De Belg en duurzaam beleggen.
B A N K & V ER ZEK ER I N G E N
De Belg verkiest duurzame beleggingen ook al weet hij niet precies wat dat betekent
Voorwoord Maatschappelijk verantwoord beleggen, duurzaam beleggen, ethisch beleggen, … Een hele resem benamingen voor een aantal beleggingsproducten die de financiële instellingen vandaag aanbieden. Ethische fondsen waren tot voor enkele jaren nog onbekend, maar zijn ondertussen erg populair geworden en vertegenwoordigen al meer dan 6% van het totale bedrag dat in België in beveks is belegd. Vanuit zijn nauwe betrokkenheid met zijn cliënteel wil het Landbouwkrediet de spaarder voorlichten over het concept ethische beleggingen. Maar wat betekent ‘duurzaam’ of ‘ethisch’ beleggen ? Hoe staat de Belg daartegenover ? Wil hij weten wat de banken met zijn geld doen of is voor hem enkel de opbrengst van belang ? Is hij bereid te betalen voor de zekerheid dat hij ethisch belegt of is dat het minste van zijn zorgen ? Inspireert zijn bankier voldoende vertrouwen of verkiest hij een certificaat van een onafhankelijke instelling om het ethische aspect te waarborgen ? Om op die vragen te antwoorden heeft het Landbouwkrediet in samenwerking met TNS Dimarso een enquête gehouden bij meer dan 1.000 beleggers. In deze enquête meten we de kennis van de spaarder over de verschillende beleggingsproducten en zoeken we naar zijn drijfveren om ethisch te beleggen. Maar ze helpt ons ook zijn verwachtingen over dit type beleggingen te identificeren.
Luc Versele, CEO Landbouwkrediet
3
Inhoud 1. METHODOLOGIE
5
2. DE BELG EN BELEGGINGEN IN HET ALGEMEEN
5
3. DE BELG EN ZIJN INTENTIES MET BETREKKING TOT DUURZAAM BELEGGEN
7
4. DE BELG EN ZIJN BEHOEFTE AAN INFORMATIE EN AAN EEN WAARBORGLABEL
9
5. DE ROL VAN DE ECONOMISCHE EN POLITIEKE ACTOREN INZAKE DUURZAAM BELEGGEN
12
6. HET PROFIEL VAN DE BELGEN DIE OPENSTAAN VOOR DUURZAME BELEGGINGEN 13 7. BESLUIT
4
14
1. Methodologie Deze studie werd tussen 18 en 28 januari 2008 uitgevoerd bij 1.119 spaarders via een onlinevragenformulier. Het gaat om Belgen die tussen 30 en 65 jaar oud zijn, tenminste één beleggingsproduct bezitten en/of over minimaal 5.000 euro spaargelden beschikken. De steekproef bestaat voor 55% uit mannen en voor 45% uit vrouwen. 62% is Nederlandstalig en 38% Franstalig. 45% van de ondervraagden is tussen 30 en 44 jaar, 29% tussen 45 en 54 jaar en 27% ouder dan 55 jaar. De vragenlijst snijdt verschillende thema’s aan, zoals de kennis van beleggingsproducten in het algemeen, de definitie van duurzame beleggingen, de nood aan een gecertifieerd label en het profiel van de belegger die openstaat voor ethisch beleggen.
2. De Belg en beleggingen in het algemeen Voor we specifiek ingingen op duurzaam beleggen, hebben wij de kennis van de belegger over alle aangeboden beleggingsproducten gemeten.
Welke van de volgende financiële producten kent u, al was het maar van naam ? Welke van de volgende financiële producten bezit u ? Notes (Euro Medium Term Notes)
2
Opties en warrants
1
Vastgoed-BEVEKS
1
Staatsbons
2
Verzekeringsbons
4
Tak 23 (= levensverzekeringen)
6
Obligaties of euro-obligaties
7
22 24 64 24 21 51
Kasbons
10
Beleggingsfondsen of BEVEKS
10
80 49
Aandelen
19
Tak 21 (= levensverzekeringen)
19
Termijnrekeningen
73 40
22
65
Pensioensparen
54
90
Spaarrekeningen of -boekjes
88
97 %
0
20
bekend in bezit
40
60
80
100
Basis: BRUTO-financiële verantwoordelijke (n= 1488)
5
Klassieke producten zoals spaarboekjes, pensioensparen of kasbons zijn het meest bekend. Ook aandelen scoren zeer goed. De mate waarin producten gekend zijn, heeft dus niets te maken met de risicograad. Zo zijn aandelen, die beschouwd worden als producten met een hoog risico, beter gekend dan verzekeringsproducten, zoals Tak 21. Wanneer we naar het verbruik kijken, zien we wel een duidelijker verband met de afwezigheid van risico. Meer dan 80% van de ondervraagden bevestigt over een spaarboekje te beschikken. Het fiscale aspect en de mogelijkheid tot belastingaftrek van een product zijn uiteraard ook belangrijk, zowel op het vlak van kennis als van het verbruik. Pensioensparen is daarvan een voorbeeld.
Bent u van plan om binnen het jaar uw geld te plaatsen in beleggingen en/of spaarproducten voor een periode van tenminste 6 maanden ? 14% van de ondervraagde personen bevestigde van plan te zijn geld te plaatsen in beleggingen of spaarproducten. Globaal is één op twee personen bereid geld te plaatsen in een belegging. Daartegenover staat dat 39% van de ondervraagden niet van plan is of niet wenst te beleggen. 11 %
14 %
Ja, zeker - 14%
9 %
Ja, misschien - 28% Ja, maar enkel als het ook in kleine bedragen kan - 8%
13 %
Neen, ik wil mijn geld beschikbaar houden voor concrete plannen - 17%
28 %
Neen, ik ken echt niets van beleggingen en wil me er niet mee bezig houden - 13% Neen, voor andere redenen - 9%
17 %
8 %
Weet niet - geen antwoord Basis: NETTO - allen (n= 1119)
Welke uitspraak is het meest op u van toepassing met betrekking tot uw houding t.o.v. sparen en beleggingsproducten ? Voor heel wat mensen (meer dan 6 op 10) is de materie te ingewikkeld en 2/3 daarvan vertrouwt op het professionalisme van de bankier. We stellen een sterke correlatie vast tussen de complexiteit van de producten en de intenties van de consumenten. Gelukkig maakt de vertrouwensrelatie tussen de spaarder en zijn bankier het mogelijk die complexiteit te overstijgen. 5 %
14 %
Lijken me ingewikkeld, maar ik weet dat ik kan vertrouwen op het professionalisme van mijn bankier.
34 %
Zijn materies die mij interesseren en ik probeer altijd zelf de verschillende beleggingen te vergelijken die men mij aanbiedt.
42 %
6
Zijn een té ingewikkelde materie en ik heb geen zin om mij hierin te verdiepen.
Zijn mijn passie en ik verkies om deze zelf te beheren door alle mogelijke informatiebronnen te gebruiken. Basis: NETTO - allen (n= 1119)
3. De Belg en zijn intenties met betrekking tot duurzaam beleggen Hebt u al gehoord van duurzaam beleggen en/of duurzaam sparen ? In België verklaren 4 mensen op 10 spontaan reeds te hebben horen spreken over duurzaam beleggen. Bijna de helft (48 %) van de ondervraagden geeft toe nooit in aanraking te zijn gekomen met dit begrip. Het percentage positieve antwoorden stijgt niet nadat de ondervrager meer uitleg van het begrip duurzaam beleggen heeft gegeven. Enkel de ondervraagden zonder mening verduidelijken hun antwoord. Met andere woorden, 54% van de bevolking kent de duurzame beleggingsproducten niet of heeft er nooit horen over spreken.
Spontaan Neen 48%
Weet niet geen antwoord 11%
Ja 41%
Basis: allen (n= 1119)
Na beschrijving Neen 54%
Weet niet geen antwoord 6%
Ja 40%
Basis: allen (n= 1119)
7
Welke betekenis heeft duurzaam beleggen bij wie dit soort beleggingen kent ? Hierna volgen de verschillende interpretaties van duurzaam beleggen bij de personen die bevestigen dit concept te kennen. 6 % 7 % 24 % Respect voor het milieu en ecologie.
10 %
Meer voordeel hebben. Gericht op lange termijn. Zijn geld op ethische wijze beleggen. Respect voor de menselijke waardigheden.
11 %
Goed doel. Investeren in de duurzame ontwikkeling.
20 %
Investeren in ontwikkelingslanden.
13 %
Basis: hebben al gehoord van duurzaam beleggen 14 % Eén van de meest gegeven definities is het respect voor het milieu. 24% van de personen associëren duurzame beleggingen met ecologie. Dit kan waarschijnlijk worden verklaard door de toenemende rol van de media in de verspreiding van alle ecologische begrippen. De tweede definitie, die door 20% van de ondervraagden wordt gegeven, is de inning van een hoger rendement. Duurzaam beleggen wordt ook aanzien als een belegging op lange termijn. Bij de zuiver ethische redenen vinden we het respect voor een bepaalde sociale en menselijke ideologie.
In welke mate bent u van plan om in de toekomst in te schrijven op een duurzame belegging ? Waarschijnlijk niet Zeker Zeker niet In welke mate overweegt u in de toekomst een duurzame belegging aan te schaffen ?
35
Stel dat een duurzame belegging evenveel opbrengt als een andere belegging, in welke mate overweegt u dan een duurzame belegging aan te schaffen ? In welke mate zou u bereid zijn een bedrag van minimum € 50 per maand te investeren in duurzame beleggingen ?
23
18 11
34
22
Waarschijnlijk
12 4
7
12
28
22
7
46
62
46
ja 31
34
40
39
neen Stel dat een duurzame belegging evenveel opbrengt als een andere belegging, maar de instapkosten 0,1% hoger zijn. Bent u bereid meer te betalen voor een duurzame belegging ?
32
Weet niet
20
20
Weet niet 23 Basis: allen (n= 1119)
Daar waar 32% van de ondervraagden verklaart bereid te zijn om duurzaam te beleggen, stijgt dit percentage tot 62% wanneer men ook wijst op het gelijke rendement en daalt het opnieuw tot 46% wanneer voorgesteld wordt regelmatig te beleggen met een bedrag van tenminste € 50 per maand. De regelmatige belegging van kleine bedragen lijkt te worden beschouwd als een bijdrage aan de duurzame ontwikkeling van de maatschappij. De intenties van de Belgen inzake duurzaam beleggen zijn dus aanzienlijk. Bijna 62% van de ondervraagden verklaart belangstelling te hebben voor een aankoop als deze evenveel opbrengt als een zogenaamde klassieke belegging. Als daarentegen de aankoop van een duurzaam product gepaard gaat met een meerprijs, dalen de aankoopintenties met de helft. Zo is 46% van de ondervraagden gekant tegen het principe van een meerprijs voor de ‘duurzame’ waarborg.
8
4. De Belg en zijn behoefte aan informatie en aan een waarborglabel Slechts 10% van de ondervraagden verklaart reeds informatie te hebben opgezocht of zich te hebben laten informeren over duurzame beleggingen.
Heeft u toen gekeken of deze duurzame belegging een officieel label droeg ? Weet niet - geen antwoord 5%
Ja 20%
Neen 75% Basis: hebben reeds informatie opgezocht of met andere personen gesproken over duurzame beleggingen (n= 116)
Heeft uw financiële raadgever (bankier of verzekeraar) u al aangesproken over duurzame beleggingen ? Weet niet - geen antwoord 2%
Ja 14%
Neen 84%
Basis: allen (n= 1119)
Van die 10% heeft slechts een vijfde ook werkelijk stappen ondernomen om na te gaan of een officieel label het duurzame karakter van de belegging waarborgt. Van alle ondervraagden verklaart 14% informatie te hebben gekregen over duurzame beleggingen van zijn financiële adviseur (bankier of verzekeraar). Er is dus een grote belangstelling, maar er wordt weinig ondernomen. Ook de financiële adviseurs verstrekken te weinig informatie.
9
Welke officiële labels zijn gekend op het vlak van duurzaam beleggen ?
Kunt u aangeven welke van de onderstaande organisaties u kent ?
11
Triodos
6
Netwerk Vlaanderen
3
Ethibel
2
Hefboom
1
Alterfin
17
Minstens één organisatie
74
Geen van deze
9
Weet niet - geen antwoord
% 0
20
40
60
80
100
Basis: allen (n= 1119)
Slechts 17% van de ondervraagden verklaart tenminste één officieel duurzaam label te kennen, maar de meeste vermelde instellingen zijn geen juridische autoriteiten die gemachtigd zijn de producten te certifiëren. We stellen vast dat de markt van de labels amper gekend is. Meer dan drie vierden van de ondervraagden kennen deze instellingen zelfs helemaal niet. De gekende certifiërings- en/of kwaliteitsinstellingen zijn : - Triodos - het meest gekende en beschouwd als een label zoals de andere ; - Netwerk Vlaanderen - geeft niet echt een label, maar verstrekt kritische analyses over bancaire beleggingsproducten en kredieten, en met name ethische producten ; - Ethibel - het enige officiële onafhankelijke label in de lijst.
10
Hoe belangrijk vindt u het dat een duurzame belegging een officieel label draagt ? NIET BELANGRIJK 19
10
Weet niet
BELANGRIJK
9
21
42
64
Eerder niet belangrijk Helemaal niet belangrijk
17
Eerder belangrijk Zeer belangrijk Basis: allen (n= 1119)
Ook al moeten we vaststellen dat de instellingen en de labels niet gekend zijn, toch vindt 64% van de ondervraagden dat de certifiëring door een erkend label belangrijk is. Het begrip ‘label’ is een belangrijke notie in de ogen van de ondervraagden.
Welk soort label zou u het meest vertrouwen ? 30
Een certificaat van een onafhankelijke instantie zoals Ethibel.
48 16 18
Een label ontwikkeld door een bank.
15
Beide labels zijn even goed.
20 15
Ik hecht geen belang aan het label van het duurzaam product.
5 23
Weet niet - geen antwoord.
10 0
% 20
40
60
allen (n= 1119)
80
100
intentie (n= 35)
Het soort label speelt een rol in de vertrouwensgraad van de belegger. Zo stellen we vast dat de voorkeur duidelijk uitgaat naar een onafhankelijk label, meer dan naar een label van een bank. Deze voorkeur is nog sterker bij personen die van plan zijn in te schrijven op een duurzaam product (48%). Er is hier een flagrante behoefte aan ethiek binnen de ethiek. Is een bank het best geplaatst om te oordelen over de duurzaamheid van een product ? Een beroep op een onafhankelijke instelling is een niet te verwaarlozen waarborg voor de beleggers.
11
5. De rol van de economische en politieke actoren inzake duurzaam beleggen De duurzame belegging en de economische en politieke actoren Gaat u hiermee akkoord ?
NIET AKKOORD
Banken moeten meer informatie verstrekken over duurzaam beleggen (bijv. via hun website). De overheid moet werk maken van een duidelijke definitie van duurzaam beleggen en een controle op het naleven ervan.
9
De overheid dient het voorbeeld te tonen en zelf ook duurzaam te beleggen.
10
Als belegger wil ik niet investeren in ondernemingen met activiteiten die nadelig zijn voor derden. De overheid dient duurzame beleggingen te stimuleren.
5
7
14
11
Weet niet
AKKOORD
2 5 4 6 4 9 5 7 4
25
47
72
21
38
34
71
19
39
32
71
20
31
36
67
19
32
35
67
22
Helemaal niet akkoord Eerder niet akkoord
Eerder akkoord Helemaal akkoord Basis: allen (n= 1119)
Uit deze vraag blijkt duidelijk dat er nog heel veel voorlichtingswerk aan de winkel is voor zowel de banken als de overheid. 72% van de ondervraagde personen verwacht van de banken meer informatie over duurzaam beleggen. Meer dan 70 % van de ondervraagden vindt dat de overheid zou moeten werken aan het definiëren van een norm inzake duurzaam beleggen. Een dergelijke definitie zou het mogelijk maken controle uit te oefenen. Anderzijds zouden de financiële en politieke instellingen zelf het voorbeeld moeten geven en duurzaam beleggen. 67% van de ondervraagden verklaart niet te willen beleggen in ondernemingen waarvan de activiteiten nadelig zijn voor derden en 50% zou het op prijs stellen als de ondernemingen zich minder zouden concentreren op hun winsten.
12
Gaat u hiermee akkoord ?
NIET AKKOORD
Banken geven weinig of geen spontane voorstellen rond duurzaam beleggen.
Als belegger bent u medeverantwoordelijk voor de activiteiten van de onderneming waarin u belegt.
10
37
21
Duurzame beleggingen leveren een lager rendement op dan traditionele beleggingen.
Duurzame beleggingen houden een groter risico in dan traditionele beleggingen.
21
30
8
21
21
2
15
15
Weet niet
AKKOORD
10 4
6 9
4
41
30
20
14
24
17
Helemaal akkoord Eerder niet akkoord
62
39
28
24
56
53
Eerder akkoord Helemaal akkoord Basis: allen (n= 1119)
Al weet een meerderheid van de Belgen niet of een duurzame belegging meer of minder opbrengt dan een traditionele belegging en of er meer of minder risico’s aan verbonden zijn, toch verwacht 62% van de ondervraagden dat de bank spontaan voorstellen doet voor ethische beleggingen.
6. Het profiel van de Belgen die openstaan voor duurzame beleggingen Er bestaat een sterke correlatie tussen de levenswijze en de belangstelling voor duurzame beleggingen. Mensen die gebruik maken van alternatieve energiebronnen, die regelmatig fair tradeproducten kopen, die actief zijn in liefdadigheidsorganisaties of die vaak biologische producten kopen, staan veel positiever tegenover duurzame beleggingen. Deze ondervraagden vertonen reeds gedragspatronen als een rationeel energieverbruik en het aanwenden van andere transportmiddelen dan de wagen. Bijgevolg is de correlatie tussen de intentie om duurzaam te beleggen en de levenswijze minder sterk. Wat de sociaaldemografische kenmerken betreft, stellen we vast dat de kennis van duurzame beleggingen groter is bij hoger opgeleide Nederlandstaligen van het mannelijk geslacht. Walen en vrouwen zijn niet zo goed thuis in deze materie. Nochtans zijn Walen meer geneigd te investeren in duurzame beleggingen, net als de hoger opgeleide personen. Er zijn meer mensen tussen 55 en 65 jaar die over een zogenaamde duurzame belegging beschikken.
13
7. Besluit Financiële beleggingen vormen voor de meeste mensen een ingewikkelde materie. Twee spaarders op drie doen een beroep op het professionalisme van hun bankier om het product te kiezen dat het best aan hun behoeften beantwoordt. Ook al lijkt het begrip ‘duurzaam’ of ‘ethisch’ door velen gekend te zijn, toch toont de enquête aan dat wat beleggingen betreft, nauwelijks 4 personen op 10 vertrouwd zijn met deze notie. Wanneer men uitlegt wat een duurzame belegging is en dat het rendement van deze producten overeenstemt met dat van andere producten, verklaart 62 % van de ondervraagden belangstelling te hebben. Wanneer echter een deelneming in de certifiëringskosten wordt gevraagd via iets hogere instapkosten, daalt het aantal geïnteresseerden met de helft (31 %). De Belg wenst wel duurzaam te beleggen, maar wil er niet voor betalen. Zowel de overheid als de banken hebben hier een belangrijke taak. De overheid moet haar best doen om de notie duurzaam beleggen duidelijk te omlijnen en ervoor zorgen dat maatschappelijk verantwoorde beleggingen gestimuleerd worden. De banken moeten de cliënt meer uitleg geven over dit type producten en spontaan duurzame beleggingen aanbieden. Er is dus heel wat potentieel, en een betere voorlichting in dit domein zou de belegger alleen maar geruststellen en zo alle misverstanden rond rendement en risico wegwerken. Het beroep op een onafhankelijke certifiëringsinstelling is eveneens belangrijk voor het vertrouwen van de belegger. Maar deze instellingen hebben nog een lange weg af te leggen om meer bekendheid te verwerven bij het grote publiek. Duurzaam beleggen is de voortzetting van een bepaalde levenswijze en het zich openstellen voor thema’s als energie, milieu, fair trade en solidariteit. Het Landbouwkrediet is een coöperatieve bank met een lokale verankering, die streeft naar een duurzame en gepersonaliseerde relatie met de klant. Het Landbouwkrediet is niet alleen gespecialiseerd in het financieren van land- en tuinbouwondernemingen maar biedt eveneens financiële oplossingen aan de particulieren en de ondernemingen aan. Voor het Landbouwkrediet betekent duurzaam investeren dat een bijzondere aandacht besteed wordt aan de bestemming van de fondsen van de spaarders. Deze dienen geïnvesteerd te worden in ondernemingen die aan een reeks van niet-financiële duurzaamheidscriteria beantwoorden, zoals : - criteria inzake intern sociaal beleid : arbeidsvoorwaarden en sociale relaties in de onderneming; - c riteria inzake milieubeleid : gebruik van grondstoffen en van energie, lozing van afvalstoffen, impact van producten op het milieu ; - criteria inzake extern sociaal beleid : relaties met de ontwikkelingslanden, technologieën die verenigbaar zijn met een duurzame maatschappij ; - ethisch-economische criteria : risicocontrole, kwaliteitscontrole, preventiebeleid voor belangenconflicten. Vanuit het respect voor deze waarden heeft de bank een volledig gamma duurzame producten ontwikkeld : de producten LIS en Crelan FairPlay, die geschikt zijn voor de diverse beleggersprofielen. Sommige producten zijn toegankelijk vanaf � 50. Elke uitgifte gaat gepaard met een certifiëring door Ethibel.
14
Deze brochure werd gerealiseerd door de Directie Marketing van het Landbouwkrediet in samenwerking met TNS Dimarso. Gedrukt in september 2008. Reproductie voor eigen of intern gebruik is toegestaan. Bronvermelding is verplicht. Deze brochure is gratis te verkrijgen in elk agentschap van het Landbouwkrediet. www.landbouwkrediet.be Landbouwkrediet nv Sylvain Dupuislaan 251 1070 Brussel Tel. : 02/558.71.11 - Fax : 02/558.76.33 e-mail :
[email protected]
15
V.U. : Rik Duyck • Sylvain Dupuislaan 251 • 1070 Brussel • 09/2008
B AN K & V ER ZEK ER I N G EN
