GEMEENTE MENTERWOLDE. Integraal accommodatiebeleid en accommodatieplan juni 2014

GEMEENTE MENTERWOLDE Integraal accommodatiebeleid en accommodatieplan – juni 2014

INHOUDSOPGAVE

K043-rap01-ln-rb-vs 1.0 | juni 2014 | © M3V

1.

INLEIDING

2

2.

BELANG VAN ACCOMMODATIEBELEID

3

3.

DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN

4

4.

LOKALE CONTEXT

5

5.

LANDELIJKE CONTEXT

8

6.

ACCOMMODATIEVRAAGSTUKKEN

12

7.

NORMATIEF KADER

30

8.

EIGENDOM, BEHEER EN EXPLOITATIE 31

9.

SAMENVATTING EN CONCLUSIES

36

COLOFON

40

BIJLAGE 1

41

1

1. INLEIDING 1.1 SITUATIESCHETS

1.2 AANPAK EN RESULTAAT

De gemeente Menterwolde kent veel maatschappelijk vastgoed waarin

Het voorliggende strategisch accommodatiebeleid en accommodatieplan is tot

uiteenlopende activiteiten plaatsvinden op het gebied van o.a. onderwijs,

stand gekomen op basis van verschillende beleidsdocumenten van de gemeente.

kinderopvang, welzijn en sport. Onder maatschappelijk vastgoed verstaan wij de

Daarnaast is er een aantal gesprekken geweest met vertegenwoordigers van de

accommodaties voor onderwijs, cultuur, welzijn en sport waarvan de gemeente

gemeente en met de maatschappelijke partners (onderwijs, kinderopvang,

vaak eigenaar is of soms huurder. Daarnaast bestaat maatschappelijk vastgoed

peuterspeelzaalwerk, dorpshuizen en jongerencentra). Het resultaat is het

ook uit accommodaties waarvan de gemeente geen eigenaar is, maar waarvan ze

voorliggende accommodatiebeleid en -plan dat een belangrijke beleidsmatige

de activiteiten in sommige gevallen wel subsidieert.

kapstok is voor keuzes met betrekking tot diverse voorzieningen op het gebied van o.a. welzijn, cultuur, onderwijs en sport.

Als gevolg van demografische krimp en bezuinigingsmaatregelen, wil de gemeente deze historisch gegroeide vastgoedportefeuille heroverwegen. Om te komen tot

1.3 LEESWIJZER

een goede heroverweging van de vastgoedportefeuille en keuzes met betrekking

In deze rapportage wordt achtereenvolgens ingegaan op:

tot het handhaven of afstoten van gebouwen en locaties, is voorliggend

-

Het belang van het accommodatiebeleid

accommodatiebeleid- en plan opgesteld. Op basis van dit plan kan de gemeente

-

De demografische ontwikkelingen

keuzes maken met betrekking tot:

-

De landelijke en lokale context

a.

welke gebouwen worden afgestoten en welke niet in relatie tot

-

De accommodatievraagstukken

toekomstige ontwikkelingen en de toekomstige behoeften;

-

Een normatief kader

b.

welke functies in de gebouwen (kunnen) worden ondergebracht;

-

Het eigendom, beheer en exploitatie van accommodaties

c.

welke spreiding en clustering van accommodaties mogelijk is.

-

Samenvatting en conclusies

In het integraal accommodatieplan gaat het om accommodaties (en/of terreinen) met betrekking tot onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk, sport en welzijn (dorpshuizen en jeugdsozen).


2

2. BELANG VAN ACCOMMODATIEBELEID Accommodatiebeleid is naast het gemeentelijk subsidiebeleid een belangrijk

2.2 EFFICIENCY EN EFFECTIVITEIT

beleidsinstrument voor gemeenten. Door het realiseren en beschikbaar stellen van

Naast het beleidsmatige belang van accommodatiebeleid zijn er ook belangen die

accommodaties worden maatschappelijke activiteiten mogelijk gemaakt. In dit

betrekking hebben op efficiency en effectiviteit. Door een betere en integrale

hoofdstuk wordt verder ingegaan op het belang van accommodaties en

afstemming van vraag en aanbod kan er meer efficiency en effectiviteit

accommodatiebeleid.

gerealiseerd worden in de accommodaties. De noodzaak hiertoe wordt versterkt

2.1 BELEIDS- EN STURINGSINSTRUMENT

door de veranderende bevolkingssamenstelling (vergrijzing en ontgroening van de bevolking) en het huidige economische klimaat. De vraag hoe de

Accommodaties zijn een belangrijk beleidsinstrument voor de maatschappelijke

toekomstbestendige voorzieningenstructuur in stand kan worden gehouden,

opgaven van de gemeente Menterwolde. Door het realiseren en beschikbaar

wordt hierdoor steeds urgenter.

stellen van accommodaties kunnen de gemeente, maatschappelijke instellingen en/of inwoners van de gemeente activiteiten uitvoeren die gewenst of

Nu nog worden veel accommodatievraagstukken ad hoc opgelost. Afstemming en

noodzakelijk zijn. In die zin zijn accommodaties een belangrijke katalysator voor

samenhang kan nog meer plaatsvinden waardoor meer slimme combinaties

alle vormen van maatschappelijke participatie en sociale cohesie.

kunnen worden gemaakt. Wanneer meer accommodaties multifunctioneel en flexibel zijn, kan er meer efficiency worden gehaald. Accommodaties moeten als

Door het accommodatiebeleid in samenhang te ontwikkelen op basis van de

het ware levensloopbestendig zijn en de veranderende behoeften blijvend kunnen

beleidsambities en -voornemens, waardoor bijvoorbeeld slimme combinaties van

huisvesten1. Daarom is het belangrijk te streven naar multifunctionele

accommodaties worden gerealiseerd, wordt samenwerking tussen instellingen

voorzieningen waarin meerdere instellingen zijn ondergebracht. Bij vertrek van

gestimuleerd. Het doel van gezamenlijk gebruik van accommodaties is meer

een of meer van de partijen moet de vrijkomende ruimte ook flexibel ingezet

inhoudelijke, organisatorische en ruimtelijke synergie.

kunnen worden door andere partijen en functies.

Veel accommodaties zijn een randvoorwaarde voor de uitvoering van of uitkomst

Uitgangspunt in het accommodatiebeleid is dat gezocht wordt naar duurzame

van wettelijke taken. Op grond van diverse weten regelgeving heeft de gemeente

oplossingen. Dit betekent dat niet alleen gestreefd wordt naar nieuwe

de verantwoordelijkheid te voorzien in accommodaties. Het bekendste voorbeeld

multifunctionele accommodaties, maar ook naar het zoveel mogelijk benutten van

is de onderwijshuisvesting waarvoor de gemeente op grond van de wetgeving een

de bestaande accommodaties. Leegstand moet zoveel mogelijk worden

zorgplicht heeft. Maar ook in het kader van de WMO ligt er een nadrukkelijk appèl

voorkomen.

op de gemeente om te voorzien in ontmoetingsplekken, loketten e.d.

1


Dat geldt voor het accommodatiebeleid in algemene zin in Nederland.

3

3. DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN Een goed voorzieningenniveau is noodzakelijk om de leefbaarheid in de gemeente

Ontwikkeling bevolking gemeente Menterwolde2

te behouden en om de gemeentelijke ambities te realiseren. Om de kwaliteit van

Bevolkingsprognoses gemeente Menterwolde 2015 2020 2025 2030 2035 1.901 1.644 1.519 1.505 1.475 1.777 1.700 1.545 1.379 1.310 2.228 2.016 1.956 1.930 1.919 4.014 3.870 3.606 3.319 3.082 1.413 1.598 1.651 1.683 1.684 738 877 1.108 1.297 1.448 12.071 11.705 11.385 11.113 10.918

de voorzieningen te behouden en daarmee de kwaliteit van de leef- en woonomgeving van de inwoners, is het noodzakelijk de voorzieningen voortdurend en tijdig aan te passen aan de demografische ontwikkelingen van de gemeente. Op 1 januari 2014 telde de gemeente Menterwolde ruim 12.000 inwoners. De bevolkingsprognoses laten zien dat de bevolking van de gemeente Menterwolde de komende 10 jaar gaat afnemen met zo’n 7 procent. Naast krimp laten de prognoses een verandering van de bevolkingssamenstelling

0-14 15-29 30-44 45-64 65-74 >75 Totaal

2040 1.412 1.314 1.854 2.885 1.626 1.571 10.662

zien. Zo neemt het aandeel ouderen de komende jaren aanzienlijk toe (absoluut en relatief). Het aandeel 75+ is nu circa 5 procent van de totale bevolking en groeit in

De prognoses uit het regionaal woon- en leefbaarheidsplan Oost-Groningen

de toekomst naar ruim 10 procent. Het aantal kinderen neemt daarentegen juist af.

(november 2013) laten ook een daling van het aantal inwoners zien, maar minder

In die zin is sprake van vergrijzing en ontgroening in een dalende

sterk dan bovenstaande prognoses. Algemene lijn is echter die van een dalende

bevolkingsomvang.

bevolking met minder kinderen en jongeren en meer ouderen. Hierbij dient nog opgemerkt te worden dat het aantal ouderen in de toekomst mogelijk meer gaat

De wijziging van de bevolkingssamenstelling in de gemeente Menterwolde heeft

toenemen door de extramuralisering van de zorg waardoor ouderen langer thuis

gevolgen voor de maatschappelijke voorzieningen op het gebied van wonen,

blijven wonen. Op dit moment verlaten nog veel ouderen de gemeente

welzijn, zorg, onderwijs, kinderopvang, sport en cultuur. In het volgende

Menterwolde om in een naburige gemeente in een verpleeg- of verzorgingshuis te

hoofdstuk wordt verder ingezoomd op de beleidsmatige context op deze

gaan wonen.

beleidsterreinen en de consequenties voor het accommodatiebeleid. Bevolkingsprognoses Regionaal Woon- en leefbaarheidsplan

2


2013

2018

2023

2028

2033

12.379

12.164

11.890

11.569

11.193

ABF Research Primos 2013

4

4. LOKALE CONTEXT De gemeente Menterwolde hecht veel belang aan een adequaat

4.2 WMO-BELEID3

voorzieningenniveau voor haar inwoners. Dit is o.a. in onderstaande

Het beleid met betrekking tot de WMO kan in zekere zin gezien worden als een

beleidsdocumenten verwoord:

overkoepelend kader. De nadruk op participatie komt immers tot uitdrukking in

•

WMO beleid

het onderwijs-, jeugd- en jongerenbeleid etc. De gemeente Menterwolde vindt het

•

Jeugd- en jongerenbeleid;

belangrijk dat iedereen zoveel en zolang mogelijk mee kan blijven doen in de

•

Welzijns- en zorgbeleid;

maatschappij. Bij de uitvoering van het WMO beleid staat niet meer het aanbod

•

Sportbeleid.

van diensten, maar de vraag van burgers centraal. Dit betekent dat de nadruk wordt gelegd op het versterken van de netwerken rond mensen die zorg nodig

In deze paragraaf worden de verschillende beleidsinvalshoeken, de daarbij

hebben en een goed aanbod van collectieve voorzieningen dat voor iedereen

behorende uitgangspunten en de betekenis daarvan voor het accommodatiebeleid

toegankelijk is. Individuele voorzieningen zijn beschikbaar voor mensen die dat

in beeld gebracht.

echt nodig hebben.

4.1 COALITIE AKKOORD 2014-2018

4.3 WELZIJNS- EN ZORGBELEID

In het coalitie akkoord 2014-2018 heeft de coalitie van Menterwolde Gewoon, SP

In 2015 krijgt de gemeente de verantwoordelijkheid voor alle vormen van

en VVD de ambities uitgesproken om van Menterwolde een zo aantrekkelijk

jeugdhulp. De gemeente is vanaf dat moment verantwoordelijk voor een

mogelijke gemeente te maken om in te wonen, recreëren en te werken. Deze

kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod van de verschillende vormen van

ambitie betekent dat er nagedacht moet worden over de toekomstige

jeugdhulp en van gecertificeerde instellingen. De gemeente moet er voor zorgen

maatschappelijke voorzieningen (onderwijs, cultuur, sport etc.). In het coalitie

dat ieder kind dat een vorm van jeugdhulp nodig heeft, deze ook krijgt. De

akkoord zijn hiertoe de volgende ambities genoemd:

activiteiten van het centrum voor jeugd en gezin spelen hierbij een belangrijke rol.

-

Het realiseren van een toekomstbestendig onderwijsaanbod in de

Om deze verantwoordelijkheid uit te kunnen voeren, moet de gemeente in

verschillende kernen waarbij het concept van integrale kindcentra (IKC’s)

regionaal verband transitie arrangementen uitwerken. In dit regionale transitie

verder wordt uitgewerkt;

arrangement wordt aangegeven hoe de gemeente de continuïteit van de zorg wil

-

Het behouden van de jeugdsoos in elke kern;

realiseren en welke infrastructuur hiervoor moet worden gerealiseerd.

-

Het behouden van het D.G. van den Noortbad in Muntendam;

-

Het organiseren van gedeelde verantwoordelijkheid voor de tennisbanen en

Naast de invoering van de nieuwe jeugdwet wordt ook passend onderwijs

de opstallen.

ingevoerd. Doel van passend onderwijs is dat ieder kind thuis nabij onderwijs krijgt.

In het accommodatiebeleid moeten bovenstaande ambities worden meegenomen. 3

Kadernotitie De Kanteling WMO (november 2011); De toekomst van welzijn in de gemeente Menterwolde (maart 2013).


5

Schoolbesturen krijgen de zorgplicht om kinderen die extra ondersteuning nodig

Met het integraal jeugdbeleid wil de gemeente Menterwolde een sluitende aanpak

hebben een passende onderwijsplek aan te bieden.

voor kinderen van 0 tot 12 jaar realiseren. Dit betekent dat er een logisch samenhangend aanbod tot stand moet worden gebracht waardoor sprake is van

Tot slot wordt in 2015 ook nog de hervormde Wet maatschappelijke ondersteuning

een doorgaande lijn in het aanbod van voorzieningen. Doel hiervan is dat kinderen

(WMO) ingevoerd. Deze nieuwe WMO moet het mogelijk maken dat meer mensen

zich optimaal kunnen ontwikkelen en ouders optimaal worden ondersteund bij de

dan nu met ondersteuning en zorg thuis kunnen blijven wonen en kunnen blijven

opvoeding. De gemeente Menterwolde heeft de ambitie om in iedere kern een

meedoen in de samenleving. De gemeente is verantwoordelijk voor deze

integraal kindcentrum (IKC) te realiseren waar in ieder geval onderwijs en een

ondersteuning. Deze ondersteuning is voor verschillende doelen beschikbaar,

vorm van kinderopvang zijn gehuisvest en samenwerken.

zoals verzorging, begeleiding en participatie. Alle AWBZ-activiteiten gaan vallen onder de WMO.

Het samenhangend aanbod en de doorgaande lijn kan worden gerealiseerd door het ontwikkelen van IKC’s of brede scholen c.q. multifunctionele accommodaties.

De nieuwe jeugdwet, de wet passend onderwijs en de nieuwe WMO hebben veel

Dit betekent voor het integraal accommodatiebeleid dat alle instellingen rondom

raakvlakken met elkaar. Uitwerking van deze wetten en het nadenken over de

het kind nabij of onder één dak dienen te worden gehuisvest. Gestreefd wordt

gevolgen hiervan voor de voorzieningenstructuur zullen dan ook in samenhang

naar multifunctionaliteit voor zowel de hoofdgebruikers (het over en weer

moeten plaatsvinden.

gebruiken van elkaars ruimten), maar ook voor het medegebruik van de

4.4 JEUGD- EN JONGERENBELEID4

voorziening na bijvoorbeeld de onderwijstijden. Het moet mogelijk zijn om de onderwijsgebouwen in te zetten voor aanvullende activiteiten voor bijvoorbeeld

De gemeente Menterwolde heeft de ambitie zorg te dragen voor goede

de jeugd of ouderen. Wanneer door een daling van het aantal leerlingen op langer

voorzieningen voor kinderen waardoor zij (sociaal) veilig kunnen opgroeien en zich

termijn leegstand ontstaat in de schoolgebouwen, biedt dit kansen om ruimten in

kunnen ontplooien tot zelfredzame, verantwoordelijke en initiatief nemende

te zetten voor andere maatschappelijke instellingen en activiteiten.

burgers met voldoende kansen. Om dit te realiseren, streeft de gemeente naar het meer aanbieden van vrijetijdsactiviteiten, het realiseren van ontmoetingsplekken

4.5 SPORTBELEID5

en binnen- en buitenspeelruimte en het zorgen voor begeleiding van de kinderen

De gemeente Menterwolde wil haar inwoners stimuleren actief deel te nemen aan

en jongeren tijdens activiteiten. Dit betekent dat in het accommodatiebeleid-/plan

sport en bewegen door sportaanbieders te ondersteunen, door samen met

gestreefd moet worden naar in ieder geval:

sportaanbieders sportstimuleringsactiviteiten te organiseren en door verbindingen

-

Een ontmoetingsplek voor kinderen in de leeftijd van 12 – 18 jaar

te leggen tussen zorg, sport, welzijn en onderwijs. Een goed niveau van

-

Uitdagende binnen- en buitenspeelruimte 4 - 11 jaar

sportvoorzieningen dat aansluit bij het daadwerkelijke gebruik vormt hierbij het uitgangspunt. Daarbij geldt dat de bestaande voorzieningen zo efficiënt en effectief mogelijk moeten worden ingezet. In het coalitieakkoord is afgesproken

4

Jong in Menterwolde; dat doen we samen! (april 2011).


5

Kadernota Sport, gemeente Menterwolde, 2012

6

om de verantwoordelijkheid van het beheer en de exploitatie van de banen en opstallen te delen met de verenigingen.

•

Het organiseren van gedeelde verantwoordelijkheid voor diverse maatschappelijke voorzieningen, waaronder de tennisbanen en de opstallen, de voetbalvelden en andere voorzieningen.

4.6 DORPSVISIES In het verleden is voor elk dorp in de gemeente Menterwolde een dorpsvisie opgesteld. In deze dorpsvisies staan ambities genoemd over de toekomstige ontwikkeling van de kernen. Over het voorzieningenniveau is in de dorpsvisies opgenomen dat gestreefd moet worden naar multifunctionele accommodaties.

4.7 SAMENVATTING Bovenstaande beleidsdoelstellingen geven inzicht in hoe de gemeente Menterwolde de komende jaren met onderwijs, sport, cultuur, welzijn en zorg wil om gaan. Deze beleidsdoelstellingen vormen de bouwstenen van het integraal accommodatiebeleid. Samengevat komen uit de beleidsdocumenten de volgende uitgangspunten naar voren waarmee binnen het accommodatiebeleid- en plan rekening moet worden gehouden: •

Multifunctioneel gebruik van bestaande en nieuwe voorzieningen;

•

Clusteren van kindfuncties (onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en overige kindfuncties) in integrale kindcentra. In iedere kern een IKC;

•

Ontmoetingsplekken voor kinderen en jongeren; o Een ontmoetingsplek voor kinderen in de leeftijd van 12 – 18 jaar per kern o Uitdagende binnen- en buitenspeelruimte 4 - 11 jaar

•

CJG als laagdrempelige voorziening voor kinderen, jongeren tot 23 jaar, ouders en professionals;

•

Goede voorzieningen voor Passend Onderwijs;

•

Ontwikkeling van het Maatschappelijk Activeringscentrum (MAC);

•

Een goed niveau van sportvoorzieningen;


7

5. LANDELIJKE CONTEXT onderwijszorgbeleid van de samenwerkingsverband worden vastgelegd hoe het Er is een aantal ontwikkelingen dat de komende jaren van invloed is op het

de doelstelling van passend onderwijs wil realiseren en hoe de middelen moeten

accommodatiebeleid van de gemeente Menterwolde. Voorbeelden hiervan zijn de

worden verdeeld. Daarnaast moet elke school een eigen zorgprofiel opstellen. Dit

transities van jeugd, zorg en werk. Vanaf 2015 worden gemeenten

zorgprofiel moet aangeven welke leerling met welke beperking de school gaat

verantwoordelijk voor de taken op deze gebieden. Tegelijkertijd moeten

opvangen. Hierbij kunnen verschillende varianten worden onderscheiden, waarbij

gemeenten het sociaal domein omvormen van een algemeen regelgestuurd

de basis wordt gevormd door onderstaande profielen:

systeem naar een stelsel van ondersteuning en activering. In deze paragraaf worden deze en andere landelijke ontwikkelingen beschreven.

5.1 Passend onderwijs Vanaf schooljaar 2014/2015 treedt de Wet passend onderwijs in werking. Met de

1.

Netwerkschool

Deze school laat de zorg voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften aan het speciaal onderwijs / andere scholen over en vangt zelf nauwelijks kinderen op met een zorgvraag.

invoering van passend onderwijs krijgen schoolbesturen de plicht om een passende onderwijsplek aan te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning

2.

nodig hebben. Als de school dit zelf niet kan leveren, moet de school binnen het

De smalle zorgschool biedt adequaat onderwijs aan een specifieke categorie

samenwerkingsverband het kind een zo goed mogelijke plek op een andere school

leerlingen. De school vangt circa 1/3 van de geïndiceerde leerlingen zelf op.

Smalle zorgschool

aanbieden. De intentie van de Wet passend onderwijs is dat meer kinderen instromen in het reguliere onderwijs in plaats van in het speciaal onderwijs. In het

3.

schooljaar 2014/2015 wordt de zorgplicht voor een passende onderwijsplek

De brede zorgschool vangt meerdere categorieën leerlingen met speciale

ingevoerd. Dit betekent dat de scholen dit schooljaar nog hebben om zich hierop

onderwijsbehoeften op. De school vangt 2/3 van de geïndiceerde leerlingen zelf

voor te bereiden.

op.

De invoering van passend onderwijs heeft gevolgen voor de onderwijshuisvesting.

4.

Als meer kinderen met een extra zorgvraag op reguliere scholen instromen, moet

In de inclusieve school worden alle leerlingen met een speciale

de kwaliteit van de huisvesting daarmee in overeenstemming zijn. Dit betekent dat

onderwijszorgbehoefte regulier opgevangen. Slechts een zeer klein percentage

het “opnemen” van leerlingen die extra zorg en ondersteuning nodig hebben

van de leerlingen volgt nog onderwijs in speciale scholen.

Brede zorgschool

Inclusieve school

mogelijk kan leiden tot het aanpassen van schoolgebouwen. Het ondersteuningsprofiel van het samenwerkingsverband moet in een OOGO (op Aangezien het niet haalbaar en realistisch is om elke school in de gemeente aan te

overeenstemmingsgericht overleg) met de gemeente worden vastgesteld. Hierbij

passen aan alle leerlingen met een specifieke zorgvraag, moet in het

kan ook worden gekeken in hoeverre de bestaande huisvesting voldoet om de


8

doelstelling van passend onderwijs te realiseren. Geadviseerd wordt om de

5.2 Participatiewet

zorgprofielen van de scholen te vertalen in een huisvestingsplan voor passend

Met de Participatiewet wil het kabinet bereiken dat zoveel mogelijk mensen

onderwijs zodat alle scholen in een gebouw worden gehuisvest dat past bij hun

meedoen (participeren) in de samenleving. De Participatiewet voegt de Wet werk

zorgprofiel. Indien aanpassing van de huisvesting noodzakelijk is, wordt

en bijstand, de Wet sociale werkvoorziening en een deel van de Wajong samen. Er

geadviseerd om leegstaande lokalen in de schoolgebouwen hiervoor in te zetten.

is straks dus één regeling voor iedereen die in staat is om te werken. Voor mensen

Op basis van de huidige weten regelgeving komen de kosten van de

die helemaal niet kunnen werken, blijft er een sociaal vangnet in de vorm van een

aanpassingen in principe voor rekening van het schoolbestuur. Dit standpunt is

bijstandsuitkering. De Participatiewet moet wel voorkomen dat mensen in dit

gebaseerd op de Wet op primair onderwijs waarin staat dat aanpassingen zoals

vangnet blijven. Juni 2014 wordt de Participatiewet in de Eerste Kamer behandeld.

het aanbrengen van invalidentoiletten en het toegankelijk maken van het gebouw voor gehandicapten geen voorzieningen in de huisvesting zijn en daarmee voor

De Wajong is er vanaf 1 januari 2015 alleen voor mensen die volledig en duurzaam

rekening van het schoolbestuur komen. Onzeker is nog in hoeverre deze weten

niet kunnen werken. Iedere 5 jaar komt er een herkeuring. Mensen die geen recht hebben op een Wajong-uitkering, kunnen naar het Werkbedrijf. Het Werkbedrijf helpt deze mensen op weg naar werk. Zij komen in dienst bij de gemeenten. De gemeente verzorgt zo nodig een uitkering op bijstandsniveau. Ook mensen die al een Wajong-uitkering hebben, worden herkeurd. Iedereen die kan werken (arbeidsvermogen heeft) kan bij de gemeente terecht voor een uitkering op bijstandsniveau en hulp bij re-integratie.

5.3 Decentralisatie van de jeugdzorg Vanaf 2015 is de gemeente ook verantwoordelijk voor de jeugdzorg. In de toekomst zal de gemeente een participatiebudget krijgen wat naar eigen inzicht wordt verdeeld over verschillende posten, waaronder jeugdzorg. Hierdoor zou het makkelijker moeten zijn om maatwerk te leveren, zeker in de huidige gevallen waarbij er een breed scala aan hulpverleners bij hetzelfde gezin moeten komen. De school vormt hierin een belangrijke schakel. De transitie van de jeugdzorg en de invoering van passend onderwijs hebben een nauwe relatie met elkaar en de plannen voor onderwijs en zorg dienen goed op elkaar te worden afgestemd. regelgeving wordt aangepast na invoering van de Wet passend onderwijs.


9

5.4 Integrale kindcentra

de invoering van de doordecentralisatie niet wettelijk geregeld. Het technisch en

De samenwerking tussen kinderopvang en het basisonderwijs is vooral na de motie

functioneel verbeteren van schoolgebouwen is geen voorziening in de huisvesting.

Aartsen-Bos6 niet meer weg te denken in de samenleving. In steeds meer

De gemeenten blijven verantwoordelijk voor vervangende nieuwbouw en de

schoolgebouwen is buitenschoolse opvang, peuterspeelzaalwerk of

schoolbesturen voor onderhoud. Ook over maatregelen ter verbetering van het

kinderdagopvang ondergebracht. Sinds enkele jaren zijn de integrale kindcentra

binnenklimaat bestaat geen duidelijkheid wie hiervoor straks verantwoordelijk is.

(IKC) in opmars. Hierbij is er niet alleen sprake van gezamenlijke huisvesting van

Dit betekent dat de komende periode gemeenten en schoolbesturen goede

onderwijs en kinderopvang, maar is er ook sprake van één pedagogische visie en

afspraken hierover moeten maken. Als het gebruik van een schoolgebouw eindigt,

soms al één aansturing. Met het realiseren van een IKC wil men de doorgaande

vervalt het gebouw immers terug aan de gemeente. Hierdoor blijft de gemeente

ontwikkelingslijn van 0-12 jaar bevorderen. Daarnaast is een IKC een ideale vorm

belang houden bij een goed onderhouden gebouwenbestand en zal de

om de kabinetsvisie over het optimaal afstemmen tussen onderwijs, kinderopvang

bouwkundige staat van schoolgebouwen altijd onderdeel van gesprek tussen

en peuterspeelzaalwerk vorm te geven. De gemeente Menterwolde heeft de

schoolbesturen en gemeente blijven.

ambitie uitgesproken om in iedere kern een IKC te realiseren. Naast deze wettelijke doordecentralisatie kunnen gemeente en schoolbesturen op

5.5 Doordecentralisatie buitenonderhoud

vrijwillige basis afspraken maken over de verantwoordelijkheid voor de

In 1997 is de onderwijshuisvesting naar de lokale overheden gedecentraliseerd.

voorzieningen in de huisvesting. Naast de overheveling van middelen voor het

In de wet is beschreven voor welke voorzieningen in de huisvesting de gemeente

buitenonderhoud wil het kabinet met ingang van 2015 € 256 miljoen uit het

verantwoordelijk is. De gemeente is verantwoordelijk voor nieuwbouw,

Gemeentefonds nemen en overhevelen naar de schoolbesturen van het primair en

vervangende nieuwbouw, uitbreiding, aanpassingen en aantal onderhoudstaken.

voortgezet onderwijs. Deze overheveling van middelen gaat niet gepaard met het

De gemeente is verantwoordelijk voor (de financiering van) lang-cyclische

overhevelen van taken. Dit betekent dat de gemeente straks dezelfde taken met

werkzaamheden aan de buitenzijde van de schoolgebouwen en de schoolbesturen

minder geld moet gaan uitvoeren.

zijn verantwoordelijk voor het onderhoud aan de binnenzijde7 van schoolgebouwen. Vanaf 2015 wordt de zorgplicht van het onderhoud echter

5.6 Demografische krimp

doorgedecentraliseerd naar de schoolbesturen. Dit betekent dat de

Demografische krimp staat volop in de belangstelling. Met name het onderwijs

schoolbesturen vanaf dat moment verantwoordelijk zijn voor het totale

merkt veel van de veranderende bevolkingssamenstelling. Als gevolg van

onderhoud van de onderwijsgebouwen zoals al het geval is bij het voortgezet

ontgroening en krimp daalt het aantal leerlingen van veel scholen. Dit betekent

onderwijs. Gemeenten zijn vanaf 2015 alleen nog verantwoordelijk voor uitbreiding

voor het schoolbestuur hoge kosten omdat de inkomsten veelal sneller dalen dan

en nieuwbouw van schoolgebouwen. De voorziening renovatie is net als nu ook na

de kosten voor het personeel, de exploitatie en de huisvesting. De daling van het aantal leerlingen vormt daarom in krimpgebieden een risico voor de kwaliteit, de

6

Sinds de motie Aartsen-Bos zijn schoolbesturen verplicht buitenschoolse opvang aan te bieden wanneer ouders daarom vragen. 7 In de wet is een limitatieve opsomming opgenomen van onderhoudsvoorzieningen waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Globaal gaat het om een scheiding BinnenkantBuitenkant, maar hierop zijn een aantal uitzonderingen.


diversiteit en de spreiding en bereikbaarheid van het onderwijs. Kleine scholen zijn ook kwetsbaarder; het is moeilijker om op kleine scholen het onderwijs goed te organiseren. Er zijn vaker combinatiegroepen. Dit vraagt specifieke kwalificaties

10

van docenten die vaker verschillende taken moeten uitvoeren. Door gelijkblijvende lasten maar dalende inkomsten blijft er immers minder geld over voor het primaire proces. De staatssecretaris pleit in zijn beleidsvisie leerlingendaling (mei 2013) daarom voor een (regionale) samenwerking tussen scholen en schoolbesturen. Echter niet alleen de daling van het aantal leerlingen, ook de afnemende Rijksbekostiging, de gemeentelijke bezuinigingen, de toenemende leegstand in schoolgebouwen, de op handen zijnde doordecentralisatie van het buitenonderhoud, ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs, integrale kindcentra en de externe alsook interne focus op het vergroten van de onderwijskwaliteit en het rendement zijn belangrijke aanleidingen om na te denken over de toekomstige positie van de basisscholen. Zowel inhoudelijk als bedrijfsmatig komt er immers heel veel af op schoolbesturen en worden er veel strategische keuzes gevraagd. Dit geldt wellicht in versterkte mate voor gebieden en kernen zoals de gemeente Menterwolde, waar de basisscholen enerzijds te maken hebben met leerlingendaling en anderzijds een toenemend appel op het beleidsvoerend vermogen van de scholen t.b.v. het behoud of versterken van de onderwijskwaliteit.


11

6. ACCOMMODATIEVRAAGSTUKKEN In dit hoofdstuk wordt ingezoomd op de accommodatievraagstukken in de

De daling van het aantal leerlingen zien we terug in de ruimtebehoefte8 van de

gemeente Menterwolde. Daarbij wordt de huidige situatie in beeld gebracht en

school. In 2014 heeft de school een normatieve leegstand van 2 lokalen. Dit neemt

geplaatst in het licht van de in de vorige paragrafen beschreven beleidslijnen.

in de toekomst toe tot 3 lokalen.

6.1 Muntendam Muntendam is de grootste kern van de gemeente. De kern heeft circa 5.000 inwoners. In Muntendam zijn veel maatschappelijke accommodaties. Er zijn drie basisscholen, kinderdagopvang, peuterspeelzaalwerk, een dorpshuis en verschillende sportaccommodaties. In deze paragraaf worden de accommodatievraagstukken beschreven. Onderwijs In Muntendam zijn drie basisscholen. Twee openbare scholen (Europaschool en de Burgemeester Verkruisenschool) en één christelijke school (De Parel). OBS Europaschool

Het gebouw van de Europaschool dateert van 1960 en is uitgebreid in 2003. De

De Europaschool telde op 1 oktober 2013 89 leerlingen. De daling van het aantal

onderhoudskosten zijn hoog. De gemiddelde jaarlijkse onderhoudskosten

kinderen in Muntendam zien we terug in de leerlingenprognoses van de school.

bedragen € 52.960. Dit is circa € 50,- per vierkante meter. Aangezien de

Het aantal leerlingen daalt de komende jaren tot zo’n 75 leerlingen.

Rijksvergoeding voor het onderhoud jaarlijks ongeveer € 30,- per vierkante meter9 bedraagt, betekent dit dat het schoolbestuur middelen die bedoeld zijn voor het

Aantal leerlingen Europaschool

onderwijs moet besteden aan het onderhoud van de gebouwen. Ook de kosten

120

voor gas, water en licht (GWL) zijn hoger dan het schoolbestuur van het Rijk krijgt.

110

Tot slot voldoet het gebouw onderwijskundig niet meer. Het schoolbestuur heeft

100 90

8

80 70 60 50 40 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027


De ruimtebehoefte van een school is afhankelijk van het aantal leerlingen. Dit heet de normatieve ruimtebehoefte. Wanneer een school minder leerlingen heeft, daalt de normatieve ruimtebehoefte en neemt de vergoeding die de school vanuit het rijk krijgt. De werkelijke leegstand in een school kan minder zijn dan de normatieve leegstand maar daar staat geen bekostiging tegenover. De school moet de ruimte zelf bekostigen. 9 Dit betreft de vergoeding die scholen van het rijk krijgen voor materiele instandhouding (€16/m2 BVO) en de gemiddelde kosten voor het buiten onderhoud (€ 15/m2 BVO)

12

aangegeven dat de school door de opzet van de lokalen onderwijskundig niet

Het gebouw van de Burg. Verkruisenschool dateert uit 1972 en is in de jaren 1987,

toekomstbestendig is.

2000 en 2005 uitgebreid. De onderhoudskosten zijn hoog. De gemiddelde jaarlijkse onderhoudskosten bedragen € 63.359. Dit is circa € 50,- per vierkante meter. Net

Burgemeester Verkruisenschool

zoals bij de Europaschool zijn ook bij de Burg. Verkruisenschool de kosten voor

Burgemeester Verkruisenschool is de grootste school in Muntendam. De school

GWL hoger dan de rijksvergoeding.

telde op 1 oktober 2013 189 leerlingen. De leerlingenprognoses laten voor de komende jaren een daling van het aantal leerlingen zien van 22 procent.

De daling van het aantal leerlingen, de toenemende leegstand en de afnemende bekostiging van het Rijk, is voor het schoolbestuur van de 2 openbare basisscholen

Aantal leerlingen Burg. Verkruisenschool

in Muntendam, OPRON, aanleiding om in de toekomst de Europaschool en de Burg. Verkruisenschool in één gebouw te willen onder brengen en te fuseren.

210 190 170

PC De Parel

150 130

Basisschool De Parel telde op 1 oktober 2013 105 leerlingen. Door de daling van het

110

aantal kinderen in Muntendam neemt ook het aantal leerlingen op basisschool De

90

Parel na eerst nog een lichte stijging op termijn af met zo’n 22 procent.

70 50 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

Aantal leerlingen De Parel

Totaal 130

Door de daling van het aantal leerlingen daalt ook de ruimtebehoefte van de

120

school. De normatieve leegstand neemt toe van 1 lokaal in 2013/2014 tot 3 lokalen

110

in 2024.

100 90 80 70 60 50 40 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027


13

Het verloop van de leerlingenaantallen is terug te zien in de ruimtebehoefte van de school. De eerste 3 jaar heeft De Parel nog een ruimtetekort van 1

lokaal10.

Na 2017

solitair schoolgebouw of gezamenlijk met het openbaar onderwijs (maar waar dan wel sprake is van 2 gescheiden scholen onder één dak). Vanuit het

heeft de school voldoende ruimte om de leerlingen te huisvesten. In onderstaande

accommodatiebeleid is het niet wenselijk om nog solitaire voorzieningen te

figuur is de ruimtebehoefte van De Parel weergegeven.

realiseren. Dit betekent dan ook dat van nieuwbouw van alleen De Parel geen sprake kan zijn. Brede school / Integraal kindcentrum De schoolbesturen OPRON en VCO willen in Muntendam een brede school ontwikkelen voor basisschool De Parel, de Burg. Verkruisen en de Europasschool. Deze ambitie komt voort uit de wens om integrale kindcentra te realiseren voor kinderen van 0 tot 12 jaar, de daling van het aantal leerlingen, de afnemende bekostiging en de bouwkundige en onderwijskundige beperkingen van de huidige schoolgebouwen. Door de relatie te leggen met de voorschool is er sprake van een doorgaande leerlijn voor kinderen van 0 tot 12 jaar waardoor kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Deze ambitie van beide schoolbesturen om te komen tot een brede school past goed bij de ambitie van de gemeente om in

Het gebouw van De Parel is ruim 100 jaar oud. Het gebouw is onderwijskundig en

iedere kern de kindfuncties te clusteren. Gelet echter op de huidige omvang van de

bouwkundig verouderd. De onderhoudskosten zijn hoog. De gemiddelde jaarlijkse

basisscholen en de benodigde ruimtebehoefte is het niet mogelijk om de brede

onderhoudskosten bedragen € 23.264. Dit is circa € 42,- per vierkante meter.

school / IKC in één van de bestaande scholen te huisvesten. Ook het samenvoegen

Aangezien de Rijksvergoeding voor het onderhoud jaarlijks ongeveer € 30,- per

van de 2 openbare basisscholen in één van de bestaande schoolgebouwen is op

vierkante meter bedraagt, betekent dit dat het schoolbestuur middelen die

basis van de huidige ruimtebehoefte niet mogelijk zonder de gebouwen uit te

bedoeld zijn voor het onderwijs moet besteden aan het onderhoud van de

breiden. Omdat het realiseren van IKC’s past bij de gemeentelijke ambitie, wordt in

gebouwen.

onderstaande paragraaf bekeken wat de mogelijkheden voor de realisatie van een IKC / brede school in Muntendam zijn. In onderstaande tabel zijn de huidige

De hoge kosten voor het onderhoud en het onderwijskundig verouderde gebouw zijn voor het schoolbestuur van De Parel aanleiding om in de toekomst

exploitatielasten weergegeven. Onderdeel

Boekwaarde Jaarlijkse afschrijving

Europaschool

€ 553.089,39 €

vervangende nieuwbouw aan te vragen. Deze nieuwbouw kan vorm krijgen in een

Burg. Verkruisenschool € 509.642,49 €

Kapitaalslasten (afschrijving + rente) 30.453,96 € 46.375,80

Onderhoudskosten per jaar (incl. 10 % beg. Kosten) € 52.960,00

Totaal kapitaalslasten en onderhoudskosten € 99.335,80

29.862,96 €

44.607,48 €

63.359,00 €

107.966,48

4.819,80 €

7.678,80 €

25.590,40 €

33.269,20

€

240.571,48

10

Hoewel De Parel een tijdelijk ruimtetekort heeft, heeft de school geen recht op uitbreiding. Conform de verordening onderwijshuisvesting komt een school pas in aanmerking voor (tijdelijke) uitbreiding wanneer er sprake is van minimaal 4 jaar ruimte tekort. Het schoolbestuur laat daarom op eigen kosten een tijdelijk lokaal plaatsen.


De Parel Totaal

€ 98.724,46 €

14

Als we ook nog de jaarlijkse lasten meenemen voor gas, water en elektra komen

het openbaar onderwijs gecentreerd kunnen worden. De locatie is waarschijnlijk

we tot het volgende beeld.

niet groot genoeg om hier - met behoud van het bestaande gebouw van de Europaschool - al het onderwijs (dus inclusief De Parel) van Muntendam te

Onderdeel

Totaal kapitaalslasten en onderhoudskosten

GWL

Totale kosten

realiseren. In deze paragraaf worden de mogelijke scenario’s voor het realiseren van een IKC beschreven en financieel vertaald. Welk scenario uiteindelijk wordt gekozen, is

Europaschool

€

99.335,80 € 10.399,00 € 109.734,80

Burg. Verkruisenschool €

107.966,48 € 29.105,00 € 137.071,48

afhankelijk van de keuze om drie scholen onder één dak te brengen of alleen de twee openbare basisscholen. Het verdient in ieder geval de aanbeveling om te

De Parel

€

Totaal

€

33.269,20 € 8.500,00 € 41.769,20 240.571,48

€ 288.575,48

kijken of bij het onderwijs ook andere kindfuncties, zoals peuterspeelzaalwerk, kunnen worden ondergebracht zodat het IKC vorm krijgt. Daarnaast adviseren wij om vanuit inhoudelijke overwegingen te kiezen voor het clusteren van alle drie de scholen in een gezamenlijke voorziening. Er moet zoveel mogelijk voorkomen worden dat er één solitaire school overblijft.

IKC Muntendam Voor het realiseren van een IKC in Muntendam is een aantal scenario’s in theorie denkbaar. Er kan gekeken worden naar nieuwbouw voor al het onderwijs of nieuwbouw voor alleen het openbaar onderwijs. Dit laatste achten wij echter niet

De mogelijke scenario’s zijn: a.

Nieuwbouw IKC (drie scholen en PSZ) in Muntendam;

b.

Renovatie en uitbreiding van Europaschool; renovatie en uitbreiding t.b.v. huisvesting openbare scholen en PSZ en handhaven van het gebouw van De

wenselijk omdat dan basisschool De Parel als solitaire school blijft bestaan, wat

Parel.

niet aansluit bij de ambitie voor samenwerking en clustering van de kindfuncties. Om deze reden laten we het scenario van nieuwbouw voor alleen het openbaar onderwijs buiten beschouwing. Wat overblijft is dan het scenario van nieuwbouw voor alle drie de basisscholen en het scenario van uitbreiding van één van de bestaande schoolgebouwen.

Voor de vertaling bovenstaande scenario’s zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: •

Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs bedraagt de normatieve ruimtebehoefte dan 2.035 m² BVO12.

Uit ons onderzoek blijkt dat de locatie bij de Burg. Verkruisenschool niet voldoende groot is om een gebouw te realiseren voor het gehele openbaar

Op langer termijn zijn er in Muntendam 325 leerlingen. Op basis van de

•

De 2 openbare basisscholen hebben op termijn circa 250 leerlingen. De normatieve ruimtebehoefte bedraagt dan 1.458 m² BVO.

onderwijs of het openbaar onderwijs en De Parel. Op de locatie van de Europaschool zijn wel uitbreidingsmogelijkheden 11. Hier zou de huisvesting voor 12

11

Hierbij is nog geen rekening gehouden met het vigerende bestemmingsplan.


In dit scenario is er sprake van 2 scholen onder één dak. Bij de berekening van de ruimtebehoefte is daarom tweemaal de vaste voet van 200 m² BVO meegenomen (1 x de vaste voet voor het openbaar onderwijs en 1x voor basisschool De Parel).

15

•

Tijdelijk ruimtetekort bij De Parel wordt opvangen in de bestaande onderwijs

Op basis van bovenstaand investeringsoverzicht zijn de jaarlijkse exploitatielasten

capaciteit, conform de Verordening onderwijshuisvesting.

berekend. De tabel geeft de jaarlijkse exploitatielasten weer bij de realisatie van één nieuw IKC (schoolgebouw voor alle drie de scholen + PSZ) in Muntendam.

Financiële vertaling 1.

Nieuwbouw voor alle scholen in Muntendam, incl. peuterspeelzaalwerk (PSZ)

De daling van het aantal leerlingen, de afnemende bekostiging en de toenemende leegstand is voor het schoolbestuur van de twee openbare basisscholen, OPRON,

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud) nieuwe school Onderdeel Kosten Opmerkingen Nieuwbouw 3 scholen € 130.810,00 Kapitaalslasten, afschrijving 40 jaar Nieuwbouw ruimte PSZ € 9.442,00 Kapitaalslasten, afschrijving 40 jaar Afschrijving een openbare school € 45.000,00 Kapitaalslasten en rente Onderhoudslasten nieuw IKC Muntendam € 66.650,00 € 31 per m²

aanleiding om in de toekomst de twee openbare basisscholen in Muntendam samen te voegen en te fuseren. Op basis van de leerlingenprognoses en de

Totale jaarlijkse lasten

€

251.902,00

omvang van de huidige scholen is het niet mogelijk de scholen in één van de twee bestaande schoolgebouwen onder te brengen. Dit betekent dat wanneer beide

Bij nieuwbouw is nog niet bepaald op welke locatie dit zal plaatsvinden. Voor de

scholen worden samengevoegd er of één school moet worden uitgebreid of dat

locaties die afgestoten worden, kan er in bepaalde gevallen vanuit worden gegaan

sprake is van nieuwbouw. Wanneer besloten wordt tot nieuwbouw, wordt sterk

dat de opbrengst van deze locaties gelijk zijn aan de boekwaarde en de

aanbevolen om ook basisschool De Parel hierbij te betrekken. Er is een eenmalige

sloopkosten. Omdat op de gebouwen van de Europaschool en de Burg.

kans om een sterke en toekomstbestendige voorziening voor de kindfuncties in

Verkruisenschool nog erg hoge boekwaarden zitten, kan er in deze gevallen niet

Muntendam te realiseren. Dit kan alleen door al het onderwijs hierbij te betrekken.

vanuit worden gegaan dat het afstoten van deze locaties kostenneutraal zal

Voorkomen moet worden dat er één solitaire school blijft bestaan.

plaatsvinden (voor De Parel kan dit wel aangehouden worden). Dit betekent dat naast de bedragen die in bovenstaande tabel zijn weergegeven nog rekening moet

In onderstaande tabel is weergegeven welke investeringen nodig zijn voor de

worden gehouden met de afschrijving van bestaande boekwaarden en evt.

realisatie van nieuwbouw voor alle scholen in Muntendam inclusief het

sloopkosten ter hoogte van € 45.00013 voor een her te gebruiken locatie (locatie

peuterspeelzaalwerk.

Europaschool/Burg. Verkruisenschool). Wanneer deze lasten erbij worden gerekend komen de jaarlijkse lasten neer op € 296.902.

Investeringsoverzicht Onderdeel Nieuwbouw alle scholen Nieuwbouw ruimte PSZ

Omvang (m² bvo) Kosten Opmerkingen 2.025 € 2.589.089 Normvergoeding 115 € 186.875 €1.625/ m2

13

Dit betreft de jaarlijkse afschrijving van de boekwaarden. De hoogten van een eenmalige afboeking van de boekwaarden zijn € 509.642 (Verkruisenschool) en € 553.089 (Europaschool).


16

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud) nieuwe school Opmerkingen Onderdeel Kosten Totale jaarlijkse lasten € 251.902 Afschrijving af te stoten locatie € 45.000 Totaal per jaar € 296.902

De Europaschool heeft 7 lokalen en een omvang van 1.046 m² BVO. Voor de huisvesting van de fusieschool incl. PSZ is minimaal 1.573 m² BVO nodig. Dit betekent dat een uitbreiding nodig is van 527 m². In onderstaande tabellen zijn de investeringen en de jaarlijkse lasten weergegeven wanneer de Europaschool geschikt wordt gemaakt voor de openbare fusieschool.

In bovenstaande berekeningen is er nog geen rekening mee gehouden dat naast

De jaarlijkse kosten van basisschool De Parel zijn ook in het overzicht

onderwijs ook andere functies in de nieuwe gebouwen komen (behoudens

meegenomen omdat deze kosten blijven bestaan.

peuterspeelzaalwerk). Wanneer dit commerciële functies betreft, zoals

Zoals al bij het nieuwbouwscenario is vermeld, moet ook in dit scenario rekening

kinderopvang14 of buitenschoolse opvang, dienen de investeringen die met

worden gehouden met de afschrijving van de boekwaarde op het gebouw van de

huisvesting van deze functies gemoeid gaan door huuropbrengsten te worden

Burg. Verkruisenschool. Dit betekent dat naast de € 235.795 er jaarlijks nog eens ca.

bekostigd.

€ 45.000 (excl. sloopkosten) bij komt. De totale jaarlijkse lasten komen daarmee op ca. € 280.000.

2.

Renovatie en uitbreiding van de Europaschool t.b.v. de openbare fusieschool

De Europaschool is een gebouw uit 1960 en 2003 en heeft in totaal 7 lokalen. Door de uitbreiding/verbouwing van de school in 2003 heeft het gebouw nog een hoge boekwaarde van ruim € 553.000. Aangezien een deel van het schoolgebouw al meer dan 50 jaar oud is, zijn de onderhoudskosten hoog. Wanneer dit gebouw

Investeringsoverzicht Onderdeel Uitbreiding Europaschool Renovatie Europaschool Totaal

Omvang (m² bvo) Kosten Opmerkingen 527 m² € 783.009 Normvergoeding 1046 m² € 1.059.598 € 1.013 per m² € 1.842.607

geschikt wordt gemaakt voor de gefuseerde openbare basisschool, zal het gebouw waarschijnlijk gerenoveerd moeten worden om het te laten voldoen aan de eisen die het hedendaagse onderwijs stelt en om het toekomstbestendig te maken. Als uitgangspunt is genomen dat de renovatiekosten € 1.013 per vierkante meter bedragen15. Voor het schoolbestuur heeft het niet de voorkeur om de Europaschool als locatie voor de fusieschool te gebruiken vanwege de onderwijskundige staat van het gebouw.

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud) Onderdeel Kosten Opmerkingen Uitbreiding Europaschool € 39.560,00 Kapitaalslasten, afschrijving 40 jaar Renovatie € 67.827,00 Kaptiaalslasten afschrijving 25 jaar Afschrijvingskosten De Parel € 7.678,80 Kapitaalslasten en rente Afschrijving Europaschool € 46.375,80 Onderhoudslasten nieuwe openbare school € 48.763,00 € 31 per m² De Parel € 25.590,40 Onderhoudskosten per jaar (incl. 10 % beg. Kosten) Totale jaarlijkse lasten

€

235.795,00

14

Kinderopvang Het Apenstaartje heeft nu een eigen locatie in Muntendam. Het verplaatsen van de kinderopvang naar een nieuwe locatie is complex omdat dan eerst de eigen locatie moet worden verkocht dan wel de markt voor kinderopvang moet zo sterk veranderd zijn dat er een tweede groep kinderopvang kan worden gerealiseerd. 15 Nader onderzoek moet uitwijzen welke bedragen daadwerkelijk benodigd zijn voor een verduurzaming van het gebouw.


17

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud) Onderdeel Kosten Opmerkingen Totale jaarlijkse lasten € 235.795 Afschrijving af te stoten locatie € 45.000 Totaal per jaar € 280.795

In bovenstaande tabel zijn de kosten voor gas, water en elektra (GWL) niet meegenomen. Op dit moment zijn de kosten voor gas, water en elektra voor de bestaande gebouwen van OPRON in Muntendam hoger dan de vergoeding die

Overzicht huisvestingslasten alle scenario's Exploitatielasten Exploitatielasten (kapitaalslasten + (kapitaalslasten + onderhoudslasten), onderhoudslasten) GWL incl. GWL Opmerkingen

Investeringkosten Huidige situatie n.v.t. € 240.571 € 39.504 € Scenario 1: nieuwbouw alle drie scholen € 2.775.964 € 251.902 € 14.000 € € 296.902 € 14.000 € Scenario 2: uitbreiding en renovatie Europaschool t.b.v fusieschool € 1.842.607 € 235.795 ntb € 280.795 ntb

280.075 265.902 310.902 incl. af te stoten locatie ntb ntb

incl. af te stoten locatie

OPRON krijgt van het Rijk. Dit gaat ten kosten van het onderwijs omdat er immers minder middelen beschikbaar zijn voor het primaire proces. Na renovatie zullen de

Als we kijken naar de toekomstscenario’s dan lijkt het op basis van bovenstaand

kosten voor gas, water en elektra afnemen. Het is op dit moment niet aan te geven

overzicht financieel het meest gunstig om de huidige situatie te handhaven. Dit

hoeveel de kosten voor GWL zullen dalen. Hiervoor is nader onderzoek nodig.

komt - zoals ook te zien is in de tabel- met name doordat bij nieuwbouw of renovatie rekening moet worden gehouden met de afschrijving van de

Samenvatting en conclusie

boekwaarden op bestaande gebouwen. Bij de cijfers is echter nog een aantal

In bovenstaande paragrafen zijn twee scenario’s uitgewerkt om te komen tot

kanttekeningen te maken:

toekomstbestendige onderwijshuisvesting in Muntendam. Gelet op de ambities

•

In de huidige jaarlijkse lasten zijn de huurlasten van de peuterspeelzaal nog

van de gemeente ten aanzien van integrale kindcentra en doorgaande leerlijnen is

niet meegenomen. De huidige jaarlijkse lasten zijn in de werkelijkheid dus iets

het gewenst om onderwijs en voorschool onder één dak te brengen. Dit is

hoger;

meegenomen in de scenario’s. In onderstaande tabel is een samenvatting

•

Voor de openbare scholen zal op termijn sprake zijn van aanzienlijke

weergegeven van de financiële consequenties van de mogelijke scenario’s. In de

leegstand. Voor de vierkante meters die boven de norm liggen, ontvangt het

tabel is ook de afschrijving van de boekwaarden van de bestaande

schoolbestuur geen middelen. De discrepantie tussen de inkomsten en de

schoolgebouwen meegenomen.

16

kosten wordt daarmee in de toekomst groter. Daarnaast telt de Europaschool in de nabije toekomst nog maar 4 à 5 groepen. Om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen, wil het schoolbestuur in de toekomst beide openbare basisscholen fuseren zodat sprake is van een goede schaalgrootte. In dat scenario is het wenselijk deze fusieschool ook te huisvesten in één gebouw. Vanuit kwaliteitsoogpunt is het dus in ieder geval zeer gewenst om een unielocatie te realiseren voor het openbaar onderwijs. Ook voor De Parel geldt dat op termijn nog maar sprake is van ca. 4 groepen. De schoolbesturen

16

De boekwaarde van De Parel zijn niet meegenomen omdat hiervan wordt uitgegaan dat verkoop van het gebouw kostenneutraal kan plaatsvinden.


vinden het op dit moment niet wenselijk om in Muntendam een

18

samenwerkingsschool te realiseren. De doelgroepen van de verschillende

aangegeven dat zij in de toekomst graag samen gehuisvest wil worden met het

scholen zijn nu nog te divers. Een brede school met twee scholen onder één

onderwijs in het kader van de doorgaande leerlijn.

dak en gedeelde voorzieningen heeft echter wel de voorkeur. Bij de drie

•

huidige scholen is niet voldoende ruimte om met behoud van de bestaande

De Menterne

gebouwen huisvesting te realiseren voor het gehele onderwijs van

De Menterne is een multifunctioneel centrum in het hart van Muntendam. De

Muntendam. Indien echter wordt gekozen voor nieuwbouw voor de

Menterne is eigendom van het stichtingsbestuur. Dit stichtingsbestuur krijgt van

openbare scholen adviseren wij met nadruk De Parel daarin mee te nemen

de gemeente een jaarlijkse exploitatievergoeding van € 20.000. Daarnaast

zodat een gebouw gerealiseerd kan worden dat toekomstbestendig is en al

onderhoudt de gemeente de buitenkant van het gebouw. De jaarlijkse gemiddelde

het onderwijs goed kan huisvesten.

onderhoudskosten voor de komende 12 jaar bedragen circa € 50.000. De

Wij zien het renoveren en uitbreiden van de Europaschool voor de openbare

exploitatie van de Menterne ligt in handen van een pachter.

fusieschool als mogelijkheid. Wel adviseren wij nader onderzoek te doen naar de technische staat van dit gebouw, de uitbreidingsmogelijkheden, de

In de Menterne zijn diverse zalen aanwezig welke gebruikt worden voor

onderwijskundige staat van het gebouw en mogelijkheden voor

vergaderingen, evenementen, exposities, trainingen e.d. Naast de zalen beschikt

verduurzaming voordat definitief besloten wordt om over te gaan tot

De Menterne over een sportzaal en een gymnastiekzaal. Deze zijn eigendom van

renovatie en uitbreiding dan wel tot nieuwbouw. Opgemerkt wordt wel dat

de gemeente en worden o.a. gebruikt door de basisscholen in Muntendam en

de inzet van de Europaschool voor de fusieschool niet de voorkeur heeft van

diverse sportverenigingen. Een andere vaste huurder van De Menterne is de

het schoolbestuur. Indien geen sprake is van nieuwbouw ziet het

fysiotherapeut. Tot voor kort waren ook de bibliotheek en een peuterspeelzaal

schoolbestuur de Burg. Verkruisenschool als een meer toekomstbestendig

vaste huurders. Beide functies zijn echter uit het dorpshuis verdwenen wat

gebouw. Op basis van onze eerste verkenning lijkt uitbreiding van deze locatie

betekent dat een deel van het centrum leegstaat. Wij adviseren deze leegstaande

echter niet mogelijk. Het heeft ook om deze redenen onze voorkeur om voor

ruimten in te vullen door:

de drie scholen incl. aanvullende kindfuncties nieuwbouw te realiseren. -

Het consultatiebureau

Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk

Op dit moment is er in Muntendam geen consultatiebureau aanwezig. Uit

In Muntendam is een kinderdagopvang en buitenschoolse opvang aanwezig. Dit is

onderzoek van de GGD blijkt dat hier wel behoefte aan is. Het

het Apenstaartje. De BSO van Het Apenstaartje is gevestigd in de Verkruisenschool

consultatiebureau zou een plek kunnen krijgen in De Menterne.

en heeft plek voor 15 kinderen. De kinderdagopvang zit elders in een eigen locatie en biedt plek voor 16 kindplaatsen (eigendom van Apenstaartje). Naast deze

-

De activiteiten van het Maatschappelijk Activeringscentrum (MAC)

kinderopvang zijn er in Muntendam 6 locaties voor gastouderopvang met in totaal

De gemeente Menterwolde heeft de ambitie om de dienstverlening op het

22 kindplaatsen. Tot slot is er in Muntendam 1 peuterspeelzaal met 16 kindplaatsen.

terrein van werk & inkomen en zorg & welzijn meer integraal uit te voeren en

De peuterspeelzaal zit gehuisvest in MFC De Gilde. Het peuterspeelzaalwerk heeft

de samenwerking tussen betrokken partijen te versterken. Deze ambitie moet vorm krijgen in een maatschappelijk activeringscentrum (MAC). Doel is dat


19

binnen het MAC activiteiten ontplooid worden waardoor burgers mee

de hulpverleners te komen. Een andere laagdrempelige locatie is daarom

(blijven) doen in de samenleving.

gewenst. Hierbij kan gedacht worden aan de Menterne waarbij - indien het

Het MAC heeft nu nog geen eigen locatie. De eerste contacten met burgers

gemaakt van elkaars spreekkamers.

MAC ook in de Menterne wordt ondergebracht - gebruik kan worden en de activiteiten worden nu nog georganiseerd vanuit het gemeentehuis. Het gemeentehuis is echter voor veel inwoners geen laagdrempelige voorziening,

Het onderbrengen van bovenstaande functies draagt bij aan de exploitatie van het

waardoor mogelijk een deel van de burgers niet bereikt wordt. De wens

dorpshuis. Bovendien sluit het goed aan bij de gemeentelijke ambitie om adequaat

bestaat daarom om een eigen locatie te hebben waar de eerste intake met

ruimtegebruik na te streven.

burgers plaatsvindt, waar het team van professionals een werkplek heeft en vanuit waar activiteiten (zoals trainingen en cursussen) kunnen worden

Anders dan in bijvoorbeeld Meeden en Noordbroek adviseren wij voor Muntendam

ontplooid. Ook moeten cliënten van het MAC binnen kunnen lopen voor info

om het dorpshuis gescheiden te laten bestaan van de onderwijsvoorzieningen.

of een praatje. Als het MAC op die manier ingebed is in hun omgeving, zullen

Hiervoor is een aantal redenen:

cliënten zich er snel thuis voelen.

•

De schaal van Muntendam biedt o.i. mogelijkheden om voorzieningen te realiseren waarin functies bij elkaar worden gehuisvest die inhoudelijk bij

De leegstand in de Menterne biedt goede mogelijkheden om de activiteiten

elkaar passen. Voorkomen moet worden dat er allerlei functies bij elkaar

van het MAC onder te brengen. In het dorpshuis worden al activiteiten op het

worden ondergebracht die inhoudelijk geen relatie hebben. In kleinere kernen

gebied van gezondheidszorg, cultuur, politiek en

is dit echter veelal de enige manier om voorzieningen in stand te houden (dubbel gebruik van ruimten).

belangenvertegenwoordiging georganiseerd en is er een dagopvang voor ouderen. Als daaraan de rol van activeringscentrum met het integrale loket en een participatieplein met info over participatie op alle domeinen wordt

•

Op de Menterne rust nog een boekwaarde van € 250.000. Wanneer de Menterne wordt afgestoten moet dit bedrag (in één keer) worden afgeboekt.

toegevoegd, ontstaat er een mooie voorziening voor de gemeenschap. Voor de Menterne zijn er middelen beschikbaar gesteld om het dak te vervangen. Op basis van bovenstaande wordt daarom aanbevolen om te onderzoeken of

Wij adviseren om het dak pas te vervangen nadat er een inhoudelijk en ruimtelijk

het ruimtelijk gezien mogelijk is om de activiteiten van het MAC onder te

concept is opgesteld waarbij ook de functies van het MAC, het consultatiebureau,

brengen in de Menterne.

(deels) de activiteiten van El Bimbo en de activiteiten van het CJG zijn meegenomen. Naast het dak zal ook gekeken moeten worden of het

-

Activiteiten van het centrum voor Jeugd en gezin (CJG)

binnenklimaat van het gebouw verbeterd kan worden. Op basis van deze analyse

Het CJG Menterwolde helpt ouders, kinderen en jongeren bij vragen en

kan een precieze inschatting worden gemaakt van de te maken kosten.

problemen bij opvoeden en opgroeien. Op dit moment vinden alle activiteiten van het CJG plaats in het gemeentehuis in Muntendam. Deze locatie in het gemeentehuis beperkt ouders, kinderen en jongeren om met hun vragen bij


20

Jongerencentrum El Bimbo

worden gemaakt of het haalbaar is om de diverse activiteiten in de Menterne

Nabij dorpshuis Menterne ligt jongerencentrum El Bimbo. Dit jongerencentrum is

onder te brengen.

eigendom van de gemeente en ook het beheer en de exploitatie ligt in handen van de gemeente. Het gebouw is verouderd en dient flink opgeknapt te worden. In de

Sportvoorzieningen

meerjaren onderhoudsplanning is jaarlijks een bedrag opgenomen van € 22.378.

In Muntendam zijn de volgende sportvoorzieningen aanwezig:

Deze hoge jaarlijkse kosten worden met name veroorzaakt omdat in 2014 hoge

•

DOJO

kosten zijn opgenomen om het gebouw op te knappen. Dit is nog niet in uitvoering

•

Sportcentrum Ruitershorn

gebracht.

•

Voetbalvelden

•

Sportzaal en gymzaal

In het jeugd- en jongerenbeleid van de gemeente Menterwolde is de ambitie

•

Zwembad (overdekt)

uitgesproken om goede voorzieningen te realiseren voor kinderen en jongeren.

•

Tennisvelden (5 banen)

Om dit te realiseren, streeft de gemeente o.a. naar in ieder geval 1 ontmoetingsplek per kern. Omdat jongeren behoefte hebben aan een eigen

De gemeente Menterwolde wil de sportaccommodaties zo optimaal en zo efficiënt

ruimte heeft het de voorkeur dat de ontmoetingsplek een eigen solitaire locatie

mogelijk inzetten.

betreft. In principe betekent dit dat het gebouw van El Bimbo in stand moet worden gehouden. Op dit moment wordt El Bimbo echter niet meer gebruikt door

Zwembad D.G. Van Den Noortbad

de jongeren. Het blijkt dat er in Muntendam genoeg horeca gelegenheden zijn

Er zijn teveel zwembaden in de gemeente Menterwolde. Op basis van het aantal

waar de jongeren terecht kunnen. Het centrum richt zich nu vooral op kinderen in

inwoners adviseren wij om in ieder geval 1 zwembad in stand te houden. Het

de basisschool leeftijd. Gelet op dit gebruik, de bezetting en het onderhoudsniveau

college heeft in coalitie akkoord besloten om het zwembad in Muntendam te

van El Bimbo is het aan te bevelen om te kijken of een deel van de activiteiten van

behouden. Dit betekent dat de exploitatiesubsidies voor de zwembaden in

El Bimbo ergens anders kan worden ondergebracht. Gedacht wordt aan de ruimte

Zuidbroek en Meeden worden stopgezet.

van voormalige peuterspeelzaal “Kwetternest” in de Menterne. Sportcentrum Ruitershorn Aan het realiseren van een jeugdsoosfunctie in de Menterne is een aantal

Sportcentrum Ruitershorn is sinds 1991 eigendom van de gemeente. De exploitatie

randvoorwaarden verbonden, zoals een eigen ingang, eigen toiletten, organisatie

van het sportcentrum ligt in handen van de gemeente met uitzondering van het

door een jeugd werkgroep en ook voldoende vergoeding voor de pachter. De

sportcafé. Deze wordt geëxploiteerd door derden. Het sportcentrum wordt goed

voormalige peuterspeelzaalruimte heeft een eigen ingang en eigen toiletten en

door de gemeente onderhouden. Een bergruimte ontbreekt. De gemiddelde

voldoet daarmee aan in ieder geval een aantal van deze voorwaarden. Verder

jaarlijkse onderhoudskosten bedragen € 25.000. De jaarlijkse kapitaalslasten

overleg met de pachter en het stichtingsbestuur is nodig om te kijken wat de

bedragen ook zo’n € 25.000. In het sportcentrum kunnen alle zaalsporten

mogelijkheden zijn om de jeugdsoos in de Menterne onder te brengen. Door het

plaatsvinden (zaalvoetbal, handboogschieten, tennis, volleybal, basketbal,

opstellen van een ruimtelijk en functioneel programma van eisen kan inzichtelijk

badminton). Het onderwijs maakt alleen voor spelactiviteiten gebruik van de


21

Ruitershorn. Er ligt voor het sportcentrum geen accommodatievraagstuk. De

DOJO

bezetting van de accommodatie is goed. De Ruitershorn heeft een regionale

In Muntendam is er één DOJO aanwezig. Van de DOJO maken diverse

functie. Ook verenigingen uit omringende gemeenten maken gebruik van het

vechtsportverenigingen gebruik. Het eigendom en het beheer van de zaal berust

sportcentrum. Het sportcentrum kan in stand worden gehouden.

bij de gemeente. Verenigingen kunnen de zaal huren voor € 970 per jaar. Er is geen reden om de DOJO af te stoten.

Tennisvelden Muntendam In Muntendam zijn 5 tennisbanen. Deze tennisbanen zijn eigendom van de

IJsbaan Muntendam

gemeente en worden ook door de gemeente geëxploiteerd. De jaarlijkse

De ijsbaan in Muntendam is eigendom van de gemeente. Er is geen aanleiding om

afschrijving is ruim € 13.000. De onderhoudskosten voor de tennisbanen zijn

de ijsbaan af te stoten. Deze ijsbaan wordt ook als trainingsveld voor het voetbal

onbekend. De huuropbrengsten bedragen € 3.850.

gebruikt.

De tennisclub Muntendam heeft 200 leden. Op basis van de KNLTB norm (90

6.2 Meeden

spelende leden per baan) heeft Muntendam 3 banen nodig. Dit betekent dat de

Meeden is met circa 1.800 inwoners het kleinste dorp van de gemeente. In Meeden

tennisclub meer banen tot haar beschikking heeft dan de norm voorschrijft. Er is

zijn verschillende maatschappelijke accommodaties. Er zijn 2 basisscholen,

een overschot van 2 banen. Afgesproken is dat voor de korte termijn de gemeente

peuterspeelzaalwerk, een dorpshuis en verschillende sportaccommodaties. In

en tennisvereniging de gedeelde verantwoordelijkheid dragen over het beheer en

deze paragraaf worden de accommodatievraagstukken in Meeden beschreven.

de exploitatie van de velden. Onderwijs Voetbalvelden Muntendam

In Meeden is één openbare basisschool en één protestants-christelijke basisschool.

In Muntendam zijn 4 voetbalvelden en 1 F-veldje. Deze voetbalvelden zijn

In de toekomst verwachten beide scholen elk zo’n 60 à 75 leerlingen te hebben.

eigendom van de gemeente en worden ook door de gemeente geëxploiteerd.

Onderwijskundig, organisatorisch en financieel is het niet wenselijk om deze twee scholen in stand te houden. Door een daling van het aantal leerlingen, dalen

De voetbalvelden in Muntendam kosten de gemeente jaarlijks € 20.000. Dit betreft

immers ook de kosten terwijl de inkomsten gelijk blijven. De schoolbesturen

het verschil tussen de kosten en de baten van de vereniging. Op basis van de

hebben daarom aangegeven in de toekomst wanneer de wetgeving dat mogelijk

KNVB normen (gebaseerd op het aantal leden) heeft VV Muntendam 2

maakt in Meeden een samenwerkingsschool te realiseren. Gelet op de ouderdom

voetbalvelden nodig. Dit betekent dat er 2 voetbalvelden teveel zijn. Gelet op de

van de schoolgebouwen en de huidige exploitatielasten adviseren wij om een

jaarlijkse kosten van de gemeente voor de voetbalvelden in Muntendam (z0’n €

nieuwe school te realiseren waarin naast het onderwijs in ieder geval ook het

20.000) verdient het aanbeveling om te kijken of de voetbalvelden anders ingezet

peuterspeelzaalwerk is ondergebracht. Indien mogelijk is het aan te bevelen om

kunnen worden dan wel of het overschot aan velden kan worden afgestoten. Met

ook een multifunctionele ruimte te realiseren waarin de dorpshuisfuncties zijn

de voetbalverenigingen is afgesproken om de komende 5 jaar het teveel aan

ondergebracht. Door al deze functies bij elkaar te huisvesten ontstaat er in

velden minder goed te onderhouden dan de velden die in ieder geval nodig zijn.

Meeden een toekomstbestendige voorziening voor alle leeftijden.


22

In bijlage 1 is de geactualiseerde notitie ‘Onderwijshuisvesting Meeden van februari

De tennisvereniging Meeden heeft 94 leden. Op basis van de KNLTB norm heeft de

2014’ opgenomen. In deze notitie wordt verder ingegaan op de

tennisclub 1 à 2 banen nodig. Dit betekent dat er een overschot is van in ieder geval

onderwijshuisvesting, de peuterspeelzaal en het dorpshuis.

1 baan.

Jeugdsoos Malgré Tout In Meeden zit jeugdsoos Malgré Tout. Het jongerencentrum is elke vrijdag en

De gemeente Menterwolde heeft besloten om de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de tennisbanen te delen met de vereniging.

zaterdagavond open. Een enkele keer is het centrum ook op andere tijdstippen

Voetbalvereniging Meeden

geopend. Het jongerencentrum is eigendom van de gemeente. De jaarlijkse

In Meeden zijn 3 voetbalvelden en één juniorveld. Deze voetbalvelden zijn

afschrijvingskosten zijn circa € 250. De onderhoudskosten zijn onbekend. De

eigendom van de gemeente en worden ook door de gemeente geëxploiteerd. De

jeugdsoos in Meeden loopt goed. Gelet op de ambitie / het uitgangspunt van de

jaarlijkse gemeentelijke afschrijvingen bedragen € 15.150,-. De huuropbrengsten

gemeente om in iedere kern één ontmoetingspunt voor jongeren te hebben, is er

bedragen € 2.885. Op basis van het aantal leden heeft Meeden 1 à 2 voetbalvelden

geen reden om het gebruik van de accommodatie te wijzigen dan wel om de

nodig. Dit betekent dat er sprake is van minimaal 1 voetbalveld aan overcapaciteit.

accommodatie af te stoten.

Met de voetbalverenigingen is afgesproken om de komende 5 jaar het overschot

Sportvoorzieningen In Meeden zijn de volgende sportvoorzieningen aanwezig:

aan velden minder goed te onderhouden. Zwembad De Kolck

•

Tennisvelden

Sinds 2013 wordt het openluchtzwembad De Kolck door de dorpscoöperatie

•

Voetbalvelden

Meeden in stand gehouden. Hoewel de gemeenteraad in 2014 nog een eenmalige

•

Openluchtzwembad

bijdrage heeft verleend van € 65.000, is het de bedoeling dat het zwembad zonder

•

IJsbaan (visvijver)

gemeentelijke bijdrage geëxploiteerd gaat worden. Het college heeft in het

•

Manege (de manege ontvangt geen gemeentelijke bijdrage en wordt daarom

coalitie akkoord dan ook besloten dat de exploitatiesubsidie voor het zwembad in

niet verder meegenomen in het accommodatiebeleid).

Meeden wordt stopgezet (overigens dient hier opgemerkt te worden dat het vorige college van B&W de subsidie al in 2012 was stopgezet. Dit is tweemaal door

Tennisvelden Meeden

de Gemeenteraad hersteld). Reden voor stopzetting van de subsidie is dat er in

In Meeden zijn 3 tennisvelden. De tennisvelden zijn eigendom van de gemeente en

Menterwolde op basis van het aantal inwoners teveel zwembaden zijn. Het college

worden ook door de gemeente beheerd en geëxploiteerd. De jaarlijkse afschrijving

heeft mede ook vanwege de aanwezigheid van andere buitenzwembaden in de

bedraagt circa € 13.950. De huuropbrengsten bedragen € 2.670. De lasten zijn

regio besloten om alleen het zwembad in Muntendam te blijven financieren.

derhalve hoger dan de opbrengsten. De tennisbanen zijn verouderd en moeten worden gerenoveerd.

IJsbaan Meeden In Meeden ligt een ijsbaan die buiten het ijsseizoen als visvijver wordt gebruikt. Er is geen aanleiding om de ijsbaan af te stoten of op een andere manier in te zetten.


23

6.3 Zuidbroek

De daling van het aantal leerlingen in Zuidbroek zien we terug in de

Zuidbroek is de een na grootste kern van de gemeente Menterwolde. Het dorp

ruimtebehoefte17 van de school. In 2014 heeft de school een normatieve leegstand

heeft circa 4.000 inwoners. In Zuidbroek zijn verschillende maatschappelijke

van 3 lokalen. Dit neemt in de toekomst toe tot 4 lokalen.

voorzieningen aanwezig. Onderwijs In Zuidbroek zijn twee basisscholen, openbare scholen De Tandem en C.B.S. De Wegwijzer. OBS De Tandem OBS De Tandem telde op 1 oktober 2013 176 leerlingen. In de toekomst gaat dit aantal dalen met zo’n 22 procent naar circa 140 leerlingen. De daling van het aantal kinderen in Zuidbroek zien we terug in de leerlingenprognoses van de school.

Aantal leerlingen De Tandem 200

Het gebouw van De Tandem is in gebruik vanaf 2006. Omdat De Tandem een

180

voorziening is waarin naast onderwijs ook peuterspeelzaalwerk, kinderopvang e.d.

160

is ondergebracht, is er ruimtelijk gezien al sprake van een kindcentrum in

140 120

Zuidbroek. De inhoudelijke samenwerking tussen de verschillende kindfuncties is in

100

ontwikkeling.

80 60

Het enige accommodatievraagstuk voor Het Kwartet is wellicht het binnenklimaat.

40 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

Het schoolbestuur heeft aangegeven dat op dit gebied knelpunten bestaan.

Reeks3

CBS De Wegwijzer OBS De Tandem is gehuisvest in multifunctionele accommodatie Het Kwartet. In

CBS De Wegwijzer telde op 1 oktober 2013 167 leerlingen. De daling van het aantal

dit gebouw zijn naast deze school ook JGZ, BSO/kindercentrum en PSZ

kinderen in de gemeente Menterwolde zien we ook terug in de

ondergebracht (twee gebouwen op 1 locatie). 17

De ruimtebehoefte van een school is afhankelijk van het aantal leerlingen. Dit heet de normatieve ruimtebehoefte. Wanneer een school minder leerlingen heeft, daalt de normatieve ruimtebehoefte en neemt de vergoeding die de school vanuit het rijk krijgt. De werkelijke leegstand in een school kan minder zijn dan de normatieve leegstand maar daar staat geen bekostiging tegenover. De school moet de ruimte zelf bekostigen.


24

leerlingenprognoses van de school. Het aantal leerlingen daalt de komende jaren

Het gebouw van De Wegwijzer is gebouwd in 1972. De gemiddelde jaarlijkse onderhoudskosten bedragen € 15.975,-. Dit is circa € 18,- per vierkante meter. Dit

met zo’n 40 procent tot zo’n 100 leerlingen.

betekent dat de onderhoudskosten per m2 passen binnen de vergoedingen die het

Aantal leerlingen De Wegwijzer

schoolbestuur hiervoor ter beschikking heeft (uitgaande van de situatie vanaf 2015

200

wanneer het schoolbestuur ook de verantwoordelijkheid krijgt voor het

180

buitenonderhoud). De kosten voor gas, water en licht zijn echter hoger dan de

160 140

vergoeding die het schoolbestuur vanuit het Rijk krijgt. Gelet op de huidige en

120

toekomstige ruimtebehoefte van De Wegwijzer kan geconcludeerd worden dat de

100

school goed gehuisvest zit. Er is geen aanleiding om de school anders te

80

accommoderen. Wel zou onderzocht kunnen worden of De Wegwijzer in de

60

toekomst bij de Tandem kan worden ondergebracht. Dit is mogelijk door de inzet

40 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 Reeks3

van de leegstaande lokalen bij De Tandem en door de kinderopvang en peuterspeelzaalgroepen die nu in De Tandem zitten te verhuizen naar het nabij

In 2014 heeft de school één lokaal tekort. De gemeenschappelijke ruimte wordt

gelegen gebouw van kinderopvang Poko Loko. Hierdoor ontstaat ook in Zuidbroek

daarom nu ook ingezet als leslokaal. Door de daling van het aantal leerlingen, daalt

één goede toekomstbestendige kindvoorziening18. Met 4 lokalen leegstand in De

de ruimtebehoefte waardoor op termijn het ruimtetekort wordt opgelost. Vanaf

Tandem plus eventueel 2 ruimten van de peuterspeelzaal en de kinderopvang

2018 ontstaat er een normatieve leegstand van 1 lokaal.

kunnen de 5 groepen van De Wegwijzer in de toekomst wellicht ook op deze locatie gehuisvest worden.

Ruimtebehoefte Wegwijzer 8

In onderstaande tabel zijn de jaarlijkse exploitatielasten van beide scholen

7

weergegeven (inclusief en exclusief jaarlijkse kosten voor gas, water en licht).

6 5

Onderdeel

Boekwaarde

4

Jaarlijkse afschrijving

3 2

Kapitaalslasten (afschrijving + rente)

De Tandem/bs Zuidbroek € 2.073.819,62 €

66.299,88 €

De Wegwijzer

37.035,00 €

Onderhoudskosten Totaal per jaar (incl. 10 % kapitaalslasten en beg. Kosten) onderhoudskosten

125.388,48

€

125.388,48

17.572,50 €

75.759,30

€

201.147,78

1 0

€

723.931,79 €

58.186,80 €

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

Totaal Ruimtebehoefte groepen

Aanwezig

18

Door hier wat verschuivingen te laten plaatsvinden kunnen alle kindfuncties in Zuidbroek op 1 locatie gehuisvest worden. Mogelijk ontstaat hierdoor ook ruimte om kinderdagopvang in Noordbroek te realiseren doordat de huisvesting van Poko Loko in Zuidbroek beter wordt ingezet.


25

Onderdeel


GWL

Totale kosten

Zwembad Van der Valk Er zijn teveel zwembaden in de gemeente Menterwolde. Op basis van het aantal inwoners adviseren wij om in ieder geval 1 zwembad in stand te houden. Het college heeft in coalitie akkoord besloten om het zwembad in Muntendam te

De Tandem/bs Zuidbroek €

125.388,48 € 27.445,00 €

152.833,48

De Wegwijzer

€

75.759,30 € 10.000,00 €

85.759,30

Totaal

€

201.147,78 € 37.445,00 €

238.592,78

behouden. Dit betekent dat de exploitatiesubsidies voor de zwembaden in Zuidbroek en Meeden worden stopgezet. Sportzaal/gymzaal Zuidbroek Het Kwartet De gymzaal in Het Kwartet betreft een gymzaal van 12 x 21 x 6 meter. Naast deze

Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk

gymzaal is er een sporthal in het Van der Valk hotel. Wegens gebrek aan voldoende

In Zuidbroek is één kinderdagopvang aanwezig van kindercentrum Poko Loko. Dit

middelen is deze sporthal buiten gebruik gesteld. De exploitatie van de gymzaal

kindcentrum maakt onderdeel uit van de brede school in Zuidbroek (Het Kwartet)

van Het Kwartet ligt in handen van de gemeente. De jaarlijkse kapitaalslasten

en heeft een capaciteit van 72 kindplaatsen kinderdagopvang (0-4 jaar) en 70

bedragen zo’n € 48.000. De zaal wordt intensief gebruikt door de scholen in

kindplaatsen BSO. Het gebouw van Poko Loko is eigendom van het kindcentrum.

Zuidbroek en door een aantal verenigingen. Er ligt voor deze gymzaal geen

Op dit moment zijn er door een verminderende vraag minder kindplaatsen bezet.

accommodatievraagstuk. De gymzaal kan in stand worden gehouden.

Naast kinderdagopvang zijn er in Zuidbroek 7 locaties voor gastouderopvang met in totaal 30 kindplaatsen. Tot slot is er in Zuidbroek 1 peuterspeelzaal ’t

Tennisvelden Zuidbroek

Hummelhof, met 16 kindplaatsen. De peuterspeelzaal zit gehuisvest in Het

In Zuidbroek zijn 4 tennisbanen en een oefenbaan, gelegen achter het Van der Valk

Kwartet. Tussen de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk bestaat een goede

hotel. Deze tennisbanen zijn eigendom van de gemeente en worden ook door de

samenwerking (plusgroep).

gemeente geëxploiteerd. De vereniging beheert en onderhoudt de accommodatie zelf. De jaarlijkse afschrijving en onderhoudskosten voor de tennisbanen zijn

Sportvoorzieningen

onbekend. De huuropbrengsten bedragen € 2.195,-.

In Zuidbroek zijn de volgende sportvoorzieningen aanwezig: De tennisclub Zuidbroek heeft 145 leden. Op basis van de KNLTB norm (90

•

Voetbalvelden (4 velden en een junior veld)

•

Sportzaal/gymzaal

spelende leden per baan) heeft Zuidbroek 2 banen nodig. Dit betekent dat de

•

Zwembad (overdekt)

tennisclub meer banen tot haar beschikking heeft dan de norm voorschrijft. Er is

•

Tennisvelden (4 banen en een junior baan)

normatief 1 baan teveel. In de kadernota sport (2012) wordt voorgesteld om het

•

Motorcross (alleen de grond is van de gemeente)

overschot aan tennisbanen in Zuidbroek af te stoten. In het coalitieakkoord heeft

•

IJsbaan

het college zich uitgesproken om de verantwoordelijkheid over de tennisbanen te delen met de verenigingen.


26

Voetbalvelden Zuidbroek

verantwoordelijk voor het groot onderhoud. Het dorpshuis ontvangt verder

In Zuidbroek zijn 3,5 wedstrijdvelden en een trainingsveld. Deze voetbalvelden zijn

huurinkomsten via de gemeente voor het ruimtegebruik door verenigingen. Naast

eigendom van de gemeente en worden ook door de gemeente geëxploiteerd.

de bibliotheek, een praktijk voor fysiotherapie en de buurtzorg heeft het dorpshuis

De voetbalvelden in Zuidbroek kost de gemeente jaarlijks ruim € 24.000 aan

nog 7 zalen. Het dorpshuis manifesteert zich als een zalencentrum voor onder

afschrijvingen. Dit betreft het verschil tussen de kosten en de baten. Op basis van

anderen het plaatselijke verenigingsleven, vergaderingen, bedrijfspresentaties,

de KNVB normen (gebaseerd op het aantal leden) heeft VV Zuidbroek 2

personeelsfeestjes, cursussen, examens, feesten en partijen en kleinschalige

voetbalvelden nodig. Dit betekent dat er 1,5 voetbalveld teveel is. De gemeente

beurzen. De bezetting van het dorpshuis is goed. Er is geen aanleiding om het

ontvangt van de voetbalvereniging jaarlijks € 2.455,- voor het gebruik van de

dorpshuis op een andere manier in te vullen.

accommodatie in Zuidbroek. De jaarlijkse afschrijving en onderhoudskosten voor de voetbalvelden zijn onbekend. Met de voetbalverenigingen is afgesproken om

De jaarlijkse kapitaalslasten voor de gemeente bedragen ruim € 55.000,-. Aan

de komende 5 jaar het teveel aan velden minder goed te onderhouden dan de

onderhoud is de gemeente jaarlijks gemiddeld nog eens zo’n € 150.000,- kwijt.

velden die in ieder geval nodig zijn.

Indien de hoge kosten uit 2013 niet worden meegenomen (toen is het dorpshuis

IJsbaan Zuidbroek

€ 20.000, - per jaar). De boekwaarde op dit gebouw bedraagt nog ruim 4 ton euro.

voor € 6 ton gerenoveerd), dan komen deze jaarlijkse lasten veel lager uit (circa De natuurijsbaan in Zuidbroek is eigendom van de gemeente. Op de momenten dat dit terrein niet in gebruik is als schaatsbaan staan hier speeltoestellen en wordt

6.4 Noordbroek

het terrein voor evenementen gebruikt. De ijsbaan kost aan onderhoud jaarlijks

Noordbroek behoort tot de kleinste kernen van de gemeente Menterwolde en

gemiddeld € 795,- en € 576, - aan afschrijving. Er is geen aanleiding om hieraan iets

heeft zo’n 2.000 inwoners. In Noordbroek wordt een multifunctioneel centrum

te wijzigen.

gerealiseerd waarin de basisschool, een sportzaal, het dorpshuis en kinderopvang in worden ondergebracht.

Jongerensoos Place 2 Be In Zuidbroek staat het gebouw van jongerensoos Place 2 Be. Dit is een vrij nieuw

Onderwijs

gebouw en wordt goed gebruikt. De jaarlijkse kapitaalslasten bedragen €704,-. De

In Noordbroek is één basisschool, te weten de openbare Inspecteur

gemiddelde onderhoudskosten bedragen jaarlijks circa € 2.400 . Dit gebouw kan

Amerikaschool.

behouden blijven. Het past binnen de ambities van de gemeente om per kern een jeugdontmoetingsplek te hebben.

Op 1 oktober 2013 telde deze basisschool 136 leerlingen. De leerlingenprognoses gaan er vanuit dat de Inspecteur Amerikaschool de komende jaren in

Dorpshuis De Broeckhof

leerlingenaantal enigszins fluctueert en daarna laten de prognoses een stijging

In Zuidbroek zit dorpshuis De Broeckhof. Het dorpshuis is eigendom van de

zien tot circa 175 leerlingen in 2027 .

gemeente en wordt door een pachter geëxploiteerd. De gemeente is


27

Aantal leerlingen obs Inspecteur Amerikaschool 200

•

een sporthal/sportzaal

•

een praktijk voor fysiotherapie

180 160

Door de realisatie van het multifunctioneel centrum worden er in dit

140

accommodatieplan geen verdere adviezen gegeven over bovenstaande functies in

120

Noordbroek.

100 80 60

Sportvelden Noordbroek

40 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

In Noordbroek zijn geen tennisbanen en voetbalvelden.

Reeks1

Op dit moment wordt nieuwbouw gerealiseerd voor de Inspecteur Amerikaschool.

IJsbaan Noordbroek

Het is onbekend hoeveel groepsruimten worden gerealiseerd in het nieuwe

De natuurijsbaan in Noordbroek is eigendom van de gemeente. De ijsbaan kost aan

Multifunctionele Centrum (MFC) in Noordbroek. Naast onderwijs zullen ook

onderhoud jaarlijks gemiddeld € 1.028,- (geen jaarlijkse kapitaalslasten). De

kinderopvang (BSO) en peuterspeelzaalwerk een plaats krijgen in het te bouwen

gemeente ontvangt jaarlijks € 115,- voor de huur van de ijsbaan. Deze voorziening

MFC. Deze kindfuncties zullen met elkaar het IKC van Noordbroek gaan vormen

kan gehandhaafd worden.

door ook inhoudelijk met elkaar gaan samen te werken. Jongerensoos Noordbroek Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk

In Noordbroek staat het gebouw van jongerensoos Heartbeat. Dit is een nieuw

In Noordbroek is één peuterspeelzaal aanwezig met een capaciteit van 8

gebouw (2012). De jaarlijkse kapitaalslasten bedragen € 13.746,-. De boekwaarde

kindplaatsen. Daarnaast is er 1 locatie voor buitenschoolse opvang, met in totaal 32

bedroeg per 31-12-1013 € 247.701,-. Het onderhoud zit gemiddeld op € 7.349,- per

kindplaatsen. Verder zijn er in Noordbroek nog 7 locaties voor gastouderopvang

jaar. De hoogte van dit bedrag wordt met name bepaald door de posten die zijn

met in totaal 32 kindplaatsen. De buitenschoolse opvang en het

opgenomen in 2012. Indien deze kosten buiten beschouwing worden gelaten

peuterspeelzaalwerk worden in MFC Noordbroek ondergebracht.

komen de gemiddelde jaarlijkse onderhoudskosten op € 3.183,-. Gezien het beleid van de gemeente om in elk dorp een jeugdsoos te hebben en de goede

MFC Noordbroek

huisvestingssituatie van Heartbeat in Noordbroek, wordt geadviseerd deze situatie

Op dit moment wordt in Noordbroek een multifunctioneel centrum gerealiseerd.

te handhaven. De jongerensoos in Noordbroek loopt goed.

In deze voorziening worden de volgende functies gehuisvest: •

de Inspecteur Amerikaschool

6.5 Tripscompagnie

•

de peuterspeelzaal

Tripscompagnie is een dorp met circa 150 inwoners en valt onder de gemeenten

•

een buitenschoolse opvang

Menterwolde, Hoogezand-Sappemeer en Veendam. In het dorp is een dorpshuis

•

het dorpshuis

aanwezig. Dit dorpshuis is eigendom van de gemeente Menterwolde maar wordt


28

beheerd en geëxploiteerd door een stichtingsbestuur en 32 vrijwilligers. Het lukt

het concept bibliotheek op school. Voorbeeld is het MFC in Noorbroek waar de

het dorpshuis om een sluitende begroting te draaien. Er is daarom geen aanleiding

bibliotheek op school op een centrale plek in het MFC wordt gerealiseerd waar ook

om het dorpshuis op een andere manier te organiseren. Wel wenst het dorpshuis

ruimte is voor ontmoeting, een kopje koffie en een krant. Daarnaast wordt

een kleine uitbreiding (t.b.v. een kleine keuken) zodat zij nog meer activiteiten en

bekeken hoe binnen dit verhaal ook een vorm van collectie (breder dan collectie

bezoekers kunnen trekken.

tot 12 jaar) kan worden gerealiseerd, zonder dat dit tot extra kosten leidt. Om aan deze andere opzet invulling te geven wordt gekeken naar maatwerk , passend bij

6.6 Bibliotheekvoorzieningen

de locatie en de wensen van gebruikersgroepen en de (vrijwillige) inzet van

Het college heeft besloten om het bibliotheekwerk in de gemeente Menterwolde

mensen. Bovenstaande visie op het bibliotheekwerk in Menterwolde zal komend

vanaf 2014 anders vorm te geven. De belangrijkste hoofdreden is een bezuiniging

jaar verder worden uitgewerkt, in afstemming en overleg met gebruikersgroepen.

op het bibliotheekwerk. Het besluit van het college voorziet in een bibliotheek in Zuidbroek en in Meeden blijft er een bibliotheekvoorziening die onderdeel uitmaakt (gaat uitmaken) van de te ontwikkelen MFC. In Muntendam en Noordbroek wordt het concept Bibliotheek op school ingevoerd waardoor in ieder geval voor jongeren tot 12 jaar een bibliotheekvoorziening kan worden geboden en waarmee ook andere dienstverlening kan plaatsvinden (bijvoorbeeld leesbevordering). Het idee is om een brede bibliotheekfunctie in de gemeente Menterwolde te realiseren, in combinatie met bestaande en te ontwikkelen voorzieningen. Dit gebeurt door middel van of schoolbibliotheken of de hiervoor genoemde voorzieningen in Zuidbroek en Meeden. Belangrijk hierbij is dat de toegankelijkheid, (centrale) bereikbaarheid en functionaliteit geoptimaliseerd wordt, binnen de financiële kaders die hiervoor beschikbaar zijn. Er wordt daarmee een brede bibliotheekfunctie gerealiseerd voor de gehele gemeente waarin op verschillende locaties een aantal belangrijke functies wordt uitgevoerd. Deze functies zijn breder dan alleen het uitlenen van boeken maar hebben bijvoorbeeld ook een sociale, informatieve, recreatieve en culturele functie. Daarnaast kan ook maatschappelijke activering plaatsvinden door mensen deel te laten nemen aan activiteiten vanuit de genoemde functies. Verder is het van belang dat hier ook invulling wordt gegeven aan de educatieve functie door uitvoering te geven aan


29

7. NORMATIEF KADER In de vorige paragraaf zijn de accommodatievraagstukken benoemd en is een

beschikbaar terwijl de kosten gelijk blijven. Onderwijskundig, financieel en

relatie gelegd met de beleidslijnen in het accommodatiebeleid. Deze globale

organisatorisch is het daarom niet wenselijk om dergelijke kleine scholen in

toetsing is primair kwalitatief in plaats van normatief. Toch is het wenselijk om ook

stand te houden. Geadviseerd wordt daarom om in de diverse kernen van de

te bezien in hoeverre de huidige omvang en soort voorzieningen aansluiten bij een

gemeente Menterwolde de basisscholen zoveel mogelijk te clusteren zodat er

normatief kader. In deze paragraaf vindt deze toets plaats aan de hand van een

inhoudelijke en ruimtelijke synergie ontstaat.

normatief kader. Met nadruk moet gesteld worden dat dit normatieve kader niet

•

Op basis van de norm zijn er in de gemeente Menterwolde te weinig

kan en mag functioneren als een harde blauwdruk. De specifieke context en

kindplaatsen voor peuterspeelzaalwerk. Er zijn echter op dit moment geen

behoeften van de gemeente Menterwolde bepalen uiteindelijk de benodigde

wachtlijsten voor het peuterspeelzaalwerk. Het aantal kindplaatsen

voorzieningen. Normen op het gebied van de maatschappelijke voorzieningen

kinderdagopvang komt nagenoeg overeen met de norm.

hebben het karakter van richtlijnen. De feitelijke sociale en fysieke context en

•

De landelijke norm voor het aantal dorpshuizen is één per 10.000 inwoners.

behoeften moeten maatgevend zijn voor het wel of niet realiseren van

Dit zou betekenen dat 1 dorpshuis voor de gemeente Menterwolde voldoende

voorzieningen of het afstoten van bestaande voorzieningen.

zou moeten zijn. Aangezien echter de gemeente bestaat uit 4 dorpen, is het vanzelfsprekend dat het werkelijk aantal dorpshuizen hoger ligt dan de norm.

-

Normatief kader maatschappelijke voorzieningen

Op de volgende bladzijde is een normatief kader weergegeven voor diverse

De aanwezigheid van de dorpshuizen is vanuit de historie tot stand gekomen. •

In de gemeente Menterwolde ligt het aantal sportaccommodaties boven de

maatschappelijke functies in de gemeente Menterwolde. Er is gebruik gemaakt

gestelde normen. Gesteld kan worden dat er in de gemeente Menterwolde

van kengetallen van Stipo. Zeer waarschijnlijk zijn er nog meer normen in omloop,

sprake is van een fijnmazige voorzieningenstructuur waarbij iedere kern zijn

die weer leiden tot andere uitkomsten. Om een beeld te krijgen van “hoe de

eigen tennisclub en voetbalvelden heeft. De gemeente heeft besloten dat

gemeente Menterwolde het normatief doet” wordt voorgesteld uit te gaan van de

deze fijnmazige structuur behouden blijft. Wel zijn er, zoals beschreven,

normering zoals is weergegeven in het normatieve kader19.

ontwikkelingen ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor het onderhoud/beheer en het eigendom.

Uit het normatieve kader zijn de volgende conclusies te trekken: •

•

In de gemeente Menterwolde zijn twee overdekte zwembaden. De norm

Op basis van de norm zijn er in de gemeente Menterwolde 3 basisscholen te

schrijft voor dat op basis van het aantal inwoners van de gemeente er geen

veel. In de gemeente zijn veel kleine scholen aanwezig met minder leerlingen

zwembad nodig is. Het college heeft besloten om het zwembad in

dan gemiddeld in Nederland. Zoals in een van de voorgaande paragrafen is

Muntendam te behouden. De exploitatiesubsidie voor de zwembaden in

beschreven, zijn kleine scholen kwetsbaar. Er zijn minder middelen

Zuidbroek en Meeden wordt stopgezet.

19 De gegevens over de aanwezige voorzieningen komen uit Gemeente in cijfers (ABF Research), gemeentegids 2014, diverse beleidsnotities.


30

Normatief kader

Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Kindplaatsen Peuterspeelzaalwerk 2-4 jaar Kindplaatsen Kinderdagopvang 0-4 jaar Kindplaatsen Buitenschoolse opvang 4-11 jaar Dorpshuizen (per 10.000 inwoners) Jongerencentra Gymzalen (m2 BVO) Sporthallen (m2 BVO) Voetbalvelden Onoverdekte tennisbanen Overdekte zwembaden


Norm Norm algemeen (per 1000 inwoners) Norm Menterwolde Onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk 4,75 5 0,47 0 355 84 213 99 90 99 Maatschappelijke en culturele voorzieningen 1 1 0,1 0 Sport en bewegen 83,20 1021 40,6 498 0,42 5 90 (per baan) 5 0,03 0

Werkelijkheid Aanwezig in Menterwolde

Verschil

8 0 56 103 133

3 0 -122 4 34

4 4

3 4

1203 448 11 12 2

182 -50 6 7 2

31

8. EIGENDOM, BEHEER EN EXPLOITATIE ACCOMMODATIES Binnen de gemeente Menterwolde is er sprake van een verscheidenheid wat

werkzaamheden die voortvloeien uit het (dagelijks) gebruik van het gebouw c.q.

betreft de eigendomssituatie en beheer- en exploitatiemodellen van

de ruimten.

maatschappelijke accommodaties. De rol van eigenaar, beheerder en exploitant ligt soms bij de gemeente. Bij een aantal accommodaties ligt deze rol echter ook bij

Tenslotte is er nog het programmabeheer, de inhoudelijke component van de

de maatschappelijke instelling zelf en voorziet de gemeente alleen in een

(gezamenlijke) huisvesting. Het opstellen en beheren van het

(exploitatie) vergoeding. In dit hoofdstuk wordt deze verscheidenheid geschetst

activiteitenprogramma staat hierin centraal. Daarbij hoort ook het opstellen en

en worden beleidslijnen voor de toekomt uitgestippeld met betrekking tot het

bewaken van het inhoudelijke concept van de betreffende accommodatie.

eigendom, beheer en exploitatie. Allereerst worden de begrippen nader gedefinieerd.

8.1

Begrippen beheer en exploitatie

Bij exploitatie gaat het om het sluitend krijgen van de inkomsten en uitgaven die gemoeid zijn met het in de lucht houden van de accommodatie. Een exploitatiebegroting is hiervan vanzelfsprekend onderdeel. Hierin gaat het niet alleen om de dagelijkse inkomsten en uitgaven maar ook om de financieringslasten

Beheer:

(rente en afschrijving) van de voorziening. Exploitatie wordt beïnvloed door

Wat betreft beheer wordt er vaak onderscheid gemaakt tussen vastgoedbeheer,

diverse keuzes die gemaakt worden in het beheer. Zo betekent meer openstelling

facilitair beheer en programmabeheer.

weliswaar meer inkomsten maar ook meer uitgaven. Exploitatie wordt ook weleens financieel beheer genoemd.

Het vastgoedbeheer omvat onder meer groot onderhoud en de verzekeringen zoals opstal. Vastgoedbeheer wordt ook wel eigenaarbeheer genoemd.

Belangrijk in deze definiëring is vooral helderheid te creëren wie wat doet en wie waarvoor verantwoordelijk is. Het is dus vooral iets dat je met elkaar afspreekt

Bij facilitair beheer gaat het om de taken en werkzaamheden die voortvloeien uit

(verdeling van concrete werkzaamheden in de specifieke situatie).

het dagelijks gebruik van ruimten. Veelal wordt hier onderscheid gemaakt tussen organisatorisch beheer, technisch beheer en dagelijks beheer. Te denken valt aan dagelijkse werkzaamheden zoals openen, sluiten, toezicht, huurdersonderhoud,

8.2

Huidige situatie eigendom, beheer en exploitatie

risicobeheer, reproductie, catering, schoonmaak, klein onderhoud, postverzorging,

In de huidige situatie is sprake van een historisch gegroeide verscheidenheid wat

het verhuren en/of beschikbaar stellen van ruimten en de gehele organisatie om

betreft eigendom, beheer en exploitatie. Van deze verscheidenheid is sprake

dit gedaan te krijgen (dus organiseren dat er wordt schoongemaakt, de afval

tussen de verschillende beleidssectoren maar ook binnen een beleidssector. Het

wordt weggehaald, de installaties worden gecontroleerd e.d.). Het betreft


32

eigendom, beheer en exploitatie van maatschappelijke voorzieningen is in de

Naast bovengenoemde maatschappelijke accommodaties heeft de gemeente nog

gemeente Menterwolde als volgt vormgegeven.

een aantal gebouwen ten behoeve van de gemeentelijke beheerfunctie in eigendom.

a.

Onderwijsmodel

Op grond van weten regelgeving zijn de verantwoordelijkheden verdeeld tussen

8.3

schoolbesturen en gemeenten. De schoolbesturen zijn formeel eigenaar van de

Gewenste situatie eigendom, beheer en exploitatie

schoolgebouwen (juridisch eigenaar) en verantwoordelijkheid voor het facilitair-

Gezien de historisch gegroeide situatie is het de vraag of gestreefd moet of kan

en programmabeheer en de dagelijkse exploitatie. De gemeente is economisch

worden naar een uniform model wat betreft eigendom, beheer en exploitatie. Dit

eigenaar van de scholen, maar deze verantwoordelijkheid betekent hoofdzakelijk

lijkt maatschappelijk en politiek-bestuurlijk complex en wordt ook gedeeltelijk

dat zij een economisch claimrecht heeft wanneer de schoolgebouwen buiten

bepaald door de weten regelgeving voor vooral het onderwijs.

gebruik worden gesteld of bij leegstand. De gemeente is tot 2015 nog verantwoordelijk voor het eigenaaronderhoud van de schoolgebouwen. Vanaf

Uitgaande van de hoofdlijnen van het te voeren accommodatiebeleid met een

2015 wordt het groot onderhoud van de basisscholen doorgedecentraliseerd naar

focus op voorzieningen voor kinderen in de leeftijd 0 - 12 jaar, voorzieningen rond

de schoolbesturen. Vanaf dat moment is de gemeente alleen nog verantwoordelijk

wonen, zorg en welzijn (WMO), voorzieningen voor sport en bewegen en

voor uitbreiding en nieuwbouw van schoolgebouwen.

voorzieningen voor cultuur moet de vraag worden gesteld of de huidige modellen voldoen. Dit geldt zeker wanneer multifunctionaliteit van voorzieningen een

b.

Sportmodel

Voor wat betreft de tennisbanen en de opstallen is er in de gemeente

belangrijk uitgangspunt is. Dit vraagt aanvullende afspraken of beleidslijnen over beheer en exploitatie.

Menterwolde sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid voor het beheer en de exploitatie. Wat betreft de sporthallen/gymzalen ligt nu het eigendom bij de

De volgende beleidslijnen worden voorgesteld:

gemeente. De situatie wat betreft beheer en exploitatie is divers. De sportvloeren

1.

Verbreding van basisscholen tot brede voorzieningen voor 0 – 12 jaar vindt

zijn in beheer en exploitatie bij de gemeente. De kantines van De Menterne en De

alleen plaats wanneer de school/de partijen gezamenlijk de

Ruitershorn zijn in exploitatie bij een stichting (pachter).

verantwoordelijkheid nemen voor het beheer en de exploitatie van de gehele voorziening. De school maakt hierover afspraken maakt met de overige

c.

Maatschappelijke culturele voorzieningen (dorpshuizen)

participanten. Eigendom kan bij de gemeente blijven, maar beheer en

De dorpshuizen krijgen van de gemeente een exploitatie subsidie of een bijdrage in

exploitatie moet zoveel mogelijk bij de organisaties zelf worden belegd.

het onderhoud. De gemeente is in de meeste gevallen wel eigenaar van het gebouw (m.u.v. het dorpshuis Meeden).

2.

Wij adviseren de situatie ten aanzien van de sporthallen/gymzalen te handhaven wat betreft eigendom, beheer en exploitatie. Dit betekent dat

d.

Overige accommodaties

eigendom, beheer en exploitatie van de sportzalen/sporthallen bij de gemeente blijft. Indien gymzalen gerealiseerd worden in schoolgebouwen


33

3.

waarvan het schoolbestuur (juridisch) eigenaar wordt, dan ligt het voor de

Het is echter niet altijd mogelijk om op basis van gelijkwaardigheid op te treden.

hand om het beheer van deze gymzalen ook onder te brengen bij het

De integrale verantwoordelijkheid van de gemeente voor haar burgers noodzaakt

schoolbestuur (in het verlengde van de doordecentralisatie van het

tot het stellen van kaders en randvoorwaarden voor diverse

buitenonderhoud PO).

beleidsontwikkelingen. Veel ontwikkelingen zijn immers geen solitaire

De dorpshuizen in de verschillende kernen dienen zoveel mogelijk dezelfde

ontwikkelingen maar raken allerlei aspecten van gemeentelijk sociaal, fysiek

exploitatie en beheersvorm hebben. Geadviseerd wordt verder om te kiezen

(ruimtelijke ordening) en economische beleid. In die zin zal de lokale overheid te

voor 1 model ten aanzien van de subsidie, ofwel een bijdrage in de exploitatie

allen tijde een rol behouden in die voorzieningen die van wezenlijk belang zijn voor

ofwel een bijdrage in het onderhoud. De exploitatierisico’s dienen zoveel

de lokale gemeenschap.

mogelijk bij de partijen zelf te blijven. Vanuit haar integrale verantwoordelijkheden voor het welzijn van de burgers heeft 4.

De gemeente Menterwolde heeft een aantal gebouwen in bezit die nodig zijn

de gemeente Menterwolde een belangrijke bestuurlijke regierol, ook in het

om de gemeentelijke dienstverlening te kunnen uitvoeren. Geadviseerd wordt

accommodatiebeleid. Deze regierol impliceert dat zij een visie ontwikkelt op de

het eigendom te behouden (los van de vraag of vervreemding tot de

toekomstige voorzieningenstructuur voor de gemeente. De bestuurlijke regierol

mogelijkheden behoort). Ook de gebouwen voor het beheer van de openbare

betekent dat zij vanuit haar visie en de hoofdlijnen van het accommodatiebeleid

ruimte moeten worden gehandhaafd. Deze gebouwen moeten worden

ontwikkelingen initieert of ondersteunt die gericht zijn op IKC vorming, verbreding

behouden in het kader van de beheerfunctie.

van scholen, ontwikkeling van multifunctionele accommodaties en ontmoetingsplekken. Het gaat hier zowel om een inhoudelijke als procesmatige

8.4

Positie en rol gemeente Menterwolde

regierol20. Procesmatig heeft deze betrekking op het bijeenbrengen en houden

Binnen een beleidscyclus kan de gemeente een veelheid aan rollen vervullen. Deze

van de juiste partners. De regierol impliceert ook dat de gemeente binnen haar

variëren van initiëren, signaleren, kaders stellen, financieren, afstemmen,

mogelijkheden zoekt naar middelen om deze ontwikkelingen mogelijk te maken,

adviseren, onderzoeken, motiveren, faciliteren, proces begeleiden, verbinden,

zowel voor de stichting als exploitatie van voorzieningen. De afweging te

toetsen, sturen/coördineren tot regisseren. In het accommodatiebeleid is naast

investeren in het stichten en exploiteren van accommodaties vindt altijd plaats op

een veelal initiërende en regisserende rol sprake van een stimulerende rol ten

basis van sluitende investerings- en exploitatiebegrotingen (waarbij overigens een

aanzien van het samenwerkingsproces. Daarnaast treedt de gemeente vaak op als

gemeentelijke bijdrage onderdeel van de dekking kan zijn).

financier. Naar de toekomst toe ligt het niet meer voor de hand dat het

De bestuurlijke regierol omvat de volgende vijf cruciale activiteiten :

vanzelfsprekend en betaalbaar is dat de gemeente een veelheid van rollen op zich

-

Stimuleren: initiatief nemen, onderwerpen op agenda zetten en samenhang brengen in activiteiten;

neemt. De gemeente zal dan minder voortrekker zijn en meer één van de partners waarbij ze allianties sluit en (gelijkwaardige) partnerschap aangaat. Er zal sprake zijn van een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente en van de betrokken partijen en organisaties in de verschillende kernen van de gemeente Menterwolde.


20

Tijdens de gesprekken met het maatschappelijk veld is vanuit de organisaties die met kinderen werken (0-12 jaar) aangegeven dat zij behoefte hebben aan een onafhankelijke partij/persoon die de regie voert, samenwerking stimuleert etc. Zij zien hierin een rol voor de gemeente.

34

-

Situeren: netwerk scheppen waarin beleid gestalte kan krijgen, juiste

een beleidsplan van het bestuur op de voorziening;

partners om tafel brengen;

een programmering en overzicht van de bezetting;

Steun creëren: draagvlak scheppen voor beleid, gedeelde belangen

een exploitatiebegroting;

formuleren en benutten;

de wijze waarop beheer en exploitatie vorm krijgt.

Structureren: zorgen dat de omgang in de netwerken soepel verloopt, onderhouden van netwerken;

Deze voorwaarden zijn als het ware de toetsingscriteria voor de gemeente. De rol

Sturen: beste aanpak kiezen binnen de (wettelijke) kaders die er zijn,

die de gemeente inneemt in het accommodatiebeleid is echter ook afhankelijk van

actief of minder actief sturen door bijv. volgen voorkeuren partners.

het beleidsveld waarop de accommodatie betrekking heeft. Zo worden de taken en verantwoordelijkheden soms bepaald door weten regelgeving, maar veelal

Denkbaar is dat vanuit een door de gemeente vastgestelde visie en vastgesteld

ook door autonoom gemeentelijk beleid. Vanuit het maatschappelijk belang dat de

kader (vanuit de bestuurlijke regie) er meer ruimte ontstaat voor andere

gemeente hecht aan bepaalde ontwikkelingen is een bestuurlijke regie van de

verhoudingen met het maatschappelijk veld.

gemeente soms nodig en gewenst. In die zin is sprake van een bandbreedte van verplichtend naar autonome keuze in het accommodatiebeleid. Voor de

Samenvattend kan gesteld worden dat de rol van de gemeente er als volgt uit kan

verschillende beleidssectoren is dat hieronder schematisch weergegeven.

komen te zien (in algemene zin maar ook t.a.v. het te voeren accommodatiebeleid): •

Ten aanzien van de inhoud stel je als regisseur vanuit je eigen visie, ambitie en doelstellingen de kaders op van waaruit de voorzieningenstructuur moet worden ontwikkeld. De uitvoering van het beleid kan dan bij het maatschappelijke middenveld liggen.

•

Ten aanzien van het proces heeft de gemeente vanuit een regierol de taak om de zorgvuldigheid van het proces (zowel intern als extern) te bewaken.

•

Ten aanzien van financiën vervult de gemeente de rol van (mede)financier waarbij (een deel van) de dekking moet komen uit de exploitatie van de

Rol gemeente in accommodatiebeleid Ondersteuning derden - gezondheidszorg - kinderopvang (dagopvang en BSO)

autonome keuze

Gemeentelijk beleid (autonoom beleid t.b.v. maatschappelijk belang) - sport - cultuur - kinderopvang (peuterspeelzaal, VVE) - welzijn

voorzieningen. Wat betreft de financieringsrol kan de gemeente vanuit het maatschappelijk belang dat ze hecht aan een accommodatie ook voorzien in het beschikbaar stellen van middelen tegen gunstige financiële

Wetgeving - onderwijshuisvesting - WMO

wettelijke plicht

randvoorwaarden. Hieraan moeten wel voorwaarden verbonden worden met betrekking tot: het doel en functie van de voorziening (inclusief openstelling, medegebruik, multifunctionaliteit);


35

9. SAMENVATTING EN CONCLUSIES In voorgaande hoofdstukken is een inventarisatie gemaakt van de aanwezige

c)

Ontmoetingsplekken voor kinderen en jongeren

maatschappelijke accommodaties in de gemeente Menterwolde en zijn per kern

Het is de ambitie om in iedere kern een ontmoetingsplek voor jongeren te

voorstellen gedaan over het behouden, het afstoten of het anders inzetten van de

realiseren en uitdagende binnen- en buitenspeelruimte voor kinderen van 4

accommodaties. In dit hoofdstuk vatten we het accommodatiebeleid samen. Ook

tot 11 jaar te creëren. Afhankelijk van de bezetting en het gebruik kan het gaan

geven we per soort voorziening een korte conclusie.

om een ontmoetingsplek als een solitaire voorziening (Meeden, Zuidbroek, Noordbroek) dan wel onder te brengen in een multifunctionele

9.1 a)

Algemeen

accommodatie (mogelijk in Muntendam).

Multifunctionaliteit Uitgangspunt is dat er geen solitaire voorzieningen meer worden gerealiseerd

d)

Financiering en exploitatie

tenzij dit vanuit beleidsmatige overwegingen noodzakelijk is (dit kan

In de ontwikkeling van nieuwe voorzieningen dient sprake te zijn van

bijvoorbeeld aan de orde zijn voor bijzondere doelgroepen). De hoofdlijn is

gezamenlijke financiering. Zoals eerder al is aangegeven, dient bij aanpassing

die van gecombineerde voorzieningen wanneer de kansen zich hiertoe

en/of vervangende nieuwbouw sprake te zijn van een sluitende exploitatie.

voordoen. Een concreet voorbeeld hiervan is ons advies om de activiteiten

(Mede)financiering in de realisering van voorzieningen vindt plaats op basis

van het Centrum voor Jeugd en Gezin en het MAC onder te brengen in

van door de instellingen gezamenlijk opgestelde businessplannen. Wanneer in

leegstaande ruimten in De Menterne. Wanneer besloten wordt tot clustering

deze businessplannen wordt voldaan aan o.a. voorwaarden met betrekking

van functies moeten de gevolgen voor de bestaande voorzieningenstructuur

tot bezetting, een gezamenlijke programmering, een toekomstvisie c.q.

in beeld worden gebracht. Leegstand in accommodaties moet zoveel mogelijk

beleidsplan van het bestuur op de voorziening, de wijze waarop beheer en

worden voorkomen.

exploitatie vorm krijgt, maar ook de toekomstige eigendomssituatie van de voorziening e.d. wordt onderzocht in hoeverre financiële betrokkenheid van

b)

Clusteren van kindfuncties

de gemeente mogelijk is. Een businessplan beschrijft het totale functioneren

Uitgangspunt is dat in iedere kern een integraal kindcentrum (IKC) wordt

van een voorziening (ambities, doelen, personele organisatie, inkomsten en

gerealiseerd. Dit kan door zoveel mogelijk kindfuncties (onderwijs,

uitgaven e.d.).

kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en overige functies) te clusteren door bijvoorbeeld het inzetten van structurele leegstand in schoolgebouwen.


36

e)

Rol van de gemeente Uitgangspunt is dat de gemeente in het accommodatiebeleid een gemeentelijke regierol aanneemt, maar veel zaken in samenspraak en overleg met het maatschappelijk veld en haar burgers ontwikkelt. Dit betekent dat de gemeente in gezamenlijkheid met het maatschappelijk veld en (een vertegenwoordiging van burgers) een visie ontwikkelt voor de toekomstige voorzieningenstructuur (dit is al beschreven in voorliggend

Muntendam Zuidbroek Meeden Noordbroek Totaal

Aantal leerlingen 2014 2015 385 388 341 329 156 143 139 130 1021 990

2020 348 254 125 140 867

2025 312 238 114 166 830

accommodatiebeleid) en vanuit deze visie ontwikkelingen initieert of ondersteunt (al dan niet financieel). Er wordt meer dan voorheen uitgegaan

Aanwezige capaciteit

van de eigen kracht van de betrokken organisaties vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid met de gemeente.

9.2

Onderwijsvoorzieningen

In de gemeente Menterwolde zijn 7 basisscholen. Met uitzondering van Noordbroek heeft elke kern minimaal 2 scholen. Door een daling van het aantal leerlingen neemt de leegstand toe, dalen de inkomsten vanuit het Rijk en stijgen

Burg. Verkruisen Europaschool De Parel De Tandem De Wegwijzer De Mieden De Sjaloom Inspecteur Amerikaschool Totaal

9 7 4 10 6 7 4 6 53

2014 8 5 5 7 7 4 4 6 46

Ruimtebehoefte 2015 2020 8 7 5 4 5 4 7 6 7 5 4 4 4 3 6 6 46 39

2025 6 4 4 6 5 4 3 7 39

de kosten. Onderwijskundig, organisatorisch en financieel is het daarom niet wenselijk om kleine scholen in stand te houden. De ambitie om zoveel mogelijk

Concreet betekent bovenstaande voor de verschillende kernen het volgende:

leerlingen passend en thuisnabij onderwijs te kunnen (blijven) aanbieden en het

Muntendam

ontwikkelen van de hiervoor benodigde onderwijskundige en organisatorische

-

Verder onderzoek uitvoeren naar renovatie en uitbreiding van de

kwaliteit moet o.i. zwaarder wegen dan het behouden van een fijnmazige

Europaschool zodat een goede afweging gemaakt kan worden tussen dit

voorzieningenstructuur. Dit betekent een transformatie van de huidige

scenario en het scenario van nieuwbouw voor het gehele onderwijs van

kleinschalige solitaire voorzieningen met een eigen programmering, organisatie en huisvesting naar a. een gezamenlijk netwerk, b. samenwerkingsscholen of c.

Muntendam. -

Het huisvesten van het peuterspeelzaalwerk bij het onderwijs (in ofwel de

institutionele fusies (al naar gelang de lokale situatie), waarbij wordt gezorgd voor

gefuseerde openbare school dan wel in de gezamenlijke voorziening voor alle

een stevige en toekomstbestendige voorzieningenstructuur in de gemeente

scholen).

Menterwolde. De vorming van integrale kindcentra voor kinderen van 0-12 jaar hoort hier ook bij. Dit betekent dat onderwijs en andere kindfuncties

Zuidbroek

(peuterspeelzaalwerk, kinderopvang) bij elkaar onder één dak gehuisvest zitten.

-

In Zuidbroek is reeds sprake van een multifunctionele voorziening waar de

Dit kan o.a. vorm krijgen door leegstaande schoollokalen in de toekomst hiervoor

kindfuncties zijn geclusterd. Naast deze multifunctionele voorziening is er nog

in te zetten. Multifunctioneel gebruik van schoolgebouwen is het advies.

één solitaire school. Door de daling van het aantal leerlingen ontstaat in De


37

Tandem (MFC ’t Kwartet) op korte termijn leegstand. Onderzocht kan worden

Specifiek voor de verschillende kernen betekent bovenstaande het volgende:

of in de toekomst deze leegstaande lokalen kunnen worden ingezet voor basisschool De Wegwijzer zodat sprake is van één locatie voor beide scholen.

Muntendam

Het peuterspeelzaalwerk en de kinderdagopvang (plusgroep) zouden dan

-

ondergebracht kunnen worden in het gebouw van Poko Loko.

De Menterne vormt een laagdrempelige voorziening in het centrum van Muntendam. In De Menterne is een sport- en gymzaal aanwezig en verschillende zalen. Door het vertrek van de bibliotheek en de

Noordbroek

peuterspeelzaal is er sprake van leegstand. Wij zien kansen om deze

-

In Noordbroek wordt een multifunctioneel centrum (MFC) gerealiseerd

leegstand in te zetten voor de activiteiten van het MAC, de activiteiten van

waarin ook een IKC is ondergebracht. Met de realisatie van het MCF heeft

het Centrum voor Jeugd en Gezin, een deel van de activiteiten van El Bimbo

Noordbroek een toekomstbestendige voorzieningenstructuur.

en het consultatiebureau.

Meeden

Zuidbroek

-

-

Voor de situatie in Meeden wordt geadviseerd een brede voorziening (een IKC) te realiseren waarin naast het onderwijs ook het peuterspeelzaalwerk en

In Zuidbroek zit multifunctioneel centrum Broeckhof. Dit dorpshuis loopt goed en er is geen aanleiding om het gebruik te wijzigen.

de dorpshuisfuncties zijn ondergebracht. Meeden

9.3

Dorpshuizen

-

Voor Meeden adviseren wij om het dorpshuis te betrekken bij de nieuwbouw

Iedere kern in de gemeente Menterwolde heeft een dorpshuis. Het uitgangspunt is

van de scholen zodat er een toekomstbestendige multifunctionele

om de dorpshuisfunctie in elk dorp te behouden. De dorpshuizen zijn eigendom

voorziening voor Meeden ontstaat.

van een stichting of van de gemeente. De dorpshuizen krijgen een exploitatie

Noordbroek

subsidie of een bijdrage in het onderhoud.

-

In het kader van het accommodatiebeleid wordt geadviseerd om bij nieuwbouw of

Tripscompagnie

grootschalige renovatie van bijvoorbeeld basisscholen in de kleinere kernen

-

In Noordbroek wordt het dorpscentrum onderdeel van de te realiseren MFC.

Het dorpshuis in Tripscompagnie wordt beheerd en geëxploiteerd door

(Meeden) te kijken of er ook ruimten kunnen worden gerealiseerd die geschikt zijn

vrijwilligers. Er is sprake van een sluitende begroting. Er is geen aanleiding om

voor de dorpshuisfunctie. Op deze manier wordt efficiënt en effectief

het gebruik of beheer te wijzigen.

ruimtegebruik nagestreefd.


38

9.4

Sportvoorzieningen

De sportvoorzieningenstructuur in de gemeente Menterwolde wordt gekenmerkt door een fijnmazige structuur. Bijna iedere kern in de gemeente heeft zijn eigen tennisbanen en voetbalvelden. Op basis van het aantal leden is er sprake van een overschot aan velden en banen in iedere kern. In het coalitieakkoord heeft de gemeente zich uitgesproken voor gedeelde verantwoordelijkheid voor de banen en opstallen voor de eerst komende jaren. Wat betreft gymzalen en sporthallen adviseren wij de accommodaties te handhaven.

9.5

Aanbevelingen vervolg

Op basis van voorgaande adviseren wij de volgende zaken verder te uitwerken: -

Voor Muntendam adviseren wij op korte termijn te onderzoeken of het haalbaar is om de activiteiten van het MAC, de activiteiten van het CJG, het consultatiebureau en een gedeelte van de activiteiten van El Bimbo onder te brengen in de Menterne. Aanbevolen wordt om een totaal huisvestingsconcept met de betrokken organisaties op te stellen;

-

Voor Muntendam adviseren wij daarnaast verder onderzoek te doen naar de technische en onderwijskundige staat en uitbreidingsmogelijkheden van de Europaschool, zodat een weloverwogen keuze gemaakt kan worden tussen renovatie en uitbreiding of nieuwbouw. Ook kunnen de mogelijkheden voor de openbare fusieschool in de Brug. Verkruisenschool nog verder worden bekeken;

-

Voor het basisonderwijs en het dorpshuis in Meeden adviseren wij om een onderwijs- en huisvestingsconcept te ontwikkelen voor een nieuw te realiseren MFC.


39

COLOFON

ONDERWERP

|

Integraal Accommodatiebeleid en Accommodatieplan gemeente Menterwolde

OPDRACHTGEVER |

Gemeente Menterwolde

PROJECTTEAM

Drs. Rozemarijn Boer

|

[email protected] Ir. Lieske Nuyens [email protected] Drs. Krijno va Vugt [email protected]

DATUM

|

Juni 2014

ONS KENMERK

|

K043-rap01-ln-rb-vs1.0 DEF


40

BIJLAGE 1 ONDERWIJSHUISVESTING MEEDEN

Ruimtebehoefte Sjaloomschool 5 4 4 3

Onderwijs

3

In Meeden zijn twee basisscholen. Christelijke basisschool Sjaloom en openbare

2

basisschool De Mieden.

1

2 1 0

PC De Sjaloomschool

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

Op 1 oktober 2013 telde basisschool Sjaloom 75 leerlingen. De leerlingenprognoses

Ruimtebehoefte groepen

Aanwezig

gaan er vanuit dat de Sjaloomschool de komende jaren in leerlingenaantal gaat afnemen naar zo’n 40 leerlingen in 2025. Dit is een daling van circa 40 procent. Het

Het gebouw van de Sjaloomschool is gebouwd in 1975 en is bouwkundig en

schoolbestuur gaat er vanuit dat de school in de toekomst zo’n 60 à 75 leerlingen

onderwijskundig verouderd. De gemiddelde jaarlijkse onderhoudskosten zijn ruim

zal hebben.

€ 19.000. Dit is circa € 34,- per vierkante meter.

Aantal leerlingen De Sjaloom 90

OBS De Mieden

80

Op 1 oktober 2013 telde basisschool De Mieden 79 leerlingen. Op langer termijn zal

70

de school op basis van de prognoses circa 75 leerlingen hebben. Afhankelijk van de

60

leeftijdsopbouw van de school is dan sprake van combinatiegroepen van 10 à 20

50

leerlingen.

40 30 20

Aantal leerlingen OBS De Mieden

10 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

120 100 80

Door de daling van het aantal leerlingen daalt ook de ruimtebehoefte van de school. Vanaf 2017 is er sprake van een normatieve leegstand van 1 lokaal. We

60

spreken over een normatieve leegstand omdat het lokaal nog wel gebruikt kan

40

worden door de school. De school krijgt er echter geen bekostiging meer voor van

20

het Rijk.

0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027


41

Door de daling van het aantal leerlingen loopt de ruimtebehoefte van De Mieden

zijn kwetsbaar omdat het moeilijker is het onderwijs goed te organiseren. Er zijn

terug naar 4 groepen. Dit betekent dat er een normatieve leegstand ontstaat van 3

vaker combinatiegroepen, waarbij er soms ook sprake is van onevenwichtigheid in groepen (bijvoorbeeld veel meer leerlingen van de ene jaarklas t.o.v. de andere

groepen. In onderstaande figuur is dit weergegeven.

jaarklas, hetgeen soms negatief is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen door de afwezigheid van vriendjes). Het werken in combinatiegroepen

Ruimtebehoefte OBS De Mieden

vergt specifieke kwalificaties van docenten; zij moeten in staat zijn maximaal te

8

differentiëren in hun onderwijs. De druk op het functioneren van docenten is hoog

7

en daarmee ook vaak het risico op ziekte en/of uitval.

6 5 4

Tot slot heeft een daling van het aantal leerlingen ook gevolgen voor de financiën.

3

In het basisonderwijs variëren de uitgaven per leerling van minder dan € 4.000 op

2

Ruimtebehoefte groepen

2027

2026

2025

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

(met 24 leerlingen). Een school met 23 leerlingen kost (indicatief) € 247.000 terwijl

2013

een gemiddelde school (circa 225 leerlingen) tot bijna € 11.000 op een kleine school

0

2012

1

Aanwezig

een klas met 23 leerlingen op een gemiddelde school € 92.000 kost. Kleine scholen kosten dus meer geld. Daarbij komt nog dat de kosten voor gas, water en licht bij

Basisschool De Mieden is gebouwd in 1970. Het gebouw is derhalve 44 jaar oud en

beide basisscholen in Meeden veel meer zijn dan de Rijksvergoeding. Deze kosten

dat is terug te zien in de bouwkundige staat van het gebouw. De gemiddelde

zijn voor de Sjaloom 2 keer zo hoog dan de vergoeding en voor De Mieden drie

jaarlijkse onderhoudslasten zijn € 38.830. Dit is circa € 42,- per vierkante meter.

keer zo hoog. Door deze hoge kosten zijn er minder middelen over voor het primaire proces wat ten kosten kan gaan van de kwaliteit van het onderwijs.

Uit bovenstaande blijkt dat er in Meeden door een daling van het aantal leerlingen leegstand ontstaat. Leegstand is duur omdat er geen bekostiging vanuit het Rijk

In onderstaande tabel zijn de huidige jaarlijkse lasten weergegeven.

tegenover staat. Dit betekent dat de exploitatielasten gelijk blijven maar de vergoedingen hiervoor afnemen. Leegstand moet dus zoveel mogelijk worden

Onderdeel

beperkt door verhuur of medegebruik door bijvoorbeeld kinderopvang en/of peuterspeelzaalwerk. Gelet op de huidige bezuinigingen in de kinderopvang en

GWL

Totaal

€ 48.610,48

€ 23.153,00

€ 71.763,48

€ 30.499,80

€ 7.736,00

€ 38.235,80

€ 1.986,24

zie kosten De Mieden

€ 1.986,24

-De Mieden Eén basisschool Meeden

ook de verwachte krimp in deze sector zal het invullen van de leegstand niet makkelijk zijn.

Sjaloom

Niet alleen de leegstand, maar ook het aantal verwachte leerlingen is een

Gymlokaal De Mieden

knelpunt. Op basis van de prognoses komt de Sjaloomschool vanaf 2019 onder de


opheffingsnorm. Basisschool De Mieden heeft op termijn 75 leerlingen. Dit betekent dat beide scholen circa 3 à 4 groepen zullen hebben. Zulke kleine scholen


42

Om een toekomstbestendige onderwijsvoorzieningenstructuur te realiseren in

Het samenvoegen van de scholen tot een samenwerkingsschool levert, gekeken

Meeden moeten o.i. beide scholen gaan samenwerken op onderwijsinhoudelijk-,

naar de benodigde financiële middelen voor het onderwijs, ruime

organisatorisch- en huisvestingsvlak. Geadviseerd wordt om een

besparingsmogelijkheden (bijvoorbeeld op overheadkosten) op die ingezet

samenwerkingsschool 21te realiseren zodat er een school ontstaat met circa 120 à

kunnen worden voor de kwaliteit van het onderwijs.

150 leerlingen. Om efficiënt en effectief ruimtegebruik na te streven, adviseren wij om een multifunctionele centrum (MFC) te realiseren waardoor de samenwerking tussen instellingen wordt gestimuleerd. Doel hiervan is dat een MFC leidt tot meer inhoudelijke, organisatorische en ruimtelijke synergie. Naast onderwijs zouden in de MFC ook de activiteiten van de peuterspeelzaal, het dorpshuis, de bibliotheek en de sportzaal kunnen worden ondergebracht.

Wat betreft de huisvesting van de samenwerkingsschool zien wij de volgende vier mogelijkheden: 1.

Het renoveren en uitbreiden van basisschool Sjaloom voor het onderwijs;

2.

Het renoveren van basisschool De Mieden voor het onderwijs;

3.

Nieuwbouw voor het onderwijs;

4.

Nieuwbouw in de vorm van een MFC voor onderwijs,

De schoolbesturen hebben aangegeven niet direct te willen starten in een

peuterspeelzaalwerk, dorpshuis, bibliotheek en sportzaal.

samenwerkingsschool, maar als 2 zelfstandige scholen met gezamenlijk gebruik van ruimten. Dit betekent echter wel wat voor de benodigde ruimtebehoefte. Twee zelfstandige scholen betekent immers ook dat er sprake is van twee keer de

Bovenstaande huisvestingsscenario’s worden hieronder financieel vertaald.

vaste voet van 200 m² BVO – waar wanneer de 2 scholen een

1.

samenwerkingsschool met één brinnummer worden geen bekostiging meer

Basisschool Sjaloom heeft een omvang van 525 m² BVO en 4 groepen. Op basis van

tegenover staat. Wij adviseren derhalve om uit te gaan van het benodigde aantal

de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs bedraagt de genormeerde

vierkante meters voor één school van 120 à 150 leerlingen. Op basis van de

ruimtebehoefte bij 120 leerlingen circa 805 m² BVO en bij 150 leerlingen 955 m²

Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs heeft een school van 120 à 150

BVO. Dit betekent dat bij de realisatie van een samenwerkingsschool in het

leerlingen een ruimtebehoefte tussen de 805 m2 BVO en 955 m² BVO. Dit komt

gebouw van de Sjaloom het gebouw met circa 280 à 430 m² BVO moet worden

overeen met circa 5 à 6 groepen. Wanneer ook andere functies in het gebouw

uitgebreid.

Het renoveren en uitbreiden van basisschool Sjaloom voor het onderwijs

worden ondergebracht, biedt dit voor de school mogelijkheden om gebruik te maken van de aanvullende ruimten van deze andere functies. Het mogelijke

Het gebouw van basisschool Sjaloom is bouwkundig verouderd. Het realiseren van

ruimtetekort dat ontstaat door één keer de vaste voet van 200 m² te hanteren, kan

een goed gebouw voor de samenwerkingsschool in basisschool de Sjaloom

op deze manier worden opgelost.

betekent dat het gebouw grootschalig moet worden gerenoveerd. In onderstaande tabellen is weergegeven wat de investeringen en exploitatielasten zijn wanneer het gebouw van Sjaloom geschikt wordt gemaakt voor de samenwerkingsschool (hierbij is uitgegaan van een school van 150

21

Het realiseren van een samenwerkingsschool is wettelijk gezien alleen nog mogelijk wanneer een school met opheffing wordt bedreigd. Dit is in Meeden nu nog niet het geval. Mogelijk dat er vanuit de wetgever in de nabije toekomst meer ruimte komt voor samenwerkingsscholen.


leerlingen). De kosten voor de uitbreiding zijn gebaseerd op de normvergoeding, prijspeil 2014. De kosten voor renovatie zijn gebaseerd op kengetallen. Als

43

uitgangspunt is genomen een bedrag van circa € 1.015,- per vierkante meter. In dit

Als we kijken naar de exploitatielasten22 dan komen we uit op de volgende

scenario blijft het huidige dorpshuis bestaan en wordt niet gerenoveerd. De school

berekening.

kan gebruik maken van de gymzaal in het dorpshuis. Tot slot is als uitgangspunt genomen dat bij het afstoten van de locaties de gebouwen worden overgedragen aan de vastgoedafdeling van de gemeente. De boekwaarden vallen hierdoor weg

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud) Onderdeel

€

en er worden geen sloopkosten berekend. Eventuele opbrengsten van de locaties

Uitbreiding

€ 33.187

Afschrijving in 40 jaar

komen echter ook ten gunste van de afdeling vastgoed (gebouwenbeheer).

Renovatie

€ 39.133

Afschrijving 20 jaar

Onderhoudskosten Indien de samenwerkingsschool gehuisvest wordt in het gebouw van de Sjaloom,

De Sjaloom, incl. uitbreiding

dan kan de Sjaloom tijdens de renovatie tijdelijk in het gebouw van De Mieden

(incl. buitenonderhoud)

Schoolbestuurlijk en gemeente € 29.605

worden ondergebracht. Dit betekent dat geen tijdelijke huisvesting nodig is. De investeringen voor basisschool Sjaloom om het gebouw geschikt te maken

samen o.b.v. normering. Incl. beg.kosten23


€ 101.925

voor de samenwerkingsschool, zijn in onderstaande tabel weergegeven: In bovenstaande tabel zijn de kapitaalslasten en de onderhoudskosten per jaar weergegeven. In dit overzicht zijn de kosten voor gas, water en elektra (GWL) niet

Investeringsoverzicht Onderdeel

Omvang (m2 BVO)

Uitbreiding Sjaloom

955 – 525 =430

Kosten € 656.858

Opmerkingen Normvergoeding onderwijshuisvesting

Renovatie Sjaloom Totaal

525

€ 531.825 €1.188.683

€ 1.013 /

m2

BVO

meegenomen. De jaarlijkse lasten die VCO op dit moment kwijt is aan GWL voor basisschool Sjaloom ligt ruim 30 procent hoger dan de vergoeding die VCO hiervoor ontvangt van het Rijk. Dit betekent dat er minder middelen besteed kunnen worden aan het onderwijs. Na renovatie zullen de kosten voor GWL lager zijn. Het is op dit moment niet mogelijk te zeggen hoeveel deze kosten zullen dalen. In de berekening is er nog geen rekening gehouden met extra m² die eventueel gerealiseerd moeten worden voor de BSO. Wanneer de BSO onderdeel gaat uitmaken van het mfc zou gekeken kunnen worden of dubbel gebruik met bijvoorbeeld het peuterspeelzaalwerk mogelijk is.

22

Voor de berekening van de kapitaallasten is uitgegaan van een annuïteiten afschrijving van 40 jaar bij een uitbreiding en 20 jaar bij renovatie. Het rentepercentage is in dit memo gesteld op 4 procent. Het werkelijke percentage kan lager liggen. 23 De begeleidingskosten bedragen 10 procent van het begrote bedrag. Voor het bepalen van de kosten voor onderhoud is uitgegaan van de vergoeding voor materiele instandhouding (€16/m2 BVO). Voor het buitenonderhoud is uitgegaan van € 15 per vierkante meter.


44

2.

Het renoveren van basisschool De Mieden voor het onderwijs

Een ander scenario is dat basisschool Sjaloom bij basisschool De Mieden wordt

Investeringsoverzicht Omvang (m2 BVO)

Onderdeel Uitbreiding De Mieden

34

Kosten € 44.218

ondergebracht. Basisschool De Mieden heeft een omvang van 921 m² BVO. Uitgaande van een ruimtebehoefte van 955 m² BVO (bij 150 leerlingen) zou dit gebouw moeten worden uitgebreid met 34 m² BVO24.

Opmerkingen Normvergoeding onderwijshuisvesting

Renovatie De Mieden

921

Tijdelijke huisvesting De Mieden

€ 932.973,-

€ 1.013 / m2 BVO

p.m.

Totaal

€ 977.191

Basisschool De Mieden is gebouwd in 1970. Het gebouw is derhalve 44 jaar oud en dat is terug te zien in de bouwkundige staat van het gebouw. Wanneer het

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en

gebouw van De Mieden gaat dienen als locatie voor de samenwerkingsschool dan

onderhoud)

dient het gebouw grootschalig gerenoveerd te worden om het gebouw weer geschikt te maken voor het hedendaagse onderwijs. In onderstaande tabellen is weergegeven wat de investeringen en

Onderdeel

Kosten

Uitbreiding

€ 2.234

Kapitaalslasten, afschrijving 40 jaar

Renovatie

exploitatielasten zijn wanneer het gebouw van De Mieden geschikt wordt gemaakt

€ 68.650

voor de samenwerkingsschool. De kosten voor de uitbreiding zijn gebaseerd op de

Kapitaalslasten, afschrijving 20 jaar

normvergoeding, prijspeil 2014. De kosten voor renovatie zijn gebaseerd op

Onderhoudskosten

kengetallen. Als uitgangspunt is genomen een bedrag van circa € 1.015,- per

De Mieden

Schoolbestuurlijk €29.605

vierkante meter. In dit scenario blijft het huidige dorpshuis bestaan en wordt niet

en gemeente samen, incl.

gerenoveerd. Tot slot is als uitgangspunt genomen dat bij het afstoten van de

beg.kosten

locaties de gebouwen worden overgedragen aan de vastgoedafdeling van de

Totale jaarlijkse

gemeente. De boekwaarden vallen hierdoor weg en er worden geen sloopkosten

lasten

€ 100.489

berekend. Eventuele opbrengsten van de locaties komen echter ook ten gunste

In bovenstaande tabel zijn de kosten voor gas, water en elektra (GWL) niet

van de afdeling vastgoed (gebouwenbeheer).

meegenomen. Op dit moment zijn de kosten voor gas, water en elektra voor

Indien de samenwerkingsschool gehuisvest wordt in het gebouw van De Mieden,

basisschool De Mieden drie keer zo hoog als de vergoeding die OPRON krijgt van

dan kan renovatie van De Mieden wellicht gefaseerd worden uitgevoerd. Dit

het Rijk. Dit gaat ten kosten van het onderwijs omdat er immers minder middelen

betekent dat mogelijk de school tijdens de renovatie in het gebouw kan blijven.

beschikbaar zijn voor het primaire proces. Na renovatie zullen de kosten voor gas,

Dat zou betekenen dat geen tijdelijke huisvesting nodig is. Dit is nader te

water en elektra afnemen. Het is op dit moment niet aan te geven hoeveel de

onderzoeken.

kosten voor GWL zullen dalen. De gymzaal is hier nog buiten beschouwing gelaten. Wanneer voor het scenario

24

Conform de verordening heeft een school pas recht op uitbreiding wanneer de aanvullende ruimtebehoefte groter is dan 55 m2. Op basis hiervan hoeft deze investering dus niet gedaan te worden.


van renovatie van de Mieden wordt gekozen zal tevens de gymzaal gerenoveerd moeten worden.

45

3.

Als we kijken naar de exploitatielasten25 dan komen we uit op de volgende

Nieuwbouw voor het onderwijs

Gezien de leeftijd van beide schoolgebouwen, de hoge dagelijkse exploitatielasten

berekening.

(GWL) en de relatief hoge investeringen die nodig zijn om de bestaande gebouwen te renoveren en geschikt te maken voor het basisonderwijs is het ook goed om een scenario van volledige nieuwbouw voor de samenwerkingsschool te

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud)

Overzicht exploitatielasten per scenario (alleen onderwijs) Nieuwbouw scholen Renovatie Sjaloom Renovatie De Mieden Totale jaarlijkse lasten € 108.011 € 101.925 € 100.489

Onderdeel

Kosten

Nieuwbouw

€ 78.406

Kapitaalslasten, afschrijving 40 jaar (is

onderzoeken. In dat geval wordt ervan uitgegaan dat nieuwbouw wordt

investering alleen

gerealiseerd centraal in de kern, op de huidige locatie van basisschool Sjaloom.

voor nieuwbouw incl.

Op basis van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs is de

sloopkosten)

ruimtebehoefte voor een school van 120 leerlingen 805 m² BVO. Voor 150

Onderhoud

leerlingen bedraagt de benodigde ruimtebehoefte 955 m² BVO. In dit scenario

Basisschool

Schoolbestuurlijk en € 29.605

gemeente samen, incl. beg.kosten

blijft het dorpshuis behouden en kan de school gebruik maken van de gymzaal in het dorpshuis. In de berekening is er nog geen rekening gehouden met extra m²

Totale

die eventueel gerealiseerd moeten worden voor de BSO. Er kan gekeken worden

jaarlijkse

of binnen dit scenario de BSO gebruik kan maken van het bestaande dorpshuis.

lasten

€ 108.011

Investeringsoverzicht Onderdeel Nieuwbouw school

Omvang (m2 BVO) 955

Totaal

Kosten € 1.551.875

Opmerkingen € 1.625/m²

€ 1.551.875

De investeringskosten voor een nieuw schoolgebouw voor 150 leerlingen bedragen circa € 1,5 miljoen. De exploitatielasten (kapitaallasten + onderhoud) bedragen dan circa € 110.000. Wel moet er – evenals bij de andere twee scenario’s -

In onderstaande tabel zijn de investeringskosten weergegeven voor een school

nog rekening worden gehouden met sloopkosten en afschrijving van de

van 150 leerlingen. Naast de investeringskosten moet er nog rekening worden

boekwaarden.

gehouden met sloopkosten en een afschrijving van de boekwaarden van de bestaande gebouwen. 25

Voor de berekening van de kapitaallasten is uitgegaan van een annuïteiten afschrijving van 40 jaar bij een uitbreiding en 20 jaar bij renovatie. Het rentepercentage is gesteld op 4 procent.


46

4.

opgesteld. Daarbij is een van de aandachtspunten dat er een horecavoorziening

Nieuwbouw MFC

De schoolgebouwen in Meeden zijn allemaal bouwkundig en onderwijskundig

gerealiseerd moet worden voor de dorpshuisfunctie en dat dit gescheiden wordt

verouderd. Ook het dorpshuis heeft hoge exploitatiekosten en is toe aan

van het onderwijs.

vernieuwing. In plaats van het vernieuwen van de bestaande schoolgebouwen kan er daarom ook gekozen worden om een nieuwe accommodatie te realiseren waarin naast het onderwijs ook het dorpshuis, het servicepunt van de bibliotheek, de peuterspeelzaal, de sportzaal en eventueel andere functies zijn ondergebracht. Er kan dan niet alleen een gebouw worden gerealiseerd voor kinderen van 0 tot 12 jaar in de vorm van een Integraal Kindcentrum, maar door het realiseren van een

Indien de samenwerkingsschool gehuisvest wordt in nieuwbouw op de locatie van de Sjaloom, dan kunnen de groepen van de Sjaloom eventueel tijdelijk in het gebouw van De Mieden worden ondergebracht. Dit betekent dat geen tijdelijke huisvesting nodig is. Dit moet in goed overleg met de school/het schoolbestuur als mogelijkheid worden besproken.

multifunctionele accommodatie kan ook een groei en een krimp van het aantal

In het scenario voor nieuwbouw is er geen aparte ruimte meegenomen voor de

leerlingen beter worden opgevangen omdat ruimte efficiënter en effectiever

BSO. Met het opgenomen aantal m² kan de BSO zonder twijfel gehuisvest worden

gebruikt kunnen worden. Daarnaast leidt een MFC veelal tot meer inhoudelijke,

in de genoemde vierkante meters. De onderwijsruimten staan immers na schooltijd

organisatorische en ruimtelijke synergie.

leeg en kunnen eenvoudig worden gebruikt door de BSO. Ook de ruimte van het

In onderstaande tabellen zijn de investeringen en de exploitatiekosten weergegeven. Voor de berekening van de benodigde ruimte is uitgegaan van het volgende: Onderwijs

955 m² BVO

-

Peuterspeelzaal

115 m2 BVO

-

Dorpshuis

160 m² BVO

-

Service punt bibliotheek Gymzaal

gebruik van ruimten moet de BSO huur betalen. Voor het berekenen van de huurinkomsten kan worden uitgegaan van € 8 per groep per uur. Dit leidt tot inkomsten van ca. € 8.000 per jaar incl. servicekosten.

-

-

peuterspeelzaalwerk kan eventueel worden verhuurd aan de BSO. Voor het

In onderstaande tabel zijn de investeringskosten weergegeven voor de realisatie van een MFC.27

60 m² BVO 555 m² BVO26

Het totaal aantal ingeschatte vierkante meters bedraagt 1.290 m² BVO exclusief gymzaal. Inclusief gymzaal kan het benodigde aantal vierkante meters geraamd worden op 1.845 m² BVO. In de huidige situatie bedraagt het totaal aantal vierkante meters circa (525 + 921 + 1.000 + 80 + 350 =) 2.876 m2 BVO. Voor het toekomstige MFC moet een goed en gedragen Programma van Eisen worden

26 De omvang van de gymzaal sluit aan bij de omvang die wordt aanbevolen door de KVLO. Geadviseerd wordt om niet een nog grotere gymzaal te realiseren. Voorkomen moet worden dat er concurrentie gaat ontstaan met bijvoorbeeld de Ruitershorn in Muntendam.


27

Naast deze investeringslasten dient nog rekening te worden gehouden met sloopkosten en

met de afschrijving van de boekwaarden van de bestaande gebouwen.

47

bibliotheek Gymzaal

Investeringsoverzicht Onderdeel

Omvang

Kosten

Opmerkingen


€ 17.205

Gebaseerd op de vergoeding

€ 208.671

(m2 BVO) Nieuwbouw school

955

€ €1.551.875

Gymzaal

555 m²

€ 901.875

Nieuwbouw dorpshuis

335 m²

€ 544.375

incl. bibliotheek en

Uitgaande van € 1.625

Opgemerkt moet worden dat een deel van de exploitatielasten voor het dorpshuis,

per m²

en de andere (commerciële) functies teruggekregen kan worden via


huuropbrengsten. Daarnaast moet opgemerkt worden dat er nog rekening moet

per m²

worden gehouden met afschrijving van de boekwaarden en eventuele


sloopkosten.

per m²

peuterspeelzaal Totaal

€ 2.998.125

Als we kijken naar de exploitatielasten dan komen we uit op de volgende berekening.

Conclusies en aanbevelingen Het aantal leerlingen in Meeden daalt. Op termijn zullen beide scholen nog zo’n 60 leerlingen à 75 leerlingen hebben. Op basis van de leerlingenprognoses komt de Sjaloomschool zelfs onder de opheffingsnorm van 45 leerlingen. Scholen met minder dan 100 leerlingen zijn in algemene zin kwetsbaar. Ondanks de hogere bijdragen die kleine scholen van het Rijk krijgen, is het lastig om het onderwijs

Overzicht exploitatielasten (kapitaalslasten en onderhoud)

goed te organiseren. Er zijn veelal geen mogelijkheden voor een gedifferentieerde

Onderdeel

functiegebouw, er is vaker sprake van combinatiegroepen, er is relatief minder

€

Nieuwbouw school Gymzaal

€ 78.406 € 45.566

Kapitaalslasten, afschrijving in

geld voor het primaire proces waardoor de kwaliteit van het onderwijs in gevaar

40 jaar

kan komen.


Om er voor te zorgen dat er in Meeden een toekomstbestendige basisschool

40 jaar Nieuwbouw dorpshuis incl.

€ 27.504

wordt gerealiseerd, zijn in dit memo 4 scenario’s uitgewerkt. Daarbij is gekeken


naar de investeringskosten, de kapitaallasten en de jaarlijkse onderhoudslasten.

bibliotheek

40 jaar

Als uitgangspunt is genomen dat de toekomstige school plaats moet bieden aan

Onderhoudslasten

Inclusief buiten- en binnen

maximaal 150 leerlingen. In onderstaand overzicht zijn de totale kosten per

onderhoud

scenario weergegeven. Aanvullend dient nog rekening te worden gehouden met sloopkosten en de afschrijving van de boekwaarden van de bestaande gebouwen.

Basisschool

€ 29.605


Dorpshuis incl.

€ 10.385



48

Overzicht huisvestingslasten scenario’s Investeringskosten

Exploitatielasten (kapitaalslasten + onderhoudslasten)

Opmerkingen

Huidige situatie Excl. GWL peuterspeelzaal en excl. onderhoud Dorpshuis Scenario 1: Renovatie en uitbreiding Sjaloomschool voor samenwerkingsschool n.v.t.

€ 103.075

€ 1.188.683

€ 101.925

Alleen aanpassingen voor onderwijs

Scenario 2: Renovatie De Mieden voor samenwerkingsschool € 977.191

€ 100.489

Alleen aanpassingen voor onderwijs

€ 108.011

Alleen aanpassingen voor onderwijs (excl. psz)

Scenario 3: Nieuwbouw samenwerkingsschool € 1.551.875

Scenario 4: Nieuwbouw MFC (samenwerkingsschool, PSZ, dorpshuis, bibliotheek) € 2.998.125

€ 208.671

Volledige nieuwbouw MFC

Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk In Meeden is geen kinderdagopvang aanwezig. Wel is er één peuterspeelzaal, 6 locaties met gastouderopvang (totaal 24 kindplaatsen) en 1 BSO locatie voor 20 kindplaatsen28. In het kader van de ambitie van de gemeente om IKC’s te realiseren, is het aan te bevelen om in ieder geval het peuterspeelzaalwerk mee te nemen in de planvorming voor de nieuwbouw van beide basisscholen in Meeden. Dorpshuis Meeden Het dorpshuis Meeden is eigendom van de Stichting dorpshuis Meeden. Het dorpshuis ontvangt geen subsidie van de gemeente, maar de gemeente draagt wel bij in de onderhoudskosten van het dorpshuis. De hoogte van deze onderhoudskosten zijn niet bekend. He dorpshuisbestuur heeft aangegeven dat het lastig is om het gebouw in de toekomst te kunnen blijven exploiteren. Om het dorpshuis in de toekomst in stand te houden, wordt geadviseerd om het dorpshuis te betrekken bij de ontwikkeling van de nieuwbouw van de twee basisscholen. Door een multifunctioneel gebouw te realiseren, kunnen ruimten zo efficiënt en effectief mogelijk worden gebruikt. Dit betekent dat dezelfde activiteiten kunnen plaatsvinden met minder vierkante meters.

28

De BSO locatie zal na de zomervakantie van 2014 haar deuren sluiten.


49

GEMEENTE MENTERWOLDE. Integraal accommodatiebeleid en accommodatieplan juni 2014

Recommend Documents