16 Drank- en horecawet 16.1 Wat u moet weten 16.2 Vragen en praktijkvoorbeelden 16.3 Extra informatie
16.1 Wat u moet weten. De huidige Drank- en Horecawet (16.3.1) is vanaf 1 november 2000 van kracht. Deze wet heeft in de eerste plaats als doel om verantwoord alcoholgebruik te stimuleren en bevat regels die erop gericht zijn om overmatig alcoholgebruik tegen te gaan. Met behulp van de checklist (16.3.2) kunt u als vereniging bepalen of de wet op uw vereniging van toepassing is. Wanneer de drank- en horecawet van toepassing is moet de vereniging een drank- en horecavergunning hebben. Deze vergunning moet bij de gemeente worden aangevraagd. Voordat de sportvereniging een vergunning krijgt moet het voldoen aan een aantal voorwaarden: • • • • • • •
Binnen de vereniging moeten minimaal twee leidinggevenden beschikbaar zijn (minimum leeftijd 21 jaar) die in het bezit zijn een verklaring Sociale Hygiëne (16.3.3); De vereniging dient een bestuursreglement (16.3.4) vast te stellen; Alcoholhoudende dranken mogen alleen worden verkocht op de tijden zoals deze in het bestuursreglement zijn vastgesteld; barvrijwilligers die alcoholhoudende dranken verstrekken dienen een Instructie Verantwoord Alcoholschenken (IVA) te hebben gevolgd(16.3.5) de vereniging dient een registratie bij te houden van deze geïnstrueerde barvrijwilligers op tijden dat er alcohol mag worden geschonken volgens de openingstijden in het bestuursreglement moet er ofwel een leidinggevende ofwel een geïnstrueerde barvrijwilliger aanwezig zijn. Leeftijdsgrenzen en schenktijden moeten zichtbaar in de kantine opgehangen worden
De drank- en horecawet en ook de gemeente kunnen, in de vorm van aanvullende bepalingen, eisen stellen aan de openingstijden en de toegankelijkheid voor derden. In zijn algemeenheid is de kantine bedoeld voor verenigingseigen activiteiten en mag deze niet beschikbaar worden gesteld aan derden. Er is een uitzondering op: als de bijbehorende sportaccommodatie door derden wordt gebruikt waarvoor hij bestemd is mag de kantine gedurende die uren worden opengesteld. Zie hiervoor verruiming openstelling kantines (16.3.6).
16.3.2. Vragen en praktijkvoorbeelden 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.
Is de Drank- en Horecawet van toepassing op mijn vereniging? De vereniging heeft al een exploitatievergunning, is dat voldoende? Is onze huidige vergunning nog geldig? Wat moet ik doen als onze vergunning niet meer geldig is? Moet ik ook iets doen als onze vergunning nog wel geldig is? Wij werken met kantinediensten en dus met steeds andere vrijwilligers achter de bar. Is dat toegestaan en moeten die vrijwilligers dan ook een diploma hebben of iets dergelijks? Wat betekent 'leidinggevende' en wanneer ben je dat eigenlijk? Hoe oud moet je zijn om alcohol te mogen kopen in een sportkantine? Moet een barmedewerker de leeftijd controleren van een jongere die alcohol koopt? Mag in de kantine sterke drank worden geschonken? Wat is een bestuursreglement en moet mijn vereniging ook een dergelijk reglement hebben? Hoe vrij is een vereniging in het al dan niet overnemen van de huis- en gedragsregels? Welke rol heeft de gemeente in de Drank- en Horecawet? Hoe zit het nu met alle verantwoordelijkheden? Wie controleert of de vereniging zich aan de wet houdt en wat zijn de sancties als men niet aan de regels voldoet? Mogen we in de kantine reclame maken voor alcoholhoudende dranken? Wat is het verschil tussen Sociale Hygiëne en de Hygiënecode?
1. Is de Drank- en Horecawet van toepassing op mijn vereniging? De wet is van toepassing op alle sportverenigingen die zelf een kantine exploiteren waar alcohol wordt geschonken. De kantine is dan, zoals dat wordt genoemd, in eigen beheer. In dat geval moeten de verenigingen een door de gemeente verstrekte Drank- en Horecavergunning in hun bezit hebben. Wanneer de exploitatie van een kantine is uitbesteed (verpacht), dan wordt de kantine als een reguliere commerciële horecagelegenheid beschouwd en moet de pachter zorgen voor de benodigde vergunningen en het naleven van de regels van de Drank- en Horecawet. 2. De vereniging heeft al een exploitatievergunning, is dat voldoende? Sommige gemeenten kennen voor sportkantines ook een zogenaamde exploitatievergunning. Het gaat dan wel om een heel andere vergunning dan de Drank- en Horecavergunning. Als er in de kantine alcohol wordt geschonken, dan is een exploitatievergunning alleen niet voldoende. Vraag bij uw gemeente over welke vergunningen u moet beschikken. Controleer dan de vergunningen die de vereniging al heeft en ga na of het nodig is om eventueel een nieuwe vergunning aan te vragen in het kader van de Drank- en Horecawet. (zie ook vraag 3, 4, 5 en 6). 3. Is onze huidige vergunning nog geldig? De laatste door de gemeente in het kader van de Drank- en horecawet verstrekte vergunning is bepalend. Als de daarop vermelde personen nog actief zijn binnen de vereniging en de betreffende accommodatie niet is gewijzigd na afgifte van de vergunning, dan is de vergunning nog geldig. Wel wordt de vereniging zeer dringend geadviseerd een bestuursreglement op te stellen en door de gemeente te laten toetsen. 4. Wat moet ik doen als onze vergunning niet meer geldig is? Zonder een geldige vergunning mag een horecavoorziening, zoals uw kantine, niet worden geëxploiteerd. Formeel zou de kantine dan moeten worden gesloten. U moet een nieuwe vergunning aanvragen bij de gemeente, met behulp van speciale formulieren. Op de aanvraag moeten minimaal twee leidinggevenden worden vermeld (verenigingsleden van minimaal 21 jaar, die in het bezit zijn van een verklaring sociale hygiëne en voldoen aan de eisen van zedelijk gedrag). Verder moet u bij de aanvraag een vastgesteld bestuursreglement overleggen. In de vergunningaanvraag moet ook worden omschreven om welk deel van de totale accommodatie het gaat. Denk dan niet alleen aan de kantine maar ook aan een eventueel terras. Ook moeten barvrijwilligers een instructie krijgen over verantwoord alcoholschenken. Geadviseerd wordt om de speciale aanvraagformulieren zelf bij de betreffende gemeentelijke ambtenaar/afdeling op te gaan halen. Dan kan gelijk worden besproken welke gegevens nog meer dienen te worden geleverd.
5. Moet ik ook iets doen als onze vergunning nog wel geldig is? Ja, en wel drie zaken: 1. Het bestuur of de algemene ledenvergadering moet een bestuursreglement vaststellen. Daarvoor kan men het model bestuursreglement gebruiken. Dit model vindt u in bijlage 1. 2. Barvrijwilligers, die worden ingezet om aan de zogenaamde aanwezigheidseis te voldoen, moeten een instructie krijgen over verantwoord alcoholschenken, een zogenaamde IVA. De kwalificatienormen voor de barvrijwilligers dienen in het bestuursreglement te worden vastgelegd. Daarnaast moet een inzichtelijke registratie worden bijgehouden van de geïnstrueerde barvrijwilligers. 3. Leeftijdsgrenzen en schenktijden moeten zichtbaar in de kantine worden opgehangen. NOC*NSF heeft samen met het Trimbos instituut de toolkit “Drinken is geen sport” ontwikkeld, waarin materiaal zit waarmee de leeftijdsgrenzen en schenktijden kenbaar gemaakt kunnen worden. Meer informatie over deze toolkit via www.noc-nsf.nl 6. Wij werken met verplichte kantinediensten en dus met steeds andere vrijwilligers achter de bar. Is dat toegestaan en moeten die vrijwilligers dan ook een diploma hebben of iets dergelijks? In de nieuwe wet is een aanwezigheidseis opgenomen van personen die de verantwoordelijkheid hebben om drankmisbruik te voorkomen en terug te dringen. Dit betekent dat op momenten dat er alcohol wordt geschonken altijd een leidinggevende of een barvrijwilliger, die een instructie heeft gekregen over verantwoord alcoholschenken (=IVA), aanwezig moet zijn. Barvrijwilligers die niet worden ingezet om aan de zogenaamde aanwezigheidseis te voldoen hoeven dus niet verplicht een instructie te volgen. Aan barvrijwilligers die alcohol schenken worden de volgende eisen gesteld: • ze zijn minimaal 16 jaar oud (NOC*NSF beveelt in het model bestuursreglement aan de minimum leeftijd vast te stellen op 18 jaar) • ze hebben instructie gekregen over verantwoord alcoholschenken • ze staan als zodanig bij de vereniging geregistreerd Een instructie over verantwoord alcoholschenken kan worden verzorgd door een ter zake deskundige van bijvoorbeeld de sportbond (alleen KNVB) of provinciale sportraad. Eventueel kunnen leidinggevenden die over een verklaring Sociale Hygiëne beschikken zelf binnen hun eigen vereniging de instructie verzorgen. Ze kunnen zich daartoe laten scholen door de sportraad of de sportbond (alleen KNVB) of een cursuspakket bestellen bij de eigen provinciale sportraad of NOC*NSF. 7. Wat betekent 'leidinggevende' en wanneer ben je dat eigenlijk? De term leidinggevende vervangt de termen bedrijfsleider en beheerder die in de oude vergunning werden gebruikt. Leidinggevenden zijn tenminste 21 jaar en voldoen aan de eisen van zedelijk gedrag. Verder moeten leidinggevenden in het bezit zijn van een geldige Verklaring Sociale Hygiëne. Op nieuwe vergunningen moeten nu de namen van twee leidinggevenden worden vermeld. Om in het bezit te komen van een Verklaring Sociale Hygiëne moet men een officieel examen afleggen. Er is daartoe een speciaal opleidings- en examentraject dat wordt uitgevoerd door de provinciale sportraden. Leidinggevenden kunnen de aanwezigheidseis invullen, naast barvrijwilligers die een instructie over verantwoord alcoholschenken hebben gekregen. 8. Hoe oud moet je zijn om alcohol te mogen kopen in een sportkantine? Om zwak-alcoholische dranken (bier, wijn en gedestilleerde dranken met een alcoholgehalte van minder dan 15%) te mogen kopen moet je minimaal 16 jaar zijn en voor sterke drank (alle gedistilleerde dranken met een alcoholgehalte van 15% of meer) minimaal 18 jaar. Deze leeftijdsgrenzen moeten goed zichtbaar in de kantine zijn opgehangen. In de toolkit “Drinken is geen sport” van het Trimbos instituut en NOC*NSF is een handig leeftijdsticker hiervoor. Meer info op www.noc-nsf.nl 9. Moet een barmedewerker de leeftijd controleren van een jongere die alcohol koopt? De barvrijwilliger moet volgens de wet vaststellen dat de aspirant-koper minimaal 16 of 18 jaar is. Binnen de sport hebben we afgesproken dat alleen als onmiskenbaar is dat de koper 21 jaar of ouder is van leeftijdscontrole kan worden afgezien. Een goede graadmeter kan zijn het team waarin de jongere sport, en dus de leeftijdsindeling. Bij leeftijdsvaststelling moeten jongeren op verzoek van de verkoper een zogenaamd leeftijdsdocument laten zien: een paspoort, een rijbewijs, een OV-
studentenkaart of een bromfietscertificaat. Als jongeren geen geldig document kunnen overleggen en de verkoper is niet zeker over de leeftijd, mag hen geen alcohol worden verkocht. Let wel: het gaat er om voor wie de alcoholhoudende drank bestemd is. Als iemand die oud genoeg is alcoholhoudende drank koopt die kennelijk bestemd is voor iemand die de leeftijdgrens nog niet heeft bereikt, dan dient dat te worden geweigerd. 10. Mag in de kantine sterke drank worden geschonken? De wet zelf stelt geen beperkingen, maar laat dit over aan de gemeente. De meeste gemeenten doen dat en stellen in aanvullende voorwaarden dat in sportkantines geen sterke drank mag worden geschonken. Dergelijke aanvullende voorwaarden dienen op de vergunning te worden vermeld. 11. Wat is een bestuursreglement en moet mijn vereniging ook een dergelijk reglement hebben? Het bestuursreglement is bedoeld om te waarborgen dat wordt gewerkt aan alcoholbeheersing. In het reglement staan onder meer interne werkafspraken in de vorm van huis- en gedragsregels. Ook kan aan het bestuursreglement een paragraaf over paracommercie worden toegevoegd. Dit om te voorkomen dat gemeenten nadere voorschriften met betrekking tot paracommercie verbinden aan de Drank- en Horecavergunning. Het reglement hoeft niet door de Algemene Ledenvergadering te worden vastgesteld in het geval het bestuur vaststellingsbevoegdheid heeft. NOC*NSF ontwikkelde een model bestuursreglement 'alcohol in sportkantines'. Dit model bestuursreglement kan worden besteld bij de eigen provinciale sportraad of NOC*NSF. De toetsing van het bestuursreglement ligt bij de gemeente. 12. Hoe vrij is een vereniging in het al dan niet overnemen van de huis- en gedragsregels? De sportsector staat achter het stimuleren van verantwoord alcoholgebruik in de sportkantine. Een van de maatregelen die een sportvereniging hiertoe dient te nemen is het opstellen van huis- en gedragsregels. In het bestuursreglement staan voorbeelden van deze regels. Deze huisregels hoeven niet letterlijk overgenomen te worden, wel is het wenselijk om de aard van de regels in de door de vereniging opgestelde regels terug te laten komen. Om voldoende draagvlak te verkrijgen is het zinvol om deze huisregels naast de bestaande regels over de omgang met alcohol te leggen. NOC*NSF vindt het belangrijk dat de binnen de vereniging overeengekomen huis- en gedragsregels ten aanzien van alcoholgebruik goed zichtbaar in de kantine worden opgehangen. Voor de leeftijdsgrenzen en de schenktijden voor alcoholhoudende dranken geldt hiervoor zelfs een wettelijke verplichting. 13. Welke rol heeft de gemeente in de nieuwe Drank- en Horecawet? De gemeente geeft de vergunning af die u nodig heeft om een horecalokaliteit (en een sportkantine is dat volgens de wet) uit te baten. Zij toetst of u aan de voorwaarden voldoet wat betreft leidinggevenden en accommodatie en toetst ook het bestuursreglement. De gemeente kan een vergunning weigeren of weer intrekken als de vereniging zich niet aan de gestelde voorwaarden houdt. Dat kan bijvoorbeeld als de leeftijdsgrenzen niet in acht worden genomen, of als er sprake is van overlast of van een onveilige situatie. De gemeente mag ook voorschriften of beperkingen aan de vergunning verbinden, bijvoorbeeld aangaande paracommercie. Ook gelden in veel gemeenten nog algemene verordeningen waarin sluitingstijden zijn geregeld. Omdat er op het punt van paracommercie niet langer een overeenkomst bestaat tussen NOC*NSF, respectievelijk de aangesloten bonden en het Bedrijfschap Horeca en Catering kan de gemeente nadere voorschriften of bepalingen opleggen met betrekking tot de Dranken Horecavergunning. NOC*NSF heeft als een plaatsvervangende vorm van zelfregulering, in een aparte paragraaf van het model bestuursreglement bepalingen met betrekking tot paracommercie opgenomen. 14. Hoe zit het nu met alle verantwoordelijkheden? 1. Het bestuur van de vereniging is verantwoordelijk voor de volgende zaken: • Dat de vereniging beschikt over een geldige Drank en Horecavergunning: 1 (bij een oude vergunning) of minimaal 2 (bij een nieuwe vergunning) leidinggevenden binnen de vereniging beschikken over de Verklaring Sociale Hygiëne en staan als zodanig op de vergunning vermeld. • Het opstellen van een bestuursreglement.
•
Het in de kantine voor een ieder zichtbaar ophangen van een bordje met leeftijdsgrenzen en schenktijden. • De aanwezigheid van gekwalificeerde personen achter de bar op tijden dat er alcohol wordt geschonken. Een gekwalificeerd iemand is óf de leidinggevende in het bezit van de Verklaring Sociale Hygiëne of een barvrijwilliger die een instructie over verantwoord alcoholschenken heeft gevolgd. • Het bijhouden van een inzichtelijke registratie van barvrijwilligers die een instructie verantwoord alcoholschenken hebben gevolgd en deze te kunnen voorleggen bij controle. 2. Bestuursleden en leidinggevenden zijn belast met de algemene leiding over de sportkantine. Zij moeten er voor zorgdragen dat de wet en het bestuursreglement door de individuele leden nageleefd worden. De dagelijkse leiding over de kantine is in handen van de kantinecommissie en diegene die volgens afspraak op het rooster kantinedienst heeft. 3. De wet stelt dat de verstrekker van alcohol verantwoordelijk is voor het alcoholgebruik van klanten. In de praktijk komt het niet of nauwelijks voor dat het bestuur dan wel de verstrekker verantwoordelijk worden gesteld. Maar volgens de letter der wet is dat wel mogelijk. Er moet dan ondubbelzinnig sprake zijn van grove nalatigheid. De verstrekker moet dan bijvoorbeeld alcohol blijven verstrekken aan iemand die duidelijk dronken is. De kennis dat die persoon nog als chauffeur aan het verkeer deel zou gaan nemen, maakt de zaak alleen nog maar erger en de kans op aansprakelijkheid groter. Omdat de verstrekker van alcohol verantwoordelijk is, moet hij/zij zijn geschoold in • de werking van alcohol en de gevolgen; • de wet- en regelgeving in relatie tot alcoholgebruik; • waarden en normen bij alcoholgebruik; • gespreksvaardigheden hoe met lastige situaties om te gaan. 15. Wie controleert of de vereniging zich aan de wet houdt en wat zijn de sancties als men niet aan de (nieuwe) regels voldoet? De controle van de wet is in handen van de Voedsel en Warenautoriteit. Deze dienst heeft ook opsporingsbevoegdheid, net als de politie. Het kan ook zijn dat de gemeenteambtenaar die de uitgifte van de vergunning regelt (veelal de ambtenaar bijzondere wetten) de vergunning in de praktijk controleert. Als een vereniging zich niet houdt aan de regels van de Drank- en Horecawet kan het bestuur en/of de leidinggevende een boete krijgen. De vergunning kan ook worden ingetrokken. De Voedsel en Waren Autoriteit controleert kantines steekproefsgewijs net als met de hygiënecode. U kunt dus zonder aanleiding en aankondiging een inspecteur op bezoek krijgen. De politie komt meestal nadat er klachten zijn. 16. Mogen we in de kantine reclame maken voor alcoholhoudende dranken? In de Drank- en Horecawet staan geen regels over alcoholreclame. Maar hierover zijn wel afspraken gemaakt tussen de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de alcoholproducenten, supermarkten en grote slijters. De afspraken zijn vastgelegd in de Reclamecode voor alcoholhoudende drank. Afgesproken is dat er geen alcoholreclame wordt gemaakt waarin overmatig alcoholgebruik wordt aangeprezen. Ook mag de reclame niet gericht zijn op minderjarigen. 17. Wat is het verschil tussen Sociale Hygiëne en de Hygiënecode? De term sociale hygiëne is afkomstig uit de Drank- en Horecawet. In de sportkantine gaat het vooral om kennis van en inzicht in de invloed van alcoholgebruik (en -misbruik) en hoe men verantwoord alcoholgebruik kan bevorderen. De term hygiënecode is afkomstig uit de Warenwet. Deze wet is gericht op het bevorderen van veiligheid van voedsel en het terugdringen van met name voedselvergiftiging. Bereidingswijze van etenswaren, schoonhouden van vooral de keuken en aandacht voor uiterste houdbaarheidsdata zijn onderdelen van de hygiënecode. Iedere sportvereniging met een eigen kantine, waar een minimale bereiding van voeding plaatsvindt, zoals bijvoorbeeld snacks, soep of broodjes, moet in het bezit zijn van de Hygiënecode voor de horeca en moet daar naar handelen. Er is geen diplomaplicht.
16.3 Extra informatie 16.3.1 Drank en Horecawet 16.3.2 Checklist 16.3.3 Sociale Hygiëne 16.3.4 Bestuursreglement 16.3.5 Instructie Verantwoord Alcoholverbruik (IVA) 16.3.6 Verruiming openstelling kantines 16.3.1 Drank en horecawet De Drank- en horecawet is de wettelijke basis voor alle regelingen op het terrein van de verkoop van alcoholhoudende dranken. Daarnaast bestaan er nog Algemene Maatregelen van Bestuur, ministeriële regelingen, enz. Daarin worden meer details vastgelegd. In deze paragraaf een overzicht van de meest belangrijke informatie: • • • •
Drank- en horecawet Besluit documenten leeftijdsvaststelling Drank- en horecawet Besluit eisen inrichting Drank- en horecawet Besluit eisen zedelijk gedrag Drank- en horecawet 1999
• • •
Aanwijzing opsporingsambtenaren Drank- en horecawet Regeling aanvraaggegevens en formulieren Drank- en horecawet Regeling bewijsstukken sociale hygiëne Drank- en horecawet
16.3.2 Checklist Verenigingen kunnen met behulp van de checklist bepalen of de drank en horecawet voor hun vereniging van toepassing is en of aan alle vereisten wordt voldaan. Ja
Ga naar vraag 2
Beheer van kantine 1. Heeft u een kantine in eigen beheer?
Nee
Ja Alcoholverkoop 2. Worden in uw kantine alcoholhoudende dranken verkocht?
De vereniging is vergunningplichtig in het kader van de Drank- en Horecawet ga naar vraag 3
Nee
Ja Vergunning 3. Is er sinds de afgifte van de vergunning wat aan de accommodatie veranderd en zijn de leidinggevenden niet meer betrokken bij de vereniging?
Ja
4. Leidinggevenden zijn zij die op de gemeentelijke vergunning staan vermeld en (dus) in het bezit zijn van een verklaring sociale hygiëne. Zijn deze leidinggevenden nog steeds betrokken bij de vereniging?
5. Werkt u met vrijwilligers achter de bar op uren dat er alcohol geschonken wordt?
U hoeft geen nieuwe vergunning aan te vragen. NOC*NSF adviseert wel een bestuursreglement op te stellen. Ga naar vraag 4.
Dan verandert er niets Ga naar vraag 5.
Nee
Ja Barvrijwilligers
De vereniging is NIET vergunningplichtig
U moet een nieuwe vergunning aanvragen bij de gemeente. Bij deze aanvraag dient u onder andere een bestuursreglement te overleggen. Ook moeten er minimaal twee leidinggevenden op de vergunning worden vermeld die beschikken over de verklaring Sociale Hygiëne. Ga naar vraag 4.
Nee
Leidinggevenden
U hoeft niets te doen De pachter is verantwoordelijk voor het toepassen van de Drank- en horecawet
Er moeten minimaal 2 personen binnen uw vereniging de verklaring Sociale Hygiëne gaan halen. Dit kan via de sportspecifieke training en het examen dat de provinciale sportraden organiseren. Zie 8. Ga naar vraag 5.
Op tijden dat er alcohol geschonken wordt dient er altijd een leidinggevende of een barvrijwilliger aanwezig te zijn. Een barvrijwilliger moet een instructie verantwoord alcoholschenken (IVA) gevolgd hebben. De vereniging houdt een registratie bij van de geïnstrueerde barvrijwilligers. Zie 9. Ga naar vraag 6.
Nee
Dan kunt u het bestuursreglement invullen. Ga naar vraag 6.
Ja Bestuursreglement 6. Neem het model bestuursreglement van NOC*NSF als uitgangspunt. Zijn er al geschreven en ongeschreven regels binnen de vereniging omtrent de omgang met alcohol? Passen die regels binnen de nieuwe wetgeving?
Nee
Ja Schenktijden en leeftijdsgrenzen 7. Zijn de schenktijden en de leeftijdsgrenzen goed zichtbaar opgehangen in de kantine?
Vul het model in en geef de bestaande regels een plek in het bestuursreglement. Ga naar vraag 7.
In het bestuursreglement is vastgelegd op welke uren er alcohol geschonken mag worden Voor de verkoop van zwakalcoholische drank, zoals bier en wijn geldt de minimumleeftijd van 16 jaar. Voor sterke drank geldt zelfs een minimumleeftijd van 18 jaar. Ga naar 8.
Nee
Verklaring Sociale Hygiëne 8. De training en het examen Sociale Hygiëne voor leidinggevenden in sportkantines
Instructie voor barvrijwilligers 9. De Instructie Verantwoord Alcoholschenken (IVA) voor barvrijwilligers in sportkantines
Bepaal de uitgangspunten van het alcoholbeleid voor uw vereniging, spreek huis- en gedragsregels af en vul vervolgens het bestuursreglement in. Ga naar vraag 7.
Bestel dan de toolkit drinken is geen sport waarin een leeftijdsticker is opgenomen via ww.noc-nsf.nl Ga naar 8.
Er is een sportspecifieke Examentraining Sociale Hygiëne ontwikkeld met bijbehorend sportspecifiek examen. Slagen voor dit examen geeft recht op de verklaring Sociale Hygiëne. In de examentraining en het examen gaat de aandacht speciaal uit naar de praktijk van de sportkantine. Uiteraard komt ook de algemene lesstof aan bod. De provinciale sportraden bieden de examentraining en het examen regionaal aan. Informeer bij de sportraad in uw provincie. De IVA is een programma van 2 lesuren. Het bestaat uit drie delen, nl. kennis van de Drank- en Horecawet, informatie over alcohol en alcoholgebruik en de praktijk van verantwoord schenken. Provinciale sportraden en/of bonden kunnen de IVA, op verzoek, verzorgen. De instructie mag ook worden verzorgd door de leidinggevenden. Informeer bij de sportraad in uw provincie.
16.3.3. Sociale Hygiëne De huidige drank- en horecawet schrijft voor dat minimaal twee leidinggevenden binnen een vereniging over de verklaring Sociale Hygiëne moeten beschikken. Leidinggevenden komen in het bezit van een verklaring Sociale Hygiëne door het sportspecifieke examen Sociale Hygiëne met goed gevolg af te leggen. Een voorbereiding op het examen en het examen zelf worden tweemaal per jaar georganiseerd door de provinciale sportraden. Informeer voor data voor de voorbereiding en voor de kosten bij de provinciale sportraad in uw provincie.
16.3.4. Bestuursreglement Een vereniging die een vergunning aanvraagt bij de gemeente dient een bestuursreglement te overleggen. Het bestuursreglement waarborgt de verantwoorde verstrekking van alcohol in de kantine. In het bestuursreglement staat onder andere op welke tijden er in de kantine alcohol geschonken wordt en welke interne werkafspraken zijn gemaakt in de vorm van huis- en gedragsregels. Ook de wijze waarop wordt toegezien op de naleving van de regels is in het bestuursreglement opgenomen. In artikel 10 is een paracommercieel beding opgenomen. Omdat er op het punt van paracommercie niet langer een overeenkomst is met het Bedrijfschap Horeca en catering is dit artikel niet meer noodzakelijk. Echter gemeenten kunnen dit wel als een aanvullende eis stellen ter bescherming van de lokale horeca. Artikel 10 kan dan gebruikt worden. Om het bestuursreglement op te stellen kan de vereniging gebruik maken van: -
Model bestuursreglement (zie bijlage 1)
-
Toelichting model bestuursreglement (zie bijlage 2)
16.3.5 Instructie Verantwoord Alcoholschenken (IVA) In de Drank- en Horecawet is geregeld dat in principe altijd een gediplomeerde medewerker aanwezig moet zijn in een bar waar alcohol wordt geschonken. Voor sportverenigingen is daarvoor een afzonderlijke regeling gemaakt. Als volgens het door de vereniging vastgestelde en door de gemeente goedgekeurde bestuursreglement alcoholhoudende dranken geschonken mogen worden, dient dat te gebeuren door een daartoe gekwalificeerde persoon. Dat kunnen zijn: • •
de leidinggevenden, zoals ze op de gemeentelijke vergunning in het kader van de Drank- en Horecawet staan vermeld; barvrijwilligers die daartoe een instructie verantwoord alcoholschenken(IVA) hebben gevolgd.
Verenigingen mogen de IVA zelf verzorgen. Daarvoor is een zelfinstructiepakket beschikbaar bestaande uit een videoband, sheets en een toelichting daarop. Dit pakket kan worden besteld bij de eigen provinciale sportraad of bij NOC*NSF. Meer gebruikelijk is dat de landelijke bond of de provinciale sportraad de instructie verzorgt. Het voordeel daarvan is dat de instructie aantoonbaar op correcte wijze is gebeurd en ook aan alle deelnemers officiële certificaten worden uitgereikt. De vereniging dient er zorg voor te dragen dat er een register aanwezig is waarop alle personen die een instructie hebben gevolgd, staan vermeld. Geadviseerd wordt dit register op te nemen in de map waarin ook het bestuursreglement en de vergunningen zijn opgenomen. Plaats deze map op een voor alle barvrijwilligers bekende plaats achter de bar zodat bij een eventuele controle alle benodigde informatie direct beschikbaar is. 1. Wat is de IVA en waarvoor dient het? De Drank- en Horecawet schrijft voor dat verenigingen die alcohol schenken en daarvoor een vergunning hebben, over gekwalificeerd barpersoneel dienen te beschikken. Dat betekent dat tijdens de openingstijden van de bar altijd of een leidinggevende of een IVA-gekwalificeerde aanwezig dient te zijn. Eén van deze twee is dan op dat moment verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de bar. Volgens de wet moet een leidinggevende 21 jaar of ouder zijn en een barvrijwilliger 16 jaar of ouder De IVA is een instructie voor barvrijwilligers met als doel: kennisvergroting omtrent alcoholgebruik en de mogelijke gevolgen hiervan. Er wordt aandacht besteed aan het herkennen van probleemsituaties, bewustwording van de problematiek en stimulering van meningsvorming. Aan de IVA is geen diploma gekoppeld, er is wel een bewijs van deelname. Een IVA duurt een dagdeel.
2. Welke routes kunnen de verenigingen volgen om de barvrijwilligers te scholen in verantwoord alcoholschenken? Voor het scholen van de barvrijwilligers in verantwoord alcoholschenken kan de vereniging verschillende routes volgen: Route 1: De leidinggevende van de vereniging geeft de instructie zelf. Een leidinggevende beschikt over de Verklaring Sociale Hygiëne en is op basis daarvan bevoegd een instructie over verantwoord alcoholschenken te verzorgen voor de barvrijwilligers. In een instructie over verantwoord alcoholschenken dienen de volgende onderwerpen aan de orde komen: - Alcoholwet- en regelgeving. - Kennis over alcohol en de gevolgen. - Lastige situaties die je in de sportkantine tegen kan komen. - Ter ondersteuning van de leidinggevende is er via de Provinciale Sportraden en de sportbonden tegen betaling ondersteunend materiaal te verkrijgen. Dit materiaal bevat een docentenhandleiding, een diskette met tekst voor sheets en een video band. Route 2: De leidinggevende van de vereniging laat zich scholen om in het vervolg zelfstandig de IVA te kunnen verzorgen binnen hun eigen vereniging De leidinggevende kan zich laten scholen door de sportbond (alleen mogelijk bij de KNHB en de KNVB), dan wel door externe partijen (provinciale sportraden of preventiewerkers van instellingen voor verslavingszorg).
De leidinggevende krijgt bij zijn scholing materiaal voor het verzorgen van een IVA mee. Als de IVA wordt verzorgd door de leidinggevende zijn er voor de vereniging verder geen kosten aan verbonden. Voor de deelnemers zijn certificaten beschikbaar. Hiertoe dient de lijst van de deelnemers te worden overlegd aan NOC*NSF, ondertekend door de penningmeester of secretaris van de desbetreffende vereniging. Route 3: De instructie wordt gegeven door een medewerker van de Provinciale Sportraad, een preventie medewerker uit de verslavingszorg of door de Sportbond (alleen mogelijk bij KNVB en KNHB). Het minimum aantal deelnemers per verzorgde IVA is vastgesteld op 15 en het maximum op 50 barvrijwilligers. Barvrijwilligers ontvangen na afloop van de instructie een certificaat. Soms is het mogelijk om hiervoor van de gemeente een subsidie te verkrijgen. Informeer bij uw gemeente of er subsidiemogelijkheden zijn.
16.3.6 Verruiming openstelling kantines Na lang overleg met het ministerie van Financiën, het Bedrijfschap Horeca en de KNVB is de kantineregeling zodanig verruimd dat de verplichte openstelling van de kantine bij activiteiten van de eigenaar of verhuurder van de sportaccommodatie (bijv. De gemeente houdt een sportdag voor de gemeenteambtenaren of de openbare school voor de leerlingen) geen problemen meer hoeft op te leveren.
Bijlagen hoofdstuk 16 Bijlage 1 Model bestuursreglement ‘alcohol in sportkantines’
Model bestuursreglement ‘alcohol in sportkantines’
Preambule
In overweging nemende dat: -
-
sportverenigingen op basis van de Drank- en Horecawet dienen te beschikken over een bestuursreglement; in dit verband met “sportvereniging” wordt bedoeld: een sportvereniging met een kantine in eigen beheer, aangesloten bij een erkende sportbond; de sportkantine met een drank- en horecavergunning in de wet wordt beschouwd als een horecalokaliteit, hetgeen betekent dat er ter plaatse bedrijfsmatig of tegen betaling alcoholhoudende dranken worden verstrekt; een bestuursreglement regels dient te bevatten die verantwoorde verstrekking van alcoholhoudende drank in de sportkantine waarborgen; in een bestuursreglement tevens paracommercie bepalingen zijn opgenomen die tot doel hebben ongeoorloofde vormen van concurrentie met de reguliere horeca te voorkomen; het volgen van de regels inzake ongeoorloofde concurrentie kunnen de Belastingdienst overtuigen van het niet-commerciële karakter van de horeca-activiteiten in een vereniging;
heeft het bestuur het volgende bestuursreglement ‘alcohol in sportkantines’ vastgesteld danwel laten bekrachtigen door de algemene vergadering van de vereniging.
Paragraaf 1
Algemene bepalingen
Artikel 1
Begripsbepalingen
a)
Alcoholhoudende dranken: Zwak-alcoholhoudende drank: bier, wijn en gedistilleerd met minder dan 15% alcohol Sterke drank: gedistilleerd met 15% alcohol of meer.
b)
Sociale Hygiëne: Met Sociale Hygiëne wordt bedoeld dat mensen gezond met elkaar omgaan; dat ze rekening houden met elkaars waarden, normen en rollen. In de sportkantine gaat het vooral om kennis van en inzicht in de invloed van alcoholgebruik (en- misbruik) en hoe men verantwoord alcoholgebruik in de kantine kan bevorderen. Belangrijk hierbij zijn huis- en gedragsregels en sociale vaardigheden om deze regels uit te dragen en na te leven. Verder houdt Sociale Hygiëne kennis in van de Drank- en Horecawet en verwante regelgeving en de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken, van verschillende bedrijfsformules en doelgroepen en van technische, bouwkundige en ruimtelijke voorzieningen van de inrichting.
c)
Leidinggevenden: Het bestuur heeft twee leden aangewezen als leidinggevenden. Zij zijn tenminste 21 jaar oud, in het bezit van de verklaring Sociale Hygiëne en voldoen aan de eisen van zedelijkheid en staan als zodanig vermeld op de vergunning van de vereniging. Zij kunnen de onmiddellijke leiding geven aan de uitoefening van de horeca-werkzaamheden in de sportkantine.
d)
Barvrijwilliger: Een vrijwilliger, die - op tijden dat er alcohol wordt verstrekt -, de barwerkzaamheden in de sportkantine uitvoert. Kwalificatienormen voor barvrijwilligers zijn vastgelegd in artikel 7 van dit bestuursreglement.
Artikel 2 Wettelijke bepalingen Uit oogpunt van verantwoorde alcoholverstrekking moeten de volgende wettelijke bepalingen worden nageleefd: Verkoop van alcoholhoudende drank aan personen jonger dan 16 jaar is verboden. Verkoop van sterke drank aan personen jonger dan 18 jaar is verboden. Leeftijdsgrenzen en schenktijden moeten zichtbaar in de kantine worden opgehangen. De verstrekker van alcohol dient bij de aspirant-koper de leeftijd vast te stellen, tenzij betrokkene onmiskenbaar de vereiste leeftijd heeft bereikt. Geen alcoholhoudende drank wordt verstrekt als dit leidt tot verstoring van de openbare orde, veiligheid of zedelijkheid. Het is niet toegestaan alcoholhoudende drank te vertrekken aan dronken personen. Het is verboden personen toe te laten in de kantine die dronken zijn of onder invloed zijn van andere psychotrope stoffen.
Artikel 3 Vaststellen en wijzigen 1. Het bestuur legt dit bestuursreglement ter vaststelling voor aan de Algemene Ledenvergadering, dan wel – indien de vaststellingsbevoegdheid bij het bestuur berust – stelt het reglement zelf vast. Wijzigingen van het bestuursreglement komen op dezelfde wijze tot stand. 2. Het bestuursreglement moet worden voorgelegd aan de gemeente bij de aanvraag van een nieuwe drank- en horecavergunning. De gemeente toetst het bestuursreglement aan de Drank- en Horecawet. Het bestuursreglement treedt op hetzelfde moment in werking als de ingangsdatum van de af te geven drank- en horecavergunning. 3. Wijzigingen van het bestuursreglement worden op gelijke wijze getoetst door de gemeente. 4. Indien een bestuursreglement is vastgesteld zònder de concrete noodzaak een nieuwe drank- en horecavergunning aan te vragen, maar teneinde bepalingen inzake paracommercie vast te leggen, wordt het bestuursreglement op gelijke wijze getoetst door de gemeente met dien verstande dat de bepalingen inzake paracommercie met onmiddellijke ingang voor de vereniging van kracht zijn.
Paragraaf 2
Sociaal Hygiënische bepalingen
Artikel 4 Aanwezigheid Op de momenten dat in de sportkantine alcoholhoudende drank wordt geschonken, is er altijd ofwel een leidinggevende aanwezig die in het bezit is van de verklaring Sociale Hygiëne ofwel een barvrijwilliger die een verplichte instructie verantwoord alcoholschenken heeft gevolgd.
Artikel 5 Huis- en gedragsregels 1. Het is niet toegestaan zelf meegebrachte alcoholhoudende drank te gebruiken in de kantine of elders op het terrein van de vereniging. 2. Het is niet toegestaan om in de kantine gekochte alcoholhoudende drank elders (bijvoorbeeld in de kleedkamers) te nuttigen dan in de kantine of op het terras. 3. Er wordt geen alcohol geschonken aan: - Jeugdleiders, trainers van jeugdelftallen en andere begeleiders van de jeugd tijdens de uitoefening van hun functie; - Personen die fungeren als chauffeur bij het vervoer van spelers.
4. Het bestuur wil voorkomen dat personen met meer dan het toegestane promillage alcohol aan het verkeer deelnemen. Op basis daarvan kan de verstrekking van alcoholhoudende drank worden geweigerd. 5. Leidinggevenden en barvrijwilligers (in de zin van het bepaalde in artikel 1) drinken geen alcohol gedurende hun bardienst. 6. Prijsacties die het gebruik van alcohol stimuleren, zoals “happy hours”, “meters bier” en “rondjes van de zaak” zijn in de kantine niet toegestaan. 7. Vanuit het oogpunt van na te streven alcoholmatiging wordt het gebruik van alcoholvrije drank gepromoot, onder andere door die goedkoper aan te bieden dan alcoholhoudende drank. 8. Personen die agressie of ander normafwijkend gedrag vertonen worden door de dienstdoende leidinggevende of barvrijwilliger uit de kantine verwijderd.
Artikel 6 Openingstijden en schenktijden 1. De openingstijden van de kantine zijn conform de drank- en horecavergunning: ……………..zelf invullen ……………… 2. Op de volgende tijdstippen wordt conform de drank- en horecavergunning alcohol geschonken: …. zelf invullen…… 3.
Als tijdens de schenktijden van de kantine 25% of meer van de aanwezigen jonger is dan 18 jaar, wordt er geen alcohol geschonken.
Artikel 7
Kwalificatienormen en instructie verantwoord alcoholschenken voor barvrijwilligers Voor de barvrijwilligers zijn de volgende kwalificatienormen vastgesteld. Barvrijwilligers: - zijn tenminste 18 jaar oud; - hebben een instructie verantwoord alcoholschenken gevolgd; - staan als zodanig bij de vereniging geregistreerd, en - zijn betrokken bij de vereniging, als lid, dan wel anderszins (bijvoorbeeld als ouder of verzorger van minderjarige verenigingsleden).
Een instructie verantwoord alcoholschenken voor barvrijwilligers wordt gegeven door een terzake deskundige en bestaat minimaal uit een voorlichting van 2 uur. Artikel 8 Voorlichting 1. Schenktijden, leeftijdsgrenzen (artikel 2 lid1, 2 en 3), huis- en gedragsregels en paracommercie bepalingen worden goed zichtbaar in de kantine opgehangen. 2. Het bestuur schenkt aandacht aan publicitaire acties in het kader van verantwoord alcoholgebruik 3. Het bestuur onderschrijft de bestaande regelingen omtrent reclame-uitingen voor alcoholhoudende dranken. Artikel 9 Handhaving, klachtenprocedure en sancties 1. Conform het gestelde in artikel 45 van de Drank- en Horecawet zijn het bestuur van de vereniging en de leidinggevenden belast met de algemene leiding over de sportkantine. Zij zijn derhalve beiden verantwoordelijk voor de naleving van de wet en dus van dit reglement. 2. Gegronde klachten over de toepassing van de artikelen 1 tot en met 8 van dit reglement dienen onverwijld ter kennis te worden gebracht van het bestuur van de vereniging.
3. Uit hoofde van zijn verantwoordelijkheid voor de naleving zal het bestuur bij overtreding van (één van) de regels uit dit reglement ten opzichte van betrokkene(n), zijnde de consument dan wel de verstrekker (leidinggevende of de barvrijwilliger) gebruik maken van zijn sanctiebevoegdheden op grond van de statuten en het huishoudelijk reglement. Het bestuur verifieert de klacht, hoort zonodig de klager en treft bij gegrondbevinding van de klacht binnen twee maanden maatregelen om herhaling te voorkomen. Het bestuur brengt het resultaat van de afweging ter kennis van de indiener van de klacht. 4. Een ieder kan gegronde klachten over de overtreding(en) van de Drank- en Horecawet indienen bij de gemeente of de Voedsel en Warenautoriteit.
Paragraaf 3
Paracommercie bepalingen
Artikel 10 Toegelaten horeca-activiteiten 1. De sportvereniging zal slechts die horeca-activiteiten uitoefenen met inachtneming van het hierna onder 2. en 3. bepaalde. De sportvereniging zal geen horeca-activiteiten uitoefenen ten behoeve van bijeenkomsten die worden gehouden wegens gebeurtenissen in de privé-sfeer van leden en bijeenkomsten voor niet-leden. Het bestuur zal hierop toezien. 2. De horeca-activiteiten worden door de sportvereniging slechts uitgeoefend ten aanzien van personen die bij de activiteiten van de sportvereniging in de ruimste zin van het woord betrokken zijn, met inachtneming van het hierna onder 3. bepaalde. 3. Het uitoefenen van horeca-activiteiten door de sportvereniging jegens niet bij de sportvereniging aangesloten personen geschiedt uitsluitend één uur vóór, tijdens en één uur ná: - wedstrijden; - trainingen; - overige activiteiten van de sportvereniging binnen het kader van de doelstelling, te weten het doen beoefenen en het bevorderen van sport, alsmede het stimuleren en organiseren van activiteiten die in het kader van de sport de ontwikkeling, de vorming en de recreatie van de mens beogen. 4. Voor zover niet binnen de hiervoor genoemde doelstelling vallend, zal de kantine en/of de inventaris (met name het meubilair en het serviesgoed) niet door de sportvereniging aan derden worden verhuurd of ter beschikking worden gesteld. 5. Geen reclame mag worden gemaakt door de sportvereniging voor niet binnen de doelstelling vallende resp. andere horeca-activiteiten dan die welke zijn toegelaten als omschreven in dit artikel 10.
Artikel 11 Handhaving, klachtenprocedure en sancties 1. Conform het gestelde in artikel 45 van de Drank- en Horecawet zijn het bestuur van de vereniging en de leidinggevenden belast met de algemene leiding over de sportkantine. Zij zijn derhalve beiden verantwoordelijk voor de naleving van de wet en dus van dit reglement, inclusief de paracommercie bepalingen. 2. Gegronde klachten over de toepassing van het gestelde in artikel 10 dienen door rechtstreeks belanghebbenden onverwijld ter kennis te worden gebracht, van het bestuur en de overkoepelende sportbond. Tot de rechtstreeks belanghebbenden behoren in ieder geval de plaatselijke reguliere horecaondernemers. Een klacht kan dan door hen zelf, dan wel door de Koninklijke Horeca Nederland of via haar plaatselijke of regionale afdeling ingediend worden.
3. De overkoepelende sportbond verifieert de klacht, hoort zonodig de klager en treft bij gegrondbevinding van de klacht maatregelen om herhaling te voorkomen. Het brengt het resultaat van de afwegingen ter kennis van de indiener van de klacht en van de betreffende vereniging. 4. Blijft het verenigingsbestuur in het kader van het hiervoor in punt 3 gestelde in gebreke, respectievelijk is er sprake van een nieuwe klacht inzake een nieuw feit, dezelfde vereniging betreffend, dan treft de sportbond zo nodig tuchtrechtelijke maatregelen jegens de vereniging binnen twee maanden na ontvangst van de laatste klacht, en brengt het resultaat van de afwegingen ter kennis van de indiener(s) van de klacht(en) en van NOC*NSF.
Colofon Model bestuursreglement ‘alcohol in sportkantines’
Samenstelling en redactie NOC*NSF Breedtesport Vormgeving en opmaak Daarom Ontwerpburo, Arnhem Druk Drukkerij De Rijn, Dieren Productiebegeleiding NOC*NSF Communicatie & Marketing Publicatienummer: NOC*NSF 521 NOC*NSF Sector Breedtesport Postbus 302 6800 AH Arnhem Telefoon: 026-4834739 Fax: 026-4822809 www.noc-nsf.nl
Bijlage 2 Toelichting modelbestuursreglement Inhoudsopgave 1
Inleiding
2
Waarom een bestuursreglement voor sportkantines? 2.1. Wettelijke grondslag; Drank- en Horecawet 2.2. Paracommercie 2.3. Verantwoord alcoholgebruik en sport
3
De inhoud van het model bestuursreglement 3.1. Algemene bepalingen 3.2. Sociaal-hygiënische bepalingen 3.3. Bestrijding paracommercie
4
Hoe gebruik je het bestuursreglement? 4.1. Een model invullen 4.2. Draagvlak voor huis- en gedragsregels 4.3. Bestuursreglement en huishoudelijk reglement en statuten 4.4. Een nieuwe vergunning aanvragen en de gemeente
Bijlagen Bijlage 1: Overeenkomst NOC*NSF en de bonden over bestuursreglement Bijlage 2: Aanpassing huishoudelijk reglement Bijlage 3: Adreslijst van relevante organisaties en websites
1. Inleiding “Het gebruik van alcohol is van alle tijden en komt in de meeste culturen voor. Aan de consumptie van deze stof zijn onmiskenbaar positieve aspecten verbonden. Alcohol verschaft velen van ons ontspanning. Het brengt gezelligheid en het verhoogt de feestvreugde als er iets te vieren valt. Bovendien staat inmiddels vast dat een geringe wijnconsumptie vanaf de middelbare leeftijd goed is voor hart en bloedvaten. Echter, de maatschappelijke en de individuele problemen door overmatig alcoholgebruik nemen toe. Daarom moet er iets geregeld worden. Het beleid richt zich op het terugdringen van overmatig alcoholgebruik. Met de nieuwe Drank- en Horecawet geeft het kabinet invulling aan dit beleid” Met deze woorden lichtte minister Borst het wetsvoorstel voor de wijziging van de Drank- en Horecawet in de Tweede Kamer toe. Hiermee geeft de minister aan dat het zeker niet de bedoeling is om het gebruik en de verkoop van alcohol te verbieden. De nieuwe regels in de Drank- en Horecawet zijn er wel op gericht om overmatig alcoholgebruik tegen te gaan. Of met andere woorden: De wet levert een bijdrage aan het alcoholmatigingsbeleid. Met deze regelgeving wil de overheid het verantwoord alcoholgebruik stimuleren. Uitgangspunt is dat ook de verstrekker van alcohol verantwoordelijk is voor het alcoholgebruik van klanten. Verstrekkers zijn zowel commerciële horeca-inrichtingen (cafés, bars, restaurants en dergelijke), als niet commerciële instellingen zoals sportkantines. Daar waar alcohol wordt verkocht, dient men zich aan een aantal regels te houden. Eén van de regels is bijvoorbeeld die van de leeftijdsgrens van jonge klanten. Bovendien heeft degene die daadwerkelijk achter de bar staat, verstand van zaken. Hij of zij weet bijvoorbeeld wat de invloed is van (overmatig) alcoholgebruik en hoe je het kunt herkennen en hij weet hoe hij met klanten moet omgaan. Behalve de nieuwe regels in de Drank- en Horecawet, worden er nog andere zaken ondernomen om het overmatig alcoholgebruik terug te dringen, zoals: • meer voorlichting en preventie, vooral gericht op jongeren • betere hulpverlening aan probleemdrinkers en alcoholisten • scherpere zelfregulering van reclame en promotie; minder reclame • inzet van het accijnsinstrument; mogelijk accijns op alcohol verhogen Met de inwerkingtreding van de nieuwe Drank- en Horecawet per 1 november 2000 gelden er een aantal nieuwe regels voor het verstrekken van alcoholhoudende dranken. Omdat de commerciële en niet-commerciële verstrekkers nogal van elkaar verschillen, een sportkantine is heel wat anders dan het plaatselijke café, of de discotheek, moeten zij volgens de wet aan verschillende voorwaarden voldoen. Eén van die nieuwe regels is dat de sportvereniging die een vergunning aanvraagt bij de gemeente in het kader van de Drank- en Horecawet, een bestuursreglement dient te overleggen. NOC*NSF heeft in samenspraak met de aangesloten bonden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en na overleg met de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Financiën een model bestuursreglement voor sportverenigingen ontwikkeld (zie bijlage 1). In dit model zijn behalve de bepalingen die de Drank- en Horecawet voorschrijft, ook afspraken met betrekking tot paracommercie opgenomen. Het model bestuursreglement is uitgangspunt voor een te sluiten overeenkomst tussen NOC*NSF en de aangesloten bonden (zie bijlage 1). De bonden leveren volgens de overeenkomst een uiterste inspanningsverplichting om er voor te zorgen dat alle sportverenigingen met een kantine in eigen beheer zo spoedig mogelijk, echter uiterlijk per 1 juli 2001, een bestuursreglement vaststellen. De ministeries van VWS en Financiën en de VNG hebben hun steun toegezegd aan deze benadering. De toelichting is als volgt opgebouwd In hoofdstuk 2 kunt u lezen waarom sportverenigingen een bestuursreglement moeten hebben. Hoofdstuk 3 behandelt de drie verschillende delen van het bestuursreglement en waar nodig krijgen de afzonderlijke artikelen een nadere uitleg of toelichting. Het laatste hoofdstuk laat zien hoe men binnen de vereniging met het bestuursreglement kan omgaan: hoe vult men het model in voor de eigen vereniging en hoe krijgt men draagvlak voor de huis- en gedragsregels. Tot slot is in de bijlagen allerlei relevante informatie met betrekking tot het bestuursreglement opgenomen.
We wensen u veel succes bij het opstellen en gebruiken van het bestuursreglement in uw sportvereniging.
Alcohol; zwak en sterk Een drank is een alcoholhoudende drank als er meer dan 0,5% alcohol in zit. In de Drank- en Horecawet wordt onderscheid gemaakt tussen zwak-alcoholhoudende drank en sterke drank. Zwakalcoholhoudende dranken zijn bier, wijn en gedistilleerde dranken met een alcoholgehalte van minder dan 15%. Alle gedistilleerde dranken die 15% alcohol of meer bevatten behoren tot de categorie sterke drank. Er zijn mixdranken die meer dan 15% alcohol bevatten en daarom ook sterke drank zijn.
2. Waarom een Bestuursreglement voor sportkantines? 2.1. Wettelijke grondslag; Drank- en Horecawet De Drank- en Horecawet is voor de overheid een belangrijk instrument in het alcoholmatigingsbeleid. De wet stelt eisen aan de verkoop, de distributie en de verkrijgbaarheid van alcoholhoudende dranken. Om alcohol te mogen schenken moeten alle ondernemers, maar ook verenigingen met een sportkantine in eigen beheer, een gemeentelijke vergunning hebben (zie ook hoofdstuk 4). Per 1 november 2000 is de nieuwe Drank- en Horecawet in werking getreden. De wet schrijft voor dat sportverenigingen met een kantine in eigen beheer en andere niet commerciële horeca-inrichtingen voor het verkrijgen van een vergunning een bestuursreglement ‘alcohol in sportkantines’ moeten opstellen. Huis- en gedragsregels, schenktijden en de kwalificatie-eisen voor barvrijwilligers maken deel uit van zo’n bestuursreglement.
Andere voor sportkantines relevante regels uit de wet zijn: • • • • • •
De term leidinggevende vervangt de termen bedrijfsleider en beheerder. Leidinggevenden zijn tenminste 21 jaar, voldoen aan de eisen van zedelijk gedrag en moeten beschikken over de verklaring Sociale Hygiëne. Per sportvereniging moeten minimaal twee leidinggevenden beschikken over de verklaring Sociale Hygiëne. Zij staan als zodanig op de vergunning vermeld. Barvrijwilligers krijgen een instructie over verantwoord alcoholgebruik. De vereniging houdt een registratie bij van deze geïnstrueerde personen. Alleen op tijden dat er alcohol wordt geschonken in de sportkantine moet er een gekwalificeerd persoon aanwezig zijn. Dit is ofwel een leidinggevende ofwel een barvrijwilliger die een instructie heeft gevolgd. De leidinggevende of barvrijwilliger mag geen dronken personen toelaten en geen alcohol schenken aan personen die al dronken zijn. De leeftijdsgrenzen moeten strikt in acht worden genomen. Aan personen beneden de 16 jaar mag geen bier en wijn verkocht worden. De leeftijdsgrens voor sterke drank ligt bij 18 jaar. De verstrekker is in overtreding als de leeftijdsgrenzen niet gehanteerd worden. De koper is niet in overtreding.
Andere regelgeving omtrent alcohol: Naast de Drank- en Horecawet waar de vergunninghouder (de sportvereniging) zich aan te houden heeft, zijn er natuurlijk ook wetten en regels rond alcohol die gelden voor elke burger in Nederland. Denk daarbij aan: • Bepaalde wetsartikelen uit het Wetboek van Strafrecht (artikel 453: strafbaar zijn van openbare dronkenschap, artikel 426: strafbaar zijn van ordeverstoring, het hinderen van verkeer en het bedreigen van andermans veiligheid onder invloed van alcohol) • De Wegenverkeerswet (strafbaar zijn van rijden onder invloed) • Ook in de Scheepvaartverkeerswet, de Luchtvaartverkeerswet en het Besluit Personenvervoer staat dat het strafbaar is om respectievelijk te varen, vliegen, en te reizen met openbaar vervoer bij “kennelijke staat van dronkenschap”.
2.2. Paracommercie In maart 2000 heeft het Bedrijfschap Horeca eenzijdig de overeenkomsten ‘paracommercie’ opgezegd die al jaren bestonden tussen NOC*NSF, respectievelijk de aangesloten bonden en het Bedrijfschap. Die overeenkomsten waren destijds (begin jaren ’80) de concretisering van de zelfregulering, mogelijk gemaakt in de Drank- en Horecawet van toen. In deze overeenkomsten waren afspraken vastgelegd met als doel de oneerlijke concurrentie tussen sportverenigingen en commerciële horeca tegen te gaan. NOC*NSF heeft naar een plaatsvervangende nieuwe vorm van zelfregulering gezocht en ervoor gekozen om bepalingen over paracommercie op te nemen in het model bestuursreglement. De bepalingen ten aanzien van paracommercie die in het model zijn opgenomen, zijn ontleend aan de oorspronkelijke overeenkomsten. Door sportverenigingen nu deze bepalingen in hun bestuursreglement te laten opnemen en door hen daar ook daadwerkelijk aan te laten houden, wordt beoogd ongerechtvaardigde vormen van concurrentie met de reguliere horeca tegen te gaan. Fiscaal zijn er voor betrokken sportbonden en hun vereniging nog twee voordelen. In het beginsel is een vereniging vennootschapsbelastingplichtig voorzover zij een onderneming drijft. Dat zal in het algemeen slechts het geval zijn voor de (winstgevende) horeca-activiteiten. De verlieslatende verenigingsactiviteiten vallen daarbuiten en dat verlies kan fiscaal niet met de winst uit de kantine verrekend worden. Volgens een besluit van de staatssecretaris van Financiën wordt, indien aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, bij de toets of een vereniging vennootschapsbelastingplichtig is, de kantine-exploitatie en de overige activiteiten van de vereniging als één geheel beschouwd. Dit zal in de praktijk vaak tot de conclusie leiden dat de vereniging niet belastingplichtig is voor de vennootschapsbelasting. In het verleden was het naleven van de overeenkomst met het Bedrijfschap Horeca daarbij een belangrijke voorwaarde. Vermoedelijk wordt deze vervangen door de voorwaarde dat een vereniging het model bestuursreglement heeft ondertekend en naleeft. Bovendien impliceert niet vennootschapsbelastingsplichtigheid dat dan ook in beginsel verenigingsbestuurders niet hoofdelijk aansprakelijk zijn in privé voor de verenigingsschulden inzake afdracht van belastingen en sociale premies. De paracommercie-bepalingen zijn opgenomen in paragraaf 3 van het model bestuursreglement (zie ook hoofdstuk 3 ).
2.3. Verantwoord alcoholgebruik en sport NOC*NSF onderschrijft de intenties en de doelstelling van het alcoholmatigingsbeleid van de overheid. De bij NOC*NSF aangesloten bonden hebben dit in een motie die in mei 1999 tijdens het directeurenoverleg is ingediend, bevestigd. Dit betekent dat ook de sportsector verantwoordelijkheid moet en wil nemen voor het stimuleren van verantwoord alcoholgebruik in de sportkantine. Concreet houdt dat in dat elke sportvereniging ervoor zorgt dat er tenminste twee personen (de zogenaamde leidinggevenden) kennis hebben van en inzicht hebben in Sociale Hygiëne en dat barvrijwilligers een instructie over verantwoord alcoholgebruik volgen (zie ook 3.2). In het model bestuursreglement zijn een aantal concrete huis- en gedragsregels opgenomen, waaruit het belang van verantwoord alcoholgebruik duidelijk blijkt. NOC*NSF is voornemens om in samenwerking met het NIGZ (‘Drank maakt meer kapot dan je lief is’), een voorlichtingscampagne voor te bereiden, gericht op sportverenigingen en bezoekers van sportkantines. De voorlichting zal enerzijds gericht zijn op het informeren van de sportverenigingen over de gevolgen van de gewijzigde Drank- en Horecawet. Anderzijds is de sportkantine ook een geschikte plek om de boodschap van ‘verantwoord alcoholgebruik’ over te brengen aan de bezoekers. Dit laatste mag uiteraard niet strijdig zijn met de bedrijfsmatige kant van de kantine. Als matiging van de alcoholconsumptie leidt tot verminderde omzet, dan is dat een probleem voor sportverenigingen. In plaats van alcohol kan de consument voor aantrekkelijke alternatieven kiezen en dan zal de omzet niet dalen. Wanneer moet ik nu precies een bestuursreglement opstellen? Bij de aanvraag van een nieuwe vergunning is de sportvereniging volgens de Drank- en Horecawet verplicht om een bestuursreglement op te stellen dat het verantwoord verstrekken van alcoholhoudende dranken waarborgt. Het NOC*NSF model bestuursreglement kan hiervoor gebruikt worden. Als er in de bestaande vergunning iets veranderd is, bijvoorbeeld de namen van de op de vergunning vermelde personen, moet men ook een nieuwe vergunning aanvragen. Kijk dus eerst de Drank en Horecavergunning van uw vereniging na. Zijn er geen wijzigingen in de vergunning opgetreden, dan hoeft de betrokken sportvereniging volgens het overgangsrecht strikt formeel nog geen bestuursreglement te hebben. U kunt dan gebruik maken van een overgangsregeling die stelt dat vergunningen die voor 1 januari 1996 zijn afgegeven geldig blijven zolang de leidinggevenden en de accommodatie niet zijn veranderd. NOC*NSF adviseert om ook in niet wettelijk verplichte situaties tòch reeds een bestuursreglement op te stellen. Hiermee tonen sportverenigingen dat zij hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de aspecten sociale hygiëne en paracommercie serieus nemen. NOC*NSF en de bonden hebben de intentie uitgesproken dat alle sportverenigingen per 1 juli 2001 over een bestuursreglement beschikken.
3. De inhoud van het model Bestuursreglement
In het voorgaande hoofdstuk is duidelijk geworden dat het bestuursreglement meerdere doelen dient. Het is voor sportverenigingen met een kantine in eigen beheer op de eerste plaats een wettelijke verplichting om het verantwoord verstrekken van alcoholhoudende dranken te waarborgen. Op de tweede plaats zijn er in het model bestuursreglement bepalingen opgenomen betreffende paracommercie. Hiermee leggen sportverenigingen en hun bonden afspraken vast waarmee ze oneerlijke concurrentie met de reguliere horeca tegengaan. Op de derde en laatste plaats laten sportverenigingen, vooral met de huis- en gedragsregels uit het bestuursreglement, zien dat ze verantwoord alcoholgebruik serieus nemen. Het bestuursreglement bestaat uit drie delen: algemene bepalingen, sociaal-hygiënische bepalingen en paracommercie-bepalingen. Hieronder worden de drie delen nader toegelicht. Zonodig komen ook de afzonderlijke artikelen aan bod. Preambule Voorafgaand aan de artikelen is een zogenaamde preambule opgenomen. Dit is een korte inleiding op het bestuursreglement. In die inleiding staat wat de grondslag is voor het bestuursreglement, wat er in dit kader onder een sportvereniging en sportkantine wordt verstaan en wat voor regels en bepalingen in het bestuursreglement zijn opgenomen. 3.1. Algemene bepalingen Het eerste deel met de algemene bepalingen (artikel 1 t/m artikel 3) bevat de begripsbepalingen, wettelijke bepalingen en de wijze van vaststellen en wijzigen van het bestuursreglement. In artikel 1 zijn de begripsbepalingen zijn opgenomen om de gebruikte begrippen en termen in het bestuursreglement te definiëren of te omschrijven. Zo kan er geen onduidelijkheid of verwarring ontstaan over wat men met een bepaald begrip bedoelt. In artikel 2 zijn een zevental wettelijke bepalingen uit de Drank- en Horecawet opgenomen. In principe is elke burger geacht de wet te kennen. Echter, de praktijk is vaak anders. De genoemde wettelijke bepalingen zijn het meest relevant voor sportkantines. Artikel 3 beschrijft wie verantwoordelijk zijn voor de vaststelling van het bestuursreglement en hoe eventuele wijzigingen tot stand komen en vastgesteld worden. In hoofdstuk 4 van deze toelichting bij het bestuursreglement wordt uitgebreid ingegaan op de manier waarop een sportvereniging tot een bestuursreglement kan komen en hoe draagvlak voor de regels verkregen kan worden. 3.2. Sociaal Hygiënische bepalingen Het tweede deel, de Sociaal Hygiënische bepalingen, is in feite de kern van het bestuursreglement. Dit zijn de bepalingen die volgens de Drank- en Horecawet in een bestuursreglement horen te staan. De gemeente zal bij een aanvraag van een vergunning het bestuursreglement dan ook met name op de artikelen 4 tot en met 9 toetsen. Artikel 4 is een wettelijke verplichting (artikel 24 van de Drank- en Horecawet). Op de tijden dat er in de sportkantine alcohol wordt geschonken, moet er iemand achter de bar staan, die daartoe gekwalificeerd is. Dit kan één van de twee leidinggevenden zijn die op de vergunning staat. Het mag ook een barvrijwilliger zijn die een instructie ‘verantwoord alcoholgebruik’ heeft gevolgd en die als zodanig bij de vereniging geregistreerd staat. Bij een eventuele controle door de Voedsel en Warenautoriteit, de politie of de gemeente zal altijd gekeken worden of de barmedewerker die op dat moment de alcohol verstrekt, hiertoe ook bevoegd is. Zo niet, dan is de vereniging in overtreding en zal er in eerste instantie een waarschuwing volgen (zie ook artikel 9). Een vereniging doet er goed aan om voldoende barvrijwilligers te (laten) instrueren. Artikel 5 bestaat uit de huis- en gedragsregels van de sportvereniging ten aanzien van het verstrekken en gebruiken van alcoholhoudende dranken in de sportkantine. Van sportverenigingen wordt verwacht dat zij minimaal de in het model genoemde huis- en gedragsregels overnemen. Uiteraard staat het een vereniging vrij om hier zelf nog regels aan toe te voegen.
Alvorens men de huis- en gedragregels gaat opstellen, is het aan te raden om eerst het huishoudelijk reglement van de vereniging na te kijken. Er zijn sportverenigingen die ook in het huishoudelijk reglement of het kantinereglement al dergelijke regels hebben opgenomen. Deze kunnen dan overgenomen worden in het bestuursreglement (zie ook 4.3). In artikel 6, eerste lid van het model, dient de vereniging zelf de openingstijden van de kantine in te vullen, zoals die staan vermeld op de Drank- en Horecavergunning. Het bestuur kan incidenteel afwijkende tijdstippen vaststellen of aanhouden bij speciale verenigingsactiviteiten, zoals bijvoorbeeld een verenigingsfeest, barbecue of nieuwjaarsreceptie. In het tweede lid geeft de vereniging aan wanneer er alcohol wordt geschonken (en wanneer dus niet). Het bestuur kan vaststellen op welke tijdstippen en/of dagdelen door de week en in het weekend er alcohol wordt geschonken. Ook kan het bestuur vaststellen op welke overige dagen, zoals toernooidagen en evenementen geen alcohol wordt geschonken. In het kader van alcoholmatiging is het aan te bevelen om de tijden waarop geen alcohol wordt geschonken uit te breiden. Een bijkomend voordeel is mogelijk dat op de tijden dat er geen alcohol wordt geschonken, ook geen daartoe gekwalificeerd persoon aanwezig hoeft te zijn. Dan mag iedereen bardienst doen. Het derde lid is bedoeld om alcoholgebruik door jongeren te beperken. De dagen waarop de jeugd wedstrijden of competitie speelt en tijdens jeugdtoernooien wordt er geen alcohol geschonken. Er zijn verenigingen die deze afspraak al langer kennen. Om alcoholgebruik door jongeren te beperken wordt de beschikbaarheid ervan voor deze doelgroep zo beperkt mogelijk gehouden.
Wat is Sociale Hygiëne? Met Sociale Hygiëne wordt bedoeld dat mensen gezond met elkaar omgaan; dat ze rekening houden met elkaars waarden, normen en rollen. In de sportkantine gaat het vooral om kennis van en inzicht in de invloed van alcoholgebruik (en -misbruik) en hoe men verantwoord alcoholgebruik in de kantine kan bevorderen. Belangrijk hierbij zijn huis- en gedragsregels en sociale vaardigheden om deze regels uit te dragen en na te leven. Verder houdt Sociale Hygiëne kennis in van de Drank- en Horecawet en verwante regelgeving en de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken, van verschillende bedrijfsformules en doelgroepen en van technische, bouwkundige en ruimtelijke voorzieningen van de inrichting.
Artikel 7 gaat over de barvrijwilligers. De wet schrijft voor dat op de tijden dat er alcohol wordt geschonken iemand aanwezig moet zijn die daartoe gekwalificeerd is. Dit kan een leidinggevende zijn die in het bezit is van een Verklaring Sociale Hygiëne, of een barvrijwilliger die een instructie heeft gevolgd. De barvrijwilliger moet voldoen aan de kwalificatie-eisen die in het reglement zijn genoemd. De vereniging houdt een registratie bij van barvrijwilligers die een instructie hebben gevolgd. Deze registratie bewaren ze bij het bestuursreglement. Bij een controle kan dan meteen worden nagegaan of de persoon die achter de bar staat en alcohol verkoopt ook daartoe bevoegd is. In artikel 8 is aangegeven op welke wijze de sportvereniging kenbaar maakt wat de huis- en gedragsregels zijn en dat men aandacht besteed aan verantwoord alcoholgebruik. De wet schrijft voor dat de leeftijdsgrenzen en de uren dat alcohol wordt geschonken duidelijk zichtbaar in de kantine worden opgehangen. Dit kan op een speciaal daarvoor vervaardigde sticker. NOC*NSF is er voorstander van om ook de huis- en gedragsregels goed zichtbaar op te hangen in de kantine. Bezoekers van de kantine weten op die manier wat de regels zijn van de sportvereniging en waar ze zich dus aan dienen te houden. In artikel 9 zijn de regels opgenomen met betrekking tot controle, klachten en sancties als de afspraken die in het bestuursreglement zijn vastgelegd, niet worden nagekomen. Het bestuur en de leidinggevenden van een vereniging zijn verantwoordelijk voor de naleving van de wet en van het bestuursreglement. De controle van de wet is in handen van de politie en van de Voedsel en Warenautoriteit. Als een vereniging zich niet aan de regels van de Drank- en Horecawet houdt, kan er een boete worden opgelegd. Uiteindelijk kan ook de vergunning ingetrokken worden.
Hoe kom ik aan een Verklaring Sociale Hygiëne? U kunt in het bezit komen van de Verklaring Sociale Hygiëne door het examen met goed gevolg af te leggen. SVH Examens is het door de overheid aangewezen instituut die het examen afneemt. Het is mogelijk om het examen te doen zonder een cursus te volgen. Verschillende opleidingsinstituten in het land verzorgen het onderdeel Sociale Hygiëne. Sportverenigingen zijn in het verleden ook door deze opleidingsinstituten benaderd met een cursusaanbod. NOC*NSF heeft, met de provinciale sportraden, een sportspecifieke cursus Sociale Hygiëne ontwikkeld met een bijbehorend sportspecifiek examen. Ook dit examen geeft recht op de Verklaring Sociale Hygiëne. Zowel in de cursus als in het examen gaat de aandacht in het bijzonder uit naar de praktijk van de sportkantine. Uiteraard komt ook de algemene lesstof aan bod. De provinciale sportraden bieden cursus en examen regionaal en soms plaatselijk aan. Informeer bij de sportraad in uw provincie. Adressen en telefoonnummers vindt u in de bijlage.
Wat houdt een instructie Verantwoord Alcoholgebruik in? In een instructie kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen: • kennis over alcohol en de gevolgen • eigen waarden en normen • alcoholwet- en regelgeving • bestuursreglement alcoholverstrekking voor sportkantines • vaardigheidstraining Het is een korte instructie van gemiddeld 2 uur. Waar kan iemand een dergelijke instructie volgen? NOC*NSF heeft samen met Trimbosinstituut en sportbonden een Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) ontwikkeld, zoals hierboven omschreven, speciaal bedoeld voor barvrijwilligers in sportkantines. De instructie zal verzorgd worden door een ter zake deskundige van een sportbond, een provinciale sportraad of een regionale instelling voor verslavingszorg. Eventueel kunnen leidinggevenden de IVA binnen hun eigen vereniging verzorgen. De instructie kan, bij voldoende deelname, bij de vereniging verzorgd worden. Meer informatie krijgen sportverenigingen via de eigen bond of provinciale sportraad. Men kan ook zelf contact opnemen.
3.3. Bestrijding paracommercie Het derde en laatste deel, bestaande uit de artikelen 10 en 11, betreft het voorkomen van oneerlijke concurrentie met de reguliere horeca. De bepalingen in artikel 10 geven aan welke horeca-activiteiten wel en welke niet door een sportvereniging met een kantine in eigen beheer mogen worden uitgeoefend. Veel sportverenigingen zullen al bekend zijn met deze regels. Uit deze bepalingen blijkt duidelijk dat het niet de bedoeling van een sportkantine is om tot een ‘echte’ horecagelegenheid te verworden, die openstaat voor iedereen, lid of geen lid. De horeca-activiteiten van een sportkantine staan altijd ten dienste van de sportvereniging en van de personen die bij de activiteiten van de vereniging betrokken zijn. Artikel 11 beschrijft in 4 stappen de klachtenprocedure en de mogelijke sancties bij klachten over toepassing van de paracommercie-bepalingen van artikel 10. Het is duidelijk dat de klachtenprocedure hier afwijkt van die bij de Sociaal Hygiënische bepalingen. Klachten over een vereniging kunnen in dit geval ingediend worden door de plaatselijke, reguliere horecagelegenheden of door (een afdeling van) Koninklijke Horeca Nederland. Klagers moeten zich tot de sportbond richten. De sportbond kan zonodig tuchtrechterlijke maatregelen treffen jegens de betreffende vereniging.
4. Hoe gebruik je het Bestuursreglement? 4.1. Een model invullen Het model bestuursreglement alcoholverstrekking voor sportkantines kan beschouwd worden als een uitnodiging aan het bestuur van een sportvereniging om stapsgewijs te werken aan een eigen verenigingsbeleid met betrekking tot verantwoord alcoholgebruik. Hiertoe dient dit model bestuursreglement te worden ingevuld. Dit is tevens een wettelijke verplichting, zoals in de eerdere hoofdstukken is beschreven. Naast voldoen aan de eisen die voortvloeien uit de nieuwe wet- en regelgeving biedt het model bestuursreglement nog een aantal voordelen: - het biedt duidelijkheid voor alle leden van de vereniging en bezoekers van de sportkantine - het kan alcoholgerelateerde incidenten voorkomen - het voorkomt gezondheidsschade door alcohol op korte en lange termijn - het heeft een gunstig effect op het imago van de vereniging Het voorliggende model is algemeen geldend voor alle sportkantines in eigen beheer. Het gaat met name om de artikelen 5 en 6 waar de vereniging de eigen afspraken nog moet invullen. Als de gemeente die de vergunning verstrekt nog aanvullende regels stelt, dan is het goed om die ook in het bestuursreglement op te nemen. 4.2. Draagvlak voor huis en gedragsregels Stap 1: Alvorens een bestuursreglement op te stellen is het raadzaam dat het bestuur de huidige wijze waarop de vereniging met alcohol omgaat, analyseert. Zijn er al geschreven (en ongeschreven) regels met betrekking tot het schenken en het gebruik van alcohol? Vervolgens bespreekt het bestuur hoe deze regels zich verhouden tot de nieuwe wetgeving en tot het model bestuursreglement. Stap 2: Het bestuur stelt dan de uitgangspunten vast voor het alcoholbeleid van de vereniging. Hierbij kan men denken aan: • Onze vereniging streeft ernaar dat de leden en bezoekers van de kantine bekend zijn met de eisen en regels die voortvloeien uit de nieuwe wetgeving. • Onze vereniging zorgt er actief voor dat de eisen en regels die voortvloeien uit de nieuwe wetgeving nageleefd worden. • Onze vereniging wil bevorderen dat alcoholgebruik binnen de vereniging op een verantwoorde wijze plaatsvindt en wil voorkomen dat overmatig alcoholgebruik gestimuleerd wordt. • Onze vereniging hanteert een aantal huis- en gedragsregels, die ook in het bestuursreglement zijn vermeld, en geeft daar ook bekendheid aan.
Stap 3: Het invullen van het model bestuursreglement voor de eigen vereniging. De invoering van het bestuursreglement moet aparte aandacht krijgen, omdat het zorgvuldig moet gebeuren. Indien de vaststellingsbevoegdheid bij het bestuur berust stelt zij zelf het reglement vast. Is dit niet het geval, dan stelt de algemene ledenvergadering formeel het bestuursreglement vast. Ook om draagvlak te krijgen voor de (nieuwe) huis- en gedragsregels moeten alle leden hierover geïnformeerd worden. Zij krijgen het concept bijvoorbeeld allemaal toegestuurd met de agenda en de stukken voor de Algemene Ledenvergadering. Tijdens de Algemene Ledenvergadering is het vaststellen van het bestuursreglement een apart agendapunt. Een van de bestuursleden, of een leidinggevende licht het hoe en waarom toe. Hierbij komen zowel de nieuwe Drank- en Horecawet, als de uitgangspunten voor het alcoholbeleid als de inhoud van het bestuursreglement aan de orde. Als het bestuursreglement vastgesteld is, is het belangrijk om bekendheid te geven aan de invoering ervan. Er kan op verschillende manieren aandacht aan besteed worden, bijvoorbeeld in het verenigingsblad. Ook tijdens een groot toernooi of belangrijke wedstrijd, als er veel bezoekers in de kantine zijn, kan er speciaal aandacht gevraagd worden voor de nieuwe regels en het bestuursreglement. Voor de leeftijdsgrenzen en schenktijden voor alcoholhoudende dranken geldt in elk geval de wettelijke verplichting dat ze duidelijk zichtbaar in de kantine moeten worden opgehangen. NOC*NSF vindt het daarnaast belangrijk dat ook de binnen de vereniging overeengekomen huis- en gedragsregels ten aanzien van alcoholgebruik goed zichtbaar worden opgehangen. Met creatieve activiteiten kan men de voordelen van het nieuwe bestuursreglement benadrukken. Zo voorkom je dat discussies over het alcoholbeleid en de huis- en gedragsregels een moraliserend karakter krijgen. Al deze elkaar opvolgende acties, dragen ertoe bij dat er draagvlak ontstaat voor het bestuursreglement en voor het alcoholbeleid van de vereniging. 4.3. Bestuursreglement en huishoudelijk reglement en statuten De statuten en het huishoudelijk reglement van een sportvereniging moeten sporen met het bestuursreglement. Het bestuursreglement is namelijk een wettelijke verplichting en mag niet in strijd zijn met wat er in statuten en/of huishoudelijk reglement van een sportvereniging is vastgelegd. In de praktijk zullen de statuten meestal geen zaken bevatten die problemen kunnen opleveren voor het bestuursreglement. Wel staan in de statuten de bevoegdheden van het bestuur en regels voor het vaststellen van bijvoorbeeld een bestuursreglement. Afhankelijk van de statuten heeft bij de ene vereniging het bestuur de bevoegdheid om een bestuursreglement vast te stellen en te wijzigen en moet dat bij een andere vereniging voorgelegd worden aan de algemene ledenvergadering. In de voorgaande paragraaf is toegelicht dat het sowieso raadzaam is om het bestuursreglement voor te leggen aan de algemene ledenvergadering vanwege het verkrijgen van draagvlak voor de (nieuwe) regels. Het huishoudelijk reglement kan (huis)regels bevatten die strijdig zijn met de regels uit het bestuursreglement. Dan moet het huishoudelijk reglement worden aangepast (zie bijlage 2). Dit kan gelijktijdig met en op dezelfde wijze gebeuren als de vaststelling van het bestuursreglement. Het bestuur formuleert een voorstel en legt dat ter vaststelling voor aan de algemene ledenvergadering. Voor zover het huishoudelijk reglement niet voorziet in sanctiebevoegdheden moet ter naleving van het bestuursreglement de volgende sanctiebepaling in het huishoudelijk reglement van de sportvereniging worden opgenomen: Het bestuur is verplicht, bij overtreding van het gestelde in het bestuursreglement alcoholverstrekking voor sportkantines, de in dat reglement genoemde sancties aan betrokkene(n) op te leggen, bij gebreke waarvan de landelijke sportorganisatie waarbij de vereniging is aangesloten kan overgaan tot het opleggen van deze sancties. Sportverenigingen worden geadviseerd om, gelijktijdig met de vaststelling van het bestuursreglement, deze bepaling over te nemen in hun huishoudelijk reglement.
4.4. Een nieuwe vergunning en de gemeente De gemeente geeft de vergunning af die nodig is om een horecagelegenheid (in dit geval een sportkantine) uit te baten. De zogenaamde Drank- en Horecavergunning. De gemeente toetst of de sportvereniging voldoet aan de voorwaarden wat betreft leidinggevenden en accommodatie en toetst ook het voorgelegde bestuursreglement. Dit model bestuursreglement is tot stand gekomen in samenspraak met de VNG en men kan er derhalve van uitgaan dat de meeste gemeenten akkoord gaan met dit model bestuursreglement, ingevuld door de betreffende sportvereniging. Iedere gemeente kan, aanvullend op de Drank- en Horecawet, extra eisen stellen. Dit kan de gemeenten bijvoorbeeld doen ten aanzien van sluitingstijden, vestigingsvoorwaarden voor horecainrichtingen (commercieel en niet-commercieel) en het aantal cafés binnen haar grenzen. Deze eisen worden vastgelegd in de gemeentelijke Algemene Politie Verordening (APV). Als u wilt weten of er in uw gemeenten bepaalde voorwaarden zijn gesteld, dan kunt u de APV altijd vrijblijvend bij uw gemeente opvragen. De gemeente kan ook voorschriften of beperkingen aan de vergunning verbinden aangaande paracommercie. Zij zal dit niet doen als er in het bestuursreglement bepalingen aangaande paracommercie zijn opgenomen conform het model bestuursreglement. De gemeente kan een vergunning weigeren of intrekken als de vereniging zich niet aan de gestelde voorwaarden houdt. Dit kan zijn als de leeftijdsgrenzen niet in acht worden genomen, of als er sprake is van overlast of een onveilige situatie. De gemeente zal bij klachten over een bepaalde sportvereniging de politie vragen om de betreffende sportkantine te bezoeken.
Hoe kom ik aan een gemeentelijke vergunning? Om in het bezit te komen van een gemeentelijke drank- en horecavergunning belt u naar de afdeling vergunningen van de gemeente. U krijgt dan speciale formulieren waarmee u de vergunning kunt aanvragen. De betreffende ambtenaar, meestal de ambtenaar bijzondere wetten, zal u uitnodigen voor een gesprek waarin een lijst met diverse punten besproken wordt. Deze lijst verschilt per gemeente. De aanvraag dient in elk geval vergezeld te gaan van de gegevens van de twee leidinggevenden en een vastgesteld bestuursreglement.
Bijlage 1 bij Toelicht model bestuursreglement
Overeenkomst De ondergetekenden: 1. De te ……… gevestigde vereniging met volledige rechtsbevoegdheid: ………….., hierna ook te noemen: de sportbond, ten deze rechtsgeldig vertegenwoordigd door: …………………; 2. De te Arnhem gevestigde vereniging met volledige rechtsbevoegdheid: Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie, hierna ook te noemen NOC*NSF, ten deze rechtsgeldig vertegenwoordigd door mr. drs. Th. Fledderus;
in aanmerking nemende dat: •
NOC*NSF na overleg met de ministeries van VWS en Financiën en met de VNG een model bestuursreglement heeft ontwikkeld ter nakoming van de eisen van sociale hygiëne en ter voorkoming van paracommercialisme in de sport in Nederland;
•
dit bestuursreglement door alle sportverenigingen met een kantine in eigen beheer die lid zijn van de bond en die na 1 november 2000 een nieuwe Drankvergunning aanvragen, dient te worden overgenomen en nagekomen;
•
partijen ter naleving en handhaving van deze verplichting het navolgende overeen wensen te komen;
komen overeen alsvolgt: 1. De sportbond levert een uiterste inspanningsverplichting voor de invoering en handhaving van het bovenbedoelde bestuursreglement bij de bij haar aangesloten sportverenigingen die daartoe verplicht zijn vanwege een nieuwe aanvrage van een Drankvergunning na 1 november 2000. 2. De sportbond zal de bij haar aangesloten sportverenigingen die daartoe (nog) niet verplicht zijn, verzoeken dit bestuursreglement toch in te voeren. 3. De sportbond gaat zonodig over tot het nemen van de sancties, zoals deze in het bestuursreglement zijn omschreven, jegens in gebreke zijnde sportverenigingen, als bedoeld in artikel 1. 4. Deze overeenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd.
Aldus in tweevoud opgemaakt en ondertekend te ………………, op …… 2001.
1.
2.
Sportbond
NOC*NSF Mr. Drs. Th. Fledderus
Bijlage 2 bij Toelichting Model bestuursreglement Aanpassing Huishoudelijk Reglement 1. Sportverenigingen met een kantine in eigen beheer zijn wettelijk verplicht (artikel 9 Drank- en Horecawet) tot het hebben van een bestuursreglement alcoholverstrekking indien na 1 november 2000 een nieuwe Drankvergunning wordt aangevraagd. Voor de sport zijn in dit bestuursreglement ook bepalingen inzake paracommercie opgenomen. Ter nakoming dient navolgende sanctiebepaling te worden overgenomen in het huishoudelijk reglement van de sportvereniging: Het bestuur is verplicht bij overtreding van het gestelde in het bestuursreglement alcoholverstrekking sancties aan betrokkene(n) op te leggen.
Toelichting Voor zover het huishoudelijk reglement niet voorziet in sanctiebevoegdheden dienen deze te worden toegevoegd om zonodig sanctionering van overtreding van het bestuursreglement alcoholverstrekking mogelijk te maken.
Bijlage 3 bij Toelichting Model Bestuursreglement
Belangrijke gegevens en adressen: Voor nadere informatie en vragen over de consequenties van de nieuwe Drank- en Horecawet, het model bestuursreglement en de implementatie hiervan kunt u contact opnemen met uw sportbond of provinciale sportraad.
Voor vragen over sportspecifieke trainingen en examens Sociale Hygiëne voor leidinggevenden en de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik voor barvrijwilligers raadpleeg uw provinciale sportraad: Stichting Provinciale Groninger Sportraad Tel: 0598-323200 SPORT Fryslân
Tel: 058-2677910
SPORTDrenthe
Tel: 0528-233775
Sportraad Overijssel
Tel: 038-4577777
Gelderse Sport Federatie
Tel: 026-4834530
Sportservice Flevoland
Tel: 0320-251113
Stichting Sportservice Midden Nederland
Tel: 030-2322927
Sportservice Noord-Holland
Tel: 023-5319475
Stichting Provinciale Sportraad Zuid-Holland
Tel: 0174-244940
Stichting Zeeuwse Sportraad
Tel: 0118-640700
Sportservice Noord-Brabant
Tel: 013-5349027
Stichting Symbiose, Unit Sport
Tel: 046-4208000
Voor vragen over het bestuursreglement kunt u contact opnemen met: NOC*NSF Postbus 302 6800 AH Arnhem telefoon 026-4834739 fax: 026-4822809 Voor de volledige wettekst van de Drank- en Horecawet: Bezoek de website van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: www.minvws.nl. Kijk onder volksgezondheid bij het thema alcohol, tabak, drugs en gokken. De wettekst is te downloaden.
Voor informatie over alcoholvoorlichting: Trimbosinstituut Da Costakade 45 Postbus 725 3500 AS Utrecht telefoon 030-2971100 www.trimbos.nl en http://www.alcoholinfo.nl/
Voor klachten over de uitvoering van de Drank- en Horecawet: Voedsel en Warenautoriteit, Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag. Klachtenlijn: 0800-0488 (gratis)
Klachten over reclame en verkoop van alcoholhoudende drank: Stichting Verantwoord Alcoholgebruik Postbus 30223, 3001 DE Rotterdam; telefoon 010-4133811. De Stiva is een organisatie van de Nederlandse alcoholproducenten en importeurs van bier, wijn en gedistilleerde dranken. Klachtenlijn: 0900-46578482 (75 ct/min.) www.stiva.nl en www.genietmaardrinkmetmate.nl
Colofon Toelichting bij het Bestuursreglement ‘Verantwoorde alcoholverstrekking’ voor sportkantines
Samenstelling en redactie NOC*NSF Vormgeving en opmaak Daarom Ontwerpburo, Arnhem Druk Drukkerij De Rijn, Dieren Productiebegeleiding NOC*NSF Communicatie & Marketing Publicatienummer: NOC*NSF 520 NOC*NSF Breedtesport Postbus 302 6800 AH Arnhem Telefoon: 026-4834439 Fax: 026-48222809 www.noc-nsf.nl
Arnhem, maart 2001
