Gemanipuleerde index kost Belg 2% loon en pensioen in 2014
Groen reageert tevreden op het feit dat vakbonden en werkgevers gisteren tot een akkoord kwamen over de ontslagregeling en de aanvullende pensioenen. “Maar door de manipulaties van de regering kost de nieuwe index alle Belgen gedurende een jaar 2% loon of pensioen,” aldus federaal parlementslid Wouter De Vriendt. De regering Di Rupo heeft de evolutie van de index dermate ontwricht dat het onderhandelen over de werkelijke prijsstijging die België kende eigenlijk niet meer kan met deze consumptie-index. Groen stelt volgende belangrijke problemen vast 1. Indexmanipulaties regering Di Rupo lopen op tot 2% van het brutoloon, gedurende een jaar. 2. Weging indexkorf weerspiegelt niet langer reële gezinsuitgaven Voor Groen is de index een cruciaal instrument voor het behoud van de koopkracht van de mensen. De indexkorf is geen politiek instrument om zo hoog of laag mogelijk te houden, maar moet op een neutrale manier de reële prijzen en consumptie van de mensen weerspiegelen. Als de prijs van een volle winkelkar in de supermarkt stijgt, moeten de lonen en uitkeringen stijgen. Niet meer of minder. Dat is niet alleen rechtvaardig, het houdt ook de binnenlandse consumptie op peil. Dat heeft ervoor gezorgd dat de Belgische economie niet ineen geklapt is door de economische crisis. Groen wil dat de instrumentalisering van de index voor eigen belangen stopt. Het afgelopen jaar hebben methodologische ingrepen van Di Rupo I de index kunstmatig laag gehouden. De regering moet: 1. Indexmanipulaties terugdraaien 2. Weging indexkorf aanpassen aan reëel uitgavenpatroon. Index herwaarderen om lonen te versterken. 3. Niet de lonen maar de hoge loonlasten aanpakken.
1. Indexmanipulaties van de regering Di Rupo De laatste indexering gebeurde in september 2012. In de afgelopen 16 maanden werd geen index van de lonen doorgevoerd. Sindsdien zijn de prijzen blijven stijgen maar wordt dit niet meer correct weerspiegeld door de index. Door de ingrepen stegen de prijzen 0.5 tot 1% meer dan de index. De index werd het afgelopen jaar door de regering kunstmatig gemanipuleerd met als enige doel om de lonen minder te laten stijgen. Maatregel
Impact op de index
Impact van de spreiding van de kosten van huisbrandolie1
1
http://statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf
1
+0.05
Impact van de niet-spreiding van gas en elektriciteit2 Impact van de vergelijking van solden met standaardprijzen3 Impact van het niet-spreiden van telecompacks over de tijd4
-0.18 -0.24 -0.20 à 0.62
Totaal Bronnen: FOD Economie, VBO, Agoria, eigen berekeningen
-0.53 à -0.99
Wanneer de prijsstijgingen correcter waren doorgerekend zou de index in januari 2014 ongeveer de spilindex van 122,01 overschrijden. Waardoor de lonen en pensioenen op dit moment met 2% zouden aangepast worden aan de toenemende levenskost. Door de drievoudige manipulatie onderwaardeert de index de stijgende levenskost, en moeten Belgen tot in 2015 wachten op de volgende aanpassing van hun loon of uitkering. Met andere woorden: de regeringsmaatregelen zullen de mensen in 2014 2% van hun inkomen kosten. Figuur: de impact van de verschillende ingrepen van regering van traditionele partijen op de index 122,50 Officiële gezondheidsindex
122,00 121,50
Effect door gas en elektriciteit niet te spreiden
121,00 120,50
Effect door solden met standaardprijzen te vergelijken
120,00 119,50
01/2014
11/2013
09/2013
07/2013
05/2013
03/2013
01/2013
11/2012
09/2012
07/2012
05/2012
03/2012
01/2012
119,00
Effect door telecompacks niet spreiden over de tijd
A. Manipulatie I: energieprijzen
2
Voor de simulatie van de impact van het spreiden van de prijzen van de getuigen gas en elektriciteit hebben we op een eenvoudige manier de gezondheidsindex opnieuw berekend. We hebben bij deze nieuwe berekening niets anders gedaan dat de maandprijzen van de getuigen van gas en elektriciteit te vervangen door de gemiddelde prijs van deze getuigen tijdens de 12 meest recente maanden. Sommeren van alle gewogen getuigen levert op een eenvoudige manier de fictieve gezondheidsindex op in het geval ook de prijs van gas en elektriciteit was gewogen. 3
http://statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf
4
https://vbo-feb.be/Nieuwsbrieven/IMPACT-2013/Impact-Newsletter-02-10-2013/?id=1638 http://www.agoria.be/nl/Foute-telecomprijs-in-index-kost-overheid-en-bedrijven-1-miljard-euro158388?vWebsessionID=340286&vUserID=999999
2
Impact van het toepassen van de methode op huisbrandolie: +0.055 Impact van het niet toepassen van de methode op gas en elektriciteit: -0.18 (eigen berekening) Om schommelingen op de energiemarkt beter op te vangen werd beslist om over te stappen op de gemiddelde prijs berekend op een jaar. Zo wordt vermeden dat de index ontploft als energie in de winter duurder wordt, en weer implodeert als de prijs in de zomer zakt. Een gemiddelde prijs over het jaar vlakt dergelijke seizoenseffecten uit. De regering plande deze nieuwe berekening toe te passen op de prijzen voor huisbrandolie, gas en elektriciteit. Voor huisbrandolie werd deze methode toegepast in 2013. Maar voor gas en elektriciteit werd deze aanpassing op de lange baan geschoven, toen de prijzen onverwacht begonnen te dalen. Die daling wilde de regering bewust niet afvlakken. We doen een poging om de impact van het niet-doorvoeren van de geplande nieuwe methode voor gas en elektriciteit te ramen. Hieronder vind je het resultaat van de simulatie van wat de index was geweest in het geval ook de prijs van elektriciteit en gas was berekend volgend de methode van een gemiddelde over 12 maanden. In dat geval lag de index in 2013 systematisch hoger. Het verschil schommelde tussen 0.04 en 0.26 indexpunten, en lag gemiddeld op 0.18 indexpunten. Met andere woorden, door het niet-uitvoeren van de geplande maatregel heeft de regering de index nogmaals gedrukt met 0.18 indexpunten. Figuur: Simulatie van de gezondheidsindex in 2013, mochten ook de prijzen van gas en elektriciteit door middel van een jaargemiddelde berekend zijn
121,40 121,20 121,00 120,80 120,60 120,40 120,20 120,00
B. Manipulatie II: de solden Impact van de methode: -0.24 indexpunten6
5
http://statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf
6
http://statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf
3
12/2013
Index met spreiden gas en elektriciteitsprijs
11/2013
10/2013
09/2013
08/2013
07/2013
06/2013
05/2013
04/2013
03/2013
02/2013
01/2013
Index
De integratie van de solden in de index is een tweede treffend voorbeeld. Er werd beslist om vanaf 2013 de soldenprijs van een aantal producten op te nemen in de index. Dat is op zich zeker verdedigbaar, want de meeste consumenten kopen heel wat producten in de solden. Het probleem is evenwel dat enkel de soldenprijzen van 2013 in de indexberekening werden opgenomen, niet deze van 2012. De regering vergelijkt dus de soldenprijs van januari 2013 met de gewone standaardprijs van januari 2012, waardoor een kunstmatige indexdaling en dus een indexsprong werd gecreëerd. Het gevolg is een effectieve daling van de koopkracht. C. Manipulatie III: Telecom Impact van de methode: -0.20 (bron: VBO) tot -0.62 (bron: Agoria)7 De telecommarkt van 2014 is niet meer dezelfde als die in 2004. Op de markt van vandaag kopen consumenten minder afzonderlijke abonnementen voor telefonie, internet en televisie, en meer ‘packs’ die de prijs in globo goedkoper maken. De nieuwe index houdt hier rekening mee, wat een verdedigbare zaak is. Wel wordt de aanpassing, die in realiteit over een periode van een aantal jaar gebeurde, nu geconcentreerd op één maand in de berekening. Hierdoor krijgt de index opnieuw een neerwaartse duw, en opnieuw zorgt die schok voor een daling van de koopkracht van mensen.
2. Indexkorf niet langer representatief voor uitgaven gezinnen In het advies van de Indexcommissie geeft men toe dat de korf geleidelijk aan representativiteit verloor (blz.8). De indexcommissie heeft een aantal goede ingrepen voorgesteld om dit deels te verhelpen. Belangrijkste ingreep is de kettingindex, die toelaat om jaarlijks –en dus niet meer om de 8 jaar- de gewichten van producten in de indexkorf aan te passen aan het werkelijk consumptiepatroon van mensen. De index zal dus beter weergeven wat de werkelijke kostprijs van het leven van mensen is. Maar de geplande aanpassingen zijn onvoldoende ingrijpend om rekening te houden met het werkelijke uitgavenpatroon van de Belgen. Dat was bij de vorige ingreep, op basis van het budgetonderzoek van 2004, ook reeds het geval. De wegingsfactoren die toen, en voor de hele periode 2004-2013, gebruikt werden weerspiegelden niet het werkelijke belang van ‘getuigen’ in het uitgavenpatroon van Belgen. De huisvestingkost wordt fel ondergewaardeerd. Mensen spenderen volgens het Huishoudbudgetonderzoek van 2012 gemiddeld 29% van hun budget aan huisvesting (energie, huur, hypotheek), maar in de indexkorf worden deze uitgaven slechts voor 19% meegeteld. De weging van de kost voor het wonen op 19% is op maat van de hoogste inkomens, die effectief ongeveer een vijfde van hun inkomen aan wonen besteden. De overige 90% besteedt gevoelig méér aan wonen, het laagste inkomenskwartiel zelfs 39%, maar dat wordt door de index niet opgevangen.
7
https://vbo-feb.be/Nieuwsbrieven/IMPACT-2013/Impact-Newsletter-02-10-2013/?id=1638
http://www.tijd.be/opinie/analyse/Foute_telecomprijs_in_index_kost_overheid_en_bedrijven_1_6_ miljard_euro.9384062-2336.art 4
Aandeel van de kost huisvesting Inkomen hoger dan kwartiel 75 Inkomen tussen kwartiel 50 en kwartiel 75 Inkomen tussen kwartiel 25 en kwartiel 50 Inkomen lager dan kwartiel 25 Totaal 0
5
10
15
20
25
30
35
40
Bron: huishoudbudgetonderzoek 2012 Groen vraagt dat de gewichten in de indexkorf zich baseren op het Huishoudbudgetonderzoek van 2012. Voor Groen is dit een cruciale aanbeveling om van de index een correcte weerspiegeling te maken van de reële gezinsuitgaven. Het effect zal in beide richtingen spelen: op dit moment worden de woonkosten ondergewaardeerd, maar de voedingskosten overgewaardeerd. Opnieuw, het is niet de bedoeling om de index op te poken of te onderdrukken, ons streefdoel is een neutrale, correcte afspiegeling van de prijzen en het consumptiegedrag. Tabel: overzicht van het gebruikte gewicht van ‘getuigen’ in de gezondheidsindex, en het werkelijke aandeel in de uitgaven van mensen tijdens deze periode Aandeel in consumptie (HBO) 2004 2009 2012 95 96 92 14 13 13 5 5 5 26 26 29 6 6 6 5 5 4 14 13 9
Weging in index 2004 2014 92 93 17 17 6 7 16 19 7 8 4 3 16 16
TOTALE CONSUMPTIE VOEDING (zonder alcohol en tabak) KLEDING, SCHOEISEL WOONADRES OF TWEEDE WONING MEUBELEN, HUISHOUDTOESTELLEN GEZONDHEID VERVOER EN COMMUNICATIE (zonder diesel en benzine) CULTUUR, ONTSPANNING, ONDERWIJS 9 8 9 13 10 ANDERE GOEDEREN EN DIENSTEN 18 19 17 13 14 Noot: de totale consumptie bedraagt geen 100% omdat een aantal producten (zoals brandstof, alcohol en tabak) niet opgenomen zijn in de gezondheidsindex.
5
