VBDO Seminar - 7 februari 2012 Duurzaam Beleggen voor Pensioenfondsen De horizon verbreden: duurzaam beleggen in de hele portfolio

VBDO Seminar - 7 februari 2012 Lokatie: The Colour Kitchen Utrecht,

Prinses Chistinalaan 1, 3554 JL Utrecht (Zuilen)

Bij The Colour Kitchen beleeft u het plezier van diversiteit. U ontmoet wereldse mensen en u proeft wereldse gerechten. Daarbij maakt The Colour Kitchen het verschil, door mensen te helpen die zoeken naar een nieuwe kans.

Pieterstraat 11 3512 JT Utrecht Telefoon 030 - 234 00 31 E-mail [email protected] www.vbdo.nl www.duurzaamaandeel.nl www.goed-geld.nl Mogelijk gemaakt door:

Duurzaam Beleggen voor Pensioenfondsen De horizon verbreden: duurzaam beleggen in de hele portfolio

VBDO Seminar programma

VBDO Seminar voorwoord

Duurzaam Beleggen voor Pensioenfondsen


De horizon verbreden: duurzaam beleggen in de hele portfolio


Dagvoorzitter: Giuseppe van der Helm

Beste deelnemer,

12.00 : Inloop met lunch 13:00 : Welkom en opening Stefaan Coosemans, Head of Dutch Branch van Dexia AM 13:15 : Presentatie over de Benchmark Verantwoord Beleggen door Nederlandse Pensioenfondsen 2011 Rudy Verstappen, Projectmanager Duurzaam Beleggen & MVO Gevolgd door discussie over de benchmark met o.a:

• Martijn Huijnen, Portfolio Manager SRI bij SPF Beheer • Henk Lindner, Beleidsadviseur Pensioenfederatie

Van harte welkom op het seminar "Duurzaam Beleggen voor Pensioenfondsen". Het doel van deze middag is het delen van inzichten en ervaringen over duurzaam en verantwoord beleggen in de pensioenwereld. Daarnaast is er ruimte om de businessdilemma's op dit terrein te bespreken en gezamenlijk te zoeken naar mogelijke oplossingen. De vijfde benchmark 'Verantwoord Beleggen door Nederlandse Pensioenfondsen' verscheen in november 2011. Hieruit bleek dat de trend naar duurzaam en verantwoord beleggen bij pensioenfondsen in alle beleggingscategorieën doorzet. Vooral in de onroerendgoedbeleggingen en in de staatsobligaties zet verduurzaming van de portfolio’s door. Tegelijkertijd kan er meer aandacht gegeven worden aan de implementatie van het beleid, aan een goede wijze van engagement en aan transparantie over de beleggingsportefeuille.

14:15 : Koffiepauze

De VBDO wil een platform zijn waarop expertise gedeeld wordt met alle partijen die actief zijn

14.30 : Expertsessies ronde I

bijdrage aan leveren.

op het gebied van duurzaam beleggen in de sector pensioenfondsen. Dit seminar wil daar een

15.15 : Pauze

Ik wens u vandaag veel genoegen en inspiratie.

15.30 : Expertsessies ronde II

Graag wil ik Dexia Asset Management bedanken voor het mogelijk maken van het seminar.

16.15 : Pauze 16.30 : Conclusies Stefaan Coosemans 16.50 : Netwerk borrel 18.00 : Einde

Hartelijke groet, Giuseppe van der Helm, directeur VBDO

VBDO Seminar

VBDO Seminar





Stefaan Coosemans

Andrea van Dijk

Hoofd Nederlandse kanoor van Dexia Asset Management

Senior Manager Advisory Services

Stefaan Coosemans werkt meer dan 10 jaar voor Dexia Asset Management en heeft in 2005 het Nederlandse kantoor opgezet. In zijn huidige functie is hij eindverantwoordelijk voor het relatiebeheer en business development voor institutionele partijen en derdendistributeurs in Nederland en Scandinavië.

As senior manager of Sustainalytics' advisory services team, Andrea is responsible for account management for several Dutch institutional investors and the management of analysts within the advisory services team. Until December 2010 she was an associate analyst at Sustainalytics, being responsible for research within the pharmaceutical and healthcare sectors, the coordination of specific human rights-related research, quality control and the coordination of the Millennium Development Goals Scan project–a joint effort by Sustainalytics and NCDO.

Dexia Asset Management is al sinds 1996 actief op het gebied van verantwoord beleggen en biedt zowel institutionele als particuliere beleggers een brede range SRI fondsen en mandaten aan.

Fanny Ruighaver Senior Relationship Manager Dexia Asset Management Fanny Ruighaver heeft na 8 jaar werkzaam te zijn geweest in het traditionele vermogensbeheer, bewust de overstap gemaakt naar verantwoord beleggen. Inmiddels is zij meer dan 8 jaar actief op het gebied van verantwoord beleggen. Ruighaver is sinds begin 2011 in dienst bij Dexia Asset Management als relatiebeheerder om verantwoord beleggen nog beter op de kaart te zetten in Nederland en Scandinavië.

Giuseppe van der Helm Directeur VBDO en Voorzitter Eurosif Tot zijn start als executive director in 2006 bij de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), maakte Giuseppe van der Helm een snelle carrière in het bedrijfsleven. Op het laatst als President Valvoline Europe, waar hij verantwoordelijk was voor de activiteiten van de Amerikaanse smeermiddelenfabrikant in Europa, Afrika en het Midden Oosten. Daarvoor werkte Giuseppe bij DSM en Sigma Coatings. In 2002 kwam de omslag en ging hij aan de slag in het onderwijs. Giuseppe studeert momenteel af als theoloog. Hij ruilde ‘het grote geld' in voor het streven naar een betere wereld. Per 1 juli 2009 is Giuseppe President van het European Responsible and Sustainable Investment Forum (Eurosif). Deze functie vervult hij naast zijn directeursfunctie bij de VBDO. Giuseppe staat op plaats nr. 89 in de Duurzame Top 100 van Trouw.

Prior to joining Sustainalytics, Andrea conducted field research in Indonesia, Ghana and Bangladesh as a freelance consultant for several Dutch non-governmental organizations. She holds a Master's degree in International Development Studies from Wageningen University in the Netherlands.

Martijn Huijnen Manager Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Martijn Huijnen is Manager Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) bij SPF Beheer en verantwoordelijk voor het ontwikkelen en implementeren van MVB en corporate governance beleid voor het Spoorwegpensioenfonds en SPOV. Dit houdt onder andere in het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen, engagement activiteiten en het uitsluiten van bedrijven. Martijn heeft een master in economie en een in toegepaste ethiek, beiden aan de Universiteit Utrecht. Namens SPF Beheer is Martijn lid van het onderzoekscommissie van Eumedion en het Commissie Duurzaam Beleggen van de VBA.

VBDO Seminar

VBDO Seminar





Lisa Sherk

Rudy Verstappen

Consultant in microfinance with BlueOrchard Finance

Projectmanager Duurzaam Beleggen & MVO, VBDO

Lisa Sherk works as an independent consultant in microfinance based in Amsterdam, and has worked in this capacity with BlueOrchard Finance for the past 4 years, with a specific focus on portfolio analytics. Prior to this, she was the Director of Investment Analysis for Blue Orchard in Geneva, managing the company’s analyst team.

Rudy werkt vanaf 2010 bij de VBDO. Hij voert onder andere de benchmarkonderzoeken naar het verantwoord beleggingsbeleid bij Verzekeraars, Pensioenfondsen en Maatschappelijke Instellingen uit. Daarnaast bezoekt hij jaarlijks aandeelhoudersvergaderingen en voert hij engagementgesprekken met beursgenoteerde bedrijven. Rudy was eerder werkzaam als assistent analist bij SNS Asset Management.

Before working in the field of microfinance, Lisa spent 14 years working in investment management in emerging markets fixed income: She was a managing director at the Atlantic Advisors, an independent fund advisory company in New York, and held previous positions at Wasserstein Perella Emerging Markets and the Asset Management Group of Swiss Bank Corporation (now UBS). Prior to joining BlueOrchard, she conducted various microfinance consulting assignments with Gray Ghost Microfinance LLC, MEDA, and Pro Mujer International. Lisa holds a MA in International Affairs from Columbia University and a BA in Economics and History from McGill University, Canada.

Rudy studeerde Business Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast was hij bestuurslid bij stichting SIFE UvA.

Henk Lindner Beleidsadviseur Pensioenfederatie

Wietse de Vries Partner Almazara Duurzaam Vastgoed Wietse de Vries is partner van Almazara, een adviesbureau voor institutionele en andere professionele beleggers, dat onafhankelijk, transparant, deskundig en duurzaam advies biedt bij het fiduciair beheer van wereldwijde indirecte vastgoed- en infrastructuurportefeuilles. Wietse is sinds 1995 actief in het vermogensbeheer, zowel ten behoeve van particuliere als institutionele beleggers. Sinds 2005 heeft hij zich toegelegd op institutioneel vermogensbeheer in de vastgoed- en infrastructuursector. Van 2009 to 2011 was Wietse Directeur Business Development bij Grontmij Capital Consultants, en adviseerde pensioenfondsen inzake hun internationale vastgoed- en infrastructuurportefeuille. Van 2005 tot 2009 was hij Managing Director bij ING Real Estate Investment Management, eerst als hoofd Institutional Clients, waar hij verantwoordelijk was voor het relatiebeheer met de klanten en equity raising, en bijdroeg aan structurering en productontwikkeling. Vervolgens was hij Fund Manager van het ING European Healthcare Property Fund. Van 1996 tot 2005 heeft Wietse diverse rollen vervuld als Managing Director bij ING Investment Management, zowel in het beheer van beleggingsfondsen voor particuliere beleggers als in het beheer van vermogen voor institutionele beleggers. Tevens was hij verantwoordelijk voor de kantoren van ING Investment Management in Centraal-Europa. Hij heeft posities bekleed in advisory boards en supervisory boards van diverse Europese fondsen (aandelen-, obligatie-, vastgoed- en infrastructuurfondsen). Van 1981 tot 1995 was Wietse werkzaam als fiscaal adviseur bij Nobel en Van Wierst, Sara Lee en ING. Wietse is afgestudeerd als fiscaal jurist aan de Universiteit van Amsterdam, en voltooide een postdoctorale studie bedrijfskunde. Hij is Member of the Royal Institution of Chartered Surveyors.

Henk Lindner is sinds april 2011 werkzaam als beleidsadviseur bij de Pensioenfederatie met als focusgebieden het beleggingsbeleid, macro-economie, en risicomanagement. Henk was verantwoordelijk voor de totstandkoming van de in November verschenen publicatie “Voor elkaar - Ontwikkeling en positie van collectieve pensioenen in Nederland”. Eerder was hij onder meer beleidscoördinator en plv. afdelingshoofd Arbeidsmarkt bij het ministerie van Onderwijs, en senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hij studeerde Algemene Economie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.

VBDO Seminar



Expertsessie ronde I 1. Duurzaam beleggen in emerging markets

3. Beleidsontwikkeling

Door: Andrea van Dijk - Liefting (Senior Manager Sustainalytics)

Door: Martijn Huijnen (Portfolio Manager SRI van SPF Beheer)

Tijdens deze sessie komen dillemma’s naar voren die institutionele beleggers tegenkomen wanneer zij een duurzaamheidstrategie willen toepassen op hun investeringen in emerging markets. Hoe zit het nu eigenlijk met de duurzaamheidprestaties van onderenemingen in emerging markets? Welke informatie is er voorhanden voor investeerders en hoe betrouwbaar is deze? Hoe belangrijk is het om kennis te nemen van lokale duurzaamheidrisico’s en wat kun je als investeerder nu echt uitwerken? Naast de dillema’s wordt ook gekeken naar mogelijke oplossingen.

2. Duurzaam beleggen in obligaties Door: Fanny Ruighaver (Senior Relationship Manager NL & Nordics at Dexia AM) en Stefaan Coosemans (Head of Dutch Branch van Dexia AM) De centrale vragen in deze expertsessie zijn: hoe kunnen institutionele beleggers duurzaamheidscriteria toepassen in hun obligatieportefeuilles? Welke strategieën zijn voorhanden en zijn toepasbaar voor obligaties. Hoe kijken we bijvoorbeeld naar bedrijfsleningen en hoe worden staatsleningen beoordeeld. Uitleg wordt gegeven aan de verschillende strategieën en aangeven wordt wat de impact hiervan is op het beleggingsuniversum.

‘Duurzaam beleggen’. Mooie woorden, maar hoe doe je dat nou in de praktijk. Engagement, best in class, uitsluiten of integreren? In deze sessie bepaalt u het onderwerp. Alles kan, behalve achterover zitten.

VBDO Seminar



Expertsessie ronde II 4. De Nederlandse en Europese benchmark pensioenfondsen Door: Rudy Verstappen (Projectmanager Duurzaam Beleggen & MVO van VBDO) De VBDO doet jaarlijks onderzoek naar Verantwoord Beleggen door Nederlandse pensioenfondsen. De Europese zusterorganisatie van de VBDO, Eurosif, heeft dit jaar voor het eerst een Europees gericht onderzoek gedaan. Om er voor te zorgen dat de benchmarks de komende jaren daadwerkelijk aanzetten tot een duurzamer beleid bij pensioenfondsen willen we deze onderzoeken graag onder de loep nemen met verschillende partijen die direct of indirect bij deze benchmarks betrokken zijn.

5. Impact investing Door: Lisa Sherk (Blue Orchard). Voertaal: Engels Wat is impact investing en wat zijn de mogelijkheden? De focus van deze expertsessie is gericht op microfinanciering.

6. Duurzaam beleggen in vastgoed Door: Wietse de Vries (Partner Almazara Duurzaam Vastgoed) Bij duurzame vastgoedbeleggingen gaat het om een aantal cruciale vragen zoals: Wat is duurzaam vastgoed? En: Welke dilemma's kom je tegen als belegger bij het kiezen voor duurzame vastgoedbeleggingen? Wat zijn mogelijke oplossingen?.

VBDO Seminar - 7 februari 2012 Duurzaam Beleggen voor Pensioenfondsen De horizon verbreden: duurzaam beleggen in de hele portfolio

Recommend Documents