt om
opdrachten uit de Nota Mobiliteit in hun PVVP invulling te geven.
verkeersveiligheidsvraagstukken aan te pakken. Tevens wordt
De provincie Fryslân heeft in het PVVP 2006 niet alleen de
aangegeven
opdrachten en doelstellingen uit de Nota Mobiliteit verwerkt,
geïntegreerd onderdeel wordt binnen een maatschappelijke en
maar ook veranderde beleidsinzichten en de uitkomsten van
culturele context en gedrag. Tot slot wordt onderstreept dat
nieuw
Shared
onderzoek.
geconcludeerd
dat
Eind het
2011 PVVP
hebben 2006
nog
Provinciale steeds
een
Staten
Veilig.
Hoewel
dat
in
Space
er
Shared
meer
is
geen
Space
dan
concrete
de
alleen
projecten,
automobilist
wat
of
een
eenvoudige
goed
ontwerptechnieken, maar dat het een innovatieve benadering
beleidskader was, maar dat dit op onderdelen moest worden
van het hele proces van plannen, ontwerpen en beslissingen
aangepast. Deze richtingen zijn uitgewerkt in een Nota van
nemen vereist.
Wijzigingen, die zijn op genomen in de oorspronkelijke tekst. Het PVVP stelt tot slot dat Shared Space niet alleen een goed Projecten Smallingerland
uitgangspunt vormt om verkeersveiligheidsvraagstukken aan te
Voor Smallingerland zijn onder andere nieuwe impulsen voor het
pakken, maar ook om:
gemeentelijk beleid te vinden in het provinciaal beleid voor het
oplossingen
beleid voor weginrichting, het fietsbeleid en het openbaar
gemeenschap;
vervoerbeleid. Daarnaast worden er nog een aantal concrete
verkeersopstoppingen concreet aan te pakken;
projecten benoemd binnen de gemeente Smallingerland, zoals:
economische vitaliteit van straten en openbare ruimtes te
De opwaardering van de N381 (Drachten – Oosterwolde –
te
vinden
voor
scheidingen
binnen
een
stimuleren.
Drenthe) tot stroomweg A; De gehouden studie naar een hoogwaardige openbaar vervoer voorziening tussen Drachten en Leeuwarden; Aansluiting N31 Drachten Noord op de N369, verbetering verkeersveiligheid
en
doorstroming
door
realisatie
turborotondes; 10
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
2.3
Gemeentelijk beleid
2.3.1
Integrale visie
structuurvisie
Aanleiding voor deze
september
visie is de wens van
hoofdlijnen. De structuurvisie is een koersdocument. Het niveau
het
om
van deze visie is abstract en vormt een kader voor nadere
alle
uitwerking. De structuurvisie geeft richting aan de gewenste
beleidsterreinen heen,
ruimtelijke inrichting van Smallingerland. Het vertrekpunt is de
een
samenhangende
versterking van het bestaande stedelijke gebied (wonen/wijken
visie
te
en
2.3.2
Ontwerp structuurvisie De
college
integraal,
over
presenteren
Integrale
visie
2013)
werken)
vormt
(inspraak
in
is
het
overkoepelende
ontwerp
daarvan
relatie
tot
de
structuurvisie ruimtelijke
kader,
de
augustus/
vertaling
behoud/versterking
van
op
het
aan de raad; een visie
omringende landschap. De focus ligt op de stedelijke kern
gericht
Drachten, gelegen in een gevarieerd landschappelijk gebied met
op
een
veranderende toekomst
en
dertien dorpen in het groen. mogelijk
een
veranderende
rol
van
de
gemeentelijke overheid. Deze visie is geen radicale breuk met
2.3.3
Toeristisch recreatief ontwikkelingsplan (TROP)
het verleden. Veel beleid in deze visie is in meer of mindere
De gemeenteraad van Smallingerland heeft op 6 september
mate een voorzetting van het beleid van de afgelopen jaren,
2011
met name waar dat succesvol is gebleken. Er wordt daarom
vastgesteld. Het plan is richtinggevend voor de toeristische
regelmatig verwezen naar bestaande beleidsdocumenten. Deze
ontwikkeling van Smallingerland voor de komende 20 jaar, om
zijn de basis voor het beleid dat is uitgewerkt voor de komende
daarmee de kansen te benutten die de sector biedt voor het
tien jaar.
scheppen en behouden van werkgelegenheid en het versterken
het
Toeristisch
recreatief
ontwikkelingsplan
(TROP)
van de vitaliteit van Drachten en het landelijk gebied. Het plan Omdat een visie voor de middellange en lange termijn altijd
vormt een leidraad voor ontwikkeling van de sector, maar geen
gebaseerd is op grote onzekerheden, is de visie gebaseerd op
blauwdruk. Er kunnen zich ook ontwikkelingen aandienen,
bestaande toekomstverkenningen. Om deze reden is de keuze
waarin deze nota niet voorziet, maar welke wel in lijn zijn met
gemaakt
de
de geschetste ontwikkelingsrichting. Met deze leidraad heeft
Nederlandse Planbureaus als uitgangpunt te nemen. Deze
om
daarvoor
de
toekomstscenario's
van
Smallingerland de mogelijkheid kansen te pakken, wanneer deze
scenario's zijn weliswaar abstract en focussen zich op de
zich voordoen en hier vlot op in te spelen. Hierbij kan een scala
gevolgen van internationale en nationale ontwikkelingen. Maar
aan initiatieven de komende jaren leiden tot een sector die een
ze geven ook een breed gedragen doorzicht naar de variatie van
duidelijke samenhang vertoond.
ontwikkelingen die de toekomst zullen bepalen.
11
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
2.3.4
Gemeente Smallingerland
WMO Beleidsplan 2012-2015
Situaties die direct gevaar opleveren, worden zoveel mogelijk
Op 12 juni 2012 heeft de
door het wijkbeheer opgelost. In nieuwe ontwerpen kan daar
gemeenteraad
meer rekening mee worden gehouden.
van
Smallingerland het WMO Beleidsplan In
dit
vastgesteld.
Veiligheid
plan
zijn
de
In buurten of delen van dorpen waar verhoudingsgewijs veel
gemeentelijke
visie
en
kwetsbare
mensen
wonen,
is
meer
kans
op
overlast,
ambities voor het WMO beleid van de gemeente Smallingerland
verloedering en onveiligheid. Vaak gaat het hierbij om buurten
beschreven voor de perioden van 2012 - 2015. Daarnaast zijn
met veel goedkope huurwoningen. Hier ligt een extra opgave
per doel concrete operationele doelen en acties opgenomen voor
voor onder andere de woningcorporaties, wijkbeheer, politie,
het
SVS
door
de
gemeente
te
voeren
beleid
voor
de
maatschappelijke ondersteuning.
en
Openbaar
Ministerie,
het
jongerenwerk
en
het
opbouwwerk. Zo nodig kan het Veiligheidshuis Fryslân hierbij ook de persoons- en of gebiedsgerichte aanpak inzetten met een
In de visie is onder andere opgenomen dat Smallingerland een
combinatie van preventie, repressie en zorg.
gemeente is waar ook ouderen en mensen met een beperking kunnen sporten, winkelen en vrijwilligerswerk kunnen verrichten
Beweegvriendelijkheid
en zij niet hoeven te vereenzamen. De visie en ambities die een
De ontwikkeling van ”beweegvriendelijke wijken” versterkt de
relatie hebben met het GVVP, hebben vooral betrekking op de
verbindingen tussen de sociale component (activiteitenaanbod
openbare ruimte op het gebied van toegankelijkheid, veiligheid
en participatie van burgers) en de fysieke component (de
en beweegvriendelijkheid, waarbij de openbare ruimte in onze
ruimtelijke voorziening). Wanneer de directe woonomgeving
gemeente toegesneden moet zijn op gebruik door de minder
uitnodigt tot sport en bewegen, is dit een bijdrage aan het
mobiele inwoner.
stimuleren van gezondheid, participatie en leefbaarheid, Een beweegvriendelijke inrichting kan op verschillende manieren
Toegankelijkheid
worden
In het ontwerpen van de inrichting van de openbare ruimte
openbare
bereikt,
zoals
moeten soms tegengesteld lijkende belangen worden opgelost.
aantrekkelijke loop- en fietsroutes.
ruimte,
sport-
en
spelvoorzieningen
sportaccommodaties
in
de
in
buurt
de en
Er is een toenemend besef dat die inrichting ook toegankelijk moet zijn voor mensen met een fysieke beperking. Maar er zijn
In het WMO-beleidsplan worden verder geen concrete acties
(vooral financiële) grenzen aan het optimaal toegankelijk maken
beschreven die een directe relatie hebben met, of invloed
van de openbare ruimte. Herinrichting van een straat vol bomen
hebben op dit GVVP. Wel betekent het decentraliseren van taken
waarvan de wortels het trottoir opdrukken, zal niet ad hoc
naar de gemeente dat zij tevens verantwoordelijk is voor het
worden
vervoer van extramurale begeleiding doordat deze functie uit de
opgelost
maar
herstructureringsplannen
of
meegenomen groot
planmatig
worden
in
onderhoud.
AWBZ
wordt
gehaald.
Daarnaast
is
de
gemeente 12
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
verantwoordelijk voor het leerlingenvervoer in het kader van het bieden van Passend Onderwijs.
Workshop "Visueel gehandicapten hebben behoefte aan
Oriëntatie visueel gehandicapten
oriëntatiepunten."
Uitgangspunt voor het “Shared Space” principe is dat het (oog)contact weer terug moet komen tussen de verschillende verkeersdeelnemers. Voor (visueel) gehandicapten bestaat het gevaar dat het Shared Space principe leidt tot beperkte oriëntatie. Het evenwicht tussen minder regels en borden enerzijds en de wens tot realiseren van oriëntatiepunten anderzijds is voor deze groep wankel. Het maken van een goed ontwerp en de goede uitvoering van het ontwerp is hierbij van groot belang. In dit kader is afstemming met verschillende (belangen)groeperingen van belang.
niet alleen veroorzaakt door de naoorlogse geboortegolf (deze mensen worden in 2010 65 jaar), maar ook door de langere levensverwachting van de mens en de toenemende mobiliteit van ouderen. Hoewel ouderen nog veilig (kunnen) rijden, heeft leeftijd
De
3e
nota
lokaal
gezondheidsbeleid
van
de
gemeente
Smallingerland voor de periode 2013-2016 is 2 juli 2013 door de gemeenteraad vastgesteld. De uitgangspunten voor deze nota zijn grotendeels gebaseerd op de landelijke preventienota, het gemeentelijk Wmo-beleidsplan en de evaluatie van de tweede nota Lokaal Gezondheidsbeleid. In de tweede nota is een basis "verleiden” tot gezond gedrag door de gezonde keuze de
Steeds meer ouderen nemen deel aan het verkeer. Dit wordt
hogere
Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2016
gelegd voor een "niet betuttelende" aanpak door inwoners te
Ouderen, onzekerheid
de
2.3.5
ook
een
aantal
bijkomstigheden.
De
reactiesnelheid bij ouderen ligt over het algemeen wat lager en ze voelen zich soms wat onzeker in het steeds drukker wordende verkeer. Daarbij geldt dat ouderen vaak behoefte hebben aan vastigheid, wat inhoudt dat ze graag gestuurd worden door borden en regels, zodat ze weten welk gedrag er van hen wordt verwacht.
gemakkelijke keuze te maken. Omdat verandering van leefstijl meer dan een beleidsperiode van 4 jaar vraagt, borduurt de derde nota vanwege consistent beleid en een solide basis voort op de vorige nota. Vanuit die basis worden gerichte acties uitgevoerd, die aansluiten bij de vraag van de inwoners van de gemeente; bijdragen aan het versterken van de eigen kracht en hun participatie in de maatschappij vergroten. Het integrale gezondheidsbeleid heeft een aantal raakvlakken met dit gemeentelijke verkeers- en vervoersplan. Dit heeft niet alleen te maken met een gezonde leefomgeving (uitstoot fijnstof en CO2), maar ook met een veilige en goede inrichting van de openbare ruimte die het fietsgebruik en het lopen stimuleert.
13
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
2.3.6
Gemeente Smallingerland
Checklist bewegingsstimulerende beleidsbeslissingen Naast de 3e nota Lokaal Gezondheidsbeleid is in de gemeente Smallingerland de Checklist Bewegingsstimulerende beleidsbeslissingen opgesteld. Deze checklist is ontwikkeld voor Friese gemeenten
om
nieuwe
beleidsmaatregelen
te
toetsen
op
beweegvriendelijkheid. De checklist heeft tot doel integraal gezondheidsbeleid te implementeren en is een dynamisch document
dat
voortdurend
wordt
aangepast
aan
nieuwe
inzichten. In de checklist zijn beleidsmaatregelen opgenomen op het gebied van: inrichting van wijk of dorpskern; verkeer en vervoer in wijk of dorpskern; voorzieningen in wijk of dorpskern. Per onderwerp wordt een aantal vragen gesteld ten aanzien van de inrichting van de openbare ruimte. Vervolgens worden voorbeelden/
aanbevelingen
aangedragen
om
de
wijk
of
dorpskern beweegvriendelijk in te richten. In relatie tot dit GVVP zijn in de checklist maatregelen opgenomen ten aanzien van: een veilige infrastructuur; langzaam verkeer in de wijk/ dorpskern; aantrekkelijke wandel- en fietsroutes; een veilige verkeersinfrastructuur voor kinderen, ouderen en gehandicapten; goede openbaar vervoer haal- en brengdiensten naar voorzieningen; een netwerk van openbaar vervoer dat rekening houdt met de keten van verplaatsingen van bewoners; subsidiëren en stimuleren van fietsen naar het werk. 14
-.&'#/(-"&0#( -,#/#$%:);( 1)2,))'(
!"#$%&'#(')*+,#(
3&$/40.&"(
7#.##'(
5#'6##'( 8,09(
!"#$$%&'()*+,-.*/$%01'$*1233$(*4506$&*4708$9*&$*:7$(#06$*62';1$*$(*<$6385'%%$(&$*#$%$'&3<$%&$(*
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
3
Shared Space
3.1
Inleiding
Gemeente Smallingerland
3.2
Voorgeschiedenis Met de introductie van de auto in onze samenleving is er
Bij
de
geleidelijk een verandering opgetreden in de dagelijkse ruimte
introductie
van
Shared
Space
werd
het
principe
voornamelijk toegepast als een ontwerpfilosofie vanuit het werkveld van verkeer en vervoer. Doel van Shared Space was en is- om de openbare ruimte zodanig in te richten dat er weer (meer) interactie is tussen de verschillende weggebruikers. Deze interactie moest bereikt worden door verkeersregels en in het bijzonder
verkeersborden
en
typische
verkeerskundige
elementen te vervangen door sociale regels. Tegenwoordig is Shared Space ook steeds meer een filosofie die zich over meerdere beleidsvelden uitstrijkt (zie afbeelding 3.1)
wij
leven.
Zo
is
het
verkeer
sinds
de
jaren
50
bijvoorbeeld vertienvoudigd en de verwachting is dat deze groei de komende jaren zal blijven doorgaan. Tot de jaren 60 was de invloed van de auto nog zeer beperkt, maar sindsdien kent de automobiliteit een grote groei en veranderde daarmee onze leefomgeving drastisch. De druk en impact van het verkeer op de stedelijke en landelijke gebieden veroorzaakt gevoelens van onveiligheid en tast de sociale en culturele waarde van de openbare ruimte aan. Bij het ontwerpen van de wegen worden deze in toenemende mate aangepast aan de eisen die het toenemende verkeer en de automobilist daaraan stelt. De identiteit van het stads en dorpslandschap wordt hierdoor
Shared Space, Shared Values Shared Space streeft naar een inrichting van de openbare ruimte waarbij verkeer, verblijf en alle andere ruimtelijke functies samen in balans zijn: mensen kunnen zich verplaatsen, elkaar ontmoeten, samen dingen ondernemen of een plek of gebied leren kennen.
langzaam maar zeker aangetast. Dit is voor iedereen merkbaar in de steeds sterkere verstedelijking en juridisering van de wegbeelden
en
de
toename
van
geluidsoverlast
en
luchtverontreiniging. Tot op heden hebben noch de politiek, noch de ontwerpers van de openbare ruimte deze tendens kunnen doorbreken. Het is echter toch de moeite waard om te
Met het toepassen van het Shared Space concept verschuift ook de verantwoordelijkheid in meer of mindere mate. In een volledig
waarin
geregelde
verantwoordelijkheid
(verkeers)situatie primair
bij
de
ligt
de
(eerste)
wegbeheerder.
Het
kijken of het met andere middelen, die niet perse aan de sectoraal-verkeerskundige gereedschapskist zijn ontleend, even goede resultaten op het gebied van veiligheid en afwikkeling kunnen worden bereikt.
uitgangspunt bij Shared Space is dat door het ontbreken van verkeerstekens de weggebruikers leidend zijn en er in aanleg een groot beroep wordt gedaan op de zelfverantwoordelijkheid. Shared Space gaat er vanuit dat conflictsituaties door middel van
oogcontact
en
menselijk
gedrag
grotendeels
worden
voorkomen zonder dat hier verkeersborden voor nodig zijn.
15
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
3.3
Gemeente Smallingerland
Ambitie
3.4
Draagvlak
De gemeente Smallingerland heeft de ambitie geuit om met
De eerste stap richting deze verdergaande integratie in dit
Shared Space niet alleen een verdergaande integratie van de
proces is het creëren van draagvlak bij de gebruikers van de
ruimtelijke inrichting en verkeer & vervoer te realiseren, maar
openbare ruimte. Dit draagvlak kan verkregen worden door
wil ook andere disciplines, zoals voorlichting en educatie, groen
belanghebbenden
en milieu hierbij betrekken. Het (verkeers)gedrag op straat
betrekken en ze te laten participeren bij de uitwerking. Invulling
wordt immers niet alleen bepaald door de fysieke vormgeving
van de openbare ruimte wordt door deskundigen nadrukkelijk in
van de weg (en zijn omgeving), maar ook door de emotie en
samenspraak met de belanghebbenden bedacht en ontworpen.
beleving van de weggebruiker, de uitstraling van de weg en
Bij het maken van een ontwerp is het verder gewenst om de
sociaal economische aspecten.
omgeving
nadrukkelijker
(stedenbouw,
bij
landschap,
het
ontwerpproces
cultuurhistorie)
te
de
ontwerpuitgangspunten te laten vormen en niet meer het Shared Space wil laten zien dat: het
mogelijk
(her)neemt
is in
dat
de
concrete
beheersbeslissingen
voor
wegontwerp als belangrijkste factor te nemen. Daarnaast geldt mensenwereld beleids-, de
het
primaat
inrichtings-
verblijfsruimte
en
dat
binnen
de
gemeentelijke
organisatie
de
verschillende
en
disciplines samenwerken binnen bijvoorbeeld een ontwerpteam,
de
om zodoende tot een evenwichtig en goed ontwerp te komen.
verkeersruimte; dat mogelijk is op alle schaal- en abstractieniveaus waarop
Het Shared Space concept loopt als een rode draad door dit
wordt vormgegeven aan beleid, inrichting en beheer;
GVVP. Het heeft op alle niveaus invloed op keuzes en de
dat mogelijk is zonder dat de sectorale deelaspecten
kwaliteit van oplossingen. Het is een visie van waaruit de
bereikbaarheid en verkeersveiligheid daaronder leiden;
gemeente Smallingerland de inrichting van de openbare ruimte
de technisch verkeerskundige medewerkers er uiteindelijk
benadert en waarbinnen de nadere uitwerking plaatsvindt.
van zullen profiteren als ze niet langer hoeven te vertellen
Uitgangspunt is de ingezette lijn door te zetten en ook in de
hoe het moet, maar zich kunnen richten op de vraag op
toekomst het Shared Space concept toe te passen. Per project
welke
welke
moet worden bekeken hoe Shared Space bij herinrichtingen van
(verkeerskundige en niet-verkeerskundige) middelen het
wegvakken, of kruispunten toegepast kan worden. Hierbij moet
allemaal zou kunnen.
gerealiseerd worden dat Shared Space een middel is en geen
verschillende
manieren
en
met
doel op zich. Indien het principe conflicteert met de gewenste functie of het gebruik van de weg, kan hiervan worden afgeweken.
16
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
3.5
Raakvlakken met andere beleidsvelden
Gemeente Smallingerland
echter niet geleid, omdat Shared Space in Smallingerland vooral ontstaan is als inrichtingsconcept en niet zozeer als een
De ambitie van de gemeente Smallingerland met betrekking tot
procesconcept.
Shared Space reikt verder dan alleen het werkveld van verkeer. Het streven is om het concept Shared Space verder in te bedden
Het
in de gemeentelijke organisatie.
hulpdiensten,
gevoerde
reageren
3.6
Evaluatie Shared Space concept
beleid
lijkt
geslaagd
maatschappelijke
namelijk
positief
op
te
zijn.
organisaties een
Gemeente,
en
vervolg
bewoners
hiervan.
De
toepassing van Shared Space vraagt wel om locaties waarbij nadrukkelijk diversiteit van functies en reden tot verblijf en
In de afgelopen jaren zijn in de gemeente Smallingerland een
ontmoeting (potentieel) aanwezig zijn. Een zorgvuldig ontwerp
groot aantal projecten op basis van het Shared Space concept
van de openbare ruimte en mogelijkheden om de openbare
gerealiseerd. Zoals in de inleiding van dit GVVP is geschreven,
ruimte aan te wenden voor verblijf of activiteiten spelen een
zijn we in een fase aangekomen waarin lering moet worden
essentiële rol om de ruimte als verblijfsruimte te activeren. Tot
getrokken uit de afgelopen periode. Een van de manieren om
nu toe is Shared Space in de gemeente Smallingerland nog
het succes van het Shared Space concept te bepalen, is het
teveel incidenteel ingevoerd. Vanzelfsprekend is de inrichting
evalueren van de ruimtes en locaties die reeds via het Shared
van de openbare ruimte een cyclus die vele decennia in beslag
Space concept zijn ingericht. Het kenniscentrum Shared Space
neemt. Om Shared Space nog beter te laten slagen, is het
heeft daarom in opdracht van de gemeente Smallingerland een
raadzaam
onderzoek uitgevoerd naar de effecten van 15 jaar Shared
toekomstige herinrichtingen. Een aandachtspunt daarbij is het
Space op de kwaliteit van de openbare ruimte, de betrokkenheid
betrekken van senioren. Door de vergrijzing zal deze groep heel
van de burgers en inbedding van het concept. Het onderzoek
groot worden. Cruciaal voor het slagen van Shared Space is
geeft antwoord op de vraag welke voor- en nadelen de Shared
aandacht voor voorlichting om zodoende meer draagvlak te
Space aanpak heeft opgeleverd. De uitkomsten zijn in een
creëren in de samenleving. Het is aan te bevelen om het concept
aparte rapportage uitvoerig beschreven.
enigszins te abstraheren van pure verkeersfunctie en een plaats
burgers
nog
actiever
te
laten
participeren
bij
te geven in een breder beleidsdenken. Het Kenniscentrum concludeert dat de toepassing van Shared Space in Smallingerland aantoonbaar heeft bijgedragen aan de
Resumerend
verbetering van (de waardering voor) de kwaliteit van de
uitgangspunt voor de inrichting van de openbare ruimte zal
openbare ruimte, waarbij de toepassing op dorpslocaties het
worden gedragen, echter voor iedere locatie zal opnieuw moeten
meeste effect heeft gehad. Het Shared Space concept lijkt
worden onderzocht of het concept Shared Space daadwerkelijk
binnen de gemeente Smallingerland, zowel binnen de gemeente
volledig toegepast moet worden of dat een oplossing met meer
als maatschappelijk een gangbaar begrip te zijn geworden. Tot
traditionele elementen geschikter is.
kan
worden
gesteld
dat
Shared
Space
als
een intensieve procesbetrokkenheid van burgers heeft het 17
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
4 4.1
Gemeente Smallingerland
2e fase Duurzaam Veilig
Duurzaam Veilig
De
Inleiding
ongevallenconcentraties
(VOC's)
en
andere
diffuus ongevallenbeeld op het wegennet ontstaan dat zich
In 1994 is een belangrijke stap gezet voor de realisatie van Duurzaam Veilig met het sluiten van het Decentralisatieakkoord Verkeersveiligheid. Hoewel de landelijke doelstelling van 25% minder verkeersslachtoffers in de periode 1985 - 2000 wel gehaald werd waar het ging om het aantal doden, bleek het niet mogelijk om ook het aantal gewonden met dat percentage terug te dringen. In 1997 is daarom het Startprogramma Duurzaam Veilig Verkeer geïntroduceerd, die de betrokken partijen aan het eind van dat jaar hebben ondertekend.
4.2
meeste
gevaarlijke locaties zijn in de 1e fase aangepakt. Hierdoor is een moeilijk laat aanpakken door middel van herinrichtingen. Deze constatering heeft geresulteerd in de 2e fase Duurzaam Veilig die in 2004 van start is gegaan. Deze tweede fase wordt volledig geïntegreerd in het regionale verkeers- en vervoersbeleid. Bij de 2e fase Duurzaam Veilig staan de 3 E's centraal in de aanpak van verkeersveiligheid, te weten Engineering, Education en Enforcement. Dit houdt in dat het project een aanpak voorstaat waarbij
alle
instrumenten
voor
het
bestrijden
van
de
verkeersonveiligheid. Naast de verdere continuering van het veilig inrichten van de infrastructuur wordt bij het bestrijden van de verkeersonveiligheid zo optimaal mogelijk ingezet op de
1e en 2e fase Duurzaam Veilig
volgende onderdelen: Voertuigtechnologie, infrastructuur etc. (Engineering).
1e fase Duurzaam Veilig De eerste fase van Duurzaam Veilig liep van 1997 tot en met 2001. In deze fase is uitvoering gegeven aan de maatregelen uit dit Startprogramma. In korte tijd en met een beperkt budget is
Verkeerseducatie en voorlichting (Education). Handhaving,
regelgeving
en
gedragsbeïnvloeding
(Enforcement).
een duidelijke impuls gegeven aan Duurzaam Veilig om daarmee de
oude
doelstelling
alsnog
te
halen.
In
het
Convenant
Engineering
Startprogramma Duurzaam Veilig Verkeer waren onder andere de volgende onderdelen opgenomen: De
volledige
weginfrastructuur
wordt
ingedeeld
in
verkeersaders en verblijfsgebieden, als eerste stap in de categorisering van het wegennet. Uitbreiding van 30 en 60 km/uur gebieden in aantal en in omvang.
Enforcement
Education
Bromfiets op de rijbaan (BOR), vooral binnen de bebouwde kom. Voorrang fietsers (bestuurders) van rechts (VFVR).
18
Objectieve verkeersveiligheid Smallingerland Blackspots en VOC’s Dodelijke
Ziekenhuis
Slachtoffer
ongevallen
ongevallen
ongevallen
2008
1
10
61
260
321
2009
2
15
69
200
269
2010
1
8
26
224
250
2011
1
4
10
239
249
2012
1
2
8
256
264
Totaal
6
39
174
1179
1353
Jaar
UMS
Totaal
De gemeente Smallingerland kent geen locaties die als zogenaamde blackspot1 of VOC2 bekend staan. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de zes kruispunten of wegvakken die richting de toekomst de aandacht verdienen, omdat er relatief veel (slachtoffer)ongevallen geregistreerd zijn:
2.
Berglaan - Zuiderdwarsvaart •
3.
Registratie Bij bovenstaande tabel moet een aantal opmerkingen worden gemaakt om de cijfers correct te kunnen interpreteren: Sinds 1 januari 2010 worden ongevallen met uitsluitend materiële schade niet meer door de politie geregistreerd, als gevolg van het vervallen van de registratieset. Daarbij nam de registratiegraad al sinds het jaar 2006 structureel af. trad
op
1
januari
2010
de
nieuwe
12 ongevallen, waarvan 6 slachtofferongevallen
•
Tabel 4.1: Ongevalgegevens gemeente Smallingerland (bron: ViaStat-online)
Daarbij
Moleneind - Noorderhogeweg - Zuiderhogeweg3
1.
11 ongevallen, waarvan 2 slachtofferongevallen
De Lange West - Noorderhogeweg •
4.
11 ongevallen, waarvan 2 slachtofferongevallen
De Bolder - De Hemmen
7 ongevallen, waarvan 4 slachtofferongevallen
• 5.
Moleneind - Oliemolenstraat - T. Wagenaarstraat •
6.
5
6 ongevallen, waarvan 3 slachtofferongevallen
Noorderdwarsvaart (wegvak) •
Aanwijzing
4
5 ongevallen, waarvan 2 slachtofferongevallen
verkeersongevallen in werking. Vanaf die tijd gold dat; indien het een ongeval betrof waarbij geen gewonden zijn, geen gevaar voor de verkeersveiligheid is, de weg vrijgemaakt kan worden, en er geen andere reden is om de politie te sturen, de politie ook niet meer ter plaatse werd gestuurd. De meldkamer
1
2
maakt in dat geval zelf een kenmerkenmelding aan. Deze
UMS ongevallen) hebben plaatsgevonden. 3
(ernstige) verkeersslachtoffers. In 2011 werd gemiddeld 69% minder ernstige verkeersslachtoffers geregistreerd ten opzichte
Een verkeersongevallenconcentratie (VOC) is een locatie waar in de afgelopen drie jaar 12 of meer geregistreerde ongevallen (dus inclusief
ongevallen zijn meegenomen in het overzicht. Vanaf 2010 is sprake van een onderregistratie van met name
Een blackspot is een locatie waar in de afgelopen drie jaar zes of meer geregistreerde slachtofferongevallen hebben plaatsgevonden.
Dit kruispunt is komen te vervallen als gevolg van het realiseren van het Drachtstervaart project.
4
Op
dit
kruispunt
zijn
zogenaamde
bliksemschichten
op
De
Bolder
aangebracht om het kruispunt te benadrukken en de weggebruiker te
van 2009.
attenderen op het feit dat er voorrang moet worden verleend aan het kruisende verkeer. 5
Dit kruispunt wordt in in het kader van het Drachtstervaart project heringericht.
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
4.3
Gemeente Smallingerland
Landelijke doelstellingen
Daarom heeft het Rijk de Beleidsimpuls Verkeersveiligheid (juli 2012) opgesteld. Hieraan staan nieuwe beleidsimpulsen voor
De gemeente Smallingerland is mede verantwoordelijk voor de
gemeentes benoemd, waarbij meer aandacht uitgaat naar de
uitvoering van het verkeersveiligheidsbeleid en conformeert zich
(oudere) fietser.
aan de landelijke doelstellingen. De doelen voor de objectieve verkeersveiligheid (geregistreerde verkeersdoden en ernstige
Provinciale doelstellingen
gewonden)
In het herziene Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan 2006 zijn
zijn
ten
opzichte
van
de
Nota
Mobiliteit
aangescherpt.
doelstellingen geformuleerd voor het jaar 2020. Voor Fryslân zijn dit de volgende doelstellingen:
Het nationale doel is een permanente verbetering van de verkeersveiligheid door reductie van het aantal verkeersdoden
Maximaal 29 doden en 291 ziekenhuisgewonden in 2020.
en ernstige verkeersgewonden. Het nationale doel is: een reductie van het aantal verkeersdoden tot maximaal
De
500 in 2020;
Verkeersveiligheid 2010-2025 op het jaar 2025 en gaat daarin
een reductie van het aantal ernstig verkeersgewonden tot
een stap verder. De provincie wil naar een halvering van het
maximaal 10.600 in 2020;
aantal geregistreerde doden en ziekenhuisgewonden in 2025 ten
behoud van een plaats in de top vier van de Europese Unie.
opzichte van het jaar 2010. De doelstelling van de provincie
provincie
Fryslân
richt
zich
in
de
Friese
Strategie
Fryslân luidt dan ook: De registratie van verkeersdoden en ernstig verkeersgewonden blijft op een voldoende niveau gehandhaafd. De nationale
Maximaal 14 doden en 148 ziekenhuisgewonden in 2025.
doelstelling werkt voor alle betrokken decentrale overheden in gelijke mate door in provinciale en gemeentelijke doelstellingen,
De gemeente Smallingerland conformeert zich aan de landelijke
voor 2020. De betrokken decentrale overheden werken deze
en
doelen met bestuurlijke en maatschappelijke partners uit in
gemeentelijke ongevallencijfers op de landelijke doelstellingen
provinciale
zowel
leidt echter niet tot significante uitspraken over het gemeentelijk
maatregelen op het gebied van verkeerseducatie als op het
verkeersveiligheidsbeleid. Binnen de gemeente Smallingerland
gebied van infrastructuur bevatten en waarbij in ieder geval
gaat het om relatief kleine aantallen waardoor incidentele
aandacht wordt geschonken aan het goederenvervoer.
afwijkingen een vertekend beeld zouden geven. Uit de analyse
en
regionale
maatregelpakketten
die
provinciale
doelstellingen.
Het
projecteren
van
de
van de landelijke cijfers blijkt wel dat het algemene landelijke Op basis van de Verkeersveiligheidsverkenning 2020 blijkt dat
beleid
de verkeersveiligheidsdoelstellingen, bij ongewijzigde uitvoering
verkeersveiligheid en dat de doelstellingen hiermee haalbaar
van het strategisch plan, niet worden gehaald.
lijken.
(Duurzaam
Veilig)
leidt
tot
verbetering
van
de
19
-7%#)8'-9%:)' ()#6))#' !""#$%%&'()*+*,'
-.#//&0),'
123'
!"#$$%&'()*+,-.*/$%01'$*$(*2$3456'%%$(*1744$(*8773900:*;$'%')*$(*<603$&*<=05$*
!
453'
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
4.4
Gemeente Smallingerland
Manifest Verkeerveiligheid Twaalf
Friese
Smallingerland,
4.5
gemeenten, hebben
op
waaronder 9
juni
de
2011
gemeente
het
Manifest
Duurzaam Veilig en Shared Space Zoals gesteld in hoofdstuk 4.1 is een aantal jaren geleden landelijk
het
Duurzaam
Veilig
als
verkeersveiligheidsbeleid
Verkeersveiligheid getekend. In dit manifest is vastgelegd dat de
geïntroduceerd. Binnen dit beleid wordt het wegennet ingedeeld
gemeenten
in
zich
gaan
inspannen
voor
50%
minder
drie
wegcategorieën,
te
weten
stroomwegen,
gebieds-
verkeersslachtoffers in 2025. Hiermee zeggen zij toe dat zij zich
ontsluitingswegen en erftoegangswegen. Met de introductie van
de komende 15 jaar inspannen voor een verkeersveiliger
het Shared Space beleid wordt een verdere verdieping gegeven
Fryslân.
aan dit beleid. Op een aantal punten overlappen de principes van Duurzaam Veilig en Shared Space elkaar, maar op een
Alle ondertekenaars hebben ingestemd met de ambitie dat:
aantal punten gaat het Shared Space principe juist verder. In
zij naar vermogen bijdragen aan de ambitie van Fryslân om
afbeelding 4.1 is de relatie tussen Duurzaam Veilig en Shared
in 2025 de helft minder verkeersslachtoffers te hebben dan
Space schematisch vormgegeven.
in 2010 (het gemiddelde van de jaren 2007, 2008 en 2009);
Alle
er in 2025 maximaal 14 verkeersdoden en maximaal 148
Waar hebben Shared Space en Duurzaam Veilig een relatie met
ernstige verkeersgewonden zijn.
elkaar en waar wijken ze van elkaar af?
ondertekenaars
hebben
ingestemd
met
de
volgende
uitgangspunten:
Duurzaam Veilig wordt gevoed vanuit het perspectief van
Fryslân gaat Door met Duurzaam Veilig. Fryslân
Prioriteit
streeft
een
Integrale
verkeer. aanpak
van
de
Shared Space is breder en wordt onder andere “gevoed”
verkeersonveiligheid na.
vanuit het perspectief van de gehele context, waaronder het
Fryslân zoekt actief naar verbreding en verdieping van de
landschap en de omgeving.
Samenwerking. Wegtypes Duurzaam
Alle ondertekenaars zeggen in het bijzonder toe, dat zij:
Veilig
geeft
inrichtingsrichtlijnen
voor
alle
naar vermogen mensen en middelen vrijmaken voor de
wegcategorieën vanuit verkeer
beïnvloeding van verkeersonveilig gedrag;
Shared Space richt zich met name op de inrichting van
actief hun kennis en kunde aan elkaar beschikbaar willen
verblijfsgebieden.
stellen;
Shared Space onderscheid tussen mens- en verkeerswereld
actief
zoeken
organisaties
naar die
nieuwe bij
methoden,
kunnen
middelen
dragen
aan
en
Bij
gebiedsontsluitingswegen
maakt
en moeten de kansen van Shared Space worden benut.
de
gemeenschappelijke doelstellingen. 20
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Inrichting
Gemeente Smallingerland
4.6
Wegencategorisering
Duurzaam Veilig levert een “blauwdruk” van wegen en inrichtingsprincipes.
Het landelijke Duurzaam Veilig beleid kent een indeling van het
Shared Space biedt een oplossing op maat op basis van
wegennet in wegcategorieën. Deze indeling kent wegen met een
onder andere omgevingskenmerken.
verkeersfunctie en wegen met een verblijfsfunctie. Op de wegen met
Proces
een
verkeersfunctie
gemotoriseerd
verkeer
staat
de
centraal.
doorstroming Op
wegen
van met
het een
Duurzaam Veilig gaat uit van inspraak op een gepresenteerd
verblijfsfunctie is het gemotoriseerde verkeer “te gast” en ligt de
ontwerp.
nadruk op de veiligheid van de langzame verkeersdeelnemer en
Shared Space gaat uit van een proces waarbij de openbare
de leefbaarheid in de omgeving van de weg. Zowel binnen als
ruimte met elkaar wordt ontwikkeld. Belanghebbenden
buiten de kom is dit onderscheid te vinden. Kort samengevat
worden vanaf het begin nauw betrokken bij het proces en
betreft het de volgende wegcategorieën:
zijn daardoor mede verantwoordelijk voor het eindresultaat.
Wegen met een verkeersfunctie (verkeersaders): Stroomwegen.
Gedrag Bij Duurzaam Veilig is de omgeving vergevingsgezind. Door het realiseren van fysieke maatregelen wordt het gewenste
Gebiedsontsluitingswegen. Wegen met een verblijfsfunctie (verblijfsgebieden): Erftoegangswegen.
gedrag afgedwongen. Uitgangspunt is dat wanneer een automobilist te hard rijdt hij/zij door de fysieke maatregelen
Het Duurzaam Veilig inrichten van het wegennet heeft een hoge
wordt gedwongen zijn/haar snelheid aan te passen.
prioriteit. Het doel van Duurzaam Veilig is om (ernstige)
Bij Shared Space is de mens vergevingsgezind. Door het
ongevallen te voorkomen en daar waar dat niet kan de kans op
ontbreken van fysieke maatregelen wordt een grotere
ernstig letsel nagenoeg uit te sluiten. Om dit te kunnen
aanspraak gedaan op de zelfverantwoordelijkheid van de
bewerkstelligen, moeten functie, gebruik en vormgeving van
weggebruikers. Uitgangspunt is dat de weggebruikers zelf
wegen zichtbaar op elkaar worden afgestemd. Deze afstemming
verantwoordelijk zijn voor het voorkomen/oplossen van
komt tot uiting in drie grondbeginselen waaraan een “duurzaam
eventueel ongewenst gedrag door oogcontact en menselijk
veilig” wegennet voldoet. De drie grondbeginselen zijn het
gedrag.
functioneel, homogeen en voorspelbaar gebruik van de weg. Daarnaast dient ingezet te worden op verkeerseducatie ter aanvulling van de veiligheid.
21
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
4.7
Gemeente Smallingerland
Verkeerseducatie
veilig” en past in het beleid met betrekking tot Shared Space. Jaarlijks stelt de gemeente Smallingerland in samenspraak met
Het wegennet wordt grotendeels Duurzaam Veilig ingericht.
een aantal partners een actieplan Verkeersveiligheid op. In dit
Hiermee sluit de weginrichting aan bij het gedrag dat van de
verkeersveiligheidsplan
weggebruiker wordt verwacht. Hoewel Shared Space juist niet
voorlichtingsprojecten opgenomen. Doel van het verkeersveilig-
binnen de geijkte kaders denkt en juist de menselijke maat
heidsplan
terug wil brengen, blijkt dat ook op dit vlak verkeerseducatie
objectieve- als subjectieve verkeersonveiligheid in de gemeente
onmisbaar is. Het daadwerkelijke gedrag in het verkeer kan,
Smallingerland te verbeteren. De projecten die in het actieplan
bewust of onbewust, nog steeds leiden tot verkeersonveilige
zijn opgenomen komen over het algemeen voor subsidie vanuit
situaties
het ROF in aanmerking.
of
zelfs
weggebruikers
nog
ongevallen niet,
of
en niet
helaas meer
blijken
veel
weten
welk
te
is
met
worden
behulp
van
verschillende
educatie-
gedragsprojecten
zowel
en de
(verkeers)gedrag er van hen wordt verwacht als ze niet geleid
Verkeersveiligheidslabel
worden door regels en borden. Het is dus van belang dat de
De gemeente Smallingerland stimuleert de scholen om meer aan
weggebruiker van
verkeerseducatie te doen. Het verkeersveiligheidslabel is een
jong
tot oud
zich
bewust is
van
zijn
verantwoordelijkheid en zijn gedrag in het verkeer.
keurmerk dat verkeerseducatie op scholen moet stimuleren. Om het label te kunnen halen moet de school voldoen aan enkele
Verkeerseducatie is en blijft nodig, maar de horizon van de
criteria,
educatie moet verbreed worden. Educatie voor goed en veilig
verkeerseducatie in de praktijk, route van school naar huis en
gedrag in de openbare ruimte. De kennis en vaardigheden die
ouderbetrokkenheid.
waaronder:
verkeerslessen
en
projecten,
hiervoor nodig zijn gaan vooral erom hoe we van jongs af aan kunnen leren om ons sociaal, attent en beleefd te gedragen en
4.8
Verkeershandhaving
daardoor niet alleen de veiligheid te verhogen, maar ons samenleven op straat prettiger te maken.
Het
introduceren
van
Duurzaam
Veilig,
waardoor
een
weggebruiker geacht wordt te weten welk verkeersgedrag er Een weggebruiker begint al heel jong als voetganger, in de
van
verdere loop van zijn leven zullen de vervoerswijzen en de
handhaving niet meer nodig is. Om te weten wat er leeft bij de
omgeving waarin hij zich verplaatst voortdurend veranderen. De
samenleving, de gemeente en de politie is het van belang om
kennis
en
vaardigheden
die
hiervoor
nodig
zijn
hem
verwacht
wordt,
heeft
er
niet
toe
geleid
dat
ook.
structureel met elkaar te overleggen over de prioriteiten in de
Verkeerseducatie is gericht op het verkrijgen van kennis,
handhaving op het gebied van verkeer. Door elkaar te blijven
vaardigheden en indien nodig het veranderen van gedrag en
informeren, kan een grotere effectiviteit worden behaald.
mentaliteit. Het doel is het gedrag van de weggebruiker positief te beïnvloeden en daardoor de verkeersveiligheid te verhogen. Dit sluit ook aan bij het landelijke beleid “door met duurzaam 22
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Het geijkte verkeersbeleid is grotendeels gebaseerd op het plaatsen van verkeersborden en het toepassen van markering. Hieraan zijn (vaak) strikte verkeersregels verbonden die ertoe leiden dat deze ook gehandhaafd (moeten) worden. Shared Space gaat juist uit van de menselijke maat. De openbare ruimte wordt zodanig ingericht dat niet de verkeersregels leidend zijn, maar juist de menselijke maat. Wanneer de openbare ruimte het toestaat dat er ergens geparkeerd of gefietst wordt, dan moet dit kunnen. Als er bijvoorbeeld ergens niet geparkeerd mag worden, moet dit ook uit de inrichting van de ruimte blijken, zodat een automobilist hier niet toe geneigd is. Toch zullen er altijd automobilisten zijn die zich daar niet aan houden, ook als de ruimte dit eigenlijk helder aangeeft. Handhaving is dus ook in een Shared Space niet overbodig. Maar dit hoeft niet altijd volgens de wetten en regels. Shared Space vraagt om een ander soort handhaving: niet juridisch, maar vooral sociaal. Ook hier kunnen burgers onderling veel regelen en elkaar aanspreken op ongewenst gedrag. In het kader van (verkeers)handhaving vindt regelmatig goed overleg plaats tussen de politie en de gemeente Smallingerland. In dit overleg wordt in samenspraak tussen gemeente en politie besproken op welke locaties handhaving van de politie gewenst is. Daarnaast stelt het Team Smallingerland/Opsterland van de politie
jaarlijks
een
zogenaamd
jaarplan
op
waarin
de
actiepunten van de politie van dat jaar worden beschreven. Dit jaarplan
gaat
in
op
alle
aspecten
van
handhaving.
De
handhaving van de fysieke veiligheid (verkeersveiligheid) maakt onderdeel uit van dit jaarplan. In dit jaarplan zijn concrete doelstellingen van de politie opgenomen voor dat jaar.
23
Afbeelding 5.2: Wegencategorisering van wegen buiten de bebouwde kom in de gemeente Smallingerland
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
5
Gemotoriseerd verkeer
5.1
Inleiding
5.2
Netwerk In 1996 is in het Gemeentelijk Verkeer- en VervoerPlan (GVVP) een wegencategorisering voor de gemeente Smallingerland vastgesteld. In dit GVVP wordt deze indeling heroverwogen waar
Om een goede bereikbaarheid van de kernen en een veilige
nodig
afwikkeling van het verkeer zoveel als mogelijk te waarborgen, is
het
van
belang
dat
het
wegennet
van
de
gemeente
Fryslân
Smallingerland volgens de Duurzaam Veilige categorisering
verder te kijken dan alleen de rol van een weg in het verkeerssysteem. Vanuit ecologisch, of landschappelijk oogpunt kan het gewenst zijn om een bepaalde weg een andere categorisering mee te geven, of om deze (op bepaalde punten) Voor
op
de
(zie
afbeelding
5.1)
Per
wegtype
worden
de
bebouwde kom en tot slot wordt nog even kort stil gestaan bij het parkeren van het gemotoriseerde verkeer.
Bij het indelen en inrichten van de wegen is het gewenst om
richtlijnen.
gebaseerd
toegelicht. Vervolgens wordt ingegaan op de indeling binnen de
worden aangebracht.
richten
wordt
indeling van de wegenstructuur buiten de bebouwde kom nader
constateren, zodat daar in de toekomst verbeteringen in kunnen
te
indeling
In de hierna volgende paragrafen wordt achtereenvolgens de
schakels in het netwerk ontbreken. Het is van belang dit te
in
De
verschillende keuzes die in dit proces gemaakt zijn beschreven.
wordt ingedeeld en ingericht. Daarnaast kan het zijn dat er nog
niet
aangepast.
wegencategorisering uit het PVVP uit 2006 van de provincie
volgens
de
de
geijkte
theoretische
(Duurzaam
onderbouwing
Veilig)
van
de
wegencategorisering en inrichtingseisen van de verschillende wegtypen wordt verwezen naar hoofdstuk 5.3.
5.2.1
Indeling wegenstructuur buiten de bebouwde kom Stroomwegen De gemeente Smallingerland kent vier stroomwegen binnen, of net buiten haar gemeentegrenzen, te weten de A7 (Heerenveen - Groningen), de N31 (Waldwei, Drachten - Leeuwarden), de N381 (Drachten - Oosterwolde) en de N356 Nijega richting Bergum (Centrale As). Gebiedsontsluitingswegen Daarnaast is er een tweetal gebiedsontsluitingswegen: N358 Frieschepalen richting Surhuisterveen. N369 Drachten - (rondweg) Rottevalle richting Harkema. Op afbeelding 5.2 is de nieuwe wegencategorisering van wegen buiten de bebouwde kom weergegeven.
24
Afbeelding 5.3: Wegencategorisering van de wegen binnen de bebouwde kommen van de gemeente Smallingerland
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.2.2
Gemeente Smallingerland
Indeling wegenstructuur binnen de bebouwde kom
Erftoegangswegen
De wegenstructuur binnen de gemeente Smallingerland kent
Voor alle wegen binnen de bebouwde kom van Drachten, met
binnen
uitzondering van de hiervoor genoemde wegen, geldt dat ze
de
stroomwegen.
verschillende De
kernen
bebouwde zijn
qua
komgrenzen
omvang
dusdanig
geen dat
worden gecategoriseerd als erftoegangsweg.
hierbinnen een hiërarchie van gebiedsontsluitingswegen en erftoegangswegen volstaat. In afbeelding 5.3 is een overzicht
De overige kernen binnen de gemeente Smallingerland zijn
opgenomen van de wegencategorisering binnen de bebouwde
dermate klein dat ze in hun geheel als verblijfsgebied kunnen
kommen van Smallingerland.
worden
aangewezen.
Er
zijn
binnen
deze
kernen
geen
doorgaande routes, of wegen die een groot gebied moeten Gebiedsontsluitingswegen
ontsluiten. De volgende kernen bestaan daardoor in hun geheel
Binnen de bebouwde kom van Drachten zijn de volgende wegen
uit erftoegangswegen, waar het verblijven centraal staat:
aangewezen als gebiedsontsluitingsweg:
Boornbergum;
Noorder- en Zuiderhogeweg;
Drachtstercompagnie;
Nijtap, Folgeren, Het Noord, Stationsweg en De Lange
Houtigehage;
West;
Nijega;
Ringweg, Noorder- en Zuiderdwarsvaart, Dr. Martin Luther
Opeinde;
Kingsingel en Eikesingel;
Oudega;
Gauke Boelensstraat, Berglaan, Splitting en Ureterpvallaat;
Rottevalle;
Lauwers en Overstesingel;
De Veenhoop;
Postlaan;
De Tike;
Folgeralaan;
Smalle Ee;
Kletsterlaan;
Kortehemmen;
Bedrijventerreinen.
De Wilgen.
25
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.3
Gemeente Smallingerland
Inrichtingsprincipes wegen
verkeersstromen plaatsvindt en dat op het bij voorkeur beperkte aantal kruispunten de snelheid van het verkeer laag ligt. Dit
5.3.1
Inrichting stroomwegen
principe heeft de provincie Fryslân vertaald in een aantal
Een stroomweg maakt verplaatsingen over langere afstand
vormgevingsrichtlijnen
mogelijk op een zo snel mogelijk manier. Om dit principe op een
ontsluitingsweg (in de eindfase) zoveel mogelijk moet voldoen.
duurzaam veilige manier vorm te geven, is het van belang dat
De belangrijkste vormgevingsrichtlijnen zijn weergegeven in
zowel op wegvakken als op kruispunten scheiding van verkeer
bijlage 2.
waaraan
elke
duurzaam
veilige
(in richting, massa en snelheid) plaatsvindt. De provincie heeft ten aanzien van de stroomwegen in het PVVP aangegeven dat
Binnen de bebouwde kom
deze in de eindsituatie (ideaal profiel) onder andere een
De gebiedsontsluitingswegen binnen de kom vormen veelal de
maximumsnelheid
schakel
toegankelijk
zijn
kennen voor
van
100
langzaam
of
120
verkeer,
km/uur, in
niet
tussen
het
wegennet
buiten
de
kom
en
de
principe
erftoegangswegen binnen de kom. Op gebiedsontsluitingswegen
ongelijkvloerse kruisingen hebben en qua lengteprofiel ingericht
is een goede doorstroming op de wegvakken vereist, maar op
worden conform het handboek wegontwerp (zie ook bijlage 1).
kruispunten
heeft
een
vlotte
uitwisseling
van
verkeer
de
prioriteit. Om dit op een duurzaam veilige manier te kunnen De gemeente Smallingerland heeft geen wegen in haar beheer
realiseren, is het van belang dat op de wegvakken scheiding van
of eigendom die zijn aangewezen als stroomweg. In en rondom
verkeersstromen plaatsvindt en dat op de kruispunten de
de gemeente is wel een aantal stroomwegen aanwezig. Het
snelheid van het verkeer laag ligt. De inrichtingskenmerken van
betreft de A7, de N31, de N381 en de N356, deze zijn in beheer
gebiedsontsluitingswegen
bij Rijkswaterstaat (A7 en N31) en de provincie Fryslân (N381
weergegeven in bijlage 3. Opgemerkt wordt dat de richtlijnen
en N356). Ondanks dat deze wegen niet in beheer en onderhoud
kunnen afwijken van de richtlijnen die in het PVVP Fryslân zijn
zijn bij de gemeente Smallingerland, worden in bijlage 1 toch de
opgenomen.
binnen
de
bebouwde
kom
zijn
belangrijkste vormgevingskenmerken vermeld. Binnen de kernen van de gemeente Smallingerland hebben 5.3.2
Inrichting gebiedsontsluitingswegen
alleen een aantal wegen in de kern Drachten de functie van
Buiten de bebouwde kom
gebiedsontsluitingsweg,
In de hiërarchische opbouw van het wegennet buiten de
Zuiderhogeweg, de Gauke Boelensstraat en de Splitting. Binnen
bebouwde kom vormen de gebiedsontsluitingswegen de schakel
de overige kernen zijn er geen wegen die de categorisering van
tussen
gebiedsontsluitingsweg hebben.
stroomwegen
en
erftoegangswegen.
Op
bijvoorbeeld
de
Noorder-
en
gebiedsontsluitingswegen ligt de nadruk op doorstroming van het verkeer op de wegvakken en uitwisseling van verkeer op de kruispunten. Om dit op een duurzaam veilige manier te kunnen realiseren, is het van belang dat op de wegvakken scheiding van 26
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Het uitgangspunt voor kruispunten van gebiedsontsluitingswegen met erftoegangswegen is dat hierbij bekeken moet worden hoe Shared Space toegepast kan worden. Het nadeel van
de
reguliere
inrichting
van
kruispunten
met
gebiedsontsluitingswegen en erftoegangswegen (door middel van
een
uitritconstructie)
erftoegangsweg Afbeelding 5.4: 't Noord
Afbeelding 5.5: Schets Stationsweg
Kruispunten bij gebiedsontsluitingswegen Uitgangspunt
binnen
de
gemeente
Smallingerland
is
dat
wanneer twee gebiedsontsluitingswegen elkaar kruisen het kruispunt wordt ingericht door middel van een rotonde (of eventueel een kruispunt met een verkeersregelinstallatie). Bij toepassing van rotondes is het uitgangspunt dat de fietsers in de voorrang “liggen”. Dit maakt het fietsen aantrekkelijker en
autoverkeer
op
door de
de
is
dat
relatief
het hoge
verkeer snelheid
gebiedsontsluitingsweg
vanaf van
moeilijk
de het kan
invoegen. Het
afwijkend
inrichten
gebiedsontsluitingsweg
van
werkt
een
kruispunt
attentieverhogend
op voor
een de
bestuurders, waardoor de snelheid van het autoverkeer afneemt en het verkeer van de kruisende wegen makkelijker kan invoegen. Een voorbeeld hiervan is op dit moment al te vinden op de Overstesingel in Drachten. Op afbeelding 5.6 is de oude situatie afgebeeld en op afbeelding 5.7 de nieuwe situatie.
sluit aan bij de richtlijnen die landelijk worden toegepast. Op basis van argumenten kan er besloten worden af te wijken van bovengenoemd uitgangspunt. Het inrichten blijft maatwerk.
Workshop: "Het toepassen van rotondes op kruispunten is positief, maar ze moeten wel eenduidig zijn wat betreft de voorrangsregeling"
Afbeelding 5.6: Kruispunt
Afbeelding 5.7: Kruispunt Overstesingel
Overstesingel (oude situatie)
(nieuwe situatie)
In hoofdstuk 4.5 is aangegeven dat Shared Space zich met name richt op de inrichting van verblijfsgebieden en dat bij gebiedsontsluitingswegen de kansen van Shared Space moeten worden benut.
27
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.3.3
Gemeente Smallingerland
Inrichting erftoegangswegen
Kantbelijning
Buiten de bebouwde kom
Uitgangspunt vanuit zowel het Shared Space concept als de
De
erftoegangsweg
wegencategorisering
is buiten
de
de
beginselen van duurzaam veilig, is geen of zo weinig mogelijk
betreft
hier
belijning, markering en verkeertekens toe te passen binnen verblijfsgebieden. Een goed ingerichte, leesbare ruimte leidt op
gemotoriseerde verkeer zich via de ontsluitingsweg naar de
een natuurlijke manier tot het gewenste gedrag van de
erftoegangsweg. Deze wegen bieden toegang tot de uiteindelijke
weggebruikers. Aanvullende tekens en markering appelleren
bestemming.
alleen maar aan het verkeersgedrag van mensen en niet zozeer
vele
Het
in
het
de
kom.
schakel
grootste deel van de wegen. Via de stroomweg verplaatst het
Vanwege
de
laatste
bestemmingen,
percelen,
woningen, scholen enz. langs dit type weg, staat het verblijven
aan het gewenste sociale gedrag dat we willen oproepen.
hier centraal. De vormgeving en geldende maximumsnelheid van 60 km/uur dragen hieraan bij.
Het uitgangspunt voor erftoegangswegen buiten de bebouwde kom is, aansluitend op het voorgaande, geen markering toe te
Shared Space
passen. Asmarkering leidt, zo blijkt uit diverse onderzoeken, tot
Erftoegangswegen buiten de bebouwde kom lenen zich in
een hogere snelheid van het gemotoriseerde verkeer en is dus in
potentie goed voor de toepassing van Shared Space. Door
geen enkel geval gewenst.
anders naar de ruimte te kijken en door middel van maatwerk kunnen de wegen beter in het landschap worden ingepast. De
Over kantmarkering en de relatie die dit heeft met snelheid is
aanwezige houtsingels en bossen rondom Drachten zijn goede
nauwelijks significant onderzoek voorhanden. Kantmarkering
handvatten om te komen tot een inpassing van de weg in de
leidt enerzijds tot hogere snelheden door de geleiding die het
openbare ruimte waarbij het verkeer en het landschap elkaar
geeft en anderzijds tot lagere snelheden door het visueel
versterken.
versmallende
effect.
Aangezien
kantmarkering
met
name
's nachts en bij mist toch enige houvast geeft en voorkomt dat Snelheidsremmende maatregelen Gezien
het
beperkte
draagvlak
voertuigen onbewust in de berm belanden, wordt voor de voor
snelheidsremmende
toepassing hiervan een uitzondering gemaakt.
maatregelen in het buitengebied en de kosten die ermee zijn gemoeid, worden maatregelen bij voorkeur alleen toegepast op de (potentiële) knelpunten zoals kruispunten en belangrijke oversteeklocaties en op de langere rechtstanden.
28
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Kantmarkering wordt eventueel toegepast als:
Uitgangspunt is dat de bromfiets buiten de bebouwde kom op
de rijloper breder is dan 5,0 meter. Om de snelheid van het
erftoegangswegen (60 km/uur) in principe op de rijbaan rijdt en
verkeer enigszins te beperken, dient de rijloper eigenlijk
op gebiedsontsluitingswegen (80 km/uur) op het fietspad.
niet veel breder te zijn dan circa 4 meter. De effectieve
Hierbij is het noodzakelijk dat op alle erftoegangswegen buiten
verhardingsbreedte (inclusief bijvoorbeeld grasbetonstrook)
de bebouwde kom een maximumsnelheid van 60 km/uur geldt
mag en dient vaak wel breder te zijn. Een rijloper van meer
om grote snelheidsverschillen tussen de bromfietsers en het
dan
overige verkeer te voorkomen.
5,0
meter
kan
visueel
versmald
worden
met
kantmarkering. de weg voor een bepaalde kern of gebied een belangrijke
Indien er op bepaalde wegvakken buiten de bebouwde kom
(de belangrijkste!) verbinding vormt. Het belang van een
ondanks
verbinding voor een bepaalde kern blijkt deels uit de
omstandigheden toch sprake is van grote snelheidsverschillen
intensiteit maar zeker ook uit de historische waarde ervan.
tussen het gemotoriseerde verkeer en de bromfiets mag,
langs de weg een vrijliggend fietspad ligt en/of er geen
bijvoorbeeld omdat de verkeersveiligheid niet kan worden
fietsverkeer op de rijbaan zit. Dit valt vaak samen met het
gewaarborgd, onderbouwd worden afgeweken van bovenstaande
belang van de verbinding.
beleidslijn.
de
geldende
snelheid
van
60
km/uur
door
Opgemerkt moet worden dat de genoemde voorwaarden slechts
Binnen de bebouwde kom
handreikingen vormen en dat de toepassing van markering
Bijna alle wegen in de kernen van de gemeente Smallingerland
maatwerk blijft.
zijn in de wegencategorisering aangewezen als erftoegangsweg. In bijlage 5 zijn de vormgevingsrichtlijnen van erftoegangs-
Plaats op de weg voor bromfiets buiten de bebouwde kom
wegen binnen de bebouwde kom aangegeven.
De plaats van de bromfiets op de weg is de afgelopen jaren onderwerp
grote
Een groot deel van de aangewezen erftoegangswegen binnen de
snelheidsverschil tussen de fiets en de bromfiets is in december
van
discussie
geweest.
Door
het
bebouwde kom zijn al als verblijfsgebied (30 km/uur) zodanig
1999 besloten de bromfiets niet langer op het fietspad toe te
ingericht (zie afbeelding 5.10). De overige erftoegangswegen
staan. Hierdoor werd de bromfiets naar de rijbaan verwezen. De
worden net als de erftoegangswegen buiten de bebouwde kom,
maximaal toegestane snelheid van bromfietsers op de rijbaan is
in de komende jaren heringericht.
landelijk verhoogd van 40 naar 45 km/uur om daarmee het snelheidsverschil met het overige gemotoriseerde verkeer te beperken.
29
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Bij herinrichting, of renovatie van een wijk, wordt ook kritisch naar de aanwezige borden gekeken en bepaald welke borden overbodig zijn en weg gehaald kunnen worden. Komgrenzen Van weggebruikers wordt binnen de bebouwde kom een ander verkeersgedrag verwacht dan daarbuiten. Het is daarom van belang om de bebouwde kom op een logische plaats te situeren en duidelijk en herkenbaar vorm te geven. Bij het bepalen van de komgrens kan onder andere worden gekeken naar: afstand van de bebouwing tot de weg;
Afbeelding 5.8: Herinrichting Boornbergum
bebouwingsdichtheid langs de weg; In het kader van werk met werk maken, is het koppelen van
landschap.
onderhoudswerkzaamheden en herinrichting tot 30 km/uur Op alle locaties wordt de bebouwde kom aangegeven met
gebied een logische keuze.
rood/wit geblokte planken en een bord met daarop de naam van Bebording
de kern. Uit de gehouden inventarisatie is gebleken dat ondanks
Het beleid van de gemeente Smallingerland is dat er in
de vormgeving van de huidige komgrenzen door middel van
nieuwbouwwijken in principe geen verkeersborden meer worden
bebording het gemotoriseerd verkeer met te hoge snelheid de
geplaatst. Alleen daar waar een verkeersbord juridisch gezien
bebouwde
noodzakelijk is, of waar deze een aantoonbare verbetering van
(attentieverhogende)
de verkeersveiligheid oplevert, worden deze nog wel geplaatst.
verkeer te attenderen dat ze de bebouwde kom binnenrijden en
Dit levert allereerst een rustiger wegbeeld op, maar zorgt ook
tevens de gewenste snelheidsverlaging af te dwingen.
kommen
binnenrijdt. fysieke
Er
maatregel
is
vaak
aanwezig
geen
om
het
voor een verhoogd attentieniveau bij de weggebruikers. Dit beleid past naadloos binnen het concept van Shared Space. Het uitgangspunt is dat de weggebruiker uit de inrichting van de weg/wijk
moet
kunnen
zien
welk
verkeersgedrag
er
van
hem/haar wordt verwacht.
Afbeelding 5.9: Komgrens Rottevalle
Abeelding 5.10: Komgrens Nijega
30
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Bij een eventuele herinrichting van de bebouwde kom, of het verplaatsen
van
de
bebouwde
komgrens
moet
5.4
Verkeerscirculatie en bereikbaarheid
worden
overwogen om deze extra te accentueren. In Rottevalle wordt de
Drachten is een dynamische kern met vele voorzieningen en een
komgrens geaccentueerd door gebruikt te maken van een
duidelijke regiofunctie. Voor de interactie met de omliggende
andere soort en kleur verharding (zie afbeelding 5.9). De
regio en het verder ontwikkelen van het voorzieningenniveau is
komgrens van Nijega wordt geaccentueerd door het aanwezige
een goede bereikbaarheid van Drachten van groot belang. De
plateau (zie afbeelding 5.10).
bereikbaarheid van Drachten en de omliggende dorpen moet dan ook worden bewaakt, gemonitord en geoptimaliseerd.
Workshop:
Een
"Het (auto)verkeer rijdt regelmatig met te hoge snelheid
goede
bereikbaarheid
is
gebaat
bij
een
hoge
afwikkelingssnelheid van het verkeer. De balans tussen enerzijds
de bebouwde kom in"
een goede bereikbaarheid en anderzijds een verkeersveilig wegennet wordt gevonden in de wegencategorisering (paragraaf 5.2) en de hieraan gekoppelde inrichtingskenmerken (paragraaf 5.3). Bij de bewaking van de bereikbaarheid ligt de focus op de hoofdwegen; de gebiedsontsluitingswegen. 5.4.1
Structureel Bijna elke ruimtelijke ontwikkeling, alsook maatschappelijke ontwikkelingen,
leidt
tot
een
verandering
van
de
verkeersstromen op de hoofdwegen. Door middel van het verkeersmodel Smallingerland wordt inzicht geboden in dit veranderende
verkeersbeeld.
Elke
5
jaren
wordt
dit
verkeersmodel geactualiseerd voor een toekomst periode van 10 jaren.
In
2010
is
het
verkeersmodel
geactualiseerd;
bereikbaarheid 2010-2020. Bij ontwikkelingen met een grote impact op de bereikbaarheid kan het verkeersmodel tussentijds worden geactualiseerd.
31
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.4.2
Gemeente Smallingerland
Incidenteel
5.4.3
Ongevallen,
weersomstandigheden
of
Bereikbaarheid 2010-2020
wegwerkzaamheden
Niet de wegvakken maar veelal de kruispunten vormen de
kunnen (tijdelijk) van invloed zijn op de bereikbaarheid. Bij
zwakke schakel daar waar het gaat om de bereikbaarheid en de
uitvoering van alle projecten of onderhoudswerkzaamheden is
afwikkeling
aandacht voor het beperken van de (verkeers)hinder. Voor het
ruimtelijke en economische ontwikkelingen is in 2010 een
hoofdwegennet en de ring rondom het centrum wordt gewerkt
inschatting gemaakt voor de verkeersstromen in 2020. Zeker
conform de volgende uitgangspunten:
zijnde ontwikkelingen zoals Drachtstervaart en Raadhuisplein
Streven naar het openhouden van in ieder geval 1 rijstrook in elke richting, bijvoorbeeld via een tijdelijke bypass. Volledige
afsluitingen
in
beginsel
alleen
buiten
verkeer.
Rekening
houdend
met
de
zijn hierin verwerkt. Wat betreft de kruispunten komt een aantal kruispunten met een intensiteit/capaciteit verhouding van meer dan 0,7 en/ of een gemiddelde wachtrij van meer dan 60 meter.
Bij afsluitingen het bieden van een goede alternatieve omleiding.
Samengevat komen daarmee de volgende kruispunten als knelpunt (capaciteitsprobleem) naar voren:
en
aanvullende
maatregelen
van
langdurige
afsluitingen doorrekenen met het verkeersmodel. invalswegen van Drachten:
Zuiderhogeweg – Eikesingel; Zuiderhogeweg - Gauke Boelensstraat;
- Noorderhogeweg (tussen Waldwei en Nijtap) Ureterpvallaat/Splitting
Ureterpvallaat - toe- en afritten Waldwei; Vogelzang – Stationsweg;
Geen gelijktijdige werkzaamheden op één van de volgende
-
het
(potentiële) aandachtspunten naar voren. Het gaat hierbij om de
spitsperioden en de piekperioden op zaterdag.
Effecten
van
(tussen
Waldwei
Noorderhogeweg - Tussendiepen; en
Noorderhogeweg – Loswal;
Zuiderdwarsvaart)
Noorderhogeweg – De Bolder;
- Zuiderhogeweg (tussen A7 en Eikesingel);
Noorderhogeweg - Nijtap;
Directe en veilige alternatieven beschikbaar voor fietsers en
Noorderhogeweg – toe- en afritten Waldwei.
voetgangers. Speciale aandacht voor de bereikbaarheid van hulpdiensten en busvervoer. Tijdig
en
goed
Een groot aantal van deze knelpunten staat ondertussen op de agenda en er wordt gewerkt aan de uitwerking of realisatie van
informeren
van
weggebruikers
over
een oplossing.
(weg)werkzaamheden en alternatiever routes.
32
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.4.4
Gemeente Smallingerland
Centrum Drachten
zoekverkeer nauwelijks meer voor komt. Vanuit de optiek van
De wegen direct rondom het centrum (Vogelzang, Torenstraat,
bereikbaarheid is dit een optimale situatie.
Drift) en ook De Kaden vormen een belangrijke schakel tussen het
hoofdwegennet
(gebiedsontsluitingswegen)
en
de
5.5
Parkeren
5.5.1
Ontwikkelingen centrum Drachten
parkeervoorzieningen in en rondom het centrum. Omdat op deze wegen, in tegenstelling tot de gebiedsontsluitingswegen, ook veel uitwisseling plaats vindt op de wegvakken zelf, hebben de
In
wegen
geformuleerd.
rondom
(erftoegangswegen) Duurzaam
Veilig
het
centrum
gekregen, principes
een
met
van
de
verblijfsfunctie daarbij
menging
van
2009
heeft
de
Het
gemeente gaat
een
hierbij
nieuw
om
een
parkeerbeleid visie
en
een
horende
maatregelenplan op basis van het in maart 2004 vastgestelde
verkeer,
parkeerbeleidsplan. Er is een nieuw parkeervisie opgesteld om
gelijkwaardigheid en een maximum snelheid van 30 km/h. De
de volgende redenen:
ring rondom het centrum vormt dan ook een (groene) ketting,
De parkeerdruk neemt in en om het centrum toe.
waarin de verblijfsfunctie centraal staat (Masterplan Centrum
Er wordt een nieuwe parkeervoorziening gebouwd in de
Drachten). Samen met de Nota openbare ruimte centrum
vorm
Drachten zijn dit de uitgangspunten voor het ontwerp van de
Daarnaast wordt de Vogelzang geoptimaliseerd, zodat ook
ring waarbij niet alleen voldoende goede bereikbaarheid, maar
daar meer parkeerplaatsen komen. Dit betekent dat er
ook een veilige, leefbare en herkenbare openbare ruimte wordt
meer plekken komen voor het winkelend publiek dat
gecreëerd.
achteraf gaat betalen. Dat is een lang gekoesterde wens
van
een
nieuwe
garage
op
het
Raadhuisplein.
van de ondernemers en ook het publiek vraagt daarom. 5.4.5
Parkeerplaatsen centrum
Tijdens
de
Naast de doorstroomsnelheid op de ring rondom het centrum is
parkeerterreinen de maximale parkeertijd opgeschroefd
de bereikbaarheid en vindbaarheid van vrije parkeerplaatsen
naar maximaal 4 uur.
een aandachtspunt. Het in 2011 vastgestelde parkeerbeleid
Het zoekverkeer naar een parkeerplek moet teruggebracht
anticipeert op de optimalisering van de parkeervoorzieningen.
worden. Dat kan door een duidelijke scheiding aan te
Zo zorgt het betaald parkeren dat de plekken dicht bij de
brengen
voorzieningen beschikbaar zijn voor de bezoekers. In de huidige
betalen en korter parkeren op het maaiveld. Via de tarieven
situatie is in het centrum voldoende parkeercapaciteit aanwezig.
worden
Op de drukste momenten (op zaterdag) is maximaal 80% van
gestimuleerd om ook daadwerkelijk in de parkeergarages te
de parkeerplaatsen bezet. Met het realiseren van de nieuwe
staan.
parkeergarage (medio 2015) zal de parkeercapaciteit in het
Er is behoefte aan meer eenduidigheid en helderheid in de
centrum toenemen. Aangevuld met een goede parkeerverwijzing
vergunningenstructuur voor mensen die in het centrum
betekent een dusdanige kwaliteit van de voorzieningen, dat
wonen of in de directe nabijheid daarvan. In het nieuwe
in
komende
ruimte
bezoekers
bouwperiode
voor die
langparkeerders
langer
het
is
op
die
centrum
veel
achteraf bezoeken
33
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
beleid worden ook bewoners die ín het winkelcentrum
Bouwverordening
wonen beter gefaciliteerd.
De
Overloop
vanuit
woongebieden
het
rondom
centrum, het
en
centrum,
wettelijke
grondslag
voor
de
stedenbouwkundige
overlast
in
de
voorschriften van de gemeentelijke bouwverordening komt op
moeten
worden
termijn te vervallen. De nieuwe Wro zal ervoor zorgen dat er
beperkt.
overal (actuele) bestemmingsplannen komen. Het is dan niet meer
Het pakket aan maatregelen is gemaakt voor drie doelgroepen.
nodig
om
zulke
voorschriften
nog
langer
via
de
bouwverordening te geven.
Het doel daarvan is eenvoudig: de juiste groep op de juiste plek: bezoekers;
Het
bewoners ín het centrum en bewoners in de gebieden erom
stedenbouwkundige eisen uit de bouwverordening hun werking
heen;
overgangsrecht
voorzag
in
de
situatie
dat
hielden in aanvulling op de bepalingen in een bestemmingsplan.
ondernemers en mensen die in het centrum werken.
In veel gebieden zal het echter nog een aantal jaren duren voordat een bestemmingsplan vastgesteld is. Ook in die situatie
5.5.2
Nieuwe Wro
blijven
Op 1 juli 2008 is de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (Wro) in
bouwverordening hun werking houden. Deze wijziging wordt
werking getreden. De Wro heeft als belangrijkste doel de
overigens pas later, bij apart Koninklijk Besluit, van kracht. In
ruimtelijke
overleg met de VNG wordt momenteel bezien wanneer dit
planvorming
te
vereenvoudigen.
De
oude
Wet
Ruimtelijke ordening (WRO) stamt uit 1965 en is, als gevolg van de
vele
wijzigingen,
onnodig
complex
geworden.
Ook
de
stedenbouwkundige
bepalingen
uit
de
onderdeel van de wijzigingswet in werking moet treden.
de
besluitvormingstrajecten zijn in de Wro aanmerkelijk verkort.
Parkeernormen In de discussie rond de stedenbouwkundige voorschriften is tot
Ten behoeve van de invoering van de Wro is de invoeringswet
nog toe aangenomen dat de parkeernormen onderdeel zijn van
Wro aangenomen. In deze invoeringswet is het overgangsrecht
deze voorschriften en dus uit de bouwverordening gehaald
geregeld en een aantal wetten aangepast die aan het ruimtelijk
zouden moeten worden. De algemeen gedragen conclusie is dat
beleid raken. Op 15 juli 2009 is een zogenoemde VROM-brede
de parkeernormen in de bestemmingsplannen moeten worden
reparatiewet in werking getreden (Stb 2009, 297). Met de
opgenomen. Een aantal mogelijkheden staat de gemeente ter
reparatiewetgeving worden onder meer de Invoeringswet Wet
beschikking om de parkeernormen juridisch te verankeren:
ruimtelijke ordening (IWro), de Wet ruimtelijke ordening (Wro),
Een paraplu-bestemmingsplan.
en de Woningwet (Ww) gewijzigd. De meeste wijzigingen zijn
Een parkeernormenverordening.
per 15 juli 2009 inwerking getreden.
Opnemen in de verschillende bestemmingsplannen. Voorlopig opnemen in de bouwverordening.
34
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Elk van deze mogelijkheden heeft zijn eigen juridische en
Klachtenafhandeling
verkeerskundige voor- en nadelen. Welke van bovengenoemde
Het is erg belangrijk om naast een meerjarenplan mogelijkheden
alternatieven het beste voor de gemeente Smallingerland is,
te hebben om op ad-hoc basis maatregelen te kunnen treffen.
wordt nader onderzocht en uitgewerkt.
Bij structurele klachten over parkeeroverlast is het mogelijk om een parkeeronderzoek uit te voeren. Een dergelijk onderzoek
5.5.3
Parkeren in dorpen en woonwijken In
de
bestaande
gereguleerd.
Er
woonwijken
zijn
dan
ook
wordt drie
spitst zich met name op het aspect verkeersveiligheid en de het
parkeren
situaties
waarbij
niet de
doorgang voor hulpdiensten. Met name de laatste is hierbij van belang.
parkeersituatie in de wijken bijzondere aandacht verdient,
Als hulpdiensten hinder blijken te ondervinden van geparkeerde
namelijk:
voertuigen dienen op zo kort mogelijke termijn maatregelen
Groot onderhoud.
getroffen te worden.
Herstructurering. Klachten.
Uitgangspunt van de gemeente Smallingerland is dat er niet zonder meer parkeerplaatsen worden gerealiseerd door het
Groot onderhoud
opofferen van (openbare) groenvoorzieningen. Enerzijds lost het
Op het moment dat een weg toe is aan groot onderhoud, kan de
realiseren van een paar parkeerplaatsen vaak niet het algehele
parkeerdruk onderzocht worden. Op zo’n moment is het relatief
parkeerprobleem
eenvoudig om parkeerruimte toe te voegen of weg te halen. De
groenvoorzieningen een kenmerk die mede bepalend is voor de
afweging of maatregelen noodzakelijk zijn, wordt gemaakt op
beeldkwaliteit van de gemeente. Mogelijkheden moeten vooraf
basis van de parkeerdruk, het aantal foutparkeerders, de
integraal benaderd worden.
op.
Anderzijds
zijn
de
aanwezige
veiligheid en de leefbaarheid. Een parkeerdruk van 85% of meer wordt
hierbij
als
problematisch
gezien.
Bij
een
hogere
Om de vraagzijde van de parkeerbalans in de woongebieden te
parkeerdruk wordt overwogen of het nemen van maatregelen
beïnvloeden, heeft de gemeente minder mogelijkheden tot haar
noodzakelijk danwel gewenst is.
beschikking. Wat zoveel mogelijk voorkomen dient te worden, is dat parkeerplaatsen in woongebieden (langdurig) bezet worden
Herstructurering Indien
een
woonwijk
gehouden door bijvoorbeeld aanhangers, caravans, hobby auto’s wordt
geherstructureerd,
is
er
de
etc. De gemeente heeft in de vorm van de APV een instrument
mogelijkheid om het aantal parkeerplaatsen af te stemmen op
om dit verschijnsel te beperken. Het weren van bedrijfsbusjes
de actuele parkeernormeringen.
behoort niet tot de mogelijkheden. Vaak worden bedrijfsbusjes ook voor woon-werkverkeer gebruikt of zijn ze het enige voertuig. Dit is niet of nauwelijks te handhaven. Een dergelijk verbod wordt dan ook niet als praktisch haalbaar of wenselijk gezien. 35
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
5.5.4
Gemeente Smallingerland
Parkeren grote voertuigen en parkeren op
Parkeren bij nieuw te realiseren bedrijventerreinen
bedrijventerreinen
Bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen geldt de
In
artikel
5:8
Algemene
van
de
randvoorwaarde dat parkeren en laden en lossen op eigen
Plaatselijke
terrein plaats vindt. De openbare ruimte is in dat geval geheel
Verordening (APV) van de
vrij van parkeren, laden en lossen. Het volgende beleid wordt
gemeente Smallingerland is
voorgesteld:
opgenomen
dat
plaatsen
Parkeren, laden en lossen op nieuwe bedrijventerreinen
aangewezen kunnen worden
vindt plaats op eigen terrein.
waar ’s nachts en in het
Vrachtwagens mogen parkeren op de daartoe aangewezen
weekend
locaties.
geparkeerd
mag
worden door grote voertuigen. Binnen Smallingerland zijn
Indien laden en lossen op eigen terrein op bestaande
hiervoor de volgende locaties aangewezen:
locaties
De Haven (exclusief Tussendiepen);
niet
mogelijk
is,
kan
een
ontheffing
worden
verleend.
Azeven Noord. 5.5.5
Parkeren bij scholen en voorzieningen voor dagopvang
Parkeren op bestaande bedrijventerreinen
Het halen en brengen van kinderen bij scholen en voorzieningen
Uit veiligheidsoverwegingen is het wenselijk dat zowel het
voor dagopvang verloopt in veel gevallen chaotisch. Het is niet
parkeren
de
als
het
laden
en
lossen
op
bestaande
insteek
van
de
gemeente
Smallingerland
om
de
bedrijventerreinen op eigen terrein plaats vindt. De openbare
verkeersstromen tijdens de genoemde perioden zoveel mogelijk
weg wordt daarmee overzichtelijker en verkeersveiliger. Het
te stroomlijnen. Juist het ontbreken van stroomlijning zorgt voor
laden
tot
extra oplettendheid en lage snelheden van het gemotoriseerde
aansprakelijkheidsproblemen, omdat heftrucks formeel niet op
verkeer. Specifieke haal- en brengstroken en eenrichtingscircuits
de openbare weg mogen komen. Bij laden en lossen op of naast
hebben dan ook niet de voorkeur. Uit reeds uitgevoerde
de openbare weg is dit vaak onvermijdelijk.
projecten in verschillende gemeenten blijkt dat het principe van
en
lossen
op
of
naast
de
weg
leidt
ook
Shared
Space
hiertoe
goede
uitgangspunten
biedt.
Het
Uitgangspunt is om grote voertuigen alleen op de daartoe
combineren van bijvoorbeeld het schoolplein en een strook waar
aangewezen locaties te laten parkeren. Het laden en lossen
de kinderen kunnen worden afgezet, biedt kansen. Wel is het
dient buiten de openbare ruimte plaats te vinden. Indien dit niet
belangrijk dat parkeren voor uitritten, op trottoirs e.d. waardoor
mogelijk is, kan hier onderbouwd een ontheffing voor worden
bewoners hinder ondervinden, aangepakt wordt.
verleend.
36
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Uitgangspunt is dat er niet zondermeer een parkeerverbod
Algemene gehandicaptenparkeerplaatsen
rondom een school wordt ingesteld. Indien er rondom een school
Voor
parkeerproblemen zijn, neemt de gemeente Smallingerland
gehandicaptenparkeerplaatsen
contact
op
de
betreffende
de
algemene gemeente
verhouding
maar
algemene
gehandicaptenparkeerplaats
op
20
en
algemeen openbare parkeerplaatsen. Bij grote parkeerterreinen en parkeergarages is deze verhouding 1 op 50. De algemene
(communicatie richting ouders). Er kan en zal niet elke ochtend
gehandicaptenparkeerplaatsen dienen zo te worden gesitueerd,
een politieagent bij de school staan om de eventueel ingestelde
dat een zo kort mogelijke loopafstand en meest comfortabele
regels te handhaven.
route tot de aangrenzende voorzieningen wordt gecreëerd.
Ook
het
actief
parkeercapaciteit
zoeken
ouders
naar
vergroten,
gevraagd
mogelijkheden
de mogelijkheid om gehandicaptenparkeerplaatsen op kenteken
alleen als voordeel dat de ouders minder ver hoeven te lopen.
aan te wijzen.
Gehandicaptenparkeren
Maatwerk
Het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV
Ondanks dat een gehandicaptenparkeerkaart is bedoeld om
1990) bevat alle verkeersregels en verkeerstekens die in
gehandicapten
Nederland
voorzieningen te bereiken, zal bij het aantal en locatie van zowel
Hierin
de
insteek.
Gehandicaptenparkeerplaatsen op kenteken
capaciteit staat minimaal 90% van de dag leeg en heeft vaak
zijn.
niet
de
Daarnaast heeft de gemeente Smallingerland als bevoegd gezag
toepassing
is
om
Deze
van
te
de
scholen
1
wordt
van
de
er
volgt
van
Daarbij is het van belang dat niet alleen inzet van de gemeente, van
wordt
aanwezigheid
zoals een bibliotheek of gemeentehuis wordt uitgegaan van de
inzet
en
de
Smallingerland het landelijk beleid. Bij publieke voorzieningen
nadrukkelijke
school
betreft
in
ook
met
wat
samenwerking met de school gekeken naar een oplossing.
verantwoordelijkheid
5.5.6
Gemeente Smallingerland
wordt
een
aantal
verkeersregels niet of beperkt van toepassing verklaard voor
de
motorvoertuigen
op
meer
dan
twee
wielen
waarin
algemene
de
mogelijkheid
te
bieden
gehandicaptenparkeerplaatsen
algemene als
de
een
gehandicaptenparkeerplaatsen op kenteken, altijd een afweging
gehandicaptenparkeerkaart is aangebracht. Concreet betekent
worden gemaakt zonder ook de andere doelgroepen die gebruik
dit dat houders van een gehandicaptenparkeerkaart mogen
willen maken van de schaarse parkeercapaciteit uit het oog te
parkeren:
verliezen.
op een algemene gehandicaptenparkeerplaats; voor onbeperkte tijd in een parkeerschijfzone (ook buiten de vakken); met gebruik van een parkeerschijf en voor maximaal 3 uur: buiten de vakken in een woonerf; op plaatsen waar een parkeerverbod geldt; langs een gele onderbroken streep. 37
Afbeelding 6.1: Bovenlokaal fietsnetwerk (bron: Provincie Fryslan)
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
6
Fietsers en bromfietsers
6.1
Inleiding
6.2
Netwerk In deze paragraaf wordt nader ingegaan op met name de utilitaire fietsinfrastructuur. Bij het maken van een kwalitatief
De fiets is in zowel de provincie Fryslân, als de gemeente Smallingerland
een
vervoermiddel
voor
belangrijk
vervoermiddel.
noodzakelijke
Enerzijds
verplaatsingen
als
tussen
bijvoorbeeld huis en werk en anderzijds voor toeristisch gebruik. Zowel het aantal verplaatsingen met de fiets per persoon per dag, als de afgelegde afstand met de fiets per persoon per dag lag
in
de
gemeente
Smallingerland
boven
het
landelijke
gemiddelde. In Smallingerland was het aandeel van de fiets in de periode 2004 - 2008
met 26% hoog. Het gebruik lag
daarmee ruim 3% hoger dan het landelijk gemiddelde. Het fietsgebruik in Smallingerland is vooral hoog op afstanden tot 7,5 kilometer (circa 40%). Ter vergelijking: landelijk gezien ligt dit percentage met 34% ruim 6% lager.
van een ander vervoermiddel, geldt voor een grote groep mensen de fiets als enige beschikbare vervoermiddel voor de verplaatsingen.
Daarnaast
is
de
fiets
een
milieuvriendelijk vervoermiddel dat weinig overlast oplevert voor de andere gebruikers van de openbare ruimte. Ook is de fiets een relatief snel vervoermiddel voor korte verplaatsingen, zijn bijna alle bestemmingen per fiets te bereiken en neemt het stallen van het vervoermiddel weinig ruimte in verhouding tot bijvoorbeeld de auto. Allemaal redenen waarom de fiets als vervoerwijze moet worden gestimuleerd.
Samenhang:
De
fietsinfrastructuur
vormt
een
samenhangend geheel, waarbij fietsers vanaf hun herkomst op hun plaats van bestemming kunnen komen. Dit betekent dat
voorzieningen
als
winkelcentra,
gezondheids-
voorzieningen, scholen en bedrijventerreinen goed ontsloten zijn.
Hierbij
wordt
onder
andere
gekeken
naar
fietsbewegwijzering, herkenbaarheid en compleetheid. Directheid:
De
fietsinfrastructuur
biedt
een
zo
direct
mogelijke route waarbij de reistijd met de fiets concurreert met die van de auto en waarbij omrijden wordt beperkt. Hierbij wordt onder andere onderscheid gemaakt naar directheid in afstand en tijd. Aantrekkelijkheid:
Naast allerlei evidente redenen om de fiets te pakken in plaats
dagelijkse
goed fietsnetwerk moet het aan een aantal eisen voldoen:
De
fietsroute
wordt
zodanig
vormgegeven en ingepast in de omgeving dat fietsen aantrekkelijk en sociaal veilig is. De sociale veiligheid hangt nauw samen met de inrichting van de ruimte, zoals verlichting, uitstraling van de omgeving en de zicht op en toezicht vanuit de omgeving. Verkeersveiligheid: De fietsinfrastructuur wordt zodanig aangelegd dat deze de verkeersveiligheid voor fietsers en het overig verkeer waarborgt. Dit wordt onder andere beïnvloed
door
deelnemers,
snelheidsverschillen
oogcontact
en
tussen
intensiteiten
verkeersvan
het
fietsverkeer en gemotoriseerd verkeer. Comfort: De fietsinfrastructuur is zodanig dat een vlotte en comfortabele doorstroming van het fietsverkeer mogelijk is. Onder andere de breedte van de fietspaden, de gesteldheid van de fietspaden en het weer beïnvloeden het comfort. 38
!"#$$%&'()*+,-.*/$0$$(1$%'23*"'$14($15$63*
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
6.3
Gemeente Smallingerland
Provinciaal fietsnetwerk
6.4.1
Utilitair en recreatief netwerk Binnen het fietsnetwerk wordt onderscheid gemaakt tussen
Het is van belang een kwalitatief goed en fijnmazig netwerk van
utilitaire
directe, comfortabele en veilige fietsvoorzieningen aan te bieden
fietsnetwerk wordt met name gebruikt door het woon-werk,
om het gebruik van de fiets te stimuleren. De provincie Fryslân
woon-school of woon-winkel verkeer. Het recreatieve netwerk is
heeft
netwerk
bestemd voor het recreatieve fietsverkeer. Het spreekt voor zich
gedefinieerd om de continuïteit van de belangrijkste fietsroutes
dat de ene functie de andere niet uitsluit en soms het
te waarborgen (zie afbeelding 6.1). Het onderscheid van dit
recreatieve en utilitaire netwerk samenvallen.
in
haar
PVVP
een
integraal
provinciaal
en
recreatieve
fietsverbindingen.
Het
utilitaire
netwerk ligt in het gebruik en de verbindende schakels. Er wordt onderscheid gemaakt in:
Bij het opstellen van dit GVVP is vooral gekeken naar het
Fietssnelwegen
utilitaire netwerk. Voor een goed beeld van het recreatieve
De fietssnelwegen zijn de routes die in potentie het hoogste
netwerk is een nadere inventarisatie nodig. Ondanks het
gebruik kennen. Veelal zijn dit de verbindingen tussen de
ontbreken van een nadere inventarisatie is wel bekend dat de
(grotere)
gemeente
kernen.
Comfort
en
een
ongehinderde
Smallingerland
beschikt
over
een
uitgebreid
afwikkelingen zijn de belangrijkste uitgangspunten bij de
(recreatief) fietspadennetwerk, voor zowel Drachten als het
inrichting van deze routes.
landelijk
Hoofdfietsroutes
fietsknooppuntensysteem zijn de routes bewegwijzerd (zie ook
De hoofdfietsroutes vormen samen met de fietssnelwegen
de paragraaf Fietsroutenetwerk).
gebied
er
omheen.
Door
middel
van
het
het samenhangende fietsnetwerk van de provincie. Het netwerk verbindt de belangrijkste voorzieningen en kernen
De gemeente Smallingerland kent twee bewegwijzerde ANWB
met meer dan 750 inwoners.
fietsroutes: De Healanspaadroute.
6.4
Gemeentelijk fietsnetwerk
Marheem route.
In aanvulling op het provinciale fietsnetwerk heeft de gemeente
De fietsroutes lopen over in routes in andere gemeenten. In de
Smallingerland ook een gemeentelijk fietsnetwerk opgesteld (zie
afgelopen jaren is het netwerk van fietsroutes in overleg met de
afbeelding 6.2). Dit netwerk overlapt grotendeels het provinciale
verenigingen van plaatselijk belang uitgebreid. Het beleid van de
netwerk, maar het gemeentelijke netwerk is op een aantal
gemeente Smallingerland is er op gericht om daar waar mogelijk
punten fijnmaziger dan het provinciale netwerk. Zoals gezegd
het
verbindt het provinciale netwerk de belangrijkste voorzieningen
ontbrekende schakels (zie ook hoofdstuk 6.4.3). In de volgende
en kernen. Het gemeentelijke netwerk verbindt daarbij ook de
paragraaf wordt even kort ingegaan op het fietsroutenetwerk
verschillende wijken onderling en ontsluit ook de voorzieningen
wat in steeds meer regio's te vinden is. Ook in de meeste Friese
die vanuit provinciaal belang niet als belangrijk worden betiteld,
regio's is een dergelijk netwerk aanwezig.
fietsroutenetwerk
te
versterken
door
realisering
van
maar dit op gemeentelijk niveau wel zijn. 39
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Fietsroutenetwerk De
gemeente
Smallingerland
is
opgenomen
in
het
fietsroutenetwerk van Zuidoost Fryslân. Dit netwerk bestaat
Voorrangssituatie fietsers op rotondes Bij toepassing van rotondes is het uitgangspunt dat:
sinds 2007 en bestaat uit een groot aantal knooppunten die
buiten de bebouwde kom de fietsers uit de voorrang “liggen”.
verschillende
binnen de bebouwde kom de fietsers in de voorrang “liggen”.
verbinden.
routetrajecten
Ieder
aan
knooppunt
elkaar
heeft
een
nummer (zie afbeelding) en de stukjes
Wanneer fietsers binnen de bebouwde kom in de voorrang
route zijn van knooppunt naar knooppunt
liggen, heeft dit een aantal voordelen:
in beide richtingen bewegwijzerd. Tevens
Het maakt het fietsen aantrekkelijker.
sluit
Sluit aan bij de richtlijnen die landelijk worden toegepast.
het
Fryslân
Fietsroutenetwerk aan
op
de
Zuidoost omliggende
fietsroutenetwerken in Fryslân. Zie ook het
Op basis van argumenten kan er echter besloten worden af te
Toeristisch recreatief ontwikkelingsplan (TROP).
wijken van bovengenoemde uitgangspunten. Het inrichten van de openbare ruimte blijft immers maatwerk.
6.4.2
Inrichting fietsvoorzieningen Om
het
fietsgebruik
te
stimuleren,
hecht
de
gemeente
Toepassing fietsstroken
Smallingerland veel waarde aan extra ruimte en extra aandacht
De gemeente Smallingerland conformeert zich aan de richtlijnen
voor de fiets. Dit komt onder andere tot uiting bij de inrichting
van Duurzaam Veilig en is daardoor terughoudend met de
van
aanleg van zogenaamde fietsstroken, ondanks dat dit door
de
fietsvoorzieningen.
Belangrijk
uitgangspunt
bij
de
inrichting van het fietsnetwerk is de wegencategorisering.
fietsers als prettig wordt ervaren. Bij de toepassing van fietsstroken worden deze, mede vanwege de herkenbaarheid, in
Gebiedsontsluitingswegen
een rode kleur uitgevoerd. Fietsstroken zijn daarnaast te
Op wegen die als gebiedsontsluitingsweg zijn aangewezen, is het
herkennen aan het wettelijk verplichte fietssymbool en hebben
uitgangspunt binnen Duurzaam Veilig dat het fietsverkeer wordt
dan ook een bepaalde juridische status. Dit in tegenstelling tot
gescheiden van het gemotoriseerde verkeer door middel van
de
vrijliggende paden of parallelle routes.
hebben.
Erftoegangswegen
Bij gebiedsontsluitingswegen is het uitgangspunt dat, vanwege
Volgens de principes van Duurzaam Veilig moeten er in een
het grote snelheidsverschil en het grote verschil in massa,
verblijfsgebied geen aparte voorzieningen voor (brom)fietsers
fietsers en bromfietsers volledig worden gescheiden van het
zijn. Op wegen die als erftoegangsweg zijn gecategoriseerd, is
autoverkeer door middel van een parallelvoorziening in de vorm
het uitgangspunt dat een mix van auto- en fietsverkeer is
van een (brom)fietspad of een parallelweg.
(fiets)suggestiestroken
die
deze
juridische
status
niet
toegestaan. 40
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
(Fiets)suggestiestroken
om fiets(suggestie)stroken aan te leggen om de fietser (meer)
Binnen Duurzaam Veilig is de richtlijn dat fietsers en overig
comfort en veiligheid te bieden
langzaam (gemotoriseerd) verkeer op erftoegangswegen in beginsel
gebruik
maken
van
de
rijbaan.
Indien
de
Opmerking:
verhardingsbreedte van de weg (te) groot wordt, worden in principe
fietssuggestiestroken
verhardingsbreedte,
toegepast.
omgevingsfactoren
De
en
de
Bij bovengenoemde tekst wordt opgemerkt dat de
aanwezige
gemeente Smallingerland de intentie heeft om mee te
(werkelijke)
werken aan de richtlijnen van de provincie Fryslân, maar
snelheid van het gemotoriseerde verkeer zijn (mede) bepalend
zich wel het recht voorbehoudt om hierin een eigen
voor de inrichting van de weg en het al dan niet toepassen van
afweging te maken.
(fiets)suggestiestroken. Uitgangspunt bij het toepassen van de (fiets)suggestiestroken is dat de stroken eventueel in een afwijkende
kleur
(geen
rood
vanwege
het
verschil
met
Prioritering
fietsstroken) ten opzichte van de rijbaan worden uitgevoerd.
De aanleg van fietspaden, of onderhoudswerkzaamheden aan
(Fiets)suggestiestoken kunnen ook alleen door middel van
wegen wordt over het algemeen gekoppeld aan een (regulier)
markering worden uitgevoerd. Ook hiervoor geldt dat op basis
onderhoudsprogramma. Wegen die zijn opgenomen in het
van argumenten besloten kan worden om af te wijken van
fietsnetwerk krijgen hierbij prioriteit. Voorbeeld hiervan is
bovengenoemd uitgangspunt.
bijvoorbeeld de Stationsweg in Drachten. Bij het herinrichten van de Stationsweg is de rijbaan versmald en zijn vrijliggende fietspaden gerealiseerd.
Workshop: "Toepassing van rode fietsstroken op 60 km/uur wegen
6.4.3
heeft de voorkeur"
Missing links Binnen
het
zogenaamde
missing
fietsnetwerk
links
is
een
(ontbrekende
aantal
schakels)
geconstateerd. Enerzijds zijn deze missing links tijdens de
Richtlijnen Bij
gemeentelijke
gebiedsontsluitingswegen
is
het
uitgangspunt
dat
de
gehouden
workshops
door
van
gemeentelijk perspectief een fietspad gewenst is. Op hoofdlijnen
Fryslân. Op
erftoegangswegen
geeft de
gemeente de voorkeur aan een inrichting die past binnen het
dit
belanghebbenden
aangedragen,
provincie
zijn
aanwezige
gemeente Smallingerland zich conformeert aan de richtlijnen de
anderzijds
de
locaties
Centrumgebied.
van
Verbinding Drachtster Compagnie – Drachten.
weg
in
belangrijke
mate
de
inrichting
bepalen.
vanuit
zijn er vijf missing links in het fietsnetwerk aanwezig:
concept van Shared Space, waarbij de omgeving en uitstraling de
waar
Afhankelijk van de intensiteit van het gemotoriseerde verkeer, of
Verbinding Rottevalle – Drachten.
om verkeersveiligheidsaspecten, kan alsnog worden overwogen
Verbinding Drachtstervaart - Zuiderhogeweg . Verbinding Jelle Plantingstraat – De Drait 41
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
worden gerealiseerd, waaronder in de Noorder- Zuiderhogeweg. Voor de missing link in het centrum van Drachten wordt
Hierbij wordt tevens een onderdoorgang voor de voetgangers en
verwezen naar hoofdstuk 6.5. De overige missing links worden
het
hierna kort toegelicht.
Zuiderhogeweg kunnen kruisen. Tevens wordt er een verbinding
fietsverkeer
gerealiseerd,
zodat
zij
de
Noorder-
gerealiseerd met de bestaande fietsvoorzieningen langs de Noorder- Zuiderhogeweg en de Jelle Plantingstraat.
Workshop: "Op een aantal locaties ontbreekt een fietspad, zoals op
Verbinding Jelle Plantingstraat – De Drait
het noordelijk deel van de Noorderhogeweg, tussen de
Ter hoogte van het kruispunt Jelle Planingstraat – Lauwers is
rotonde Kletsterlaan en de rotonde Nijtap"
richting
de
voorzieningen
in
De
Drait
alleen
een
voetgangersverbinding aanwezig. Deze loopt parallel aan de hoogspanningsmasten. Vooral schoolverkeer van en naar De
Verbinding Drachtstercompagnie - Drachten
Brede School de Drait heeft behoefte aan een dergelijke
Tijdens de gehouden workshop is door meerdere aanwezigen
fietsverbinding.
aangegeven dat er een verbinding tussen Drachtstercompagnie en Drachten ontbreekt. In het kader van de realisatie van het bedrijfsterrein
Drachten
fietsverbinding
tussen
Azeven
Noord
wordt
Drachtstercompagnie
en
ook
de
Drachten
gerealiseerd. Verbinding Rottevalle - Drachten Als tweede missing link is tijdens de gehouden workshop het noordelijk deel van de Noorderhogeweg, tussen de rotonde Kletsterlaan en de rotonde Nijtap genoemd. Bij de ontwikkeling van het bedrijventerrein Noorderhogeweg wordt tevens de ontbrekende schakel in de fietsverbinding Rottevalle - Drachten gerealiseerd. Naar alle waarschijnlijkheid wordt hierbij een fietspad aangelegd die de Rydwei verbindt met het fietspad
6.5
Fietsen in het centrum Het fietsen in het centrum van Drachten over de Noorder- en Zuiderbuurt is al enige jaren onderwerp van discussie. Gesteld kan worden dat het fietsen in een voetgangersgebied past binnen het Shared Space concept. Voorstanders vinden daarbij dat de Noorder- en Zuiderbuurt een ontbrekende schakel in het fietsnetwerk en pleiten er derhalve voor om het fietsen op deze locatie toe te staan. Tegenstanders vinden het fietsen door het centrum (en huidige voetgangersgebied) niet passen binnen het winkelklimaat van Drachten. De mogelijkheid wordt bekeken om het fietsen buiten de winkeltijden in het centrum toe te staan.
tussen de Nijtap en De Kletten. Workshop: Verbinding Drachtstervaart - Zuiderhogeweg
"Moet het fietsen door de Noorder- en Zuiderbuurt worden
Bij de ontwikkeling van het Drachtstervaartproject wordt de
toegestaan? Ja, de bereikbaarheid van het centrum met de
Drachtstervaart doorgetrokken tot het centrum. Om het water
fiets verbetert hierdoor"
tot aan het centrum te laten lopen moet een aantal bruggen 42
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
6.6
Gemeente Smallingerland
Fietsparkeren
6.7
Scootmobiel
Goede fietsenstallingen vormen een schakel in het totaalpakket
Met een gehandicaptenvoertuig, zoals een scootmobiel en
aan fietsvoorzieningen. Om het fietsverkeer te bevorderen, is de
mindervalidewagen zoals de Canta, mogen de bestuurders op de
aanwezigheid van goede stallingen bij de bestemming van de
rijbaan rijden, behalve op autowegen en autosnelwegen. Ook
fietser
mogen de bestuurders ermee op het fietspad en het voetpad
cruciaal.
betekent
Daarnaast of
rijden. Op een fietspad hebben deze voertuigen dezelfde
foutief situeren van stallingen
rechtspositie als een fietser. Op het voetpad hebben ze dezelfde
dat fietsen her en der worden
rechtspositie als een voetganger. Op het voetpad en trottoir is
gestald. Dit komt de kwaliteit
de maximumsnelheid 6 km/uur. Dit om de kans op letselschade
van
voor voetgangers te verminderen.
het
het
ontbreken
straatbeeld
en
het
comfort voor de voetgangers niet ten goede. Locatie fietsenstallingen De
locatie
van
fietsenstallingen
(ten
opzichte
van
de
voorziening) is van belang voor het gebruik ervan. Bij het kiezen van een locatie dienen de volgende stelregels in acht te worden genomen. Stallingen worden gebruikt indien ze: niet te ver van de bestemming liggen; aan de aanvoerroutes liggen;
Scootmobiel
duidelijk zichtbaar en herkenbaar zijn; qua vormgeving voldoen aan de wensen van de gebruiker.
het
aantal
stallingen
De maximumsnelheid voor gehandicaptenvoertuigen is 30 km per uur binnen de bebouwde kom en 40 km per uur daarbuiten.
Aantal fietsenstallingen Voor
Minder validewagen (Canta)
bij
solitaire
voorzieningen
zijn
richtlijnen opgesteld. Het gaat hierbij om richtlijnen voor verbouw of nieuwbouw met een ondergrens van 10 stallingen. Als van een nieuw te bouwen functie gegevens over gebruik bekend zijn, die een betere inschatting van het aantal benodigde plaatsen mogelijk maken, moet niet vast worden gehouden aan
Voor de voertuigen geldt een maximumsnelheid van 45 km/uur indien ze binnen de bebouwde kom rijden op een weg met een maximumsnelheid van maximaal 50 km per uur. De gemeente Smallingerland conformeert zich vanzelfsprekend aan deze landelijke regels voor gehandicaptenvoertuigen.
de richtlijnen.
43
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
7
Gemeente Smallingerland
Daarbij gelden de volgende uitzonderingen:
Voetgangers
Een breedte van tenminste 1,2 meter bij vernauwingen korter dan 10 meter.
Netwerk van voetpaden Een belangrijk aspect in de kwaliteit van voetgangersvoorzieningen is het netwerk. Het netwerk voor voetgangers moet fijnmazig zijn om een optimale bereikbaarheid en directheid te kunnen bieden. De omloopafstanden zijn in een goed netwerk minimaal. Het huidige netwerk is moeilijk op een theoretische manier te toetsen. Beoordeling vindt plaats op basis van bevindingen in de praktijk. Dit betekent dat opmerkingen en klachten vanuit de bevolking over het ontbreken van bepaalde schakels in het netwerk de basis vormen voor eventuele aanvullingen. Criteria die hierbij gehanteerd worden zijn: Betreft het een locatie binnen de bebouwde kom? Buiten de kom worden alleen bij specifieke locaties en voorzieningen voetpaden aangelegd. Is er een bestaande verharde verbinding voor andere vervoerswijzen.
Indien
aanwezig
kunnen
voetgangers
gebruik maken van weinig gebruikte (doodlopende) wegen voor het gemotoriseerde verkeer en van fietspaden (over korte afstanden of bij beperkt gebruikte routes, dus geen hoofdfietsroutes binnen de bebouwde kom). Inrichting voetgangersvoorzieningen Aan de inrichting van de voorzieningen voor voetgangers worden bepaalde eisen gesteld om het gewenste kwaliteitsniveau te bereiken. De eisen zijn afhankelijk van het type route. De verschillende typen routes die worden onderscheiden, zijn
Een breedte van tenminste 0,9 meter bij vernauwingen, zoals lichtmasten, uithangborden en verkeersborden. In het winkelcentrum van met name de kern Drachten zijn goede voetgangersvoorzieningen van belang voor een goed winkelklimaat. Naast de algemene eis met betrekking
tot
aanwezige
de
ruimte
voor de voetgangers moet
hierbij
rekening
ook
worden
gehouden
dat
voetgangers
niet
worden
gehinderd
door obstakels. Naast de obstakels verdienen de hoogteverschillen, bijvoorbeeld stoepranden en goten, aandacht. Zowel voor voetgangers (met kinderwagen), mensen met een rollator, lichamelijk en visueel gehandicapten kunnen (grote) hoogteverschillen tot problemen leiden. Bij herinrichtingen van het openbaar gebied is het wenselijk om de belangen van alle gebruikers inzichtelijk te krijgen en in samenspraak met alle belanghebbenden tot een (goede) oplossing te komen die voor iedereen acceptabel is.
genoemd in de vorige paragraaf. Een algemeen geldende richtlijn voor voetgangersvoorzieningen is een minimale breedte van 1,5 meter.
44
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
8
Vaarwegen Smallingerland heeft een uitgebreid vaarwegennet dat deels bestemd is voor de beroepsvaart, maar ook voor een groot deel voor de recreatievaart. Het college heeft zich hierbij twee prioriteiten gesteld: Het opwaarderen van de vaarweg naar Drachten, zodat deze toegankelijk is voor klasse Va, of realisatie van een alternatieve vaarroute voor deze klasse naar Drachten. Het scheiden van beroeps- en recreatievaart waar mogelijk.
8.1
Beroepsvaart Om de verwachte groei in het goederenvervoer te kunnen opvangen, is een goed basisnet van nationale, regionale en lokale vaarwegen nodig. De provincies Groningen en Fryslân werken samen aan de verbetering van de infrastructuur waarbij onder andere de vaarweg Lemmer - Delfzijl geschikt wordt gemaakt voor klasse Va schepen (2.500 – 3.000 ton, 4,9 meter diepte). Ook zijn zij samen met het Rijk betrokken bij het herstructureren van bedrijventerreinen aan het water en de havenfaciliteiten voor het verder stimuleren van de vestiging van watergebonden bedrijvigheid en het vervoer over water door bedrijven. De Haven In de jaren '60 is in het noordwesten van Drachten het bedrijventerrein “De Haven” ontwikkeld. Als onderdeel van het bedrijventerrein werd een nieuw kanaal met havenbekken aangelegd dat het bedrijventerrein bereikbaar maakte voor schepen tot 1350 ton. In de jaren '70 is het bedrijventerrein verder ontwikkeld en werd een nieuwe insteekhaven gegraven.
Gemeente Smallingerland
In de jaren '90 werd de Oosterzandinghaven gegraven. In de periode 2010-2013 zijn met behulp van quick-win regeling van het
ministerie
uitgediept,
van
Infrastructuur
havenvoorzieningen
en
voor
Milieu
alle
walstroom
en
havens water
vernieuwd en is de ontsluiting naar de Oosterzandinghaven verbeterd. De Haven van Drachten is wat overslag betreft in Fryslân één van de grotere havens met een economische impact die vergelijkbaar is met de haven van Harlingen. Bedrijventerrein De Haven is nu en in de toekomst een belangrijke locatie voor behoud en ontwikkeling van bedrijvigheid en het vervoer over water in Drachten. De centrale ligging in Noord Nederland, de bereikbaarheid en de aanwezigheid van een goed aanbod aan bedrijfslocaties,
maakt
Drachten
tot
een
aantrekkelijke
vestigingsplaats voor bedrijven uit vrijwel alle bedrijfssectoren. Opwaarderen vaarweg Binnen de gemeente Smallingerland is de route vanaf De Haven, via Eernewoude, Leeuwarden en Franeker naar de Waddenzee opgenomen als klasse IV route van de CEMT-klasse. Voor deze vaarweg is een verkennend onderzoek verricht. Conclusie was dat opwaardering naar CEMT-klasse Va bezwaren kent voor natuur en recreatie. In de samenwerkingsagenda met de provincie Fryslân heeft de gemeente Smallingerland het project vaarweg
Drachten
opgenomen.
Dit
project
beoogt
de
verbetering van de bereikbaarheid van Drachten door de binnenvaart, inclusief klasse Va schepen. De opgave richt zich in eerste instantie op een onderzoek naar de haalbaarheid van een voorkeursalternatief
van
het
tracé
door
de
Alde
Feanen.
Daarnaast wordt opwaardering van het huidige tracé in beeld gebracht (nul +).
45
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Om de binnenhaven van Drachten de komende periode een
8.2
Recreatievaart
aantrekkelijke locatie te laten blijven en in de toekomst verder uit
te
laten
groeien,
is
het
van
belang
de
huidige
Het recreatieve vaarwegennet van Fryslân bestaat uit een
vaardieptebeperking op te lossen. Zolang verruiming of een
samenhangend
alternatieve vaarroute niet gerealiseerd is, zijn onder andere het
verbinden de Friese meren met de buiten Fryslân gelegen
wegnemen van diepgangbeperkingen en het invoeren van
watersportgebieden zoals de Weerribben, het IJsselmeer en
eenrichtingsverkeer voor grotere schepen CEMT klasse Va (in
Noord-Groningen.
combinatie
ontwikkelingsplan (TROP).
met
begeleiding
scheepvaart),
maatregelen
systeem
Zie
van
ook
vaarwegen.
het
Deze
Toeristisch
vaarwegen
recreatief
waardoor Drachten bereikbaar blijft voor de grotere Va schepen. De functionele opbouw van de recreatieve vaarwegen in Fryslân Een toename van het scheepvaartverkeer voor recreatie en
is uitgewerkt aan de hand van het categorisering volgens de
goederenverkeer maakt het in de toekomst wenselijk een
Stichting Recreatietoervaart Nederland (SRN). De Vaarweg
nieuwe vaarroute te verkennen die niet door het nationale park
Drachten is opgenomen als vaarweg met ontsluitingsfunctie voor
De Alde Feanen voert, waar de huidige route doorheen steekt.
intensief gebruik voor zeil- en motorboten. Daarnaast is de route
Het ontlasten van het nationaal park De Alde Feanen door het
richting De Leijen via het Opeinderkanaal aangewezen als
verminderen van het aantal doorvarende schepen, de scheiding
vaarweg met ontsluitingsfunctie voor intensief gebruik voor
van beroeps- en pleziervaart en risicobeheersing zijn daar nog
motorboten.
extra argumenten voor. Met behulp van het Rijks Stimulerings Programma Binnenvaart is de afgelopen jaren een aantal knelpunten aangepakt. De Noodontsluiting (infrastructuur) Tussendiepen en De Haven is
Toerisme Toerisme
is
een
belangrijke
groeisector
die
een
steeds
belangrijkere plaats inneemt in de Nederlandse economie, zowel in termen van werkgelegenheid als bestedingen. Zowel op
echter nog niet gerealiseerd.
landelijk als op provinciaal niveau is het verbeteren van
In het kader van de investeringsagenda is daarnaast nog
vaarverbindingen ter opheffing van ontbrekende schakels één
aandacht gevraagd voor een tweetal quick wins: Greppel er hoogte van het traject Monniken Ee en Smalle Easterzanding Voor- en natransport Loswal, de Lier Bij de beroepsvaart worden de vaarwegen ingedeeld in CEMT-
bestaande
routenetwerken
en
het
realiseren
van
nieuwe
van de beleidsspeerpunten. Ten behoeve van dit routenetwerk zijn
de
volgende
voor
Smallingerland
van
belang
zijnde
projecten gerealiseerd: Opwaardering Lits-Lauwersmeeroute en De Leijen. Verder staan er diverse watersportprojecten op het programma.
klassen. In deze klasse-indeling zijn de maximale afmetingen van het schip vastgelegd.
46
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Versterking stedelijk centrum Drachten
Gemeente Smallingerland
Verder is er een aantal nader uit te werken plannen, zoals:
Eén van de doelstellingen van het gemeentelijke beleid is het
Gebiedsvisie Oudega aan het Water.
verbeteren van de bereikbaarheid van het centrum van Drachten
Vaarverbinding Drachten-Groningen of Drachten-Assen.
voor de recreatievaart en het versterken van het (recreatieve)
Vaart door Rottevalle.
verblijfsklimaat in het centrum van Drachten. De gemeente wil dit bereiken door het hart van Drachten aan te sluiten op de
Door de projecten die op stapel staan uit te voeren, kan de
Friese boezem, waardoor boten met een doorvaarthoogte van
watersportpositie van Smallingerland nog meer verbeteren. Door
2.90 m door kunnen varen tot in het centrum van Drachten. In
uitbreiding
het centrum wordt een passantenhaven gerealiseerd waar men
Drachten en de dorpen, heeft Drachten de kans om uit te
de boot tijdelijk kan afmeren. Voor grotere boten worden
groeien
ligplaats gerealiseerd in de nog te aan te leggen passantenhaven
Nederland. Zij kan goed functioneren als schakel tussen de
bij de Zuiderhogeweg. Om het verblijfsklimaat in het centrum
watersport in Fryslân (en Groningen en Drenthe) enerzijds en
van Drachten te versterken, worden onder andere steigers,
het landgebonden aanbod naar ”De Friese Wouden” anderzijds.
tot
van een
de
huidige
belangrijk
watersportmogelijkheden watersportcentrum
in
rond
Noord-
terrasvlonders en overige faciliteiten gerealiseerd. Openstelling Polderhoofdkanaal voor recreatievaart Een ander project voor de recreatievaart is het stimuleren van het recreatief varen rondom Drachten en aansluitingen zoeken met andere vaargebieden. Nota Alle vaarwegen leiden naar Drachten De in 2008 opgestelde nota biedt een onderbouwing van de samenhang van alle watersportprojecten aan de Westrand van Smallingerland. Concrete projecten zijn: Drachtstervaart (in uitvoering). Polderhoofdkanaal. De Goaisleat: Deze is in 2009 bevaarbaar gemaakt door de aanleg van een keersluis bij It Eilân. Daarnaast is de verwachting dat op korte termijn kan worden gestart met uitvoering van het project ”Polderhoofdkanaal”.
47
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
9
Openbaar Vervoer
9.1
Inleiding
9.2
Netwerk In
heeft meegedaan en waarin de verschillende provincies in Nederland met elkaar worden vergeleken, is gebleken dat Fryslân vaak als laagste scoort op de kwaliteit en op het voorzieningenniveau van de overstappunten (de haltes en de busstations). Zo is op het gebied van de kwaliteit van de haltes en van de voorzieningen nog (veel) verbetering nodig.
in
Fryslân
worden
drie
deelsystemen
gemeenten. De verantwoordelijkheid voor de routering, tarieven en frequentie van het bus- en treinverkeer ligt primair bij de provincie Fryslân en de vervoerder. Hierdoor is de rol van de gemeente wat betreft de routering, tarieven en frequentie van noodgedwongen
beperkt.
De
concessie
faciliteren. De drie systemen zijn: Attractief collectief openbaar vervoer. Collectief openbaar vervoer. Individueel openbaar vervoer. Attractief collectief openbaar vervoer Attractief collectief openbaar vervoer wordt aangeboden als de collectieve vraag naar openbaar vervoer zo groot is dat die
Dit is vooral een zaak voor de wegbeheerders, zoals bijvoorbeeld
bus
busvervoer
onderscheiden, die elk een andere vraag naar verplaatsing
Uit het een landelijk onderzoek waar het ROCOV Fryslân aan
de
het
voor
het
busvervoer in Smallingerland ligt (tot 2016) bij Qbuzz. Door een actieve houding van de gemeente kunnen kansen worden benut om het huidige aanbod te optimaliseren en in ieder geval te handhaven. Tijdens de gehouden workshops hebben meerdere belanghebbenden laten weten dat de gemeente Smallingerland in zou moeten zetten op een betere bediening van de kernen rondom Drachten en de ontsluiting van de wijken in Drachten.
tussen 6.30 uur en 18.30 uur een openbaar vervoeraanbod van minimaal twee maal per uur en in de avonduren een frequentie van minimaal één keer per uur rechtvaardigt. Collectief openbaar vervoer Collectief openbaar vervoer wordt aangeboden als de vraag naar openbaar vervoer niet groot genoeg is om de kwaliteit van het attractief collectief openbaar vervoer te bieden. Het wordt aangeboden op delen van de dag waarop de vraag kleiner is dan bij attractief collectief openbaar vervoer, maar er nog wel sprake is van collectiviteit. Individueel openbaar vervoer In het openbaar vervoersysteem zit een omslagpunt tussen collectief en individueel openbaar vervoer. Bij onvoldoende reizigers om collectief OV in stand te houden, gaat het OV over
Onderzoek: "Fryslân
scoort
slecht
op
de
kwaliteit
en
op
het
in individueel OV. Ook het omgekeerde is mogelijk.
voorzieningenniveau van de haltes en de busstations, maar de algemene klanttevredenheid is ruim voldoende."
48
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
9.3
Gemeente Smallingerland
De Deeltaxi Drachten is een onderdeel van de concessie
Ook buiten Drachten reden de meeste buslijnen via de stroom-
openbaar vervoer ZuidOost Fryslân. De Deeltaxi is een vorm van
en gebiedsontsluitingswegen en een enkele erftoegangsweg.
deur tot deur vervoer op verzoek en rijdt alleen binnen de
Ondanks dat elk dorp weliswaar door een buslijn werd ontsloten
grenzen van Drachten. Er kan niet met strippenkaart of OV-
was de lijnvoering vaak beperkt en liet ook de frequentie vaak te
chipkaart betaald worden maar er geldt een apart tarief.
wensen over. Dit is met de veranderde lijnvoering eind 2009 van
(prijspeil 2013: ! 5,00 per persoon per rit).
onder andere lijnen 19 en 20 aanzienlijk verbeterd.
Kwaliteitsniveau lijnvoering en frequentie
9.4
Toegankelijkheid
Het huidige niveau van het openbaar vervoer in Smallingerland
Primair gaat de provincie over de lijnvoering van het openbaar
varieert per kern. Zo is geconstateerd dat een aantal wijken van
vervoer. De gemeente heeft hierin een secundaire rol en in
Drachten
of
overleg met de provincie kunnen nadere afspraken gemaakt
onvoldoende wordt ontsloten. Ten aanzien van de frequentie van
en
de
dorpen
rondom
Drachten
nauwelijks,
worden. Ondanks de secundaire rol is de gemeente wel
de belangrijkste lijnen binnen Drachten is aangegeven dat deze
verantwoordelijk voor de aanleg, het beheer en het onderhoud
goed is, maar dat er weinig diversiteit is in de lijnvoering.
van de bushaltes. Hieronder valt ook het toegankelijk maken van de haltes voor de minder valide reizigers. Hierbij gaat het niet alleen om toegankelijkheid voor reizigers in bijvoorbeeld
Workshop:
een rolstoel, maar ook om auditief en visueel gehandicapten en
"De frequentie van de 'grote' lijnen is goed, maar de
mensen die slecht ter been zijn. Belangrijk onderdeel bij het
ontsluiting van de wijken in Drachten en de buitendorpen is
toegankelijk maken van de haltes is de afstemming met de
slecht"
betrokkenen.
Conform
de
provinciale
doelstellingen
is
in
Smallingerland in de periode van 2009 – 2013 al bijna 40% van de haltes toegankelijk gemaakt voor minder validen. In de
Tot voor kort maakte de meeste buslijnen binnen Drachten gebruik
van
de
gebiedsontsluitingswegen
en
een
komende jaren worden daar waar zinvol en mogelijk nog meer
enkele
haltes toegankelijk gemaakt.
erftoegangsweg. Hierdoor reden vrijwel alle buslijnen via de Noorderhogeweg, Nijtap, Het Noord en de Stationsweg naar het centrum en vervolgens weer via de Berglaan en de Splitting richting de A7. Met ingang van de dienstregeling eind 2009 is, mede op verzoek van de inwoners van Smallingerland, de diversiteit van de buslijnen aanzienlijk verbeterd.
9.4.1
Inrichting busroutes Het gebruik van het openbaar vervoer wordt in belangrijke mate bepaald door de betrouwbaarheid van het vervoer en het comfort. In dit kader is een goede doorstroming van groot belang. De doorstroming en daarmee de betrouwbaarheid van het netwerk is de afgelopen jaren al deels verbeterd door onder andere het gebruik van technische toepassingen. 49
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Om het comfort van de buspassagiers niet te veel aan te tasten
Aandachtspunten bij de vormgeving van de haltes zijn onder
en de reistijden te beperken, is het verder van belang dat op de
andere:
busroutes niet onnodig veel snelheidsremmende maatregelen
Een goed toegankelijk perron met voldoende opstelruimte
worden gerealiseerd die hinderlijk zijn voor het busverkeer. Het
voor wachtende passagiers.
beleid van de provincie is er op gericht dat met name op de
Voldoende goede en veilige stallingvoorzieningen voor de
belangrijkste busverbindingen vertragende maatregelen moeten
fiets.
worden beperkt. Door rekening te houden met de wensen vanuit
Goede en veilige fiets- en looproutes naar de halte.
het openbaar vervoer, zal de bereidheid van de vervoerder voor
Een comfortabele instap; bussen moeten dicht langs het
het behouden van de routering door de kernen toenemen.
perron kunnen halteren. Een prettige en veilige omgeving voor de wachtende
9.4.2
Bushaltes
passagiers
Het gebruik van het openbaar vervoer wordt (mede) bepaald door de inrichting en vormgeving van de haltevoorzieningen. De bushaltes en busstations vormen mede het visitekaartje van het openbaar vervoer. De voorzieningen moeten worden afgestemd op de eisen en wensen van de gebruikers. Dit zijn zowel de passagiers als de chauffeurs en de voertuigen. Daarbij is het gebruik van openbaar vervoer vaak slechts een onderdeel van een
verplaatsing.
In
bijna
alle
is
gevallen
voor- en natransport van en
naar
de
haltes
noodzakelijk,
waardoor
het
van
het
vervoer
ook
gebruik
openbaar
Afbeelding 9.1:Bushalte Ziekenhuis
wordt bepaald door de bereikbaarheid en ligging van de haltes. Het is voor de optimalisatie van de reistijd en het comfort en veiligheid van de reizigers belangrijk dat de routes naar de haltes en de vormgeving van de haltes goed zijn.
50
!"#$$%&'()*+,-./012'3'$*456%%'()$7%6(&8*9::"&3;7<=;<<7*$(*7$%6;'$3*5$;*&$*7$)':*>#7:(.*?'(&76@@:7;*A?$(*2'3'$*:@*9$;*/0*2::7*456%%'()$7%6(&AB*
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
9.5
Gemeente Smallingerland
OV visie
9.5.2
De speerpunten op een rij Bij de genoemde visie horen een aantal speerpunten. Deze zijn
Geruime tijd is er gestudeerd op de mogelijkheden van een
als volgt in de visie verwoord:
spoorverbinding tussen Groningen en Amsterdam via Drachten
De realisatie van een nieuw transferium Drachten-Oost. Dit
en een spoorverbinding tussen Groningen en Heerenveen. Nu
transferium gaat het nieuwe centrale busknooppunt voor
deze verbinding niet haalbaar blijkt, vraagt dit om een eigen
Drachten vormen dat Drachten in de regio ontsluit.
maar
voor
Herinrichting halte Knobeldorffplein. Busdiensten blijven
Smallingerland. In een aparte rapportage is de visie op het OV
deze halte aandoen om het busvervoer ook in de kern van
voor de gemeente Smallingerland weergegeven, waarin de
Drachten voor alle inwoners beschikbaar te houden.
ideeën
ook
op
kritische
hoofdlijnen
kijk
zijn
op
de
OV-ontsluiting
vormgegeven
en
bedoeld
als
Benoemen en realiseren van plushaltes. Op strategische
handvaten voor de overleggen met de provincie.
locaties waar meerdere regionale lijnen bij elkaar komen. Qliner concept verder upgraden/ uitbouwen. Voor een
9.5.1
De nieuwe OV-structuur voor Smallingerland
herkenbaar busconcept voor de langere afstanden.
In de structuurvisie voor de gemeente Smallingerland ligt de
Aanleg bus infrastructuur. Voor een betere doorstroming op
focus op de kern Drachten en de versterking van het bestaande
drukke verkeerssituaties;
stedelijk gebied. De opgave is dan ook om het openbaar vervoer
Doortrekken afrit A7. Voor een betere doorstroming van
in en rondom Drachten te verbeteren. Samen met alle betrokken
Qliners vanuit Heerenveen richting het centrum van
partijen zijn verschillende varianten voor een OV-structuur voor
Drachten.
Smallingerland besproken, afgewogen en is vervolgens tot één voorkeursvariant gekomen. Het credo voor de nieuwe visie op
9.5.2
Wat verandert er voor de reiziger
het openbaar vervoer voor Drachten is dat Drachten met het
Vanaf het nieuwe transferium Drachten-Oost ontstaan voor alle
busvervoer meer van de centrale ligging in Noord-Nederland
Drachtenaren frequente en snelle verbindingen met de grotere
moet
gaan
profiteren
en
buurtsteden. Dit komt vooral door de directe locatie aan de
Drachtenaren
snelweg en bestaande verbindingen van en naar het centrum en
toegankelijk moet blijven. De hoofdstructuur en de OV relaties
wijken van Drachten. Door de forse kwaliteitsimpuls wordt het
met de regio’s die daarbij horen, staan weergegeven op
onder andere makkelijker om de fiets of auto bij haltes te
afbeelding 9.2.
parkeren.
bereikbaarheid,
waarbij
door de
verbetering bus
voor
in alle
kwaliteit
Om
ook
op
langere
termijn
een
lijngebonden
ontsluiting te waarborgen wordt het buurtbus concept in relatie tot de huidige Servicebus Drachten nader bekeken. Naast het lijngebonden vervoer wordt onderzocht op welke wijze in de toekomst in één systeem voor deur-tot-deur vervoer kan worden voorzien.
51
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
9.5.3
Gemeente Smallingerland
Samenwerking met andere partijen De gemeente Smallingerland zal zich de komende jaren inzetten om deze visie werkelijkheid te laten worden. Omdat openbaar vervoer niet ophoudt bij de gemeentegrenzen, is afstemming en samenwerking met andere partijen noodzakelijk om te komen tot
een
integrale
verbetering
van
de
OV
kwaliteit
en
bereikbaarheid van Drachten.
52
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Deze wegen liggen vrijwel in hun geheel binnen de bebouwde
10 Goederenvervoer 10.1
kom, maar zijn wel als gebiedsontsluitingsweg gecategoriseerd, met een maximumsnelheid van 50 km/uur. Wanneer nieuwe
Inleiding
bedrijventerreinen worden ontwikkeld, is het van belang voor
Goederenvervoer is een belangrijke schakel in het dagelijkse leven. Het vervoer van goederen over de weg, water en door de lucht zorgt er niet alleen voor dat de winkels bevoorraad worden en de mensen voorzien worden in hun (dagelijkse) behoefte, maar is ook nodig om bedrijven te laten functioneren en daarmee essentieel voor de werkgelegenheid. Naast het gewone gemotoriseerde verkeer moet ook het goederenvervoer via het bestaande
wegennet
worden
afgewikkeld.
Doordat
het
goederenvervoer nog altijd toeneemt en de vrachtauto's steeds groter
worden,
neemt
het
spanningsveld
tussen
het
goederenvervoer en de overige weggebruikers toe.
10.2
Smallingerland lopen zijn de A7 (Heerenveen - Groningen) en de N31 (Waldwei, Drachten - Leeuwarden). Het goederenvervoer over de weg, al dan niet door middel van exceptioneel transport, moet zich bij voorkeur afwikkelen via de stroomweg, vanaf daar kortste
route
over
de
gebiedsontsluitingsweg
waarvandaan zij de kortste route over erftoegangswegen naar de bestemming neemt. Op deze manier wordt de route door verblijfsgebieden beperkt. Het terrein Azeven-Noord wordt vrijwel direct, op de gewenste manier, vanaf de A7 en/ of de N31 ontsloten. Het verkeer wordt niet via verblijfsgebieden ontsloten. De ontsluiting van het bedrijventerrein De Haven richting de N31 en de A7 gaat via de Noorder- en Zuiderhogeweg.
een
locatie
te
kiezen
langs
een
gebieds-
Het bevoorradende verkeer richting het centrum van Drachten en in mindere mate de overige kernen binnen de gemeente Smallingerland verdient specifieke aandacht. Per situatie moet bekeken worden hoe de overlast van dit verkeer zoveel mogelijk kan worden beperkt. De interactie tussen de ondernemers enerzijds en de gebruikers van de openbare ruimte (zoals winkelend publiek) anderzijds is hierbij belangrijk. Hoewel de ondernemers uit het centrum, het bevoorradende verkeer en (overige) gebruikers van de openbare ruimte uiteenlopende centrum.
De belangrijkste goederenvervoerroutes die door de gemeente
de
terreinen
ontsluitingsweg.
belangen hebben, delen ze het belang van een levendig
Goederenvervoer over de weg
via
deze
Bij het treffen van maatregelen om de overlast van bevoorradend verkeer te beperken, is het weren van (vracht)verkeer niet altijd de oplossing. Bij maatregelen kan worden gedacht aan het instellen van venstertijden, maar wellicht leidt het beter/ anders inrichten van de openbare ruimte tot een beter resultaat. Door niet in eerste instantie te denken aan het verkeer, kan de binnenstad aantrekkelijker en gezelliger worden ingericht. Opgemerkt wordt dat zich op dit moment voor zover bekend geen problemen voordoen. De bevoorrading van de winkels gebeurt voornamelijk aan de achterzijde van de winkels. Hierdoor blijft de overlast voor het winkelend publiek tot een minimum beperkt. Er is ook nog geen noodzaak voor het invoeren van bijvoorbeeld venstertijden. 53
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
10.3
Gemeente Smallingerland
Goederenvervoer over water
10.4
Gevaarlijke stoffen
Het vaarwegennet in Fryslân biedt goede mogelijkheden voor
De routering van gevaarlijke stoffen is sinds augustus 1996
vrachtvervoer over water. Zoals reeds is gemeld in hoofdstuk
geregeld in de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (WVGS). Het
8.1 maken onder andere de Vaarweg naar Drachten en het
vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg brengt externe
Prinses
veiligheids- en milieurisico’s met zich mee. Routering is een van
Margrietkanaal
onderdeel
uit
van
het
(landelijke)
vaarwegennet voor de beroepsvaart.
de mogelijkheden deze risico’s te beperken en te beheersen. Routering houdt in dat het behoudens ontheffing verboden is
In 2004 stond de gemeente Smallingerland, na Harlingen en
bepaalde gevaarlijke stoffen (de zogenaamde "routeplichtige
Leeuwarden
de
stoffen") over andere dan de daarvoor aangewezen wegen te
goederenoverslag per schip in Fryslân. Met de toekomstige
vervoeren. Alle gemeenten zijn bevoegd voor hun grondgebied
uitbreiding van de haven van Drachten wordt verwacht dat de
een routering vast stellen.
op
de
3e
plaats
waar
het
ging
om
totale overslag gaat stijgen. Indien een gemeente geen routering vaststelt, zijn er in die Uit een gehouden inventarisatie door het Bureau Voorlichting
gemeenten voor wat betreft de routering geen beperkingen van
Binnenvaart (BVB) is gebleken is dat het aandeel van de
toepassing. De vervoerders zijn echter wel gebonden aan de
binnenvaart in de totale modal split van Smallingerland op dit
overkoepelende wetgeving, zoveel mogelijk gebruik maken van
moment al redelijk hoog is. De gemeente blijft het vervoer over
het hoofdwegennet en het mijden van de bebouwde kom.
water stimuleren. De gemeente Smallingerland heeft geen routering vastgesteld. In het kader van deze stimulans is het programma Verbetering
Dit betekent dat gevaarlijke stoffen over alle gemeentelijke
Binnenhavens voor de binnenvaart van Drachten opgesteld.
wegen
Hierin is een aantal maatregelen (Quick wins) opgenomen
vervoerders van gevaarlijke stoffen zoveel mogelijk gebruik
waarmee knelpunten worden weggenomen die een verdere groei
maken van het hoofdwegennet en de bebouwde kom mijden.
van de binnenhaven van Drachten in de weg staan. De
Een routering zou eventueel van toepassing kunnen zijn voor
opgenomen maatregelen zijn onder andere:
het bestemmingsverkeer gevaarlijke stoffen. Wanneer er geen
mogen
zijn
worden
in
de
vervoerd.
huidige
Wettelijk
aan-
en
gezien
moeten
Optimaliseren vaarontsluiting insteekhaven.
problemen
afvoerroutes
van
Uitdiepen De Haven, uitbreiding havenvoorzieningen.
gevaarlijke stoffen binnen de gemeente Smallingerland is het opzetten van een vergunningenstelsel niet noodzakelijk. Als zich
Mogelijk dat deze maatregelen een motivatie kunnen zijn om De
knelpunten voordoen, is het alsnog mogelijk om een routering
Haven in de toekomst op te waarderen tot een CEMT-klasse Va
vast te stellen waarna bij het gebruik van wegen buiten deze
(zie ook hoofdstuk 8.1)
routering een vergunning nodig is.
54
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
spoedig mogelijk en binnen 15 minuten na alarmering op het
11 Hulpdiensten 11.1
hulpverleningsadres
aanwezig
is.
De
brandweerzorg
in
Smallingerland wordt verzorgd vanuit de kazerne aan de Loswal
Bereikbaarheid hulpdiensten
in Drachten. Voor een aantal gebieden in het buitengebied zijn
Vanzelfsprekend moeten de hulpdiensten, brandweer, politie en ambulance, zo snel mogelijk bij een incident aanwezig zijn. De snelheid wordt mede bepaald door de route die wordt afgelegd.
afspraken gemaakt met buurgemeenten om de 1e uitruk te verzorgen, omdat zij op die plekken sneller ter plaatse kunnen zijn dan vanuit de kazerne in Drachten.
Vanuit het oogpunt van een snelle bereikbaarheid van de hulpdiensten, is het dan ook wenselijk dat er zich zo min mogelijk of geen verkeersremmende maatregelen in deze route bevinden. Deze verkeersremmende maatregelen bevinden zich vooral in het laatste stukje van de route, namelijk de 30 km/h zones. Om de verblijfskwaliteit te waarborgen, zijn juist daar dergelijke zowel
verkeersremmende
de
aanleg
van
herinrichtingprojecten,
is
maatregelen
nieuwe het
noodzakelijk. Bij
infrastructuur
dan
ook
van
als
bij
belang
dat
hulpdiensten in een vroeg stadium bij de plannen worden betrokken, zodat een goede belangenafweging kan worden gemaakt.
Daarnaast
is
het
wenselijk
dat
ook
bij
wegwerkzaamheden voldoende aandacht is voor en overleg gevoerd wordt met de hulpdiensten, hoe uitrukroutes worden beïnvloed door de werkzaamheden zelf. Zorgnormen Zorgnormen
zijn
normen
voor
de
opkomsttijd
van
de
hulpdiensten. De opkomsttijd is de tijd tussen de melding bij de meldkamer en het ter plaatse komen van de gevraagde hulpdienst. Voor de politie zijn de lokale streeftijden mede afhankelijk van het soort oproep en voor de ambulance geldt een opkomsttijd van maximaal 15 minuten. Het college van Smallingerland heeft in november 2007 besloten dat in 80% van de prioriteit 1 alarmeringen de eerst brandweereenheid zo
55
!"#$$%&'()*+,-+.*/01%'2$'23($20$4/*5664*%1(ᨱ$4/$$48*&$$%)$#'$&*9:1%%'()$4%1(&*;#46(.*<465'(='$*>4?3%@(A*
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Voor het deelgebied Smallingerland worden in de nota van de
12 Landbouwverkeer
provincie de volgende top 3 belangrijkste aandachtspunten en
Fryslân is bij uitstek een agrarische provincie. Hierdoor maakt landbouwverkeer veel gebruik van openbare wegen. Recreanten en de bevolking maken ook gebruik van die wegen, vaak met een
ander
doel
en
soms
tegenstrijdige
belangen.
De
aanwezigheid van landbouwverkeer op de openbare weg botst soms met de principes van “duurzaam veilig verkeer”. Het meest duidelijke
voorbeeld
landbouwvoertuig: voorstellen netwerk
voor
van
is
verschil
de in
wetgeving
combinatie
snelheid
voor
landbouwroutes
en
fietser
massa.
landbouwverkeer
geïntroduceerd.
De
Bij is
– de een
provincie
Fryslân heeft in dit kader in nauw overleg met de agrarische sector
en
gemeenten
een
nota
“kwaliteitsnetwerk
kwaliteitsnetwerk
voor
landbouwverkeer
Combinatie fietsers en zwaar verkeer op hoofdfietsroutes. Bedrijfsontsluiting Oudega. Daarnaast worden tevens de volgende knelpunten genoemd: Oudega
Buorren
en
Gariperwei:
Smal,
drempels,
masterplan Oudega e.o.. Boornbergum: Kruising nabij snackbar erg krap voor groot verkeer, smal. Rottevalle Bildwei: Hoofdfietsroute, oprijzicht bij uitritten is beperkt. De routes en knelpunten staan ook weergegeven op afbeelding 12.1.
Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer Een
Inzetten op verkeersgedrag en gedragsbeïnvloeding.
voor
landbouwverkeer” opgesteld en in januari 2013 vastgesteld.
12.1
acties genoemd:
is
een
samenhangend netwerk van gemeentelijke en provinciale wegen die in staat zijn om zwaar verkeer te dragen. De aanbeveling die hierbij geldt, is beperk en positioneer zwaar landbouwverkeer op de openbare weg zodanig dat de minste hinder, schade, (subjectieve) verkeersonveiligheid en aantasting leefbaarheid ontstaat. Het kwaliteitsnetwerk voor landbouwverkeer geeft de belangrijkste routes en knelpunten weer in het buitengebied en kan als leidraad worden gebruikt bij het projecteren van bijvoorbeeld ontwikkelingen met kwetsbare verkeersdeelnemers.
56
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Verder met Duurzame Ontwikkeling
13 Duurzaamheid
De gemeente Smallingerland heeft een hoge ambitie op het
Bij alle randvoorwaarden en uitgangspunten is duurzaamheid een belangrijk overkoepelend uitgangspunt. Het gaat daarbij om de langdurige balans tussen de aspecten ecosystemen en hulpbronnen,
verantwoorde
economische
ontwikkeling,
het
sociale aspect en betrokkenheid. In kwalitatieve zin wordt het
gebied van duurzaamheid en duurzame ontwikkeling. Begin 2013 heeft de gemeenteraad de nota 'Verder met Duurzame Ontwikkeling' vastgesteld. Deze notitie bevat vier speerpunten die richting geven aan het beleid totdat een nieuw college een nieuw beleidsplan vaststelt. Energie zuiniger maken van bestaande woningbouw.
begrip duurzaamheid verankerd in de samenhang tussen de
Bewustwording vergroten door middel van evenementen.
gebruikskwaliteit, de beeldkwaliteit en de milieukwaliteit.
Eigen organisatie. Grootschalige opwekking van duurzame energie met behulp
Integrale Visie Smallingerland
van zonnepanelen.
Vanuit de Integrale Visie Smallingerland is meegegeven dat het begrip duurzaamheid als vanzelfsprekend leidend beginsel bij afwegingen binnen de gemeente moet gelden. Tegelijkertijd zal het brede begrip ook hanteerbaar moeten worden gemaakt. Het gaat in dit verband dan ook niet zozeer om maatregelen en technieken maar om beïnvloeding van ruimtelijke ingrepen op het niveau van de gemeente. In de structuurvisie is vervolgens opgenomen dat op het terrein van de vervoerskeuze de meeste winst
bereikt
kan
worden
met
het
versterken
van
het
langzaamverkeer (met name fiets) voor utilitair en recreatief gebruik. Daarnaast vormt de aantakking op het railsysteem een
Op het gebied van verkeer en vervoer zijn (nog) geen speerpunten geformuleerd. Dit komt vooral omdat veel zaken op het
gebied
van
duurzaamheid
op
(inter)nationaal
niveau
geregeld (moeten) worden, waardoor de gemeente nauwelijks invloed kan uitoefenen, zoals schonere brandstoffen en motoren. Desondanks kan de gemeente ook op het gebied van verkeer en vervoer een duurzaam beleid voeren, bijvoorbeeld door in te zetten op andere vervoerswijzen, of een betere inrichting van de openbare ruimte.
belangrijke aanvulling op de verschillende verkeersmodaliteiten;
57
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Luchtkwaliteit Landelijk
openbare 50%
de
duurzame openbare verlichting verder aangescherpt.
boven
het
van
heeft
hoewel het aantal verplaatsingen met de fiets per persoon per Smallingerland
bijna
2013
en de steeds krappere financiële middelen, de kaders omtrent
gemeente
altijd
juli
gemeenteraad vanwege de snelle technologische ontwikkelingen
de
nog
In
de
in
wordt
vastgesteld.
verplaatsingen per persoon per dag met de auto gedaan. En dag
gezien
verlichting
landelijke
gemiddelde lag (zie hoofdstuk 6.1) blijft de gemeente het
Modal Shift
gebruik van de fiets stimuleren. Dit is niet alleen goed voor de
Modal shift is de term voor het vervangen van een deel van het
gezondheid, maar ook voor de luchtkwaliteit en het milieu. Uit
vervoer over de weg door andere vormen van vervoer, met
onderzoek
een
name vervoer per spoor en per schip. Voor het goederenvervoer
belangrijke factor is voor een hoog fietsgebruik, maar ook de
is vooral een verschuiving van weg naar water kansrijk. De
aanwezigheid
goede
Nederlandse waterwegen hebben nog voldoende capaciteit voor
fietspaden en voldoende stallingen, dragen bij aan een hoger
extra schepen. Met de aanwezige haven in Drachten is de inzet
fietsgebruik
op modal shift kansrijk.
De binnenvaartsector kan een wezenlijke bijdrage leveren aan
Ruimtegebruik
betere luchtkwaliteit door bijvoorbeeld walstroom te gebruiken,
Duurzaam
in plaats van de eigen generator. Het gebruik van walstroom
ontwikkeling en kan in het kort als volgt worden gedefinieerd:
blijkt van
dat
een
consistent
goede
mobiliteitsbeleid
fietsvoorzieningen,
zoals
ruimtegebruik
is
een
vorm
van
duurzame
vermindert lokaal de uitstoot van NOx en fijnstof en ook de
Het voorkomen van onnodig gebruik en/ of bebouwen van
uitstoot van CO2 gaat omlaag.
de schaarse ruimte.
Energiebesparing
Bij duurzaam ruimtegebruik heeft inbreiding de voorkeur ten
In het kader van duurzaamheid is ook het toepassen van
opzichte van uitbreiding. Als uitbreiding toch gewenst is, gebeurt
straatverlichting een belangrijk onderwerp. Uitgangspunt van de
dit het liefst in een gebied met een lage natuurwaarde en wordt
gemeente
buitengebied
er ontworpen vanuit een visie met voldoende ruimte voor
terughoudend is met het aanbrengen van straatverlichting. Door
Smallingerland
is
dat
zij
in
het
groenvoorzieningen. Het Shared Space concept biedt hierbij
het toepassen van straatverlichting neemt de sociale veiligheid
mogelijk uitkomst. Door het inpassen van de wegen in de
weliswaar toe, maar de verlichting heeft, zeker in een landelijke
omgeving wordt het landschap minder aangetast en door niet
omgeving, als nadeel dat het leidt tot lichtvervuiling. Indien
alle verkeersstromen te scheiden, maar te combineren, blijft er
verlichting toch gewenst is, wordt overwogen om LED-verlichting
meer ruimte over voor bijvoorbeeld groenvoorzieningen.
toe te passen. Voordeel van LED-verlichting is dat het minder lichtvervuiling met zich meebrengt, minder energie verbruikt, maar wel voldoende licht oplevert. In dit kader heeft de gemeenteraad
in
januari
2012
het
beleidsplan
duurzame 58
Fase
Participanten/
Voorberei -ding
Planvorming
Inspraak
Aanbesteding
Uitvoering Fase
Evaluatie
Ambtenaren
Betrokkenen Burgers/ belanghebbenden
Burgers/ belanghebbenden
Acties
Bepalen kaders Interne Afstemming Vaststellen doelen
!
Beginspraak 1e concept Reactie 2e concept
Afbeelding 12.1: Processchema met participanten en acties per fase
!
Besluit college Inspraak procedure Evt. plan aanpassen
Bepalen aanbestedings !procedure
Gunnen werk
Opstellen reële planning
Communicatie bewoners over uitvoering
Evalueren resultaat Communicatie met bewoners Evt. plan aanpassen
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
14 Procesmatige aandachtspunten
tijdens
het
proces
vaak
pas mogelijk als er een representatieve 0-meting wordt gedaan,
de voorgaande hoofdstukken dient ook geïmplementeerd te worden. In figuur 12.1 zijn schematisch de verschillende fase van het proces binnen een project weergegeven. Tevens is per wie
wordt
resultaten worden geëvalueerd. Een goede evaluatie is echter
De beleidsvisie op het gebied van verkeer, zoals beschreven in
aangegeven
belanghebbenden
afgesproken dat een jaar na realisatie van het project de
planvorming
fase
Met
er
bij
betrokken
is
(ambtenaren/
belanghebbenden) en welke acties er op hoofdlijnen per fase moeten worden gedaan. Planning Het schema kan op twee manieren worden gebruikt. Als er een harde datum is waarop het project moet worden uitgevoerd, kan (per fase) terug worden gerekend, waaruit blijkt wanneer het project moet worden opgestart. Hierbij moet aan elke actie een tijdsduur worden gekoppeld (bijvoorbeeld vaststellen doelen: 2 weken) waaruit blijkt wanneer welke actie gepland staat en wie daarbij betrokken is. Omgekeerd kan er ook op een bepaald moment een project worden opgestart, zonder dat er een harde datum is waarop dit moet worden uitgevoerd. Door wederom aan elke actie een tijdsduur te koppelen, kunnen de uitvoerders de werkzaamheden al in een vroegtijdig stadium inplannen en kan het proces worden gewaarborgd. Waarborgen doel Een tweede aspect van het schema is helder maken van de te nemen acties en daarmee het waarborgen van het doel van het
waaraan de resultaten van het project kunnen worden getoetst. Wanneer een kruispunt wordt gereconstrueerd omdat hier in het verleden veel ongevallen gebeurden, kunnen bij de evaluatie eenvoudig de ongevallen van voor de reconstructie worden vergeleken met de ongevallen na de reconstructie. In het geval van de herinrichting van het centrum met als doel het vergroten van de leefbaarheid is dit minder eenvoudig. Hierbij moet voor aanvang van het project goed bedacht worden wat het doel is en welke kaders hieraan worden gesteld. Voor een goede evaluatie is het noodzakelijk om de beleving van de gebruikers vooraf vast te leggen (bijvoorbeeld door middel van een enquête), zodat deze
vergeleken
kan
worden
met
de
beleving
na
de
herinrichting. Afstemming, (beg)inspraak en communicatie Het laatste maar misschien wel belangrijkste aandachtspunt bij een planproces is de (beg)inspraak en interne afstemming. Een breed gedragen en goed eindresultaat kan alleen worden bereikt door zowel burgers als collega's van andere beleidsterreinen in een vroegtijdig stadium te informeren en te raadplegen. Een goede en duidelijke communicatie over de voortgang van een project zorgt er ook voor dat er meer begrip is bij de belanghebbenden voor eventueel noodzakelijke maatregelen of overlast.
project. Een project wordt vaak opgestart vanuit een bepaald wensbeeld, bijvoorbeeld het vergroten van de leefbaarheid, of het reduceren van de ongevallen op een bepaalde locatie. 59
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
15.3
15 Van beleid naar uitvoering
Onderhoudswerkzaamheden Het
15.1
Inleiding
kunnen gewenste wijzigingen worden meegenomen zonder dat dit veel meer (werk) kost. Ook grootschalige ingrepen in het
lopende en nieuwe ruimtelijke plannen; meenemen
van
(weg)inrichtingskenmerken
kader van onderhoud, zoals bijvoorbeeld de vervanging van een
bij
riool in een ontsluitingsweg vormt een goede aanleiding om het
onderhoudswerkzaamheden en reconstructies;
bestaande wegprofiel en de invulling van de openbare ruimte
- Initiëren en uitvoeren van specifieke infrastructurele projecten
nog eens kritisch te bekijken en waar nodig aan te passen. Een
en programma's;
voorbeeld hiervan is de in 2011 uitgevoerde herinrichting van de
- Uitvoering van een jaarlijks programma op het gebied van
Stationsweg.
verkeerseducatie.
15.4
Ruimtelijke plannen De beleidsvisie op het gebied van verkeer, zoals beschreven in geïmplementeerd
hoofdstukken, te
worden
dient
voor
binnen
de
een
groot
vanuit
deel
andere
beleidsterreinen uitgevoerde werkzaamheden en projecten.
Infrastructurele projecten en programma's Om de bereikbaarheid en veiligheid te kunnen waarborgen en verbeteren
zijn de plannen omtrent het Raadhuisplein, De Lawei, het Leerpark en de herstructurering van Noordoost. De inbreng van verkeerskundige
herstructureringsplannen,
uitgangspunten nieuwe
verbouwplannen is hiermee gewaarborgd.
uitbreidingen
binnen
de
komende
jaren
een
aantal
grotere
direct rondom het centrum op de agenda: -
gemeente veelal projectmatig en integraal plaats. Voorbeelden
staat
infrastructurele projecten op het hoofdwegennet en de wegen Aanleg turborotondes Noorderhogeweg – Waldwei (project, uitvoering 2013/2014 in samenwerking met provincie en
Planvorming binnen de (semi)openbare ruimte vindt binnen de
de
de
voorrangsregeling, parkeren en wegbreedtes. In veel gevallen
- Het meenemen van de visie en de uitgangspunten binnen
voorgaande
conform
herstraten van een woonstraat wordt kritische gekeken naar
aandachtspunten vindt plaats via een aantal sporen:
de
weginrichting
deze manier wordt werk met werk gemaakt. Bij bijvoorbeeld het
voeren beleid weergegeven. De vertaalslag van beleid, visie en
15.2
de
gebeurt veelal gekoppeld aan onderhoudswerkzaamheden. Op
aspect verkeersveiligheid de gemeentelijke visie en het te
Het
van
gemeentelijke inzichten en de duurzaam veilig wegkenmerken
In de voorgaande hoofdstukken is per vervoerwijze en voor het
-
optimaliseren
rijk); -
Ombouw rotonde naar turborotonde De Bolder (project, uitvoering 2014);
-
Bypass rotonde Tussendiepen (Intentie voor aanleg is uitgesproken, definitief besluit volgt, uitwerking binnen
en
project Drachtstervaart, 2014); -
Reconstructie
De
Splitting
(in
combinatie
met
project
Leerpark en onderhoudswerk); 60
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
-
Gemeente Smallingerland
Herinrichting kruispunt Vogelzang en parkeerterrein (project
15.6
Monitoring
Vogelzang); -
Herinrichting
Drift,
entree
parkeergarage
(project
Verkeersmodel
Raadhuisplein, gereed 2015);
De gemeente Smallingerland beschikt over een verkeersmodel.
Herinrichting busstation.
Met behulp van dit verkeersmodel berekent de gemeente de toekomstige effecten van ruimtelijke plannen en infrastructurele
Samenwerkingsagenda
wijzigingen op structuurniveau. Het verkeersmodel heeft een
In het kader van de samenwerkingsagenda is in het kader van
scope van 2010 – 2020. In 2015 is een update van het model
de
nodig om de betrouwbaarheid te kunnen waarborgen.
bereikbaarheid
de
wens
voor
een
aantal
aanvullende
infrastructurele projecten op het hoofdwegennet opgevoerd: -
Aanleg turborotondes Ureterpvallaat;
Verkeerstellingen
-
Aanleg turborotonde Loswal;
Het (periodiek laten) uitvoeren van mechanische of visuele
-
Alternatieve
ontsluiting
Zuidzijde
Drachten
(mogelijk
verkeerstellingen geeft op korte termijn een goed inzicht in de
doortrekken afrit A7).
ontwikkelingen van de daadwerkelijk verkeersintensiteiten en
-
Aanleg transferia;
verkeersstromen op een meer gedetailleerd niveau. Met de
-
Aanleg turborotondes Waldwei – Noorderhogeweg.
beschikbare
telapparatuur
wordt
zowel
incidenteel
(probleemlocaties) als structureel (hoofdwegen) geteld. Parkeren Om het parkeerbeleid op een integrale manier te actualiseren is
Parkeertellingen
de actualisatie van het beleid in 2008 projectmatig opgepakt.
Twee keer per jaar wordt op een aantal verschillende dagen en
Toen de actualisatie van het beleid in 2011 is vastgesteld is het
tijdstippen het aantal geparkeerde voertuigen in en rond het
project "parkeren" blijven bestaan. In de praktijk blijkt de
centrum geteld. Met behulp van deze tellingen worden
projectmatige
het geactualiseerde parkeerbeleid als andersoortige maatregelen
aanpak
een
effectieve
manier
om
wensen,
knelpunten en problemen ten aanzien van het parkeren snel en
zowel
gemonitord.
adequaat op te lossen.
15.5
Actieplan verkeersveiligheid Projecten
in
het
kader
van
de
aanpak
van
de
verkeersonveiligheid op gebied van educatie, voorlichting en handhaving zijn niet opgenomen in dit plan maar in een apart jaarlijks
te
actualiseren
actieplan
verkeersveiligheid.
In
hoofdstuk 4.7 is dit nader toegelicht. 61
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Bijlagen
62
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Bijlage 1
Bijlage 2
Vormgevingskenmerken stroomwegen
Vormgevingskenmerken gebiedsontsluitingswegen buiten de bebouwde kom Vormgevingsrichtlijn
Vormgevingsrichtlijn 100 (komtraverse 70 km/uur)/ 120 km/uur
Maximumsnelheid
80 km/uur
Rijrichtingscheiding
Dubbele asmarkering of middenberm
Rijbaanindeling
1 x 2 rijstroken (autoweg) 2 x 2 rijstroken (auto)snelweg
Markering in lengterichting
Onderbroken kantmarkering (3-3)
Inrichting kruispunten
Ongelijkvloers
Inrichting kruispunten
Erfaansluitingen
Nee
Oversteken (brom)fietsverkeer
Ongelijkvloers
Met stroomwegen: Ongelijkvloers Met overige wegen: Voorrangskruispunt (60 km), rotonde of verkeerslichten
Erfaansluitingen
Niet (beperkt in overgangsfase)
Bushalte/ pechplaats/ parkeerplaats
Vrijliggend
Oversteken (brom)fietsverkeer
Shared Space principe
Classificeert deze wegen als verkeerswereld
Ongelijkvloers of bij kruispunten met rotonde, VRI of snelheidsremmende maatregelen
Openbaar Vervoerhalten
In havens, niet op rijbaan
(Brom)fietsers /langzaam gemotoriseerd verkeer
Gescheiden, niet op rijbaan
Shared Space principe
Kansrijk (waar mogelijk)
Maximumsnelheid
bron: PVVP Fryslân 2006 (Herzien)
bron: PVVP Fryslân 2006 (Herzien)
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Gemeente Smallingerland
Bijlage 3
Bijlage 4
Inrichtingskenmerken gebiedsontsluitingswegen binnen de
Inrichtingskenmerken erftoegangswegen buiten de bebouwde
bebouwde kom
kom Vormgevingsrichtlijn
Vormgevingsrichtlijn
Maximumsnelheid
50/70 km/uur
Maximumsnelheid
60 km/uur
Asmarkering
Dubbele asmarkering of middenberm
Asmarkering
Geen
Rijbaanindeling
2*1 of meer
Rijbaanindeling
1 rijloper
Erfaansluitingen
In principe niet
Erfaansluitingen
Toegestaan
Markering in lengterichting
Onderbroken markering of opsluitband
Markering in lengterichting
In principe geen markering. Anders 1-3 bij uitwijkstroken. 1-1 bij fietsstroken
Inrichting kruispunten
Gelijkvloers met voorrang en snelheidsbeperkende maatregelen
Inrichting kruispunten
Erfaansluitingen
Nee
Gelijkwaardig met snelheidsbeperkende/attentieverhogende maatregelen (uitzonderingen mogelijk)
Oversteken (brom)fietsverkeer
Ongelijkvloers of bij kruispunten
Verhardingsbreedte
Maatwerk
Erfaansluitingen
Toegestaan
Openbaar Vervoerhalten
In havens, niet op rijbaan halteren
Gelijkvloers
(Brom)fietsers /langzaam gemotoriseerd verkeer
Bromfiets op rijbaan Fietsers niet op rijbaan
Oversteken (brom)fietsverkeer
Mogelijk, maatwerk
Openbaar Vervoerhalten
Op de rijbaan
Shared Space principe
(Brom)fietsers /langzaam gemotoriseerd verkeer
Op de rijbaan tenzij hierbij grote snelheidsverschillen ontstaan met het fietsverkeer
Shared Space principe
Ja, maatwerk
Bron: PVVP Fryslân 2006 (Herzien)
Bron: PVVP Fryslân 2006 (Herzien)
!
Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan
Bijlage 5 Inrichtingskenmerken erftoegangswegen binnen de bebouwde kom Vormgevingsrichtlijn Maximumsnelheid
30 km/uur
Asmarkering
Geen
Rijbaanindeling
1 rijloper
Erfaansluitingen
Toegestaan
Markering in lengterichting
Geen markering
Inrichting kruispunten
Gelijkwaardig met eventueel snelheidsbeperkende/attentieverhogende maatregelen
Verhardingsbreedte
Maatwerk
Oversteken (brom)fietsverkeer
Gelijkvloers
Openbaar Vervoerhalten
Op de rijbaan
(Brom)fietsers /langzaam gemotoriseerd verkeer
Op de rijbaan
Shared Space principe
Ja, maatwerk
Bron: PVVP Fryslân 2006 (Herzien)
Gemeente Smallingerland
