Gemeente Hof van Twente
krachtenveldanalyse Participatietraject consultatie verordening Drank- en Horecawet
Ellen Verhoef & Malu Hertzdahl 26-3-2013
1
Inhoud Inleiding .................................................................................................................................... 3 1 Krachtenveldanalyse en Drank- en Horecawet..................................................................... 4
2
1.1
Wat is een krachtenveldanalyse ................................................................................ 4
1.2
Toepassen krachtenveldanalyse verordening DHW.................................................. 4
1.3
Tips ............................................................................................................................ 4
Stakeholders ..................................................................................................................... 5 2.1 Partijgroepen .................................................................................................................. 5 2.2 Visuele weergave belangen ........................................................................................... 5
3
Analyse ............................................................................................................................. 7 3.1 De actorenkaart .............................................................................................................. 7 3.2
Indelen actoren ........................................................................................................ 13
3.3 Conclusie ...................................................................................................................... 14
2
Inleiding De Drank- en Horecawet (verder: DHW) is per 1 januari 2013 gewijzigd. De gemeente heeft hierdoor meer taken en bevoegdheden op het gebied van regelgeving en handhaving. De gemeente dient bepaalde voorschriften aangaande de para commercie in een verordening vast te leggen. Het college en de burgemeester hebben besloten de verschillende regelingen participatief voor te bereiden. De gemeenteraad heeft op 23 april 2013 besloten de verordening participatief voor te bereiden, niveau consultatie. Zie hoofdstuk 4 Integraal Horecabeleid Hof van Twente. Daarin is een eerste analyse gemaakt van de verschillende belanghebbenden (actoren). De voorliggende krachtenveldanalyse brengt de drie B ’s onder de actoren in beeld Belangen, Behoeften en Beweegreden. Op basis hiervan kunnen de verschillen en de overeenkomsten tussen de diverse stakeholders zichtbaar worden. Met de resultaten uit deze krachtenveldanalyse zal het participatietraject een nog betere invulling krijgen.
3
1 Krachtenveldanalyse en Drank-‐ en Horecawet In dit hoofdstuk zal een kort uitleg volgen over wat een krachtenveldanalyse precies is en hoe het van dienst kan zijn bij het participatietraject met betrekking tot de nieuwe verordening DHW. 1.1 Wat is een krachtenveldanalyse Een krachtenveldanalyse voorkomt rechtlijnig denken. Het geeft een beeld van de werkelijkheid, ook al verandert deze werkelijkheid vaak snel. Bij een krachtenveldanalyse zijn de volgende punten van belang: - Wie zijn de belangrijke actoren? - Voor welke belangen staan zij? - Wat is hun formele rol of informele rol? - Over welke instrumenten beschikken zij? Bij de krachtenveldanalyse kan er een verschil gemaakt worden in het benoemen van de diverse partijen. In hoofdstuk 2 zal hier dieper op in worden gegaan. Bij de krachtenveldanalyse gaat het voornamelijk om het inzichtelijk maken van belangen en tegenstrijdigheden tussen alle actoren. 1.2 Toepassen krachtenveldanalyse verordening DHW De nieuwe Drank- en Horecawet geeft geen voorschriften omtrent de voorbereiding van de nieuwe verordening DHW. De gemeente Hof van Twente wil de implementatie van de DHW, waaronder de verordening DHW participatief voorbereiden. Dit participatietraject is onderdeel van de kadernota, Integraal Horecabeleid Hof van Twente. Participatieniveau; consultatie Participatie kan op verschillende niveaus plaatsvinden. Van belang is te bezien welke participatievorm bij de implementatie van de verordening DHW. Zie hoofdstuk 4 kadernota Integraal Horecabeleid Hof van Twente. De raad heeft besloten bij de verordening het niveau consultatie toe te passen. Doel van de participatie is het geven van informatie over de keuzemogelijkheden van de gemeenteraad en het inventariseren van de verschillende belangen. Belanghebbenden kunnen de gemeenteraad adviseren over de op te stellen bepalingen. De belanghebbenden zullen meedenken over beleidsalternatieven op basis van een beleidsvraagstelling; de verschillende keuzes die blijken uit het VNG model. Daar waar mogelijk wordt gezocht naar een gemene deler in de verschillende belangen. Hiermee streeft de gemeenteraad naar draagvlak van haar verordening en naar een hoge kwaliteit van die verordening en het besluitvormingsproces. De uitkomsten van de krachtenveldanalyse kunnen aan de basis liggen van de vormgeving van de participatieve bijeenkomst. Op de manier waarop bijvoorbeeld groepen worden ingedeeld of discussiepunten worden gevormd. 1.3 Tips Bij de krachtenveldanalyse krijg je inzicht in overeenkomsten en tegenstrijdigheden in belangen. Om deze overeenkomsten en tegenstrijdigheden in het participatietraject naar voren te laten komen in bijvoorbeeld discussies kunnen de volgende tips1 hierbij helpen; • Richt energie eerder op positieve factoren dan op weerstanden, dit levert meer op; • Richt je eerder op weerstanden die gemakkelijk te verhelpen zijn dan op weerstanden die veel energie kosten; • Weerstanden die niet te veranderen zijn: wel aandacht geven, geen energie; 1
De krachtenveldanalyse: Het doorbreken van de impasse door mr drs A.H. Lazeron 4
• •
Je kunt weerstanden beïnvloeden door de wijze van verwoorden of door de wijze van benaderen; Richt je op factoren die zo weinig mogelijk energie vragen voor een zo groot mogelijk resultaat.
2 Stakeholders Op het moment dat er participatie plaats vindt heb je te maken met stakeholders. Dit kan een lijst van 5 groepen of personen zijn, maar ook een lijst van 20 groepen of personen. De stakeholders zijn bij dit participatietraject al benoemd en worden hier iets gedetailleerder geplaatst binnen de krachtenveldanalyse. 2.1 Partijgroepen Bij het participatietraject zijn er meerdere stakeholders2. Deze stakeholders kan je verdelen over meerdere partijgroepen. Dat ziet er als volgt uit: 1. Partijen waar je niet omheen kunt • Gemeente • Para commercie • Horeca / Koninklijke Horeca Nederland 2. Partijen waar je niet omheen wilt • Jeugdwerk / jeugd • Tactus • Evt. andere zorginstellingen 3. Partijen die je vergeet • Supermarkten • Slijterijen 4. Partijen die lastig te vinden zijn • Jeugd (burgers) • Ouders (burgers) 5. Partijen waarvan je niet weet dat ze erbij horen • Politie • Bureau Halt 2.2 Visuele weergave belangen Al deze partijen hebben zo zijn eigen plek binnen het participatietraject, en dienen meegenomen te worden in de krachtenveldanalyse. Om een beeld te krijgen van de diverse belangen die elke actor heeft is er een visuele weergave gemaakt in figuur 1. In dit figuur staan in de gekleurde bollen de diverse belangen, elke kleur is gelinkt aan een actor, in de legenda kunt u vinden om welke actor het gaat. In het hoofdstuk hierna zal deze visuele analyse door middel van actorenkaarten verhelderd en uitgeschreven worden.
2
Kadernota, Integraal Horecabeleid Hof van Twente 2013 5
-‐Bedrijfsvoering accomoda2e -‐Goede rela2e met leden / klanten -‐Verantwoord ondernemen
-‐ Bedrijfsvoering -‐ Verantwoord ondernemen
-‐ Jeugd gezondheid -‐ Veiligheid
-‐ Veilig uitgaan -‐ Veiligheid -‐ Gezondheid
Consulta=e Drank-‐ en Horeca verordening
-‐ Belangen-‐ behar2ging leden
-‐ Gezonde bedrijfsvoering -‐ Verantwoord ondernemen -‐Eerlijke mededinging -‐Veilig Uitgaan
-‐ Gezondheid -‐ Veiligheid
-‐Verantwoord ondernemen
Poli2e Supermarkten Para Commercie Jeugdwerk Ouders/jeugd Gemeente Tactus Commerciële horeca Bureau Halt Slijterijen KHN Figuur 1 Weergave van de op voorhand vooronderstelde belangen
6
-‐ Draagvlak beleids uitgangspunten integraal horecabeleid
-‐ Gezondheid burgers
3 Analyse Om inzicht te krijgen in alle betrokken partijen moet er een analyse gemaakt worden. De krachtenveldanalyse. Bij het analyseren van alle stakeholders wordt er gebruik gemaakt van zo genoemde actorenkaarten. 3.1 De actorenkaart Een actorenkaart bestaat uit de volgende begrippen: • • • • • • •
Speler: Rol: Belang: Invloed: Relatie: Benadering: Korte termijn actie:
Wie is deze actor? Welke rol vervult deze actor binnen het project? Welke belangen heeft deze actor? Hoeveel invloed kan deze actor inbrengen? Welke relatie heb je met deze actor? Hoe benader je de actor? Welke acties staan op de planning?
Bij het punt belangen richt het zich op de speerpunten: 1. Veiligheid 2. Gezondheid 3. Eerlijke mededinging Bij het punt benadering worden de actoren ingedeeld aan de hand van het participatiewiel. Zie figuur 2.
Figuur 2 Participatiewiel Nota Burgerparticipatie Hof van Twente 2012
7
1. Actorenkaart Gemeente Speler:
Gemeente
Rol:
Regierol
Belang:
-
Draagvlak creëren voor de drank en horeca verordening;
-
Veiligheid, gezondheid en eerlijke mededinging.
Invloed:
De gemeente besluit uiteindelijk over de verordening en het handhavingsbeleid
Relatie:
Zeer goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Opzetten participatiebijeenkomst + verwerken verworven informatie.
2. Actorenkaart Para commercie Speler:
Para commerciële inrichtingen
Rol:
Stakeholder
Belang:
Invloed:
-
Bedrijfsvoering;
-
Eerlijke mededinging;
-
Alcoholbeleid met betrekking tot jongeren;
-
Schenktijden para commercie;
-
Feesten van persoonlijke aard; Fiscale grenzen BTW.
De invloed ligt voornamelijk bij het participatief voorbereiden van de Drank en Horeca verordening.
Relatie:
Goed
Benadering:
consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
3. Actorenkaart Commerciële Horeca Speler:
Horeca
Rol:
Stakeholder
Belang:
-
Bedrijfsvoering;
-
Eerlijke mededinging para commercie: Verbod feestjes van persoonlijke aard (nullijn) en beperkte schenktijden para commercie;
-
Verantwoord alcoholbeleid;
-
Verantwoord deurbeleid. 8
Invloed:
De invloed ligt voornamelijk bij het participatief voorbereiden van de Drank en Horeca verordening.
Relatie:
Goed
Benadering:
consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
4. Actorenkaart jeugdwerk Speler:
Jeugdwerk
Rol:
Stakeholder
Belang: Invloed:
-
Gezondheid jeugd
Vooral invloed op de verordening, dit in verband met de gezondheid en veiligheid van de jeugd. Deze invloed komt voornamelijk voort uit een informatiepositie.
Relatie:
Goed
Benadering:
consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
5. Actorenkaart Tactus Speler:
Tactus
Rol:
Stakeholder
Belang: Invloed:
-
Gezondheid burgers
Vooral invloed op de verordening, dit in verband met de gezondheid en veiligheid van de burgers. Deze invloed komt voornamelijk voort uit een informatiepositie.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
6. Actorenkaart Supermarkten Speler:
Supermarkten
Rol:
Stakeholder
Belang:
-
Bedrijfsvoering (Eventueel tijdelijk stilleggen van alcoholverkoop, verbod op prijsacties) Verantwoord alcoholverkoopbeleid
9
Invloed:
Invloed met betrekking tot maatschappelijke verantwoording en jeugd en alcohol, handhaving.
Relatie:
Goed
Benadering:
consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
7. Actorenkaart Slijterijen Speler:
Slijterijen
Rol:
Stakeholder
Belang:
-
Bedrijfsvoering (Eventueel tijdelijk stilleggen van alcoholverkoop, verbod op prijsacties)
Invloed:
Verantwoord alcoholverkoopbeleid
Invloed met betrekking tot maatschappelijke verantwoording en jeugd en alcohol, handhaving.
Relatie:
Goed
Benadering:
consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
8. Actorenkaart Koninklijke Horeca Nederland Speler:
Koninklijke Horeca Nederland
Rol:
Stakeholder
Belang:
Invloed:
-
Oneerlijke/eerlijke mededinging para commercie
-
Schenktijden para commercie
-
Verbod happy hours/prijsacties
-
Feestjes van persoonlijke aard bij para commercie
-
handhaving
Als overkoepelende organisatie dient de KHN meerdere belangen van meerdere partijen. Zij heeft juist hierom veel invloed in het gehele traject.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
10
9. Actorenkaart jeugd Speler:
Jeugd
Rol:
Stakeholder
Belang:
-
Eventueel invloed uit kunnen oefenen op hun gewenste situatie, die bij de meeste partijen eigenlijk best onbekend is.
Invloed:
De jeugd heeft zeker invloed, maar meer als informatiebron. Zij zijn niet op de leeftijd om te kunnen beslissen over alcoholbeleid.
Relatie:
Matig, niet bewust van het onderwerp
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
10. Actorenkaart Ouders Speler:
Ouders
Rol:
Stakeholder
Belang:
-
Mening kunnen geven over de nieuwe verordening, onderdeel happy hours, schenktijden etc. In het zicht van gezondheid (alcoholpreventie)voor zichzelf en hun kinderen.
Invloed:
-
Mening van de ouders is van groot belang als informatiebron en om te kunnen meten hoe groot het bewustzijn is bij volwassenen met betrekking tot de gevaren van alcohol.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
11. Actorenkaart Politie Speler:
Politie
Rol:
Stakeholder
Belang:
Invloed:
-
Handhavingsbeleid
-
Samenwerking BOA’s
-
Veiligheid en gezondheid
Grote invloed op het handhavingsbeleid in verband met samenwerking met de 11
gemeente. Invloed op de verordening zelf is er ook, maar meer in informerende zin. Relatie:
Zeer goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
12. Actorenkaart Bureau Halt Speler:
Bureau Halt
Rol:
Stakeholder
Belang:
Invloed:
-
Gezondheid jeugd
-
Veiligheid jeugd
Vooral invloed op de verordening, dit in verband met de gezondheid en veiligheid van de jeugd. Deze invloed komt voornamelijk voort uit een informatiepositie.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
13. Actorenkaart afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, gemeente Speler:
afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, gemeente
Rol:
Stakeholder
Belang:
Invloed:
-
Gezondheid jeugd
-
Veiligheid jeugd
Van invloed op het gedeelte jeugd en alcohol en maatschappelijke verantwoording, vanuit convenanten en beleid.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
14. Actorenkaart afdeling Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling, gemeente Speler:
afdeling Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling, gemeente
Rol:
Stakeholder
12
Belang:
Invloed:
-
Bijeenkomsten van persoonlijke aard
-
Bestemmingsplannen
-
Scheiding para commercie en gewone commercie
Invloed op bijeenkomsten persoonlijke aard, en scheiding van para commercie en commercie en het bestemmingsplan.
Relatie:
Goed
Benadering:
Consulteren
Korte termijn actie:
Participatietraject
3.2 Indelen actoren In hoofdstuk 3.2 is er van elke actor een actorenkaart gemaakt. Aan de hand van die informatie kan je elke actor typeren en indelen aan de hand van het volgende model in figuur 3.
Figuur 2 Model indeling actoren
De betekenis van de diverse typeringen is als volgt: 1. Coalitiepartners: 2. Bondgenoten: 3. Opponenten:
4. Vijanden: 5. Opportunisten:
Met hen zijn heldere afspraken te maken: zakelijke contacten. Zij zitten op dezelfde golflengte: affectief en zakelijk. Deze spelers zijn goed in te zetten als sponsors. Zij hebben een andere kijk op de zakelijke inhoudelijke kant van het project. Je kunt wel een borrel met ze gaan drinken om ze over te halen naar jouw kant. Moeilijk om met hen nog eer te behalen. Zij zweven met betrekking tot de inhoudelijke kant. Ze zijn niet duidelijke. In gesprek treden om helderheid te vragen kan 13
6. Twijfelaars:
helpen. Zij hebben evenmin een standpunt ingenomen maar dit komt vaak door onvoldoende betrokkenheid bij het project. Bijpraten en betrekken helpt.
Politie jeugdwerk Horeca Gemeente Supermarkten
Bureau Halt
Drank- en Horeca verordening Slijterijen
Para Commercie
KHN
Ouders/jeugd
Tactus
Coalitiepartners Bondgenoten Opponenten Opportunisten Twijfelaars Figuur 3 Invloed en type actor
Invloed Bovenstaand figuur is gebaseerd op het participatiewiel, zie figuur 2. Hierbij staat de buitenste ring voor het participatiepartje kennisgeving, de tweede ring staat voor consultatie, de derde ring voor samenwerking en de binnenste ring voor mobilisering. Bij het participatietraject Drank- en Horeca is er geen verschil in niveau van participatie, in de figuur kunt u zien dat elke actor op dezelfde ring is geplaatst, namelijk de consultatiering. Lijnen De gekleurde lijnen die van de actor naar het centrale punt de Drank- en Horeca verordening lopen staan voor de indeling van de partners. Het gaat hierbij om de indeling uit figuur 3. 3.3 Conclusie Bovenstaande indeling zal ondersteunend zijn aan de vorming van de discussietafels. Bijgevoegde opzet voor 27 mei is mede het resultaat van deze krachtenveldanalyse.
14
