Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II. Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II

2 Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II

Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II

3

4


INHOUD: Supplement HOOFDSTUK 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Supplement HOOFDSTUK 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

Inleiding geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Overzicht visie van de Reformatie, Nadere Reformatie en het Puritanisme inzake de geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

Hoofddoel van het christendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Het geloof van de twijfel, en,......... is dit uw enige troost? . . . . . . . . . 10 Welke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Wat is de waarachtige bekering en het ware gelovig-worden? . . . . . . 25 Profane en hoogmoedige geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Aan de vrucht kent men de boom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Wat deelt de Bijbel ons mee over de mens? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Het MENSELIJK BEWUSTZIJN en het GELOOF . . . . . . . . . . . . . . 50 Supplement HOOFDSTUK 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Overzicht van de Gereformeerde Gemeenten c.s. visies inzake de geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Met twee woorden spreken, Reformatorisch Dagblad 3-10-1998 . . . . 58 "De zuil", het oordeel over het volk begint van het huis Gods . . . . . . 71 Commentaar op artikel ds. J. J. van Eckeveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Betreft het artikel over ds. F. Mallan in het Ref. Dagblad . . . . . . . . . . 75 Commentaar op het artikel over ds. F. Mallan 30-9-96 . . . . . . . . . . . . 78 Het léven gaat ontbreken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Voorstel tot vergelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Reactie en kritiek op comité Sola Scriptura van ds. F. Mallan in de "De Wachter Sions", met een antwoord daarop onzerzijds . . . . . . . . . . . . 83 Artikel uit "De Wachter Sions" 18-12-1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Notitie: voor ds. F. Mallan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Noodtoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Bevindelijke orakeltaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Betreft antwoord per brief 14-10-1999 uit “De Wachter Sions”. Concept 24-10-1999 en Guthrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 De leer der Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten vergeleken met de natuurgodsdiensten der blinde heidenen . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Magie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Brief van N.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Antwoord op brief N.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Hoe gereformeerd is ds. C. Harinck nog? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

De rechtvaardigingsleer bij Luther door dr. M. van Rhijn . . . . . . . . 139 Geloofszekerheid bij Luther De Labadisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 Het Marrow-conflict. Om het hart van het Evangelie, door ds. C. Harinck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Zekerheid des geloofs bij J.C. Ryle "Hebt u zekerheid?" . . . . . . . . 152 Walter Marshall: "Ware Evangelische heiligmaking" . . . . . . . . . . . 158 Ds. E.J. Knight "De rechtvaardiging van de goddeloze" . . . . . . . . . 163 Het geloof der vaderen, Gertjan van Dijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Syllogismos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Waan en werkelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 GELOOFSZEKERHEID en het SYLLOGISME-systeem der Nadere Reformatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Het getuigenis des Geestes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Wet & Evangelie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 "De Schotse Verbondsleer", door ds. C. Harinck . . . . . . . . . . . . . . . 187 De Heilsorde bij Th. Boston . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Tweeërlei geloofszekerheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Vervolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Is er een tweeërlei geloofszekerheid, of is alles er ineens en voor altijd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Een simpele, maar toch gewichtvolle vraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Dr. W.J. op 't Hof "Bevinding" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Supplement HOOFDSTUK 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Overzicht van diverse hedendaagse visies inzake de geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 De les van Knight en de sleutel der kennis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kohlbrugge over de "oude en nieuwe mens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uit J.G. Woelderink: "De rechtvaardiging uit het geloof" . . . . . . . . Van H.J. Jager laten wij nog enig licht hierover schijnen vanuit zijn boek: "Kernwoorden van het Nieuwe Testament" . . . . . . . . . . . . . .

224 229 231 232


5

Supplement HOOFDSTUK 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Hedendaagse ontwikkelingen rond de geloofszekerheid . . . . . . . . . . 235 Prof. ir. dr. J. Blaauwendraad: "Het is zo moeilijk om gereformeerd te zijn", RD 6-9-1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Het is ingewikkeld geworden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Pleidooi voor Gewoon Gereformeerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 Verdere kanttekeningen bij het werkje van prof. J. Blaauwendraad "Het is ingewikkeld geworden" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Supplement HOOFDSTUK 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Schriftuurlijke-reformatorische oriëntatie inzake de geloofszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Het portret van een christen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 Wat betekent “in Christus zijn?” Alles òf Niets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 De christen & christin in de praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 De wet als leefregel voor de gelovige? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Bent u werkelijk christen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 Voor begrijpen is pijn en liefde nodig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Supplement HOOFDSTUK 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Commentaren en antwoorden op deel I, uitgave 1999. Schema's . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 . . . . .

Met "twee woorden" spreken Diverse soorten geloof Heilsorde Marrow-men Onderscheid geloofszekerheid Gewoon gereformeerd

Index

6



7

Supplement HOOFDSTUK 1 Inleiding geloofszekerheid Hoofddoel van het christendom Het hoofddoel van het christendom is of moet zijn het leiden van de mensen tot zaligheid, dat is tot de verzoening met de Allerhoogste. Dit maakt de mensen theonoom, dat wil zeggen dat zij álles slechts van Hem alleen verwachten en afstand doen van alle eigen willen en kunnen. Er zijn allerlei wegen door de eerste kerk uitgedacht om dit hoofddoel te verwezenlijken. Doordat de eerste kerk spoedig in verval raakte verloor zij haar hoofddoel uit het oog, en werd haar eigen bestaan en voortbestaan hoofddoel. Men theologiseerde nog wel, maar het was slechts uit eigen voordeel. Men deed het voorkomen alsof zij de mensen tot de zaligheid wilde leiden, maar..... intussen moesten de mensen zich arm betalen aan de kerk. De mensen werden bedreigd met het vuur der hel, en werden opgezadeld met ingewikkelde leergeschillen zoals over de twee naturen van de Heiland, etc-. In de middeleeuwen werd de scholastiek algemeen toegepast als een manier van theologie bedrijven. Scholastiek is volgens Van Dale's Nieuw Groot Woordenboek....de schoolse wijsheid, een systematisch samenstel van wijsbegeerte en godgeleerdheid.... dat zich vooral aansloot bij het wijsgerig stelsel van Aristoteles. Nu is daarop niets tegen wanneer men als theoloog probeert om wat meer tekening en beeld te krijgen in de theologie en leer, wanneer men maar oplet dat er in plaats van verduidelijking.... geen verduistering optreedt. Scholastiek is immers een systeem vol begrippen en onderscheidingen, die in feite alleen bedoeld zijn voor studenten op de universiteit, om hen een helder inzicht te geven in de grondwaarheden van de theologie. Het gebruik der scholastieke methode zegt op zichzelf weinig of niets over de inhoud van een theologie (dit was de conclusie uit een aantal lezingen tijdens het Symposium "Reformatie en scholastiek" te Utrecht eind mei 1997). Volgens prof. Muller heeft de scholastiek haar wortels in het denken van de late kerkvaders, en dat ontwikkelde zich met behulp van klassieke logica en retorica, en was een goed hulpmiddel bij de exegese.

8


Calvijn zou zich verzet hebben tegen scholastiek waar het ontsporingen betrof o.a. in de vorm van speculaties over verborgenheden. Volgens prof. Augustijn verklaarde Luther de verwording van de theologie in zijn dagen uit de scholastiek theologie, die onder invloed van Aristoteles de mens niet allereerst zag als zondaar, maar als een redelijk wezen, dat aandeel heeft in zijn redding. J. Maccovius was degene die in de tijd der Nadere Reformatie de scholastiek introduceerde en onderwees te Franeker. Zijn leerling was de bekende Gisbertus Voetius, die de scholastiek de "dienstmaagd der theologie" noemde! Men streefde naar een haarscherp inzicht in de geloofsleer, en naar heldere onderscheidingen. Op zichzelf is daar niets op tegen. Het gevaar is wel levensgroot dat de zaken zover uit elkaar gerafeld worden dat men het zicht op de éénheid kwijt raakt. Dán is ontsporing een feit. En dat kwaad is ook geschied! Tijdens en na de Afscheiding ontstonden er vele gezelschappen (er waren in de tijd van de Nadere Reformatie en daarna ook wel gezelschappen, maar niet van die omvang als na de Afscheiding) waaruit oefenaars en leken-predikanten voortkwamen. Zij bewogen zich niet voort via schoolse kennis, ja verachtten zulks, en roemden op het bevindelijke inwendige geesteslicht. Er werd nog wel gelezen in de geschriften der reformatoren en latere schrijvers, maar men begreep hen niet meer wat door hen werd bedoeld inzake de orde des heils. De schrijvers van de Nadere Reformatie werden "opgegeten" als zoete koek, en door die "bril" las men de reformatoren en oude theologanten. In de geschriften der mannen van de Nadere Reformatie had de scholastiek via Maccovius en Comrie haar grote invloed doen gelden, en was er een grote ommezwaai gemaakt door van de éénheid der heilsorde af te stappen, zoals deze door de reformatoren en oude theologanten was vastgelegd naar de Schrift en in de belijdenisgeschriften, en was men overgestapt naar een hokjesstelsel, voortspruitend uit de scholastiek. De scholastiek is hiervan niet de directe schuld, maar de theologen die deze misbruikten in hun voordeel, zoals Maccovius. Zijn leerling Voetius heeft van de toepassing der scholastiek niet veel kwaads laten komen, en de leerling van Voetius.... Th.van der Groe is nog wel de méést heldere beschrijver van de zuivere geloofsleer der Reformatoren geworden! Waar het fout ging was, dat leken-predikanten met groot genoegen kennis namen van de "hokjes-theologie", en deze gretig aanvaardden, ja misbruikten om er vele termen, stelsels, trappen en indelingen mee te maken. Dit stelsel kwam als geroepen. Men had zulk een stelsel nodig om de heilsorde te kunnen omdraaien, om het "verdeel- en heersprin-


9

cipe" te kunnen toepassen. In die tijd van de Nadere Reformatie verdween langzaam maar zeker het ware onderscheid (separatie) tussen de diverse werkingen van de Heilige Geest. Men kende nagenoeg niet meer het onderscheid tussen de algemene, gemene en bijzondere werking van de Heilige Geest. Men erkende nog wel de doodstaat van de mens in Adam, en vandaar, als er maar iets werd waargenomen van een algemene of wettische overtuiging van zonden, dat men dit al spoedig ging bezien als iets dat de mens niet van zichzelf kon hebben daar deze dood was, derhalve, het was een werk van de Heilige Geest, dus was men reeds een "kleintje" in de genade. Men preekte nog wel uit de Heidelbergse Catechismus, maar dan wel door de bril van de nieuwe scholastieke inzichten, waar de heilsorde was omgedraaid, of, zoals prof. dr. ir. J. Blaauwendraad zei, zie R.D. 21-4-97 in diens referaat "Christen in Technopolis," dat wij steeds bezig zijn de volgorde rechtvaardiging en heiliging steeds om te draaien. En zo is het! Vandaag de dag is er nagenoeg geen enkele theoloog meer te vinden die nog precies weet en leert datgene wat de reformatoren en oude theologanten leerden en voor ogen hadden. Men citeert nog wel deze ouden, maar echt kennen en verstaan doet men ze niet. Dr. C.A. de Niet zegt dan ook terecht (R.D. 29-5-1997) dat er een daadwerkelijke terugkeer vereist is tot deze bronnen, die er gelukkigerwijze nog zijn. Volgens dr. de Niet waarschuwde Voetius nog de scholastiek niet op de preekstoel te brengen, en stelde hij dat de scholastiek voor ongeleerden zeer gevaarlijk was. De leken-predikanten vonden dit systeem echter zo voortreffelijk, dat het gemeengoed is geworden van de afgescheiden kerken, en wee degene die er iets van durft zeggen! Het is waar dat het misbruik van een zaak het rechtmatige gebruik er niet van mag opheffen. Ook Z. Ursinus heeft voor zijn "Schatboek" de scholastieke methode gebruikt. Maar, wanneer wij met lede ogen moeten aanzien hoe Maccovius, Comrie en later G.H. Kersten de heilsorde totaal verkracht hebben, en dat hun latere volgelingen, o.a. ds. A. Moerkerken, zie R.D. 30-5-1997, spreken over een embroyaalbegenadigde, die de Heiland nog niet kent, en die geen zekerheid des geloofs bezit, maar er zeker wel zal komen......, dan zien wij welke desastreuze en verschrikkelijke gevolgen het misbruik van de scholastiek heeft gehad. Op de CGO-avond in Gouda vraagt ds. A. Moerkerken of er "leven is vóór de kennis van Christus". Ja, zei hij, want Comrie zegt dat heel duidelijk! Hier verlaat A.M. zich niet op de Schrift en Belijdenis, noch op de reformatoren en oude theologanten. In de Schrift staat dat "dit het

10


eeuwige leven is dat zij U kennen den enigen waarachtigen God, en Jezus Christus dien Gij gezonden hebt, Joh.17:3." En, "zo velen Hem aangenomen hebben, dien heeft Hij macht gegeven kinderen Gods genaamd te worden, Joh.1:12". In al de belijdenisgeschriften en geschriften der oude theologanten komen wij niet een dergelijk spitsvondig verleidend stelsel tegen, zoals dat bij A.Comrie is te vinden. Hiermee is niet gezegd dat wij twijfelen aan de genadestaat van deze persoon. Nu, bij A.M, moet Comrie de doorslag geven! Armzalig beetje! Heel vlug zegt A.M. dan dat, als het goed is, er uit het embryo een kind zal worden geboren, maar wee degene die zich aan dat ongeboren leven vergrijpt, zowel in de natuur als in de genade. Dan vraag ik A.M. naar slechts één bijbeltekst of gedeelte waar duidelijk wordt gesproken over een embryonaal leven der genade, dus over het nog ongeboren leven van een waarachtige gelovige? Zo'n tekst is er niet! De Schrift zegt dat wij als vijanden met God worden verzoend, en niet als embryonale levensbezitters. Ook onze belijdenisgeschriften spreken zich op deze wijze daarover uit. Alleen is zulk een spinsel voortgekomen uit het brein van A. Comrie via diens filosofische scholastieke benadering van deze zaak, om in de verborgen geheimen van de Allerhoogste in te willen breken en dáár de fijne borduurselen te ontleden. Zulk een methode verafschuwde Calvijn! Comrie moge zich, volgens A.M. boos gemaakt hebben over degenen die de zogenaamde "kleinen" wijsmaakten dat er niets is vóór het bewuste aannemen van Christus, laat Comrie dan maar razen en tieren; hij heeft ál de reformatoren en oude theologanten tégen zich, en vooral heeft hij de strekking der Schrift tegen zich! Wij wijzen dan ook het advies van ds. B.van der Heiden ten stelligste af, om door de werken van Comrie heen te kruipen, daar het goede kost zou zijn. Nee, er is goede en gezonde rauwkost te over, in al hetgeen de reformatoren en oude theologanten ons hebben nagelaten. Laten wij de zielverderfelijke scholastieke vondsten van Comrie als drek verwerpen, als kooksels waaruit het merg is verdwenen! Het hoofddoel van het Christendom namelijk om mensen tot de zaligheid te leiden, tot de verzoening met de Allerhoogste, opdat zij theonoom worden, dat wil zeggen dat de mensen van álles buiten Christus afstand doen. Dit hoofddoel is geheel overboord geworpen, en men heeft de heilsorde omgedraaid, zodat er heiliging is vóór de rechtvaardiging. Schrift en Belijdenis worden verdraaid en verminkt, en de mensen worden met loze kalk gepleisterd. Men noemt zich nog wel "reformatorisch" en "gereformeerd," maar dat is slechts in naam.


11

Welk een verschrikkelijk verraad is gepleegd aan het erfgoed onzer getrouwe reformatoren en oude theologanten! Dezen worden nog wel geprezen, maar bijna niet gelezen. Dat is een stukje nostalgiek in de studeerkamers der geestelijken geworden, waar men méér de ruggen dan de bladen ervan bestudeert. Prof. dr. C. Graafland pleit voor de erkenning van een gereformeerde theologie die niet de vorm van de scholastieke methode volgt (dat wil zeggen, niet de op de spits gedreven vorm om over de verborgenheden van God te speculeren). Gebleken is uit activiteiten onzerzijds dat de leidslieden der afgescheiden kerken, met name die der Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten, zich totaal niets aantrekken van onze beschuldigingen. Men laat niets horen. Wie zwijgt stemt toe? Dus is het nodig het gemene volk te mobiliseren, opdat zij zich nog ter elfder ure mogen bevrijden van deze "gevreesde scholastieke theologische ziekte" die voortvreet als de kanker en al zéér vele slachtoffers naar het verderf heeft gesleept!

12


Het geloof van de twijfel, en,......... is dit uw enige troost? Wanneer wij ons oor te luisteren leggen bij "bevindelijk-kerkelijk" Nederland, komt men tot geen andere conclusie dan dat de TWIJFEL een wezenlijk bestanddeel vormt van HAAR GELOOF. Wie veel twijfelt is in hun ogen een groot gelovige. Men zegt "levendgemaakt" te zijn in de zin van "bekommerd zijn" en "leven op de belofte." Het is waar, men kan beter 1000x twijfelen dan 1x mistasten. Zekerheid, nee, dat is slechts voor de enkeling. Men praat, klaagt en hoopt, en al doende is men er ook eentje van. Men kent Christus niet als Borg, en de schuld staat nog open, hoewel bij enkelen ook de zonde wel "bedekt" zou zijn, maar nog niet vergeven. Vele visionaire belevingen, vele teksten en versjes zijn hetgeen waarmee men zich op de been houdt. Men gaat aan het Heilig Avondmaal, uitziend, twijfelend. Teveel meegemaakt om nog verloren te kunnen gaan.... en te weinig om behouden te worden. Men leeft in het GRIJZE vlak. Zwart - wit kent men niet. Hoe kan dat nu, en wat is dat nu bij zulke mensen? Wat zegt de Schrift, wat zegt de Heidelberger Catechismus, en wat zeggen de beste oudvaders hierover? Men leest de ouden wel, maar men leest ze niet goed. Men leest ze door de bril van "het geloof van de twijfel", en een heilsorde die men aan stukken heeft gezaagd. De HEIDELBERGER CATECHISMUS, veel gelezen, veel uit gepreekt, maar bijkans NIET begrepen!!! Dit is het TROOSTBOEK der K E R K!!! Dit geschrift begint met de DIRECTE vraag, op de man af: Wat is uw enige troost beide in het leven en sterven? Geen afgezwakte vraagstelling van: wat hoopt U dat ooit Uw enige troost zal zijn of worden? Hier is het niet de vraag van: Hoe bent U aan die TROOST gekomen? Nee, in dit belijdenisgeschrift getuigt de Kerk van haar BEZIT, de grote Schat, haar GELOOF!!! Het antwoord luidt NIET in een "moge het zijn" vorm, maar in de stellige vorm van: DAT ik met lichaam en ziel beide in het leven en sterven niet mijn maar mijns getrouwen Zaligmakers Jezus Christus' EIGEN(dom) ben, Die met Zijn dierbaar bloed voor al mijn zonden volkomen betaald, en mij uit alle heerschappij des duivels verlost heeft,


13

en alzo bewaart, dat zonder de wil van mijn Hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan, ja ook, dat mij alle ding tot mijn zaligheid dienen moet; waarom Hij mij ook door Zijn Heilige Geest van het eeuwige leven verzekert, en Hem voortaan te leven van harte willig en bereid maakt. Ziezo, dat is klare taal, GEEN "geloof van de TWIJFEL." Dan vervolgt men de geloofsgetuigenis met de vraag: HOEVEEL STUKKEN ZIJN U NODIG TE WETEN OPDAT GIJ (let nu goed op) IN (niet ervoor of i.d.) DEZE TROOST ZALIGLIJK LEVEN EN STERVEN MOOGT? Het antwoord luidt: DRIE STUKKEN. ten eerste: Hoe groot mijn zonde en ellende zij; ten andere: hoe ik van al mijn zonde en ellende verlost worde; ten laatste: hoe ik Gode voor zulk een verlossing zal dankbaar zijn. De vraag is NIET hoeveel stukken er nodig zijn om tot die enige troost te komen, indien daar al sprake van zou kunnen zijn, omdat dingen die daaraan voorafgaan GEEN "stukken" kunnen worden genoemd in die zin. Nee, het gaat om de STUKKEN die IN de TROOST moeten worden gekend. Iemand die IN de Troost is kent alle drie de stukken, het is één GEHEEL. Er mag niet worden gekloofd! Het eerste stuk gaat NIET aan het IN-de-troost zijn vooraf, nee, het behoort wezenlijk als een onlosmakelijk geheel tot die troost, en wordt als in een punt des tijds geleerd. Men is dan op dat moment tegenover God: EN de DIEPST verlorene in zichzelf, EN de hoogst geredde in Christus! Zou men die driewerf gelukzalige ure der verlossing, der wedergeboorte en inlijving in Christus, der algehele vrijspraak, der loslating, der rechtvaardigverklaring, ja, zou men deze ure ooit kunnen vergeten??? Eer zou een galeislaaf de ure van zijn vrijlating kunnen vergeten, maar dit moment van totale verlorenheid, en totale redding IS NIET uit het geheugen te wissen. Hier wordt de mens van DOOD...LEVEND. Hier is de mens IN DE TROOST. Er kunnen vele voorafgaande dingen zijn, zoals overtuigingen van zonden, openingen in het evangelie, maar.... men is nog steeds onder de WET, in de oude Adam.

14


Als men meent dat men dan al levendgemaakt is, pleegt men geestelijk overspel. De Catechismus kent geen GRIJZE toestand, maar is ZWART-WIT. De Catechismus is dan ook niet de beschrijving van een "bekeringsweg", nee, het is het TROOSTBOEK der Kerk, waarin de kinderen van God hun getuigenis geven van het Geloof der Zekerheid. De ure van staatsvernieuwing vindt plaats in de openbaring van de GEZALFDE aan de totaal zichzelfverwerpende zondaar, en daar wordt hij opgericht uit het zondegraf, nadat hij een welgevallen had gekregen in de straf die God Hem rechtvaardiglijk zou moeten geven. Nee, Zondag 7 en Zondag 23 zijn geen verschillende belevenissen noch aparte bevindelijke stukken, het is ÉÉN zaak, en het een is een verklaring van het ander. Lees maar eens wat er in vraag 21 staat: Wat is een WAAR GELOOF? Antw. Een waar geloof is niet alleen een STELLIG weten of kennis, waardoor ik alles voor waarachtig houd, wat God ons in Zijn Woord geopenbaard heeft, maar OOK een VAST vertrouwen hetwelk de Heilige Geest door het Evangelie in mijn hart werkt, dat NIET alleen anderen, maar ook MIJ VERGEVING VAN ZONDEN, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken IS, alleen om de verdienste van Christus wil. Is dit iets anders dan de rechtvaardigverklaring? Trouwens, men leest Zondag 23 ook foutief, en wij lezen van Nic.Holtius, tijdgenoot en vriend van Alexander Comrie, over deze zaak in zijn boekje over de Rechtvaardigmaking zeer duidelijke taal. Op pagina 19 zegt Holtius dat de vraagstelling uit Zondag 23 niet is HOE WORDT GIJ RECHTVAARDIG GEMAAKT? Nee, de vraag is: HOE ZIJT GIJ RECHTVAARDIG VOOR GOD? Het antwoord is: Dat God mij de volkomen genoegdoening van Christus schenkt en toerekent, inzover ik die weldaad met een gelovig harte aanneem. Als dit het antwoord zou zijn op de vraag: Hoe wordt gij gerechtvaardigd? Dan zou daaruit volgen dat ik EERST die weldaad van Christus gelovig moet aannemen ALEER God mij deze schenkt en toerekent. Welnu, zulks is PAAPS en REMONSTRANTS. Volgens "bevindelijk-kerkelijk" Nederland van onze eeuw zou Jahweh eerst de mens "levend maken in de wedergeboorte", waarna de mens van zijn zonde wordt overtuigd, waarna hij komt tot het geloof in Zondag 7, om daarna, meestal na zeer lange tijd, indien het ooit komt, te komen tot Zondag 23, de rechtvaardigmaking, hoewel anderen dit


15

omdraaien en zeggen dat éérst Zondag 23, en daarna Zondag 7 wordt beleefd, zie p.42. DIT is een ZEER GROOT MISVERSTAND, en dit is ROOMS! Wij zouden eerst iets krijgen waarop of waardoor wij daarna zouden worden gerechtvaardigd. Zij die dit stellen, hebben de NATUUR of het KARAKTER van het GELOOF veranderd, en in plaats van een VERTROUWEN dat mij om de Christus wil al de zonde vergeven zijn,.... stellen zij het geloof als iets dat naar Christus nog begeert en TWIJ-FELT. Zo wordt het geloof veranderd in een WERKZAAMHEID, die God in ons zou willen zien aleer Hij ons de verdiensten van Christus wil toerekenen. Met andere woorden: men stelt het zo, dat een levendgemaakte nadien wordt gerechtvaardigd, terwijl de Schrift leert dat God de goddeloze rechtvaardigt om NIET. LET GOED OP DE VRAAGSTELLING van de Heidelberger Catechismus! Er staat: HOE ZIJT GIJ RECHTVAARDIG, enz.? Er staat NIET: Hoe word ik gerechtvaardigd? De Catechismus vraagt NIET hoe en op welke wijze ik in mijn consciëntie gerechtvaardigd werd, want dat werd reeds behandeld in vraag 56. Nee, de vraag is een vraag in de "heiligmaking" van: HOE ZIJT GIJ NU RECHTVAARDIG VOOR UW God? Zo, en niet anders hebben al de reformatoren zich tegenover Rome en de remonstranten opgesteld! Er is dan ook GEEN LEVEN VOOR DE RECHTVAARDIGMAKING in de zin van "Gode"-LEVEN. Er is geen soort "levendmaking" alvorens de grote echte Levendmaking komt. De kanttekenaars van de Statenvertaling zeggen bij Efeze 1:13 "....nadat gij geloofd hebt, zijt verzegeld geworden met de H.Geest der belofte....." in punt 46: "Deze verzegeling die daarbij gevoegd wordt, is de WEDERGEBOORTE of vernieuwing van Gods beeld in ons." De kanttekenaars nemen de wedergeboorte hier IN en NA de rechtvaardigmaking, in de verzegeling door de H. Geest. Niet dat deze verzegeling een losse of nadere weldaad zou zijn, zoals men algemeen denkt. Nee, in één ondeelbaar ogenblik ontvangt de zondaar in Christus alles ineens en voor altijd.

16


Samuel Rutherford zegt in zijn boek: "Christus stervende", dat NIETS aan onze rechtvaardigmaking voorafgaat. Werken voor de rechtvaardigmaking behagen God niet, doch daaruit volgt niet dat God niet zulk een regel zou volgen, dat gevoel van zonde, al is dat niet zaligmakend, de vergeving en bekering zouden voorafgaan. Zacharias Ursinus, een der catechismusopstellers, zegt in zijn Schatboek,deel II, p.203: De weldaad der rechtvaardigmaking wordt niet gegeven zonder de weldaad der wedergeboorte. Bij Zondag 7 zegt hij, punt VI, Wat het geloof in ons werkt en voortbrengt: Het eerste dat het geloof voortbrengt is de rechtvaardigmaking, uit hetwelk alle andere weldaden voortvloeien; maar nochtans zo, dat het geloof daarvan de oorzaak is en blijft. Caspar Olevianus, de andere catechismusopsteller, zegt in een van zijn geschriften: "God houdt hen zolang tot vijanden, tot ze bekeerd en door het geloof met Hem verzoend worden. Rom.5:10; Joh.3:36." Tot zover over dit onderwerp. Wie hierover vragen heeft en of meer wil weten kan en mag die stellen, want ik heb de waarheid lief, en wens door de waarheid overwonnen te zijn, geen blijder zaak wetende en kennende dan in de Messias het LEVEN te vinden, Die de WEG en Waarheid en het waarachtige leven is. Die in de Messias is IS een Nieuw SCHEPSEL, het oude is voorbijgegaan en het is alles NIEUW. Ik zou de ellendigste van alle mensen en schepselen zijn indien ik slechts met mijn hersens deze zaken zou behandelen als een letterknecht. Maar nu, reeds voor dertig jaren terug, aangeraakt met een kool van Gods altaar, is het in mij een hemels vuur dat brandt, en de ijver voor Gods huis welke in mij werkt. De gedachte dat de Bijbel alleen een "bekeringsweg" bevat berust op misvattingen, want God stelt als Schepper belang in Uw en mijn gezondheid, welvaren, en de gehele gang van zaken in deze wereld. De aarde is ook niet maar een "tijdelijke" aangelegenheid, nee, in Spreuken 3 lezen wij dat de goddelozen van de aarde worden uitgeroeid, en de rechtvaardigen daarin zullen overblijven. Spreken de profeten niet, en vooral Jesaja, over een NIEUWE HEMEL en een NIEUWE AARDE! Geachte lezer of lezeres, het is mij er niet om te doen, indien er enige werking van Gods Geest in U zou werkzaam zijn, dat te verstoren, nee,


17

veeleer wil ik dat aanwakkeren, en U uitdrijven geen rust te vinden aleer in de Ark der Behoudenis te zijn. De minste kennis, indien wij zo mogen spreken op menselijke wijze, van de Christus, is een kennis van het LEVEN, maakt U levend, en dat is ALLESOMVATTEND, maar... er is een opwassen in de genade en kennis van de Heiland. Mogen wij daartoe elkander tot een hand en voet zijn.

18


Welke soorten geloof zijn er? Wij lezen in Jakobus dat het geloof zonder de werken dood is. Er is hier sprake van een non-actief geloof als zijnde een dood iets, en daar tegenover staat een LEVEND geloof. Jak.2:14-17. Om de zaak duidelijk te maken zullen wij proberen juiste definities te geven van het geloof, en van de diverse soorten van geloof. Geen mens kan immers zonder geloof. Elk mens gelooft. Dat wil niet zeggen dat alle geloof goed is, dat elk geloof levend is. Er moet goed onderscheid worden gemaakt. Dat elk mens gelooft is duidelijk. Als men de krant leest dat er in Amerika een ramp plaatsvond, neemt iedereen dat voor waar aan; iedereen gelooft het, tot het tegendeel blijkt. Geloof en geloven is iets wat men aanneemt op gezag van een ander; het is iets voor wáár houden wat men zelf niet heeft gezien of gevoeld. In de Bijbel wordt zodanig over het geloof gesproken, dat wij dit in vier hoofdgroepen kunnen verdelen, namelijk: * het HISTORISCH geloof * het TIJDELIJK geloof * het WONDER geloof * het WAAR (zaligend) geloof Verder toont de Bijbel dat er een "onmondig" geloof was onder de Wet, én een "mondig" geloof onder het Evangelie der genade. In de eerste drie soorten GELOOF kan er onderscheid gemaakt worden in gradatie, namelijk een KLEIN en/of GROOT GELOOF. In het WAAR GELOOF kan zulk een gradatie NIET geplaatst worden, en vandaar dat de "ouden" wel spraken van een "wezen en welwezen des geloofs". Het wezen des geloofs is de essentie van de zaak. Het welwezen des geloofs dat zijn de vruchten of werkingen, zoals hongeren en dorsten, toe-eigenen, etc-. Deze terminologie, die waarschijnlijk in het begin van de Nadere Reformatie is ontstaan, heeft voor veel verwarring gezorgd. Men is door onderscheid te maken tussen wezen en welwezen, zelfs gaan stellen dat de zekerheid niet tot het wezen, maar tot het welwezen des geloofs zou behoren.


19

De lijst van geloofshelden en hun werken toont dat een waar geloof niet klein en of groot is, want het baren van Sarah en het bouwen der ark van Noach, en de andere beschrijvingen hebben te maken met iets tijdelijks, met een speciaal feit of wonder. Ook de discipelen werden soms "kleingelovigen" genoemd, hetwelk betrekking had op hun actie of hun geloof in een wonder. Hun kleingeloof had niets te maken met hun zaligheid. Die zaligheid is en kan nimmer afhankelijk zijn van ONS geloof. De zaligheid ligt buiten ons in de Messias, en het is het geloof van Hém, hetwelk zaligt. Het is het GELOOF dat van Christus is, en NIET van ons. Hand.3:16; 20:16; Ef.1:15; Rom.3:22,25,26,28; Gal.2:16. Het voornoemde zal blijken uit de volgende beschrijving! Er is een duidelijk onderscheid in het GELOOF van de OUDEN (de gelovigen onder de WET, het zogenaamde "kindschap"-tijdperk, én de gelovigen der GEMEENTE, het tijdvak van het "zoonschap"). Abraham is UIT het geloof gerechtvaardigd, Gen.15:6. Hier is het de mens die gelooft, en is de rechtvaardiging afhankelijk van wat de mens doet. Door hun DOEN en WERKEN, GEHOORZAAMHEID en DADEN hebben deze OUDEN getuigenis bekomen dat zij Gode behaagden, Hebr.11:2. En 11:39.... deze ALLEN hebben door het geloof getuigenis gehad, hebben de belofte NIET verkregen, alzo God over ons iets béters voorzien had, etc-. Deze situatie was nog gebrekkig, uitziende naar de volmaakte gerechtigheid van de Messias. Wij zien dat dit soort geloof der OUDEN de beginfase was, en de eindfase ligt in de VOLEINDER des GELOOFS, Hebr.12: 2. In de oude bedeling horen wij van Habakuk dat de rechtvaardige door ZIJN geloof zal leven, 2:4. Maar ná de Messias lezen wij, Hebr.12:23: Gij zijt gekomen tot de GEMEENTE der eerstgeboornen, zoals die in de hemelen opgeschreven staan! Hier zijn wij aangekomen in het tijdvak van hét GELOOF van Christus, waardoor de aanneming tot kinderen, zonen, Gal.4:5. DIT GELOOF IS UNIEK EN IETS SPECIAALS! Gal.3:22,23 eer het geloof kwam, waren wij onder de wet in bewaring gesteld.....> > > tot OP HET GELOOF. De wet is alzo een tuchtmeester geweest TOT de Gezalfde,.... maar als HET geloof gekomen is zijn wij niet meer onder de tuchtmeester. Hier is sprake van een tijdvak dat HET GELOOF er nog niet was, dat wil zeggen, het GELOOF van de GEZALFDE, waardoor men gerechtvaardigd wordt buiten de wetsonderhouding om. Dit ziet heel duidelijk op iets anders dan het geloof van Abraham en de andere gelovigen. Men wachtte destijds op DIT geloof!

20


De rechtvaardiging van de leden der GEMEENTE heeft niet haar eigen geloof of wetsgerechtigheid tot basis, zoals bij Abraham en de lijst van geloofshelden uit Hebr.11, nee, dit is NIET haar eigen geloof, maar het is het geloof van een Ander, van de BORG, hetwelk hun wordt gegeven, en waardoor de gerechtigheid van Hem hun wordt toegerekend, buiten de WET om. DEZE RECHTVAARDIGING IS GEHEEL ON---VOORWAARDELIJK. De ouden hadden hun geloof nog nodig om daardoor getuigenis te bekomen dat zij Gode behaagden. Hun geloof kwam openbaar in daden en werken, en daaruit werden zij gerechtvaardigd. Ná dit geloof der OUDEN komt er een speciaal GELOOF hetwelk door de LIEFDE van God werkzaam is, want al had men ál het andere geloof, en men had die LIEFDE niet, dan was men nog niets. 1 Cor.13. Ja, zulk een geloof kan zelfs ijdel en tevergeefs zijn, 1 Cor.15:14,17. Het GELOOF dat van een ánder is, en het onze wordt, waardoor alle gerechtigheid van die ánder ons wordt toegerekend..... is iets UNIEKS! Dit was ook nodig voor de GEMEENTE, omdat zij de VROUW van de Messias, de BRUID zal worden, dus zónder vlek of rimpel moet zijn! Dóór dat geloof van HEM, woont Hij in onze harten, Gal.3:8-26; Ef.3:17; Hebr.6:1,12; Jak.2:5,24; Judas vers 3,20. Bezien wij eerst het geloofsleven van de OUDEN, de GELOOFSHELDEN, dan blijkt dat zij streden voor een goed doel. Zij hadden een doel voor ogen, en handelden vanuit een zeker principe, een overtuiging. Hun goede voorbeelden moeten wij volgen. Zij worden in de Bijbel genoemd ter navolging. Ook al lijkt het dat zij, naar menselijke maatstaven, ondeugdelijk handelden, wij worden met de neus op de feiten gedrukt, en er wordt gezegd dat wij die nu leven niets kunnen doen, tenzij wij het hen hebben zien doen. Joh.5:19. Neem eens het leven van de VADER DER GELOVIGEN, A B R A H A M! Abraham trok ten zwaarde in Gen.14. Hij was militant! Abraham loog diverse malen omwille van Sara, en ook zijn zoon Izaak volgde dit voorbeeld. In Jakobs leven zien wij eveneens het militante aspect (gewapende diefstal?) zie Gen.48:22, van een stuk land wat Jozef kreeg, dat hij met zijn zwaard en boog uit de hand der Amorieten had genomen. Abraham wordt nog wel de VADER der gelovigen genoemd!


21

Wij gaan eens na wat de definitie van dit geloof is. De algemene samenvatting hiervan is, dat het een vaste grond der dingen is die men hoopt, en een bewijs der zaken is die men niet ziet. Hebr.11:1. Voor de materiële mens is dit onlogisch en absurd, hoewel hij zelf ook veel dingen gelooft die hij niet ziet. Elektriciteit wordt niet gezien, maar iedereen gelooft wel dat er uit het stopcontact electriciteit komt! De dag van morgen wordt nog niet gezien, maar iedereen hoopt en weet uit de natuurorde dat die dag normaliter wél komt! Toch is in de ogen der mensen het geloof van Abraham iets eigenaardigs, iets onrealistisch. Noach bouwde door het geloof de ARK; Abel offert door het geloof; Enoch is door het geloof weggenomen; Izaak zegent door het geloof; Sarah baart door het geloof; Israël trekt als volk door de Rode zee...... alles door het geloof! Dit geloof is niet het ZALIGEND GELOOF, maar kan daarmee wel gepaard gaan, hoewel het ook los daarvan kan functioneren. Dit geloof is meestal een GELOOF IN WONDEREN, en kan klein of groot zijn. Dit geloof bestaat in bepaalde DADEN, in ACTIES van personen. Zelfs een groep kan dit geloof hebben, want heel het volk trok door het geloof door de Rode zee. Wij zien hieruit dat DIT GELOOF niets te maken heeft met het komen tot het persoonlijk heil in de Heiland; nee, het kan van het ware zaligend geloof wel een uitvloeisel zijn, doch dat is niet noodzakelijk vereist. Gideon, Barak, Simson, Jeftha, David en Samuel hebben door dit geloof grote dingen gedaan, en anderen hebben koninkrijken overwonnen en zelfs leeuwenmuilen toegesloten. Het geloof is alhier iets zichtbaars, actiefs, edelmoedigs, een deel en/of geheel van een levenshouding en overtuiging. Het geloof is hier niet een geklaag van "och en ach". Lees Jak.2:14-16. Dit geloof is een standhouden tegen overmacht, een gaan als David in Gods kracht tot Goliath; het is een doorstaan van zware beproevingen, zie Hebr.11:36, van martelaarschap, verbanning en vervolging. Dit GELOOF der WONDEREN en vertrouwen in God was voor hen als een zichtbaar getuigenis en bewijs dat zij Gode behaagden; wanneer zij ánders waren dan de massa en Gods wetten hielden, was dit hun houvast! De lijst van geloofshelden is niet compleet, en deze is uit te breiden tot op vandaag de dag. Ieder kan zich daarop laten inschrijven, niet door slechts een trouwe kerkganger te zijn. Nee, door het geloof heeft men

22


iets daadwerkelijks verricht! Men kan bijvoorbeeld het Babylonischbankensysteem een fikse klap hebben toegebracht. Men heeft bijvoorbeeld het kerksysteem doorbroken en God meer gehoorzaamd dan mensen. Niet dat men door dit geloof in het wonder een Olympische prijs zou winnen, of dat men daardoor een lotto in de wacht zou slepen. Nee, men doet in Gods kracht iets tot afbreuk van het boze; men doorbreekt schijnbaar waterdichte Kaïn-Ezau-systemen zonder dat men U kan grijpen! Niet dat een levend lid der GEMEENTE het alsnog nodig heeft om uit zijn geloofsdaden getuigenis te bekomen zoals de OUDEN, daar het GELOOF geheel van de Messias is, en in DIENS kracht de gelovige actief is.

HOE STELLEN WIJ ONS HET GELOOF IN HET ALGEMEEN VOOR? Wij mensen zijn allemaal gevormd door het onderwijs dat wij ontvingen, dat gelijkt op het programmeren van een computer. Iets geldt voor ons als waarheid.... wanneer dat past in ons "geprogrammeerde" denkpatroon. Wanneer het niet in overeenstemming is, komen er foutmeldingen, en gaan er rode lampjes branden. Onze "computer" kan de nieuwe gegevens niet verwerken, er is geen aansluiting en overeenkomst. Dus zijn er wijzigingen en aanpassingen nodig om de nieuwe gegevens te kunnen accepteren. Wij geloven en houden iets voor waarachtig als het overeenstemt met het ons aangeleerde (ingeprogrammeerde). Zodra er iets afwijkt van het geijkte program komen er reacties als: Fout! Klopt niet! Onzin! Bedrog! Waarheid is deswege een relatief (betrekkelijk) begrip. Een computer kan alles wat er in komt pas verwerken als alle programmatuur er tevoren is ingebracht. Zo kunnen wij mensen alle waarheid pas verteren en aanvaarden als tevoren de intenties in ons zijn vastgelegd om de waarheid te willen weten én te willen doen. Komen er desondanks foutmeldingen, kunnen wij niet alles verwerken, dan zal er niet de negatieve reactie komen van....dat is alles onzin; nee, wij zullen alles, net als de moeder van Jezus, Maria, in ons hart bewaren. Wij zullen openstaan, onderwezen willen worden in de weg der waarheid. Dat vergt een regelmatig bijstellen, afstellen, reviseren, herzien,..... waardoor een beter verstaan komt, een wijdere blik ontstaat. Wil dit zeggen dat wij ons bootje met allerlei wind van leer over de wijde zee laten drijven? Nee, er is enerzijds een zeker weten, anderzijds een opwassen in kennis en genade.


23

24


Ons denken, onze "programmatuur" kan dusdanig door de Boze zijn verstoord of geïnfecteerd met virussen, dat hervorming een vereiste is. Soms zullen hele programma's moeten worden uitgewist (vele heilige huisjes zullen instorten en of opgeruimd moeten worden), oude dogma's zullen herzien moeten worden... om in overeenstemming te komen met de leer der waarheid van de Geest. Ons denken vloeit voort uit de informatie welke wij in ons hebben opgenomen, althans voor het grootste gedeelte. Er is in de ganse schepping een samenhang. Er zijn polariteiten, dat wil zeggen, wij kunnen POSITIEF en NEGATIEF denken, en denken doen we met ons verstand, onze geest, in samenhang met ons lichaam. Zijn wij beneveld, dan kunnen wij niet goed denken. De Schrift roept ons op: Wordt vernieuwd in uw denken! Het christendom is van meet af aan gehersenspoeld door het Luciferbedrog. Indoctrinatie, onredelijkheid, zodat men z'n eigen rede niet goed kan gebruiken. Wij zullen álles moeten geloven (voor waar houden) wat de Allerhoogste ons zegt en beveelt! De Schrift zegt ons dat het ware, zaligmakend geloof een gave van God is. Wat houdt dat in? Om dit met een voorbeeld toe te lichten: U hebt een grote schuld, en u ziet geen uitweg zelf daar iets aan te doen. Alle geloof in zelfredding ontvalt u. U aanvaardt dat het eigen schuld is, en dat er in u verder niets toereikend is. Dan krijgt U bericht dat een ánder uw schuld heeft betaald. U springt op van vreugde, dit terwijl U het geld niet zelf in handen hebt. U...... gelooft..... het bericht! U geeft álles uit eigen handen. U neemt het voor waarachtig aan wat er in het bericht staat! Dát nu is GELOOF, het voor waarachtig houden hetgeen wordt aangezegd. En op die wijze zegt Jahweh ons, in de krachtdadige roeping tijdens het algehele sterven aan de Wet, in de WET ons vonnis aan over de zonde. Dat krijgen wij voor wáár aan te nemen, en wanneer wij dit aannemen,...... heerst er stilte, is er een vlak veld, en dán spreekt Jahweh in de belofte van het evangelie van vergeving en verzoening, én, ook dát nemen wij dan voor wáár aan. Dát is het zaligmakend geloof! Zó eenvoudig is het! Niet dat algemene overtuigingen reeds het geloof zijn.

JAKOB: In Gen.27 lezen wij van het overbekende "bedrog". Goed beschouwd gaat het niet om bedrog, maar om het herstellen van een fout welke door Izaäk zou worden begaan, daar deze vast meende (hij kon wel beter weten) dat Ezau zijn ware eerstgeborene was. Rebekka wist wel beter! Stel dat Ezau de eerstgeboortezegen zou hebben ontvangen, wat zou er dan van het raadsbesluit van God zijn terechtgekomen? Rebekka nam direct alle schuld op zich, en gebood Jacob om zijn vader Izaäk om de tuin te leiden. Jacob zag wel in dat dit kwaad bloed zou zetten bij Ezau, want hij kon de sporen van zijn daden niet achter zich uitwissen, gelijk David dat wel kon, 1 Sam. 27. Jacob werd ineens voor het voldongen feit geplaatst, en tijd van overleg was er bijna niet; Izaäk schijnt vastbesloten Ezau de eerstgeboortezegen te geven.

Nu gaan wij verder met het LEVEN des geloofs van de OUDEN te bezien, en de werken die de OUDEN deden. Wij hebben gezien hoe het geloof functioneerde in het leven van Abraham. Nu bezien wij in vogelvlucht het geloof van enige andere geloofshelden:

JOZEF In zijn leven kennen wij de overbekende list om zijn broeders te beproeven,....... dóór het geloof!

JACOB en LABAN Laban had bedriegelijk gehandeld, Gen.31:7. De Engel van Jahweh toonde Jacob dat hij zó en zó moest doen om het bedrog van Laban tegen te gaan. Laban had alle rijkdom die hij had niet op eerlijke wijze bekomen. Hij melkte zelfs zijn eigen kinderen uit, Gen.31:15-16. Wij zien hier dat Jacob niet lijdelijk blijft. Hij liet zich niet beroven, maar ging actief te werk, en gebruikte daartoe methoden die hem van Bóven werden getoond! Dit betreft de geschilde roeden in de voerbakken. Toen Jacob Ezau tegemoet ging gebruikte hij de (geloofs) list van het "geschenk hetwelk de ogen verblindt". Jacob stuurde 600 stuks vee naar Ezau. Zes is het mensengetal. Ezau werpt zich op als Jacobs beschermheer, en ook hier moest Jacob zijn "broer" van zich afschudden. Ezau wilde het leiderschap over Jacob gaan uitoefenen als diens persoonlijke veiligheidspolitie! Jacob heeft de hete adem van zijn boze "broeder" langs zich voelen gaan, en ook werden zijn zenuwen op de proef gesteld, vooral toen hij merkte dat zijn vader hoorde dat deze stem niet van Ezau was. Zo gaan de geloofshelden dikwijls door het oog van de naald, maar.... ook in deze zijn zij méér dan overwinnaars, want het GELOOF overwint de wereld!


25

De beker kwam in de zak van Benjamin, en wie had dit op een andere wijze béter kunnen doen? Gen.44. Jozef had het niet van een vreemde. Gebruikte zijn moeder Rachel niet de list om Laban om de tuin te leiden? Ze bleef onder voorwendsel van menstruatie op het zadel zitten waarin zij de terafim had verborgen. MOZES Ook de list wordt gebruikt, in opdracht van Jahweh, om Farao te benaderen het volk te laten trekken. De opdracht tot Mozes, en het verzoek van Mozes aan Farao: "Laat Mijn volk trekken opdat het Mij diene!" Hoelang? Een dag of drie! En dan.....'m wegsmeren! Farao had het wel door! Paschao betekent letterlijk: er tussenuit knijpen! Door het geloof, Hebr.11:28, is heel het volk door de Rode zee gegaan (een geloof in het wonder). DAVID Ook al weer zo'n man van list en inventiviteit! In Luk.6:1 verwijst de Heiland goedkeurend naar David. Maar David had ook z'n mannen die er wat van konden! Denk aan Husaï, 2 Sam.17, waar wij een geweldig knap staaltje van vernuft zien, om Achitofels goede raad te vernietigen. De vrouw bij de put, die Jonathan en Ahimaz in de put verborg, kon er ook iets van! Over het leven van David straks meer. ELIA Elia misleidde een heel leger en bracht het leger in Samaria, 2 Kon.6. Jeremia loog voor z'n leven, Jer.38:27. En Jehu misleidde ál de Baälpriesters, 2 Kon.10:18, hetwelk, zo staat het er, dit was als uit het hart van God gegrepen. Athalia werd misleid door Jojada, 2 Kon.11. Sisera werd door Jaël misleid en sloeg daarna een lange pin in zijn hoofd toen hij sliep, Richt.4:17, 5:24-27. Ook Gideon misleidde de Midianieten, Richt.7:22, en joeg hen de stuipen op het lijf. De Engel van Jahweh "misleidde" meerdere malen grote legermachten door hen een groot geluid te laten horen, waarvan men dacht dat het een vijandig leger was, 2 Kon.7:6. Ook Samuel kon er in 'Gods' opdracht wat van. Onder voorwendsel van een offer moest hij David tot koning zalven, 1 Sam. 16.

26


Wat een stelletje misleiders, zouden wij zeggen. Moet dat nu op zulke oneerlijke manieren er naar toe gaan, en dan nog wel.......... door het geloof!......??????? Wanneer wij lezen en horen dat: *ABRAHAM de VADER DER GELOVIGEN IS *MOZES DE ZACHTMOEDIGSTE MAN IS *DAVID DE MAN NAAR GODS HART IS *DANIëL DE ZééR GEWENSTE MAN IS......... klopt dit dan wel met de realiteit? Is God Zélf soms een Revolutionair, een wraakgierige Toneelspeler? Nee, de zaak van het geloof ligt dieper! Wanneer God een voornemen in Zijn hart heeft om iets uit te voeren, en een mens bereid is zulks te doen, dán is zo iemand een MAN of VROUW naar Gods hart! Zo is Gods voornemen tégen BABYLON, tégen AMALEK, tégen satanische machten,etc-. Wanneer er iemand is die op één of andere wijze meehelpt deze Gode-vijandige machten te onttronen,...... handelt men in overeenstemming met Gods wil, en zijn wij zéér gewenste personen voor HEM. De geloofshelden hadden een doel, en zij werden ingeschakeld om de wil van Jahweh volbrengen. Het lijkt dan wel of zij soms meer op terroristen en bedriegers gelijken, maar dat is niet het geval. Het is wel een geweldige uitdaging, die niet altijd zonder levensgevaar is, maar wél zeker resultaat oplevert. De vele voornoemde "snode" handelingen der gelovigen druisen niet in tegen de moraal en ethiek van de Bijbel. Gods doel volgend waren de gelovigen ONOVERWINNELIJK. De Meester Zelf stond ook niet lijdelijk toe te zien toen Hij in de tempel de tafels der wisselaars zag. Hij bad niet om een legioen engelen, nee, Hij pakte de gesel en sloeg er op los, en keerde de tafels met geld en al om! Hoe lezen wij Luk.22:35-38? De Heiland kwam om vuur op de aarde te werpen, om verdeeldheid te zaaien, Math.10:34; Luk.12:49. Zijn leefwijze wekte onvrede. Als wij zien op het voorbeeld van onze Meester, Die de geldduivels van die dagen bij de horens vatte, moeten wij dan dezelfde huidige geldduivels hun gang laten gaan, die met hun woeker de gehele economie en samenleving beheersen? Hebben zij niet, volgens Joël 3:5, ál Gods goud en zilver gestolen? Wij mogen niet voor hun chantage en dwang zwichten, maar als Daniël en zijn drie vrienden pal staan!


27

De uitleg van velen met betrekking tot het N.T.-christendom geeft ons een lijdelijkheid te zien, een afwachtende houding van....... maar zien wat "God" doet! Hoe is zulks te rijmen met hetgeen wij gezien hebben van de daden der gelovigen, en o.a. van Simson, die blij was dat hij zich wreken kon voor zijn twee ogen? Richt.16:28. Wreekt uzelve niet, maar geeft de toorn plaats....., dit betreft o.a. de broederen. Niet als het gaat over de aartsvijanden van God, over het zaad van Nachash (Gen.3:15) waar de vijandschap van Hemelswege aangekondigd werd. Op gelijke wijze hebben ook heden ten dage de gelovigen te strijden! Desnoods in hun eentje! Waar vinden wij nog zulke gelovigen? Waar is er nog een Hizkia, Josia en David? Bij het lezen van de geschiedenissen van Hizkia, Josia en andere "hervormers" bekruipt je een gevoel van jaloersheid en heimwee. Als je van hen het volgende leest: 2 Kon.18: Hij deed dat recht was in de ogen van Jahweh, gelijk als David. Hij betrouwde op God, zodat na hem zijns gelijke niet was onder al de koningen van Juda; hij week niet af van Hem na te volgen, en hij hield ZIJN GEBODEN! Lees ook eens het gebed in 2 Kon.19:15 vv En van Josia in 1 Kon.23:3-21, de zeer grote reformatie: Voor hem was er geen koning zijns gelijke die zich tot Jahweh met zijn ganse hart, en met zijn ganse ziel, en met zijn ganse kracht, naar AL DE WET VAN MOZES bekeerd had, en na hem stond zijns gelijke niet op. Woont in ons nog diezelfde drijfveer om Jahweh te dienen, ook al moeten wij tegen alle verdwazing, afgoderij, zonde en wetteloosheid op roeien? Het zich reformatorisch noemend deel van ons land brengt weinig of geen waarachtige reformatie voort. Alom zien wij berusting, en weinig zeggende oppositie. Merendeels een meehuilen met de wolven in het bos. Want, we hebben het nog "goed", en eten zelf nog gaarne mee uit de zwijnentrog! Wanneer zal er nog eens een koning als Hizkia, Josia of David opstaan, die ons terugwijst op de Wet van Mozes? Zulke figuren schijnen legendarisch en uitgestorven, en leven bij ons slechts nog voort in onze voorstelling. Is de zaak dan hopeloos verkeken? Is Ezau dan overwinnaar? Zal het Slangenzaad het Vrouwenzaad overmeesteren? Nee, dat nooit!

28


ALLEENSTRIJDERS! De meeste mensen verschuilen zich gaarne in de massa. In de Schrift zien wij dikwijls gelovigen moederziel alleen hun weg gaan. Het sprekendste voorbeeld is dat van onze Meester Die zelfs door Zijn eigen discipelen werd alleen gelaten, en door Judas werd verraden. Juist wanneer het het hardste nodig is, laat men ons dikwijls in de steek; maar..... de alleenstrijder versterkt zich in God. Waarom is men een alleenstrijder? Waarom loopt men niet met de massa mee? Waarom luistert men niet naar de publieke opinie? Ook hier is het onze Heiland, Die zelfs door Zijn eigen bloedverwanten werd verlaten en als een extremist werd beschouwd. Weet U wel hoeveel moeite het kost om uit overtuiging ánders te zijn? Velen kunnen de weerstand van hun familie en vrienden niet overwinnen, en komen nimmer voor hun overtuiging uit. Om als enkeling staande te blijven tegen zoveel overmacht, dat vergt moed, kracht, doorzetting, overtuiging en geloof. Niet om populair te zijn, maar vanuit de vaste overtuiging, zodat men kan zeggen: Hier sta ik, ik kan niet anders! Om op dit niveau te komen een alleenstrijder te zijn, is volle verzekerdheid nodig. Daartoe moeten wij worden opgeleid. Vrees en angst moeten worden overwonnen. Er moet een volkomen vertrouwen zijn op Jahweh, Die gezegd heeft: Vrees niet, o Jakob, want Ik heb U verlost,.... GIJ ZIJT VAN MIJ! Wanneer wij door het water zouden gaan,.... Hij is erbij! Rivieren zouden ons niet overstromen! Vuur zal ons niet verbranden! Dit volk heb Ik Mij geformeerd, zij zúllen Mijn lof vertellen! Met Hem heb ik geen kwaad te duchten, Die zelfs mijn hoofdhaar heeft geteld. Zo hebben de drie jongelingen in de vurige oven op Hem vertrouwd, en zijn niet beschaamd uitgekomen. Hoe hachelijk stond het er soms niet voor in Davids leven? 1 Sam.21. David loog tegen Achimelech dat hij een boodschap had van Saul, terwijl hij vluchtende was voor Saul. David zei echter dat hij een speciale opdracht van Saul had, een top-secret-missie. Hij had zo'n haast dat hij zelfs brood was vergeten mee te nemen. Achimelech geloofde David. Doëg zag dat David door de priester werd geholpen, en dit werd voor de priester en velen met hem fataal. David kwam bij Achis en kreeg de schrik van z'n leven. Men herkende hem. Hij maakte zich ogenblikkelijk "gek", en simuleerde kranzinnigheid. Deze komedie was succesvol, want Achis stuurde David weg. Later vond David bij Achis toch een onderdak, maar "beduvelde" zijn weldoener regelmatig. 1Sam.27, David moordde hele dorpen uit op


29

Achis' grondgebied, en liet daarbij niemand over om iets aan Achis te verklikken. Alle sporen werden uitgewist. Achis meende dat David een deserteur was en zich stinkende had gemaakt bij zijn eigen volk. Achis prees David voor zijn daden, toen David hem zeide dat hij in Juda was aangevallen op zijn eigen volk. 1 Sam.29:6. Achis moest eens weten! Het leven van David is boeiend, fascinerend, soms doortrapt en vermetel, maar ook heldhaftig, moedig en vol geloof. Hij haalt ook nog net de rij van geloofshelden in Hebr.11! Het geloof zonder de werken is dood. Zonder geloof is het onmogelijk Gode te behagen! Wat maakte David tot wat hij was, namelijk de ongrijpbare? Het geloof! Wij hebben gezien dat er een duidelijk onderscheid is in de tijd van Israël onder de WET, en het tijdvak daarna, onder de "genade". Via een schema wordt dit verduidelijkt (zie achterin dit boek). Duidelijk is dat er in de Bijbel een GROEI en ONTWIKKELING te zien valt, van onmondig naar mondig, van kind naar zoon, van de Wet als leefwijze naar de Bergrede als leefwijze, van gebrekkige gerechtigheid naar volmaakte gerechtigheid, van geloof vanuit de mens zelve naar het geloof in de Gezalfde, van het bewegelijke naar het onbewegelijke. Kortom, dit proces is een groeiproces, een ontwikkelingsproces, en dat moeten wij heel goed in het oog houden, en de verschillende bedelingen en stadia niet met elkaar verwarren.

Wat is de waarachtige bekering en het ware gelovig-worden? Het meest cryptische, het meest absurde, de grootste tegenstelling die bestaat, is te lezen in Leviticus 13. Leest u eens met mij mee wat daar geschreven staat: 1 Verder sprak de HEERE tot Mozes en tot Aaron, zeggende: 2 Een mens, als in het vel zijns vleses een gezwel, of gezweer, of witte blaar zal zijn, welke in het vel zijns vleses tot een plaag der melaatsheid zou worden, hij zal dan tot den priester Aaron, of tot een uit zijn zonen, de priesteren, gebracht worden.

30


12 En zo de melaatsheid in het vel ganselijk uitbot, en de melaatsheid het gehele vel desgenen, die de plaag heeft, van zijn hoofd tot zijn voeten, bedekt heeft, naar al het gezicht van de ogen des priesters; 13 En de priester merken zal, dat, ziet, de melaatsheid zijn gehele vlees bedekt heeft, zo zal hij hem, die de plaag heeft, rein verklaren; zij is geheel in wit veranderd; hij is rein. 14 Maar ten welken dage levend vlees daarin gezien zal worden, zal hij onrein zijn. Het is voor ons mensen onbegrijpelijk dat een totaal melaatse rein kan worden verklaard! En hoe kan een mens, wiens beeld getekend staat in Romeinen 3, Ps.53 en in Mark.7:21-23 van een totaal goddeloze tot een rechtvaardige worden verklaard? Rom.3:10 Gelijk geschreven is: Er is niemand rechtvaardig, ook niet een; 11 Er is niemand, die verstandig is, er is niemand, die God zoekt. 12 Allen zijn zij afgeweken, te zamen zijn zij onnut geworden; er is niemand, die goed doet, er is ook niet tot een toe. 13 Hun keel is een geopend graf; met hun tongen plegen zij bedrog; slangenvenijn is onder hun lippen. 14 Welker mond vol is van vervloeking en bitterheid; 15 Hun voeten zijn snel om bloed te vergieten; 16 Vernieling en ellendigheid is in hun wegen; 17 En den weg des vredes hebben zij niet gekend. 18 Er is geen vreze Gods voor hun ogen. 19 Wij weten nu, dat al wat de wet zegt, zij dat spreekt tot degenen, die onder de wet zijn; opdat alle mond gestopt worde en de gehele wereld voor God verdoemelijk zij. Mark.7:21 Want van binnen uit het hart der mensen komen voort kwade gedachten, overspelen, hoererijen, doodslagen, 22 Dieverijen, gierigheden, boosheden, bedrog, ontuchtigheid, een boos oog, lastering, hovaardij, onverstand. 23 Al deze boze dingen komen voort van binnen, en ontreinigen den mens. Dus is de mens een melaatste door de zonde, onbekwaam tot enig waarachtig geestelijk goed. In de kern is de mens een barbaar, aldus


31

prof.dr. A.A.M. Kinneging van de Erasmusuniversiteit te Rotterdam (RD 29-4-1997). Melaatsheid is iets verschrikkelijks, waarvan wij westerlingen niet zo goed zijn doordrongen. Iemand die nog enig stukje goed vlees in zijn lichaam had als melaatse, was onrein. Iemand die van top tot teen melaats was, dus volledig en algeheel, werd rein verklaard! Hoe is dat mogelijk? Wanneer de melaatsheid de gehele mens had bezet, kon de melaatsheid geen uitstraling meer geven, geen besmetting meer veroorzaken en was het gevaar geweken. Het kwaad is dan ten volle uitgezaaid en heeft letterlijk álles in beslag genomen wat er maar te halen viel. Dan is het kwaad gesmoord en uitgewerkt en de besmetting bezworen. Daarop heeft David het oog in Ps 51: (althans zoals de berijming dat weergeeft) 7 (51:9) Ontzondig mij met hysop, en ik zal rein zijn; was mij, en ik zal witter zijn dan sneeuw. In het algeheel bekennen van de zonde en schuld ligt de reinverklaring! Wanneer de mens een welgevallen krijgt aan de straf over zijn ongerechtigheid, gedenkt Jahweh aan Zijn verbond, Lev.26:41. Nee, het staat er met ons mensen niet zo fraai voor. Wij allen zijn onrein en onze gerechtigheden zijn als een wegwerpelijk kleed. De mens is een vrome kwast in zichzelf. Het is voor velen onzer de grootste strik dat zijn "geloven", dat er zoiets is dat mensen "geloof" en "godsdienst" noemen. Men meent het nog zo goed. Men is zo kwaad nog niet. Men doet nog goede werken, meent men. Moet u eens horen wat Luther daarover zegt in zijn predikatie over Matth.21:1-9, uit de "Kirchenpostillen" E.A. 10.1. "Ten vijfde: "Hij komt." Ongetwijfeld, gij komt niet tot Hem en haalt Hem niet; Hij is u te hoog en te ver, met al uw geld, moeite en arbeid kunt gij niet tot Hem komen. Want dan zoudt ge u erop beroemen, dat gij Hem door uw verdienste en waardigheid tot u hebt gebracht. Neen, lieve mens, alle verdienste en waardigheid is buitengesloten; aan uw zijde is niets dan enkel schuld en onwaardigheid; aan Zijn zijde enkel

32


genade en barmhartigheid. Hier ontmoeten de armen en de Rijke elkander (Spr. 22 : 2). Hierdoor worden al de schandelijke, onchristelijke leringen van de vrije wil verworpen, die van de paus. de hogescholen en de kloosters komen. Want hun gehele leer is, dat wij zullen beginnen en de eerste steen leggen. Wij moeten uit kracht van de vrije wil beginnen God te zoeken, tot Hem komen, Hem nalopen en Zijn genade verwerven. Hoedt u, wacht u voor dit vergif, het zijn nietswaardige leringen van de duivel, waardoor de gehele wereld misleid is. Voordat gij God aanroept of zoekt, moet God eerst zijn gekomen en u hebben gevonden, zoals Paulus zegt in Rom. 10: 14, 15, Hoe zullen zij Hem aanroepen, in welke zij niet geloofd bebben? En hoe zullen zij in Hem geloven, van welke zij niet gehoord hebben? En hoe zullen zij horen, zonder die hun predikt? En hoe zullen zij prediken. indien zij niet gezonden worden?" God moet de eerste steen leggen en in u beginnen, opdat gij Hem zoekt en bidt. Hji is reeds daar. wanneer gij begint en zoekt; is Hij echter daar niet, dan kunt gij niets doen dan enkel zonde; en zoveel te meer, des te groter en heiliger werk gij voorneemt te doen. Zo wordt ge een verstokte huichelaar. Vraagt ge echter: Hoe moet men dan beginnen rechtvaardig te worden? Of wat moet men doen, opdat God in ons begint? Antwoord: Wel, hoort ge het niet, dat er bij u geen doen aan is, geen begin in u is om rechtvaardig te worden, even weinig als er in u ook een toenemen en voleindigen is? Het beginnen, voortgaan en voleinden hangt alleen van God af. Alles wat gij begint is zonde en blijft zonde, hoe schoon het ook lijkt, doe wat ge wilt, gij kunt niets dan zondigen. Daarom is de leer van alle scholen en kloosters misleidend, omdat zij de mensen leren te beginnen met bidden, goede werken te doen, wat tot stand te brengen. te geven, te zingen, geestelijk te worden en daarmee Gods genade te zoeken. Maar, zo zult ge zeggen, wel, moet ik dan noodgedwongen zondigen als ik zonder God alleen uit de vrije wil werk en leef; want ik kan dan de zonde niet vermijden, al zou ik dat willen? Antwoord: Inderdaad is dat zo, gij moet in de zonde blijven en moet zondigen, als ge alleen werkt door de vrije wil. Want als gij in staat zoudt zijn uit vrije wil niet te zondigen of te doen wat God welgevallig is, dan zoudt ge Christus niet nodig hebben. Hij zou een dwaas zijn geweest als Hij zijn bloed had vergoten om uw zonde, wanneer gijzelf de vnjheid en macht had om iets te doen dat geen zonde was. Hieruit ziet gij hoe de hogescholen en kloosters met al hun leringen van de vrije wil en goede werken, niets anders doen dan de waarheid van God verduisteren. Zo komen we niet te weten wat Christus is, wat wij


33

zijn en dat het met ons gedaan is en worden met de gehele wereld door hen in de afgrond der hel gestort. Het is dus wel tijd, dat wij alle seminaries en kloosters van de aarde uitroeien. Leert daarom uit liet Evangelie hoe het toegaat als God begint ons te rechtvaardigen en wat daarvan het begin is. Er is 'geen ander begin, dan dat uw Koning tot u komt en in u begint. Dat gaat aldus toe: Het Evangelie moet het allereerste zijn, dát moet gepredikt en gehoord worden. Daarin hoort ge en leert ge, dat al het uwe niets is voor God; wat ge doet en begint, alles is zonde. Doch eerst moet uw Koning in u zijn en regeren. Zie, daar begint dan uw zaligheid, daar laat ge uw werk vallen en wanhoopt aan uzelf, omdat ge hoort en ziet, dat uw doen en laten zonde en zonder waarde is, zoals het Evangelie het zegt. Daar begint gij en neemt uw Koning aan, hangt Hem aan, roept Zijn genade aan en troost u alleen vanwege Zijn goedheid. Dat gij echter dit hoort en aanneemt geschiedt niet door uw kracht, maar door Gods genade, die het Evangelie in u vruchtbaar maakt, zodat gij Hem gelooft. Want gij ziet hoe weinigen er zijn die het aannemen, zodat Christus daarom ook weende over Jeruzalem. En thans nemen de pausgezinden deze leer niet alleen niet aan, maar zij vervloeken die ook; want zij willen het niet duiden dat al hun werken zonde zijn en waardeloos. Zij willen de eerste steen leggen, woeden en gaan te keer tegen het Evangelie. Voorts, dat het Evangelie wordt gepredikt en uw Koning komt, is ook niet in uw macht of vanwege uw verdienste. God moet het uit enkel genade zenden. Daarom is de toorn van God nergens groter, dan waar Hij het Evangelie niet zendt. Daar moet dan enkel zonde, dwaling en duisternis zijn, men moge doen wat men wil". Wanneer Luther nu zou leven en dergelijke taal zou spreken zoals hiervoor geciteerd, zou men hem wellicht aanklagen van aanzetten tot geweldpleging, etc. Immers, het gehele christendom is bezet met de geest van "het leggen van de eerste steen". Men moet zelf Jezus aannemen, hoort men alom. Dus zou Luther eisen dat alle kerken, scholen, universiteiten, radioomroepen, etc. van de aarde uitgeroeid moesten worden. Het is niet uit de mens voor God te kiezen. Door ware overtuiging en verbrijzeling leert de mens zijn zonde en opstand kennen, en tevens de onwil en onmogelijkheid tot geloof en geestelijk goeddoen. Pas wanneer de mens zich volkomen melaats ziet en erkent, is het moment waarop God hem in Christus rein verklaard!

34


Het is een schrikwekkende vaststelling als men zich bewust wordt melaats te zijn, ook al is het nog maar zo'n klein plekje op de huid. Men kan het lang verbergen, maar eens komt het openbaar. Dan moet de mens voor de dag komen met zijn ziekte, met zijn melaatsheid. Dan moest de melaatse naar de Tempel en zich aan de priester vertonen. Vreselijke gang. Vrees van uitgestoten te worden. Men kan geen kant op. Dan krijgt men enigszins kennis van de ellende waarmee men rondloopt en behept is. Ongeneeslijk ziek. Schijnbaar geen enkel vooruitzicht dan de verdrijving uit de gemeenschap der gezonden. Deze kennis maakt de mens niet gelukkig maar juist diep ongelukkig. De algemene overtuigingen van zonde maken de mens niet gelukkig, levend en wedergeboren. Nee, het maakt de mens diep ongelukkig, zodat men eigen kwaal als ongeneeslijk ziet en kent. Dan wordt het totaal onmogelijk ooit nog zalig te kunnen worden. Er gaat een walm van besmetting en stank van ons uit. Melaats! Nee, dan ziet men dat men het ware geloof mist, dat men geen hoop op God en genade heeft en de ware liefde Gods ontbeert. Dan is het omkomen! Het ware geloof is immers een zeker weten, een vaste grond der dingen die men hoopt, Hebr.11:1. dat is geen hoop (en weten) die als keerzijde vrees, twijfel en onkunde heeft. Nee, deze hoop weet dat Elohim Zijn werk zal afmaken, voor hen die zich gáns melaats leerden kennen. Dat kennen is geen zakelijke of verstandelijke kennis. Het is een expirementele kennis, kennis door omgang, zoals twee mensen die elkaar ontmoeten elkaar nader leren kennen door met elkaar intiem om te gaan. In hen ontvlamt de liefde, waardoor zij weten dat zij voor elkaar bestemd zijn. Zij raken aan elkaar verkleefd, gelijk David en Jonathan. Evenzo is het in de Godsontmoeting in Christus, waar de rotsvaste zekerheid indaalt in de mens, waardoor hij ziet dat God hem liefheeft en hij voor Hem bestemd is. Dan houden alle beperkingen op en vangt het eeuwige leven aan, Joh.17:3. Waar men de kennis wegneemt, dwz. aan de rechte zelfkennis en Godskennis een andere betekenis geeft, daar neemt men de sleutel weg. En dat nu is het werk der theologen, Luk.11:52. De geestelijken menen dat zelfkennis en Godskennis zó verborgen zijn, dat zij daarmee hun gehele levenstijd vervullen en er dan nóg niet achter zijn gekomen wie zijzelf zijn en wie God is.


35

De Heiland maakte de zaak eenvoudig. Mij te kennen is het eeuwige leven, zei Hij. Wij mensen hebben een ken-vermogen en zijn daardoor verheven boven de dieren. Kennen stamt af van "bekennen", van "kind". Een kind is het produkt van een huwelijksbekentenis, van de innerlijke samengang van ouders. Kennen drukt daarom ons diepste wezen uit. In "bekennen" ligt de samensmelting van twee werelden. God en mens ontmoeten elkaar in Christus. Dat is een grote verborgenheid. Dat gaat alleen in een vlak veld, als partijen volkomen overeenstemming hebben, als er wederzijdse overgave is, als er liefde is. Daarvoor moet een mens bekendgemaakt zijn met zichzelf en in zekere zin afstand nemen van zichzelf. Van een melaatse moet men gruwen, ook al betreft dat jezelf. Er is echter één hoop, een allerlaatste hoop. Wanneer men gáns melaats is, dan is men weer rein! Dat is een wonder. Daarbij staat ons verstand stil. Zou een mens dat niet weten? Zou hij niet weten dat hij melaats was, en dat hij gans en al melaats was? Dat hij geen hoop en enkel uitzicht meer had? Dat hij wegwerpelijk was en zichzelf dat waardig keurde vanwege zijn zonden. Zou een mens dat niet weten? Zou hij het niet als een onmogelijk wonder ervaren dat hij, eens melaats, nu als een totaal melaatse weer rein verklaard werd en weer in de gemeenschap der gezonden mag verkeren? Jer 3:13 Alleen ken uw ongerechtigheid, dat gij tegen den HEERE, uw God, hebt overtreden, en uw wegen verstrooid hebt tot de vreemden, onder allen groenen boom, maar gij zijt Mijner stem niet gehoorzaam geweest, spreekt de HEERE. Ps 38:18 (38:19) Want ik maak [U] mijn ongerechtigheid bekend, ik ben bekommerd vanwege mijn zonde. Pr 28:13 Die zijn overtredingen bedekt, zal niet voorspoedig zijn; maar die ze bekent en laat, zal barmhartigheid verkrijgen.

36


Profane en hoogmoedige geloofszekerheid Een aantal jaren geleden vroeg iemand eens in een stampvolle kerk aan Betty Smith met betrekking tot haar zendingswerk in het Braziliaanse Amazonegebied, of zij weleens twijfelde aan God. Ik was zelf op die bijeenkomst en zag, toen Betty Smith blijmoedig en zelfverzekerd uitriep: Nee nooit!, dat de mensen ervan genoten en het geweldig vonden van Betty dat zij nooit twijfelde. Inderdaad, in het ware geloof is geen enkele twijfel aanwezig, en twijfel moet aan de mens zelf en aan de influistering van de boze worden toegeschreven. Omdat wij nog leven in een gebroken wereld en er nog geen "hele" mensen zijn, in de zin van volmaakt en geheel verschoond van zonden, bestaat het niet dat mensen nooit eens twijfelen aan God en hun heil. Echter, daardoor wordt het ware geloof aangespoord, vitaler en frisser dan voorheen. Er zijn in de Schrift gevallen aan te wijzen van "heilige twijfelingen", oa.: "Zou God dan Zijn genade vergeten?" Dus is het maar de vraag wat wij onder twijfelingen verstaan. Is het de zaak van absoluut ongeloof, van verdachte opstelling, of is het de vraag, waarbij wordt uitgezien "op hoop tegen hoop" dat de vervulling zal komen? Is het de heilige twijfeling van een gelovige die ten diepste weet dat hij nog leeft in zijn gebrokenheid en uitziet naar de volkomenheid? Nee, er bestaat geen gelovige die "eeuwig" twijfelt en geen zekerheid bezit aangaande zijn staat en toekomend heil. Maar er bestaan ook geen ware gelovigen die nooit eens twijfelen en alleen maar zekerheid hebben en nooit daarop aangevallen worden. Immers, God beproeft Zijn werk om het te veredelen, om de kwaliteit ervan te verhogen. Twijfelingen zijn af te keuren, maar ook nooit weg te denken, alsof de gelovige op een voetstuk zou leven waar geen enkele aanval op gericht kan worden. Juist daarop worden veel aanvallen gericht, met als resultaat dat het juist nog vaster wordt. Tot het ware geloof en tot de geloofswerkzaamheden behoort niet de twijfel. Maar waar nooit de twijfelingen zijn, is ook geen waar geloof, daar het ware geloof versterkt moet worden en gaarne getoetst wil worden. Twijfel heeft opzich totaal niets te maken met het geloof, is er geen bestanddeel van. In veel kringen behoort degene die veel twijfelt tot de grootste der gelovigen. Maar zo is het ook niet.


37

Wij voeren dus geen pleidooi voor de twijfel. De voornaamste oorzaak van twijfelingen bij de ware gelovigen is, dat ze geconfronteerd worden met hun eigen zwakheden en gebreken. Zo ontstaat de conflictsituatie waarmee de boze zijn winst pleegt te doen. Dan kan het gevoel van de volle zekerheid weleens oversluierd en als verloren raken, zoals de vrouw uit de gelijkenis in Lukas 15 haar penning kwijt was. In werkelijkheid was zij haar penning niet kwijt, want de penning lag ergens in haar eigen huis. Slechts voor haar gevoel was de penning verloren, en dat liet haar niet met rust. Het is dan ook absurd en geheel tegenstrijdig wanneer men leest in ds. E.J. Knight "Wat is het dat de zondaar zaligmaakt?" dat een kind in Christus gerechtvaardigd is, ofschoon het daarvan niet de volle verzekering bezit, p.34. En om deze stelling te bevestigen grijpt Knight naar W.Gurnall "De christen in volle wapenrusting" waar deze zegt dat het "rechtvaardigend geloof geen verzekering is" en dat "verzekering meer de vrucht van het geloof is dan het geloof zelf. Verzekering is als het ware de room van het geloof. In een woord, indien wij het wezen des geloofs in de verzekering leggen, zouden wij niet alleen het geslacht van Gods kinderen ergeren, maar ook de God en Vader van deze kinderen, want met een handomdraai zetten wij het grootste aantal van deze kinderen, die Hij hier op aarde heeft buiten de deur". Ook citeert Knight een stuk uit een predikatie van Robert Traill, waarin deze eerst de rechtvaardigmaking helder uiteenzet, maar daarna ontkracht door te zeggen dat hij er "velen kent die nooit verzekering verkregen hebben en zowel op de aarde als in de hemel zou ik gaarne aan hun voeten zitten". Dan lees ik in de Schrift en bij de reformatoren wel andere taal! Juist Gods ware kinderen, en dan denk ik speciaal aan de reformatoren en de catechismusopstellers, zouden zich ten diepste geërgerd hebben aan een geloof zonder zekerheid. Het vaste en zekere vertrouwen dat aan het ware geloof zo eigen is als dat het aan vuur eigen is dat het warmte uitstraalt, is geen profaan en vermetel vertrouwen. Jacobus Trigland heeft een duidelijke uiteenzetting gegeven van het ware geloof tegenover de remonstranten, in zijn boek "Den krachteloze remonstrant vermorzelt door de kracht van de leer der waarheid die naar de Godzaligheid is". Uit de "Kerkelijke geschiedenissen" p.644, van Trigland citeren wij het volgende:

38


artikel 3 "Wij bekennen dat in onze Confessie en Catechismus geleerd wordt: 1. Dat het zaligmakend geloof niet kan wezen zonder kennis van de Persoon en de verdiensten van Jezus Christus, en dat niemand kan zalig worden, dan die de weldaden van Christus met oprecht geloof aannneemt. 2. Dat tot een waar geloof wordt vereist een vast vertrouwen des harten, waardoor ieder gelovig mens zich verzekerd houdt, dat niet alleen anderen, maar ook hem vergeving van zonden, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken is, alleen om de verdiensten van Jezus Christus". De remonstranten leerden daarentegen "dat de mensen zalig kunnen worden door een geloof, hetwelk is zonder de kennis van de Persoon en verdiensten van Jezus Christus. En dat tot een waar geloof niet vereist wordt een vast vertrouwen, waardoor de gelovige zich verzekerd houdt, dat al zijn zonden om de voldoening van Christus vergeven zijn". Onze reformatoren en getrouwen ouden leerden dat tot het wezen des geloofs onafscheidelijk behoort het vaste vertrouwen des harten waardoor iedere gelovige zich verzekerd houdt dat hem al zijn zonden vergeven zijn. Zonder dit vaste vertrouwen bezit men géén geloof! Het profane en de overtrokken hoogmoedige geloofszekerheid van hen die nooit twijfelen en het altijd weten, is evenzeer verdacht. Het bezitten van de zaak is immers niet het einde van het vermaak. Dan komt de strijd pas, waar twijfelingen als aanvechtingen worden gebruikt door de boze en het zondige in de mens, dat zich niet wil onderwerpen aan de Geest en de goede dingen, aan de wet des geloofs. Het geloof is ook geen fata morgana of luchtbespiegeling. Op die wijze is er geen geloofszekerheid in de ware gelovigen. Er kunnen mensen zijn die een hoogmoedige geloofszekerheid bezitten, en de luchtbespiegeling aanzien voor het wezen. Daarop vertrouwen zij hun leven lang, maar komen ten laatste bedrogen uit. Een fata morgana is een luchtbespiegeling, zoals dorstige woestijnreizigers dit waarnemen wanneer zij in de verte de lucht van de hitte zien trillen, en door de breking van het licht. De lichtstraal die van boven de horizon komt gaat recht door koele luchtlagen en wordt dan weer omhoog gebogen wanneer deze bij de onderste luchtlaag komt,


39

waar de woestijnhitte heerst. Het oog van de woestijnreiziger neemt deze reflexie waar als of hij voor zich een rustig kabbelend water ziet. Wanneer hij er naar toe loopt, blijkt er echter niets te zijn. Het was een betoverend gezicht, meestal te zien in stille hete dagen. En zo zijn er al heel wat mensen geweest die "bijna" christen waren, die een hersenschim voor iets wezenlijks aanzagen. Denk aan Saul, Achab, Judas, Demas, Simon de toovenaar, en anderen meer. Mensen waarvoor wij grote achting hebben als Theodorus van der Groe, Mattheas Meade, John Bunyan, Salomo Stoddard, Jonathan Edwards, Wilcock en dergelijke hebben deskundig en met gevoel over dit soort voorkomende gevallen gesproken. Het "fata morgana-verschijnsel" is helaas onder christenen het meest voorkomende verschijnsel en overtreft procentsgewijs het aantal ware bekeringen. Waar het goede zaad (de tarwe) gezaaid wordt (zion-zaad) strooit de boze ook zijn zizanion-zaad (onkruid). Het zaad en de halm is niet te onderscheiden van het echte, slechts de vrucht ontbreekt. Dus is alleen in de oogsttijd het onderscheid door de maaiers waar te nemen. Het zizanion-zaad heeft geen vrucht, de aar blijft recht overeind staan, terwijl bij de echte tarwe de aar naar beneden gaat hangen vanwege het gewicht der vruchten. Het nabijkomend werk - of hoe men dit ook wil noemen - hoeft geen werking te zijn van de Heilige Geest, hoewel er ook een werking van de Geest is die niet zaligmakend is, maar gemeen, meer algemeen. In Hebr.6 lezen wij zelfs van een speciale verlichting welke door sommige mensen wordt gesmaakt, met krachten van de toekomende eeuw, maar die evenwel afvallig worden. Er kunnen mensen zijn die krachtige overtuigingen van zonden kregen, en die een gezicht in de weg der verlossing in Christus ontvingen, maar geen overgave met algehele verfoeing van zichzelf kenden. Zij kunnen wel spreken van Godsbemoeienissen, van dingen die zij niet van zichzelf hebben, van een stilzetting en omkeer, van vele teksten en beloften, van vele uitreddingen en wonderen, en evenwel Christus niet als hun Borg en Heiland kennen en bezitten. Anderen spreken wel over het kennen van Christus en de vrede door Hem met de Vader, hoewel uit de vruchten van hun leven blijkt, voor wie veel met hen omgaat, dat er iets niet klopt, dat zij de ware diepe zelfverloochening missen. Nooit hebben ze zichzelf als doemwaardigen veroordeeld, maar geloven het gaarne van zichzelf dat God met hen een goed werk begonnen is. Hun hart is niet vernieuwd en de Geest getuigt niet met hun geest dat ze kinderen Gods zijn.

40


Het komt er maar op waarheid in het binnenste aan. En dat is Christus alleen, daar Hem te kennen het eeuwige leven is. Aan de vrucht kent men de boom De natuur levert ons het onomstotelijke bewijs! De natuur laat zich niet bedriegen en bedriegt ons eveneens niet. Duivelen en mensen kunnen ons bedriegen. Ook kunnen wij onszelf bedriegen. De natuur echter bedriegt ons niet. Vandaar het voorbeeld vanuit de Bijbel, dat wij aan de vruchten kunnen beoordelen met wat voor boomsoort wij te maken hebben. Immers, de logica leert ons dat er aan een appelboom zondermeer geen vijgen of dadels komen groeien. Wat mogelijk is, is om d.m.v. inenting de drager of stam van een boomsoort te gebruiken om daarop een andere soort te laten groeien, zodat er b.v. peren kunnen groeien op de stam van een appelboom. Ook dit voorbeeld komen wij in de Bijbel tegen met betrekking tot Christus en de ware gelovigen, die als takken van een onvruchtbaar geworden stam in Hem worden ge-ent en weer vruchten dragen uit Hem. Dus moet de wortel goed zijn, de stam moet goed zijn en de takken moeten goed zijn om goede vruchten voort te brengen. De praktijk en de Schrift leren ons dat de mens niet goed is, Rom.3. Onze wortel, stam en takken zijn ten enenmale bedorven. Uit ons geen goede vrucht meer in der eeuwigheid. Christus is de tweede Adam, waarin wij dienen ge-ent te worden (verenigd) willen wij goede vruchten voort kunnen brengen. De goede vruchten vormen het criterium, Mal.3:5, in het oordeel. Op de vruchten komt het aan, om in het gericht van Elohim te kunnen bestaan. Wij kunnen ons wel in een schijnwereld voortbewegen, met mooie woorden en een schoon gelaat. Dat lijkt op een boom met veel takken en bladeren, echter zonder goede vruchten. Het komt op de goede vruchten aan, die zijn bepalend. Het komt op ons hart aan, op de geest welke wij bezitten, op onze motieven en drijfveren. Is ons hart niet werkelijk vernieuwd, bezitten wij niet het geloof als hemelse gave met Zijn Geest, dan zullen wij vergeefs naar goede vruchten uitzien aan onze levensboom. Wij mensen zijn beperkt in ons onderscheiden. Wij kunnen het hart van onszelf, noch van anderen ineens doorgronden. In veel gevallen dienen wij zeer voorzichtig te zijn in ons oordeel en is het voor ons onduidelijk met wat voor personen wij te maken hebben in onze omgang. Sommigen kunnen geweldig schoon praten, hebben een gedaante van


41

godzaligheid, veinzen, doen zich nederig voor doch zijn bovenmate hoogmoedig, etc.. Zulks maakt het ons moeilijk direct een juist oordeel te vormen. Dat vereist voorzichtigheid en grote ervaring, inzicht, kennis en wijsheid. Wij dienen in de meeste gevallen de boom eerst maar eens te laten uitbotten, de vruchten te laten groeien, want het wordt vanzelf een keer zomer en dan komen de bladeren en vruchten wel te voorschijn. Na een tijd van omgang komt er vanzelf wel een voorval dat de ware gedaante van anderen ons kenbaar wordt, dikwijls in de hitte der verdrukking. Wij dienen met geduld op zulk een ontknoping te wachten en niet te snel een oordeel uit te spreken over onze naasten die wij mogelijk verdacht houden, vooral wanneer men zichzelf uitgeeft voor een waar gelovige. Het kan ook zijn dat wij onze naaste in het geheel niet verdenken, maar voor godzalig houden, totdat het tegendeel aan de vruchten kenbaar wordt. Geduld is in dezen zeker een schone zaak die winst oplevert. Johannes de Doper begon van zijn omstanders bekering af te eisen. Kijk, dan komt het vanzelf openbaar met wat voor pappenheimers wij van doen hebben. Een kwade boom brengt immers geen goede vruchten voort. Dus bij verdenking dienen wij bekering en vruchten der bekering waardig af te eisen. Dan komt de aap wel uit de mouw. Sommigen bekeerden zich wel op de uitdaging van Johannes de Doper en lieten zich dopen. Daartussen waren ook Farizeen en Schriftgeleerden die zich wilden laten dopen. Dezen wees Johannes af, met de woorden “Gij adderengebroedsels, wie heeft u aangewezen te vlieden van de toekomende toorn? Brengt dan vruchten voort der bekering waardig!” Johannes kende hun eigengerechtigheid en hoogmoedige hart. Zij meenden kinderen van Abraham te zijn, maar dat verwierp Johannes. De bijl lag alrede aan de wortel der bomen, en elke boom die geen goede vruchten voortbrengt wordt uitgehouwen. Johannes wees de omstanders op zijn missie, nl. de doop met water tot bekering. Na hem zou komen die met de Heilige Geest en vuur zal dopen. Daar gaat het uiteindelijk om. De Messias zal de geveinsdheid eens algeheel ontmaskeren en Zijn dorsvloer doorzuiveren. De tarwe wordt in Zijn schuur gebracht en het kaf verbrandt. De natuur levert het onomstotelijke bewijs. Er komt uit wat erin zit. Een akker brengt voort hetgeen in hem gezaaid is, Jes.61:11. De goede

42


boom brengt goede vruchten voort, de kwade boom brengt geen en/of kwade vruchten voort. Zie Jak.3:12. De zaak is zeer simpel, zeker en gewis. De natuur bedriegt ons niet en laat zich niet bedriegen. Tijdelijk kunnen wij ons laten bedriegen, doch met geduld en oproep tot bekering komt vanzelf de tijd dat de vruchten worden gezien. Wij kunnen van een hond niet eisen dat hij gaat vliegen, want dat kan hij niet. De hond kan wel net doen alsof hij wil gaan vliegen, maar het lukt hem niet. Zo kan een geveinsde of nabij-christen zich wel voordoen als christen, maar hij zal nooit vruchten van de Geest kunnen voortbrengen omdat hij niet de Geest van Christus heeft ontvangen. Hij is en blijft, ondanks eventuele geestelijke algemene gaven dezelfde die hij is, dat is een natuurlijk mens, die niet verstaat de dingen die des Geestes Gods zijn. Saul was weliswaar een ander mens, maar geen nieuw schepsel in Christus. De Geest viel wel op hem, maar was niet inwonend. Johannes daagde zijn omstanders uit, Matth.3:10; Luk.3:8. De vrucht is het herkenningsbewijs, Matth.7:16-20. Mt 3:10 En ook is alrede de bijl aan den wortel der bomen gelegd; alle boom dan, die geen goede vrucht voortbrengt, wordt uitgehouwen en in het vuur geworpen. 15 Maar wacht u van de valse profeten, dewelke in schaapsklederen tot u komen, maar van binnen zijn zij grijpende wolven. 16 Aan hun vruchten zult gij hen kennen. Leest men ook een druif van doornen, of vijgen van distelen? 17 Alzo een ieder goede boom brengt voort goede vruchten, en een kwade boom brengt voort kwade vruchten. 18 Een goede boom kan geen kwade vruchten voortbrengen, noch een kwade boom goede vruchten voortbrengen. 19 Een ieder boom, die geen goede vrucht voortbrengt, wordt uitgehouwen en in het vuur geworpen. 20 Zo zult gij dan dezelve aan hun vruchten kennen. 21 Niet een iegelijk, die tot Mij zegt: Heere, Heere! zal ingaan in het Koninkrijk der hemelen, maar die daar doet den wil Mijns Vaders, Die in de hemelen is. 22 Velen zullen te dien dage tot Mij zeggen: Heere, Heere! hebben wij niet in Uw Naam geprofeteerd, en in Uw Naam duivelen uitgeworpen, en in Uw Naam vele krachten gedaan? 23 En dan zal Ik hun openlijk aanzeggen: Ik heb u nooit gekend; gaat weg van Mij, gij, die de ongerechtigheid werkt! 24 Een iegelijk dan, die deze Mijn woorden hoort en dezelve doet, dien zal Ik vergelijken bij een voorzichtig man, die zijn huis op een steenrots gebouwd heeft;


43

Er valt in de Schrift met betrekking tot de boom en zijn vruchten als kenmerk van goed of kwaad- nog het volgende op te merken: Het voorbeeld van de vruchten en de boom is in veel gevallen gericht op het individuele aspect, het verschil tussen de vleselijke en de geestelijke mens. Het kan echter in enkele gevallen ook zien op het nationale aspect van het volk Israël en een namaak-Israël, zoals in Luk.13:6 en Matth.21:19. Lu 13:6 En Hij zeide deze gelijkenis: Een zeker [man] had een vijgeboom, geplant in zijn wijngaard; en hij kwam en zocht vrucht daarop, en vond ze niet. Mt 21:19 En ziende, een vijgeboom aan den weg, ging Hij naar hem toe, en vond niets aan denzelven, dan alleenlijk bladeren; en zeide tot hem: Uit u worde geen vrucht meer in der eeuwigheid! En de vijgeboom verdorde terstond. Matth.21:43....42 Jezus zeide tot hen: Hebt gij nooit gelezen in de Schriften: De steen, dien de bouwlieden verworpen hebben, deze is geworden tot een hoofd des hoeks; van den Heere is dit geschied, en het is wonderlijk in onze ogen? 43 Daarom zeg Ik ulieden, dat het Koninkrijk Gods van u zal weggenomen worden, en een volk gegeven, dat zijn vruchten voortbrengt. 44 En wie op dezen steen valt, die zal verpletterd worden; en op wien hij valt, dien zal hij vermorzelen. 45 En als de overpriesters en Farizeen deze Zijn gelijkenissen hoorden, verstonden zij, dat Hij van hen sprak.

Wij zullen beide aspecten bespreken. Het individuele aspect Zoals gezegd zijn wij mensen in Adam totaal bedorven. Er is niemand goed. Elohim heeft Zelf een redmiddel gegeven voor het Adamsgeslacht, voor het vrouwenzaad. Dat redmiddel is Zijn enige Zoon, de tweede Adam, de Blinkende Morgenster, de Wortel uit het geslacht van David. De Schrift en de praktijk leren dat wij door bewuste geloofsvereniging met Christus nieuwe schepselen worden, verwekt om eens vlees en bloed af te leggen en een geesteslichaam aan te doen in de wederopstanding of bij het Hem tegemoet gaan in de lucht.

44


De totale onmogelijkheid onzerzijds om nog enige goede vrucht voort te brengen is een voldongen feit, ook al aanvaarden de meeste mensen dat niet. Door het ware geloof, dat een gave Gods is (Ef.2), als een hand en oog om op Christus te zien en hem aan te grijpen Die ons geopenbaard wordt van de Vader, Gal.1:16, vindt het grote keerpunt is ons leven plaats, waardoor wij uit de dood overgaan in het leven en terstond niet meer te rade gaan met vlees en bloed. Vanaf dat moment wordt de Heilige Geest geschonken als een onderpand en zegel en trekken wij het Gode welbehaaglijke levenssap uit de gezonde wortel, uit Christus. Dan komen er vanzelf gezonde vruchten, zonder dat wij daaraan iets behoeven toe te voegen! 15 Maar wanneer het Gode behaagd heeft, Die mij van mijner moeders lijf aan afgezonderd heeft, en geroepen door Zijn genade, 16 Zijn Zoon in mij te openbaren, opdat ik Denzelven door het Evangelie onder de heidenen zou verkondigen, zo ben ik terstond niet te rade gegaan met vlees en bloed;

(Stukje van Luther) Wie deze Geest der vrijheid -want dat is het- niet ontving, leeft nog in de dienstbaarheid, hoe mooi men zich ook mag voordoen. De vruchten die men alsdan voortbrengt zijn vruchten der dienstbaarheid, waarin niet de vaste zekerheid en het standvastige roemen gevonden wordt, en ook niet de volharding wanneer de beproeving komt. Het is schijnvrucht en eigengerechtigheid. Laat de hitte der beproeving maar komen. Laat het voorjaar maar komen. Laat de zon de knoppen maar openbreken zodat de vruchten gezet worden. Druk maar op hun eieren en er komen adders uit, Jes.61. Trap ze maar eens op hun tenen, kom ze maar eens tegen, daag hen maar eens uit gelijk Johannes de Doper, en u zult de vijandschap gewaar worden. De banvloeken, de verwensingen en dreigementen vlammen uit hun ogen en komen voort uit hun monden.


45

De vruchten van de Geest vinden wij opgetekend in Gal.5:20-22 en Ef.5:9, en ook op andere schriftplaatsen. Dat zijn betrouwbare kenmerken. Heus, een koe zal nooit eieren leggen en een kip zal nooit melk geven. De natuur bedriegt niet en laat zich niet bedriegen. Gal.5:19 De werken des vleses nu zijn openbaar; welke zijn overspel, hoererij, onreinigheid, ontuchtigheid, 20 Afgoderij, venijngeving, vijandschappen, twisten, afgunstigheden, toorn, gekijf, tweedracht, ketterijen, 21 Nijd, moord, dronkenschappen, brasserijen, en dergelijke; van dewelke ik u te voren zeg, gelijk ik ook te voren gezegd heb, dat die zulke dingen doen, het Koninkrijk Gods niet zullen beerven. 22 Maar de vrucht des Geestes is liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid. 23 Tegen de zodanigen is de wet niet. 24 Maar die van Christus zijn, hebben het vlees gekruist met de bewegingen en begeerlijkheden. 25 Indien wij door den Geest leven, zo laat ons ook door den Geest wandelen. 26 Laat ons niet zijn zoekers van ijdele eer, elkander tergende, elkander benijdende. Eph 5:9 (Want de vrucht des Geestes is in alle goedigheid, en rechtvaardigheid, en waarheid),

46


16 En vergeet de weldadigheid en de mededeelzaamheid niet; want aan zodanige offeranden heeft God een welbehagen. Jak.3:13 Wie is wijs en verstandig onder u? die bewijze uit zijn goeden wandel zijn werken in zachtmoedige wijsheid. 14 Maar indien gij bitteren nijd en twistgierigheid hebt in uw hart, zo roemt en liegt niet tegen de waarheid. 15 Deze is de wijsheid niet, die van boven afkomt, maar is aards, natuurlijk, duivels. 16 Want waar nijd en twistgierigheid is, aldaar is verwarring en alle boze handel. 17 Maar de wijsheid, die van boven is, die is ten eerste zuiver, daarna vreedzaam, bescheiden, gezeggelijk, vol van barmhartigheid en van goede vruchten, niet partijdig oordelende, en ongeveinsd. 18 En de vrucht der rechtvaardigheid wordt in vrede gezaaid voor degenen, die vrede maken.

Welke kracht werkt er in ons? Daar komt het maar op aan, vooral als wij tegenwind krijgen. Door welke Geest worden wij gedreven? Ef.3:20; Fil.2:13. Eph 3:20 Hem nu, Die machtig is meer dan overvloediglijk te doen, boven al wat wij bidden of denken, naar de kracht, die in ons werkt,

Waarin is de Hemelse Vader verheerlijkt? Dat wij veel vrucht dragen, goede vruchten voortbrengen, Joh. 12:24,15:5-8,16; Col.1:6,10. De vruchten des Geestes lezen wij ook in Rom.1:8, 7:4-5; Fil.1:11; Hebr.13:15; Jak.3:17. Rom.1:4 Zo dan, mijn broeders, gij zijt ook der wet gedood door het lichaam van Christus, opdat gij zoudt worden eens Anderen, namelijk Desgenen, Die van de doden opgewekt is, opdat wij Gode vruchten dragen zouden. 5 Want toen wij in het vlees waren, wrochten de bewegingen der zonden, die door de wet zijn, in onze leden, om den dood vruchten te dragen. 6 Maar nu zijn wij vrijgemaakt van de wet, overmits wij dien gestorven zijn, onder welken wij gehouden waren; alzo dat wij dienen in nieuwigheid des geestes, en niet in de oudheid der letter. Hebr.13:15 Laat ons dan door Hem altijd Gode opofferen een offerande des lofs, dat is, de vrucht der lippen, die Zijn Naam belijden.

Zijn wij nog vleselijke mensen met boze werken? Col.3:9,17. En vertonen wij nog de werken des vleses? Rom.8:1,4,5,9; 9:8; Gal.5:19, 6:8,12; 2Petr.2:10; 2Cor.1:12. Rom.8:4 Opdat het recht der wet vervuld zou worden in ons, die niet naar het vlees wandelen, maar naar den Geest. 5 Want die naar het vlees zijn, bedenken, dat des vleses is; maar die naar den Geest zijn, bedenken, dat des Geestes is. 6 Want het bedenken des vleses is de dood; maar het bedenken des Geestes is het leven en vrede; 7 Daarom dat het bedenken des vleses vijandschap is tegen God; want het onderwerpt zich der wet Gods niet; want het kan ook niet. 8 En die in het vlees zijn, kunnen Gode niet behagen. 9 Doch gijlieden zijt niet in het vlees, maar in den Geest, zo anders de Geest Gods in u woont. Maar zo iemand den Geest van Christus niet heeft, die komt Hem niet toe.


47

2Petr.2:9 Zo weet de Heere de godzaligen uit de verzoeking te verlossen, en de onrechtvaardigen te bewaren tot den dag des oordeels, om gestraft te worden; 10 Maar allermeest degenen, die naar het vlees in onreine begeerlijkheid wandelen, en de heerschappij verachten; die stout zijn, zichzelven behagen, en die de heerlijkheden niet schromen te lasteren; 2Cor.1:12 2Co 1:12 Want onze roem is deze, [namelijk] de getuigenis van ons geweten, dat wij in eenvoudigheid en oprechtheid Gods, niet in vleselijke wijsheid, maar in de genade Gods, in de wereld verkeerd hebben, en allermeest bij ulieden.

Wij dienen de geesten te beproeven, 1Joh.4:1. De goede geest en vruchten lezen wij in 1Tim.2:10; Jak.2:14,17,20,26. Ef.5:9; Fil.3:3; 1Petr.2:12; Openb.2:5,19,23, 14:13. 1Tim.2: 14 Wat nuttigheid is het, mijn broeders, indien iemand zegt, dat hij het geloof heeft, en hij heeft de werken niet? Kan dat geloof hem zaligmaken? 15 Indien er nu een broeder of zuster naakt zouden zijn, en gebrek zouden hebben aan dagelijks voedsel; 16 En iemand van u tot hen zou zeggen: Gaat henen in vrede, wordt warm, en wordt verzadigd; en gijlieden zoudt hun niet geven de nooddruftigheden des lichaams, wat nuttigheid is dat? 17 Alzo ook het geloof, indien het de werken niet heeft, is bij zichzelven dood. 18 Maar, zal iemand zeggen: Gij hebt het geloof, en ik heb de werken. Toon mij uw geloof uit uw werken, en ik zal u uit mijn werken mijn geloof tonen.

Het gaat altijd om de heiligmaking des Geestes, 2Tim.2:13; 1Petr.1:2, 3:4, 4:14. Leeft u met personen in uw omgeving die zich mooi voordoen en beweren dat ze een kind Gods zijn, dat ze alle bevindelijke stukken doorlopen hebben en blijmoeidig zouden leven? Wacht dan geduldig uw tijd af en let op hun werken, want daardoor zal bekend worden uit welke bron zij leven. Wees niet al te haastig in uw oordeel (ook niet te traag), want daarin zouden wij ons mogelijk eens kunnen vergissen. De tijd komt vanzelf dat de vruchten openbaar worden. Vroeg of laat ontstaat er een situatie waarin de ware gedaante helder te voorschijn komt, waaruit wij zien of wij te maken hebben met een oprecht christen of met een

48


schijnchristen. De tegenstellingen zullen zich het duidelijkst af tekenen in een conflictsituatie, in een crisis. Of, eis van hen bekering zoals Johannes de Doper, dan blijkt dat zij niet kunnen en willen. In veel gevallen hoeft u niet eens zelf de uitdaging aan te gaan, maar scheppen zij zelf een crisis waardoor hun ware natuur naar buiten treedt, zodat ontdekt wordt wat lange tijd bedekt was. Dan zijn zij als een kat in het nauw en doen rare sprongen. Zij kunnen zichzelf immers niet verloochenen, zichzelf loslaten, zich overgeven aan en drijven op genade. Zij roemen wel met de mond, maar hun hart vloekt. Bekennen en oprecht zijn staat niet in hun boekje. Een waar christen dient om des gewetens wil voor Elohim zwarigheid te verdragen, eventueel ten onrechte lijden op zich nemen. Dat is genade bij Elohim als wij lijden indien wij weldoen. Daartoe zijn wij geroepen opdat wij Christus’ voetstappen zouden volgen, Die geen zonde gedaan heeft en in Wiens mond geen bedrog is gevonden. Die als Hij gescholden werd niet wederschold, en als Hij leed niet dreigde, maar gaf het over aan Dien die rechtvaardig oordeelt. Zie ... Het komt op die zelfovergave aan. Een nabij-christen zal zichzelf altijd blijven handhaven en kan zich nooit geheel overgeven als het erop aan komt. Dan wordt er gescholden en treedt het verzet naar voren. Een waar christen heeft de Geest van Christus en kan zichzelf verloochenen, zichzelf wegcijferen en kan de laatste plaats innemen. Hij is een rechteloze in zichzelf, en de ander is rechthebbend, profaan en hoogmoedig. Vandaar dat de nabijchristen vroeg of laat altijd zijn neus stoot, tegen de lamp loopt, want hij is zichzelf niet kwijt geraakt maar draagt zijn eigen ziel altijd onder zijn arm en loopt daarmee te koop. De mond des rechtvaardigen daarentegen is een springader des levens, brengt overvloedig wijsheid voort. De rechtvaardige is voortreffelijker dan zijn naaste, zie Spr.10:11,32, 11:8. Komt de nabij-christen in het nauw, dan zal hij zich beroepen op zijn goede werken. Hij houdt van zijn goede werken een perfecte boekhouding bij, die altijd positief staat in zijn voordeel. Komt hij in problemen en wordt hij aangevallen of voelt hij zijn systeem wankelen, dan roept hij tot God en pleit gedurig op zijn ijver voor den Heere, net als Jehu, hoewel hij Jehu verfoeit in anderen.


49

Kenmerkend is voor nabij-christenen dat zij ermee te koop lopen dat zij -in problemen zijnde- altijd een zeer nabij geestelijk leven hebben. Er komen vele teksten en psalmen in hun binnenste en zij geven voor ruim gesteld te zijn. Ook daarvan geeft de Schrift een duidelijk voorbeeld, in Jes.50:10,11. De rechtvaardigen -en die zijn er niet veel, gezien Jesaja zich afvraagt “wie is er onder ulieden die den Heere vreest, die naar de stem zijns knechts hoort? Als hij in de duisternissen wandelt en geen licht heeft, dat hij betrouwe op de Naam des Heeren en steune op zijnen God”- verschillen geheel van de nabij-christenen. Daar tegenover spreekt Jesaja over een meerderheid van onrechtvaardigen “ziet gij allen die een vuur aansteekt, die u met sprankelen omgordt, wandelt in de vlam van uw (eigen) vuur, en in de lichtspranken die gij ontstoken hebt. Dat geschiedt u van mijne hand, in smart zult gij liggen”. Dat zogenaamde nabij-leven blijkt een zelfaangestoken vuurtje te zijn, omdat zij niet in het donker kunnen betrouwen op de Naam van Elohim. Zij moeten licht hebben, dus maken zij licht. De duisternis is hun als de doodsschaduw. Ook de ware christen kan niet op zichzelf roemen, daar diens vrucht uit Hem gevonden wordt, en men leeft van Zijn verdiensten. Jonathan Edwards heeft ons een bijzonder leerzaam geschrift nagelaten “Geen geloof zonder gevoel:, waarin wij een aantal herkenningstekenen krijgen aangereikt om het ware van het onechte te onderscheiden. Ook van Mattheus Meade, “De bijna christen ontdekt”, en de geschriften van Van der Groe, geven ons een veelheid aan informatie over het onderscheiden van waar en nabijkomend werk. Het nationale aspect: Daarover is reeds door ons een brochure geschreven, over de “Onvruchtbare Vijgenboom”. Zie no.

50


Wat deelt de Bijbel ons mee over de mens? De mens is het meest ingewikkeldste en gecompliceerdste schepsel dat bestaat. Het meest ingewikkelde netwerk van een ingenieuze machine kan in kaart worden gebracht. De mens niet. Vooral het ziele- of geestesleven van de mens is reeds een hoofdstuk apart. Wie zal het mensenhart doorgronden? En, o mens, wie zal de diepten van uw hart kunnen peilen, wie zal de hoogten van uw geest ooit kunnen afmeten, wie zal de schatten van uw kennis kunnen bijeen vergaderen? Welk een bewondering dwingen mensen soms af, zoals helden, verzetstrijders, martelaren, uitvinders, bouwers, kunstenaars, etc. Maar ook de kleine man die in zijn eigen levensonderhoud weet te voorzien, die zijn gezin beschermd. En de kleine vrouw die haar kinderen weet groot te brengen. Ook die verdienen bewondering. Wat hoog, wat groot, wat fenomenaal is de mens, gemaakt door de Hand van de Almachtige. Maar tegelijk is die zo grote mens zo onnoemelijk klein. Klein gezien het groot heelal, klein gezien de grote aarde. Maar meer nog klein gezien diens levensopenbaring, als bewerker van oorlog, woeker, terreur, geweld, haat, bedrog, etc. Die grote-kleine mens draagt iets hemels, maar ook een flink stuk hel. In álle mensen woont datzelfde ondoorgrondelijke kwaad, zelfs in de meest fatsoenlijke. Wij behoeven slechts de nieuwsberichten na te gaan om te zien waartoe grote en kleine mensen in staat zijn. Huiveringwekkend! Na 6000 jaar overzicht kunnen wij helaas tot geen andere slotsom komen dat er iets funamenteels mis is met de mens als mens. Sommige geestesscholen spreken nog wel over de "godsvonk" in de mens die wij moeten her-ontdekken en aanblazen. Dat is ijdele hoop kweken. Ons ik zal altijd primair blijven staan en God en de samenleving secundair. Het is de zinsbechoogeling der godsdienst te menen dat er nog wel een goedgebleven stukje grond ergens in ons hart over is. Nee, de mens is een egoïst en zal dat blijven, tenzij er een wonder plaatsheeft. Anderen menen dat alle ellende op aarde zou voortspruiten uit onze lichamelijkheid. Het lichaam heeft immers lusten die om bevrediging vragen.


51

Ook dat is onjuist. Het kwaad zit dieper. Het kwaad komt voort uit ons hart, waarin geen enkel maagdelijk plekje overig is. Dat toont ons Rom.3. en Matth.15 10 Gelijk geschreven is: Er is niemand rechtvaardig, ook niet een; 11 Er is niemand, die verstandig is, er is niemand, die God zoekt. 12 Allen zijn zij afgeweken, te zamen zijn zij onnut geworden; er is niemand, die goed doet, er is ook niet tot een toe. 13 Hun keel is een geopend graf; met hun tongen plegen zij bedrog; slangenvenijn is onder hun lippen. 14 Welker mond vol is van vervloeking en bitterheid; 15 Hun voeten zijn snel om bloed te vergieten; 16 Vernieling en ellendigheid is in hun wegen; 17 En den weg des vredes hebben zij niet gekend. 18 Er is geen vreze Gods voor hun ogen. 19 Wij weten nu, dat al wat de wet zegt, zij dat spreekt tot degenen, die onder de wet zijn; opdat alle mond gestopt worde en de gehele wereld voor God verdoemelijk zij. Mt 15:19 Want uit het hart komen voort boze bedenkingen, doodslagen, overspelen, hoererijen, dieverijen, valse getuigenissen, lasteringen. Het bovenstaande is niet zo'n fraai plaatje dat de Bijbel over ons hart laat zien. Wanneer wij de waarheid van ons leven blootleggen, is dat huiveringwekkend. Wij mensen kunnen zelfs de waarheid over onszelf nooit ten volle vinden en uitspreken, want daarin zou nog de hoogmoed schuilen dat wij een aardige formule over onszelf wisten te scheppen. Wij moeten ook van dat "juiste oordeel" over onszelf af, om te luisteren naar wat de Allerhoogste over ons hart uitspreekt. Wij moeten door een wonder verlost worden van onze eigen inzichten om geheel en al aan Gods kant te kunnen staan, om te luisteren wat Hij spreekt en om dát te beamen. Daartoe is het volkomen prijsgeven van onszelf vereiste. Gave plekjes in ons hart? Paulus helpt ons wel uit die waan, zie Rom7:18 18 Want ik weet, dat in mij, dat is, in mijn vlees, geen goed woont; want het willen is wel bij mij, maar het goede te doen, dat vind ik niet. 19 Want het goede dat ik wil, doe ik niet, maar het kwade, dat ik niet wil, dat doe ik. 20 Indien ik hetgene doe, dat ik niet wil, zo doe ik nu hetzelve niet meer, maar de zonde, die in mij woont.

52


En zo zit de mens vol tegenstellingen. De mens kan grote prestaties leveren, maar kan tevens tot zeer grote wandaden overgaan, met hetzelfde gemak. Ja, de Bijbel toont ons onomwonden dat zelfs "goede" mensen tot gruwelijke dingen in staat zijn. Denk slechts aan David inzake Uria. Dat sluit weer niet uit dat overigens "slechte" mensen als Saul en Achab soms hele goede dingen konden doen. Arglistig is het hart, zie Jer 17:9, meer dan enig ding, ja, dodelijk is het, wie zal het kennen? Als dit werkelijk is zoals de Bijbel ons toont, staat het er hopeloos met ons mensen voor, de moed zou je totaal ontvallen. Is er dan geen sprankje hoop op de mens? Nee, er is in en op de mens géén enkel sprankje hoop! Ro 3:23 Want zij hebben allen gezondigd, en derven de heerlijkheid Gods; En toch staat er iets in de Bijbel wat ons hoop geeft, nl. dat God geen lust heeft in onze dood. Dat die in-en-in zondige mens ondanks alles tóch het voorwerp blijft van Zijn ontferming. Eze 18:23 Zou Ik enigzins lust hebben aan den dood des goddelozen, spreekt de Heere HEERE; is het niet, als hij zich bekeert van zijn wegen, dat hij leve? Wij mensen willen nog wel iets over onszelf aan de weet komen. Wij willen nog wel erkennen dat wij allen zondaars zijn. Maar, wanneer de zonde in alle concreetheid ons wordt voorgesteld, willen wij er niets van weten. Ook de ware gelovigen strijden nog tegen hun boze hart en ontlopen dikwijls als het mogelijk is de concreetheid van de zondeschuld. Ons verdorven hart maakt ons maar al te graag wijs dat wij, weliswaar levend van genade, toch nog veel goeds doen, en dat wij altijd nog wel een stukje beter zijn dan onze broeder of zuster die in de een of andere zonde is gevallen. Ja, wij zijn over onszelf wel niet geheel, maar toch wel heel aardig tevreden, en God mag blij wezen dat er in Nederland toch nog zulke kinderen Gods zijn als wij. De tekorten in mijzelf zal ik altijd goedpraten met te denken aan de fouten van anderen. Ik ben altijd nog wel iets beter, en volmaakt is niemand. En als ik al eens ruim kan bidden, o welk een bevoorrecht gevoel draag ik dan om en voel mij verheven boven andere broeders en zusters die ik altijd maar hoor klagen over duisternissen. Aldus eigen ik mijzelf Gods genade toe alsof


53

ik een bevoorrechte positie heb bij de Allerhoogste! Dit is toch wel het toppunt van zelfmisleiding in heel mijn geloofsbeleving. Het is om over te wanhopen! Ja, zelfs in de gevoeligste geloofsbelevingen legt altijd dat subtiele zelfbehagen en zelfbedrog op de loer. Dan word ik ingenomen met mijzelf. Wat is God groot dat Hij Zijn gevoelige genade, waarop ik zo gesteld ben, weer van mij wegneemt, omdat Hij weet dat ik er áltijd zelf mee aan de haal ga. Dat zoiets in het genadeleven bestaanbaar is benauwd mij. Waarom kan ik niet altijd die hemel op aarde ervaren zoals ik dat zo graag zou hebben? Zelfs die allerheerlijkste Godsontmoetingen bleken voor mij onverdragelijk te zijn toen zij voorbij waren. Dus ben ik een raadsel. En wat hemelse wijsheid moet het zijn die Zijn genade aan mensen mondjesmaat wegschenkt! Immers, komt vlekkeloze genade in aanraking met een mens, waarin ondanks de vernieuwing in Christus, toch nog een verdorven hart woont, dan zou die genade verbleken wanneer zij te lang ons zou bezetten! Altijd weer ben ik geneigd genade te misbruiken. De genade der zelfverloochening die Hij schenkt zal ik gebruiken om mijzelf ermee op te pronken, dat ik zo nederig ben. Wat mij beklemd is dat ik tot op mijn oude dag, zo ik die mag beleven, tegen dit mijn boze hart heb te strijden. Dingen waaruit ogenschijnlijk zou blijken dat ik er de ere Gods en het heil van zielen mee beoog, bedriegen dikwijls doordat ik mijzelf er nog in zoek. Wat voor waarde heeft zulk een tweeslachtig vertoon? Nee, niet de zondige mens, maar de gelovige christen, die is het grootste raadsel dat er bestaat. Leef ik echt wel geduriglijk uit Christus? Hoeveel van Hem straalt er door mij naar buiten? Onomwonden toont de Bijbel hoe ik, hoe de mens er uit ziet. Maar ook toont dezelfde Bijbel hoe ik worden kan en moet, en dat de kracht van Christus in mij de wereld doet overwinnen! De Bijbel toont mij hoe een waar gelovige moet zijn en kan worden: Pr 14:9 Elke dwaas zal de schuld verbloemen; maar onder de oprechten is goedwilligheid.

54


2Ti 2:19 Evenwel het vaste fondament Gods staat, hebbende dit zegel: De Heere kent degenen, die de Zijnen zijn; en: Een iegelijk, die den Naam van Christus noemt, sta af van ongerechtigheid. Tit 2:14 Die Zichzelven voor ons gegeven heeft, opdat Hij ons zou verlossen van alle ongerechtigheid, en Zichzelven een eigen volk zou reinigen, ijverig in goede werken. 1 Cor.13:1 Al ware het, dat ik de talen der mensen en der engelen sprak, en de liefde niet had, zo ware ik een klinkend metaal, of luidende schel geworden. 2 En al ware het dat ik de gave der profetie had, en wist al de verborgenheden en al de wetenschap; en al ware het, dat ik al het geloof had, zodat ik bergen verzette, en de liefde niet had, zo ware ik niets. 3 En al ware het, dat ik al mijn goederen tot onderhoud der armen uitdeelde, en al ware het, dat ik mijn lichaam overgaf, opdat ik verbrand zou worden, en had de liefde niet, zo zou het mij geen nuttigheid geven. 4 ! De liefde is lankmoedig, zij is goedertieren; de liefde is niet afgunstig; de liefde handelt niet lichtvaardiglijk, zij is niet opgeblazen; 5 Zij handelt niet ongeschiktelijk, zij zoekt zichzelve niet, zij wordt niet verbitterd, zij denkt geen kwaad; 6 Zij verblijdt zich niet in de ongerechtigheid, maar zij verblijdt zich in de waarheid; 7 Zij bedekt alle dingen, zij gelooft alle dingen, zij hoopt alle dingen, zij verdraagt alle dingen. 8 ! De liefde vergaat nimmermeer; maar hetzij profetieen, zij zullen te niet gedaan worden; hetzij talen, zij zullen ophouden; hetzij kennis, zij zal te niet gedaan worden. 9 Want wij kennen ten dele, en wij profeteren ten dele; 10 Doch wanneer het volmaakte zal gekomen zijn, dan zal hetgeen ten dele is, te niet gedaan worden. 11 Toen ik een kind was, sprak ik als een kind, was ik gezind als een kind, overlegde ik als een kind; maar wanneer ik een man geworden ben, zo heb ik te niet gedaan hetgeen eens kinds was. 12 Want wij zien nu door een spiegel in een duistere rede, maar alsdan zullen wij zien aangezicht tot aangezicht; nu ken ik ten dele, maar alsdan zal ik kennen, gelijk ook ik gekend ben. 13 En nu blijft geloof, hoop en liefde, deze drie; doch de meeste van deze is de liefde. Is dit alles meer ideaal dan werkelijkheid? Wat blijkt dikwijls het tegendeel bij de ware gelovigen, zodat buitenstaanders zich terecht afvragen of zulke tegenstrijdige dingen en


55

tegenover elkaar gestelde levensuitingen wel met genade in overeenstemming te brengen zijn. Blijft een gelovige dan steeds maar dezelfde tobber. Ben ik na ruim dertig jaar geloofsleven dan geen meter vooruit gegaan? Gode zij dank is er vooruitgang. Er is wezenlijk iets veranderd in mijn leven. Er mag zijn dat gedurig verlaten en vertrouwen op Hem in mijn levensleiding, wetend dat Hij hoort eer ik roep. Daarbij is echter mijn afstraffing er elke morgen, Ps 73:14 Dewijl ik den gansen dag geplaagd ben, en mijn straffing is er alle morgens. In mijn ogen worden er altijd van die loden lasten om mijn nek gehangen, die mijn leven gedurig benauwen. Ten ware er niet was in mij de kracht des geloofs om mij er bovenuit te tillen en te roemen zelfs in verdrukkingen en duisternissen, Jes.50:10, ik zou er allang gestoord van geworden zijn. Er zijn inderdaad positieve zaken te melden. Er is in mijn leven een aanwassende kennis van Elohims leidingen, bedoelingen, onnaspeurlijke wegen. Door Zijn kracht ga ik niemand uit de weg als het gaat om Zijn eer en waarheid te verdedigen. Ja, ik ga ook mijzelf niet uit de weg en kijk regelmatig in de spiegel en vraag mij af of ik eerlijk ben tegenover mijzelf, of dat ik voor de zoveelste maal bezig ben met een schijnvertoning te scheppen, zoals wij in de godsdiensten der mensheid alom zien. Ik roem in God, ik prijs 't onfeilbaar Woord en heb dat zelf uit Zijne mond gehoord. Ik denk weleens terug aan de tijd van mijn kinderjaren, toen er nog niet die misleidende lektuur was van Suske en Whiske, Donald Duck en dergelijke. Ik moest het doen met een oude kinderbijbel. Achteraf heel gelukkig. Als kind was ik dol op plaatjes kijken. Uren heb ik zitten staren naar het plaatje van de jonge Samuel, hoe hij knielend voor zijn bed aan het bidden was. Dat maakte mij heilig jaloers. O, dat gelukkige leven van Samuel moest ik ook hebben, anders zou ik diep ongelukkig blijven. Waarom wordt het, menselijkerwijs, niet meer gehoord dat jonge kinderen tot het ware geloof komen? Is het doordat wij hen zoethouden met Donals Ducks en andere stripverhalen?

56


En wat godsdienstvorm wordt de jeugd als met de paplepel ingegoten zonder het ware wezen! Godsdienst zonder Christus, zonder die Ene Rechtvaardige, Wien te kennen het eeuwige leven is. Zodra een mens, jong of oud, met godsdienst in aanraking komt, krijgt hij een stuk farizeesche geest in zich en sterft er een stuk werkelijkheidszin af. Dan gaat hij rekenen en optellen. Maar op die wijze is het ware leven niet te verkrijgen! Het ware leven ontspringt alleen uit de afsterving, uit de dood voort. Daar waar mijn ik ten ondergaat en Christus een gestalte in mij krijgt, stroomt het volle leven mij toe. Dan ontvang ik alles, wat tot dit leven en de godzaligheid vannode is. Dat schenken van het leven is geen geestelijk evolutieproces, van eerst een soort levendmaking, dan een soort overtuiging van zonden, dan een soort ontsluiting in de weg, en mogelijk ook nog eens een openbaring van Christus aan de ziel. Nee, waar Christus komt in de ziel brengt Hij álles met Zich mee! Ro 8:32 Die ook Zijn eigen Zoon niet gespaard heeft, maar heeft Hem voor ons allen overgegeven, hoe zal Hij ons ook met Hem niet alle dingen schenken? Hoevelen leven via de godsdienst uit de wet als regel der dankbaarheid! Zelfs vele gelovigen. Het is immers nog zo heerlijk om jezelf rijk te rekenen! Dan kan je jezelf nogeens over je bol aaien, wanneer een ander dat niet doet. Nee, het is alleen door het geloof van Jezus, en de zaligheid is in geen Ander. Waar is dan de roem? Rom. 3:27. Hij is uitgesloten. Door wat wet? Der werken? Neen, maar door de wet des geloofs. Jak. 4:16 Maar nu roemt gij in uw hoogmoed; alle zodanige roem is boos. Vandaag de dag zeggen velen tot het geloof gekomen te zijn doordat ze Jezus zouden hebben aangenomen. Ja, u leest het goed, zij hebben Jezus aangenomen. In bijna alle Evangelische kringen en via de E.O. kom je deze geluiden en getuigenissen tegen. Veel jongeren die de keus van hun leven maken raken in de "Jezus-ban". Ze wijzigen hun leven, ze gaan stille tijden houden, ze gaan vanuit zichzelf groeien naar God toe. Zij spreken over allerlei ervaringen en wonderen, zegeningen, etc. Het beeld dat wij even hiervoor uit de Bijbel over de mens hebben laten zien uit Rom.3 schijnt niet te kloppen. Als de Bijbel gelijk heeft kán de


57

mens niet voor Jezus kiezen, nu niet en nooit niet, als dat geschiedt uit eigener beweging. Nee, zegt men, wij doen de keuze door de Heilige Geest. Joh 6:44 Niemand kan tot Mij komen, tenzij dat de Vader, Die Mij gezonden heeft, hem trekke; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. God zoekt ons, wij zullen Hem nooit zoeken. En wat men houdt voor Geesteswerkingen, blijkt meestal meer hartstocht en sentiment te zijn dan waarachtig Geesteswerk. De Geest werkt eerst via de Wet de kennis van zonde, en door de zonde de dood. Dus de totale onmogelijkheid van onze zijde. Daar hoort men de "Jezus-fans" nooit over spreken. De mens zal zijn onwil moeten leren kennen, zie Joh 5:40 En gij wilt tot Mij niet komen, opdat gij het leven moogt hebben. Wij haten God en Jezus, zie Rom.1:30, Joh.7:7. hoewel het gebod en de eis van bekering op de mens ligt, zal de mens zich nooit laten gezeggen. Alleen door een krachtdadig bovennatuurlijk allesvernieuwend werk van de Geest wordt het geloof geschonken hetwelk Christus aanneemt. Jezus zonder meer aannemen? Spreek er niet van! Een mens die enigszins inzicht ontvangt over de toestand van zijn eigen hart, zal die zaak wel uit zijn hoofd zetten. De Wet vervloekt ons: Math.21:19 : Uit u geen vrucht in der eeuwigheid! Is me dat een Evangelie, zullen velen zeggen. Ja, dat is inderdaad het Evangelie, dat men zijn leven moet verliezen om het te vinden. Het menselijk bewustzijn en het geloof Sommige mensen trekken elkaar magnetisch aan, anderen stoten elkaar af. Van de ene mens gaat er een bepaalde invloed uit op de andere, waardoor er wisselwerking ontstaat. Tijdens gesprekken met anderen ontvangen wij van hen indrukken die grotere invloed op ons hebben dan dat wij de persoon in kwestie alleen met ons verstand zouden beoordelen. Wanneer wij een ander persoon zien, zonder dat er een woord gesproken wordt, hebben wij reeds een oordeel van hem gemaakt. Daarbij valt de een in de smaak en de ander niet.

58


Naast onze zintuiglijke waarneming is er nóg een soort waarneming vanuit ons diepste wezen. Daarmee vallen wij op sommige personen en worden tot hen aangetrokken, terwijl wij ons tot anderen minder of helemaal niet aangetrokken voelen. Van anderen en van ons gaat een soort magnetische straling uit die de ander aantrekt of wegstoot. Dat is onverklaarbaar. Of wij nu aangetrokken of afgestoten worden, wij komen altijd in aanraking met de uitstraling van de ander. Daardoor ontstaat een zekere spanning. En waar twee tezamen stemmen en dezelfde gevoelsgolflengte bezitten, grijpen zij elkaar aan en sluiten ongemerkt een verbond om elkaars levenspotentie te versterken. Doordat wij mens zijn hebben wij zulke contacten nodig, om niet te vereenzamen. Wij moeten ons regelmatig kunnen opladen en ontladen, opwarmen en afkoelen, en daartoe hebben wij anderen nodig, soortgelijken. Wij kunnen anderen bezielen en fascineren, of hen deprimeren, en anderen kunnen dat ons. Wij noemen deze voelhorens “Intuïtie”. Die intuïtie werkt onafhankelijk van ons verstand. Er zijn vele geleerden met soms heel weinig aanvoeling, doordat zij teveel hun eigen logica volgen. De mens die goed kan aanvoelen, ziet zonder te zien, en weet zonder met zijn verstand te weten. Hij ziet en ruikt met zijn intuïtie het verborgen ik van de ander. Dat “ik” heeft een uitstraling, en dat noemt men wel de aura, de nimbus, of het astrale lichaam. Dát onzichtbare in ons zegt of wij de ander aardig en betrouwbaar vinden, ja dan nee. Die kracht is een mediamieke kracht, waardoor wij een magnetische blik hebben, een betoverde stem, een aantrekkingskracht op de ander, en de ander op ons. De ander kan zich voor onze voelhorens niet afsluiten. Men kan zich nergens achter verbergen. Wij kunnen een ander wel tot iets dwingen. Is dat tegen hun zin, dan verwonden wij de ander en wantrouwt men ons. Aan de andere kant kunnen wij de ander iets vrijwillig toegeven, ook al gaat dat tegen onze zin in, waarvan wij evenwel een voldaan gevoel kunnen overhouden. Wij staan er geestelijk dan boven en nemen vrij ons besluit. De wezensinhoud van de mens is kenbaar in diens uitstralingskrachtveld, hetwelk hem áltijd omgeeft. Op oude tekeningen of plaatjes zien wij de Heiland altijd afgebeeld met een nimbus, aura of lichtring


59

om het hoofd. Dit veld gedraagt zich op de manier van elektrische energiestromen, zoals Röntgenstralen en radiogolven. Dit krachtveldkarakter van de mens is nog méér doorslaggevend dan zijn gewone karakter. Ons gewone karakter kunnen wij aardig verbergen en camoufleren, de aura niet. De aura is het wezensgeheim dat zich altijd naar waarheid doet kennen en alzo naar buiten treedt. De aura-uitstraling is buitentijdelijk en buitenruimtelijk, maar valt wél aan de buitenzijde van ons mensen waar te nemen. De aura doet zich aan anderen eveneens kennen d.m.v. temperatuurverhogende prikkels. Sommige mensen verstarren ons, terwijl anderen ons verwarmen. Ja, de aura van een mens is optisch waarneembaar. Uit de gelaatstrekken, uit de houding, uit de manier van doen, uit álles spreekt de persoonlijkheid. Bij het menselijk oog ligt de plaats waar de innerlijke atmosfeer zich naar buiten het sterkst vertoond. Daar is de uitstraling van het innerlijk het actiefst. Ogen kunnen vlammen, maar kunnen ook tederheid en liefde uitdrukken. Ogen kunnen vragen, maar ook antwoorden. Niet alleen onze ogen, ook onze handen zijn plaatsen waar de innerlijke atmosfeer zich samenhoopt. Vandaar dat men aan een handdruk al spoedig kan beoordelen wat voor persoonlijkheid wij tegenover ons hebben. Wat met onze handen gemaakt is, draagt onmiskenbaar ons karakter naar buiten. Een kunststuk of voorwerp draagt de geest naar buiten van de maker. Een gebouw, kunststuk of ontwerp ademt de geest van de bouwer of architect uit. Een persoonlijkheid is pas iemand die aantrekkingskracht heeft anderen rondom zich te verzamelen en bij zich te houden door zijn sympathie. Het staat vast dat wij uiterlijke indrukken snel verliezen. Geestelijke indrukken blijven langer hangen. Men kan gedachten, meningen langer herinneren dan vormen. Beiden worden echter niet door ons waarnemingsvermogen als de wezenlijkheid der dingen aanvaard. Niet onze fysieke en ook niet onze psychische eigenschappen laten in ons de duurzaamste indrukken achter. Het is de intuïtie, het aanvoelen dat in en bij ons de doorslag geeft. Onze herinnering baseert zich vooral op de sympathie die wij iemand toedragen en voor hem gevoelen. De plaats waar eens een krachtige persoonlijkheid stond, zat of leefde, is voor ons gevoel dan nog steeds door hem bezet, ook al zien wij de persoon niet, of al leeft de persoon al lang niet meer. Van zulk een persoon ging iets uit, en dat is blijvend. Velen zijn leeg, laten niets achter, geven niets, leven voor zichzelf, eisen alle rechten voor zichzelf op. Wij vergeten hen snel. Zij krijgen

60


geen plaats in ons hart. Bij hen is de aura bijna gestorven of reeds uitgedoofd. Een handdruk waarbij wij niets voelen, gesprekken die alleen maar over burenpraat gaan, samenkomsten over algemene onderwerpen die niets nalaten, vergeten wij weer gauw. Het doet ons niets en zegt ons weinig. In de omgang met anderen verlangen wij -veelal onbewust- naar gesprekken van hart tot hart, want dat neemt bezit van elkaar en geeft overgave en wederzijds vertrouwen. Niet al die uitwendige vormelijkheden als handen-geven, zoenen, gebaren, lofuitingen, verwennerij, brengen ons in het hart van de ander. Dat kan alleen door wederzijdse sympathie. Wij mensen hebben een behoefte die dieper gaat dan al die uiterlijke beleefdheidsvormen. Er is behoefte aan uitwisseling van onstoffelijke prikkels, om de inwendige motor in beweging te houden. Via anderen moeten wij ons omhoog kunnen trekken in zekere zin. Daar is de gemeenschap voor, en zeer zeker de gemeenschap der heiligen. Dat is nu eenmaal een trekje van ons kudde-instinct. Voor de groei van onze persoonlijkheid is omgang met anderen veel en veel belangrijker dan geld, goed en lofprijzingen. Helaas, niet alle menselijk contact werkt positief. Sommigen stoten af. Hen zullen wij nooit en te nimmer in ons hart binnenlaten. Een sterke persoonlijkheid houdt niet in dat men zijn ik koestert, maar dat wij voor de ander openstaan en iets van hem begeren te ontvangen dat wijzelf missen, om dat ons eigen te maken en om ons te verrijken. Niemand kan zichzelf vanuit zijn eigen ik bevruchten, niemand kan alle positieve elektriciteit in zichzelf opwekken. Er zijn anderen daartoe nodig. En juist daardoor groeit alleen de zelfverzekerdheid. Dus zelfverzekerdheid is geen product uit ons eigen ik; nee, dat verkrijgen wij door goede contacten met anderen! Daarmee houden gezondheid en ziekte voor een groot deel verband. Bij ziekte straalt onze aura minder uit. Herstel van onze magnetische kracht is nodig om te genezen. Het zijn in de eerste plaats niet de medicijnen, maar het is onze geest die de ziekte uitdrijft. Dan begrijpen wij dat zelfs een handoplegging, een vriendelijke blik, een troostvol woord, genezend kunnen werken, doordat daardoor overdracht van energie plaatsvindt! Via boeken, gedichten, kunstwerken, muziek, etc-. kan overdracht van energie plaatsvinden, waardoor bezieling, zelfs extase kan worden bereikt!


61

Muziek is van al deze dingen het meest effectieve, het meest vol aan energie, doordat muziek direct beslag legt op onze geest en via onze geest op ons lichaam. Onze ziel wordt er door vervoerd en diep geroerd, òf wij worden er door verstard en verwilderen. Dit effect zien wij helaas vandaag de dag voortvloeien uit de velerlei negatieve muzieksoorten. Muziek bestaat immers uit geluidstrillingen, en onze aura bestaat eveneens uit trillingen, waardoor het onderlingen contact gemakkelijk verloopt. Muziek werkt verlichtend, denk aan het harpspelen van David bij koning Saul. Door al de rock-, house-, jazz- en andere soorten degeneratieve muziek, raakt de wereld vol met slechte aura’s. Die tijd is geprofeteerd in de Bijbel, waar de mensen eigenzinnig, laatdunkend, en satanisch worden en elkaar vergiftigen. Zie 2Ti 3:1 En weet dit, dat in de laatste dagen ontstaan zullen zware tijden. Wij die staan en leven voor goede aura’s moeten veelal leven in een omgeving van vele slechte aura’s. Het is dan de kunst om dat slechte om te buigen tot het goede. Wel ontwikkelt men daardoor sterker en positiever vermogens. Dit kan voor sommigen zelfs het geluk betekenen dat zij gedwongen werden te leven in de nabijheid van een zeer sterke negatieve aura (bv bij een psychopaat). Hierdoor kunnen juist de positieve krachten extra worden gemobiliseerd die anders niet wakker zouden geworden zijn. Gelijkgestemden ondervinden niet die prikkels waardoor zij boven de gemiddelde maat zullen uitgroeien. Juist door tegenstanders zullen wij groeien, extra groeien, als wij zelf maar de sleutel bezitten en weten te hanteren hoe en waardoor wij te beter zullen groeien. Zo durf ik te stellen dat er in deze wereld geen tegenstander is die ons dwars ligt, of wij kunnen door hem of haar nochtans geestelijk groeien! Zijn of haar uiterlijke schijnoverwinning, kan en zal onze innerlijke zege zijn en worden! Wij dienen ons actief te verdedigen en al onze kunde in het werk stellen om te overleven en om te groeien. Ondanks de kwade bedoelingen van anderen, kunnen en zullen zij ons tot groot nut zijn, dus mogen wij hen niet uit de weg gaan. Wij moeten het kwade en de tegenstand weten om te buigen in ons voordeel en nut. Ro 12:21 Wordt van het kwade niet overwonnen, maar overwint het kwade door het goede. Talenten komen dikwijls tot bloei doordat zij onderdrukt werden/worden.

62


Mozes moest 40 jaar zwerven in de woestijn voordat hij als leider het volk Israël uit Egypte mocht voeren. David moest vele jaren voor Saul op de vlucht alvorens hij koning werd. De drukking der melk brengt boter voort. De ruimte tussen mens en mens wordt geïoniseerd door de wederzijdse uitstraling. De daardoor ontstane golven, die zich heen en weer bewegen, harmoniseren of disharmoniseren. Dus is een gesprek van aangezicht tot aangezicht verreweg te verkiezen boven een telefoongesprek of brief. Velen met een slechte aura, de ik-geest, willen alleen maar zelf uitstralen en bijna niets terug ontvangen. Ze zijn reeds zeer vergenoegd met zichzelf. Ze praten altijd honderd uit, en men komt er bijna niet tussen. Zij hebben het zeer getroffen met zichzelf en doen het zeer goed in deze wereld. Zij dragen hun ziel altijd onder hun armen en lopen met zichzelf te koop. Weinig of niet staan zij open voor anderen. Juist daardoor blijven zij arm, hoewel rijk en verrijkt in zichzelf, maar dat zien zij helaas niet. De vermogens van onze aura zijn haast onbegrensd, niet aan tijd of ruimte gebonden. Die vermogens kunnen de gehele cosmos aftasten, en zich verenigen en openstellen voor de Goddelijke contacten via de Geest. Daardoor ontstaat kosmisch bewustzijn. Vanuit de oneindigheid komen de stralingen tot ons, waardoor wij tot levensvolheid kunnen komen, tot volkomen overgave van ons zelf, en verlossing van onze negatieve ik-geest. Door de kwade ik-geest stellen de mensen zich niet meer de vraag wat het leven, en wat het doel van ons leven is. Men verliest zich in het oppervlakkige en dringt niet door tot het wezen der dingen. Toch wacht heel de natuur op de heelwording van de mens(en).. Rom.8. De kwade geesten verdringen de natuur en maken haar stuk. De wereld verstedelijkt en de natuur wordt zozeer bezwaard en vernietigd dat de onnatuur ontstaat en wij afgesloten leven in een tegennatuurlijke levensruimte, waar alle hogere contact uitgebannen wordt. De mensen verinnerlijken, verstarren en raken geheel op zichzelf afgestemd, en dat dragen zij ook over op hun omgeving, op de natuur. Dat brengt egoïsme en onrust voort, disharmonie, hardheid, vervuiling en haat. De ware natuur heeft liefde in zich, is niet egoïstisch. Maar het geld en de jacht naar welvaart maakt ons blind. Wij verstarren in onze zelfzuchtige concurrentiestrijd. Ontspannen? Dat doen wij langs de


63

drukke snelwegen, waar wij nog in contact willen blijven met het lawaai van onze medemensen, medelotgenoten. Wij ontspannen in de moderne attractieparken, waar de luidsprekers oorverdovend lawaai uitspuwen, en waar wij in de draaimolens en andere snelheidsduivels over de kop heen vliegen, en na afloop moeten braken en dagen hoofdpijn ervan overhouden. Ja, dat was nog eens even een spektakel van ontspanning! Om ons te ontworstelen aan al deze razernij, kost kracht en inspanning. Om los van de tradities, menselijke instellingen en misvormingen te komen, kost strijd en cynisme. De prijs voor de vrijheid van de geest, waardoor tevens lichamelijke vrijheid, is hoog, maar ... ze is het dubbel waard! Gebondenheid is altijd tijdelijk. Vandaar dat er alle eeuwen door “vrije”geesten zijn geweest, waardoor en waaraan wij hervormingen en revoluties hebben te danken. De grote en grootste revolutie en hervorming is aanstaande, waarin de teruggekeerde Koning der koningen alles zal vernieuwen, en al het misvormde op de helling zal worden gezet. Geloof en bewustzijn Aristoteles maakte onderscheid tussen potentie en actualiteit. Hij noemde een eikel een eik in potentie (in de kiem). Een eikenboom noemde hij een eik in actualiteit. In de eik zag hij reeds de eikenboom voor zich staan, hoewel niet iedere eikel tot een eikenboom uitgroeit. Het zaad is dus nog geen actualiteit, maar kiem. In potentie is elke eikel een eik, in werkelijkheid nog niet. Het geloof ziet de eikel reeds als een eik voor zich staan. Dus is de barrière weg van het natuurlijke groeiproces. In de geest ziet hij reeds een eikenboom, ja zelfs een groot eikenbos. Dus haalt het geloof het afstandelijke nabij. Het ware geloof is, volgens Hebr.11:1: Heb 11:1 Het geloof nu is een vaste grond der dingen, die men hoopt, [en] een bewijs der zaken, die men niet ziet. Van gelijktijdigheid kan men slechts spreken vanuit één punt. Alzo overbrugd het geloof de tijd en haalt de toekomst nabij.

64


In een streng logisch systeem mag men geen uitspraken doen over het systeem zelf. In de theologie mag men nooit de theologie zelf bekritiseren. Nulmetingen kan men immers eveneens niet controleren. Slechts de kenbare realiteit kunnen wij meten. De onkenbare realiteit is onmeetbaar en slechts door het geloof te zien als vaste grond. Alzo reikt het geloof verder dan het bewustzijn. Zelfs onze menselijke geest reikt verder dan ons bewustzijn. Ons bewustzijn heeft drempels. Er is een onderbewustzijn en een bovenbewustzijn. Intuïtie en droom vallen buiten het bewuste kennen. In hoeverre zijn deze zaken boven het bewuste kennen verheven? Het bewustzijn is beperkt, en hoe komt de mens boven deze beperking uit? Hoe kan ons bewustzijn vergroot en verruimd worden? In elk mens leeft een Paradijsheimwee, dat zoekt naar bevrediging. Oosterse technieken zoeken het in ontspanning (Yoga, etc.). Spontane mystieke ervaringen beschouwt men algemeen als een genade van Boven. Intuïtie beziet men algemeen als het vermogen om het wezen der dingen te aanschouwen. Intuïtie is een soort “verkeert” denken, doordat een aantal trappen worden overgeslagen. Wie van een zaak ineens het wezen doorziet, snijdt een groot aantal omwegen af. Denken kan remmend werken op intuïtie. Iemand die sterk met de natuur verbonden is en blijft, en die niet zoveel denkwerk behoeft te verrichten, is meestal in intuïtie sterker dan anderen. Intuïtie wordt dikwijls als “gevoel” aangemerkt, maar is dat niet, daar het een ken-proces is. Alle logica berust op intuïtie, (kennen), en dienen wij niet met instinct te verwarren. Intuïtie is een heel bijzonder menselijk vermogen om iets ineens goed te doorzien en aan te voelen. Toch zullen daarvan de bewijzen nog moeten worden geleverd. Het ware geloof is een zeker weten, inclusief het bewijs van de zaak. Intuïtie is kennis van binnenuit, aansluitend bij onze psychische natuur. Daarin is twijfel bestaanbaar. Het geloof is een gave Gods van buitenaf, welke aansluit bij onze logica en voorstelling, zodat wij de zaak weten en het bewijs ervan in ons dragen, geheel zónder enige twijfel. Inspiratie daarentegen is inblazing. Zulks houdt men algemeen voor het ware geloof, maar is dat niet. Men houdt het er in de theologie vooral voor dat inspiratie een genade is die wijzelf niet bezitten. Dat ziet men graag aan als kenmerk van geloof.


65

In de pauselijke encycliek heeft paus Leo XIII het begrip “Inspiratie” vastgelegd, 18-11-1893. Inspiratie moet elke dwaling buitensluiten. Loopt intuïtie vooruit op ons denken en waarnemen, de inspiratie houdt altijd iets rationeels. Inspiratie kan niet geanalyseerd worden, maar is toch wel de motor geweest achter vele voortreffelijke kunstwerken, bewegingen, prestaties en grote zaken. Religie leidt in veel gevallen tot doffe berusting, daar weinig inspiratie aanwezig is. Geloofszekerheid Geloven is niet een onafgebroken rusten in God. Het ware geloof is een oneindig groot bezit, een gave van Boven, gewerkt door de H.Geest. Dat brengt echter strijd met zich mee. Het geeft grote spanningen, omdat het geloof dynamisch is. Het geloof moet altijd actief zijn. Slapen, stilstaan of i.d. is er niet bij. Er is wel een “rusten”, maar dan meer in de zin van toebetrouwen. Het is altijd lopen, vliegen, wandelen, strijden. Het geloof is een genade die voortdurend beproefd wordt, om het te laten groeien. Geloven is een worstelen met problemen, geslingerd worden, in duisternis zitten, maar nochtans met een vast vertrouwen als basis, Jes.50:10. Het geloven is ten volle verzekerd zijn van Gods leiding, ook al ziet men deze niet zo klaar. Er kunnen wel twijfelingen zijn over de leiding en het Godsbestuur, zoals in Ps.73., maar niet over de staat des levens, die in Christus eens en voor altijd is vastgelegd. Daarom worstelt de gelovige niet met oppervlakkige problemen, over muggen en vliegen, over het wonder dat de bijl kwam bovendrijven. Nee, het gaat de gelovige om de worstelingen des levens, zoals Paulus in Rom.7, waar de geest tegen het vlees strijdt. Hoeveel onrecht wordt de gelovigen niet aangedaan in deze wereld! Waarom houdt God Zich dikwijls zo stil? Daaruit verkrijgt de gelovige lijdzaamheid, ervaringskennis of wijsheid. Dat geeft groei en opwas in de genade en kennis van Christus. Wijsheid overziet het geheel als alle kennis tot rust is gebracht. De wijze is in staat alles te overzien, en komt eenzijdigheid te boven door rustig van alle kanten de zaak te bezien. Dat is de hoogste vorm van kennis, die een wezenlijke eigenschap is van het ware geloof. Hoogste vorm van gevoel is zaligheid. Liefde is het hoogste streven in de mens, waardoor getracht wordt om de eenzaamheid van zichzelf op te heffen, die ontstaan is na het Paradijs, door onze gespletenheid.

66


De mens is van nature geneigd met de massa mee te doen. De mens die zichzelf wil zijn, is soepel en staat open voor de waarheid. De massamens laat zich gemakkelijk meeslepen met de publieke opinie, gewoontevorming en traditie. Onze gedachten verhinderen ons dikwijls de waarheid te ontvangen. Ons brein moet van allerlei verkeerde inzichten worden verlost. In onze leegte kan de Geest alleen Zijn volheid schenken. Bolland zegt dat Waarheid te denken is als denkwaarheid. De leer van de denkwaarheid is als zuivere denkleer een leer van zuivere denkbaarheid. Iets dat denkbaar is, is noembaar. Noemen is namen geven aan iets. En alzo is de waarheid vanaf het begin tot het einde noembaar. Wat niet is kan niet geteld, genoemd worden. Wat nog geen aanzien heeft, kan niet gezien worden. Zo eenvoudig liggen de zaken.

Supplement HOOFDSTUK 2 Overzicht van de Gereformeerde Gemeenten c.s. visies inzake de geloofszekerheid Met twee woorden spreken, Reformatorisch Dagblad 3-10-1998 Bijbelse prediking is met twee woorden spreken. De standen in het genadeleven zijn terug te voeren op een langere traditie (niet op de Schrift? PM), aldus de koptekst van het artikel, door drs. C.J.J. Clements, drs. J.J. Grandia en drs. J. Pas. De inhoud van het artikel, als een reactie op een commentaar van ds. P. de Vries op een vorig artikel van voornoemde heren, komt in het kort op het volgende neer:


67

Het gaat om de vraag waar het genadeleven begint. Begint dat met het daadwerkelijk geloven, dat bepalend is voor het uit de dood overgegaan te zijn in het leven, òf gaat daaraan vooraf een zwak geloof gaat dat hongert en dorst om tot de geloofsvereniging met Christus te geraken? De scribenten merken op dat de oudvaders laten zien dat er in het geloof verscheidene daden zijn, waaronder ook de daden van het zwakke geloof. De scribenten willen niet gezegd hebben dat zij de wedergeboorte zouden losmaken van het geloof. De Vries zou volgens hen moeite hebben met de onderscheiding tussen geloofsvermogen en de geloofsdaad, zoals door Comrie en andere scholastieke theologen gemaakt. Dat zou immers aanleiding geven tot de gedachte dat er tussen deze dingen een verschil van tijd bestaat. Comrie zou volgens de scribenten het geloofsvermogen juist niet willen scheiden van de geloofsdaad, en stellen dat er voorrang is van orde, en niet van tijd. En weer stellen de scribenten dat zij geen ruimte zoeken voor een onderscheid in de tijd tussen deze twee zaken! Ja, zij begrijpen niet goed hoe deze conclusies kunnen worden getrokken uit hun eerste artikel. Zij beroepen zich op Voetius en de langere traditie van standen en onderscheidingen. Voetius zou laten zien hoe wij op de juiste wijze over de verhouding tussen geloof en wedergeboorte kunnen nadenken. Het gaat bij Voetius om de geloofsvereniging met Christus, als dé daad waarop Blaauwendraad en De Vries zo veel nadruk willen leggen, stellen de scribenten. Voetius zou echter ook oog hebben gehad voor het prilste begin van het genadeleven, en dus met twee woorden spreken. Hij zou aandacht hebben voor het zwakke geloof in het begin van de wedergeboorte, maar niet zonder dit principieel te betrekken op het met Christus verenigende geloof. De scribenten stellen dat Voetius daarmee ook stond in een traditie, en veel te danken had aan Perkins, de vader van de praktische theologie, van welke de uitspraak bekend is dat het begeren van genade al genade is, en dat het begeren van geloof al geloof is. En dan beroepen de scribenten zich op Matth.5:6 dat "zalig zijn die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden". De schrijvers van het artikel voelen blijkbaar wel aan dat zij muurvast dreigen te lopen met de visie van ds. G.H. Kersten en diens volgelingen, die met zijn systeem stelt dat de wedergeboorte los ligt van het daadwerkelijk geloven. Dat is met "twee woorden" spreken los van elkaar, waarbij het "eerste woord" (het nog onzekere geloof) noodzakelijk is, en het "tweede woord" (de geloofszekerheid) eventueel kan worden gemist.

68


Ook wij hebben, toen wij nog jong waren, geleerd met twee woorden te spreken en dat leerden wij onze kinderen eveneens. Dat is fatsoenlijk en behoort bij een goede opvoeding. Maar om deze zaak toe te passen op de toepassing van het heil, is de plank misslaan. De Schrift spreekt over één woord, zie Joh 6:35 En Jezus zeide tot hen: Ik ben het Brood des levens; die tot Mij komt, zal geenszins hongeren, en die in Mij gelooft, zal nimmermeer dorsten. En Joh 5:24 Voorwaar, voorwaar zeg Ik u: Die Mijn woord hoort, en gelooft Hem, Die Mij gezonden heeft, die heeft het eeuwige leven, en komt niet in de verdoemenis, maar is uit de dood overgegaan in het leven. En Joh 6:40 En dit is de wil Desgenen, Die Mij gezonden heeft, dat een iegelijk, die den Zoon aanschouwt, en in Hem gelooft, het eeuwige leven hebbe; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. En Joh 6:47 Voorwaar, voorwaar zeg Ik u: Die in Mij gelooft, heeft het eeuwige leven. Hoe zegt de Heiland dat wij het eeuwige leven zullen verkrijgen? Met twee woorden te geloven, en in twee stadia? Nee, slechts één enkel woord (één daadzaak)! En, die in Hem gelooft, zal nimmermeer dorsten. Dus zijn de zaligsprekingen niet vóór het geloof, maar uit het geloof! Immers, die gelooft.... zal nimmermeer dorsten, maar is terstond verzadigd in en met Christus! Dan is al het zogenaamde "hongeren en dorsten" vóór het daadwerkelijk geloven dat met Christus verenigt, in werkelijkheid ongeloof! En ongeloof is zonde! Heb. 11:6: Maar zonder geloof is het onmogelijk [Gode] te behagen. Want die tot God komt, moet geloven, dat Hij is, en een Beloner is dergenen, die Hem zoeken. Het waarachtige komen zit aan de ontvangst vast, en die waarachtig hongert is terstond verzadigd! Men leze overigens hetgeen Calvijn over de zaligsprekingen verklaart, zie p.18 van dit boek. Wat is er de oorzaak van dat men met "twee woorden" is gaan spreken? Dat komt doordat men het geloof met de wetenschap is gaan verbinden. Eens werd in een discussie over het thema "geloof en wetenschap" aan een christelijke wetenschapsbeoefenaar het volgende gevraagd: "In hoeverre accepteert u voor uw geloof de natuurwetenschap, wijsbegeerte en de mogelijkheden van de dialectiek (een filosofische redeneermethode)?" De man antwoordde daarop als volgt: "Dat zal ik u spoedig uitleggen. Ziet u:


69

Wetenschap is te vergelijken met iemand die met een blinddoek voor zijn ogen in een donker vertrek zoekt naar een kat. Filosofie is te vergelijken met iemand die met een blinddoek voor zijn ogen in een donker vertrek zoekt naar een kat, die er helemaal niet is. Dialectiek is te vergelijken met iemand die met een blinddoek voor zijn ogen in een donker vertrek zoekt naar een kat, die er helemaal niet is, en dan plotseling roept: Ik heb hem!" De Bijbel zegt ons heel eenvoudig dat het geloof gewerkt wordt door het gehoor van het Woord Gods, en niet door spitsvondige vragen en discussies, die alleen maar afleidingsmanoeuvres zijn van de boze. Rom. 10:17 Zo is dan het geloof uit het gehoor, en het gehoor door het Woord Gods, Op gelijke wijze als in het voorbeeld van de wetenschapper zijn theologen als geblinddoekten in een donkere ruimte op zoek gegaan naar een levensbeginsel dat er niet is. En daarbij heeft men gemeend dé ontdekking van de eeuw te hebben gedaan, en heeft men uitgeroepen: Eureka! Wij hebben het gevonden! Men heeft via de scholastiek een systeem weten te scheppen, waarbij er toch sprake kan zijn van "levensbeginsel" en "zwak geloof", zonder nog de zaak zelve te bezitten, zonder het daadwerkelijk geloven, en nog buiten de bewuste vereniging met Christus om. Op deze wijze is het standen-systeem ontstaan en zijn wij volledig in een woud terecht gekomen van waarschijnlijkheden, hypothesen, tegenstellingen en onmogelijkheden! Men kan dit het spreken met twee woorden noemen. Of ook wel het postmoderne denken, waarin twee dingen tegelijk waar kunnen zijn. Dit alles berust op zelfmisleiding! De Bijbel geeft daartoe geen enkele ruimte! Hierdoor is een karikatuur ontstaan waarbij men het geloofsleven laat aanvangen in de overtuiging van zonden die nog algemeen is en waarbij de zondaar nog wettisch bezig is om uit eigenbehoud gerechtigheid op te bouwen buiten Christus. Dit ziet men reeds aan voor "heiligmaking", waarbij men stelt dat de één van voren leert wat de ander van achteren leert. Het ware werk des geloofs en de heiligmaking, voortspruitend uit het ware geloof is geheel naar de achtergrond verdreven, zodat men in werkelijkheid niet meer weet wat geloofsgehoorzaamheid en geloofsleven is. Men ziet bepaalde symptomen van het menselijk streven, of ook werkingen van Gods Geest die niet uitmonden in het waarachtig gelovig omhelzen van Christus, aan voor het ware geloof. Men ziet levensverbetering aan voor heiligmaking. Niet dat heiligmaking geen levensverbetering insluit, maar levensverbetering is nog geen

70


heiligmaking! Nee, het ware werk der heiligmaking komt voort uit een gereinigd hart en een verzoend gemoed, uit een betrekking van vrede met God in Christus. Geloofsgehoorzaamheid is een algeheel vertrouwen op God, zelfs in de grootste duisternis, Jes.50:10. Door het algeheel vertrouwen op God ging Noach aan de slag om een ark te bouwen op het droge, en trok hij zich van niemand iets aan die de spot met hem dreef. Abraham vertrouwde op de stem van God, Die hem beval Izaäk te gaan offeren, en zette al zijn gedachten en eigen redenering opzij. Hij zal best aangevallen zijn door de gedachte dat God niet aanzet tot moord. Op gelijke wijze hebben Mozes, David, en vele anderen gehoorzaamheid geoefend en getoond in volledig vertrouwen dat God hen niet zou laten beproefd worden boven vermogen. Zij hebben de kastijding aanvaard vanuit Zijn Vaderlijke hand. Het begin van het genadeleven ligt niet in een soort ontwaking van zondaren, waardoor zij ernstig gaan nadenken over hun leven en hun leven gaan beteren. Er kan zeer veel zijn wat nog niet het ware leven is, Hebr.6:4-8. Eindeloos kan men via de wetenschap, filosofie en dialectiek zoeken naar het begin van het nieuwe leven, maar dat toch nimmer vinden. Eerst moet de blinddoek verwijderd worden. Eenmaal begiftigd met het ware geloof dat ons voor bewustzijn met Christus verenigt, zien wij in Zijn licht de werkelijkheid en het levensgrote verschil tussen dood en leven. "Ursinus, leven en werk van een Hervormer tegen wil en dank", door Derk Visser. Zie p.131: Ursinus behandelde de aristotelische dialectiek. Ursinus had het juiste (???) gebruik van de filosofie aanbevolen in de Prolegomena tot de Explicationes. Zijn voorlezingen zoals die door Pareus (zijn leerling) zijn uitgegeven, wemelen van voorbeelden van deze methode, waarvoor zijn studenten hem roemden. De Fries S. Lubbertus was er trots op dat hij in Neustadt had gestudeerd toen Ursinus daar rector was. Ursinus wordt ook de "vader" van de verbondstheologie genoemd. De aristotelische scholastiek van de Nederlandse theologie vindt haar oorsprong ten dele in de colleges over de Catechismus. Deze methode werd door geleerden zoals Lubbertus naar Nederland overgebracht. Maccovius had dezelfde methode van Keckermann geleerd. Melanchton was ook een groot voorstander van deze methode geweest. Vanuit Heidelberg kwam F. Junius naar Leiden, en ook Gomarus, en via hem komen wij bij G. Voetius.


71

De uitleggingen van de antwoorden van de Heidelbergse Catechismus zijn meestal volgens de regels van de aristotelische dialectiek (!) opgezet. Dat is these (stelling), antithese (tegenstelling) en refutatie (weerlegging). (Dialectiek is redeneerkunde, spitsvondige bewijsvoering om een stelling ingang te doen vinden). Deze methode was gemeengoed in de disputaties met de Roomsen. Wij komen er vandaag de dag steeds meer achter dat de wetenschap in feite niets weet met al haar niet-levensvatbare hypothesen (veronderstellingen), filosofieën, die wij dienen te geloven. De wetenschap eist van ons een blind geloof en beweert dat al haar kennis berust op de eeuwigdurende natuurwetten, zoals Celsus beweerde. Dit is een notoire leugen, want alleen God is de "Eeuwig Zijnde". Het geloof is geen intellectuele zaak of daad (van de rede), maar is een hartenzaak (existentieel), als gave Gods. Immers, met het hart gelooft men, zie Rom. 10:10 Want met het hart gelooft men ter rechtvaardigheid en met den mond belijdt men ter zaligheid. Weet men nog wel wat het geloof en geloofsleven is? Wij horen ds. A. Moerkerken spreken over een patstelling, en ds. F. Mallan spreekt van een noodtoestand. Hoe komt dat? Doordat men de Geest tegenstaat en bedroeft. Wij zullen uitleggen wat het geloof en geloofsleven is, en hoe zich dat openbaart en ontplooit. Alle stoffelijke en onstoffelijke vormen hebben een kern waaruit die vorm te verklaren is. Zo zit immers de hele schepping in elkaar. Een wiel draait rond een as, en zonder die as is er geen beweging mogelijk. Alle leven is ook niet mogelijk zonder beweging. Leven zonder beweging is de dood! Beweging is leven, en leven is de manifestatie van energie (het Griekse energeios = werkzaamheid). Die werkzaamheid zit in de kern verborgen. Achter alle menselijke handelingen staan gedachtenbeelden. Hoe sterker het denkbeeld, hoe bezielender. De vraag daarbij is wat de kern is, wat de beweegreden is achter elke gedachte en handeling. Komen wij in beweging door verstandelijke krachten, of door bezielende krachten vanuit ons hart? Waar nu een patstelling heerst, betreft het een noodtoestand en dreigt er stilstand. Waarom? Omdat de kern gaat ontbreken. Door het geloof te beroven van haar zekerheid (de kern) heeft men het hart van het

72


Evangelie doorstoken! Vandaar dat het geestelijk leven gaat ontbreken en de bezieling wordt gemist. Een moment als dit noemt men in de thermodynamica "entropie", en dat ziet op het afbrekend aspect. En dit moment van "entropie" inzake de zekerheid van het geloof is in de Nadere Reformatie begonnen en heeft zich voortgezet tot vandaag de dag toe. Zo beschrijft ook ds. P. de Vries in de "Gezinsgids" 24-9-1998 wat de kern van het ware geloof is, namelijk dat het niet is de overtuiging dat ik een kind van God ben, maar de wetenschap dat er ook voor mij zaligheid is in de Heere Jezus Christus. En, schrijft hij, geloven is, overtuigd van zonden en schuld, ja van eigen helwaardigheid, vluchten tot Christus, Die ons in het Evangelie wordt aangeboden om niet. De zekerheid dat ik een kind van God ben, bloeit daar uit op. Hieruit zien wij dat ook ds. De Vries zich losgemaakt heeft van de Reformatie en zich vastklampt aan de geloofsbeschrijving van de Nadere Reformatie, waarin de kern ontbreekt. De kern van het geloof kan immers niet bestaan uit een wetenschap dat er ook voor mij zaligheid is, want dat zal iedereen die enig zelfrespect heeft gaarne toestemmen......., maar bestaat in de zekerheid van het in Christus zijn, 2 Cor.5:17. De Vries wil die zekerheid laten opbloeien uit de overtuiging van zonden, vluchten naar Christus, etc-. Maar..... dat zijn slechts voorafgaande dingen onder de Wet, en dat is een onvruchtbare dodenakker waar geen enkele bloei mogelijk is! Alles wat werkelijk is, wordt bewogen, heeft een motor als krachtbron. Alles wat onwerkelijk is, dus wat niet bestaat, is onbeweeglijk. Het ware geloof is een levend geloof en is een gave Gods, dus heeft het een Goddelijke kern en oorsprong, namelijk zekerheid en vastheid. De Geest Gods kan tegengestaan en bedroefd worden, zodat een bijnastilstand ontstaat, een patstelling. Waar de Geest vrij kan werken, is beweging en opbloeiend geloofsleven. Elektronen draaien steeds in de kern van het atoom, en het atoom draait om zijn eigen as in een stelsel waartoe het behoort. Zo ook het ware geloof. Daarin kan geen stilstand en onzekerheid zijn. Er is altijd activiteit, zekerheid en voortdurende wisselwerking met de Gever o.a. door gebed, etc-. Door het geloof wordt er gebouwd, opgebouwd op het allerheiligst geloof, zie Judas 1:20. De elektromagnetische kracht voegt onmeetbaar kleine deeltjes samen tot moleculen, en moleculen vormen elementen, stoffen en lichamen, en


73

vorm verandert weer in pure energie. Alzo is het ware geloof een tijdelijke vorm, die straks overgaat in aanschouwen, waarvan de liefde blijft bestaan, 1 Cor.13:8; 2 Cor.5:7. Het geloof is een overgansvorm, en móet deswege altijd in beweging zijn. Zekerheid is de kern. Wanneer deze kern ontbreekt is er stilstand, en is het geen waar geloof. Een levend schepsel ondergaat elke seconde verandering, hetwelk behoort bij ons huidige bestaan. Celdeling, stofwisseling, ademhaling, etc-. Evenzo het levend geloof. Dat heeft telkens verandering en gaat van kracht tot kracht voort. Er is groei, anders is het geen levend geloof! Gelijk als elementen worden samengevoegd en daardoor van vorm veranderen, alzo ook het geloof, dat blijkt uit 2 Pet, 1:5 En gij, tot hetzelve ook alle naarstigheid toebrengende, voegt bij uw geloof deugd, en bij de deugd kennis, etc-. Deze geloofsgroei geeft verandering. Onlosmakelijk zit daaraan vast een steeds vernieuwd beleven, de opwas in de genade en kennis van onze Heere Jezus Christus. Zie 1 Cor.13:11, toen ik een kind was, sprak ik als een kind, etc-. De ervaringen worden rijker, het bewustzijn voller. Elk bewustzijn krijgt prikkels om te groeien, en dat komt tot uitdrukking of expressie in het denken, voelen en handelen, zie 2 Cor.3:5 en :18 En wij allen, met ongedekten aangezichte de heerlijkheid des Heeren [als] in een spiegel aanschouwende, worden [naar] hetzelfde beeld in gedaante veranderd, van heerlijkheid tot heerlijkheid, als van des Heeren Geest. Dus is er voortgang en geen stilstand of achteruitgang! Die voortgang leidt, net als in de natuur, tot ordening, want alle leven berust op orde, waarbij de liefde voert tot verbondenheid (de gemeenschap der heiligen, broederliefde). Dan jubelt de psalmist in Ps. 104:33 Ik zal den HEERE zingen in mijn leven; ik zal mijn God psalmzingen, terwijl ik nog ben. 34 Mijn overdenking van Hem zal zoet zijn; ik zal mij in den HEERE verblijden. En waarom is er zo weinig of geen geestelijke groei waar te nemen? Waarom spreekt men over een patstelling en noodtoestand? Dat zit hem in eigen schuld! Zie wat ds. W. Chr. Hovius in het RD 6-10-98 zei: "Ons kerkelijk leven kalft niet alleen af door gebrek aan persistentie; misschien is het wel veel meer een uitholling van binnenuit die ons bedreigt. het ontbreekt ons aan een zelfdoorleefd geloof. Verder vroeg Hovius zich af of de bevindelijk-gereformeerden nog wel echt gereformeerd zijn. Ja, dat mag men zich gerust wel eens afvragen!

74


De enige manier om de patstelling te ontsnappen is....... zich onvoorwaardelijk overgeven aan de wil van de Allerhoogste, aan de allesbezielende kracht der ordening zelve! En dat vraagt een nieuwe levenshouding, waarbij men zelf niet langer centraal staat, en waarin geen plaats meer is voor twijfel en onzekerheid. Zolang als men het geloof der onzekerheid zal blijven leren en vasthouden in de Ger. Gem. en aanverwanten, zolang zal er een patstelling zijn en zal de noodtoestand steeds groter worden! Het "maar" en "waarom" zal moeten worden weggenomen, door het "ik weet", mijn Verlosser leeft, en wat ik nu leef, leef ik door het geloof des Zoons van God! Gal. 2:20 Ik ben met Christus gekruist; en ik leef, [doch] niet meer ik, maar Christus leeft in mij; en hetgeen ik nu in het vlees leef, dat leef ik door het geloof des Zoons van God, Die mij liefgehad heeft, en Zichzelven voor mij overgegeven heeft. Dat nu is het levend geloof dat de wereld overwint! 1 Joh. 5:4 Want al wat uit God geboren is, overwint de wereld; en dit is de overwinning, die de wereld overwint, [namelijk] ons geloof. Dat is een eenheid, en dan spreekt en handelt men vanuit de eenheid! Het met "twee woorden" spreken is een dodelijk dualisme, waarbij men zich in het grijze vlak beweegt van hypothesen, het onbewuste. Wij dienen afstand te nemen van alle methoden die ons heenvoeren naar het grijze vlak, en aftrekken van het eenvoudige Schriftwoord, ook al zijn het de vermaarde opstellers van de Heidelbergse Catechismus die daartoe aanleiding gaven. De wortels van de huidige afgrond van dwalingen inzake het hart van het Evangelie liggen in de bodem die door onze opstellers van de H.C. is voorbewerkt! Helaas, ongelukkig genoeg! En eveneens in de Dordtse Leerregels, Hfst.1, § 15, waar staat dat zij, die het levend geloof in Christus of het vaste vertrouwen des harten, de vrede van het geweten, het beoefenen van de kinderlijke gehoorzaamheid, de roem in God door Christus nog niet krachtig in zich gevoelen en toch de middelen gebruiken, waardoor God beloofd heeft deze dingen in ons te werken, moeten, wanneer zij van de verwerping horen spreken, niet mismoeidig worden en zichzelf onder de verworpenen rekenen, maar zij moeten de middelen ijverig blijven gebruiken, vurig verlangen naar de tijd van overvloediger genade en die met eerbied en ootmoed verwachten..... Dus is het dan tóch mogelijk zonder geloof Gode te behagen, te verlangen naar de tijd van overvloediger genade? Dus heeft men volgens de Dordtse Vaderen reeds een beginsel van genade, alleen is


75

het nog niet krachtig genoeg. En hiermee heeft men de remonstrantse dwaling, die men de voordeur uit heeft geworpen, via de achterdeur weer binnengehaald! Hiermee ontkent men de algehele geestelijke doodstaat van de zondaar. Ook de piëtisten, met name A. Francken in zijn boek "Kern der Christelijke leer" op p.256 "Vr.30. Bestaat in dit verzekerd vertrouwen het wezen des geloofs niet? Antw. Geenszins, zulk een verzekerd vertrouwen behoort wel tot welgesteldheid en volmaking van het geloof; maar het wezen des geloofs bestaat in in een aanbetrouwing van ons zelven aan Christus; welke vertrouwen sommigen Godgeleerden vinden in het Hebreeuwse woord Chasah, betrouwen vertaald, hetwelk zij willen, dat eigenlijk betekent ergens zijn toevlucht toe nemen met vertrouwen, dat men daar zijnde behouden zou zijn, Ps.2:12, Welgelukzalig zijn allen, die op Hem betrouwen, welk woord zij onderscheiden van een ander Hebreeuws woord, Batuch (ook betrouwen overgezet) hetwelk zij wilden dat meest betekent zodanig een vertrouwen, waardoor iemand reeds in een veilige plaats gesteld zijnde, zich daarop verlaat en zich verzekerd houdt, dat hem daar niets zal kunnen schaden, Jes.12:2. Vr.31. Bewijs eens, dat het wezen des geloofs niet bestaat in zulk een verzekering? Ant. Die verzekering is een vrucht des geloofs, welke volgt op een welgesteld geloof. Ef.1:13...In welke gij ook, nadat gij geloofd hebt, zijt verzegeld geworden. En 1 Joh.5:13. Uit deze antwoorden blijkt dat de piëtisten in hun geloofsbeschrijving geheel van de reformatorische geloofsbeschrijving zijn afgeweken. Het bewijs dat men aanvoert voor zulke een wijziging, namelijk Ef.1:13 en 1 Joh.5:13, berust op een ernstig misverstand. Zij gaan af op de uitleg van sommigen dat het hebreeuwse Chasah ook verstaan kan worden als een soort toevluchtnemen, dus een impliciet (stilzwijgend) geloof. Dan werp ik Francken tegen dat Chasah o.a. in Ps.144:2 wordt gebruikt, niet in de zin van een toevluchtnemen van een begerige ziel naar Christus, maar van een verzekerd gelovige die zijn betrouwen op Gods bescherming stelt. En Batach is het geloofsvertrouwen van een gelovige, zelfs in de grootste duisternissen.

76


Ook Arnoldus van Rotterdam in "Zions roem en sterkte" II, p.102, spreekt over Chasah, zie hierna:

Op p.109 stelt van Rotterdam de vraag, welk onderscheid er is tussen het tweeërlei vertrouwen des geloofs, en gaat daarmee in de fout. Als antwoord geeft hij, dat men bij het eerste gelooft dat God in Christus kan en wil behouden, enmen heeft een oprechte begeerte daarnaar (dus een impliciet geloof). Maar bij het tweede gelooft men reeds dadelijk aan deze behoudenis deel te hebben. (expliciet). Vertrouwen merkt Van Rotterdam in tweeërlei zin aan, of als een toevluchtnemend, of als een verzekerd geloof. En dit zegt hij overeen te komen met de Hebreeuwse woorden Chasah en Batach, die beiden door vertrouwen vertolkt worden. De fout is dat men aan de voorafgaande werkzaamheden vóór het bewust in-Christus-zijn reeds het predikaat "toevluchtnemend geloof" toekent. Dat is het paard achter de wagen spannen. Het ware toevluchtnemend geloof wordt beoefend door hen die het geloof bewust oefenen, na hun in-Christus-zijn. Het ware geloof is volgens Hebr.11:1 een vaste grond; niet statisch, maar dynamisch. Dynamisch met een kern, die bestaat uit zekerheid. Als men iets zeker weet, hoeft men niet te twijfelen. Twijfel is zonde en ongeloof. Wanneer wij iets begeren, ernaar uitzien, etc., hebben of bezitten wij het nog niet. Dus kan dat begeren geen waar geloof zijn, geen "toevluchtnemend" geloof, want het geloof heeft de eigenschap dat het zich Christus en al Zijn weldaden toe-eigent. Het ware geloof is een vaste grond en kan niet tegelijk ook een begeren zijn naar zeker-


77

heid. Vandaar dat Chasah en Batach niet het "tot-bewust-geloof-komen" uitdrukken, maar het bewust gelovig vertrouwen in trap en mate weergeven. Via een schema zullen wij het opgemerkte verschil verduidelijken:

78



79

"De zuil", het oordeel over het volk begint van het huis Gods. Uit de R.D.-enquete blijkt dat 70% vond dat het echte geestelijke leven steeds meer gaat ontbreken in de reformatorische kringen. Het eenvoudige volk zijn wij grotendeels kwijtgeraakt. Zij waren de vaders en moeders in Israël, die getuigen konden van het goddelijk genadewerk in hun ziel en van de levende geloofsgemeenschap met Christus.Zij wisten dat er een groot verschil is tussen een buigen onder het recht Gods en een toevallen van dat recht. Die er nu nog van dat volk Gods zijn, gaan meest met een gesloten mond over de aarde, aldus dhr. Scholten. Wij menen van dit stuk dat het hier gaat om een KLACHT, waaraan wij tegelijk een AANKLACHT moeten toevoegen! De zuil is hoogst noodzakelijk, maar als het verwordt tot een Grieksfilosofische-zuilengang, zien wij uiteindelijk door de vele zuilen het bouwwerk niet meer. Het eenvoudige volk van God waarover dhr. Scholten spreekt, mogen wij niet verachten, namelijk datgene wat van bóvenaf in hen werd gewekt en gewerkt. Hoe zij dat vertolkten zullen wij nader bezien. Wanneer wij afgaan op hun taal- en termgebruik, en wij vergelijken dat met de Schrift en de geschriften der reformatoren, valt het op dat er wezenlijke verschillen zijn. De klaarheid van de Schrift en reformatoren tegenover de zgn "tale Kanaäns" der latere vromen, kan dan helaas slechts de benaming "naarheid" ontvangen. Wij zijn er echt niet om op elke slak zout te leggen! Maar,.... wat moeten wij denken van hun terminologie waardoor vele oprechten in het duister zijn geraakt! Termen als: "zien is nog geen hebben", "bedekte schuld is nog geen ..... vergeven schuld", "toevallend recht is nog geen omhelzend recht", etc-. Schrift en bevinding zijn twee aparte zaken! In een tijd van bloeiend geestelijk leven regelt zich de bevinding naar de Schrift, en spreekt men van de ORDE DES HEILS. Het gelovig ZIEN in de belofte op de Zaligmaker houdt tegelijk in een BEZITTEN, en in Hem het bezit van het gehele HEIL! De zondaar die door de Wet gedood is, ontvangt in de geopenbaarde Verlosser álles, als: GELOOF, LEVEN, RECHTVAARDIGING, WEDERGEBOORTE, etc-, en is overgegaan uit de natuurlijke doodstaat in de genadestaat des levens.

80


IN het geloof is er een opwas, trap en mate, een meerdere bewustwording van de volheid die reeds ontvangen is. Bij de nadere reformatoren valt hierin een kentering op te merken. Men ging zich afvragen of iedereen wel die bewuste kennis van de Verlosser moest hebben om een kind van God te zijn. En wat zijn dat voor dingen die aan de bewuste openbaring van Christus in de ziel voorafgaan? Zo ontstond het syllogisme-systeem (afgaan op kentekens, en gevolgtrekkingen maken) van.... waar rook is moet ook vuur zijn. Waar mensen in hun ongeluk komen, moet toch iets van God zijn, want van zichzelf heeft men dat toch niet? Van de ORDE DES HEILS (de ZUIL) is men een WEG DES HEILS gaan maken (zuilengang). Tegen deze verzuiling heeft een man als Th. van der Groe zich fel verzet, en enigen met hem, doch zonder veel resultaat. De verzuiling werd gemeengoed, tot in onze dagen toe. Het term-en taalgebruik van de "verzuilden" is typerend en kenmerkend. De bevinding is maatstafgevend geworden en ondergeschikt aan de Schrift. Er is nog wel waar leven onder de "verzuilden", doch in de vormen van een uit elkaar gehaalde HEILSORDE. De klacht wordt terecht geuit dat ook dit soort "geestelijk verzuild leven" gaat ontbreken, en is deels een hoopvol teken! Er kan daardoor plaats vrij komen voor waarachtig geestelijk leven in woord en praktijk! Er kan daardoor weer zicht komen op de waarheid der Schrift en de HEILSORDE zoals deze ons is nagelaten in de Heidelbergse Catechismus, Ned.Geloofsbelijdenis. Dat het "verzuilde" geloofsleven taant is een logisch gevolg van het karikatuur wat men nastreefde, een leven te zoeken waar het Gode leven nog niet aanwezig is! Door af te wijken van de ORDE des HEILS, en door over te gaan naar een WEG des HEILS (met stationnetjes, zuilengangen of zalen van Bethesda) verarmde de geloofstaal, en had het vrome volk niet meer die uitstraling als weleer, zoals nog valt te lezen in het prachtige gedicht van Robert McCheyne: Ik boog, ik geloofde, en mijn God sprak mij vrij. Nu ken ik die waarheid zo diep als gewis, dat Christus alleen mijn gerechtigheid is, etc. Wij moeten gaan vragen door Zijn Geest om.......... de LEVENDE Christus DER SCHRIFTEN!

Commentaar op artikel ds. J. J. van Eckeveld


81

Het zal ds. Van Eckeveld aan lofprijzingen van mensen niet ontbreken, naar ik stellig meen. Ook zullen er altijd tegenstanders der waarheid zijn en blijven, totdat de Boze algeheel verbannen is. Wat ik over hem gelezen heb in het Ref. Dagblad 2-9-96 heeft mij diep getroffen, en vandaar een woord van dank en bemoediging. Mensen zoals V.E. (Van Eckeveld) die zulke geweldig schriftuurlijke uitspraken doen, gelijk in het verslag over hem staat, noem ik ronduit mijn broeder of zuster. Wat V.E. gesproken heeft volgens de verslaggever, en indien dat goed weergegeven is, zijn zaken die mij, als Messias-belijdende Israëliet (geen Jood) als muziek in de oren klinken en als uit mijn hart gegrepen zijn. Daarbij hoop ik derhalve van harte dat deze zaken waarover V.E. sprak niet slechts als dogmatische stellingen uit zijn mond zijn voortgekomen, maar dat deze levendig mogen werken in zijn eigen hart door het waarachtig geloof der werking van God. En, ik zou er haast bijzeggen: dat moet toch wel het geval zijn, wanneer V.E. de zaken zó op het scherp van de snede formuleert en stelt. Met des te meer vrijmoedigheid zal ik mij tot hem wenden, en wel vanuit de éénheid van ditzelfde geloof, hetwelk ook in mij geplant is door de Hemelse Akkerman, in de Zoon van Zijn liefde, de Messias. Ook ik was als een ieder zondig mens. Als vrome brave jongeman opgegroeid in een religieuze omgeving, hoewel religie mij nimmer heeft kunnen bekoren. Mijn Bijbel bestond uit technische boekwerken! Het behaagde Gode echter mij aan mijzelf bekend te maken en op het allerdiepst te vernederen, en in mij zulk een afkeer van mijzelf te geven over mijn zondige bestaan, dat ik van mijzelf walgde en mij verfoeide. Mijn doodvonnis werd door mij getekend, en ik verwachtte niets anders dan dat zou worden voltrokken. In die stille afwachting gebeurde iets onverwachts. Ik lag daar als gestorven, en dáár was het dat mij getoond werd dat in de Zoon hét leven en dé verlossing was aangebracht, en dat óók voor zulk één als ik. Met verbazing heb ik dat wonder gadegeslagen én mocht ik het aanvaarden door een kracht die ik tevoren niet bezat. Alle tegenstand was gebroken, en er was gewilligheid dít te aanvaarden. Ik geloofde, omhelsde de Man van Smarten en de Koning der opstanding. Dit ervoer ik als een opwekking uit mijn geestelijke zondedoodstaat, ergo als een levendmaking en verwekking van Boven. Noem dit wedergeboorte, rechtvaardigverklaring, vergeving van schuld en straf, met daarbij een verkrijgen van een recht ten leven. Hier kwam ik voort als een klein kind in geestelijke zaken, en ik sprak toen nog als een kind, wél wetend wanneer ik geboren was, want ik was een redelijk denkend schepsel gebleven, en toen dit passeerde was ik twintig jaren

82


oud. Er is opwas en groei, maar.... het wezen, de kern van de zaak lag in dát geweldige keerpunt. En, zou ik dat uur van algehele vrijspraak, van pardon en redding ooit kunnen vergeten? Niets kan zulk een onvergetelijk moment ooit uit iemands geheugen wissen! Ieder die onder dit RECHT doorgaat en onder de band des verbonds wordt gebracht, krijgt een hemels brandmerk. Het doet éven pijn, want er is een ogenblik in Zijn toorn, maar dán een leven in Zijn gunst! Voorwaar dominee Van Eckeveld, een wondere zaak! Terzake, want niet ik, maar de Gezalfde leeft ik mij, en wat ik nog leef, wens ik Hém te leven, vanuit die mystieke éénheid. Vandaar mijn blijdschap te bemerken dat V.E. die éénheid belijdt van ROEPING en WEDERGEBOORTE, zoals de reformatoren dat eveneens hebben gezien en beleden. Als ex-autotechnicus vergelijk ik het graag met een technisch voorbeeld, dat toch gemakkelijk begrepen kan worden. Zo zie ik de leer der reformatie als de MOTOR in de auto. Die motor loopt, functioneert, en naar menselijke maatstaven kunnen wij daarmee vooruitkomen. Je hebt er iets aan, het geluid is goed, is overeenkomstig de Schrift en praktische geloofservaring. Wat mij opgevallen is, en dat zult u zeker moeten weten, temeer daar V.E. à Brakel goed schijnt te kennen, is dat in weinige jaren ná de reformatie, velen, ja de meesten, de leer der reformatoren hebben losgelaten. Men is de MOTOR gaan demonteren. Men was nieuwsgierig hoé die er van binnen uit zou zien. En, wie in zulke hemelse bronnen wil inzien en het deksel opligt, valt terstond in de diepte van vertwijfeling weg! Helaas, de mannen van de Nadere Reformatie zijn aan het "sleutelen" gegaan. Zij hebben de MOTOR gedemonteerd en alles netjes op één rij op tafel gelegd. Zij hebben van de ORDE des HEILS, een WEG des HEILS gemaakt (een traject)! Het blijkt niet zo heel direct uit het krantenverslag hoe V.E. hierover denkt, maar gezien zijn verwijzing naar à Brakel en ds. G.H. Kersten, begin ik enigzins te vrezen. Nu even zijn opmerkingen en stelling op een rij, waarbij zij aangetekend dat dit oer-reformatorische klanken zijn, zoals: stelling no.1: wedergeboorte nooit losmaken van het werk van Christus, anders krijgen we bekeerde mensen buiten Christus. stelling no.2: nooit is er over wedergeboorte te spreken buiten Hem, ja, in de wedergeboorte wordt het leven van Christus toegeëigend.


83

stelling no.3: ds. G.H. Kersten zou niets hebben willen weten van voorbereidingen tot de wedergeboorte. Roeping en wedergeboorte vallen samen. steling no.4: (deze klinkt helaas NIET meer reformatorisch) dat het tijdstip van de wedergeboorte zeker niet geweten kan worden, volgens à Brakel, waarmee u blijkbaar instemt. stelling 5: Brakel zou de wedergeboorte laten beginnen met de eerste daad van het geloof. U onderbouwt de 4e stelling met de 1e, 2e en 3e. Zou het hier blijken dat twee hetzelfde kunnen zeggen, maar totaal iets ánders bedoelen? Ik denk het van wel! Naar het schijnt gaat V.E. uit van die mystieke éénheid (de MOTOR die slechts kan functioneren als een éénheid); maar..... nu komt het mysterieuze van de nadere reformatoren, ontleend aan de scholastiek, de éénheid te willen ontleden. Men heeft de motor op de werkbank geplaatst, netjes gedémonteerd en alles op één rij gelegd. Kijk, dát is nu de motor! Akkoord, dat wás de motor, maar dat is nu niet meer een motor te noemen! Men heeft er niets aan, het is geen functionerend apparaat. Over die losse bestanddelen van de motor zijn boekdelen te schrijven, maar op zich heeft men er niets aan. Slechts als één geheel bewijst de motor zijn diensten. WEDERGEBOORTE LOSMAKEN VAN CHRISTUS IS LEVENSGEVAARLIJK, stond als kop boven het krantenbericht. Ontegenzeggelijk waar. Maar, zoals men kan zien, is men wél de rechtvaardigverklaring en (bewuste) inlijving of wedergeboorte in de Gezalfde los gaan koppelen van elkaar. Ja, men zou het zelfs niet kunnen weten dat men uit de dood overgegaan is in het leven. De eerste daad van het geloof is toch volgens de zo veel geroemde Heidelbergse Catechismus om de Gezalfde én al Zijn weldaden aan te nemen! Zoals men van de nadere reformatoren, op enige uitzonderingen na, te lezen krijgt, loopt de theologische en dogmatische motor voor geen enkele meter. Er zit géén beweging in, en dat kán ook niet, want hij is gedémonteerd! Ik hoop dat Van Eckeveld zich aangesloten weet bij de leer der reformatoren, naar de Schrift, waarbij de prakticale geloofsbeleving niet de "heilsorde" bepaalt, maar ondergeschikt is en voortvloeit uit de regel des geloofs. Het was mij niet verdrietig dit te schrijven, en ik hoop dat het V.E. niet ternedergeslagen zal maken. Wij hebben een geweldige taak. Wij staan

84


in onze eeuw voor een werkbank waar duizend en één motor-onderdelen door elkaar liggen, en zie daar maar weer eens een draaiend geheel van te maken! Toch is dat een haalbare zaak, en een proeve mijnerzijds, met andere broeders en zusters en meelevenden in overleg gedaan en samengesteld, is vertolkt in de hierbij gevoegde brochure, over de toeleidende weg en orde des heils. Gaarne zou ik hierover V.E.'s gedachten horen, uitziende naar de éénheid des geestes door de band des vredes. Betreft het artikel over ds. F. Mallan in het Ref. Dagblad, oktober 1996. Innig voel ik mij verbonden met allen die in Christus een nieuw schepsel gemaakt zijn. Diep tragisch, schokkend en triest wordt het wanneer je in een verslag over ds. Mallan dingen leest die regelrecht indruisen tegen Schrift, belijdenis en oudschrijvers. Dat ik geluiden hoor die men ook in Rome kan horen, als.... wij zijn als Ger. Gem. in Ned. nog de enigen die de zuivere leer naar Gods Woord hebben!...... ach, dat neemt iedereen met een korrel zout. Er wordt toegegeven dat het geestelijk leven teruggaat en het kerkverband dreigt te breken, maar....zegt men, er zijn gelukkig nog ambtsdragers, (let wel)..... zonder geestelijk leven, die hun schouders eronder zetten! Geen nood, vindt ds. Mallan, als er geen gouden schilden meer zijn, zijn er gelukkig nog koperen schilden! Maar, dat zou alles nog tot daar aan toe zijn. In geloofsbroeders is eigen roem nog te verdragen, indien dit berust op echtheid. Indien zulks echter berust op inbeelding, verwordt het tot ver-beelding en klare hoogmoed. Hoe is het in deze wereld, ja vooral in het geloof, mogelijk dat een geloofsbroeder als ds. Mallan bij hoog en bij laag durft beweren, en er na terechtwijzing nog in blijft volharden, dat hij de enige zuivere waarheid naar Gods Woord brengt, en dat nog wel in algehele overeenstemming met o.a. Th. van der Groe, Huntington, Warburton, Philpot, Boston en de Erskine's? Daarbij benadrukt ds. Mallan N.B. dat men deze oudvaders wel goed, dat wil zeggen helemáál moet lezen! Aan elke onbevooroordeelde lezer zou ik willen vragen wie van hen er nu eens zou willen aantonen uit de geschriften van voornoemde oud-


85

schrijvers, wie van hen er leerde datgene hetwelk ds. Mallan leert, en waarvan hij zegt dat zij dat zouden geleerd hebben, namelijk dat de wedergeboorte zou beginnen met ellende-kennis, en niet met de kennis van Christus, daar aan de kennis van Christus het nodige zou voorafgaan. Wie van voornoemde oudschrijvers (behalve Huntington en Philpot), en wie van de reformatoren leerde een wedergeboorte die aan de geloofskennis van Christus voorafgaat? Het komt mij, als iemand die met deze vragen jarenlang geworsteld heeft, en die er zéér vele oudschrijvers ernstig op nagelezen heeft, zéér onwaarschijnlijk voor zulks in hen te vinden. Het is ongelooflijk dat dit ds. Mallan ontgaan is, en dat hem dit nooit is opgevallen tijdens het lezen der oudvaders, namelijk dat onze beste ouden nooit enige hiaten of tijdsruimten stelden tussen wedergeboorte, rechtvaardigmaking en geloofskennis van Christus. Hier zou ik een hele lijst citaten kunnen invoegen waaruit het tegendeel blijkt. Neem als voorbeeld maar de geliefde kanttekenaren bij Efeze 1:13, no.46: "Deze verzegeling des Geestes die daarbij gevoegd wordt, is de wedergeboorte of vernieuwing van Gods beeld in ons." En bij Rom.6: de drie trappen onzer wedergeboorte. Het Hebreeuws heeft geen woord voor wedergeboorte. In het Grieks spreekt men van anagennao (opnieuw verwekken) en palingenesia (nieuw ontstaan), zie Math.19:28, een opstanding. Temeer wordt een zaak diep tragisch wanneer men z'n gehele levensloopbaan gestreden heeft voor een zaak waarvan men meende dat deze de enig juiste was, maar waarvan bij nader inzien blijkt dat zij ondeugdelijk is, en niet overeenstemt met datgene waarmee men die zaak dacht te kunnen onderbouwen. Evenwel is het gelukkig wanneer men daar bijtijds achterkomt, en driewerf gelukkig wanneer men er voor ingewonnen wordt om kleur te bekennen, want....., wat wordt in de meeste gevallen gedaan? Men veegt gewoonlijk alle kritiek van tafel, en alle oppostie wordt als duivelswerk bestempeld! Ds. Mallan voelt aankomen dat hij ook eens zal sterven, en.... daarna het oordeel! Kan hij dan op Van der Groe, Boston, etc- rekenen op grond daarvan dat hij hen goed heeft gelezen? Helaas, zij zullen zich er over verwonderen hoe en op welke wijze hun geschriften zijn verdraaid en bevooroordeeld zijn gelezen! Ook de Heiland zal als met vuurvlammende ogen kijken naar al degenen die openlijk predikten dat een mens wederomgeboren kan zijn zónder Hem te kennen! De grootste verwijten zal Hij doen aan het adres

86


van hen die leerden dat er iets is dat aan de kennis van Hem voorafgaat, hetwelk men de naam "wedergeboorte" geeft! Meen niet dat ik oordeel over iemands staat, en zeker niet die van geloofsbroeders. Nee, het gaat er mij om wat iemand aan het bouwen is op het enige fundament, namelijk hout, hooi en stoppels, of goud, zilver en kostelijke stenen. Ja, erger nog, dat men zelfs het fundament omver werpt! Ik spreek uit diepe bewogenheid, en hoop vurig dat ter elfder ure de schellen van de ogen mogen vallen bij allen die leven in zulk een waangeloof. Het is nog niet té laat om in diepe schulderkentenis weder te keren tot Hem in WIE alléén hét Leven is, afziend van een schijnwedergeboorte. Verontschuldiging is er niet. Wij hebben een wolk van getuigen. Ik ben bereid hierover van gedachten te wisselen. Meen niet dat ik een "vreemdeling in kerkelijk Jeruzalem" ben, noch dat deze zaken mij zelve vreemd zijn, en de afwijking daarvan mij geen pijn doet. Wij allen, vooral als geloofsbroeders, strijden, maar slechts die in der waarheid strijden ontvangen loon en kroon. Welk een opleving zou er komen wanneer wij zouden vernemen dat bijvoorbeeld ds. Mallan in grote nood zou komen, opdat daaruit een helder zicht zou ontstaan op de ORDE des HEILS. Schuld bekennen is geen slechte zaak, dat maakt de baan vrij voor Hem Die door de vlakke velden rijdt. Die IN Hem is, is een nieuw schepsel, het oude is voorbijgegaan, en ziet het is alles nieuw! Wie de Zoon heeft, heeft het leven! Opleving en herstel wens ik ds. Mallan en allen toe die leren dat een mens wederomgeboren kan zijn zónder Christus door het geloof te kennen, opdat ons land en volk zal mogen komen tot de rechte kennis van het heil en de heilsorde, om Hem alléén te eren Die de eer toekomt!

Commentaar op het artikel over ds. F. Mallan 30-9-96 Ds. F. Mallan met emeritaat Uit het verslag blijkt dat hetgeen wij op de markt horen, evenzo in de kerken te horen is. Op de markt prijst elke koopman zich én de beste én de goedkoopste te zijn. Alzo in de kerken alwaar dominees zich én de beste én de meest zuivere in de leer vinden. Niemand op de markt, noch iemand in de kerk zal daarvan iets zeggen. Dat wordt pas anders als blijkt dat de marktkoopman ons bedriegt, en ons appels verkoopt voor peren. Dan komen wij in opstand en/of wij gaan naar de politie.


87

In de kerken ligt dat iets anders, want daar kunnen dominees zich bedienen van oudschrijvers en met hun geschriften schermen, zonder dat er een haan naar kraait, daar er door het gewone kerkvolk nagenoeg niet wordt gelezen. Er is geen contrôle. De dominee kan het doen voorkomen alsof de oudvaders zijn stellingen onderschrijven, en wie zal zeggen of dit wel of niet terecht geschiedt? Zo kan ds. Mallan een hele rij oudschrijvers als ....Th.van der Groe, à Brakel, Comrie, Huntington, Warburton, Philpot, Boston en de Erskine's erbij halen (voor z'n kar spannen), maar of deze schrijvers inderdaad zijn wedergeboorte-leer zouden onderschreven hebben, is de grote vraag voor velen. Niet voor mij, want wie deze oudschrijvers heel goed leest, weet wel beter! Men kan immers zonder al te veel moeite deze oudschrijvers lezen door bijvoorbeeld de "bril" van de dogmatiek van ds. G.H. Kersten. Hier en daar zal men een bokkensprongetje moeten maken, maar verder kan men deze ouden laten zeggen wat men zelf wil. Een kerkelijke rechtbank is er niet, en er is geen vrijer beroep als dat van theoloog of geestelijke, waar elk vrij spel heeft te geloven wat hijzelf wil. Elke ketter heeft zijn letter. Met een ernstig gelaat kan men als demagoog het volk voorhouden dat de oudschrijvers een wedergeboorte zouden geleerd hebben zonder de bewuste geloofskennis van Christus. Temeer daar het volk dit gaarne zo heeft, om zichzelf als een "kleintje" er bij te kunnen tellen. Dat men de oudschrijvers grotelijks tekortdoet, neemt elk op de koop toe. Oprechtheid is onder de "vromen" dikwijls ver te zoeken. Zo schijnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland het "patent" te hebben op de enig zuivere leer. Er is geen octrooiburo om dit te verifiëren, en de oudschrijvers zwijgen in alle talen, totdat........ alle dingen in de grote dag der dagen openbaar zullen worden voor de rechterstoel van Christus! Dan zullen de mensen, die zich een wedergeboorte hebben laten aanmeten zonder de geloofskennis van Christus, zien dat zij bedrogen zijn. Misleid! Te laat! Dan zal blijken dat velen een kat in de zak hebben gekocht op de markt waar vrije genade had moeten worden aangeboden om niet! Dan zal blijken (maar dat blijkt ook nu reeds voor hen die het maar willen zien) dat er geen enkele rechtzinnige oudschrijver is die een wedergeboorte leert zónder de bewuste geloofskennis van Christus! Vandaar dat de opmerking van ds. Mallan zeer terecht is over Philpot dat hij daarin de toepassing mist. Welke? Deze dienstknecht des Allerhoogsten kende wel degelijk de ware toepassing van het leven in

88


Christus voor zichzelf veroordeelde zondaren (niet voor wedergeborenen zonder Christus, hoewel de Ger. Gem.-theorie ook hem niet vreemd is)! Als ds. Mallan dit eens zou gaan inzien, en zou bekennen dat hij (en velen met hem) zich schromelijk hebben vergist, welk een grote opleving zou er dán komen! Waar ligt immers de oorzaak van het verval?

Het léven gaat ontbreken Woorden als deze, dat het léven gaat ontbreken, kunnen niet gelezen worden zonder dat men daardoor inwendig wordt geraakt. Het is een ontzettende constatering zulke woorden neer te moeten schrijven, én zulke woorden te moeten lezen. Is de toestand werkelijk zo ernstig dat het léven gaat ontbreken in een lichaam, dan is een spoedig sterven te verwachten, hetwelk ons met diepe ernst moet vervullen. Laten wij dan ook niet kibbelen over wel of niet emeritaat, en wel of niet de enige kerk nog te zijn die de zuivere leer heeft. Nee, laten wij elkaar oproepen, en zonodig terugfluiten, wanneer wij zien wát de oorzaken ervan zijn dát dit ware leven is gaan ontbreken! In ons land is ieder vrij om te leren wat hij wil, en als ds. Mallan een wedergeboorte-visie propageert, waarvan hij meent dat deze op de Schrift, belijdenis en naar zijn zeggen rechtzinnige oudschrijvers als Van der Groe, à Brakel, Warburton en Erskines is gebaseerd, dan menen wij ernstig dat er iets goed mis is. En mogen wij daar eens niet bij stil staan? Waarom wordt het altijd als vijandschap en haat opgevat wanneer wij stellig geloven dat de wedergeboorte-visie van ds. Mallan (en dit is de lijn van ds. G.H. Kersten c.s.) niet gebaseerd kan worden op de Schrift, belijdenis en rechtzinnige ouden, maar dat die wedergeboorte-visie een product is van enkelen uit de Nadere Reformatie, en gemeengoed is geworden bij mannen als Jacob Groenewegen, Myseras en Kersten? Dezen leerden een wedergeboorte los van de bewuste geloofskennis van de Borg, dus los van de rechtvaardigverklaring in het geweten. Hiertegen heeft Van der Groe zich fel verzet. Wat voor nut heeft een wedergeboorte-visie voor hen die waarachtig zullen komen tot de kennis van de Gezalfde? Zij kunnen niet als wedergeborenen gerechtvaardigd worden, maar als goddelozen! Een wedergeboorte die vooraf zou gaan aan de bewuste inlijving in Christus blijkt een sta-in-de-weg, en vandaar géén doorbrekend werk, en het ontbreken van het léven!


89

Is het daarom niet de állerhoogste tijd om hierover met elkaar in diepe ernst te spreken, en álles uit de weg te ruimen wat hét léven zou kunnen tegenhouden? De tijd is té kostbaar om elkaar steeds te blijven verketteren, en als het leven gaat ontbreken, dreigt de dood. Er is haast voor het (a posteriori) te laat is, naar menselijke begrippen! Als de nood der tijden ds. Mallan werkelijk op het hart gebonden is, en als er nog velen zijn in ons land die hieronder zuchten, dan gaat bij dezen de oproep uit om met elkaar een bid- en vastenstond te beleggen onder aanroeping van Jahwehs Heilige Naam, waarin wij te zamen Zijn raad en gunst zullen afsmeken, met openlegging van het probleem rond de "wedergeboorte-visies." Heeft iemand het mis, en wie leeft er die geen fouten maakt,..... wij zullen het ruiterlijk erkennen en dit belijden tegenover Hem Die de harten doorzoekt en nieren proeft. Zou Hij dan zijn uitverkorenen niet antwoorden als zij dag en nacht tot Hem roepen! O, welk een opleving zal er dán komen, want Hij wacht om ons genadig te zijn! Aan allen wie SION lief en dierbaar is doen wij als comité Sola Scriptura het verzoek uitgaan om DV op korte termijn een samenkomst te beleggen waarin door ons gezamenlijk deze zaken bespreekbaar worden gesteld.

Voorstel tot vergelijk Hoe en op welke wijze zouden wij gezamenlijk tot een erkenning van de éne Schriftwaarheid kunnen komen? De Schrift is in de toepassing van het heil aan verloren zondaren immers NIET voor tweeërlei uitleg vatbaar. Het moet toch kunnen dat de verschillen aangaande de visie over de wedergeboorte bespreekbaar zijn zónder elkaar te verketteren. De verschillen zijn geen nuance-verschillen, maar in wezen zijn het verschillen van léven en dood. En indien de één zou afwijken van de Schrift, wanneer gesteld wordt dat er geen leven is voor de rechtvaardigmaking, is dat een ernstige zaak, daar dan immers tekort zou worden gedaan aan het werk van de H.Geest, en mensen waarin hét leven aanwezig zou zijn, dan nog voor zondaars onder de wet zouden worden gehouden. Anderzijds wanneer de ánder zou afwijken van de Schrift door het léven te vroeg te stellen in een wedergeboorte aan het begin van de ellendekennis, zou dat eveneens een zeer ernstige zaak zijn, want waar

90


de Allerhoogste de mens nog geestelijk dood en vijandig verklaart, mogen wij géén leven stellen. Deze zaak moet naarstig onderzocht worden! Partij A Deze stelt een wedergeboorte aan het begin van een heilsweg, zoals o.a. in Bunyans Christenreis, wanneer Christen in stad verderf tot zichzelf komt en op reis gaat naar de poort. Men zegt dan dat een mens dit niet van zichzelf heeft, maar dat dit een werk is krachtens de wedergeboorte, hoewel men dan de Borg nog niet kent voor eigen ziel. Men zou wel Christus ingelijfd zijn, doch nog zonder de bewuste kennis van de Middelaar. Er volgen daarop zaligmakende overtuigingen, een ontsluiting in de weg der verlossing, en tenslotte zou de bewuste kennis van de Borg plaatsvinden. Sterft iemand voor die tijd, dan zou men evenwel behouden zijn, daar ieder van "Gods volk" zo ver niet zou komen. Dit is zo ongeveer de visie van ds. G.H. Kersten en diens volgelingen, waarbij men zich beroept op de Schrift, de belijdenis en al de goede oudschrijvers. Het is een heilsweg, een traject waarop de zondaar zich zou zien geplaatst. Partij B Deze stelt de wedergeboorte in en na de bewuste inlijving in Christus, samenvallend met en vrucht van het ware zaligmakende geloof, hetwelk Christus en ál Zijn weldaden aanneemt, zoals de Persoon en Zijn verdiensten. Dingen die aan deze wedergeboorte of vernieuwing in de Middelaar voorafgaan, zoals overtuigingen, bemoedigingen, heenwijzingen, etc-, worden geacht ook in anderen die niet tot de zaligheid komen aanwezig te kunnen zijn, die in hun leven nimmer blijk geven het ware geloof te bezitten. De toepassing van het heil geschiedt niet langs een heilsweg met diverse stations, maar vindt plaats in een ORDE van het HEIL, als één geheel, weliswaar met verschillende benamingen. Men is niet eerst onbewust in Christus, waarna er een langzaam of snel bewustzijn groeit dat men in Hem is. Er is geen grijze tussentoestand tussen leven en dood. Degenen die deze visie zijn toegedaan beroepen zich ook op de Schrift, de belijdenis en op de beste oudschrijvers. De knelpunten zijn duidelijk. Partij A kent volgens partij B een wedergeboorte toe aan zondaren vóór de feitelijke wedergeboorte. Partij B zou de kleintjes vertrappen door


91

géén leven te stellen voor de rechtvaardigmaking. Hierdoor zou partij B het werk van de Heilige Geest miskennen in het arresteren, overtuigen en heenwijzen van de zondaar naar de Borg. Partij B stelt dat partij A de wedergeboorte heeft afgesplitst van de rechtvaardigmaking en bewuste geloofsvereniging met Christus, en dat partij A de wedergeboorte véél te vroeg neemt, namelijk onder de WET. Indien partij A de schriftwaarheid aan haar zijde zou hebben, doet partij B een groot tekort aan het werk van de H.Geest, en zou zij de Geest ernstig bedroeven, en hen bedroeven die niet bedroefd mogen worden. Men zou dan de kinderen op de weg naar Sichem vermoorden, en dat is een kwalijke zaak. Indien partij B de schriftwaarheid aan haar zijde zou hebben, doet partij A een zéér gevaarlijk werk, door vooruit te lopen op het werk van de Heilige Geest, en kent zij leven toe waar de zondaar nog dood is door de zonden en misdaden. Zij ziet dan het algemene (gemene) werk van de Heilige Geest aan voor waar zaligmakend werk, hetwelk pas begint in de bewuste wedergeboorte. De verschillen zijn ernstig, en wij mogen niet langer naast en langs elkaar heen blijven leven. Er zal een oplossing moeten worden gezocht om deze kwestie definitief te beëindigen, zodat de schriftwaarheid overeind blijft, en wij allen tot een goed verstaan van die éne waarheid komen. Is dit voorstel een utopie? Is dit een onhaalbare zaak? Menselijkerwijs gesproken wel, maar...... de Allerhoogste zál wonderen doen indien bij ons de bereidheid gevonden wordt in alle eenvoud en openheid te buigen voor Zijn leer. Welzalig zij, die naar Zijn reine leer...... in Hem hun heil, hun hoogst geluk beschouwen, die Sions Vorst erkennen voor hun HEER, Welzalig zij, die vast op Hem betrouwen.

92


Reactie en kritiek op comité Sola Scriptura van ds. F. Mallan in de "De Wachter Sions", met een antwoord daarop onzerzijds Wij verzoeken ds. F. Mallan de navolgende kritiek ter harte te nemen, en wel naar aanleiding van "De Wachter Sions" 26-6-1997, waarin door hem aandacht is geschonken aan onze publicaties en brieven. Begrijpelijk dat F.M, (ds. F. Mallan) ten opzichte van zulke "broeders" als wij zijn, wat voorzichtig en op zijn hoede is. Wij willen echter vooraf wel even een misverstand voorkomen en uw achterdocht wegnemen. Wij, die in Christus door het waarachtig geloof zijn overgegaan en ingelijfd, met vol bewustzijn, en Hem als onze enige Koning, Profeet en Hogepriester hebben aanvaard vanuit onze totale verlorenheid, en in Hem de vrede Gods hebben gesmaakt die álle verstand te boven gaat, en gesmaakt hebben de liefde des Vaders in de Zoon door de werking van de Heilige Geest,..... hebben állen, die een even dierbaar geloof hebben ontvangen, hartelijk lief als broeders van hetzelfde huisgezin. Let wel, wij zijn nog op deze aarde, waar nog grote verdeeldheid heerst, helaas ook onder waarachtige kinderen en broederen in Christus onze Heiland. Dat F.M. ons op één lijn wilt stellen met Joab, die Abner en Amasa met zijn zwaard ombracht, is toch wel ál te gortig! Wij zouden dan kunnen schertsen alsnu te weten waarom F.M. geen baard wilt dragen, namelijk uit vrees voor Joab! Of aan een oud spreekwoord denken, dat.... zo de waard is, hij zijn gasten vertrouwt. Maar zó staan wij toch niet tegenover elkaar als broeders, die zeggen hetzelfde te belijden, zich beroepend op de Schrift en de belijdenis? En dat F.M. meent een antwoord gegeven te hebben in dezen, toont dat F.M. zich er ál te gemakkelijk vanaf maakt. Dit mag niet de naam van "antwoord" dragen; dit is, zacht uitgedrukt, niets anders dan er zich even vanaf doen! Daar de za(a)k(en) echter van het állerhoogste belang is (zijn), en dat belijdt F.M. zelf ook wel met de mond, willen wij hem laten zien, hopelijk met een positieve uitwerking, wáár de schoen wringt, en wááruit de verschillen zijn ontstaan, en welke oplossing(en) er is(zijn) tot een algehele reformatie. Uit "antwoord per brief" in "De Wachter Sions" 26-6-1997 aan dhr. H.A.V. te V, en aan L.M. te U, blijkt dat er misverstanden zijn tussen hetgeen F.M. meent te lezen in o.a. Th.van der Groe en de Heid. Catechismus, en hetgeen wij zeggen dat ál de oude theologanten vóór 1600 hebben bedoeld, en wat in feite de werkelijke bedoeling van de Schrift (en de Geest) is!


93

De opmerking van F.M. dat wij een secte zouden zijn die de belijdenis zou verwerpen is onterecht. Wij hanteren de belijdenissen, als naslagwerken op de Schrift, wel degelijk. Is het in F.M.'s ogen een onbelangrijk verschil waarop wij hem hebben gewezen, en wil hij dit verschil even met een heel summier "antwoord" afdoen? Nee, dit raakt de kern van het Evangelie, van de boodschap van vrije genade aan de goddeloze, die gerechtvaardigd wordt om niet! Wanneer dit door hem wordt gebagatelliseerd, heeft ál zijn spreken en schrijven geen enkele waarde! Niemand zal zijn werk nog langer serieus kunnen nemen (men doet dat helaas nog wel)! Wij stellen vast dat in zijn leerstellingen, zijn visie op de toepassing van het heil, hij ervan uitgaat dat Schrift en belijdenis bedoelen dat wij mogen spreken van een "heils-traject," oftewel.... een heilsweg waarin het heil geleidelijk tot de zondaar komt. Volgens deze opvatting is onze H.C. dan ook een boek waarin men dat "heils-traject" duidelijk kan terugvinden. F.M. schrijft tenminste in "De W.S." 26-6-1997 het volgende: "Nu, dan wil ik thans graag ook weer van deze gelegenheid gebruik maken, om Van der Groe het zelf te laten zeggen wat zijn standpunt is geweest (namelijk of er vóór de bewuste inlijving in Christus, wat dan ook de welbewuste rechtvaardigmaking is, geen geestelijk leven aanwezig kan zijn). Men heeft steeds nog maar niet begrepen of willen begrijpen wat Van der Groe met een zeker vertrouwen bedoelt, zoals dat in het wezen des geloofs reeds te vinden is. En dan wil men aan de hand van de geschriften van Van der Groe de nadruk leggen op wat in Zondag 7 van onze H.C. wordt geleerd. Al wat dan in de zondagsafdelingen voor Zondag 7 aangaande de weg der bevinding wordt geleerd, is dan zonder betekenis. Dat is allemaal wetswerk waarmee men nog verloren gaat. Men hoort op het ogenblik ook zelfs haast niet anders meer dan dat men in Christus moet geloven. Van een plaatsmakend werk voor Christus wil men niet meer weten. Dat is dan allemaal wetswerk dat van geen betekenis is. Als men in Christus gelooft, behoeft er dan ook verder niets meer te gebeuren, want dan is men ten volle verzekerd van zijn staat. Ik wens echter Van der Groe nog steeds geen onrecht aan te doen en geen onrecht aan te laten doen, etc-". Om tot een helder begrip te komen van datgene wat de Heidelbergse Catechismus en Th.van der Groe bedoelen, moeten wij ons kunnen verplaatsen in hun gedachtewereld. Dát blijkt nu juist het grote struikel-

94


blok te zijn wanneer wij ons tevoren een mening eigen hebben gemaakt, en wij via deze mening (bril) de H.C. en oude theologanten lezen en bestuderen. Men moet objectief kunnen zijn, d.w.z. in feite géén eigen mening hebben, of eigen mening ter zijde kunnen stellen, om de H.C. en geschriften der oude theologanten naar hun wezenlijke inhoud en strekking te kunnen beoordelen. Wij beschuldigen niemand, maar wijzen hier in het algemeen op de grote moeilijkheid van het objectief benaderen van een zaak. Dat is nu eenmaal onmogelijk wanneer men een vooringenomen standpunt heeft (en wie heeft er nu vandaag de dag geen vooringenomen standpunt?). Persoonlijk heb ik (en ook andere leden van het comité Sola Scriptura) jaren met deze zaak geworsteld, want ook ik was met vele vooringenomen standpunten beladen. Wij allen dragen een stuk geestelijke "bagage" op onze nek, waardoor wij niet goed, of helemaal niet, kunnen zien wat de inhoud is, was en moet zijn van datgene wat onze getrouwe en godvrezende voorvaderen ons in hun geschriften hebben nagelaten, en wat zij voor ons uit de duistere moordspelonken van het middeleeuwse dwalen hebben onttrokken, zónder bezet te zijn met die geestelijke "bagage" waar wij onder gebukt gaan zonder het te zien! Zelf heb ik mij als het ware "in moeten leven" in de denkwereld der reformatoren, en mij moeten ontdoen van alle terminologie, dogmata, zienswijzen, etc- van latere tijden. Dat was een bijna onmogelijke opgave, daar dit inhoudt dat je dan in woord en daad buiten de huidige traditie komt te staan, en deswege aangezien wordt voor een "afvallige". In deze worsteling, in deze woestijn van verzoeking en verlating, in dit roeien tegen de stroom op, was er slechts één stimulerende kracht om de "Onzienlijke" én dit bijna "ongrijpbare" vast te houden, namelijk het vaste vertrouwen, zoals in Psalm 32 verwoord, de toezegging dat Hij mij zou onderwijzen, en leren van de weg die ik gaan zou. Dat Hij raad zou geven, en Zijn oog op mij zou zijn. Wij mogen niet stug en wederstrevend zijn als een blind paard. Wij moeten ons laten leiden! Welnu, het is de Geest der Waarheid Die in alle waarheid leidt, en dat is geen onwetenschappelijke mystieke verborgenheid. De Geest spreekt niet in raadsels. Nee, de zaken liggen kinderlijk eenvoudig. Wij zijn alleen té verblind, té hooggevoelende en menen volwassen te zijn (te zien), en juist daardoor verstaan wij de werkelijkheid niet meer. Laten wij beginnen bij de Heidelbergse Catechismus. Geeft dit boek een verslag van de toepassing van het heil aan een zondaar? Met andere


95

woorden, is dit boek een beschrijving van de toepassing van het heil als zijnde een "traject"? Is Zondag 1 een algemene inleiding, en begint de H.C. daarna met de "overtuiging van zonde", het stuk der ellende-kennis? En gaat het van Zondag 2 tot 5 of 6 naar een zogenaamde "ontsluiting van de weg", en vandaar naar Zondag 7, het wezen des geloofs, waar de zondaar Christus leert kennen, maar nog niet gerechtvaardigd is? En, volgt de "spoortrein" dan het traject van Zondag 7 naar Zondag 23, de bewuste rechtvaardigmaking? Om op al deze vragen een Schriftuurlijk bevredigend antwoord te geven is het nodig dat wij het doel van de H.C. kennen en weten waartoe deze is opgesteld, en waarom de H.C. tot één van onze belijdenisgeschriften is geworden. Welnu, het doel van de H.C. is.... leerboek te zijn van de Gemeente, van de gelovigen. En hoe kon zulk een leerboek nu door onze godvrezende voorvaderen genomen en uitgeroepen worden tot belijdenisgeschrift der kerk? Dat kan álleen als zo'n geschrift het geloof der kerk weergeeft. En dat doet de H.C. op weergaloze wijze! De H.C. kan dus onmogelijk gehouden worden voor een leerboek waarin de kerk zou belijden hoe een zondaar het heil in Christus deelachtig wordt en tot het geloof komt (het traject). Nee, in een belijdenisgeschrift belijdt de kerk haar geloof, en stalt zij voor iedereen uit waarin dat geloof bestaat. Het is dan niet de vraag hoe wij persoonlijk tot dat geloof komen, of gekomen zijn; maar het is de zaak dat wij, het geloof bezittende, dat belijden en uitdragen! Hoe kan de H.C. nu hét "troostboek" der kerk zijn, wanneer dit niet op de allerschoonste wijze haar geloof en vastigheid zou beschrijven? De HEIDELBERGSE CATECHISMUS, daar wordt veel in gelezen, veel uit gepreekt, maar deze wordt bijkans niet begrepen! Dit is het TROOSTBOEK der K E R K. Dit geschrift begint met de directe vraag, op de man af: Wat is uw enige troost beide in het leven en sterven? Geen afgezwakte vraagstelling van: Wat hoopt U dat ooit Uw enige troost zal zijn of worden? Evenmin: Hoe bent U aan die troost gekomen? Nee, in dit belijdenisgeschrift getuigt de Kerk van haar bezit, de grote schat, haar GELOOF!!!

96


Het antwoord luidt niet in een "moge-het-zijn"-vorm, maar in de stellige vorm van: Dat ik met lichaam en ziel beide in het leven en sterven niet mijn maar mijns getrouwen Zaligmakers Jezus Christus EIGEN(dom) ben, Die met Zijn dierbaar bloed voor al mijn zonden volkomen betaald, en mij uit alle heerschappij des duivels verlost heeft, en alzo bewaart, dat zonder de wil van mijn Hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan, ja ook, dat mij alle ding tot mijn zaligheid dienen moet; waarom Hij mij ook door Zijn Heilige Geest van het eeuwige leven verzekert, en Hem voortaan te leven van harte willig en bereid maakt. Ziezo, dat is klare taal, geen "geloof van de twijfel". Dan vervolgt men de geloofsgetuigenis met de vraag: Hoeveel stukken zijn u nodig te weten opdat gij (let nu goed op) IN (niet ervoor of i.d.) deze troost zaliglijk leven en sterven moogt? Het antwoord luidt: Drie stukken. ten eerste: Hoe groot mijn zonde en ellende zij; ten andere: hoe ik van al mijn zonde en ellende verlost worde; ten laatste: hoe ik Gode voor zulk een verlossing zal dankbaar zijn. De vraag is niet hoeveel stukken er nodig zijn om tot die enige troost te komen, indien daar al sprake van zou kunnen zijn, omdat dingen die daaraan voorafgaan géén "stukken" kunnen worden genoemd in die zin. Nee, het gaat om de stukken die IN de troost moeten worden gekend. Iemand die IN de troost is kent alle drie de stukken, het is één geheel. Er mag niet worden gekloofd! U mag ook niet een fiets demonteren en dan nog zeggen dat dat een fiets is; nee, het was een fiets, en nu zijn het slechts losse onderdelen. Het eerste stuk gaat niet aan het IN-de-troost-zijn vooraf; nee, het behoort wezenlijk als een onlosmakelijk geheel tot die troost, en wordt als in een punt des tijds geleerd. Men is dan op dat moment: én de diepst verlorene in zichzelf, én de hoogst geredde in de Verlosser!! Zou men die driewerf gelukzalige ure der verlossing, der wedergeboorte en inlijving in de Messias, der algehele vrijspraak, der loslating, der rechtvaardigverklaring. Ja, zou men deze ure ooit kunnen vergeten??? Eerder zou een galeislaaf de ure van zijn vrijlating kunnen vergeten, maar dit moment van totale verlorenheid, en van totale redding IS NIET uit het geheugen te wissen. Hier wordt de mens van dood.... levend! Hier is de mens IN DE TROOST.


97

Er kunnen vele voorafgaande dingen zijn, zoals overtuigingen van zonden, openingen in het evangelie, maar.... men is nog steeds onder de wet in de oude Adam. Als men meent dat men dan al levendgemaakt is, bedriegt men zich jammerlijk. De Catechismus kent geen grijze toestand, maar is zwart-wit. De Catechismus is dan ook niet de beschrijving van een "bekeringsweg"; nee, het is het troostboek der Kerk, waarin Gods volk haar getuigenis geeft van het geloof der zekerheid. De ure van staatsvernieuwing vindt plaats in de openbaring van de Gezalfde aan de totaal zichzelfverwerpende zondaar, en daar wordt hij opgericht uit het zondegraf, nadat hij een welgevallen had gekregen in de straf die Jahweh hem rechtvaardiglijk zou moeten geven. Nee, Zondag 7 en Zondag 23 zijn geen verschillende belevenissen noch aparte bevindelijke stukken, het is één zaak, bestaande uit verschillende hoedanigheden, wel onderscheiden, maar niet gescheiden. Laten wij eens nauwkeurig het antwoord van Zondag 7, vraag 21, lezen, waar staat: Wat is een WAAR GELOOF? Antw. Een waar geloof is niet alleen een STELLIG weten of kennis, waardoor ik alles voor waarachtig houd, dat God ons in Zijn Woord geopenbaard heeft, maar OOK een VAST VERTROUWEN hetwelk de Heilige Geest door het Evangelie in mijn hart werkt, dat NIET alleen anderen, maar ook MIJ VERGEVING VAN ZONDEN, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken IS, alleen om de verdienste van de Christus wil. Welnu, dit antwoord is toch niet anders dan dat der rechtvaardigverklaring, zoals behandeld in Zondag 21, vraag 56, en Zondag 23, vraag 59 en 60? Dit is geen nieuwe of andere nadere belevenis! Wij stellen dan ook veilig en zeker, dat iemand die het antwoord kan geven op vraag 21 van Zondag 7, met dezelfde vrijmoedigheid het antwoord kan geven op vraag 56 van Zondag 21, en vraag 59 en 60 van Zondag 23. Volgens "bevindelijk-kerkelijk Nederland" van onze eeuw zou God eerst de mens "levend maken in een soort wedergeboorte" die vóór de werkelijke wedergeboorte zou bestaan, waarna de mens van zijn zonde wordt overtuigd, waarna hij komt tot het geloof in Zondag 23, om daarna, meestal na zeer lange tijd, indien het ooit komt, te komen tot Zondag 7, het zgn. welwezen zoals men dat in theorie en praktijk stelt. Anderen draaien deze orde weer om en zouden eerst in zondag 7 tot het wezen des geloofs komen, en in Zondag 23 tot de welbewuste rechtvaardiging.

98


Dit is een zéér groot misverstand, dit is Rooms! Wij zouden eerst iets krijgen waarop of waardoor wij daarna zouden worden gerechtvaardigd. Zij die dit stellen hebben de natuur of het karakter van het geloof veranderd, en in plaats van een vertrouwen dat mij om de Messias wil al de zonde vergeven zijn,.... stellen zij het geloof als iets dat naar de Messias nog begeert en twijfelt. Zo wordt het geloof veranderd in een werkzaamheid, die de Heilige Geest in ons zou willen zien aleer Hij ons de verdiensten van de Messias wil toerekenen. Met andere woorden: men stelt het zo, dat een levendgemaakte naderhand pas wordt gerechtvaardigd, terwijl de Schrift leert dat de goddeloze gerechtvaardigt wordt om niet. Men lette dus goed op de vraagstelling van de Heidelbergse Catechismus! Er staat: Hoe zijt gij rechtvaardig, enz.? Er staat niet: Hoe word ik gerechtvaardigd? De Catechismus vraagt niet hoe en op welke wijze ik in mijn consciëntie gerechtvaardigd werd, want dat werd reeds behandeld in vraag 56. Nee, de vraag is een vraag in de "heiligmaking" van: Hoe zijt gij rechtvaardig voor God? Zó, en niet anders hebben al de reformatoren zich tegenover Rome en de remonstranten opgesteld! Er is dan ook GEEN LEVEN VOOR DE RECHTVAARDIGMAKING in de zin van Gode-LEVEN. Er is geen soort "levendmaking" alvorens de grote echte levendmaking komt. De kanttekenaars van de Statenvertaling zeggen bij Efeze 1:13....nadat gij geloofd hebt, zijt verzegeld geworden met de Heilige Geest der belofte..... in punt 46: Deze verzegeling die daarbij gevoegd wordt, is de WEDERGEBOORTE of vernieuwing van Gods beeld in ons. De kanttekenaars nemen de wedergeboorte hier IN en NA de rechtvaardigmaking, in de verzegeling door de Heilige Geest. Samuël Rutherford zegt in zijn boek "Christus stervende", dat niets aan onze rechtvaardigmaking voorafgaat. Werken voor de rechtvaardigmaking behagen Gode niet, doch daaruit volgt niet dat God niet zulk een regel zou volgen, dat gevoel van zonde, al is dat niet zaligmakend, de vergeving en bekering zouden voorafgaan. Zacharias Ursinus, een der catechismusopstellers, zegt in zijn Schatboek, II, p.203:


99

De weldaad der rechtvaardigmaking wordt niet gegeven zonder de weldaad der wedergeboorte. In zondag 7 zegt hij, punt VI, Wat het geloof in ons werkt en voortbrengt: Het eerste dat het geloof voortbrengt is de rechtvaardigmaking, uit hetwelk alle andere weldaden voortvloeien; maar nochtans zo, dat het geloof daarvan de oorzaak is en blijft. Caspar Olevianus, de andere catechismusopsteller zegt in één van zijn geschriften: God houdt hen zolang tot vijanden, tot ze bekeerd en door het geloof met Hem verzoend worden. Rom.5:10; Joh.3:3. Wanneer wij objectief de H.C. en alle oude theologanten, alsmede Van der Groe (nagenoeg nog als enige in zijn tijd, samen met S.P. Pothuysen, E. Schrader en Fr. Ridderus), lezen en bestuderen (want dat laatste is nog wel iets anders dan gewoon lezen), komen wij in hen niet het hedendaagse systeem tegen van het "traject-denken." Men zal tevergeefs bij hen zoeken naar de zogenaamde "ontsluiting van de weg der verlossing in Christus", als een soort bevindelijk leerstuk. Gelijktijdig met de openbaring van Christus aan de ziel valt de toepassing van heel het heil samen alsmede de geloofszekerheid. En niet anderszins! In de openbaring van de Heiland aan het hart ligt álles besloten in "knop", en dáár begint het waarachtige zaligmakende werk van de Geest des geloofs en de Geest der openbaring (James Barry, en Mattheus Meade: De bijnachristen ontdekt, blz.122/ 123). Voorafgaand werkt de Geest het gemis, en wijst Hij de mens door middel van de Wet op zijn staat, waardoor de zondaar ontdekt wordt aan zijn zonden en ongeloof; maar daarna wijst de Geest op het Evangelie, en het ongeloof aan het Evangelie wordt de doodsteek aan alle eigen gerechtigheid, zodat de zondaar sterft, waarna het Gode behaagt Zijn Zoon in hem te openbaren, Gal.1:15. Wanneer wij de Nederlandse oude theologanten van vóór 1600 raadplegen (in het vervolg "onze ouden" te noemen), en ook de Schotse godgeleerden, stellen wij duidelijk vast dat zij overeenkomstig de Schrift eenvoudig leerden dat in het zien op de Heiland, en in het aanschouwen van Christus, tevens de vrijspraak besloten ligt (helaas kunnen wij dit niet lezen bij velen van de nadere reformatoren).

100


Neem Halyburton in "Een zedig onderzoek" p.47: "......dat de ontdekking van Christus.... niet minder betekent, dan een bekendmaking van het gevoelen van de Rechter, een vrijspreking van de beschuldiging." De latere theologanten leerden dat er een soort openbaring van Christus kon zijn aan de zondaar, zónder dat daarmee de zondaar werd vrijgesproken, gerechtvaardigd en met God verzoend. Zij, die latere theologanten der Nadere Reformatie, wisten dat zij hiermee afweken van de "ouden"; toch deden zij het, zonder respect voor hen. Dit is een ernstige dwaling met zeer schadelijke gevolgen, als gevolg van deze hun onbeschaamdheid. Ten bewijze hiervan kan F.M. in Van der Groe, "Het Zielzaligend Gelove", p.105-111 lezen hoe Van der Groe over die "latere godgeleerden" dacht. En J. Durham durft in zijn predikatie over Jes.53:11 zelfs van de reformatoren "ootmoedig" zeggen, dat hun stelling over het wezen en de zekerheid des geloofs "hun grote misslag was"! Men moet maar durven! De "ouden" kenden geen openbaring van Christus zonder de bewuste vrijspraak; zij leerden geen soort "ontsluiting in de weg der verlossing in Christus", én zij leerden ook geen aparte "toeleiding tot de Vader", ter verkrijging van de "bewuste rechtvaardigmaking". De "ouden" hielden zich aan de Schrift, dat.... wie de Zoon aanschouwt, en in Hem gelooft, het eeuwige leven heeft, en in Hem ook de Vader heeft gezien. De opvatting van de meeste latere godgeleerden is, helaas, helaas, dat een "geopenbaarde Christus nog géén toegepaste Christus zou zijn". Er zou dus éérst een soort gezicht op de Persoon des Middelaars zijn, zo zegt men, hetwelk nog geen zekerheid in de zondaar zou geven. Daarná zou de zondaar (niet iedereen zou zover komen) nog de rechtvaardigmaking als bevindelijk leerstuk krijgen te beleven. Er zou dan verschil bestaan tussen het ontvangen van de belofte én de kennis van de Belover; ergo, hier zou "zien" nog géén "hebben" zijn! Hetgeen onschriftuurlijk is. Dit betekent een verschuiving van de zekerheid van het geloof, liggende in het geopenbaarde Woord, naar de zekerheid die de mens probeert te vinden in de bevinding; ja, dat laatste wordt zelfs normatief gesteld. Dat is Rooms en remonstrants. De "ouden" hebben op grond van de Schrift géén onderscheid gemaakt tussen belofte én de beloofde zaak; zij kenden géén tijds-ruimte tussen het "zien" op de Heiland én het "hebben" van Hem en Zijn weldaden.


101

Zie o.a. R. Erskine, "Al de werken VI", blz.234: "Deze toeëigenende daad des geloofs gaat met de kennis en de toestemming onafscheidelijk gepaard, zonder onderscheiding van eerderheid of laterheid van tijd." De "ouden" zagen de rechtvaardiging niet als een apart bevindelijk (standelijk) leerstuk op de weg van het "heils-traject", dat de zondaar afloopt, maar.... zij zagen de rechtvaardiging verweven met de aanneming van Christus door het geloof. Dáárin wordt ineens álles geschonken, in één punt des tijds! Dat is het "beginsel der genade!" De ouden lieten het leven des geloofs aanvangen met de rechtvaardiging, terwijl de latere theologen de rechtvaardiging als een eindpunt gingen zien. Luther heeft gezegd dat de rechtvaardiging hét begin is van het waarachtige leven, terwijl de hedendaagse theologen dat als een eindstadium zien. Wat een contrast is dit met de hedendaagse leeropvatting! De wedergeboorte, het geloof, de bewuste vereniging met Christus, en de bewuste rechtvaardigmaking in het woord der belofte, is één en dezelfde zaak die gelijktijdig plaatsvindt. Daaraan vooraf kunnen vele werkingen van Gods Geest gaan in het overtuigen van zondaars, zie dit o.a. in Mattheus Meade, "De bijna christen ontdekt". Wanneer de latere theologen spreken over een "geopenbaarde Christus", stellen zij dat de zondaar, die in hun ogen reeds levendgemaakt zou zijn in de zogenaamde "dadelijke rechtvaardigmaking", een Persoonsgemis gaat inleven, en dat er op die wijze plaats in de ziel wordt gemaakt voor Christus. Men zou eerst Christus in het woord der belofte te zien krijgen, en daarna pas een zien op Zijn Persoon met toepassing. Deze voorstelling komt vooral bij A. Comrie voor (zie Dr. C. Graafland: "De Zekerheid van het geloof", p.226). Op deze wijze dicht men de ziel een onderscheidend kenvermogen toe, hetwelk ten enenmale onmogelijk is. Door het invoeren van deze en dergelijke soort termen, namelijk wezen en welwezen, zien is nog geen hebben, etc-, heeft men zich in de bevindelijk-gereformeerde kring onverstaanbaar gemaakt voor ware gelovigen, die niet in de bevindelijk-gereformeerde kring worden bekeerd. Of kan er buiten de bevindelijk gereformeerde kring geen enkel mens meer behouden worden? De weg terug is de weg van het Woord, waar er in de openbaring van Christus aan de zondaar álles ligt wat nodig is tot een getroost leven en zalig sterven!

102


In het voorwoord van het boek van E. Erskine, "De zekerheid van het geloof", geeft dr. P.H.van Harten te kennen, dat in de loop van de 17e eeuw de subjectieve zijde van het geloof méér belicht werd, waarbij de persoonlijke zekerheid geacht werd minder aanwezig te zijn in het geloof. Dat zegt de Westminster Geloofbelijdenis echter niet! Het gaat hier over de "verzekerdheid van genade en zaligheid", dat is iets anders dan de "zekerheid des geloofs". Het kenmerkensysteem werd ingevoerd. In de Westminster Geloofsbelijdenis is reeds te zien dat de zekerheid niet zo tot het wezen des geloofs zou behoren, maar deze zekerheid pas zou komen na veel strijd en lang wachten. Op die wijze ontstaat er een grote belangstelling voor de eigen inwendige gestalten en gevoelens. Erskine, de voornaamste antwoorder in het zgn "Marrow-conflict", stelde dat de zekerheid behoort tot de natuur van het geloof, en dat het dáár om gaat in het Evangelie! Die zekerheid richt zich op Christus, en niet op de kenmerken van het geloof! Wanneer ik een beschrijving zou moeten geven van het geloof zoals dat er volgens de bevindelijk gereformeerde kring zou uitzien, zou dat zo ongeveer als volgt zijn: "Het ware zaligmakende geloof is voor enkelen een zeker weten, doch voor de meesten is het slechts een twijfelen aan hun deel in Christus, en een "hongeren, uitzien en dorsten" naar Hem. Het geloof is een bepaalde hoop dat ik ooit nog eens met zekerheid deel zal krijgen aan de Borg en Middelaar, in Wie ik onwetend en onbewust zou zijn ingelijfd, etc-." Vergelijk dit eens men Zondag 7 van de H.C. Welk een verschil! Verder, om het werk der overtuiging van zonden en de ware bedoeling van de H.C. en oude theologanten te bestuderen en hun mening in dezen te leren kennen, is er geen duidelijker en uitnemender werkje geschreven dan dat Van der Groe, genaamd "Het schadelijk misbruik" (van een algemene overtuiging tot een valse grond van rust voor de ziel) uitgave Romijn en van der Hoff te Gorinchem. En ook de bijzondere beschrijving van Van der Groe van het "Óprecht en sielsaligend geloove", met enige brieven aan Jakob Groenewegen. De volgende vraag die F.M. behandelt in "De Wachter Sions" is, of Van der Groe vóór de bewuste inlijving in Christus (de bewuste rechtvaardigmaking) geen geestelijk leven kent.


103

F.M. wil beslist niet dat Van der Groe enig onrecht wordt aangedaan, noch door hemzelf, noch door anderen. Van harte mee eens! Daarna citeert F.M. Van der Groe, waar deze spreekt over het feit dat de kerk van Christus altijd en overal beide uit zwakke en sterke gelovigen heeft bestaan; uit kinderen, jongelingen en vaders in Christus....etc. En, vervolgt F.M., Van der Groe heeft er strak aan vastgehouden, dat in het wezen des geloofs de zekerheid al ligt en dus ook een zeker vertrouwen. Hier verwart F.M. begrippen en zaken. Van der Groe hééft niet geleerd wat F.M. verwoordt! F.M. zegt ook dat het schijnt dat Van der Groe zich hier tegen Comrie keert, maar dat Comrie ook wel degelijk leerde dat tot het wezen des geloofs de zekerheid behoorde. Dit is een onderwerp apart, waarop wij nu niet ingaan. Het is in dezen maar de vraag wáár en wanneer iemand het ware geloof ontvangt als hemelse gave. En, wanneer dat geloof er is, is er dan sprake van een "traject" welke de "gelovige" moet afleggen om van het wezen tot het welwezen te komen, om van "zekerheid in dop" tot "zekerheid in bloei" te komen? F.M. geeft het antwoord:....... "Zij (de dochters van Jeruzalem) bezaten dus ook het wezen des geloofs, bestaande in een zekere kennis en een zeker vertrouwen. Wij moeten er echter aan vasthouden dat het ware geloof in de wedergeboorte wordt geschonken en dat men dat al deelachtig is, vóór er nog een geloofskennis van Christus in de ziel te vinden is." F.M. stelt dan vast dat men (dat zijn o.a. wij van Sola Scriptura) daar niet van wil weten. Maar, zegt F.M. met stellige overtuiging, als ik dit schrijf, dan heb ik alle ware vertrouwde en rechtzinnige Godgeleerden aan mijn kant, lees maar wat Thomas Watson schrijft over hongeren en dorsten naar de gerechtigheid. Na dit gezegd te hebben is F.M. van mening dat hij geheel aan de zijde van Van der Groe staat. Dat is helaas een grote misvatting. F.M. is mijlenver van Van der Groe verwijderd, hetwelk duidelijk zal blijken wanneer wij zijn boekje ter hand nemen, genaamd: "HET SCHADELIJK MISBRUIK van een algemene overtuiging tot een valse grond van rust voor de ziel." Dit is een werkje waarin wij op niet mis te verstane wijze kennisnemen van de kern van de visie van Van der Groe.

104


Zo lezen wij op blz.8 wel wat ánders dan wat u bedoelt met "hongeren en dorsten". Van der Groe zegt: "Zij (die nog niet tot die gelovige vereniging met Christus kwamen) beelden zich dan in, en laten zich ook van anderen, niet genoeg ervaren in het werk des Geestes, lichtelijk wijs maken, dat deze hun overtuiging en bekommernis bereids beginselen zijn van de Goddelijke genade der wedergeboorte in hun harten, en dat zij nu ook die hongerigen en dorstigen naar de gerechtigheid en die vermoeide en treurige zielen zijn, die door de Heere Jezus zalig gesproken worden. Waarbij zij dan ook menen, dat dit werk van God allengskens meer in hen zal doorbreken en dat Christus, in Zijn eigen tijd, wanneer het Hem behagen zal, Zich nader aan hen zal ontdekken en hen de troostrijke verzekering van Zijn Geest, welke zij nog missen dan ook zal schenken; alleen dat zij met hun bidden en zoeken gedurig moeten aanhouden en geenszins aan de genade, welke zij bereids achten ontvangen te hebben, door ongelovigheid moeten twijfelen of de Heilige Geest bedroeven." Het lijkt wel of Van der Groe dit stuk tegen F.M. heeft geschreven, want F.M. leert en zegt dezelfde dingen, in navolging van Maccovius, Comrie en Kersten: dat er een zaligmakend werk is begonnen in een zogenoemde "levendmaking" waar de mens Christus nog niet kent, maar naar wie men gaat verlangen. Daartegen keert Van der Groe zich in dit stuk uitermate fel en scherp, en terecht! Deze gang van zaken, deze inbeeldingen, valse voorstellingen en adviezen, zoals hierboven beschreven door Van der Groe, acht hij te zijn het schadelijk misbruik dat een ziel maakt van een algemene overtuiging. Wij beschouwen dit een strik te zijn die gespannen is door de vorst der duisternis. Helaas, F.M. doet daar aan mee, en ziet het niet, of wil het niet zien. Doch F.M. is gewaarschuwd, en wel door Van der Groe zelf! Concluderend stelt Van der Groe dan ook op p.17: "Dus moet het dan noodzakelijk door ons gehouden worden voor een vaste regel in het Christendom, dat zolang iemand de Heere Jezus niet kent, met een geestelijke en gelovige kennis van bijzondere toe-eigening voor zichzelve en van een hartelijk vertrouwen op Hem en Zijn genade, op grond van de beloften des H.Evangelies, hij dan ook nog geen ware zaligmakende overtuiging bekomen heeft, welke ontdekking van zonde en vloek, verdoemenis, onmacht, enz. hij schoon anders ook al in zich


105

bevinden moge, en hoe grotelijks beangst en bekommerd hij daaronder ook wezen moge.)" Tevens verzoeken wij F.M. dringend eens voor de dag te komen met één of meerdere theologant(en) van vóór 1600 die geleerd en gepraktiseerd zoud(en) hebben dat er een soort "wedergeboorte" zou zijn die kort of lang voorafgaat aan de welbewuste inlijving in Christus. Zulk een oude theologant is er niet, óf hij moet hem laten buikspreken, óf hij moet een remonstrant ter hand nemen! Want zulk een stelling komt uit de remonstrantse wateren voort! In een begrafenistoespraak van ds. E. du Marchie van Voorthuysen (d.M.V.) zei F.M., d.M.V. vele jaren te hebben gekend, en dat hij en u zelfs overeenstemming met elkaar mochten vinden in dezelfde grondslag van de leer der godzaligheid. Staat F.M. hier maar wat te bazelen, en gelooft hij zelf wel wat hij zegt, maakt hij zichzelf en de hoorders maar wat wijs? Helaas, er was in het minst geen overeenstemming in de grondslagen van de leer, er bestond een hemelsbreed verschil tussen d.M.V. en F.M.! Ook ik kende d.M.V. vele jaren en heb intieme omgang met hem gehad, en weet waarover ik spreek. Wanneer F.M. even verder zegt dat wat d.M.V. altijd heeft gepredikt, dat is, dat het nodig zal zijn, om in de tijd, van Adam in Christus over te gaan.... om alle gronden, buiten de enige vaste grond van Zijn gerechtigheid, te verliezen in ons leven, opdat die grond alleen maar over zal blijven voor een verdoemelijk zondaar. En om nu, op die grond,L L met wetenschap van zichzelf, gerechtvaardigd te worden en van het oordeel der verdoemenis te worden bevrijd en een recht te ontvangen ten eeuwigen leven........dan klinkt dat oer-reformatorisch, en zeker is dat in de lijn van d.M.V. Wat moet ik mij hier bij voorstellen? Spreekt hier ds. Mallan zélf, òf spreekt hij d.M.V. na, of orakelt hij maar wat? F.M. wil toch niet zo naïef zijn niet te weten wat hij zegt, en dus ga ik er van uit dat hij zeer goed weet wáár het om gaat in de leer der reformatoren. En nu lees ik in zijn antwoord aan ons in de Wachter Sions, en in andere epistels, het totaal (diametraal) tegenovergestelde van datgene wat hij hier zegt. Hoe kan dat, en hoe zit dat? F.M. zegt in de begrafenistoespraak van d.M.V. dat de zondaar met wetenschap van zichzelf gerechtvaardigd moet worden, en dat is terecht en reformatorisch; maar hij zegt óók net zo gemakkelijk voor

106


een ánder gehoor, eveneens in een begrafenistoespraak namelijk van ds. Steenblok, dat een zondaar van de eerste Adam afgesneden kan zijn, en overgeplant in de tweede Adam, zonder Christus nog te kennen! En dat is on-reformatorisch en onschriftuurlijk! En laatste stelling verdedigt hij met hand en tand! In het boek "In stilheid tot U", over ds. E. du Marchie van Voorthuysen, verwijst genoemde predikant regelrecht naar zijn uitspraak in de begrafenistoespraak van dr. C. Steenblok, en daaruit blijkt dat d.M.V. en F.M. mijlenver van elkaar verwijderd zijn. Zie p.120 "In stilheid tot U": "Tegenwoordig wordt de leer van de veronderstelde rechtvaardigmaking gedreven. En dat niet zomaar in de Gereformeerde Kerken; nee, dat vind je bij de rechterflank van wat men noemt de zwaardere gemeenten (bedoeld is hier de Ger.Gem. in Ned. ds. F. M.). Daar kun je van Adam afgesneden zijn zonder het te weten, en daar kun je in Christus ingelijfd zijn zonder het bewust te zijn. Zonder dat je het weet, ben je in Christus levendgemaakt. Ik (d.M.V.) kan het niet geloven; ik wil het niet geloven.......... Waar lees je dat, dat er een onbewuste overgang in Christus is? Waar leren de reformatoren dat? Ik zeg niet: Waar wordt het geleerd; ik vraag waar de reformatoren dat leren. Waar staat dat in de Belijdenisgeschriften? etc-." F.M. is niet te verontschuldigen. F.M. kan zich niet rekenen onder degenen die wel de (reformatorische) klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt. Nee, hij weet waar het om draait, en dat blijkt wanneer hij voor een publiek staat dat door d.M.V. is geleerd, en hij in diezelfde trant spreekt. En ook dat hij zich onder Van der Groe innerlijk verkwikt gevoelde, en F.M. zich gaarne bedient van diens goede naam. Evenwel meent hij de leer van de Gereformeerde Gemeenten, wat betreft een zogenaamde levendmaking aan het "begin van overtuiging", te kunnen handhaven. Zulks is ten enenmale onmogelijk, en druist tegen alle schriftuurlijke en reformatorische normen en leringen in. Van der Groe heeft hiervan gezegd (zie "Zielzaligend Geloof" p.21): Hier zal ik het voor ditmaal bij laten; en nog een groot aantal van, na mijn gedachten, allergewichtigste grieven tegen een geloof zonder verzekerdheid onder mij behouden, tot de allerhoogste God mocht believen toe te laten in Zijn ondoorgrondelijke wijsheid en souvereine Regering, dat voortaan onze tijden zo slim worden, dat ik niet langer zoude mogen voor het gemeen verbergen; want ik betuig in 's Heeren Heilige tegenwoordigheid, dat ik mij ganselijk verplicht acht, op kosten van mijn


107

eigen zaligheid, met mond en hand alles, zolang ik leef, te moeten lenen aan de voorstand en openbare bescherming van het geloof der verzekerdheid, hetwelk eenmaal den Heiligen is overgeleverd door de Heilige Geest, en dat daarom zijn getrouwe voorstanders áltijd zal hebben tot aan 's werelds einde. U ziet hierin dat F.M. van Van der Groe een der grootste tegenstander is, en indien hij nog leefde F.M.'s grootste tegenstander zou zijn, daar F.M. en de gehele bevindelijk gereformeerde flank de tendens voorstaat van het onverzekerd geloof! Wij als comité Sola Scriptura onderschrijven echter van harte en met de allergrootste instemming de woorden van Van der Groe. F.M. onderschrijft met zijn "onverzekerd geloof" de banvloek van het concilie van Trente, het "anathema sit", dat luidt: "Indien iemand zegt dat de genade louter een gunst van God is, of dat het geloof waardoor de mens gerechtvaardigd wordt, niets anders is dan het vertrouwen in Gods barmhartigheid, die Hij ons om wille van Christus bewijst, die zij vervloekt." De reformatoren tot en met Van der Groe hebben gesteld dat het geloof niets anders is dan het vaste vertrouwen in Gods barmhartigheid. De nadere reformatoren en latere theologen (op enige uitzonderingen na) tot op heden stellen algemeen dat het geloof waardoor de mens gerechtvaardigd wordt een ingestorte hebbelijkheid is, die kan uitmonden in het vaste vertrouwen, maar wat niet per se nodig is. Hiermee hebben de bevindelijk gereformeerden de banvloek van Trente opgeheven, en zijn teruggekeerd in het hart van Rome, door het vaste vertrouwen des geloofs los te laten, en hun toevlucht te nemen tot een onzeker geloof! Verder, waar schuilt het probleem, en waar knelt de schoen? Dat betreft de kwalificatie van het zogenaamde voorafgaande werk van de Heilige Geest. F.M. meent, in navolging van Comrie, Kersten en vele anderen, dat bij het allereerste begin, wanneer God een zondaar arresteert en begint te overtuigen van zonden, er een "levendmaking" plaatsheeft, waarvan de zondaar zélf nog geen kennis heeft. Dit is volgens F.M. en vele anderen de "wedergeboorte" waarin het ware geloof wordt geschonken, dat men dus reeds deelachtig is vóór dat er nog geloofskennis van Christus in de ziel te vinden is. En F.M. meent daarenboven dat hij álle ware vertrouwde en rechtzinnige Godgeleerden aan zijn zijde heeft. Er kunnen dan bedreigingen en beloften voorkomen aan de zondaar, waardoor deze uitgedreven wordt naar Christus. Grote nood en overtui-

108


gingen kunnen er zijn, gemis en zoeken naar God en Christus, en het is voor de zondaar nog álles buiten hoop. F.M. meent hierin het nieuwe leven te mogen bespeuren, en dat het de Heilige Geest is die ons later terugwijst op dit allereerste begin, waarin Deze zou laten zien dat men toen reeds door de Geest werd geleid en een kind Gods was. Dit bewaart volgens F.M. voor hard te handelen met die "kleinen". F.M. hoopt ervoor bewaard te blijven om buiten Christus de zielen gerust te stellen, en tevens hoopt hij ervoor bewaard te blijven voor een stelling van dat er voor een bewuste overgang in Christus geen geestelijk leven is. Wanneer F.M. durft stellen dat een zondaar die onder overtuigingen loopt, reeds wedergeboren is, maar Christus nog niet kent,....... heeft het wensen om ervoor bewaard te blijven om buiten Christus de zielen gerust te stellen geen enkele waarde. En wanneer hij in de begrafenistoespraak zegt dat de zondaar "met wetenschap van zichzelf gerechtvaardigd moet worden", ziet F.M. dit niet, in navolging van de reformatoren, als het begin van de zaak, maar als een eindstadium, waartoe velen niet zouden komen. F.M. volgt liever de nadere reformatoren en latere schrijvers die van de leer der reformatoren zijn afgeweken. De reformatoren stelden de zekerheid van het geloof in de bewuste vereniging met Christus! De reformatoren en getrouwen na hen, hebben allen vastgehouden aan het werk van de Heilige Geest, dat er aan het met "wetenschap of bewustzijn van zichzelf gerechtvaardigd worden", veel kan voorafgaan. Dit voorafgaande werk kwalificeerden zij niet als een soort levendmaking of wedergeboorte, of instorting van een hebbelijkheid; nee, dit voorafgaande werk rekenden zij onder een werk des Geestes in de Wet (het geloof in de Wet), als een algemene genade en ontwaking, overtuigingen en werken uit zelfbehoud, waarvan de zondaar algeheel moet worden afgebracht. Zij hebben aan dit voorafgaande werk nooit en te nimmer die (over)waarde toegekend als die men later daaraan is gaan toekennen. Zij zagen dat werk des Geestes als een totaal afbrekend werk in de zondaar, zodat deze aan zichzelf moet sterven, en dat daarná pas sprake is van "levendmaking" in Christus, met vol bewustzijn, hetwelk zekerheid verschaft en onafscheidelijk met zich brengt. Het is, zegt F.M., zijn oprechte begeerte ervoor bewaard te blijven om buiten Christus zielen gerust te stellen. Dat is op zichzelf eerbiedigingswaardig en hoog te achten, mits hij er niet aan toe zou hebben gevoegd


109

dat hij ook voor de stelling bewaard hoopt te blijven dat er vóór de bewuste overgang in Christus géén geestelijk leven zou zijn. F.M. heeft predikers van zulk een in zijn ogen verwerpelijke stelling nagegaan, en vastgesteld dat er over de Heilige Geest en Zijn werkingen weinig of niets gezegd werd. Moet ik hierbij soms denken aan ds. J.P. Paauwe? Ik meen stellig van wel. Enerzijds terecht door u opgemerkt. De reformatoren, Schotse vaderen, Van der Groe, Paauwe, hebben géén overwaarde toegekend aan dat voorafgaande werk des Geestes. Zij hebben dat wel degelijk genoemd, maar niet geaccentueerd als of dat reeds een werk des Geestes zou zijn waarin de Geest zou troosten en van vrede spreken. Nee, de Geest spreekt en werkt Zichzelf niet tegen. De Geest werkt in het voorafgaande als een Geest des oordeels en der uitbranding, waardoor men zijn totale verlorenheid buiten Christus leert zien, kennen en beamen. Pas in de geloofsvereniging met Christus, de vrijspraak en rechtvaardiging, kan, mag en zal de Geest van vrede spreken, en het uit Christus nemen en in de harten getuigen. Hierop wijst ds. J.P. Paauwe in zijn predikatie, zie "Getuigenis der Waarheid" no.4. Juli/Aug. 1997. p.78: "Toehoorders, de werking des Geestes is zó: Hij komt de mens te overtuigen van schuld en zonde. En hiermee houdt de Geest niet op, voordat wij geloven dat álles buiten Christus verloren is....... Maar ik beleed, na ernstig overleg, Mijn boze daan; Gij naamt die gunstig weg. De Heere komt hem te bedekken met de gerechtigheid die volkomen is. Hij komt hem met Christus te bedekken! Weet u wat het is, bedekt te zijn met Christus, met Zijn heilige natuur, met Zijn gerechtigheid, met Zijn lijden en sterven? Weet u wat dat is? Dat leert men kennen als God onze bedekking heeft veroordeeld. Want Christus komt in de plaats van alles. Christus wordt niet aan iets toegevoegd, maar Hij komt in de plaats van alles. "Christus is alles en in allen" (Kol. 3:11). Als God een mens met Christus bedekt heeft, dan neemt Hij hem aan, gelijk de Heere Jezus gezegd heeft: "Ik ben de Weg, en de Waarheid, en het leven. Niemand komt tot den Vader dan door Mij" (Joh. 14:6). Deze mens is dan de gereinigde mens. Als God een mens met Christus bedekt heeft, dan versiert Hij hem ook. Hij geeft hem de Heilige Geest, Die een begin maakt met het herstel van het beeld Gods, dat in Adam verloren is.

110


Toehoorders, laat dat uw begin zijn! En als dat door genade uw begin is, dan heeft God een begin ten aanzien van uw zaligheid gemaakt en u zult weten wat het betekent in hope zalig te zijn (Rom 8:24). Maar als de Heilige Geest dit werk bij u niet gedaan heeft, dan moet u niet zeggen dat Hij het gedaan heeft, en u moet het er niet voor houden dat u zonder bedekking van Christus' gerechtigheid toch wel zalig kunt worden, want er staat: "En de zaligheid is in geen ander; want er is ook onder den hemel geen andere naam, die onder de mensen gegeven is, door welken wij moeten zalig worden" (Hand. 4:12). Tot een geopenbaarde Christus en tot God Die zich in Christus geopenbaard heeft, moeten wij gekomen zijn en moeten wij telkens komen! Ons christen-zijn moeten wij niet laten gelden, maar wij moeten beschaamd staan, op de borst slaan en van verre staan, gelijk de tollenaar in de gelijkenis. En wij moeten de vingerwijzing volgen van Johannes de Doper. Wij moeten zien op "het lam Gods, Dat de zonde der wereld wegneemt" (Joh. 1:29), en zó tot God naderende, zeggen: "En nu, wat verwacht ik, 0 Heere? Mijn hoop. die is op U" Ps. 39:8). En, toehoorders, de leermeester van deze dingen is God Zelf. De prediking is zonder twijfel het middel, maar de Bewerker, de Leermeester is God. "Want God, Die gezegd heeft, dat het licht uit de duisternis zou schijnen, is Degene Die in onze harten geschenen heeft. om te geven verlichting der kennis der heerlijkheid Gods in het aangezicht van Jezus Christus" (2 Kor. 4:6). Dat was een woord van de apostel Paulus. Dat moet mijn woord wezen en dat moet ook uw woord wezen! Hebt u dat ondervonden? Was er een ogenblik in uw leven, waarin u was buiten Christus en zonder gerechtigheid om voor God te kunnen bestaan? En dat u was naakt en arm en jammerlijk en blind en ellendig? (Openb. 3:17). Als God een mens zaligmakend bearbeidt, dan doet Hij wat Hij bij Adam gedaan heeft, dat is, Hij veroordeelt, Hij keurt af en Hij schenkt. Want Adam kwam met bedekking, maar God keurde Adams bedekking af; Hij veroordeelde. Dit is de ervaring van een mens als hij in het gericht Gods staat. Maar God heeft Adam ook bedekt". En, zegt F.M. vervolgens in zijn antwoord aan ons, dat kan ook niet anders, daar de Heilige Geest ons juist in Zijn leiding licht zou geven over het allereerste begin, waar men dan zou mogen zien dat men daar reeds door de Geest geleid werd en dus een kind Gods was. Dit zou ons ervoor bewaren hard te zijn tot die ware "kleinen". Hier ziet F.M. het werk van de Geest der dienstbaarheid en het werk der wet als tuchtmeester tot Christus aan voor een zaligmakend werk, een


111

wederbarend werk van de Geest des geloofs. Dit is ten enenmale onmogelijk, daar de Geest des geloofs en der openbaring pas geschonken wordt nadat de Geest der dienstbaarheid in de wet haar einde heeft bekomen in de "dood" van de zondaar (Gal.2:19-21). Daar wordt deze in Christus bewust overgezet en ingeënt door de Geest des geloofs en der aanneming, Die vanaf heden hem geschonken is, en door Wie de zondaar dadelijk Christus en ál Zijn verdiensten aanneemt en toegerekend krijgt. Dan zullen wij slechts één van de vele predikers onder zijn aandacht brengen die zulk een in F.M.'s ogen verwerpelijke stelling leerden, namelijk de hooggewaardeerde en Godvrezende professor en doctor in de Godgeleerdheid Samuël Rutherford: "Zegepraal des geloofs" blz.324. Zo worden de goddelozen (niet wedergeborenen in engere zin P.M.) in de tijd gerechtvaardigd; en wanneer is dat? Ik geloof het Woord van God, dat het nooit plaats vindt, totdat de arme ziel gelooft...etc-. En over de rechtvaardigmaking van eeuwigheid, en over de wedergeboorte in engere zin, als in het besluit Gods, waarvan Maccovius, Comrie en Kersten spreekt, zegt Rutherford op blz. 325 ."...maar deze dingen, die alleen in het besluit Gods het bestaan hebben, zijn er eenvoudig niet; hebben in het geheel geen bestaan; daarom had onze vrije rechtvaardigmaking van eeuwigheid geen bestaan, doch ze zou komen en ze is er dadelijk, als God ons het geloof geeft, om de vergeving van zonden aan te grijpen" (dat is een geloofsactie. PM). Wanneer vindt nu de staatsverandering plaats? Dat beschrijft Rutherford in genoemd boek op heldere wijze, blz.178. Rutherford zegt: "..nu is het leven van het rechtvaardigend geloof niet een enkele daad des geloofs, zoals het bij onze eerste personele, betrekkelijke en algemene vrijspreking is; maar de gelovige leeft door vernieuwde en dikwijls herhaalde geloofsdaden, zodat hij "wandelt uit geloof tot geloof". Het minste geloof rechtvaardigt; maar het Evangelie vereist een groeien in het geloof". Verder schrijft Rutherford in zijn boek "Christus stervende zondaars tot Zich trekkende", het volgende: op p.314 ."...over de voorbereidende dingen, die er niet zijn, daar zij nog van het geloof ontbloot zijn. Niets gaat aan onze (bewuste) rechtvaardigmaking vooraf. Werken vóór de rechtvaardigmaking behagen Gode niet, doch daaruit volgt niet dat God niet zulk een regel

112


zou volgen, dat gevoel van zonde, al is dat niet zaligmakend, de vergeving en bekering zouden voorafgaan, etc-. Er is vóór (de bewuste) rechtvaardigmaking géén geloof en géén daad die bij Christus gangbaar of van het rechte stempel is." En wat zegt het Schriftwoord? Wie in Christus is, is een nieuw schepsel; het oude is voorbijgegaan, ziet het is alles nieuw! Rom. 5:1, 8:1; 2 Cor.5:17. En 1 Joh.5:12, dat.., wie de Zoon heeft, die heeft het leven; en wie de Zoon niet heeft, die heeft het leven niet! De vaste stelregel van onze ouden was, volgens Van der Groe, dat....die waarlijk gelooft, die is bewust gerechtvaardigd én in zijn gemoed verzekerd! F.M. besluit zijn antwoord met te vermelden dat het met hem op een einde aangaat, met de hoop dat hij tot die "os" of tot dat "kleinvee" zal mogen behoren, wat wel te lang of te verkrompen van leden is, maar waarvoor geen duimstok of meetlat meer behoeft te worden gebruikt, en die zo toch nog door de enge poort zal mogen gaan. Wat arm toch! En daarop zal hij antwoorden dat er niets anders over blijft dan een arm en ellendig volk. Ja, maar..... daar staat iets achter, en dát mis ik in zijn antwoord jammer genoeg, en wat zou dát onze jeugd nog doen verblijden, namelijk dat hartelijke, vaste en zekere vertrouwen op God in Christus! Zij snakken naar leven, naar mannen die hun geloof uitdragen, en die met Paulus geloofstaal uiten! Er zal, volgens Openb.21:27, niets inkomen dat een gebrek heeft, dat onrein is of dat verkrompen is. Door die enge poort kan slechts de goddeloze zondaar die om niet in Christus is gerechtvaardigd, en ontdaan is van alle smet en blaam, die verlost is van zijn zondelast en tegen wie het handschrift, dat tegen hem was, uitgewist is. Alleen die met de "Christen" uit de Christenreis van John Bunyan, bij de hemelpoort aankomt en daar de vereiste stukken kan overdragen, zal worden binnengelaten, te weten, de rol, het zegel en het kleed! En, gaat u dan maar eens na in Bunyan's Christenreis wáár en op welke plaats Christen die rol, dat zegel en het kleed ontving! Wanneer F.M. dat heeft gevonden, dan is hij tegelijk dáár, waar Bunyan zegt, waar in feite dé weg of tocht begint, namelijk bij het kruis (de welbewuste rechtvaardigmaking) en waar onze rechtzinnige ouden van zeiden tot de verloste zondaar: Welkom in de strijd! Daar begint immers pas de ware geloofsstrijd!


113

114


Wat een gemiste kansen wanneer F.M. niet met de Bijbelheiligen kan roemen en eindigen in de verlossing door het bloed van het Lam, maar nog blijft stuntelen en zichzelf blijft vergelijken bij een mismaakte en kreupele os (wat in de waarneming veelal wel zo is)! De rechtvaardige moet toch niet bij en door zijn gevoel leven, maar door het geloof alleen! Dat is het dat de wereld overwint! Er is toch een "nochtans des geloofs", en dan eindig ik met de woorden, die ik ook zo gaarne van hem had willen horen, en nog zeker eens van hem wens te horen, namelijk van Robert McCheyne:

Hier ben Ik zoals Ik vertrok met snor en baard, lang haar en witte rok! Wilt u Mij thans niet (h)erkennen en zich aan Mij gewennen?

"Nu ken ik die waarheid, zo diep als gewis, dat Christus alleen mijn gerechtigheid is; nu tart ik de dood, nu verwin ik het graf, nu neemt mij geen Satan de zegekroon af!

Zeg dominee, waar is toch úwe baard, waarom zijt gij zo glad geschoren? of bent ge bang dat Joab u zal vermôoren, ach wordt toch wat bedaard!

Nu reis ik getroost onder 't heiligend kruis, naar 't erfgoed daarboven in 't Vaderlijk huis; Mijn Jezus geleidt mij door d'aardse woestijn; Gestorven voor mij, zal mijn zwanenlied zijn!"

En wie heeft u de dominee-titel toebedacht? Heb Ik daar volmacht tot gegeven? Heb Ik het niet getoond in héél Mijn leven, dat gij uw mindere broeder hóger dan uzelve acht!

Ik weet en ben verzekerd, hoor ik de apostel zeggen, dat niets mij nog kan scheiden van de liefde Gods in Christus, noch dood noch leven, noch engelen noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige noch toekomende dingen, noch hoogte noch diepte, noch enig ander schepsel.... ons (en u?) zal kunnen scheiden van de Liefde Gods, welke is in Christus Jezus onze Heere (Rom.8:35-39). Is dit soms hoogdravende taal?

Leg af uw oordeel, kies volg Mij zoals Ik waarlijk ben en Ik de Mijnen tot Mijn schapen ken geef niet om uw gezichtsverlies

Dominee Mallan, zo er een vreemdeling voor u stond gekleed in een niet-zwarte rok, met snor en baard leunend op een stok, en lang behaard wat zou u denken in uw hart, en zeggen met uw mond? Ach beed'laar, trek voorbij mijn deur ik ben als doom'nee niet gesteld op dat geleur! De beed'laar zegt: Ik moet u spreken! waarom vergeet u Mij in uwe preken? Ik ben de Man die eens ten hemel voer en had contact met tollenaar en hoer! Ik zie er niet zo gereformeerd en Westers uit, kom aan laat Mij niet langer buiten staan!

Waarom dominee bent u in dat aak**lig zwart, heb Ik u dat geboden? Ach volg toch niet de rabbijnse joden, zij doen Mij dagelijks grote smart.

Ik leef, Ik kom heel spoedig weer en zie in gunst van Boven neer op die Mij kennen, mild en goed gereinigd zijnde door Mijn dierbaar bloed! Namens het comité Sola Scriptura de Uwe in Christus P.F.van der Meer.


115

116


Artikel uit "De Wachter Sions" 18-12-1997

Notitie: voor ds. F. Mallan

Verkorte weergave:

Onderwerp: "Antwoord per brief" p.123. van ds. F. Mallan Uit "De Wachter Sions" 17-9-1997.

Heer H.A.W. te V. stelt de vraag of het voor de ontsluiting van de weg der verlossing in Christus met iemand nog mis kan gaan. Voordien kan het met iemand nog alle kanten uitgaan. Als het werk der overtuiging een waar werk mag zin, dan kan het niet de verkeerde kant opgaan. Wij mogen buiten Christus de zielen niet geruststellen, is het antwoord van ds. F. Mallan. Als die Persoon Zich doet kennen brengt dat meer zekerheid voor de ziel met zich mee, en is het haar geheel erom tedoen waarlijk aandeel aan Hem te mogen krijgen. Van der Groe zou volgens sommigen leren dat er voor de bewuste inlijving in Christus (de welbewuste rechtvaardigmaking) geen geestelijk leven aanwezig kan zijn. Men wil niet begrijpen wat Van der Groe met een zeker vertrouwen bedoelt, zoals dat in het wezen des geloofs te vinden is. Al het voorgaande zou slechts wetswerk zijn. Van een plaatsmakend werk voor Christus wil men nooit meer weten. Nee, Van der Groe spreekt tot alle gelovigen, zowel sterke en zwakken. Hij hield eraan vast dat de zekerheid van het geloof in het wezen is. Wij moeten er altijd aan vasthouden dat het ware geloof in de wedergeboorte wordt geschonken en dat men dat al deelachtig is, vóór er nog een geloofskennis van Christus in de ziel te vinden is. En daar wil men nu juist maar niet van weten. Het is mijn oprechte begeerte ervoor bewaard te blijven om zielen buiten Christus gerust te stellen, maar ook voor de stelling dat er voor de bewuste overgang in Christus geen geestelijk leven is. Er zijn vele geesten uitgegaan in deze tijd, men noemt zich Sola Scriptura (en daar behoor ik toe. PM), en zij doen mij weten dat ik terug moet keren tot de theologen van vóór 1600. Maar zelf willen zij niets weten van onze geloofsbelijdenis, en daar zijn de sektariërs aan te kennen. Zij doen het alleen met de Schrift. (Dit is een misverstand van ds. F. Mallan dat wij niets zouden willen weten van onze geloofsbelijdenis. Wel stellen wij de Schrift verreweg boven de belijdenis. En al doen wij het alleen met de Schrift, zou dat dan laakbaar zijn? De Reformatoren kwamen tegen Rome alleen met de Schrift, dus waren zij sectariërs? PM.) Men noemt mij zelfs "broeder", maar ik ben wel voorzichtig met zulke broeders, want zij zijn net als Joab, die Abner en Amasa bij de baard greep en kuste en hen broeder noemde, maar hen doodde (....) Aldus ds. F. Mallan.

Er moet toch een begin zijn? De vraag wordt behandeld of er leven is vóór de bewuste kennis van Christus. Op zichzelf is de vraag vol tegenstrijdigheid. Men zou evengoed kunnen vragen of men een huwelijksleven kan genieten ......zonder te weten met wie. Maar toch, omdat men reeds lang gewend is deze tegenstrijdige vraag, hoe cryptisch ook, evenwel met "ja" te beantwoorden, is het van het hoogste belang eens nuchter te worden. Het antwoord op bovenstaande vraag moet ronduit "nee" zijn! Ds. F. Mallan (voortaan F.M.), citeert uit Filippenzen, namelijk: "Vertrouwende ditzelve, dat Hij Die in u een goed werk begonnen heeft, dat voleindigen zal tot op de dag van Jezus Christus." Het begin zal goed moeten zijn, en ik heb veel mensen meegemaakt die grote dingen bespraken, maar als men naar het begin ging vragen, dan stond de wagen stil, aldus F.M. Waar ik op wijzen wil, vervolgt F.M., dat is, dat het in het leven der genade niet begint met kennis van Christus, maar met kennis der ellende (en die overtuigingen onder de Wet acht F.M. reeds leven te zijn. PM). Hieronder een gedeelte van het stuk uit "De Wachter Sions": "Wij hebben eraan vast te houden, dat in de wedergeboorte een afsnijding van Adam en een overplanting in Christus plaatsvindt. Daar begint het nieuwe leven. En dat nieuwe leven begint niet met de kennis van de verlossing, maar met de kennis van de ellende. Toch begint volgens velen het leven der genade pas bij een bewuste overgang van Adam in Christus. Men beroept zich voor zulk een verkeerde stelling op oude schrijvers, vooral Van der Groe. Men wil van de ware zielsbevinding niets weten. Wij moeten van Adam afgesneden worden en in Christus ingelijfd. En dat is dan eigenlijk ook al de rechtvaardigmaking waar de heiligmaking aan verbonden is en erop volgt. Dan volgt de ware overtuiging, waar Gods Geest de mens geen rust geeft, waarbij de Wet wordt gebruikt als tuchtmeester tot Christus. Dan wordt er weleens een weg in de


117

Middelaar ontsloten. Volgens het gevoelen van sommigen is er geen leven buiten de bewuste rechtvaardigmaking in de Goddelijke vierschaar", aldus ds. F. Mallan. En even hierna schrijft F.M.: "En bij ons zou de rechtvaardigmaking dan een rechtvaardigmaking van de vrome en niet van de goddeloze zijn." Welnu, dominee Mallan, wat is hét begin van hét leven? Welk antwoord geeft de Schrift, en hoe hebben de reformatoren zich daarover uitgesproken, alsmede de Belijdenis? En wat geeft uzelf, naar uw eigen bevinding, als antwoord hierop? U gelooft toch met mij dat de Schrift een einde van alle tegenspraak is. De Geest neemt het uit het Woord, dus zal onze bevinding (mits goed vertolkt) niet ánders kunnen zijn dan náár het Woord. En daarbij waardeer ik de weinige woorden van uzelf uit uw jonge jaren. Hoe u zich gans en al verloren zag, en hoe de grote Herder der schapen Zich aan u deed kennen. In die tijd dat de Geest Gods twist met de ziel, opdat er kennis van Christus zal mogen komen, tot het moment dat u zichzelf gans verloren zag, zult u toch met mij instemmen dat wij onszelf aldaar niet waarnemen als levendgemaakten of beginnelingen. Op dat moment krijgen wij ons te zien in het licht des Geestes als goddelozen, Rom.4:5,17, zijnde buiten Christus vervloekt en het oordeel waardig. In dat ondeelbaar ogenblik, zoals u dat noemt (en dat is ook Gode zij dank mijn bevinding), zien wij pas eerst recht en ten volle onze zonde en ellende, afstand van God en breuk in Adam, waarbij alle vorige overtuigingen geen naam verdienen. Tegelijk valt hierbij de kennis der verlossing, en vangt de ware evangelische dankbaarheid aan. In dát ene ondeelbare ogenblik worden alle drie de stukken, zoals de H.C. die noemt, voor éérst recht gekend en door het geloof aanvaard. Dát is ook uw ervaring, u schrijft het zelf! Dominee Mallan, dit ondeelbare ogenblik ligt dan ook hét ware begin van hét leven, waarbij 2 Cor.5:17 aansluit, dat wie in Christus is, die is een nieuw schepsel! Voorafgaande overtuigingen kunnen en zullen er zeker geweest zijn, maar dat is niet dé ellendekennis waarbij wij het leven laten, sterven en ondergaan in onszelf, en opstaan in die grote Herder! Gal.1:16; Rom.6:3-12, 8:1-2.

118


Voorbeeld: Wanneer een onzer geliefden te horen krijgt ongeneeslijk ziek te zijn, ontroert ons dat diep, en zullen er heel wat tranen vallen. Dit zijn echter nog niet dié tranen van bitter gemis en droefenis die men uitstort wanneer onze geliefde écht gestorven is! Dan heeft de dood een einde gemaakt aan ál onze levensverwachtingen of hoop op eventueel herstel. Er kunnen wel vele tranen geweend worden over zichzelf, tijdens overtuigingen onder de wet. De wáre tranen worden pas uitgestort in dat ondeelbare ogenblik van het sterven aan de wet, om Gode te gaan leven, zie Gal.2:19. In dat ene ogenblik ontstaat pas de wáre droefheid naar God, en deze werkt daarna pas een onberouwelijke daadwerkelijke bekering of heiliging uit. Dán worden tranen geweend zoals tevoren nog nooit zijn gezien. Met u stem ik in dat het zo nodig is dat de gereformeerde leer door ons zuiver wordt gesteld zoals die waarlijk is. Maar onze reformatoren, en de oude theologanten kort daarna, hebben eenparig beleden dat de drie stukken, zoals de H.C. deze noemt, een gelijktijdigheid zijn, een thema, en niet een schema of uitgerekte systematische heilsweg, zoals dat vandaag de dag door u en anderen wordt geleerd. Ik raad u dan ook aan te zien wat de Schrift hierover zegt, en hoe Th.van der Groe, die door ons zozeer is geliefd, samenvat wát die zuivere gereformeerde leer in feite is. Zie Luk.12:47-48 "En die dienstknecht, welke geweten heeft den wil zijns heeren, en [zich] niet bereid, noch naar zijn wil gedaan heeft, die zal met vele [slagen] geslagen worden". Ook mijn brief aan ds. H.J. Hegger (elders in dit boek) op zijn vraag in het R.D. over de zgn. "Vierschaar" zal u interesseren, en naar ik hoop, de ogen verlichten en het hart doen breken voor hetgeen naar Schrift en belijdenis is en moet zijn. Noodtoestand In het R.D. van 9-5-1997 stond een stukje uit "De Wachter Sions" van ds. F. Mallan betreffende de "noodtoestand" binnen het kerkverband. Wij hebben een brief gezonden aan deze predikant, welke wij hieronder afdrukken.


119

Immers, het alleen behouden van de gevel doet geen recht aan het erfgoed (zie R.D. 17-5-1997, Bouwen & Wonen). Pas dit eens toe op de huidige gang van zaken in de Gereformeerde Gemeenten en aanverwante groeperingen. Wat zien wij dan? Mooie gevels met daarop klinkende namen! Maar......, het is alleen maar een gevel en/of naam, en dat doet nog géén recht aan het achterliggende erfgoed! In het Walt Disney park in Florida USA kan men in straten wandelen van steden uit heel de wereld, maar het zijn slechts bouwsels (gevels) waarachter verder niets is. Is het in de Ger. Gem. c.s. niet alzo? Slechts een gevel, met daarachter enige restanten van een ingestort gebouw (de Reformatie). Er is in feite niets meer dan nog slechts een uiterlijke vertoning, een vorm zonder wezenlijke inhoud. Kanttekeningen bij een artikel uit "De Wachter Sions" 14-11-96. Daar las ik tot mijn grote vreugde en verwondering dat F.M., onder het horen van een gelezen predicatie van Th.van der Groe over Luk.15:2, een zeer aangenaam ogenblik mocht ervaren, en zijn ziel daardoor zeer verkwikt is geworden. F.M. zegt het nu weer eens goed gezien te hebben wat de zielsligging van Van der Groe was, en dat hij het steeds voor die lieve schrijver opgenomen heeft tegen die hoge geesten van deze tijd. F.M.'s ziel was als een gewaterde hof onder het voorlezen van die predikatie. Welnu F.M., dan zullen toch ook de artikelen in de brochures welke wij U toezonden als muziek in de oren hebben moeten klinken, want juist daarin laten wij deze Uw (en onze) zo zeer geliefde oude schrijver veeltijds aan het woord! Welke verhindering is er dan in feite nog tussen U en ons om vanuit de zaken die ons samenbinden en overeenstemmen met elkaar te spreken over de allerbelangrijkste aangelegendheden van dit leven, en van onze hoop op Hem Die spoedig staat te komen? In verband met Uw zielsverkwikking wilde ik U nog een voorval meedelen met betrekking tot een ándere broeder van U, zoals U zelf hebt gezegd op diens begrafenis, namelijk van ds. E. du Marchie van Voorthuysen. Wekelijks reed ik ds. Du Marchie naar de plaatsen waar hij zou preken. Op een dag reed ik hem naar Geldermalsen. Hij was altijd bang om huichelaars te kweken en preekte deswege meer wat het niet was, dan wat het wél was. Op de heenreis vertelde ik hem iets uit het leven Gods in mijn ziel. Ik was toen ongeveer 23 jaar oud. Hij wist daar reeds van,

120


en ik was als kind aan huis bij hem, en vooral bij mevrouw Van Voorthuysen kon ik geen kwaad doen. Wat ik vertelde, zonder opzet, raakte hem kennelijk, en die avond was hij zeer ontroerd en aangedaan. De preek die hij deed was geen geijkte Du Marchie-preek, maar hij stond daar weg te smelten in de liefde, zoals ik voordien nooit, en nadien nooit meer van hem heb gezien en gehoord. Velen twijfelden of ds. Du Marchie wel het leven kende, daar hij dikwijls liefdeloos en hard preekte. Nee, die avond liet geen twijfel bestaan. Op de terugweg hebben wij in allernauwste verbondenheid met elkaar over deze zaken mogen spreken en bleef hij mijn hand vasthouden toen wij afscheid namen. Zó had ik hem nog niet gekend, buiten zichzelf. Ik wenste wel dat hij altijd zo mocht hebben gesproken, en voortaan alzo zou spreken! Ik hoop dat ook voor U, mijn lieve broeder Mallan, voor wie ook ik het altijd opgenomen heb tegen mensen die aan Uw staat twijfelden vanwege Uw......! Wanneer wij met zulke verkwikkingen en stromen van liefde in Christus Jezus worden overgoten, valt toch al het andere even weg, en is het ons beter als duizend dagen elders! Zijn wegen blijken en zijn toch wel een héél stuk hoger dan onze wegen en gedachten! Zoete banden die ons binden aan elkaar, én, de "spoeling is reeds zo dun"! O, die gouden uurtjes, van korte duur! Dominee Mallan, dat U nog vele van deze verkwikkingen moge ontvangen, is mijn oprechte wens en bede. Ook al zou U mij de grootste ketter op aarde noemen, ik noem U mijn broeder. In de dagen van het gereedmaken voor ons vertrek naar elders, moeten wij toch alle last afleggen die ons zo lichtelijk nog omringt. Zijn er nog zaken te vereffenen, laten wij niet uitstellen dat te doen. De tijd is voorts kort, en Hij Die komt zál komen en alle dingen onderzoeken en het oordeel uitbrengen tot gerechtigheid. Verder is het verheugend te lezen in "De Wachter Sions" van 26-2-1998 dat F.M. bij van der Groe opgemerkt heeft dat bij hem de zekerheid ligt in het wezen des geloofs. En blijkbaar is F.M. het daar mee eens! Dat is nog al wat! Overziet hij de gevolgen daarvan wel? Ik zeg niet dat ik reeds ga juichen om uw opmerking, maar wel dat ik mij daarover grotelijks verbaas en er eensdeels verheugd over ben. En, ik denk bij mijzelf: Goed zo broeder Mallan, ga zo door, ge bent er bijna, maar nog niet helemaal! En, ik hoop wel dat hij er ooit nog eens komt op zijn oude dag!.


121

En dan zijn ware gevolgtrekking, dat als Van der Groe op het ogenblik nog leefde, dat al die mensen die buiten Christus al jarenlang als bekeerde mensen de wandelpaden in het kerkelijk leven betreden, onder zijn bediening geen been meer over zouden hebben om op te kunnen staan. Hebben deze mensen onder F.M.'s "bediening" nog wél een been om op te staan? Dan wordt het de hoogste tijd het roer alsnog om te gooien! De kennis van die Persoon des Middelaars is toch zo noodzakelijk, zegt F.M. dan. Waaraan ik toevoeg: Niet slechts noodzakelijk, maar onontbeerlijk, dat is het een en al! Jammer dat F.M. nog verkeerde gevolgtrekkingen en reserves maakt bij Van der Groe, nl. dat hij daarmee het begin van het waarachtige genadeleven niet zou wegslaan, nl. van het waarachtig ontdekkende werk des Geestes. En daar gaat het nu juist om! Daar hebben de oude godzalige theologanten, zoals Van der Groe hen noemt, van gezegd dat die ontdekkingen, overtuigingen, om het met de woorden van Van der Groe te zeggen, in zijn boekje "Het schadelijk misbruik", altoos de voorbereidende weg zijn tot een oprecht geloof, en die overtuigingen tweeërlei zijn, gemeen en of zaligmakend. Ik zou F.M. aanraden dit boekje vooral nog eens goed te lezen. Op p.10 zegt Van der Groe: "Alle waarachtige overtuiging van zonden is slechts een voorbereidend wettisch werk des Geestes om een mens gans en al uit zichzelve te leiden tot Christus; teneinde hij Hem door een oprecht geloof, steunende op de belofte des Heiligen Evangelies, voor zijn eigen Zaligmaker zou aannemen en geheel alleen al zijn vertrouwen op Hem zou stellen." En p.11 onderaan: "Maar die overtuiging zelf is het geloof in Christus niet; zij is slechts een voorbereidende genade tot het geloof, etc." Op p.13, dat die overtuiging dadelijk moet doorbreken tot een oprecht gelovige kennis en omhelzing van Christus, waardoor de ziel met Hem verenigd wordt. P.14 "Langs die weg formeert de Heilige Geest dan een oprecht geloof in 's mensen harten." p.15. "Niet de overtuiging, maar Christus alleen behoudt de ziel." p.17: "Dus moet het dan noodzakelijk door ons gehouden worden voor een vaste regel in het Christendom, dat zolang als iemand de Heere Jezus niet kent, met een geestelijke en gelovige kennis van bijzondere toe-eigening voor zichzelve en van een hartelijk vertrouwen op Hem en Zijn genade, op grond van de beloften des H.Evangelies, hij dan ook nog geen ware zaligmakende overtuiging bekomen heeft, etc...." En lees vooral p.30, waar Van der Groe zegt: ".....om toch vooral al die verrotte steunsels van gemene overtuigingen te laten varen, opdat die wonderlijke omkering dat waarachtige werk kan uitwerken, een

122


verandering die wezenlijk niet minder groot en heerlijk is, dan de eerste schepping. Het minste aasje waarachtig geloof, dat een arm zondaar in deze weg des Evangelies door de goddelijke genade mag genieten, is als een nieuw leven en als een zuiver hemels licht in de ziel, waar al de ijdele schaduwen van zijn vorig ingebeeld wettisch geloof in een ogenblik gans verdwijnen, want dit gelove is niet uit ons, het is Gods gave." Zou F.M. deze regels nu eens toe willen passen op zijn eigen ondervinding, zoals beschreven in De W.S. 18-12-97, waar hij zegt dat "in een ondeelbaar ogenblik de grote Herder Zich in Zijn liefde aan hem heeft doen kennen". Dan is dat tot hét grote keerpunt in zijn leven geweest! Dominee Mallan, zegt U nu zelf eens waar Van der Groe het begin van het waarachtige genadeleven neemt. Toch niet in een soort wedergeboorte waar men van de eerste Adam kan afgesneden zijn en in de tweede Adam ingeënt, en evenwel Christus nog niet zou kennen. Zulk een gedachte is Van der Groe onbekend. En vandaar het verschil dat er tussen u en mij is, en ook tussen u en mijn overleden leraar en broeder E. du Marchie van Voorthuysen was, hoewel laatste zich jammergenoeg niet openlijk tegen u durfde uitspreken. Wat u, en de Ger.Gem. c.s., neemt voor het begin van het genadeleven, wordt door alle reformatoren en oude theologanten voor 1600 gehouden voor een wettisch werk des Geestes om een mens gans en al uit zichzelve te leiden tot Christus, etc-. Doordat zich in die tijd, kort na de Reformatie, ook al zo weinig waarachtig genadeleven openbaarde, is men de wissel gaan verleggen, en daarmee het wezen van het geloof gaan beroven van haar zekerheid. Dit is op zichzelf een hele studie, welke door mij is gedaan en binnenkort in boekvorm uit zal komen. Zoals u momenteel doet, dat is, Van der Groe vasthouden die de zekerheid tot het wezen des geloofs rekende, en evenwel spreken over een begin van het waarachtig genadeleven, bestaande in het waarachtig ontdekkend werk des Geestes, is een schizofrene zaak, waarbij u uzelf en anderen misleidt. In de W.S. 12-2-1998 schrijft u over uzelf als "fraudeur". Dat is waar, maar het is wel een verschil of wij tegen beter weten in fraude plegen in de leer! Nogmaals, ik ben reeds blij dat er enig licht over deze zaak bij u te bemerken is, en wil u daarbij aanmoedigen vooral toch door te gaan. Lees en herlees Van der Groe. Lees Olevianus, lees de Synopsis waar


123

A. Rivet, Polyander, Waleus en Thysius zulk een summum aan theologie ons hebben nagelaten. Lees ook de Acta der Synode, waaruit Van der Groe in de Toetssteen citeert, en bovenal lees het Woord, waar zo eenvoudig en doelgericht staat dat "wie in Christus is, een nieuw schepsel is, en dan pas al het oude is voorbijgegaan en alles nieuw is geworden". Bevindelijke orakeltaal Antwoord per brief, uit "De Wachter Sions", 17-6-1999. Ds. F. Mallan geeft antwoord op een vraag van dhr. P.W. te O, De vraag gaat over de weg die God met Zijn volk houdt, waarbij de één van Gods kinderen de zaken van achteren zou leren wat de ander van voren leert. En dat de bevindelijke rechtvaardigmaking in de vierschaar der consciëntie aan de openbaring van Christus aan de ziel zou voorafgaan. Het antwoord van ds. Mallan begint door Calvijn aan te halen: "Maar uit wat Calvijn in zijn Institutie over dit leerstuk (der wedergeboorte en rechtvaardigmaking) schrijft kan ons dan allereerst al duidelijk worden dat de rechtvaardigmaking in de tijd al in de wedergeboorte plaatsvindt. We spreken dan nog niet over een bewuste rechtvaardigmaking. Ik weet dat als ik u schrijf dat de rechtvaardigmaking al in de wedergeboorte plaatsvindt, dat allen het daarin niet met me eens zijn. Ja, men is het wel met me eens, als ik zou stellen dat de zogenaamde bewuste rechtvaardigmaking de wedergeboorte is. Maar we hebben er ons aan te houden dat de wedergeboorte, zoals ook onze Dordtse Leerregels dat zeggen, hetzelfde is als de levendmaking of de opwekking uit onze geestelijke doodstaat. Zo heeft Calvijn het ook gesteld, als hij zich gekeerd heeft tegen Rome die de heiligmaking aan de rechtvaardigmaking doet voorafgaan. De rechtvaardigmaking gaat echter aan de heiligmaking vooraf". Wij zullen hierop straks nader ingaan, maar stellen onszelf vooraf een paar vragen: Wanneer Calvijn spreekt over wedergeboorte en rechtvaardigmaking, heeft hij het dan over twee afzonderlijke stukken, los van elkaar? Leert Calvijn een onbewuste én een bewuste rechtvaardigmaking? Welke wedergeboorte bedoelt ds. Mallan, wanneer hij het erover heeft dat de rechtvaardigmaking al in de wedergeboorte plaatsvindt?

124


Leren de Dordtse Leerregels inderdaad een onbewuste rechtvaardigmaking of wedergeboorte in een levendmaking zoals de Ger. Gem. c.s. dat leren? En leerde Calvijn dit eveneens? Wat verstaat ds. Mallan onder de heiligmaking die na de (onbewuste) rechtvaardigmaking zou komen? "Calvijn leerde, schrijft ds. Mallan, dat ons eerste vermogen om goed te doen uit de wedergeboorte voortvloeit". "Duidelijk stelt Calvijn, aldus ds. Mallan, dat God uit vrije genade de mens wederbaart en hem dus in die wedergeboorte de gerechtigheid van Christus toerekent. Die inwendige vernieuwing of heiliging, die dus volgt op de toerekening van Christus gerechtigheid aan de schuldige zondaar, zal zich nu ook in de vrucht openbaren in de betrachting van een dadelijke of actieve heiligmaking, daar zulk een mens in een zondige weg niet meer kan leven. Dit hebben wij dus allereerst wel even goed zo te stellen tegenover degenen die de heiligmaking willen laten volgen op een bewuste rechtvaardigmaking (zoals Van der Groe en Paauwe, PM). Er zou dan voor die bewuste rechtvaardigmaking van geen heiligmaking sprake kunnen zijn, want als men dat zou stellen, zou men Rome toevallen". Verder haalt ds. Mallan Wilhelmus à Brakel aan, "Dezelfde Brakel zegt ook even verder, dat de mens van zijn rechtvaardigmaking verzekerd kan zijn en gedurig naar verzekering moet trachten. En dan laat hij daarop volgen: "Doch wij zeggen meteen, dat alle gelovigen tot de volle verzekering niet komen, en dat die nu al verzekerd zijn, daarna wel wederom in twijfeling, vreze en bekommering komen, door verduisteringen, zonden, aanvechtingen, en alzo door de zwakheid des geloofs". Nu zegt ds. Mallan: "tot die laatste categorie behoort ook wel de schrijver van deze brief". Met al die "hoge gerechtvaardigde mensen" kan ds. Mallan toch ook weer niet leven, schrijft hij verder. Conclusie: Het is een soort "bevindelijke orakeltaal". Brakel schrijft in zijn "Redelijke Godsdienst", 2.51.6 de volgende merkwaardige "orakelspreuk": "Zijt verzekerd, dat men zonder uitdrukkelijk verzekerd te zijn van deel te hebben aan Christus, wel zalig kan worden".


125

Hier kan geen normaal menselijk begrip bij, en ook de ware gelovigen zullen nimmer dergelijke uitdrukkingen gebruiken, noch kunnen plaatsen. Calvijn leerde geen onbewuste wedergeboorte en onbewuste rechtvaardigmaking. Wedergeboorte en rechtvaardigmaking zijn bij Calvijn onafscheidelijk aan elkaar verbonden naar de Schrift, en geschieden niet in het onbewuste, maar in het bewustzijn van de gelovigen. Zie: "Geen anderen zijn het ware geloof deelachtig, dan die welken, verzegeld met de Geest der aanneming, God van harte als Vader aanroepen", hfst.2b, uitspraak 4. "Zij, die menen dat de boetvaardigheid veeleer aan het geloof voorafgaat dan daaruit voortkomt, hebben nooit de kracht der boetvaardigheid gekend", Inst.3.3.1. (zie J. Verwolf "Calvijn, leer en miskenning", p.68,71. Calvijn zegt bij Matth.21:21: "De kracht en de aard van het geloof is een met zekerheid zich verlaten op de goedheid Gods, dat geen plaats voor twijfel overlaat. Want Christus erkent slechts als gelovigen hen, die het als ontwijfelbaar stellen, dat God hun genegen is". "Een gelovige is slechts hij, die, steunend op de gerustheid zijner zaligheid, de duivel en de dood vol vertrouwend tart; zoals wij leren uit die voortreffelijke woorden van Paulus (Rom.8:38). Ik ben verzekerd, zegt hij, dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige, noch toekomende dingen ons zullen kunnen scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus", Inst.3.2.16. Ds. Mallan leert, in navolging van sommigen nadere reformatoren, A. Comrie en ds. G.H. Kersten, dat er een onbewuste wedergeboorte en onbewuste rechtvaardigmaking zou plaatsvinden in de "levendmaking" of opwekking uit onze geestelijke doodstaat. Daarna zou de heiligmaking volgen. In die "heiligmaking" zou de zondaar aan zichzelf worden ontdekt, gaan schreeuwen, uitzien, begeren en hongeren en dorsten naar Christus, maar Christus nog niet kennen. Dat zouden de vruchten zijn van het geloof, de geloofswerkzaamheden, waarbij de zondaar nog geen zekerheid, cq. volle zekerheid heeft van zijn persoonlijk aandeel in Christus. Die volle verzekering rekent men tot het zgn. welwezen des geloofs, dat geschonken zou worden in de bewuste rechtvaardigmaking.

126


De Dordtse Leerregels: XI. Voorts wanneer God dit zijn welbehagen in de uitverkorenen uitvoert, of de ware bekering in hen werkt, zo is het dat Hij niet alleen het Evangelie hun uiterlijk doet prediken, en hun verstand krachtiglijk door den Heiligen Geest verlicht, opdat zij recht zouden verstaan en onderscheiden die dingen, die des Geestes Gods zijn; maar Hij dringt ook in tot de binnenste delen des mensen met de krachtige werking deszelven wederbarenden Geestes; Hij opent het hart, dat gesloten is; Hij vermurwt dat hard is; Hij besnijdt dat onbesneden is. In den wil stort Hij nieuwe hoedanigheden, en maakt dat die wil, die dood was, levend wordt; die boos was, goed wordt; die niet wilde, nu metterdaad wil; die wederspannig was, gehoorzaam wordt; Hij beweegt en sterkt dien wil alzo, dat hij als een goede boom vruchten van goede werken kan voortbrengen. XII. En dit is die wedergeboorte, die vernieuwing, nieuwe schepping, opwekking van de doden, en levendmaking, waarvan zo heerlijk in de Schriften gesproken wordt, dewelke God zonder ons in ons werkt. En deze wordt in ons niet teweeg gebracht door middel van de uiterlijke prediking alleen, noch door aanrading, of zulke manier van werking, dat, wanneer nu God zijn werk volbracht heeft, het alsdan nog in de macht des mensen zou staan wedergeboren te worden, of niet wedergeboren te worden, bekeerd te worden, of niet bekeerd te worden. Maar het is een gans bovennatuurlijke, een zeer krachtige, en tegelijk zeer zoete, wonderbare verborgene en onuitsprekelijke werking, dewelke, naar het getuigenis der Schrift (die van den Auteur van deze werking is ingegeven), in haar kracht niet minder noch geringer is dan de schepping of de opwekking der doden; alzo dat al diegenen, in wier harten God op deze wonderbaarlijke wijze werkt, zekerlijk, onfeilbaar en krachtiglijk wedergeboren worden en metterdaad geloven. En alsdan wordt de wil, zijnde nu vernieuwd, niet alleen van God gedreven en bewogen, maar, van God bewogen zijnde, werkt hij ook zelf. Waarom ook terecht gezegd wordt, dat de mens, door de genade, die hij ontvangen heeft, gelooft en zich bekeert. XIII. De wijze van deze werking kunnen de gelovigen in dit leven niet volkomenlijk begrijpen; ondertussen stellen zij zich daarin gerust, dat


127

zij weten en gevoelen, dat zij door deze genade Gods met het hart geloven, en hun Zaligmaker liefhebben. De Dordtse Leerregels zijn niet geheel duidelijk en geven enige ruimte voor de visie van ds. Mallan. Echter, gezien de slotsom van artikel 12, dat "alzo degenen, in welker harten Elohim op deze wonderbaarlijke wijze werkt, zekerlijk, onfeilbaar en krachtiglijk wedergeboren worden, en metterdaad geloven", neemt die ruimte weer weg. Daarna bekeren zulke vernieuwde zondaars zich. Zij kunnen alles niet volkomen begrijpen, maar stellen zich daarin gerust (zeker) dat zij weten en gevoelen (bewust), dat zij door deze genade Gods met het hart geloven, en hun Zaligmaker liefhebben, volgens onze Dordtse vaderen. Men kan niemand liefhebben die men niet kent, dus moeten zij Christus kennen. Hem te kennen is het eeuwige leven! Hem onbewust kennen behoort niet tot de mogelijkheden. Wanneer mensen zoals Brakel en Mallan niet die zekerheid, cq. volle verzekering hebben, waarover de Schrift en waarover de Reformatoren spreken, maar deze nog missen, zijnde die roemende standvastigheid, dat niet alleen anderen, maar ook mij vergeving van zonden, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken is, uit louter genade, alleen om de verdienste van Christus wil, (Zondag 7.H.C.), alsmede Zondag 1 der Heidelbergse Catechismus, heeft dat ons wat te zeggen. Zij die deze zekerheid van het geloof nog missen en toch menen dat zij erbij horen, zich rekenen tot de kinderen Gods, maar dan tot de "bekommerden, zoekenden, kleintjes en twijfelenden", moeten een escape of toevluchtsoord vinden om zich in te dekken. Men meent dat men niet meer tot de wereld behoort, en dat men weliswaar nog niet de volle zekerheid heeft, maar wel vele belevenissen kent die wijzen op genade. Zij stellen bij zichzelf vast dat zij dit niet van zichzelf hebben, daar zij tevoren soms grove zondaars en hardnekkigen waren. Er moet in hun leven dus iets gebeurd zijn, want ze zijn niet meer als tevoren, hoewel Christus nog niet kennende als hun persoonlijke Zaligmaker. Zij voelen dat de brug naar de wereld voor hen opgehaald is, maar zij zien zich ook nog niet in Christus ten volle gered en geborgen. Daar zoeken zij naar, daar begeren zij naar. En, af en toe worden zij bemoedigd door een belofte of psalm. Zij leren iets van zichzelf zien, van hun zonden, van hun boze hart, van de dood en van het eeuwige

128


leven der rechtvaardigen. Zij hebben geen rust, maar wensten wel alles te kunnen geven om Christus tot de hunne te krijgen. Wat is dat nu? Is dat nu, zoals ds. Mallan en anderen voor hem, stellen dat dit alles vruchten moeten zijn van geloof en heiligmaking, doordat deze mensen reeds in Christus zouden zijn zonder het nog te weten? Zijn zij inderdaad al (onbewust) levendgemaakt, wedergeboren en gerechtvaardigd, zonder zekerheid te bezitten? Leven deze mensen reeds in de weg der heiligmaking? Nee, pertinent nee! De Schrift en de rechtzinnige ouden hebben al deze werkzaamheden die er in een zondaar kunnen zijn "voorafgaande dingen" genoemd, overtuigingen in de Wet, zijnde nog een wettisch woelen, nog niet gestorven aan de wet, nog niet overplant in Christus, nog buiten alle waar geloof, levend in ongeloof en twijfel, zijnde nog geestelijk dood en onbekwaam tot enig goed. Die zogenaamde heiligmaking is nog maar een louter menselijk streven naar behoud, vanwege de behoefte uit eigenbehoud en zelfhandhaving. Pas is dat ondeelbare ogenblik van het sterven aan de wet door de wet, waar de mens geheel en al ontledigd wordt, afgesneden van alle eigengerechtigheid en overgezet wordt in Christus, met Hem verenigd wordt door het ware geschonken geloof, dáár daalt de hemelse volmaakte gave in de zondaar, waardoor hij opstaat uit de dood in een nieuw leven, en in Christus alles ineens ontvangt wat tot dit leven en de godzaligheid nodig is. Hier is de zondaar bewust gerechtvaardigd, in de openbaring van Christus aan het hart in de belofte van het Evangelie, waarna de heiligmaking aanvangt, dwz. de aflegging van de oude mens der zonde, de volkomen overgave aan Christus, en door Christus bekwaam is om de wil des Vaders te doen. Dan hoeft men zich niet op de been te houden met "toevluchtsoorden" waar een orakeltaal nodig is om de zinnen te verblinden, om de menselijke geest om de tuin te leiden. Dan heeft men geen behoefte aan de taal van Brakel, dat men "Zich verzekert dient te houden, dat men zonder verzekerd te zijn van zijn aandeel in Christus, toch wel zalig kan worden". Nee, zegt een waarachtig ontdekte zondaar: "Geef mij Jezus of ik sterf, buiten Jezus is geen leven, maar een eeuwig zielsverderf! Ik moet zekerheid hebben, anders is het mis". Leert de één dit van voren en de ander van achteren? Nee, de Schrift spreekt duidelijk dat God de gelovigen enerlei weg en hart geeft om


129

Hem te kennen. Hij doet allen onder de roede doorgaan en brengt hen alsdan onder de band des verbonds. Iemand die het om waarheid in het binnenste is te doen laat zich niet tevreden stellen met de bevindelijke orakeltaal, maar verkiest met McCheyne te komen tot die roemende standvastigheid, "die waarheid zo diep als gewis te kennen, dat Christus alleen zijn gerechtigheid is". Wanneer ds. Mallan zich rekent tot en schaart onder die categorie der onzekeren en "zwakgelovigen", begrijpen wij waarom hij met hand en tand de leer van de "onbewuste wedergeboorte" verdedigd en voorstaat. En dat is niet zo'n best teken. Dat zou betekenen dat hij dan nog niet bewust in Christus een nieuw schepsel is geworden. Naar uw woorden en uit uw eigen mond zult gij geoordeeld worden! Wanneer ds. Mallan het niet van harte kan eens zijn met de hierbovengenoemde uitspraken van Calvijn, op grond van Rom.8:38, dan houdt dat in dat hij in het geheel nog geen gelovige is, en zichzelf en anderen zijn levenlang heeft voorgelogen, zich bedient heeft van orakeltaal en toevluchtsoorden om de ware kern van de zaak te ontwijken. Immers, tegen dat ene punt, het sterven aan de wet, het ondergaan en volkomen loslaten van al het zijne, en het bewust overgaan in Christus, waardoor het geloof als gave Gods wordt geschonken en de zondaar uit de dood opstaat in een nieuw leven en de voetstappen van Christus gaat drukken, komt álles en alles in opstand. Hier scheiden de wegen van waar en onwaar, van licht en duisternis, van leven en dood. Al onze rechtzinnige ouden hebben in het grote keerpunt van de bewuste vereniging met Christus de wedergeboorte, levendmaking, rechtvaardigmaking en verzegeling gesteld, zijnde de overgang uit de dood in het leven. Daaraan vooraf kenden zij wel voorafgaande wettische werken, als overtuigingen. De Schrift heeft tenslotte het laatste woord: Wie in Christus is, is een nieuw schepsel, het oude is voorbijgegaan, ziet het is alles nieuw geworden. O, dat nog ter elfder ure de ogen van ds. Mallan mochten opengaan voor de werkelijkheid, en hij zich zal zetten op de wagens van Gods vrijwillig volk ten dage van Gods heirkracht, om met Paulus en al de begenadigden te roemen in de volle zekerheid des geloofs, dat God Zijn Zoon in hem heeft willen openbaren, hij door de wet aan de wet gestorven is, om Gode te leven, met Christus gekruisd, hijzelf niet meer leeft, maar leeft door het geloof van de Zoon van God, Welke zich voor hem heeft overgeven, Gal.2:19-20.

130


Dan zal ds. Mallan zich niet meer verzetten tegen die zogenaamde "hoge geesten die de bewuste rechtvaardigmaking absoluut noodzakelijk stellen als zijnde het begin van het nieuwe leven", maar hen tot zijn broeders erkennen! Daar begint pas de goede strijd des geloofs, en daar verwelkomden onze rechtzinnige ouden de nieuw gerechtvaardigden met een "welkom in de strijd"! Er zijn verschillende predikanten geweest in het verleden die meenden alleszins godsdienstig te zijn, maar dit tijdens hun bediening tot waarachtige bekering zijn gekomen. Daarbij denken wij oa. aan Van der Groe, A. Driessen, Ledeboer, Morrees en Paauwe. Betreft antwoord per brief 14-10-1999 uit “De Wachter Sions”. Concept 24-10-1999 Vraag over de geloofszekerheid zoals de reformatoren hierover spraken: Calvijn zegt dat de sterke geloofszekerheid de werkelijke eigenschap van het geloof is. Op dezelfde wijze spreekt Olevianus daarover. Ook Luther, Melanchton, Zanchius en Farel, enz. In de Nadere Reformatie was het niet meer zoals in de Reformatie. De Nadere Reformatie rekende over het algemeen niet meer de zekerheid tot het wezen des geloofs, maar tot het welwezen (dus niet als strikt noodzakelijk). Antwoord van ds. F. Mallan, verkorte weergave: “Calvijn spreekt ook over een ingewikkeld geloof, met het oog op Rome. Calvijn gaat verder en zegt dat voor de gelovigen ook nog niet alles te verstaan is, zolang wij in de wereld in vreemdelingschap verkeren, en het geloof ingewikkeld is, wij nog omringd zijn door veel nevels van dwalingen en niet alles leren verstaan. Dat toont Calvijn aan met het voorbeeld der discipelen. Calvijn leert en houdt eraan vast dat het geloof in zekerheid bestaat, maar kent toch een geloof dat niet altijd met veel zekerheid wordt beoefend. Dat de gelovigen somtijds door hevige verschrikkingen geschokt worden, en dat de gelovigen een voortdurende strijd hebben met hun eigen gebrek aan vertrouwen. Dus geen kalme rust in hun


131

consciënties, die in het geheel niet door enige beroering zou verbroken worden. Toch zegt Calvijn dat de gelovigen voldoende verlicht worden om een grondige gerustheid te verkrijgen. Calvijn houdt dus met kracht vast, dat het geloof een zekere kennis is en een vast vertrouwen (het wezen des geloofs). De oefening des geloofs kan zwak zijn, ja dat somtijds het geloof enige onderbrekingen ondervindt, doch wat ook gebeure, het laat niet af van de ijver om God te zoeken. Calvijn laat dus zien dat hij het onderscheid blijft voorstaan tussen het wezen des geloofs en de oefening des geloofs. Ook spreekt hij zomaar niet ineens over een gelovig aannemen van Christus. Wij moeten de uitspraken van de oude schrijvers goed leren verstaan. Als Calvijn zegt dat het geloof de mens wederbaart, moeten wij goed zien wat er bedoeld wordt. Calvijn laat de ware ellendekennis aan het geloof in Christus voorafgaan. Wij (ds Mallan) hopen ons te houden aan de zuivere reformatorische leer. Van der Groe heeft strak vastgehouden aan de leer der Reformatie, dat het wezen des geloofs bestaat in een zeker vertrouwen. Ook in mijn hart leeft een bezwaar tegen de afwijking van de zuivere reformatorische leer, de Schriftuurlijke leer. Wijken wij daarvan af, dan worden wij sektarisch”. Voordat wij een commentaar zullen geven op bovenstaand, laten wij enige citaten volgen uit een vorig antwoord per brief, aan dhr. P.W. te O, 17-6-1999. Aan de hand van deze citaten kunnen wij duidelijker vaststellen wat ds. Mallan bedoelt met zijn uitdrukkingen en terminologie. “Calvijn wordt aangehaald, dat deze het leerstuk der rechtvaardigmaking in de tijd al in de wedergeboorte plaatsvindt. We spreken dan nog niet over een bewuste rechtvaardigmaking. Hiermee zullen allen het niet eens zijn. Zo heeft Calvijn het ook gesteld. De rechtvaardigmaking gaat aan de heiligmaking vooraf. Calvijn stelt dat God uit vrije genade de mens wederbaart en hem dus in die wedergeboorte de gerechtigheid van Christus toerekent, wat zich in de vrucht direct openbaart als een actieve heiligmaking, daar zulk een mens in een zondige weg niet meer kan leven. Dit hebben wij dus allereerst wel even goed zo te stellen tegenover degenen die de heiligmaking willen laten volgen op een bewuste rechtvaardigmaking. Er zou dan voor die bewuste rechtvaardigmaking van geen heiligmaking sprake kunnen zijn, want als men dat zou stellen, zou men Rome toevallen.

132


Ik heb in mijn leven allerlei mensen met vreemde denkbeelden leren kennen. Men stelde dan wel de openbaring van Christus aan de ziel vóór de bewuste rechtvaardigmaking, maar die bewuste rechtvaardigmaking zou dan toch pas de wedergeboorte kunnen worden genoemd. Dan werd de ziel pas gered. Brakel zegt dat de mens van zijn rechtvaardigmaking verzekerd kan zijn en gedurig naar verzekering moet trachten. Dan laat hij erop volgen: Doch wij zeggen meteen, dat alle gelovigen tot de volle verzekering niet komen, en dat die nu al verzekerd zijn, daarna wel wederom in twijfeling, vreze en bekommering komen, etc. Tot die laatste categorie rekent ds. Mallan zichzelf”. Commentaar: Wij dienen ons allereerst aan de Schrift te houden en daarbij aan het getuigenis des Geestes in ons hart. Wij staan volledig achter de leer der Reformatie met betrekking tot de rechtvaardiging door het geloof en de zekerheid des geloofs. Wij dienen inderdaad goed te lezen wat er staat, zowel in de Schrift als in de geschriften der reformatoren, en er niet iets in te lezen dat hen vreemd was. Calvijn spreekt inderdaad over een ingewikkeld geloof, en ook over een voortdurende strijd met gebrek aan vertrouwen. Daarmee ondermijnt Calvijn niet de zekerheid van het geloof, zoals omschreven in Jes.50:10 en andere schriftplaatsen. Er is in de stand van het leven altijd een bepaalde strijd, zolang een gelovige een lichaam van vlees en bloed ronddraagt. Wat zijn staat betreft is er volle zekerheid. En die staat wordt (werd) vastgelegd in de bewuste rechtvaardigmaking in de tijd in de consciëntie. Calvijn en de andere reformatoren kenden geen soort “dadelijke rechtvaardigmaking” voorafgaand aan de bewuste geloofsvereniging of rechtvaardiging in Christus. Die vinding is van later tijd, toen men ook niet meer de zekerheid tot het wezen des geloofs rekende. Wanneer wij de uitspraken van Calvijn en de andere reformatoren gaan lezen door de bril van de Nadere Reformatoren met hun afgezwakt en onzeker geloof, en met hun filosofisch gedachtegoed dat er een soort dadelijke rechtvaardigmaking zou voorafgaan aan de bewuste rechtvaardiging, en dat er terstond na die “dadelijke rechtvaardigmaking in een zogenaamde wedergeboorte” een begin wordt gemaakt met actieve heiligmaking, dan ziet en leest men de


133

zaken totaal foutief. Dan legt men de reformatoren iets in de mond wat zij nooit hebben uitgesproken, noch hebben geleerd. De Nadere Reformatoren kwamen tot de vreemdsoortigste uitdrukkingen, die meer op een orakeltaal lijken dan op de taal der Schrift, zoals Brakels voornoemde uitspraak over de geloofszekerheid. Door de heiligmaking actief te laten beginnen, daar waar een zondaar onder overtuigingen van de Heilige Geest komt, wat nog een werk der Wet is, maakt men van de ware heiligmaking een karikatuur. Door een Wetswerk aan te zien NB voor een Gode welgevallig werk der heiliging, onderscheidt men het werk van de Heilige Geest niet. Alle oude godzalige schrijvers waren het er eenparig over eens dat er voorafgaande dingen zijn, die aan de bewuste (een onbewuste is er niet) rechtvaardigmaking of wedergeboorte (dat is hetzelfde) voorafgaan. Dat is een werk der Wet, waarbij de zondaar zichzelf enigermate leert zien zoals hij werkelijk is. Dan kan er een hele omkeer in het leven van de zondaar komen, soms grote benauwdheden, etc. De leer der Ger. Gem. is, dat er dan plaats gemaakt gaat worden voor Christus, voor de Borg, want alleen zondaars hebben de Borg nodig, stelt men. Dan leeft men volgens de Ger. Gem. reeds in actieve heiligmaking. Helaas, dat is een zeer grote misvatting. Onze rechtzinnige ouden hebben allen de heiligmaking laten aanvangen direct na de bewuste rechtvaardiging, volgens de Schrift. De remonstranten kenden een heiligmaking voor de bewuste rechtvaardigmaking. Hoe leest men dan de Schrift, waar gesproken wordt over de rechtvaardiging door het geloof? Dat geschiedt niet in een hoek. Daarbij is de zondaar geen comapatiënt, die onbewust de grote zaken van dood naar leven zou ontvangen zonder het te beseffen. Wanneer wij de wedergeboorte of rechtvaardiging bijvoorbeeld vergelijken bij een rups die regenereert tot vlinder, zal de ongerijmdheid van de stellingen der Ger. Gem. openbaar worden. Een rups komt uit een eitje en gaat een eigen kruipend leven leiden. Het doel van zijn leven is, om zich ooit te regeneren tot een schitterend vliegend symmetrisch wezen, door zichzelf in een cocon te wikkelen en te sterven. Pas na het sterven ontpopt zich de rups. Dit is een groot wonder van metamorfose en regeneratie in de natuur. In het geestelijke leven is het doel van de overtuiging van zonden in de Wet, om de zondige mens aan zichzelf te ontdekken en te laten sterven,

134


om hem daarna te rechtvaardigen, in Christus te vernieuwen en van een kruipend aardgebonden mens, een nieuw schepsel te maken dat als met arendsvleugelen kan opvliegen tot zijn Schepper. Om een nieuw leven te beginnen in Christus, en Diens beeld gelijkvormig te worden en te zijn als de Hemelse Vader. Zie... Wanneer men een rups reeds wil laten vliegen, dan is dat de grootste ongerijmdheid. De persoonlijke ondervinding leert het Gods ware volk dat zij, voordat zij bewust in Christus waren overgegaan, vijanden waren van God en zichzelf, en zij de weg des Vredes nog niet kenden noch bewandelden. De Heilige Geest handelt niet bedrieglijk wanneer hij de zondaars toont dat zij overal buiten staan, dat er een hemelhoge schuld is, dat het onmogelijk is zichzelf te kunnen verlossen, etc. Volgens ds. Mallan zouden de zondaars dan reeds actieve heiligmaking beoefenen. In dat geval zou de Heilige Geest de zondaar opzettelijk misleiden! Nee, de Geest maakt oprecht en werkt net zo lang door tot het volledig aan een eind komt, totdat de mens door de wet sterft aan de Wet, Gal.1, waarna het Gode behaagt Zijn Zoon in de arme verloren zondaar te openbaren. Gal.1:16. Op dat moment begint het nieuwe leven, de heiligmaking, let maar op hetgeen Paulus zegt, dat hij vanaf dat moment niet meer met vlees en bloed te rade ging! Daar ligt het grote keerpunt! Wil men het overtuigend werk in de Wet zien als actieve heiligmaking, dan ziet men ze figuurlijk vliegen, dan wil men een rups laten fladderen als een vlinder. Calvijn, Olevianus en de andere reformatoren schrijven op schriftuurlijke wijze over de zekerheid des geloofs. Een enkele maal komen wij een vergissing tegen in hun geschriften waarin men zichzelf tegenspreekt. Zulk een vergissing mag men dan niet aangrijpen om er een nieuwe leerstelling mee te verdedigen. Wanneer Calvijn een hoogst enkele keer spreekt over “voortdurende strijd”, kunnen wij daar tegenover een hele reeks krachtige uitspraken van hem plaatsen, zie o.a. p.11 mijn nieuwe boek “Geloofszekerheid”. En lees vooral Fil.4:4 en 1Tim.5:16, dat een gelovige altijd goede moed heeft/dient te hebben, zelfs in duisternissen, Jes.50:10. Vergissingen zijn menselijk. Ook bij een man als Van der Groe, en bij een man als Paauwe, komen wij een enkele maal een uitspraak tegen die stoelt op een misvatting. Het gaat ons echter om hun totale visie, om hun uitgangspunten.


135

136


Volgens ds. Mallan spreekt Calvijn niet zomaar over het gelovig aannemen van Christus. Laten wij allereerst de Schrift raadplegen. Joh.1: 12..... zo velen Hem aangenomen hebben, dien heeft Hij macht gegeven kinderen Gods genaamd te worden, nl. Die in Zijn naam geloven, welke niet uit het bloed, noch uit de wil des vleses, noch uit de wil des mans, maar uit God geboren zijn. Dat is duidelijke taal. Voordat men Christus aangenomen heeft is men nog geen gelovige, noch niet uit God geboren, nog geen kind Gods, en heeft men nog niet het geloof.

werkende, tot bevestiging van onze verkiezing en roeping, en tot stichting van de naaste, en eer van God. De eigenschappen van de goede werken zijn drie: noodzakelijkheid, volmaaktheid en waardigheid. Deze goede werken volgen onze (bewuste.PM) rechtvaardiging voor God door het geloof.

Laten wij een voorbeeld uit de praktijk nemen: In het boek “Leven en werk van ds.W.C. Lamain” staat het volgende: “Reeds in het prille van mijn jeugd werd ik overtuigd van mijn schuld en zonde en opende God mijn ogen voor mijn verloren toestand. In veel benauwdheid en droefheid heb ik de jaren doorgebracht vanwege het gemis van God en het oordeel Gods waaronder ik lag. Ik had tegen God gezondigd en mij wachtte niets anders dan om voor eeuwig van God verstoten te worden”.

Wil ds. Mallan en de Ger. Gem. c.s. die heiligmaking des Geestes toepassen en toe-eigenen aan een zondaar die in overtuigingen onder de Wet gebukt gaat? Men is met zulk een verblindheid geslagen en bevangen dat men het werk des Geestes niet weet te onderscheiden, en de Wet voor het Evangelie aanziet, en het Evangelie tot een Wet maakt. Wil men soms het wettisch woelen, het verlaten van de kroeg, het in het zwart gekleed gaan, het laten van allerlei zonden, het wenen om zelfbehoud, het roepen om bekering, ....... rekenen als actieve heiligmaking? Zoiets kan elk mens van nature. Dat soort werken zijn niet meer dan plichtmatige werken des vleses naar de Wet. Nee, de heiligmaking des Geestes is iets geheel anders, wanneer dat zich openbaart vanuit het nieuwe hart, vanuit de vereniging met Christus, die uitsluitend bewust geschiedt. Dan is de heiligmaking een vanzelfsheid, een werk dat in ons wordt gewerkt, Gode alleen tot eer en de naaste tot heil. Wanneer men de heiligmaking neemt voor de bewuste rechtvaardiging, zoals M. en de Ger. Gem. cs. dat eveneens nemen, is men bezig een nieuwe lap op een oud kleed te naaien, of doet men nieuwe wijn in oude lederen zakken. En, zoals in Pred.10:11 staat, is men de mensen aan het bezweren, trachten te genezen, voordat de slang werkelijk heeft gebeten, nog voordat de mens door de Wet gedood is, en de grote Medicijnmeester nog niet behoeft. Aan de andere kant is er het gevaar van overdrijving en miskenning van het ware beginsel van het leven, wanneer men stelt dat de openbaring van Christus aan de ziel, zoals in Gal.1:16 staat, nog een tekort heeft of een hiaat laat. Dan komt men in een stelselmatig systeem, waarin o.a. ds. E. du Marchie van Voorthuysen zich bevond, waardoor men het eerste nieuwe leven in de kiem smoort. In zulk een systeem moet een mens wel twee of meermalen over de kop met zichzelf. Dan komt men met onschriftuurlijke gezelschaps-termen als “zien is nog geen hebben”, en “bedekte schuld is nog geen vergeven schuld”, en”

En nu de theorie van ds. Mallan en de gehele Gereformeerde Gemeenten c.s.: Volgens de theorie zou ds. Lamain reeds in zijn prille jeugd zijn levendgemaakt en dadelijk gerechtvaardigd, maar Christus nog niet kennen. Dat is dan de onbewuste wedergeboorte. Dat ds. Lamain zijn zonde en schuld kreeg te zien, in veel benauwdheid en droefenis de jaren doorbracht, is volgens de theorie der Ger. Gem. een vrucht van actieve heiligmaking! Dus wil men een rups reeds aanzien voor een vlinder, en wil men van een kruipend dier een vliegend wezen maken! Groter misverstand, ja, grotere zelfmisleiding is bijna niet indenkbaar. Men verstaat in het geheel niet wat de Schrift onder heiligmaking verstaat! Prof. Polyander, (Van den Kerckhoven 1568-1648) in Synopsis deel I, p.316 over de “Goede werken” : “De vruchten van het geloof die bij de bekering passen, zijn heilige en goede werken, die uit het zaad der wedergeboorte en de wortel van het rechtvaardigend geloof uitgroeien. De goede werken dan zijn de handelingen der wedergeborenen, die geschieden volgens het voorschrift van de goddelijke wet, uit het geloof door de liefde

Zie wat de Schrift over de heiligmaking schrijft: Rom.6:19-22; 1Cor.1:30; 2Cor.7:1; 1Thes.3:13, 4:3-7; 2Thes.2:13; 1Tim.2:15; Hebr.12:14; 1Petr.1:2.


137

138


toevallend recht is nog geen omhelzend recht”. Hierdoor worden degenen die de openbaring van Christus aan hun hart hebben ontvangen, en in het nieuwe leven zijn geplaatst, dusdanig in twijfel gebracht en tot twijfel aangezet, dat zij het werk Gods in hen gaan aanzien voor algemeen werk. Dit laatste is minstens net zo erg als het eerste, wanneer men stelt dat er al heiligmaking is voor de rechtvaardiging. Wanneer men het ware leven en de eerste stappen in de heiligmaking gaat bestempelen als algemeen of nabijkomend werk, zoals E.d.M. deed, is dat een zeer kwalijke zaak, waarvan staat in Matth.18:6, Luk.17:2, dat het de mens die een van deze kleinen die in Hem geloven ergert, nuttiger is dat een molensteen om zijn hals werd gedaan en dat hij in de diepte der zee gezonken ware. Wij zeggen hier niets van de persoonlijke staat en status van E.d.M., maar wel van diens leer- en preekwijze. E.d.M. zei in zijn prediking altijd wat het niet was en spaarzamelijk wat het wel was. Dat is onschriftuurlijk. Juist door te stellen wat het echt is, hebben de hoorders een toetssteen, waaraan zij kunnen bemerken het niet te hebben, of het wel te bezitten. Wanneer wij de zaken van de Schrift niet in hun juiste proporties zien, in het enig juiste licht, is het afwijken ter linkerzijde zeker zo erg als het afwijken ter rechterzijde.

leerstellingen de mensen hebt voorgehouden. Welk een grote zegen zou dat zijn, voor u en ons volk! . In het “antwoord per brief” van 14-10-1999 lijkt M. Het eens te zijn met de leer der reformatoren betreffende de zekerheid van het geloof, als behorend tot het “wezen” des geloofs. M. Schrijft, dat wie daarvan afwijkt sektarisch is. M hoopt zich aan de leer der reformatoren te houden. Dat is nog al logisch, daar M. Het zich niet kan permitteren het oneens te zijn met de reformatoren, en evenwel te stellen dat hij de enige zuivere waarheid nog verkondigd. Ergens anders heeft M. geschreven dat de nadere reformatoren de kroon op het werk der reformatoren hebben gezet. Wanneer de nadere reformatoren algemeen niet meer de zekerheid tot het wezen des geloofs namen, maar tot het zogenaamde “welwezen”, is dat een grote verschuiving die zeer veel betekend. Dat kan een verschuiving ten goede, of ten kwade zijn. Van der Groe, en daarmee stemt M. hartelijk in, ziet genoemde verschuiving als een kwade zaak en acht de reformatoren heel wat ponder zwaarder dan de latere theologen. Dus kan de Nadere Reformatie niet de kroon zijn op de Reformatie!

Men dient zich te hoeden zich niet onder zulk een zielsmisleidende Godonterende prediking te begeven, want eenmaal met het virus van zulk een theoretische inbeelding besmet, komt men er niet gemakkelijk van af. Slechts hele sterke medicijnen kunnen nog tot genezing strekken.

@@@@@ Beste Frans, 21-12-1999

Ds. Mallan, u bent volslagen sektarisch, naar uw eigen woorden. Uit uw woorden zult gij eens geoordeeld worden. U zult geen been hebben om op te staan! U hebt het geweten en bent er meerdere malen op gewezen, ook bij dezen. Nog is het voor u de wel aangename tijd uw nek niet te verharden tegen de werkelijke leer der Schrift, welke u meent voor te staan, maar waarvan u helaas geheel bent afgeweken. U volgt een puur menselijk systeem, dat door de directe misleiding van de satan de zinnen verblind, en waardoor ook uw zinnen verblind zijn. Mede door uw prediking zijn velen verblind geworden en op het verkeerde spoor gezet, vandaar geen doorbrekend werk, vandaar de noodtoestand die u hebt geconstateerd binnen uw gemeenten en daarbuiten. U bent reeds een oude man, maar nog niet te oud om tot de kennis der waarheid te komen en te herroepen wat u ooit aan onschriftuurlijke

d.d.

Gelezen in je boekbespreking over William Guthrie in “De Wachter Sions” van 25-11-1999. Guthrie leert: “Want velen zijn in waarheid begenadigd en hebben een goed recht op het eeuwige leven, die er nochtans onbekend mede zijn, totdat het hun geopenbaard wordt. Joh.5:13". Daarbij verwijs je naar 1Joh.5:13, hetgeen niet in de oudere uitgaven voorkomt, maar blijkbaar een drukfout is in de laatste uitgave. In de oudere uitgaven staat de juiste tekst, Johannes 5:13, de genezing van de blindgeborene. In 1Joh.5:13 schrijft Johannes het volgende: Deze dingen heb ik u geschreven, die gelooft in den Naam des Zoons van God; opdat gij weet, dat gij het eeuwige leven hebt, en opdat gij gelooft in den Naam des Zoons van God.

Dat is N.B. het tegenovergestelde van wat Guthrie leert. Onthutsend. Wat is dit een afschuwelijke verwarring, niet waar. Wat een andere man is Johannes dan Guthrie! Wat een geheel andere geest. Het kan beslist niet dezelfde geest zijn, onmogelijk, die Guthrie het tegenovergestelde laat zeggen van wat Johannes leert. Dit moet je te denken geven.


139

Guthrie loopt vast en spreekt tenslotte wartaal. Wellicht spreekt hij anderen na voor wie hij achting heeft. Hij spreekt in ieder geval niet de Hervormers na, en ook niet de Schrift. Je schrijft je liever te houden met Guthrie tegenover hedendaagse schrijvers, met welke laatsten je mij bedoelt met mijn boek :”Geloofszekerheid: ineens en voor altijd”. Echter, met Johannes bevind ik mij in beter gezelschap, dan jij met William Guthrie! Als ik jou was zou ik maar zo spoedig mogelijk afscheid nemen van Guthrie c.s. en daarvoor in de plaats het gezelschap van Johannes opzoeken. Daar bevinden zich onder andere ook Christus, Jeremia, Paulus en Timotheus. Lees Joh.17:3 En dit is het eeuwige leven, dat zij U

kennen, den enigen waarachtigen God, en Jezus Christus, Dien Gij gezonden hebt. En Jer.31:34: want zij zullen Mij allen kennen, van hun kleinste af tot hun grootste toe, spreekt de HEERE. En 2Tim.1:7 eens: Want God heeft ons niet gegeven een geest der vreesachtigheid, maar der kracht, en der liefde, en der gematigdheid.

Bij hen is het ondenkbaar dat God Zijn dierbare gunstgenoten “nochtans onbekend” zou laten omtrent hun aandeel in Christus en aanspraak op het eeuwige leven. Dat is volstrekt ondenkbaar. Dat zou een gedurige onverdraaglijke kwelling zijn, welke elke toegang tot geloofsvreugde, dankbaarheid, heiligmaking, troost, etc.-. volkomen verspert. Guthrie keert de blijde tijding van het Heilswoord om in een harde en wrede boodschap. Hij spreekt geheel andere taal dan die der apostelen. Verbijsterend. Nogmaals: Kies zo snel mogelijk beter gezelschap, n.l. van godvrezenden die betere en oudere papieren hebben dan Guthrie! Met vriendelijke groet en wijsheid toegewenst met vredelievendheid, Piet van der Meer.

P.S. De Heiland spreekt tot Zijn gunstgenoten in Joh.14:27 :”Vrede laat Ik u, Mijn vrede geef Ik u; niet gelijkerwijs de wereld hem geeft, geef Ik hem u”. Lees de kanttekening eens bij deze tekst, n.l.: Vrede laat Ik .......... Dat is, een ware en vaste gerustheid des gemoeds in God, ontstaande uit ene verzekerdheid van de vergeving uwer zonden. Idem Rom.8:15-16..... Want gij hebt niet ontvangen den Geest der dienstbaarheid wederom tot vreze; maar gij hebt ontvangen den Geest

140


der aanneming tot kinderen, door Welken wij roepen: Abba, Vader! 16 Dezelve Geest getuigt met onzen geest, dat wij kinderen Gods zijn. Kanttekening: 47) den Geest der aanneming Hierdoor wordt verstaan de genadige werking des Heiligen Geestes door de predikatie des heiligen Evangelies, die de harten der gelovigen verkwikt en van hunne aanneming tot kinderen verzekert; waartoe ook de volgende werkingen dienen. Zie Gal. 4:6; Ef. 4:30.

De leer der Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten vergeleken met de natuurgodsdiensten der blinde heidenen In deze studie worden parallellen getrokken van de oude primitieve natuurreligies naar de huidige leer der Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten. Om er achter te komen waarom wij in het tijdperk der materiële zekerheden de zekerheid des geloofs schipbreuk zien lijden, is het nodig terug te gaan om de leef- en denkwereld der primitieve natuurmens te onderzoeken, en daarbij te letten op het leven en denken der huidige christenen. Dit lijkt op het eerste gezicht wel ál te rigoureus, maar bij nader inzien zal blijken dat er wel degelijk parallellen te over zijn tussen beiden. De denken leefwereld der bevindelijk gereformeerden (voortaan afgekort als B.G.) is nagenoeg gelijk aan die van de primitieve natuurmens.


141

anneer de B.G. hoort spreken over "heils-weg en heilsorde", dan denkt

142


en heel concreet aan een weg waarlangs het heil langzaam maar on


143

eker tot de mens komt. Hoort B.G. over de heilsorde spreken, dan denkt

144


en fragmentarisch over losliggende feiten die in een bepaalde volgorde


145

chter elkaar aan het deel worden van een begenadigde. Men kan niet meer samenvattend en abstract denken namelijk dat men heilsweg en heilsorde in die zin als een éénheid is en beschouwt, en dat dé zaak in één ogenblik in zijn geheel wordt geschonken. Ten tijde van de Reformatie en oude theologanten kon men wél abstract denken, maar door invloed van de puriteiten kwam in Nederland, door toedoen van Joh. Maccovius, een scholastieke denktrant het goede werk der Reformatie verstoren en sloeg men het spoor in van het concrete denken. De natuurvolkeren kenden géén abstracte begrippen. In het denken der volkeren zijn verschillende niveaus waar te nemen. Heden ten dage kennen wij abstracte en concrete begrippen. Getallen zijn abstracte begrippen, en deze kenden de natuurvolkeren niet. Zij kenden ook niet verzamelnamen van een veelheid die wij in een eenheid uitdrukken, bijvoorbeeld een aantal mensen noemen wij een "schare" of "massa". Ook geestelijke zaken als "liefde" en "geloof" kon men niet in één woord uitdrukken. Men kon niet samenvattend en totalitair denken. Voor hen was het menselijk lichaam een veelheid van verschillende delen, en elk deel had een eigen wil. Zo kon de maag wél, en de rest van het lichaam géén honger hebben; de hand kon doden, maar de rest van de mens was daarvoor niet verantwoordelijk. Men zag alle dingen afzonderlijk, concreet en gedeeld. Het samenvatten van zaken, verbanden leggen..... is het begin van abstraheren, en dat heeft ontwikkeling nodig in het denken. De natuurmens leeft in feite in drie werelden: a. de bovenwereld, b. de aarde, c. de benedenwereld. In zijn gedachten denkt de natuurmens zich deze werelden in als zijnde bevolkt met allerlei wezens, waarmee men fysiek contact zoekt. De bovenwereld ziet hij als een huwelijk, waar zon en maan paren en de sterren voortbrengen. In zijn opvatting dat de zon, maan, planeten en sterren invloed hebben op de aarde en haar inwoners, wordt de natuurmens gesterkt, daar o.a. de maan invloed heeft op eb en vloed, ergo.... de vele krachten van die bovenwereld bepalen het leven op de aarde, en zelfs in de benedenwereld. De natuurmens ziet de zon en maan elke dag opkomen en weer ondergaan, en elk jaar gaat de zon naar haar verste punt (21 december) en keert hij weer terug naar 21 juni. Op gelijke wijze dacht men zich zijn aardse leven in: het geboren worden, het leven, het sterven en begraven

146


worden (het naar de onderwereld gaan), en..... eens het weer opstaan en terugkeren! De natuurmens zag en ziet geen processen in de natuurverschijnselen die regelmatig en wetmatig verlopen. In feite kent de natuurmens geen natuurwetten. Wel dacht men dat de mens alle drie de werelden kon beïnvloeden, zoals ook de ene mens de andere kan beïnvloeden. De natuurmens heeft zich vereenzelvigd met de natuur en ziet géén verschil tussen de voornoemde drie werelden en zichzelf. Hij geeft op alles angstvallig acht, o.a. op vogelgeschrei, op donder en bliksem, op aardbevingen, etc-. De verstedelijking heeft er voor gezorgd dat de mens meer geseculariseerd en vervreemd werd van de natuur. Dacht de natuurmens dynamisch en hechtte hij geloof aan de uitstralende krachten, en kende hij fantasiekrachten, toverkrachten, krachten van formules, etc....., voor óns geldt dat niet. Er gaan van ons wel krachten uit, stralingen en diffusies. Stralingen o.a. warmte, radioactiviteit (van alle kalizouten en elektronen in ons lichaam). Zonder dat wij het zelf direct willen gaan er fysische krachten van ons uit. Maar ook diffusies, zoals geuren die wij uitwasemen. In het oosten beruikt men elkaar, waardoor men op die manier meent de krachten van de ander in zich over te nemen. Zo kan van iemand een "reuke des levens" uitgaan. Ook onze gedachten kunnen uitstraling geven; iemand kan zijn licht laten schijnen. Van ons oog gaan stralen uit, zelfs tot op grote afstand. Personen kunnen ons aantrekken, maar ook afstoten. De blik, de reuk, de adem, de stem, de hele persoon van de mens straalt krachten uit, die overgaan of over kunnen gaan op een ander. Iemands blik kan vernietigend of helend zijn. In de zintuigen van de mens zag men iets van de scheppende en levengevende oerkracht. Een stem kan verwarmend, opbouwend, stimulerend werken, maar ook kan de stem een vloek doen uitgaan. Woorden kunnen als pijlen het hart doorwonden! In het algemeen is het gedachteleven der natuurmensen leeg, en overheersen zijn gevoelens. Wat hij gevoelt is de enige realiteit, en het gevoel is het bewijs! Horen en zien wij niet dezelfde trend bij B.G.? Waar men meer op het gevoel afgaat dan dat men leeft door het geloof. De natuurmens generaliseert erg en beoordeelt alles naar zichzelf. Hijzelf, zijn stam, zijn volk, dát is de "mens", en alles draait om hem; hij is het centrum van het heelal waar de hele wereld om draait.


147

Ook hier zien wij dezelfde trend bij B.G. en in de kerken, waar ieder nog claimt de enige zuivere leer te bezitten. Vraag de natuurmens wat leven is, en hij zal u zeggen dat dat vuur en warmte is. De dood is immers koud, en iets dat leeft is warm. Voor de natuurmens gaat uit zijn mond de zegen en de vloek. De vloek werkt als een projectiel dat de vijand zal treffen. De natuurvolkeren vervloeken een vijand wanneer zij hem tegemoetgaan. De vloek wordt gematerialiseerd en in een bepaalde richting gestuurd. Vloek en zegen werken als een soort besmetting. Geeft de bevindelijk gereformeerde kring zulks eveneens niet te zien? Waar men het oordeel en de vloek spoedig klaar heeft? Het woord en de adem wordt een scheppende macht toegekend, "ik heb gezegd". In de Bijbel wordt eveneens de kracht van het gesproken woord erkend, en men drijft daarmee zelfs duivelen uit. In de blik, in de stem, in de adem..... is het de wil van de mens die geconcentreerd wordt, en zich naar buiten toont. Men dacht dat ook na de dood deze kracht bleef voortbestaan. Vandaar dat men bij de graven der vaderen wilde begraven liggen, en men de beenderen van Jozef meenam uit Egypte. Denk ook aan de vele relikwieën. Men dacht dat er bijzondere krachten uitgingen van tovenaars, priesters, vorsten en leiders, dus... het autoriteitsgeloof. Door deze personen aan te raken zou er kracht overgaan (de dominee een hand geven), zie Hand. 5:15, 19:12. Jakob draagt zijn kracht over aan Efraïm en Manasse, en ook van de Heiland en Zijn discipelen gingen krachten uit. Ook gaan er mysterieuze krachten uit van gemoedstoestanden als.... liefde, haat, extase, toorn, dronkenschap, etc. Vandaar dat de natuurmens deze gemoedstoestanden kunstmatig wilde opwekken via roken, drinken, bewieroken, drugs, alcohol, vasten, zingen, dansen, etc-. Zang en dans zijn niet slechts om tot individuele extase te geraken, maar stralen ook grote krachten uit op anderen. Vandaar dat in vele erediensten de zang een grote rol speelt. Ook gebouwen, en vooral gewijde gebouwen als tempels en kerken..... stralen krachten uit. Men komt in de "ban" van iets, van een kerk, van een organisatie, van een bedrijf. Ook vele christenen doen mee aan dit bijgeloof, en hechten grote waarde aan voorwerpen die o.a. uit Israël of Jeruzalem komen. De R.K.-kerk zegent fabrieken, voorwerpen, sportlieden, etc-. In de protestantse gelederen zien wij de trend om steeds mooiere en duurdere gebouwen te hebben, waar de éne kan wedijveren met de

148


andere in duurte en pracht. Deze gebouwen noemt men (onterecht) kerken. De natuurvolkeren kenden ook de handoplegging, waardoor magische krachten werden overgedragen. Smekend bidden doet men met gevouwen handen, maar zegenend bidden met uitgestrekte armen. En ook Jakob bracht zijn rechterhand op het hoofd van Efraïm vanwege de grotere zegen. Alle religies kennen supernaturele of bovennatuurlijke krachten. De natuurmens staat wantrouwend tegenover elk ander onbekend ras of volk, en die vrees leidt tot heel eigenaardige begroetingsceremoniën (de hokjesgeest of zuil). Door hen worden abnormale mensen, of mensen met afwijkingen gezien als personen die bijzondere krachten bezitten. Afwijkend gedrag geldt als superieur (men spreekt met een gemaakte en aparte stem, men loopt met een scheef hoofd en gebogen rug, etc-.) De natuurmens kent vele taboes, dat zijn dingen die vermeden moeten worden, omdat er grote magische krachten van uitgaan. In het Latijn heet taboe "sacer", en vooral in de R.K.-kerk stelt men dat er van het heilige een sterke kracht moet uitstralen. In Frankrijk, België, Engeland en ook wel Nederland zal elke katholiek die een geestelijke tegenkomt zoeken een stuk ijzer aan te raken (desnoods een sleutelbos) zogenaamd tegen kwade gevolgen. De natuurmens kent vele symbolen en zoekt via contact met de symbolen krachten te ontvangen. Een steen is een symbool van kracht en hardheid. In Kordofan dragen vrouwen stenen op het hoofd, om kracht te krijgen zwanger te worden. Op gelijke wijze hebben de kerken symbolen ingevoerd, o.a. het ichtussymbool, het Chi-Rhoo symbool en het kruis, waarin men kracht zoekt. Voorwerpen of werktuigen waarvan de natuurmens in zijn dagelijkse leven afhankelijk is, geeft hij de betekenis van een persoonlijkheid. Zo gaat men een zwaard vereren waarmee men de vijand uitschakelde, men gaat het visnet veren waarmee men vissen vangt, en de spa en hark waarmee men de aarde bewerkt. In Urk en andere vissersplaatsen hangt men een viskotter in de kerk. In Eindhoven zou men een levensgrote Philips-gloeilamp in de kerk kunnen hangen, en in Deurne een DAF, en in Genemuiden een tapijt, in Uddel en Elspeet een kalf, etc-. Dit is het gevolg van het concrete denken der natuurmens, om aan iets buitengewoons een persoonlijkheid of eigen wil tot te kennen. Ook toestanden en gevoelens personifieert men. De ziekte die iemand heeft mag o.a. niet de naam van het geneesmiddel weten. Men denkt dat een ziekte een persoonlijkheid is. Dat kan natuurlijk niet.


149

Men veronderstelt dat er in natuurlijke objecten een geest zit, vooral in de meer gecompliceerde voorwerpen zoals het kompas, het geweer, de radio, de tv, de computer, etc-. Wanneer er door een kar een ongeluk plaatsvond, kende men de schuld aan het voertuig toe en niet aan de bestuurder (dus de omgekeerde wereld). Pas dat eens toe in ons huidige verkeer. Op gelijke wijze leeft en gelooft men in de bevindelijk gereformeerde kringen ook in een omgekeerde denkwereld. Men kan bijvoorbeeld in Christus zijn zonder Hem te kennen; men kan op weg zijn naar Christus (zie voorgaande opmerkingen daarover), en dan reeds in Hem zijn. Ergo, men is reeds in Den Haag als men op weg is náár Den Haag! De natuurmens kende toentertijd reeds de kracht van het woord (gesproken of geschreven), zoals wij de kracht van het woord in een dwangbevel aanvoelen, dat in naam der koningin wordt bekendgemaakt. De natuurmens meent dat élk ding een naam heeft, en die naam moet het voorwerp beschrijven. De naam noemen... is het voorwerp scheppen, en dát heeft magische kracht om onheil af te wenden. Alle religies hebben hun symbolen. Neem nu maar de halve maan van de Islam, of de davidsster van het zionisme, of het kruis van het christendom, alle symboliek heeft magische kracht. Het kruis droeg men vroeger wel door de akkers om het onweer tegen te houden. Ook iets dat mysterieus klinkt of aandoet, draagt men bijzondere krachten toe. Het Latijnse spreekwoord "credo quia absurdum" is maar al te waar: iets is geloofwaardig wanneer het absurd klinkt. Magische krachten die van menselijke handelingen uitgaan konden volgens de natuurmens zelfs het kosmische evenwicht verstoren, o.a. bloedschande, waardoor men een vloek over zich haalde. Zien wij hetzelfde niet in de R.K. mis en de protestantse kinderbesprenging, waar de menselijke handeling magische kracht doet uitgaan? Door die handeling zou, volgens het doopsformulier, het kind tot lidmaat van Christus' gemeente aangenomen en van zonden afgewassen. Zolang de natuurwetenschappen, en ook de godsdienstwetenschappen, zich niet hoger ontwikkelen, blijft men vast zitten in het concrete natuur-denken. En wat is het gevolg hiervan geweest? Dat men in de Nadere Reformatie kwam tot het syllogisme-systeem, om uit kentekenen op te maken of men wel het wáre leven en het zaligend geloof bezat. Dit heeft geleid tot een totale verblinding van ons bevindelijk gereformeerd volksdeel. Het juiste zicht op de orde des heils verduisterde geheel. Dit syllogisme-denken is eveneens eigen aan de natuurmens, want als hij de haan hoort kraaien, wekt deze voor hem de zon op. Ziet hij een wolf komen, dan brengt deze de winter. Ziet hij

150


in het voorjaar een kievit, dan brengt deze het voorjaar; en ziet hij een zwaluw, dan brengt deze de zomer. Ook in Matth.24:32,33 lezen wij dat men uit de tekenen der natuur wel zekere gevolgen mag trekken; maar niet dat men uit kentekenen mag opmaken dat men reeds een gelovige zou zijn, zoals wij in dit boek op diverse plaatsen bij het behandelen van het "syllogisme-systeem" hebben uiteen gezet. Bij de natuurmens mag niet iedereen zomaar priester worden; nee, niet iedereen is daarvoor geschikt. De sjamaan kiest nieuwe leerlingen uit: zenuwtypen, gevoelige personen, liefst zij die hallucineren, dus hysterisch en psychotische personen. Zij verstaan aparte technieken om mysterieus te doen. Wie de techniek van iets niet verstaat, ziet in degene die wél deze techniek machtig zijn, magiërs en tovenaars. Identiek worden ook op het curatorium van kerken de aangemelden gekeurd en gewogen, of zij geschikt zijn voor de "ambten". Men kan immers niet zomaar geestelijk leider worden, daar is een hogere roeping en één of andere inspraak toe nodig! Magie In Rome, Egypte en andere landen is het afwijkende en vreemde altijd bijzonder sterk en invloedmakend. In Egypte spraken priesters en specialisten dikwijls een andere taal om maar indruk te maken. Anderen gebruiken vreemde klanken als het abacadabra, wat de indruk wekt dat dit klanken zijn die de goden zouden verstaan. Een soort geheimtaal, en daarbij uitgestreken gezichten en ambtsklederen, en wij hebben de zaak compleet: men zal hen kennen aan gelaat, gewaad en gepraat. Men lette echter niet al te nauwkeurig op de daad! Het begrip "krachtig" gaat bij personen met een hogere ontwikkeling over in "heilig", om daarna tot "bovennatuurlijk" te worden. De natuurmens vereerde vooral krachtbronnen, want daarvan was zijn leven en voortbestaan afhankelijk. Het geloof aan hógere machten en krachten, die het levenslot van de mensen bepalen, heeft de natuurmens tot bijvoorbeeld het raadplegen van een orakel en waarzeggerij gebracht. Veel waarzeggerij berust echter op toeval. Men raadpleegde dieren, daar dieren veel gevoeliger zijn voor bijvoorbeeld een naderende aardbeving, onweersbui zonsverduistering, etc- ...... en dus kennelijk in de ogen der natuurmens een voorspellende geest bezitten. De "profeten" onder de B.G. zijn heden ten dage nog niet uitgestorven. Zij menen in regelrecht contact te staan met God, van Wie zij inspraken en


151

voorzeggingen zouden ontvangen (meestal komt er niets van uit, en als er eens bij toeval iets uitkomt, ja, dan zijn ze in de wolken). Het was middeleeuws om in een boek dáár te gaan lezen waar men het opensloeg. Deze methode werd ook op de Bijbel toegepast, om daardoor een soort regelrecht antwoord van de Allerhoogste door te krijgen. Dit is óvergeestelijk, vooral door op "ingevingen" van teksten en psalmversjes te letten. De natuurmens lette vooral bij zijn waarzeggerij op voortekens, o.a van dieren. Een raaf in de nabijheid bracht onheil, etc-. Op gelijke wijze weet men in B.G.-kringen soms exact te vertellen wat de oorzaak ervan is als iemand een ongeluk of tegenslag treft, hetwelk dan in de ogen der B.G. het logische gevolg is van o.a. het niet naar een kerk gaan, daar buiten de kerk geen zaligheid zou zijn. Letten wij vervolgens eens op de vele bekeringsgeschiedenissen van ná het jaar 1700. Voordien waren de getuigenissen over een bekering kort, zakelijk en krachtig. Nadien worden het echt "geschiedenissen", waarmee men boeken vulde. Duidelijk tonen deze geschiedenissen dat men het ware geloof nog wel had ontvangen, maar dat men het abstracte denken verleerd was. Men zat vast in het concrete denken, identiek aan dat van de natuurmens. U begrijpt toch wel dat wij niets negatiefs hebben noch willen zeggen over het wáre leven en het werk van de Heilige Geest in de mens. Het gaat ons over het feit hoé en op welke wijze men dit ware leven vertolkt of weet naar buiten uit te dragen, en hoe men de bekering weergeeft. Het schijnt dat het geestelijk geheugen van de ware gelovigen, en het verstand om het werk des Geestes in en met de zondaar te begrijpen, steeds meer verduisterde, zodat men niet op een bijbels-reformatorische wijze de zaken kon weergeven. Men gaat op steeds infantielere wijze de bekering omschrijven. Allerwegen heeft men de éénheid van de heilsorde losgelaten, en men is verzand in een systeem vol termen en onlogische begrippen, zoals dat zien nog geen hebben is, en dat een toevallend recht nog geen omhelzend recht is, etc-. Neem de "vele" bekeringsgeschiedenissen van de laatste tijden, (waarbij wij overigens niet gerechtigd zijn te twijfelen aan de staat van deze mensen), waarin men een geijkt systeem volgt van....... kortere of langere kennis van ellende, overtuigen van zonden. Dit beziet men als de "toeleidende weg", waarop men reeds een "kleintje" is, en men reeds in Christus zou zijn zonder Hem nog te kennen. Na die overtuigingen komt er de "ontsluiting van de weg", waar men de Tweede Persoon voor ogen ziet (Zie: "Uw wonderen van oudsher", door

152


Cornelia Ruit, met een voorwoord van ds. P. Blok). Cornelia Ruit meende hierin slechts de mogelijkheid van zaligworden te hebben gezien, waarin wel rust en kalmte in haar hart kwam. (Dit vond plaats tussen 1914-1918). Zij beschouwde dit als een weldaad, doch waarmee zij verder niets kon doen. Zij had het nu wel gezien, maar nog niet omhelsd (dus zien is hier nog géén hebben). Daarna, in 1927, kwam zij in groot gemis, en had intussen weleens een gezegend avondmaal, en toonde haar de HEERE, zegt zij, dat Hij een verbond met haar had gemaakt. Daar kreeg haar ziel weer een groot heimwee naar de Borg, welke zij toen moest omhelzen. Dit bezag Cornelia als zijnde de verlossing in Christus. En pas later spreekt zij over de schenking aan de Vader. Men legge hier eens de bekering van J. Calvijn, van A. Rivet of van Eva van der Groe naast, en U zult een hemelsbreed verschil opmerken. In deze beschrijvingen van de bekering vindt men geen weg van stationnetjes, waarlangs een gelovige zou gaan; nee, het is álles ineens, hoewel er groei is in de genade en kennis van Christus. In de B.G.-kringen heeft veel onkunde bijgedragen tot het ontstaan van de allerwegen gesignaleerde noodtoestand. Algemeen is er een verachting onder de B.G. van wijsheid, kennis en geleerdheid. Dit is soms wel terecht, daar kennis en wijsheid zonder hét erfdeel ons leeg en opgeblazen maken. Wanneer men in de B.G.-kringen maar gemoedelijk en gewichtig kan praten van indalende teksten en goddelijke inspraken, wekt dit al spoedig het vertrouwen der mensen. Er is hoop dat deze zaak spoedig zal veranderen ten goede, daar er méér kennis en wetenschap komt onder de jongere generatie, die duidelijkheid wenst, en geen genoegen neemt met een geheimtaal. Spreken wij tenslotte nog over het animisme van de natuurmens, waarin krachten tot persoonlijkheden worden, en men zich achter de verschijnselen zich zielen of geesten denkt. In feite is het een wereld vol fantasie, die boven elke realiteit uitgaat. Men ziet veel dat het blote oog niet ziet, en men hoort veel dat het normale oor niet hoort. Wij zouden zeggen: Men ziet ze vliegen! Idem dito in de B.G.-kringen, waar men zegt in een donkere tijd te leven, maar waar men nog wél zeer veel ziet en hoort, voelt en smaakt. Men leeft bij gezichten, gevoeligheden, inspraken en indalende teksten, waarachter men zich de Geest denkt. Veelal is dit een wereld vol fantasie en bedrog, waarvan vele voorbeelden zijn te noemen.


153

Vele zaken zijn van animistische oorsprong, zoals bijvoorbeeld alle lichaamsopeningen afdichten bij een gestorvene, en openingen maken in de doodskist, en de ramen openzetten van het huis waarin de dode zich bevindt, dit om de ziel op te sluiten, en/of vrij te laten. Verder nog iets over bijbelmagie. In feite is alle sleur en vormendienst magie. En wat is er al niet een sleur en vormendienst binnen de christelijke kerken! Ook bidden wordt magie wanneer het sleur en routine is. Het gebed moet leven, kort en krachtig zijn, en geen grammofoonplaat die steeds hetzelfde liedje afdraait. Daarbij dat men in een gebed de Allerhoogste de wet voorschrijft hoe Hij de mens moet bekeren, alsof Hij dat niet zou weten. Moordenaars en rovers in Mexico bidden eerst het Pater Noster alvorens tot hun boze daden over te gaan. Men bidt jammer genoeg voor het onreine varkensvlees en bloedworst of dat gezegend mag worden! (In Hand.15 is dat verboden).

Brief van N.N. Betreft: Reactie op het artikel over ds. Mallan. Aan de heer v.d. Meer, Ik kan het niet nalaten in het kort op enkele brochures in te gaan, al is het dan als commentaar en niet als een nette brief. Met klimmende verbazing heb ik er enkele gelezen. Graag zou ik u enkele vragen willen stellen. Allereerst als je een boek leest is het goed altijd het oogmerk van de schrijver goed in het oog te houden, en niet zozeer de letter van het boek. Dit heb ik geprobeerd te doen met uw brochures, maar ik kan niet anders vinden dan dat u de Schrift verdraaid, vurig slangenvenijn spuwt op een listige wijze en toch spreekt van broeders en geliefde... en dat de broederlijke liefde blijve. * Welke waarde hecht U aan aangename omgang met... * U spreekt van liefde, maar waaruit blijkt dat?! * Meent u de kerk in stand te moeten houden, (bijv. pag.34, Toel.weg), u zult zeggen nee, maar uit uw schrijven blijkt het tegendeel. * U schrijft niet te oordelen over de staat van geloofsbroe ders, maar u veroordeeld wel! (pag. 3 Reactie op enz.) * Hebt u van Philpot wel eens goed gelezen "De winter voor de oogst", of, Opwas in de genade, en erfgenaam des hemels

154


wandelend in de duisternis, en de erfgenamen der hel wandelend in het licht. * Is het doen van wonderen afhankelijk van onze bereidwil ligheid? (pag.10) * Gelooft u dat Gods Woord vol geestelijke inhoud is, kunt u dan b.v. de weg van het volk Israël verklaren. Of de weg van Abraham, Jozef, Ruth, de vrouwen naar het graf, Maria in de hof, de Emmaüsgangers, enz. enz. * Gelooft u dat als Gods Volk op de plaats is, zij in Gods knechten eindigen, of juist daar bevreesd voor zijn en alleen zien op Zijn werk in Zijn knechten om Hem alleen te erkennen. Hoevele van Gods ware knechten, die van hun roeping en zending ook getuigenis hebben kunnen geven, en wat Hij ook heeft bevestigd door tekenen en wonderen in de natuur en het genadeleven, dat durft u op één hoop te vegen en te veroordelen, m.i. enkel en alleen omdat ze uw (....) werk niet overnemen als Gods werk. Want ik vrees dat dat de grondreden is waardoor u bent gaan zoeken en u datzelf niet begrijpt. Als het u werkelijk om de Waarheid te doen is, hoe komt het dan dat u uw strijd toespitst op Ds. F. Mallan, en het "zijn" leer noemt? Begrijpt u dan niet wat Gamaliël zegt in Hand. 5:34-39, en dat dan Ds. F. Mallan allang met zijn leer ondersteboven zou zijn gevallen. Leest en merkt u niet op, dat de leer, die door Gods dienaren, die Hij getrouw gemaakt heeft door de eeuwen heen, altijd daarop gericht is dat de zondaar op het diepst vernedert wordt en God op het hoogst verheerlijkt, en dat ook een mens na ontvangene genade dat steeds weer moet inleven, (H.C. Zondag 44, e.a.) en dat Hij in elke les, ook zelfs voor ons gevoel de kleinste, in het genade leven altijd de Eerste is. Zie toch eens naar die strijdende David, b.v. in Psalmen, en alle anderen met hem.Ik ben bevreesd dat satan werktuigen zoekt om Ds. Mallan nog een laatste stoot te geven en te trachten de zuivere leer die naar de Godzaligheid is op die manier verdacht te maken. (U schrijft over onrust in de gelederen van Ds. Mallan....), alsof u daar op wacht, maar weet wat u doet en probeer uw brochures eerlijk naast Zondag 43 H.C. te leggen en vraag om ontdekkend licht, opdat u, met de uwen, met alles op de rechte plaats gebracht mag worden. Ga toch niet door in deze weg, want de Heere zal het zien en zoeken, want wie Zijn volk en Zijn leer en Zijn ambten aanraakt raakt Zijn oogappel aan. (Kanttek.). De zin is; Die ulieden beledigt of schade aandoet; dat is zoveel alsof hij den Heere zelf beschadigde, hetwelk Hij wreken zal.


155

Ik hoop dat de bekering van Saulus voor u praktijk mag worden. Dan zult u weten wat wedergeboorte is, en wat bekering is, en dan zult u ook, (als het nog kan) een andere brief schrijven aan Ds. F. Mallan van P.F. v.d. Meer, in aansluiting op de verschillen over de Heilsorde, de toeleidende weg en Wie het laatste woord heeft.

Antwoord op brief N.N. Zeer geachte heer N.N.

29-5-1997

Hartelijk dank voor uw welgemeende brief, en voor de moeite die u hebt willen nemen om te reageren op mijn brochures, ook al kunt u zich (nog?) niet verenigen met de inhoud, wat ik betreur. Op de voornaamste dingen wil ik u antwoorden, eveneens uit liefde en bereidwilligheid naar anderen te willen luisteren. Toch ontkom ik niet aan enige terechtwijzigingen, en zie in dit verband ook de brochures, die niet uit vitterij zijn geschreven, en helemaal niet omdat geestelijken mijn werk niet overnemen. Nee, wanneer wij uit overtuiging menen dat anderen fouten maken, is het toch onze roeping en plicht hen daarop te wijzen, ook al wil men niet horen, of al wordt men in het ergste geval kwaad op ons! Het is dan verheugend wanneer men naar ons wil luisteren om het gevaar af te wenden, maar.... indien men niet wil luisteren, dán ligt het voor henzelf. Het gaat niet om personen te veroordelen, maar om foute dingen te beoordelen en erop te wijzen wat niet goed is. Nee, het Woord is niet slechts vol geestelijke inhoud, zoals u meent; het Woord IS geestelijk, en deswege wordt het allerwegen zo slecht verstaan! Velen vergeestelijken het Woord, en dan krijgt men een karikatuur. Om u iets meer achter de schermen der geestelijke stand te laten kijken, doe ik u hierbij de brochure toekomen, waarin de vraag centraal staat of het dominees-ambt wel bijbels is. Schrik niet! De waarheid werkt ontnuchterend! Nee, ik vraag niet om de gunst van mensen of geestelijken. Laten zij maar eens reageren op grond van het Woord! Verbazend is het toch dat zij allen zich zo stil houden als een muis, alsof ik als een kat op hen loer! Uit de diverse brochures blijkt dat ik mij niet toespits op broeder Mallan, maar evenzovele anderen, die zeggen de waarheid te verkondigen. Indien zij dat niet doen, schrijf ik hen aan. Het gaat niet in de eerste plaats om hun persoon, noch om hun staat, maar om hun bewering dat

156


zij de enige zuivere leer nog voorstaan, en dat hun leer geheel overeenkomstig zou zijn met de leer der Reformatie en oude theologanten. Kijk, dan zeg ik openlijk dat zij het mis hebben, en het volk een rad voor de ogen draaien! Wanneer U de reformatoren en oude theologanten leest en let op de orde des heils, dan is er een hemelsbreed verschil tussen hen en de huidige bevindelijk gereformeerden. Die verschillen blijken toch wel heel duidelijk uit de brochures. Laat broeder Mallan daar eens een antwoord op geven! Dat wil hij niet, daar hij dat niet kan, óf niet durft. Hij weet méér dan u weet. En dan is het waarachtig wat u schrijft: Jahweh zal het zien en zoeken! Bij mij, bij u, maar ook bij broeder Mallan e.a. indien wij tegen beter weten in de waarheid in ongerechtigheid ten onder houden! Broeder Mallan en anderen mogen van mij best beweren dat zij de enigen nog zijn in Nederland die de zuivere leer nog hebben, maar...... wanneer hij zich daarbij beroept op de oude theologanten, dan zeg ik dat dát niet mag, zonder hen groot onrecht aan te doen! Ik ben niet bang dat ik Zijn oogappel(s) expres zou aanraken, daar ik Gode méér wil en zal gehoorzamen dan mensen! Indien ik iets van hen zeg, het is tot hun voordeel, ook al komt het soms scherp over. U hoopt tenslotte dat ik aan de weet mag komen wat bekering is. Welnu, ik kan u met verheuging en vrijmoedigheid meedelen dat te weten, welk een onuitsprekelijke gave dit is, en welk een wonderbaarlijke uitwerking dit op mij heeft gehad. Ik prijs mijzelf niet aan, en wens niets anders dan van dát geluk te getuigen dat in Christus alleen is, en dat die IN Hem is, een nieuw schepsel is. Dát doet broeder Mallan niet! Hij spreekt zondaren reeds zalig die nog niet welbewust in Christus zijn! Dáárover gaat het in hoofdzaak in mijn brochures. De reformatoren en oude theologanten, waarop broeder Mallan, C. Harinck c.s. zich beroepen, leerden wel iets ánders dan wat genoemde broeders nu leren. De afwijkingen heb ik gesignaleerd en uitvoerig beschreven in de brochures. Gelukkig zijn er nog in ons land die hier oog voor hebben, en ik hoop ernstig dat ook u, én broeder Mallan, en nog velen oog zullen krijgen voor de waarheid die in Christus is!


157

Met vriendelijke groeten, Beste Frans,

5-1-2000

Alweer een kort briefje naar aanleiding van je meditatie in “De Wachter Sions” 30-12-1999. Kennelijk laat mijn boek over de “Geloofszekerheid: ineens en voor altijd” je niet met rust. Het gaat met name over je volgende bewering: “Die daarin (in dat bundeltje der levenden) besloten liggen, kunnen niet verloren gaan. Dat kan men voor zichzelf wel eens geloven, maar men kan dat niet altijd geloven. Het wordt toch zulk een nauwelijks zalig worden. Daar weten zij die geloofszekerheid ineens en voor altijd hebben verkregen, blijkbaar niets van. Die weten van geen tranenbrood en van geen banden tot de dood”. Etc. Wat overhaastig om iemand die geen geloofszekerheid heeft op deze wijze te willen troosten, en tegelijk iemand die wel deze zekerheid heeft ontvangen te veroordelen. Daarmee verraadt men zichzelf. Kennelijk is het bij jou zo gelegen dat je het zo nu en dan eens mag geloven, zoals een kaars dan eens oplicht en dan eens bijna uit lijkt te zijn. Welnu, weet je wat Olevianus van zulk een geloof schrijft? En, je kunt je toch niet met een handomdraai van deze opsteller van de Heidelbergse Catechismus afmaken. Olevianus schrijft, zie mijn boek p.340, en “Geschriften van Olevianus p.302, het volgende: “21. Bovendien laten wij geen plaats voor deze dodelijke dwaling over, waardoor sommige gehuurde voorvechters van de antichrist, als door een bedekte ondermijning, de verzekering van het geloof trachten te niet te doen, door zich middelaars te verzinnen tussen de waarheid en de leugen, dromende, dat de zekerheid van het geloof, daaraan wezenlijk eigen, bij afwisseling gelijk een kaars, dan eens uitgeblust en dan weer aangestoken wordt, al naar de omstandigheid waarin het zich bevindt. Alzo stellen zij het geweten tussen hopen en vrezen in. Indien gij, zeggen zij, op uzelf ziet, is de verdoemenis zeker, en wederom, indien gij op Christus ziet, is de zaligheid zeker. Alsof wijzelf het voorwerp van het geloof waren en we daarom op onszelf moesten zien en niet veeleer op Christus, aan ons geschonken. Etc..” Dus is het N.B. Olevianus die jouw geloofsbeschrijving typeert als zijnde een dodelijke dwaling van de gehuurde blaffers van de antichrist.

158


En Calvijn, zie mijn boek p.11, zegt: Waarlijk gelovend is slechts diegene, die met vaste overtuiging ervan overtuigd is, dat God hem een genadig en goedgunstig Vader is”. Het komt er dus maar op aan welke Geest wij hebben ontvangen, Rom 8:15 Want gij hebt niet ontvangen den Geest der dienstbaarheid wederom tot vreze; maar gij hebt ontvangen den Geest der aanneming tot kinderen, door Welken wij roepen: Abba, Vader! 16 Dezelve Geest getuigt met onzen geest, dat wij kinderen Gods zijn. Dan kan en mag men Paulus nazeggen: vers 38 Want ik ben verzekerd, dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige, noch toekomende dingen, 39 Noch hoogte, noch diepte, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus, onzen Heere. Ja, het is enerzijds een “nauwelijks zalig worden”, dat is, volgens de kanttekening, niet dan door veel strijd, vele verdrukkingen, benauwdheden, beproevingen en kastijdingen, Matth. 7:13,14. Anderszins gaat de zaligheid der gelovigen, die door het geloof in Christus gerechtvaardigd zijn en door Zijn Geest geheiligd, naar Gods belofte zeker en gewis. Zie Rom. 8:33. Ergo, strijd in de stand van hun leven, niet over hun staat! Dus Frans, sta op uit je slaap; spreek niet langer de taal van slaapwandelaars en loop niet met je armoe te koop: Efeze 5:14 Daarom zegt Hij: Ontwaakt, gij, die slaapt, en staat op uit de doden; en Christus zal over u lichten. En wordt vervuld met den Geest. Met vriendelijke groeten en Gode bevolen, Piet van der Meer de uwe, P.F.van der Meer

Hoe gereformeerd is ds. C. Harinck nog? Ds. C. Harinck is vanzelfsprekend niet los te denken van de Ger. Gem.theologie en leer. Duidelijk schreef hij in een brief aan iemand (in mijn bezit) dat het "tenslotte er toch maar op aan komt de geloofsvereniging met Christus te hebben. Daar werkt de Heilige Geest op aan. Indien dit (let nu op) EINDDOEL is bereikt, is de weg die men afgelegd heeft om daar te komen ondergeschikt". Welnu, de eerste hervormers (de reformatoren), de Marrow-men en sommige oude gereformeerden (o.a. Th.van der Groe) hebben allen eenparig geleerd dat de bewuste geloofsvereniging met Christus het


159

BEGIN is, en geen einddoel. Lees de uitspraak van LUTHER: "Men had mij altijd geleerd dat de rechtvaardigmaking aan het einde stond, maar ik heb leren zien dat zij het BEGIN is." Wat voor wegen kunnen er aan het ware BEGIN voorafgaan die genoegzaam zijn tot de zaligheid? Helaas, het zijn veelal die zogenaamde "voorafgaande wegen" die het enige en voornaamste onderwerp uitmaken in de prediking van Ger. Gem. c.s. Ook bekent ds. C. Harinck openhartig volgens het verslag in het R.D.van 5-4-1993: "Overal waar je leest over merktekenen van het kindschap Gods, daar beginnen de belijdenisgeschriften met het ware geloof in Christus, iets waar WIJ (dus de Gereformeerde Gemeenten. PM) NOOIT mee zouden beginnen!" Wat een wereld van verschil zit er tussen de belijdenisgeschriften en de leer der Ger. Gem. cs. (en van ds. C. H.). De Ger. Gem. c.s. plaatst de ONbewuste rechtvaardigmaking en de onbewuste inlijving in Christus aan het begin van de zgn. toeleidende weg, die zij "wedergeboorte" noemen (ten onrechte). Dr. Maarten Luther daarentegen plaatst de BEWUSTE rechtvaardigma-king aan het begin! Ds. C. Harinck signaleert en onderkent duidelijk het bovengenoemde verschil, en neemt bewust een tegengestelde positie in. Maar..... kan hij zich dat wel permitteren? Aarzelt hij niet in dezen? Want het hoeft geen betoog dat hij zich met dit standpunt niet meer gereformeerd kan noemen! Let wel, het betreft hier de kern (het merg) van de leer der reformatie!

Supplement HOOFDSTUK 3 Overzicht visie van de Reformatie, Nadere Reformatie en het Puritanisme inzake de geloofszekerheid

160


De rechtvaardigingsleer bij Luther door dr. M. van Rhijn Uit het boek van prof. dr. M. van Rhijn "Studiën over Luthers rechtvaardigingsleer" Melanchton kwam met een andere visie over de rechtvaardiging dan Luther. Melanchton vatte de rechtvaardiging op als een rechterlijk oordeel van God in de hemel. De orthodoxie van de 17e eeuw nam deze misvatting over. Zij zag in de rechtvaardiging het oordeel, waarbij het niet toegerekend worden der zonden wordt uitgesproken. Men ging in de 17e eeuw spreken over een rechtvaardiging waarvan de zondaar in zichzelf geen onmiddellijke werking zou bespeuren, dus als een soort theoretische reflectie buiten de mens. Alzo werd de leer van de rechtvaardiging een deel van de bekeringstheorie. Door de opvatting dat de rechtvaardiging geheel buiten de mens lag (forensisch) ging alle inwendig verband verloren met de zondaar die zich bekeert. p.35. Het belangrijkste in de rechtvaardigmaking is dit, dat God Zich aan de berouwvolle zondaar die Hem zoekt meedeelt. Deze zelfmededeling van God geschiedt, doordat Christus in het leven van de zondaar binnentreed. Het geloof is daarbij niets anders dan gehoorzaamheid en overgave. Luther heeft nooit gesteld dat een gelovige terstond de staat der volmaaktheid zou krijgen. Luther heeft wel altijd gedacht aan een reëel rechtvaardig worden van de mens. Niet zoals Melanchton, dat de mens rechtvaardig wordt doordat hij het werk van Christus gelovig aanvaardt. Nee, de gelovige is wezenlijk in een proces van rechtvaardig-worden opgenomen. God neemt de mens niet aan om zijn geloof in Christus; nee, Gods wil is dat de zondaars heilig worden. Een mens moet steeds rechtvaardiger worden. De voltooiing van het proces der rechtvaardiging heeft pas eerst plaats bij de dood. Toch is de gelovige in dit leven reeds rechtvaadig. Wij moeten goed letten bij Luther op de toerekening. Waar het in Luthers rechtvaardigingsleer om gaat is dit, dat de gerechtigheid van Christus die de berouwvolle zondaar wordt toegerekend, de gerechtigheid is die Christus in zichzelf verwierf en bezat. De gerechtigheid die de zondaar wordt toegerekend is gerechtigheid, die Christus in de gelovige werkt.


161

Wanneer Christus woning in de zondaar neemt, en wanneer de zondaar Hem ontvangt, wordt hem dit als gerechtigheid toegerekend. De zondaar die Christus begeert in het proces der rechtvaardigmaking wordt als gelovige in Gods gemeenschap opgenomen. De mens wordt reëel rechtvaardig gemaakt, omgezet tot een ander mens. p.47. Het geloof bestaat uit hoop, die zonder zekerheid van het heil ondenkbaar is. Bij hem die Christus ontvangen heeft, hoeft van twijfel aan het heil in het geheel geen sprake te zijn. Wie in Christus gelooft is wel geborgen, en is van zijn heil volkomen zeker. Dit is de leer van Luther tot in het jaar 1517. Ook nadien leerde Luther dat de rechtvaardigmaking een proces is, waarin de zondaar werkelijk rechtvaardig wordt. Ook al zijn wij in dit leven nog niet geheel rechtvaardig, in onze hoop en verwachting zijn wij dit wel. Er is na 1517 wel iets toegevoegd aan Luthers leer over de rechtvaardiging. De gerechtigheid die Christus Zelf bezit valt de zondaar ten deel en in de grond der vergeving. Hierdoor gaf Luther een vastere basis aan de rechtvaardiging. Vanaf 1517 leerde Luther dat het niet alleen de gerechtigheid is die God in hem begonnen is te werken, maar daarbij dat God de zondaar rechtvaardig verklaart, omdat Christus het werk der verzoening heeft volbracht. p.56. Voor Luther is genade geen bovennatuurlijke magische werking zoals bij Rome. Het is de goddelijke erbarming. In de Middeleeuwse theologie is de rechtvaardiging het overgebracht worden in een toestand van goede werken te willen doen, door de gerechtigheid die in de ziel uitgegoten zou zijn. Het verschil tussen Rome en de Reformatie moet gezocht worden in hun beider houding tot de persoonlijke heilszekerheid. De breuk werd daardoor tussen Luther en Rome definitief. Bij Rome moet de mens er zeker van zijn dat de genade hem via de sacramenten is medegedeeld. Verder moet men bij zichzelf vaststellen dat men overeenkomstig de ingegoten genade leeft en zich gedraagt. De mens moet een sluitrede opmaken dat hij genade bezit. Dit geeft nimmer volkomen zekerheid, ook niet enige zekerheid. maar, zegt Rome, er moet onrust en twijfel blijven onder de gelovigen opdat hun religieuze ijver blijft branden.

162


Luther kon zich niet tevreden stellen met de garantieverklaringen van de kerk. Luther vroeg iets, namelijk de persoonlijke heilszekerheid, wat Rome niet bezat en niet kon geven. Daarmee plaatste hij zich buiten de kerk. Rome kent geen persoonlijke heilszekerheid. De leer van de verdienste is in de oude katholieke heilsleer een belangrijk gegeven. De mens werd nog in staat geacht enige goede werken te doen. De strenge praedestinatieleer van Augustinus is door de latere kerk losgelaten. De leer van de onbeperkte genade werd ingevoerd. De verhouding: genade en vrije wil/verdienste is vooral in de 13e eeuw serieus onderzocht door de theologen. Daartoe gebruikte men de leer van Aristoteles, van de habitus en informatio. Met betrekking tot de rechtvaardiging leidde de habitus-leer ertoe dat de mens over een natuurlijke habitus beschikte, en daarnaast de ingestortte goddelijke genade kon verkrijgen. Habitus is een vorm, uitdrukking, maar vooral een gesteldheid, toestand, aard, persoonlijke eigenschap, deugd. Alleen het handelen vanuit de bovennatuurlijke habitus werd verdienstelijk geacht, en door die genade kon God in de mens wonen. Thomas van Aquino heeft de rechtvaardigingsleer in twee delen onderscheiden. Er is een habituele genade waaruit de rechtvaardiging volgt, nl. de bovennatuurlijke goede wil. Verder is er de voorbereidende genade, de helpende hand. De voorbereiding bestaat daarin dat God zelf de vrije wil in beweging zet. De rechtvaardiging wordt voltrokken door ingieting der genade. Het geloof ziet Thomas als deugd, als de liefde, en is de schakel tussen genade en werken. Ten opzichte van de geloofszekerheid heeft Thomas geleerd dat er wel een soort "weten" mogelijk is, maar dat de zekerheid van het persoonlijk genadebezit buitengesloten is. Volkomen zekerheid is uitgesloten, er blijft altijd een zekere twijfel aan het bezit van genade. Trente keert zich wel steeds tegen de habitus-leer. Trente hield de heilszekerheid voor pralerij. Men verdoemde de leer van Luther over de heilszekerheid. Volgens Trente kan niemand van het bezit der genade volkomen zeker zijn. Men kan het vermoeden dat men genade bezit, maar voor het overige moet men zijn vertrouwen op de kerk stellen. Bij Luther komt het vooral op de persoonlijke heilsverzekerdheid aan in de rechtvaardiging.


163

In de 16e eeuw vroeg de eerste generatie na de Reformatie zich af hoe men toch in concreto de rechtvaardiging door het geloof moest beleven, en hoe het ethische element (de heiligmaking) naast de rechtvaardiging tot zijn recht kon komen. Het nieuwe geslacht had de troostvolle leer van de rechtvaardiging door het geloof alleen van jongsaf gehoord, en was in feite daardoor al getroost nog voordat er sprake was geweest van vrees en schrik over de zonde. Men vroeg zich af of het mysterie der genade zich eenmaal of meerdere malen herhaalde. Moest men, zodra men enige kennis van zonde ontving, besluiten dat men dan de rechtvaardiging bezat? Mannen als Karlstadt en Münzer hebben de kloof gepeild. Er lag een tekort in het feit dat de mens zich niet ieder ogenblik voor rechtvaardige mocht houden. Zij stelden de volkomen heilszekerheid, dat de zondaar eens en voor altijd gerechtvaardigd is en daarvan ten volle verzekerd is. Hoe de rechtvaardiging werkelijk beleefd werd kwam in het Lutheranisme geheel niet tot zijn recht. En door Melanchton is de zuivere rechtvaardigingsleer verminkt overgebracht. Van nu af aan was de rechtvaardiging een soort toestemmen in een buiten de mens liggend goddelijk gericht in het hemelhof. Bij Luther had de gelovige in de rechtvaardiging alles: het kindschap van God, verlossing, heiliging, zaligheid. En wie alles heeft, behoeft uit de aard der zaak niets meer te verwerven. Bij het geloof kan onmogelijk nog iets bijkomen. (Bij het bevindelijk-gereformeerde fragmentarische denken ontvangt de zondaar trapsgewijs het heil, stuk voor stuk. Steeds moet men er nog iets bij zien te krijgen. PM) Bij Melanchton en Flacius was de rechtvaardiging een gedeeld proces, vandaar dat heiliging er apart bij moest komen. Luthers rechtvaardigingsleer zou de zedelijke laksheid in de hand werken. In de 17e eeuw ontbrak het aan mannen met diepe religieuze gevoelens en inzichten als de reformatoren. Alleen dán blijft het grondbeginsel van de Hervorming in leven. Doordat Melanchton -als vader van de protestantse scholastiek- de vrije wil leerde en de leer van de absolute soevereiniteit Gods ontbond, heeft hij de Godsleer van Luther verzwakt. Daardoor strekte de leer van het Rijk Gods bij het latere Piëtisme zich niet verder dan het kleine hartje van de mens. Voor mannen als Spener, Francke, Lodenstein, De Labadie e.a. bleven de eigenlijke motieven van de reformatorische grondbeginselen duister.

164


Bij Lodenstein is de rechtvaardiging niet meer dan een overgeleverde leer, en is dit niet het leidende principe van de gelovige in zijn verhouding tot God. Lodenstein vat de rechtvaardiging dan ook op als middel tot heiliging. Het eigenlijke bewijs van de wedergeboorte moet dan in de zelfverloochening worden gezocht, zo ook bij Brakel en Witsius. Bij de Reformatie zien wij dat er nog iets haperde in het zedelijke leven, en daarom hadden zij genade nodig. Zij hanteerden niet de Wet als leefregel der gelovigen, zoals de Nadere Reformatie dat deed, en men de heiligmaking vanuit de Wetsonderhouding zag. De mens, de gelovige had dan blijkbaar nog iets deugdzaams. De reformatoren leefden echter geheel uit genade. Zien wij onze totale gebrekkigheid en zondigheid, dan is er plaats voor het wonder van de volle ervaring van Gods genade en vergeving. Vanaf het ogenblik dat wij weten dat Christus ons als Zijn kind heeft aangenomen, treedt het nieuwe leven in zijn volheid in. De geloofsgerechtigheid die de hervormers als een bezit van voortdurende vergeving van zonde hebben geponeerd, schept een nieuwe vorm van mystiek. De religie der Hervorming is geen moraal, maar is werkzaam, voortstuwend leven, leven van daden en arbeiden in de gemeenschap met God. De rechtvaardiging is daarbij middel en geen doel om het Rijk Gods binnen te gaan. Het gaat om de innerlijke houding, waar alleen het geloof de mens in de rechte verhouding tot God plaatst. De centrale allesbeheersende leer van de rechtvaardiging bij de Hervormers is als volgt samen te vatten: "Wie in Christus gelooft, wordt voor God voor rechtvaardig gehouden, heeft vergeving van zonde, want Christus heeft voor ons de straf der ongerechtigheid gedragen en het werk der gerechtigheid volbracht. Voor zover wij in Christus blijven, ziet God ons om zijnentwil voor rechtvaardig aan en alle eigen gerechtigheid is daarbij buitengesloten. Terwijl de rechtvaardiging positief in het door het geloof ontvangen bewustzijn van de vergeving der zonden bestaat, neemt de gerechtvaardigde de in het geloof gegrepen innerlijke herscheppende werking van Christus in zich op en leeft hij in het geloof, dat is het vertrouwen op God. Ziende op de genade van Christus, draagt dit geloof een blijvend gevoel van zekerheid in zich, want als men zich aan de genade van Christus overgeeft, is het geloof er en is men gerechtvaardigd".


165

p.165: "God is het, die de mens uit onverdiende genade in vergeving der zonde omvat en wanneer Hij vergeving van zonde schenkt, dan schenkt Hij ook gerechtigheid, heiliging, eeuwig leven, want in de verzoening met God is alles gegeven. De vergeving van zonde is geen voorwaarde voor genade, maar is de ervaring van de algenoegzame genade van God, de rechtvaardiging." Calvijn verzet zich met grote kracht tegen elke heilstheorie, die de heilsverzekerdheid en de rust van het geweten in het geding brengt. Als de heilsverzekerdheid niet wordt verkregen, deugt de gehele leer niet. p.173. De reformatoren hebben allen in de leer der rechtvaardiging door het geloof hét centrale van hun levensbeschouwing gezien, die leer onherroepelijk en onvoorwaardelijk vastgehouden en geen van allen hebben iets van de leer der "fides vivifica" (levendmakend geloof, zoals heel de middeleeuwse kerk dat leerde, levend door de goede werken) willen weten. Alleen de rechtvaardiging door het geloof dat door de liefde werkt. Wat is de reformatorische GELOOFSZEKERHEID? In Luthers theologie is het niet expliciet de ervaring van de gelovige mens als grond van zijn geloof en zekerheid, hoewel Luther een door en door praktisch mens was met rijke levenservaringen. Het gaat Luther in de eerste plaats om de genadige Godskennis in Christus, niet om zijn eigen ervaringen en kentekenen van genade. Van God in Christus is alle heil afkomstig. Zoals gezegd is Luther een theoloog met veel ervaringen. Toch is hij geen ervaringstheoloog zoals zoveel Piëtisten na hem. Luther maakt van zijn ervaringen geen grond voor zijn geloofszekerheid. In Luthers dagen zochten velen rust in hun eigen nederigheid, in hun verootmoediging, als zijnde iets verdienstelijks. Dat waren vooral de mystieken, die de zelfverloochening als een stap zagen naar zelfrealisatie. Luther keek naar buiten (extravert). Zij zagen naar binnen (introvert). In zichzelf vond hij niets dan zonde, ellende, tegenstand en verderf. Luther had er oog voor dat het Christus was die hij in de Psalmen hoorde klagen, lijden en roemen ....... in Zijn heiligen, en het niet de mens zelf was waarin de klacht, het lijden en de roem waren te vinden. Alzo leerde Luther Christus kennen in Zijn lijden, en dat deed hem tenslotte in zijn eigen lijden roemen en overwinnen. Ook daarin lag voor Luther

166


niet de geloofszekerheid. Dit was immers slechts de zekerheid van de verdrukking en overwinning in Christus voor de Zijnen. Nee, de zekerheid des geloofs kwam bij Luther niet op de wijze van het lijden, van zijn levenservaringen en bevindingen. De zekerheid des geloofs kwam voor Luther alleen en geheel door de belofte en toezegging van Boven, gedaan in het Evangeliewoord. Luther formuleerde dat als volgt: Het heil ligt buiten ons, niet in ons, zelfs niet in de bekeerde gelovige! (Extra nos = buiten ons). Dus niet ons delen in het lijden van Christus, niet ons zoeken en worstelen om vrede met God. Nee, niets in ons. Zelfs niet onze aangename gestalten, niet de kentekenen van genade waaruit de mannen van de Nadere Reformatie hun zekerheid des geloofs trachten op te maken. De volkomen en werkelijke bevrijding van een mens komt pas tot stand wanneer alle dingen geheel en al buiten hem komen te liggen, in Christus (pro nobis... Hij voor ons). Het is geheel en alleen door het geloof, niet door enige ervaring van ons, hoewel het fenomeen van het “komen tot Christus” op zichzelf genomen een unieke bovennatuurlijke ervaring is en blijft. Het geloof gelooft zelfs tegen alle eigen ervaring in! Ook de mystieken en bevindelijken kennen de uitdrukking dat “de mens er tussen uit” moet om alles in Christus te ontvangen. Toch is het bij hen altijd weer de vrome mens die centraal staat. De mystieken en bevindelijken treden wel buiten zichzelf en zoeken daarin de smaak en voorsmaak van de zaligheid. Maar de ware gelovige treedt buiten zichzelf, of liever, sterft aan zichzelf door de Wet en vindt zijn zekerheid in de belofte van het Evangelie van God in Christus aan hem geopenbaard. Gal.1:16. Daar valt alle ervaring als grond weg, hoewel deze wondere gebeurtenis -het overgaan uit de dood in het leven, te sterven aan al het zijne- een onvergetelijke Godsbemoeienis is. Door de belofte komt God met Zijn heil in Christus tot ons. Hij vindt ons als goddelozen en vijanden, niet als bekommerden en zoekenden, om met Hem verzoend te worden. Het geloof vertrouwt geheel en al op die belofte, niet op eigen ervaring en bekering, zelfs in de grootste duisternissen, Jes.50:10. Luther zei eens tegen Erasmus dat God zijn zaligheid buiten zijn eigen wil in de zijne had geplaatst. Dus geheel buiten toedoen van Luther. Het is een eenzijdig Godswerk. Wel dat geloof en gevoel bij elkaar horen, maar dan alleen in genoemde volgorde. Eerst geloof, daarna onlosmalijk het gevoel dat het de mens geeft, zodat je weet dat je gelooft en in wie je gelooft en wat je daardoor verkregen hebt.


167

168


Alleen het geloof -indien dat er zonder gevoel kon zijn- is ijdel, want een verlossing buiten ons in Christus waarvan wij niet gevoelen dat het mijn deel is, kan niet behoren tot de “enige troost in leven en sterven”. Luther zei eens, dat al was Christus duizendmaal in Bethlehem geboren en niet in zijn hart, zou het hem niets baten. Het is niet onze ervaring. Nee, het is een geschenk uit de hemel. Het is God Die Christus in het verbrijzelde hart openbaart in de belofte van het Evangelie. Dan schenkt God ons allebei: geloof en ervaring, ineens en voor altijd.

en indruk overtreffen als deze? Geen leed zal het uit mijn geheugen wissen, toen ik als een gedode de stem des Zoons van God tot mij hoorde spreken in het Evangeliewoord en ik daardoor een nieuwe kracht in mij voelde rijzen waardoor ik opstond als een nieuw schepsel, ijverig tot goede werken. Het geloof kan niet alleen zijn, het zal goede werken voortbrengen, niet uit verdienste of roem, maar uit dank en heilige drang. Dan is de wortel der zaak in ons gevonden en is de boom goed, zodat de vrucht eveneens goed zal zijn, Gode tot eer en ons tot zaligheid.

De scholastieken zeggen dat de zekerheid van het geloof tot de onmogelijkheden behoort. Absolute heilszekerheid zou niet verkrijgbaar zijn. Luther is echter geheel en al afgebracht van al het zijne, zodat hij tot algehele zelfovergave kwam en gebracht werd door een Hoge arm en Sterke macht, tot de unieke zekerheid in de belofte van het Evangelie. Hier is het God alleen Die in ons werkt het willen en het werken naar Zijn welbehagen. Fil.2:13. Juist ons werken, ons willen, onze goede of slechte voornemens, onze ijver, het staat Hem in de weg. Alles moet eraan. Wij dienen ons leven volledig te verliezen, om het te behouden. De geloofszekerheid kan alleen ontstaan door de gave Gods in de belofte gedaan, tegen alle eigen ervaring in. Zulks leert ons de ervaring der bestrijding en aanvechting, dat de zekerheid des geloofs niet in iets van ons, maar in Christus alleen ligt, gedaan in de belofte van het Evangelie. Luther was immers de man van de vele aanvechtingen, en deswege ook de man van de triomferende geloofszekerheid. “Door het geloof alleen” is een reformatorische leuze. Toch kan het geloof op zich nooit alleen zijn. Het gevoel en de ervaring zijn er onlosmakelijk mee verbonden. In het punt of tijdstip van de rechtvaardiging voor God is het geloof wel geheel en al alleen. Daar doen mijn ervaringen, mijn zuchten en tranen niet mee, hoewel het er niet buitenom gaat. De rechtvaardiging voor God in Christus in de belofte van het Evangelie laat in mij een geheel enig en onvergetelijk feit achter, hetwelk door geen duizend duivelen uit mijn geheugen kan worden verwijderd. Daar word ik van dood levend, daar ga ik over uit de duisternis in het waarachtige licht. Daar ben ik geheel lijdelijk, en toch neemt het mij geheel in en gaat die wondere zaak dwars door mijn gehele lichaam en leven heen. Het verandert mij totaal en werkt in mij de onberouwelijke keus. Het keert mijn gehele leven om, blijvend. Welke gebeurtenis kan zulk een kracht

Deze reformatorische geloofszekerheid is maar heel even het bezit geweest van de reformatoren. Na hen stonden de mannen der Nadere Reformatie op die de weg van de scholastieken, mystieken en bevindelijken insloegen om in zichzelf naar kentekenen van genade te zoeken. De reformatorische geloofsbeschrijving was hen te hoog gegrepen. Daarop wisten zij raad. Zijn noemden de geloofszekerheid der Reformatoren het “welwezen” of de “hoogste trap”, terwijl zij het zogenaamde ervaringsleven van een zoekend zondaar model stelden als zou dat het wezen des geloofs betreffen. Het is een getrouw predikant als Van der Groe geweest, die in een van zijn biddag-predikaties over Openb.3:10 op 25 maart 1750 de situatie van zijn tijd duidelijk voor ogen schetste. Wij geven hier zijn woorden verkort weer: “De zuivere leer van het geloof van het dierbare Evangelie en de lijdzaamheid der heiligen, wordt helaas bij ons bijna niet meer gevonden. Ten 1e. Wij hebben die als zijnde een snode en heilloze gruwelleer veroordeeld. Ten 2e. Deze leer wordt allerwegen zeer versmaad, gehoond en gelasterd, ja, als met de voeten vertreden. Ten 3e. De belijders en voorstanders van deze leer worden gehaat, vervolgd en voor snode ketters en dwaalgeesten uitgemaakt en met allerlei smadelijke lasternamen overladen. Ten 4e. Men beklaagt de kerk vanwege zulke “schrikkelijke dwalingen” die er zouden heersen als er zouden zijn een “lijdzaam wachten” en een “verzekerd geloof”, en dat sommige (getrouwe) leraars het volk daartoe (zogenaamd zouden) verleiden. In plaats van de zuivere leer des geloofs voert men een geheel andere leer in, die alleen dient om het ware geloof en de lijdzaamheid in de


169

harten der mensen geheel weg te nemen en uit te blussen door een zuiver Remonstrants en Pelagiaans geloof. 1. Daarin werkt niet God, of Christus, of de Heilige Geest, maar de mens zelf doet het alleen. Zij zien en kennen (enigszins) hun zonden, zijn er bedroefd over, belijden en beteren ze voor God. Dat noemen zij al direct “hongeren en dorsten” naar Christus, geloven in Hem, zonder Zijn belofte van het Evangelie eerst recht te kennen, en alzo houden zij hun staat voor goed. Ziet, dat nu is bij ons wat men voor het christelijk geloof houdt, door eigen kracht en ‘s mensen werk en gerechtigheid. 2. Omdat hierin geen krachtdadig goddelijk werk van de wederbarende Geest in kan worden gevonden, ...... zo kan hierin ook geen ware verzekering van het hart in zodanig geloof zijn, maar een eeuwigdurende paapse twijfel. 3. Het oude aangenomen en vastgestelde geloof is, volgens Gods Woord, een geloof van goddelijke en heilige troost en verzekerdheid. Deze verzekerdheid is dan ook de wezenlijke eigenschap en het onafscheidelijke gevolg van het geloof. Hierop heeft men uitgevonden dat het oude gereformeerde geloof te hoog is gesteld tegenover de volstrekte twijfel der papisten. Met het oude geloof der gereformeerden zou niet het eigenlijke wezen, maar alleen het welwezen van het geloof zijn uitgedrukt. In dat geval zou het welwezen slechts door zeer weinig gelovigen worden bezeten. (Men heeft de ruif een etage lager gehangen in de Nadere Reformatie, zodat de zogenaamde “kleintjes” er ook lekker uit konden smullen. PM.) Dus werkt men erop aan de sukkelende zielen ten onrechte op te bouwen en te ondersteunen (door hen te zeggen dat ze allemaal niet zover komen en zij er nog wat bij moeten zien te krijgen. PM.). 4. Hierdoor is men rijk en verrijkt. Alles doet men uit eigen kracht. De Heilige Geest kan in het niet meer werken. Ook de ware christenen en gelovigen bewaren niet meer het woord der lijdzaamheid en de zuivere leer van het Evangelie in hun hart”. Tot zover de haarscherpe analyse van Van der Groe. De trend welke Van der Groe beschrijft heeft zich reeds 250 jaar voortgezet. Slechts enkele getrouwen in den lande zijn er geweest die dezelfde geloofsleer der reformatoren waren toegedaan. De meesten zijn in naam nog wel reformatorisch, maar zijn in werkelijkheid paaps en remonstrants. De zekerheid als behorend tot het zogenaamde wezen

170


van het geloof, heeft men vaarwel gezegd en daarvoor in de plaats de twijfel gesteld. De vrome twijfelaar staat centraal. Algemeen gelooft men in fabels, in de mens, in eigen werkzaamheden. Men komt tot de ongerijmdste stellingen, zoals William Guthrie in “Des Christens groot interest” p.24 durft stellen, dat.... “1. Het verkeerd is te denken dat ieder die in Christus is ook weet, dat hij het is. Want velen zijn in waarheid begenadigd en hebben een goed recht op het eeuwige leven, die er nochtans onbekend mede zijn, totdat het hun geopenbaard wordt. Joh.5:13". Zulke orakeltaal leest men niet in de Schrift, noch in de geschriften der reformatoren. Deze taal wordt helaas vandaag de dag overgenomen door de leidslieden der bevindelijk gereformeerden. Maar dan moeten zij ons eens vertellen hoe een zondaar zonder Christus toch gelukkig kan zijn? Dat is toch onmogelijk. Kunnen longen functioneren zonder lucht en zuurstof? Kunnen ogen functioneren zonder licht en leven? Kan een zondaar in Christus zijn en Hem evenwel niet kennen? Dat zijn onmogelijkheden. Ik leef, zegt Paulus, en niet meer ik, maar Christus leeft in mij. Zou men dat niet weten en gewaar worden? Wij dienen ons te wachten voor degenen die zulke orakeltaal produceren. Uit Jer.23 leren wij dat er vele valse profeten zijn. Uit Jer.29 kunnen wij leren hoe gevaarlijk het voor die valse profeten zelf is, door te gaan met hun leugens en verleidingen. De leer welke Guthrie leert is niet naar het Woord, dus kan deze geen dageraad hebben. Jeremia waarschuwt ons in hfst 29:8 voor hen: 8 ¶ Want zo zegt de HEERE der heirscharen, de God Israels: Laat uw profeten en uw waarzeggers, die in het midden van u zijn, u niet bedriegen, en hoort niet naar uw dromers, die gij doet dromen. 9 Want zij profeteren u valselijk in Mijn Naam; Ik heb hen niet gezonden, spreekt de HEERE.

Zedekia en Achab waren zulke valse profeten, zie Jer.29:21, die tot een schrikvoorbeeld zijn gesteld. Zij leidden een losbandig leven en namen het niet zo nauw. Zij spraken valselijk in Gods naam. De koning van Babel heeft hen aan het vuur gebraden! 21 Zo zegt de HEERE der heirscharen, de God Israels, van Achab, zoon van Kolaja, en van Zedekia, zoon van Maaseja, die ulieden in Mijn Naam valselijk profeteren: Ziet, Ik zal hen geven in de hand van Nebukadnezar, den koning van Babel, en hij zal ze voor uw ogen slaan.


171

172


22 En van hen zal een vloek genomen worden bij al de gevankelijk weggevoerden van Juda, die in Babel zijn, dat men zegge: De HEERE stelle u als Zedekia, en als Achab, die de koning van Babel aan het vuur braadde; 23 Omdat zij een dwaasheid deden in Israel, en overspel bedreven met de vrouwen hunner naasten, en spraken het woord valselijk in Mijn Naam, dat Ik hun niet geboden had; en Ik ben Degene, Die het weet, en een getuige daarvan, spreekt de HEERE.

kerk een papieren en strooien vereniging. Volgens Wilhelmus à Brakel leerden de Labadisten een heiligmaking vóór de rechtvaardigmaking. In werkelijkheid leerde Brakel dit zelf eveneens, door tot het wezen van het geloof niet de zekerheid te rekenen. Brakel zegt dat het wezen van het geloof bij de Labadisten bestaat uit: a. een historisch geloof b. de overgave aan Christus c. het wachten op Christus

Zien Uw ogen niet naar waarheid? Jer.5:3. Nee, God zend Zijn knechten en profeten niet uit met een leugen in hun mond!

Hierin ontbreekt het aannemen van Christus tot vergevmg van zonden en behoud. De directe en bewuste toe-eigening van Christus door het geloof wordt erin gemist. De Labadisten creëren een lange weg naar Christus toe. Voor Brakel valt de beslissing in Christus, en daarvoor is er geen soort wedergeboorte. Bij de Labadisten verkeert de zondaar in een soort tussenpositie, een grijs vlak. De Labadisten spreken ook van een nieuw en gans bovennatuurlijk beginsel van leven, buiten de bewuste kennis van Christus om. Hierin verraden zij hun rooms/jezuïtische oorsprong, Rome spreekt over "ingestortte genade", bij de zuigelingenbesprenkeling (doop). Volgens Brakel werkt de labadistische geloofsbeschrijving lijdelijkheid. Zij legden grote nadruk op de wedergeboorte en deze had een overheersende plaats, als een soort geschiktheid om zichzelf te leren kennen en om als zondaar tot Christus te gaan. Dit is heiligmaking vóór de rechtvaardigmaking.

De Labadisten Anna Maria van Schurman 'Schuurman' was een bijzondere intelligente en godvrezende vrouw, leerlinge van Gisbertus Voetius. Zij schreef een boek "Eucleria, of uitkiezing van het beste deel". Daarin kiest zij voor het Labadisme. Anna was nauw verbonden met Voetius en Van Lodenstein. Met haar overgang naar het Labadisme sprak zij het oordeel uit over de Nadere Reformatie en stelde dat deze beweging op een mislukking was uitgelopen. Al jong had zij een grote afkeer van onbekeerde theologen. Zij haatte hen meer als de "pest". Zij vond dat de menselijke rede geen grondslag voor het geloof vormde. Echte door God geleerden hebben slechts drie boeken nodig, schreef zij, nl. de Bijbel, de natuur en de inwendige genade. In de beginfase van de Nadere Reformatie zag men de gehele gemeente nog aan voor gelovigen, zoals ook de Reformatie deed. De kinderen werden gedoopt, de ouders of peten geloofden voor de kinderen, en op de catechisatie werd de kinderen geleerd om de genade op zichzelf toe te passen. De kinderen leerden uit de Heidelbergse Catechismus en moesten in de eerste persoon op de vragen antwoord geven, zónder dat de Geest in de meesten hunner werkelijk werkzaam of aanwezig was. Anna zei dat men op deze wijze ingebeelde kerken (gelovige) kreeg. In een grote stad en kerk als Utrecht, met duizenden leden, zag Anna er nog geen tien met een levend geloof, zelfs niet in de bijzondere vergaderingen of gezelschappen. De leden van de kerk zijn door de leer met de kerk verenigd, niet door de werkelijkheid van het geloof en geloven, vond Anna. En zo is de

Vrijwel alle schrijvers uit de Nadere Reformatie geven de wedergeboorte een plaats in de toeleidende weg tot het geloof in Christus, volgens prof. Graafland, zie "De Nadere Reformatie en het Gereformeerde Piëtisme" p.340. "Zij hebben geen weet meer van de calvijnse lijn, die stelt dat wij door het geloof in Christus worden wedergeboren". Alleen Th. Van der Groe leerde dit nog. Dus ziet Graafland Van der Groe als een heel bijzondere figuur, als iemand die nog de lijn van Calvijn aanhield. Dan had Graafland Van der Groe weleens anders mogen waarderen dan hij gedaan heeft in zijn dissertatie "De zekerheid van het geloof!" De lijn van De Labadie heeft zich voortgezet, stoelend op het roomse en remonstrantse gedachtegoed, zelfs in de bevindelijke kringen, met name in de afgescheiden kerken, de Gereformeerde Gemeenten c.s.


173

In die gemeenten heeft ook een wedergeboorte die aan het bewuste geloof voorafgaat prioriteit bóven de bewuste vereniging met Christus en rechtvaardigmaking, die men niet nodig acht voor iedereen. Deze ziet men als een extra dat gemist kan worden. In die gemeenten overheerst de geloofsonzekerheid. In de 17e eeuw was het nog Th. Van Thuynen die de zekerheid leerde, behorend tot het wezen van het geloof, en zich daarbij beriep op Calvijn, en tenslotte ook als laatste Th. Van der Groe. De Piëtisten namen Van Thuynen niet serieus. Zij hielden het ervoor dat tot het wezen van het geloof niet de zekerheid behoorde. De zekerheid was een luxe, niet absoluut noodzakelijk. P. Themmen gaf een boek uit, gericht tegen het Labadisme. In de voorrede geeft een anonieme schrijver te kennen dat ook na de labadistische crisis velen ontkenden dat tot het wezen van het geloofde zekerheid behoorde. De Labadie ontkende dit. Ook nu, gelijk als in de achttiende eeuw is het juist de bevindelijke stroming die meent méér licht te hebben dan de reformatoren, en men de zekerheid niet wil rekenen als behorend tot het wezen van het geloof. De door het labadisme gestelde geloofsonzekerheid was dus eerder toegenomen dan afgenomen nadat het labadisme zelf verdwenen was. Ook H. Jansonius ageerde tegen de bevindelijken en nam het op vô6r de geloofszekerheid, in een voorrede in Koelmans "Historisch Verhael".

Het Marrow-conflict. Om het hart van het Evangelie, door ds. C. Harinck Dit is een nuttig boek, dat ons inzicht kan geven in het zgn "Marrowconflict" in Engeland/Schotland. Dat is een theologische strijd geweest in de Schotse kerk die van 1718 tot 1723 duurde. De inzet tot deze strijd vormde de inhoud van een boek, de "The Marrow of Modern Divinity" (Het Merg van het Evangelie), geschreven door Edward Fisher. Het behandelt de leer der hervormers in de vorm van een vraaggesprek, met name over geestelijke en bevindelijke zaken. Vragen als wat de betekenis van de Wet voor de gelovige is, en wat overtuiging van zonde inhoudt, hoe en wanneer men tot Christus mag komen, de zekerheid des geloofs, de eis van levensheiliging, en het aanbod van genade in de prediking, komen aan de orde.

174


Ds. C. Harinck schrijft, dat het toentertijd zaken betrof waar het ook nú nog om gaat, juist in kerken waar de bevindelijke leer een grote plaats heeft. Kennisneming van het Marrow-conflict is dan ook van het allergrootste belang voor de bevindelijke, gereformeerde theologie. Het Merg van het Evangelie werd door de Generale Synode en de grote meerderheid der Schotse kerk verworpen, en de verdedigers ervan waren een groep van twaalf predikanten, de zgn. "Marrow men", waaronder Thomas Boston, Ebenezer en Ralph Erskine. Wij laten hier enige der belangrijkste zaken volgen uit het boek van C.H. (Ds. C. Harinck). Art.3. Deze wedergeboorte wordt gewrocht door de kracht van de Heilige Geest, werkende in de harten van de uitverkorenen van God een verzekerd geloof in de beloften van God, die ons geopenbaard worden in Zijn Woord; door welk geloof wij Christus aangrijpen, met de genaden en de zegeningen, die in Hem beloofd zijn. Hierbij merkt C.H. op dat het geloof door de Marrow men beschreven wordt in termen van zekerheid. p.34. De antinomianen leerden sterk dat de uitverkorenen reeds van eeuwigheid in Gods besluit gerechtvaardigd zijn. Eerst de rechtvaardigmaking, daarna het geloof IN de rechtvaardigmaking. Wij geloven niet om gerechtvaardigd te worden, maar wij geloven nadat en omdat wij gerechtvaardigd zijn (een syllogisme/conclusie-systeem.P.M.). De Wet heeft afgedaan. Berouw is niet noodzakelijk. 44. Rond de Marrow-controversy..... werden rechtvaardigmaking en heiligmaking met elkaar verward of van elkaar losgemaakt. 84. Het geloof brengt zekerheid. Hierbij beriepen de twaalf broeders zich op de hervormers, die volgens hen leerden, dat het geloof zekerheid brengt aangaande de dingen die men gelooft, en dus de zenuw van de roomse leer van de onzekerheid, waarin mensen eeuwenlang zijn gevangen gehouden, hebben doorgesneden. De twaalf broeders betogen dat er geen verschil is met wat de oude hervormers wat betreft de zekerheid des geloofs bedoelen, indien men er maar op let wat zij bedoelen met zekerheid, namelijk die vertrouwensdaad of toepassende overreding van het geloof, en niet die verzekerdheid waarover de Westminster Confessie handelt, want dat is een samengestelde zekerheid, vol en duidelijk, niet alleen bevattende de zekerheid, die ingesloten is in de directe daad van het geloof, maar óók


175

die welke ontspringt uit een geestelijke GEVOELEN en een redelijke argumentatie. C.H. merkt hier in noot 9 bij op dat er hier reeds een onderscheiding werd gemaakt tussen de zekerheid van het geloof en een zekerheid van het gevoel. De zekerheid van het geloof is een directe daad, als reactie op het evangelie-aanbod. De zekerheid van het gevoel is een reflecterende daad van de ziel. Daardoor komt men tot de kennis en het gevoelen dat onze staat voor de eeuwigheid goed is en onze zaligheid verzekerd is in Christus. Hier verwijst C.H. naar A. Comrie, Zondag 7, en hij zegt dat deze onderscheiding veel verwarring voorkomt. De oude hervormers bedoelen, zegt C.H., met zekerheid niet in de eerste instantie de zekerheid van Gods genadewerk IN ons, maar...... dat de evangeliebelofte waar is en waar is voor mij. Latere schrijvers gaan steeds meer de kant uit van de zekerheid van de genadestaat. Déze zekerheid echter is de vrucht van het geloven en het in zich bevinden van de merktekenen der kinderen Gods, blz.84. 95. De twaalf broeders antwoordden op de vraag naar het verband tussen rechtvaardigmaking en heiligmaking: "Aangezien persoonlijke heiligheid en rechtvaardigmaking in een gelovige onafscheidelijk verbonden zijn, zijn wij niet bereid om deze afzonderlijk aan te merken, gelijk dit in de vraag wel gedaan wordt." 101. Zekerheid van het geloof én zekerheid van het gevoelen: De Marrow men wijzen er op: "Er is een volle overtuiging en verzekering, door overweging, geestelijke bewijsvoering of innerlijke gewaarwording, doch deze houden wij geenszins voor het wezen des geloofs." Hierbij citeren zij Samuel Rutherford. Het verschil tussen de zekerheid van het geloof, én de zekerheid van een bewust weten en gevoelen dat wij in een verzoende staat met God zijn, is: "De verzekering des geloofs heeft zijn voorwerp en grondslag buiten de mens, maar de verzekering des gevoels IN de mens. De verzekering des geloofs richt zich op Christus, de belofte en het verbond Gods, maar.... de verzekering des gevoels ziet naar binnen, op hetgeen God gewerkt heeft, zoals de persoonlijke genade, wat men verkregen heeft, ondervindingen en dergelijke." 112. De twaalf broeders worden in de Acta van de Assemblee beticht van dwalingen, in zeven punten samengevat:

176


1.Zekerheid als behorende tot het wezen van het geloof. 2.Algemene verzoening. 3.Heiligmaking niet noodzakelijk ter zaligheid. 4.Hoop op de zaligheid is geen motief tot de gehoorzaamheid van de gelovigen. 5.De gelovige is niet meer onder het werkverbond. 6.Het boek (Het Merg) bevat zes antinomiaanse stellingen en maakt onderscheid tussen de Wet der werken en de Wet van Christus. 7.Het prediken van een heilig leven is nadelig voor de evangelieleer. De Marrow men, de twaalf broeders, werden ernstig bestraft, maar mochten wel in hun ambt blijven. De twaalf broeders verklaarden voor de Assemblee het als hun roeping te vinden, om de waarheden die veroordeeld waren, te blijven uitdragen! Als gevolg hiervan werden de twaalf broeders geboycot. p.123. Prof. James Hadow stelt tégen de twaalf broeders dat de zondaar zich éérst moet onderzoeken of hij het ware geloof bezit, aan de hand van merktekenen (syllogisme), en dáárdoor tot de zekerheid komt dat Christus voor zijn zonden gestorven is, etc-. Hadow verzet zich ertegen dat Het Merg (c.q. de twaalf broeders) leert dat naast de merktekenen, de zondaar alleen op grond van het evangeliegetuigenis ervan overreed en zeker moet zijn, dat Christus óók voor zijn zonden gestorven is. Hadow noemt het een antinomiaanse zekerheid als in Het Merg gezegd wordt, dat men het getuigenis van het Evangelie met zekerheid op zichzelf toe mag passen, zónder te letten op de merktekenen. p.125. De Assemblee/de Commissie tracht op grond van de Westminsterse Catechismus de zekerheid des geloofs die de twaalf broeders leerden, te weerleggen. Zij stellen: "Onze Westminsterse Assemblee kent GEEN zekerheid, dan die (welke) enig fundament vindt BINNEN in de mens als een steunpilaar, zonder welke, het ándere fundament BUITEN de mens in het Woord niet genoegzaam is om zekerheid te brengen, dat God hem liefheeft en hij zalig zal worden." Men wil dus niet de zekerheid des geloofs leren, voorwerpelijk in het WOORD; maar men wil pas spreken van zekerheid des geloofs als dit in het hart van de mens duidelijk wordt, dat is subjectief. De twaalf broeders stellen echter onomwonden dat de Assemblee van 1720 hiermee is teruggekeerd tot het twijfelachtig geloof van de papisten! De twaalf broeders stelden dat de grond van het geloof niet iets is IN de mens (subjectief/onderwerpelijk), maar dat de grond van het geloof voorwerpelijk is, namelijk het Evangelie waarin Christus wordt aange-


177

boden. De zondaar moet ervan overreed zijn dat wat het Evangelie aanbiedt aan allen, speciaal voor hém geldt. Dus het is voor-onderwerpelijk, één geheel! Dat lezen wij in Joh.5:24: "Die Mijn Woord (voorwerpelijk) hoort, én gelooft (onderwerpelijk) Hem, die Mij gezonden heeft, die heeft het eeuwige leven." Zo is de gelovige er zeker van en ervan overreed, dat het aanbod in het Evangelie waar is, ja waar is voor hém. En zo rust dit geloof niet op inwendige kentekenen (subjectief), maar op het aanbod van Christus in het Evangelie (objectief). De zondaar gelooft...... is allereerst volkomen overreed van de betrouwbaarheid van de Belover, die in het Evangelie aan zondaren om Christus' wil genade aanbiedt. En dit nu werkt juist de zekerheid dat de boodschap van de Belover waar is, zelfs voor mij die de grootste der zondaren ben. p.130. Het Merg spreekt steeds over het geloof als van een overreding van de zekerheid van Gods aangeboden genade in Christus, en de grond van de geloofwaardigheid ligt niet IN de mens en het feit of deze dat wel of niet erkent, maar de grond van het geloof ligt in het Evangelie! Riccaultoun beklemtoont dat het "ik geloof.... en.... ik ben verzekerd."... bij elkaar horen!..... en dat hierin het wezen van het geloof bestaat! Dus het is niet gescheiden, maar het is voor-onderwerpelijk, één geheel! Niet van: "ik vrees en twijfel," maar: "ik ben overreed en verzekerd." p.153. Voorbereidingen. In "Het Merg" wordt geleerd dat de evangelische boetvaardigheid niet aan het geloof in Christus voorafgaat, maar daarop volgt. De bekering gaat niet aan het geloof vooraf, maar volgt daarop. Het werd door Prof. James Hadow gerekend als zijnde antinomiaans, dat zij de ware boetvaardigheid niet aan de rechtvaardigmaking lieten voorafgaan. "Het Merg" leert echter dat predikanten die wél leren dat berouw, etc-. aan Gods vergiffenis voorafgaat, "ellendige vertroosters" zijn. Hadow vindt dat de leer der twaalf broeders gevaarlijk is, door mensen tot het geloof in Christus op te wekken zonder voorafgaand berouw en betering des levens. Hadow ziet dit berouw niet als een wettisch werk, maar als zijnde vruchten van de vernieuwde geest en daden van een nieuw schepsel. (Hier vaart Hadow duidelijk in de wateren van Maccovius en de latere Gereformeerde-Gemeente-theologie. PM) De twaalf broeders stellen echter dat wat de rechtvaardigmaking door het geloof betreft, álle werk daartoe uitgesloten is, dus ook berouw, etc. Geen vrome, geen levendgemaakte of wedergeborene wordt gerecht-

178


vaardigd. De zgn. genade-eisen tellen in het stuk der rechtvaardiging niet mee. p.162. Riccaultoun zegt dat het geloof en bekering TWEELING-GENADEN zijn, ze worden tegelijk geboren, maar wel zó, dat het geloof de leidende genade is. Het is absurd om een ongelovige allerlei zaken te laten doen, die zonder de genade van het geloof niemand kán voortbrengen. Het is een onreformatorisch principe, vindt Riccaultoun, dat de heiligmaking zou voorafgaan aan het geloof. Dit is een absurditeit, zó onschriftuurlijk..... De HEILSORDE volgens de twaalf broeders: Wettische overtuigingen voorafgaande aan het geloof in Christus, zijn wel van Gods Geest, maar zijn géén reddend werk. Het geloof in het Evangelie is alleen reddend! De wettische overtuigingen zijn er om een zaligmakende verandering teweeg te brengen, en deze brengen géén evangelische boete voort. p.171. Boston: Dit geloof dat God in Christus genadig is, is geen weten dat men alrede begenadigd is en men alrede vergeving van zonden bezit. (Dit is wél de Gereformeerde-Gemeente-theologie! PM) Wettische overtuiging moet men goed onderscheiden van evangelische boetvaardigheid. p.177. De Commissie stemt wel in met de twaalf broeders, dat de gelovige een volkomen gerechtigheid wordt toegerekend, maar loochent dat een gelovige direct alle dingen in Christus heeft. De Commissie wil goede werken niet zien als verdiensten, maar wel als middelen om zich voor de hemel geschikt te maken. p.179. Vraag 6 van de Commissie luidde: Heeft een gerechtvaardigd zondaar op éénmaal alles wat nodig is tot zijn zaligheid? Antwoord der twaalf broeders luidt: Ja, een gerechtvaardigde zondaar heeft in Christus álles! (Leerde en erkende men dit vandaag de dag nog maar! PM) p.202. Conclusie van C.H. is, dat de Marrow-men de leer van het geloof der eerste hervormers aanhingen. De wijze waarop de hervormers over de natuur van het geloof spraken, bracht veel twijfelende zielen in verlegenheid, schrijft C.H. Uit pastorale motieven bracht men hierin verandering en begon men ermee een trappen-systeem op het geloof toe te passen. Vooral W. Perkins begon


179

180


daar omstreeks 1640 mee. Men ging het geloof herkenbaar maken aan diverse merktekenen. De zekerheid van de waarheid der belofte (het objectieve) werd verlegd naar de zekerheid uit de kentekenen (het subjectieve). Zo ontstaat de persoonlijke zekerheid pas nádat men heeft geloofd. Dit is de leer van zekerheid d.m.v. de sluitrede (syllogisme). Tijdens het Marrow-conflict heerste reeds de algemene gedachte dat men door de merktekenen tot zekerheid kwam. De twaalf broeders handhaafden de leer der eerste hervormers van de zekerheid van het geloof, maar leerden daarnaast ook een zekerheid van gevoel, doordat zij er wel oog voor hadden dat niet iedere gelovige met volle vreugde wist wat hij in feite wel van Boven had ontvangen. Zij leerden ook een zekerheid die komt door het innerlijk getuigenis van Gods Geest met onze geest dat wij kinderen Gods zijn. Perkins onderscheidde acht trappen in het bekeringsproces. Vier die aan het geloof voorafgaan, vier die erop volgen.

Zekerheid des geloofs bij J.C. Ryle "Hebt u zekerheid?" (verkorte weergave)

p.233. De gereformeerde orthodoxie en de Marrow men staan in dezelfde traditie wat betreft de boete. De Evangelische boete is een vrucht van het geloof. Wettisch berouw is de weg om tot Christus te drijven, maar in velen komt het nooit zo ver, en het is deswege géén betrouwbaar kenmerk van Gods genade.

Ryle stelt dat ieder gelovige deze troostrijke stand van verzekerdheid van zijn geloof in Christus kan ontvangen. Hij zal dan zelden door twijfel aangevochten of door aarzeling in verwarring gebracht worden. Deze zekerheid verwerpt Rome. Op het concilie van Trente is verklaard, dat de zekerheid van de gelovige over de vergeving der zonden een ijdel en goddeloos vertrouwen is, (de ergste ketterij).

p.245. Prof. Hadow en anderen beleden wel de orthodoxe leer, zwoeren bij de Westminsterse Confessie, maar zij verstonden toch het Evangelie van Het Merg der Marrow men niet! Zij volgen een logisch-syllogisme-systeem, en namen als goede calvinisten als uitgangspunten: 1e.De genade van God in Christus zaligt de uitverkorenen. 2e.De uitverkorenen worden gekend aan het verzaken der zonde, verbetering van hun leven en goede werken. Conclusie hieruit = Gods genade is slechts voor hen die hun leven beteren. Zij begrepen helaas de taal van de Marrow men niet!

1. Ten eerste wil ik aantonen dat een zekere hoop, waarover de apostel Paulus hier (voorts is mij weggelegd de kroon der rechtvaardigheid, etc) schrijft, een waarachtige en schriftuurlijke zaak is. 2. Ten tweede wil ik duidelijk maken dat het mogelijk is dat iemand deze zekere hoop nooit ontvangt en toch behouden is. 3. Ten derde wil ik u een aantal redenen noemen waarom het zo uitermate belangrijk is om naar deze zekere hoop te staan. 4. Tenslotte wil ik proberen een aantal oorzaken te noemen waarom deze zekere hoop zo zelden wordt verkregen.

Ryle zegt dat er ook oprechte gelovigen zijn die de zekerheid verwerpen of er voor terugdeinzen omdat het een gevaarlijk leerstuk zou zijn. Deze zienswijze is te betreuren en veroorzaakt veel schade. Over de zekerheid staat in de Bijbel veel te lezen, oa. in Job.19:25-26; Ps.23:4; Jes.23:3, 32:17; Rom.8:38-39; 2 Cor.5:1,6; 2 Tim.1:12; Col.2:2; Hebr.6:11, 10:22; 1 Joh.3:14, 5:13, 19. p.17. Zekerheid is uiteindelijk niets anders dan een volgroeid geloof; een volwassen geloof dat de belofte van Christus met beide handen aangrijpt, een geloof dat redeneert zoals de hoofdman over honderd: Matth.8:8. In hoofdstuk III zegt Ryle dat het mogelijk is dat een gelovige de geloofszekerheid waarover Paulus spreekt nooit ontvangt, maar toch behouden is. Ryle acht het mogelijk dat iemand het geloof in Christus heeft, zonder die zekere hoop te genieten waarover Paulus spreekt. Al Gods kinderen


181

hebben geloof, maar niet allen hebben de zekerheid van het geloof, aldus Ryle. Ryle weet wel dat er grote mannen Gods zijn die een andere mening zijn toegedaan en het door hem gemaakte onderscheid niet onderschrijven. p.21. Jezus kijkt niet naar de hoeveelheid, maar naar de echtheid van het geloof. p.22. Ik beweer dat het eenvoudige geloof in Christus iemand zal behouden, hoewel hij misschien nooit zekerheid ontvangt. Dit onderscheid tussen geloof en zekerheid moeten wij goed voor ogen houden. Het geloof is de wortel, de zekerheid is de bloem. Een bloem zonder wortel bestaat niet, maar wel een wortel zonder bloem. Geloof betekent leven. Zekerheid is meer dan leven, betekent gezondheid, sterkte en kracht, energie, volwassenheid en schoonheid. p.25. De zekerheid is vurig gewenst. Er zijn te veel gelovigen die twijfelen en maar blijven twijfelen. Zij blijven twijfelen en gaan in een soort schemertoestand naar de hemel. p.38. Waarom wordt die zekere hoop zo zelden verkregen? Het is duidelijk dat slechts enkelen van Gods volk deze zalige staat van zekerheid bereiken. Verhoudingsgewijs zijn er velen die geloven, maar weinigen die zeker zijn. Oorzaken waarom veel gelovigen deze zekerheid niet hebben: 1. Eén van de meest voorkomende oorzaken is naar mijn mening een verkeerd inzicht in het leerstuk van de rechtvaardigmaking. Zij zien niet duidelijk in dat de rechtvaardigmaking iets is dat volkomen buiten ons om gaat, en dat het enige wat nodig is om die te verkrijgen, geloof is. Zij zien het verschil niet in tussen rechtvaardigmaking en heiligmaking. Alvorens zekerheid te gevoelen, moet hij weten wat het betekent om alleen maar te geloven. 2. Een ander veel voorkomende oorzaak van de afwezigheid der zekerheid is traagheid in het opwassen in de genade. p.41. Er steekt veel waarheid in het oude gezegde van de puriteinen: "Het toevluchtnemend geloof is door het gehoor, maar de zekerheid van het geloof komt niet zonder iets te doen tot stand".

182


3. Een andere reden voor gebrek aan zekerheid is een slordige levenswandel. p. 48. Tenslotte wil ik mij tot alle gelovigen wenden en het een broederlijke raad geven. Als u nog geen zekere hoop hebt en niet zeker weet of Christus u aangenomen heeft, besluit dan vandaag nog om die zekerheid te zoeken. Sta ernaar en bid erom. p.49. Er is nog iets waarvan ik u niet onwetend wil laten: u moet niet verbaasd zijn als u, nadat u zekerheid heeft ontvangen, af en toe nog twijfelt. U moet niet vergeten dat u op de aarde bent en nog niet in de hemel. Zekerheid is iets, dat voor een bepaalde tijd verloren kan raken. Hoofdstuk VII. Aantekeningen. Citaten van Engelse godgeleerden die het verschil laten zien tussen geloof en zekerheid. Deze citaten tonen aan, aldus Ryle, dat het mogelijk is, dat een gelovige die gerechtvaardigd en door God aangenomen is, toch niet die vreugde kent van de troostvolle zekerheid van zijn zaligheid. Zij laten tevens zien dat iemand met een zwak, maar oprecht geloof net zo goed behouden is als iemand met een groot geloof. Ryle laat citaten volgen van William Perkins (1612), van Richard Greenham (1612), van Richard Sibbes (1630), John Rogers (1634), p.55. Iemand kan genade ontvangen hebben, zonder dat hij dit zelf helemaal begrijpt. Iemand kan oprecht, rechtvaardigmakend geloof ontvangen hebben, maar de beoefening en de werking daarvan niet ervaren. Daardoor ervaart hij niet de troostvolle zekerheid van zijn verzoening met God. Ik wil het nog anders zeggen: het is mogelijk dat iemand genade ontvangen heeft, dat hij rechtvaardigmakend geloof bezit, maar naar zijn eigen bevinding zo weinig zekerheid kent, dat hij eerder van het tegenovergestelde overtuigd is. Ongetwijfeld verkeerde Job in deze situatie, Job.13:34. Arthur Hildersam (16480. p.56. Er zijn oprechte gelovigen die toch een zwak geloof hebben. Zij hebben deel aan Christus en hebben met een bevende hand vrije genade ontvangen. Zoals sommige godgeleerden zeggen, hebben zij een toevluchtnemend geloof: zij klampen zich aan Christus vast, maar zij hebben gebrek aan zekerheid. Zij kunnen zichzelf niet als Zijn eigendom zien. Het zijn gelovigen met een klein geloof. Zij hopen dat Christus hen niet zal verwerpen, maar zij zijn er niet zeker van dat Christus hen zal aannemen. John Durant (1649).


183

p.58. Iemand kan oprechte genade bezitten, terwijl hij toch de zekerheid van Gods liefde en gunst en de zekerheid van de vergeving van zonden en de zaligheid van zijn ziel mist. Iemand kan het eigendom Gods zijn zonder het zelf te weten; zijn staat kan goed zijn, zonder dat hij het zelf ziet; hij kan zich in een veilige positie bevinden zonder dat hij de troost daarvan ondervindt. Hoewel hij in het hemelse gerechtshof zal worden vrijgesproken, zou hij er alles voor over hebben om ook in de vierschaar der conscientie vrijgesproken te worden. Hoewel de zekerheid voor de christen noodzakelijk is voor zijn welbevinden, is het niet wezenlijk. Het behoort bij het welwezen van de genade, maar niet tot het wezen van de genade zelf. Hoewel iemand niet zonder geloof behouden kan worden, kan hij wel behouden worden zonder zekerheid. Nergens in de Schrift verklaart God dat er geen zaligheid is zonder zekerheid. Thomas Brooks (1654). p.59. Omdat zij niet de hoogste trap van het geloof, de volle zekerheid hebben, of omdat zij verlangen naar de troost, de onuitsprekelijke vreugde en volle heerlijkheid die anderen wel bezitten, zijn sommigen bang dat zij helemaal geen geloof hebben. Matthew Lawrence (1657). Als personen in het buitenland hebben gedacht (namelijk Luther, Calvijn, Olevianus, etc.) dat een bijzondere en vaste overtuiging van de vergeving van zonden wezenlijk is voor het geloof, laten zij dan antwoord geven. Onze eigen godgeleerden zijn een andere mening toegedaan. Zij allen noemen de zekerheid een dochter, een vrucht en gevolg van het geloof. Arrowsmith zegt dat God zelden zekerheid aan gelovigen geeft die nog niet in de genade zijn opgewassen, Hij zegt dat er hetzelfde verschil bestaat tussen geloof en zekerheid als tussen het verstand en het leren. Het verstand is de basis van het leren. Er kan geen sprake zijn van geleerdheid als er gebrek is aan verstand. . Alle mensen hebben verstand, maar niet allen zijn geleerd. Alle wedergeborenen hebben geloof, maar niet alle oprechte gelovigen hebben zekerheid. R. Fairlough (1660) p.61. Er kan geloof des harten zijn, zonder dat dit tot uiting komt in de vrucht van de zekerheid. Thomas Watson (1660). Iemand kan wederomgeboren worden zonder daar zeker van te zijn. Wij maken onderscheid tussen een toevluchtnemend geloof en de volle overtuiging van het hart. Sommigen van hen die behouden worden zijn niet zeker van hun behoud. De belofte komt door de genade van het

184


geloof en niet door de zekerheid van het geloof. Thomas Doolittle (1661) p.64. U kunt in alle oprechtheid Christus ontvangen hebben, zonder de zekerheid daarover ontvangen te hebben. Er zijn mensen van wie God zegt: Gij zijt mijn volk, terwijl zijzelf God niet hun God durven noemen. Zonder dat zij het zelf weten, hebben deze mensen de bevoegdheid om zich kinderen Gods te noemen. Zij hebben echter niet de zekerheid daarvan ontvangen; dat is hun moeilijkheid. De vader is de vader van het kind in de wieg, zonder dat het kind zich daarvan bewust is. John Flavel (1680). p.65. Mocht iemand in duisternis ronddwalen over zijn verkiezing, wees niet ontmoedigd. het is mogelijk dat u verkoren bent zonder het te weten. Robert Traill (1690). Zekerheid is niet wezenlijk voor het wezen des geloofs. Wij lezen over een sterk geloof, maar ook van een zwak geloof, over een klein geloof en over een geloof als een mosterdzaadje. Waarachtig, zaligmakend geloof in Christus kan slechts onderscheiden worden door de mate van het geloof. John Newton (1767). p.66. Persoonlijke zekerheid van de zaligheid gaat niet noodzakelijkerwijs samen met het geloof. In wezen zijn zij niet hetzelfde. Ieder gelovige kan en mag uit datgene wat in zijn hart gewerkt is, zijn zaligheid en voorrechten afleiden. Veel waarachtig gelovigen hebben echter geen juist begrip van het woord rechtvaardigmaking en zij zijn niet in staat om de juiste conclusies te trekken uit de bijbelse beloften. Zouden zij dat wel doen, dan zouden zij ook weten dat zij gerechtvaardigd zijn. Thomas Biddulph (1830). Stel hiereens tegenover wat ds. Paauwe, nieuw dagboek 4 juni zegt: 4 JUNI

1979-81,543.

De VERZEKERING van het geloof is een zaak, welke behoort tot het WEZEN VAN HET GELOOF. Ik heb menigmaal gehoord en ook weleens gelezen in overigens goede boeken, dat men de dingen, waar het om gaat, beleefd kan hebben zonder dat men het weet.


185

Maar nu moet ik u toch zeggen, dat ik daarmee niet verenigd ben en ik denk er niet aan om mij er ooit mee te verenigen. Nooit! Deze dingen, dit is mijn uitspraak, kunnen niet plaats hebben zonder dat men ze gewaar wordt. Het is wat anders, dat er de aanvechting komt en dat men bestreden wordt. Dat is wat anders. De aanvechting komt en men wordt bestreden. Men kan zo niet bestreden worden, of in het diepst van de ziel ligt dat altijd nog. En er is ook geen wankeling in het diepst van de ziel. Daar is geen wankeling, dat ligt onbewogen! Daarom zegt de dichter, zoals ik u al menigmaal aangehaald heb: "Ik zal geen grote wank'ling vrezen" (Ps. 62 : 1 ber.). Dus de aanvechting en de bestrijding, ja, die komen. En onder de invloed daarvan kan het ver, zeer ver raken, kan men raken aan de rand van de afgrond. Maar men stort er niet in, men stort niet naar beneden. Volkomen geef ik ook toe, dat bij de één de dingen duidelijker zijn dan bij de ander. Maar dat iemand ze zou kunnen doorleefd hebben zonder het te weten, dat kan ik niet toegeven en geef ik ook niet toe en wens ik niet toe te geven. U hebt waarschijnlijk gisteren de Mededelingen ontvangen, of anders zult u ze morgen wellicht krijgen. En nu raad ik u aan om de bladvulling eens goed te lezen. Daar wordt iets aangehaald van Marnix van St. Aldegonde. Dan kunt u daar nogeens weer vinden, hoe men in de tijd van de Reformatie de dingen van het geestelijke leven gezien heeft en hoe men de diepe overtuiging in die tijd gehad heeft, dat de verzekering des geloofs een zaak is, welke behoort tot het wezen des geloofs. Verscheidenen van u zullen deze bladvulling al gelezen hebben (zie 5 juni) en anders raad ik u aan om het nog te doen. En als u deze bladvulling leest, dan moogt u er gerust bij denken: Deze woorden zijn onze predikant uit het hart gegrepen. Dat is onze leer. En daarom moet ook ieder zich afvragen, wat hij weet van God en wat hij weet van zichzelf, en wat hij zou kunnen zeggen van het werk en de komst van de Heere Jezus Christus. 5 JUNI

1979-81, 543-544.

De VERZEKERING van het geloof is en zaak welke behoort tot het WEZEN VAN HET GELOOF. vervolg. Als u hiervan nog niets kunt zeggen, dan bid ik u, dat u zich niet behelpt met uw godsdienst, want uw godsdienst zou dan geen beleving

186


zijn. Uw godsdienst zou bestaan uit abstracties, uit afgetrokken dingen, en u zou er niets aan hebben, niets. U zou ook uw naaste er niets van kunnen mededelen. Uw naaste zou er ook niets aan hebben. Let op deze dingen! Geen abstracties, geen dingen in de afgetrokkenheid, maar beleving! Beleving van uw val in Adam, beleving van uw zondige en verwerpelijke toestand. Maar de beleving ook van de genade Gods in Jezus Christus. bladvulling Een oprecht Christ-gelovige heeft de leer van Christus in zijn hart verzegeld door de Geest Gods en ziet niet op het vlees noch op het bloed, maar ziet alleen op God en op de getuigenissen des Geestes, Die in zijn hart roept: "Abba, o Vader!" En daarom, zo ver is het vandaar, dat hij dit om de wil der mensen gelooft, die hem verklaard hebben dat het de leer is der apostelen en evangelisten, dat hij het zelf ook eigenlijk niet gelooft om der apostelen en evangelisten wil, die het beschreven hebben. Want wij moeten deze verzekerdheid in onze harten hebben, dat al ware het nooit op schrift gesteld, of dat Judas de verrader het geschreven had, ja de duivel uit de hel, en dat de gehele wijde wereld daartegen streed en zei dat het gelogen was, zo zouden wij het nochtans voor de eeuwige en onveranderlijke Waarheid en voor het zaligmakende Woord Gods aanvaarden. Marnix van St. Aldegonde. Walter Marshall: "Ware Evangelische heiligmaking", vertaald uit het Engels door A. Comrie. Marshall was een presbyteriaans prediker. Marshall behoorde ook tot hen die onderscheid maakten tussen de actus directus en actus reflexus, de tweeërlei geloofszekerheid, en week daarmee van de Reformatoren af. Zijn boek is moeilijk te verstaan voor eenvoudige lezers, temeer daar er vele echte Comrie-zinnen in staan, die te lang en onduidelijk zijn. Enige citaten met toelichting, en een beknopte weergave van de visie van Marshall aangaande de verzekering die behoort tot het ware geloof.


187

Tiende bestiering, beginnend bij p.171. "De vertroostingen van het Evangelie, die tot een heilig leven noodzakelijk zijn, kunnen niet in waarheid worden ontvangen, zonder enige verzekering van ons belang en deel in Christus en Zijn heilsgoederen. Deze leer van de verzekerdheid komt velen zeer vreemd voor, hoewel zij voorheen door de voornaamste prostestanten werd erkend. Dezen (de reformatoren) leerden in het algemeen dat het geloof een overreding en verzekerd vertrouwen was aangaande onze eigen zaligheid in Christus. Deze hun leer van het verzekerd geloof was één van de grote werktuigen waardoor zij het Roomse bijgeloof konden omver werpen. Bij Rome is het twijfelen aan de zaligheid immers een van de voornaamste grondzuilen. Velen zeggen nu dat onze zaligheid bewerkt wordt door een regelrechte bewerking, en de verzekering daarvan door een wederom-stuitende bewerking van het geloof. Velen zouden het geloof bezitten die in het leven daarvan nooit de verzekering hebben gehad, en dat deze verzekering niet noodzakelijk tot het rechtvaardigend geloof mag gerekend worden. Zij houden dan ook de vroegere protestanten (reformatoren) voor schuldig aan een openbare ongerijmdheid, door de verzekering te stellen als de natuur van het zaligmakend geloof. De leer van de zekerheid zou het zelfonderzoek vernietigen, ons trots en vermetel maken. Dus kan men maar beter twijfelen aan z'n zaligheid". p.173. "De leer der verzekerdheid is een der beste bolwerken en zuiverste steunsels van het Protestantisme". Op p.175. heeft Marshall het over de reflex-handeling van het geloof, om door zelfonderzoek de oprechtheid van ons geloof te onderzoeken, voordat wij een welgegronde verzekerdheid kunnen hebben. Zulke verzekering behoort dan tot de wederomstuitende daad des geloofs. Dat is een geestelijk besef en gevoel van wat het geloof in mij gewerkt heeft, hoewel dit gevoel niet het wezen van het geloof uitmaakt. Deze verzekering des gevoels wordt door vele vromen gemist, zodat ze vele twijfelingen bezitten, zegt Marshall. Hij zegt verder dat de meeste protestanten wanneer zij spreken over verzekering, alleen de verzekering des gevoels bedoelen. Deze soort van verzekering des gevoels, lost volgens Marshall de vraag niet op of ik wel of niet in een staat van genade ben. Marshall handhaafd de tweeërlei zekerheid en meent de oplossing te vinden door te stellen dat de eerste zekerheid het wezen

188


van het geloof is. Dat is in het geheel geen oplossing, daar er geen tweeërlei zekerheid door de Reformatoren werd geleerd.. Er is in het geheel een andere grote vraag die de ziel moet beantwoorden opdat zij mag weten of zij in de genadestaat is, nl. of het Gode behaagd heeft Christus en Zijn zaligheid haar te verlenen (Gal.1:16 Christus te openbaren), hoewel zij tevoren zondaars waren, aldus Marshall. "Wij moeten de vraag of we in de genadestaat zijn oplossen vanuit een ánder soort verzekering (dan de verzekering des gevoels, door de sluitrede. Wat een ellendig en riskant werk! PM) nl. door die verzekering welke regelrecht voortkomt uit de werking des geloofs, waardoor wij ons overtuigen (zonder te letten op iets dat in onszelf is) dat God gereed staat ons te ontvangen, ondanks onze goddeloosheid. Ik tracht de christen naar die verzekering te leiden, dat hij eerst zijn zondigheid ziet en aan zichzelf wanhoopt, totdat hij het alleen van de genade Gods in Christus verwacht. Zulke welgestelde verzekering zal nooit enige hovaardij of trotsheid, maar nederigheid in ons teweeg brengen. Dan is Christus onze toevlucht en zekerheid. C. Deze verzekering is niet zonder enige twijfeling. Vele protestanten zijn van de leer van hun voorvaderen (de reformatoren) afgeweken omdat ze denken dat er geen ware verzekering der zaligheid in hen kan zijn, wanneer er nog enige twijfel in hen is. In de beste heiligen is er nog vlees en geest. Waarom zou men niet kunnen denken dat de verzekering waarachtig kan zijn, omdat ze niet volmaakt is? Er kan ook een ware verzekerdheid des geloofs zijn in mindere mate, 1 Thes.1:5. Het zou iets vreemds zijn indien ons vlees en de satan zich nooit tegen de ware verzekerdheid zouden aankanten. Een gelovige kan soms door zoveel twijfelmoedigheid overstelpt zijn, dat hij geen verzekering in zich gevoelt. Ik beweer nochtans dat zo iemand altijd enige ware verzekering heeft, indien men zijn ziel opbeurt met de woorden van Ps.42:11". p.182. "Er moet in het zaligmakende geloof zelf noodzakelijk verzekering aangaande onze zaligheid zijn. Het geloven als de eigenlijke daad des geloofs, moet noodwendig dezelfde tegenstrijdigheid tegen zich hebben, dat het niet een weifelen, wankelen, twijfelen en vrezen is. Rom.4:20; Hebr.10:23.


189

De natuur des geloofs kan niets twijfelachtigs in zich hebben. Wie waarlijk God vreest moet, zelfs temidden van duisternissen, steunen op de naam des Heeren, Jes.50:10". p.185. "Verschillende Schriftplaatsen zeggen stellig dat wij van onze zaligheid moeten verzekerd zijn in dat geloof waardoor wij gerechtvaardigd worden, Hebr.10:22, 11:1. God heeft het vertrouwen en de zaligheid onafscheidelijk samengevoegd, Jes.30:15; 1 Joh.5:10". p.191. "Opvallend is het dat de twijfelingen in de heiligen meestal door een buitengewone verdrukking, of door een ernstige zonde in hen veroorzaakt waren. Niet door gewone fouten of onzekerheid van hun verkiezing. Volgens Hebr.11:32-38 blijkt dat de vrijmoedigheid, gerustheid, dit vertrouwen en verzekerd zijn, noodzakelijk behoren tot het zaligmakend geloof. Wij mogen van de bevinding van anderen, die nog veel twijfelen, geen leerstelling maken. Zij moesten goed onderricht ontvangen, dan zullen zij mogelijk in zichzelf de zekerheid ontdekken". p.194. "Dit vertrouwen en verzekerd zijn, behoren noodzakelijk tot het rechtvaardigend en zaligmakend geloof. Er zijn protestanten van deze leer afgeweken, maar hoe men ook wroet, de natuur van het zaligmakend geloof is en blijft altijd dezelfde". (Hield Marshall zich daar altijd maar aan. PM) p.196. "Het voornaamste werk des geloofs is, dat men Christus en zijn zaligheid metterdaad in het hart ontvangt. ...... Laat elk redelijk mens nu oordelen, of de ziel wel een genoegzame daad kan verrichten tot het ontvangen en genieten van Christus, als haar Man, Hoofd en Zaligmaker, terwijl ze nog twijfelt of Jezus Zich wel in zo nauwe betrekking met haar verbinden en verenigen wil? Kan een vrouw wel op een eerlijke wijze iemand als haar man aannemen, zonder dat zij verzekerd is van zijn volslagen bereidwilligheid, om haar man te worden? Hetzelfde kan van de onderscheiden gedeelten van Jezus' heilsgoederen, welke wij door het geloof ontvangen moeten, gezegd worden. Het is duidelijk dat wij de weldaad der zondevergiffenis niet kunnen ontvangen, voordat onze gewetens van de schuld, die op hen ligt, en van hun smet en vuil gezuiverd zijn, en wij ten volle overtuigd zijn, dat God dezelve vergeven en weggenomen heeft. Wij ontvangen ook in onze zielen niet werkelijk de verzoening met God, de aanneming tot

190


kinderen en het recht ten eeuwigen leven, voordat wij onszelven kunnen verzekeren, dat het Gode in Zijn gunst heeft behaagd onze God en Vader te zijn en ons tot Zijn kinderen en erfgenamen aan te nemen. Wij ontvangen metterdaad ook geen genoegzame sterkte, om onze harten in onze handel en wandel en zelfs in het midden der tegenspoeden, tot heiligheid aan te zetten en aan te wakkeren, voordat wij vastelijk kunnen geloven, dat God met ons is en dat Hij ons nooit begeven noch verlaten zal. Hieruit mogen wij dan met volle zekerheid besluiten, dat al wie door het geloof zoekt gezaligd te worden en niet tevens tracht om zich van zijn zaligheid te vergewissen en te verzekeren, zichzelven slechts bedriegt en zijn ziel misleidt door blote verbeelding, in plaats van ze te versterken door een waar zaligmakend geloof, zoekende dus wezenlijk alleen in zijne bedorven natuurstaat gezaligd te worden, zonder Jezus en zijn zaligheid te ontvangen of werkelijk vast te houden en aan te kleven". p.200. Wij moeten noodzakelijk enige verzekerdheid aangaande ons heil, in of door de regelrechte daad des geloofs hebben, waardoor wij gerechtvaardigd worden, voordat wij op enige goede grond ons kunnen verzekeren door de overdenkende of terugdrijvende daad des geloofs, dat wij reeds in een staat van zaligheid zijn". Marshall is het niet met het zogenaamde "syllogisme-systeem" van de nadere reformatoren eens, maar hanteert het zelf wel. Zie hieronder: p.202 "Velen besteden hun tijd kwalijk, met op hun eigen harten te starogen, om er de bewijzen van hun aandeel aan Christus in te mogen ontdekken, daar ze veeleer moesten bezig zijn, om Christus in zich te ontvangen, en door een vertrouwend geloof in Hem te leven en te wandelen". p.203 "Hoe bezwaarlijk moet het dan wel voor de ware gelovigen zijn, zich door een zekere kennis van hun eigen oprechtheid te verzekeren, dat ze reeds in een staat van genade zijn, hetgeen bij sommigen de enige verzekering des geloofs is!..... Aldus wandelen vele gelovigen zeer bezwaarlijk in de bitterheid hunner zielen, zuchtende en strijdende onder veel vreeze, bekommering en twijfel, zo lang zij leven..... Het middel nu om dit kwaad te vermijden is, dat men bij alle gelegenheden de verzekering trachte te erlangen, te handhaven en te vernieuwen, door de regelrechte daad des geloofs, waardoor men met verzekerdheid leert vertrouwen op de Naam des Heeren, en zich vaststellen op zijn God, zelfs als men in duisternis wandelt en geen licht ziet in zijn eigen gaven


191

en bekwaamheden, Jes.50:10 - Ik twijfel geenszins of de bevinding van velen der beste christenen zal van deze waarheid genoeg getuigenis dragen". Marshall verstaat onder de zekerheid des geloofs die zekerheid welke een zondaar, na aan het einde met zichzelf gekomen te zijn onder de werking des Geestes door de Wet, waarna Christus Zichzelf aan hem openbaarde en men door Hem vrede met God ontving. Dan weet men met zekerheid wat er plaatsvond. Daarentegen de zekerheid des gevoels, waarvan ook Van der Groe liever maar weinig wilde zeggen en daar niet veel mee op had, wilde men verkrijgen uit het trekken van conclusies. Dus mensen die niet een heldere openbaring van Christus kenden, geen diepe vernedering en overtuiging van zonden, maar evenwel meenden kentekenen van genade in zichzelf te bespeuren, werden aan het werk gezet om uit die kenmerken op te maken of zij inderdaad gelovigen waren. Dit zou hun de zekerheid in het gevoel verschaffen. Dat is echter een ellendig en dubieus werk om op deze wijze er achter te komen of men bijzondere genade bezit. Wanneer het Licht, Christus, niet zelf in onze harten geschenen heeft, moet ik dan met mijn eigen licht gaan opmaken of het goed met mij staat voor de eeuwigheid? Hugo Binning in "Ettelijke gronden van de christelijke religie" zegt het volgende, p.120: "Er is een groot misverstand onder ons inzake het geloof. Sommigen houden het geloof voor een sterk en blind vertrouwen, dat geen twijfelingen, noch schuddingen in de ziel toestaat. Zij denken dat het geloof zulk een verzekerdheid der zaligheid is, die terstond de ziel vertroost en alle tegenwerpingen oplost. Vele zielen menen dat het beste geloof dat is hetwelk nooit twijfelt. Zij vreesden nooit voor de toekomende toorn, hebben de verbeelding van hun hart voor het ware geloof gehouden. Wat zij geloof noemen, die sterke ongegronde zekerheid, is niets anders dan ongeloof van hun boze hart. Anderen trekken in twijfel of ze geloof bezitten. Zij trekken het altijd in twijfel. ben ik een christen of ben ik het niet? De ziel moet ééns de zaak in twijfel trekken, of ze zal nooit zeker zijn! De ziel moet besluiten dat zij zonder God en Christus is. Als ze dát eenmaal ontdekt heeft, zie ik de noodzaak niet ervan in om uw aandeel aan Hem voortdurend te betwijfelen. De twijfel zal alleen opgelost worden, dan door inderdaad te geloven!" In deel 2, dat D.V. nog zal verschijnen, zal dieper worden ingegaan op de tweeërlei zekerheid, o.a. bij de Marrow-men.

192


Het verbaasd mijn overigens dat A. Comrie het voortreffelijke werk van W. Marshall heeft vertaald, en evenwel een geheel andere kant opgegaan is met zijn embryo-theorie. Wie meer wil weten over de afwijkingen van Comrie leze van J.A. de Ruiter "De rechtvaardiging door het geloof, door Th. van der Groe" het naschrift, en het opgeheven orgaan "Verantwoording" van B. Wallet te Kampen. Lezenswaard is ook diens boek "Ambt en Avondmaalsbediening in de Gereformeerde Gemeenten. Analyse van een dwaling", uitgave Kok Kampen. Ds. E.J. Knight "De rechtvaardiging van de goddeloze" (uitgeverij De Banier- Utrecht) Volgens Knight dienen wij onderscheid te maken tussen de rechtvaardiging door het geloof én de volle zekerheid daarvan in het hart. Volgens K. heeft niet elke christen de volle verzekering van het geloof, maar wel de vrede met God door het bloed van het vloekhout. Er zou onderscheid zijn volgens K. tussen onze rechtvaardigmaking zelf, én de beleving ervan. K. haalt diverse oudschrijvers aan, o.a. J. Buchanan, die onderscheid maakt tussen de rechtvaardiging in de aanneming, én als beleefd en toegepast wanneer men de troostrijke verzekering ervan ontvangt. "De Protestantse leer bevestigt, dat een zondaar gerechtvaardigd is wanneer hem de gerechtigheid van Christus toegerekend wordt. En God bewijst dit daarna ook in het geweten. In beide gevallen gaat het om één en hetzelfde. Het eerste geval is als het feit gebeurd, het andere geval als de zaak beleefd is. De feitenlijke rechtvaardigmaking is eerst, als basis voor het beleven ervan", aldus Buchanan. Mijn conclusie hieruit is, dat men dus gerechtvaardigd kan zijn, zonder nog de beleving ervan te kennen. Dit is het gevolg van de leer der tweeërlei geloofszekerheid zoals deze vooral in Engeland werd geleerd door de Marrow-men. Men maakt onderscheid tussen de feitenlijke en de toegapste rechtvaardigmaking, p.19 Knight's boekje. K. stelt dat er jaren tussen de feitenlijke rechtvaardiging en de toepassing ervan kunnen liggen. Wij kunnen getrouwd zijn op 1 mei 1999, en de feitenlijke huwelijkskennis en huwelijksgemeenschap zou pas in het jaar 2000 of later kunnen aanvangen. p.21. "De mens kan wedergeboren zijn, en nog niet de vertroostende beleving daarvan in zijn eigen hart en ziel bezitten".


193

John Owen schrijft: "Iemand kan voor God werkelijk gerechtvaardigd zijn en toch nog niet het bewijs en de verzekering daarvan hebben in zijn hart; daarom is het bewijs of die verzekering niet de natuur of het wezen van het ware geloof waardoor wij gerechtvaardigd zijn, noch is het noodzakelijk dat dit met onze rechtvaardigmaking samengaat". Op p.44 haalt K. Luther aan: "Het is voor een mens onmogelijk christen te zijn zonder Christus te bezitten; en als hij Christus bezit, bezit hij tegelijkertijd alles wat in Christus is. Alles wat Christus heeft wordt ook het eigendom van de gelovige ziel; alles wat de ziel heeft wordt het eigendom van Christus:. En ook hier is K. het kennelijk met eens. Uit Luthers stelling blijkt klaar en duidelijk dat er geen sprake van tweeërlei zekerheid kan zijn, maar alles ineens en voor altijd ons deel wordt en is in Christus. p.54. citeert K. Luther: Iemand is óf volkomen en geheel gerechtvaardigd -niet in gedeelten, maar in zijn geheel- óf hij hij helemaal niet gerechtvaardigd". p.79. Gurnall in "De christen in volle wapenrusting" zegt weer het tegendeel van Luther. "Rechtvaardigend geloof is geen verzekering". Gurnall haalt hierbij 1 Joh.5:13 aan, en zegt dat indien het geloof de verzekering zou zijn, dan zouden iemands zonden vergeven zijn, nog voordat hij gelooft, want hij moet noodzakelijk eerst vergeving ontvangen voordat hij weet dat hij het heeft ontvangen. De kaars moet eerst ontstoken zijn, voordat ik zie dat deze brand. Gurnall is het oneens met de reformatoren, met de Heidelbergse Catechismus, waarin wel de verzekering in het wezen des geloofs wordt gesteld. Wij laten tenslotte een citaat volgen uit een brief van Calvijn een kardinaal Sadolet, waaruit wij weer de kern van de reformatorische leer zien: Het staat werkelijk zó, zegt Calvijn: "Het geloof van een christen mag niet steunen op menselijk getuigenis, op veranderlijke meningen, ook niet op menselijke geloofwaardigheid, maar het moet door de vinger van de levende God in het hart zijn gegrift, zodat het door geen nevel van dwaling kan worden vervaagd. Dientengevolge heeft niets van Christus, hij, die niet vasthoudt aan de volgende grondwaarheden: God

194


alleen is het, Die ons verstand verlicht tot kennis der waarheid; Die haar door Zijn Geest in onze harten verzegelt, Die ons geweten door haar bekrachtiging vastmaakt. Dat is die volle en vaste zekerheid, die Paulus aanprijst; zij laat geen ruimte aan de twijfel, zij wankelt niet bij aanvechting, en twijfelt niet waarbij zij zich zal aansluiten; ja zij blijft staan, ook al is de gehele wereld tegen haar". Brief is overgenomen uit Dr. E. Stähelin, Joh. Calvin, Seite 28 en H.J. v.d. Munnik - De kerk van Christus en de kerk van Rome, blz.51. Het geloof der vaderen, Gertjan van Dijk De les uit het artikel over Gertjan van Dijk en zijn boek: "Het geloof der vaderen", in het Ref.Dagblad 6-12-1996. Van Dijk komt zelf uit de Gereformeerde Gemeenten, maar heeft die kerk al vrij snel verlaten. In zijn boek schrijft hij over de leef- en denkwereld der bevindelijk gereformeerden. Hij zoekt daarbij naar antwoorden op vragen van vroeger. Zijn de vele klachten en verwijten terecht die Van Dijk doet? Bijvoorbeeld, hoe verbazingwekkend weinig uitleg er van de kansels klonk. De dominees schilderden in eindeloze bewoordingen de verdorvenheid van de mens. En een groot probleem vindt Van Dijk, dat de bevindelijken het zelden met elkaar eens zijn, behalve over de absolute onmogelijkheid om iets te doen aan de eigen zaligheid. De verkiezing is voor Van Dijk een heet hangijzer, maar ook bij de bevindelijken, hoewel het een centraal punt is bij hen. Zaken van ondergeschikt belang worden volgens Van Dijk gebruikt om er elkaars staat en zaligheid aan af te meten, waarmee men dan elkaar veroordeelt. Hoe is het mogelijk, vindt Van Dijk, dat men het geloof aanhangt, en elkaar tegelijk tot in het kwadraat veroordeelt? Met de naam van God in de mond beoordelen gelovigen elkaar, o.a. op de lengte van hun haar. Van Dijk vindt dat er toch wel een vrediger manier van omgaan met elkaar mogelijk moet zijn. De ellende en doodstaat passeren veelvuldig de revue, maar vrijwel geen van de informanten waarmee Van Dijk sprak, wees op Christus. Ook in zijn jeugd kwam bij Van Dijk Christus weinig aan bod. Dat is toch wel aanklagend! Hel en verdoemenis was het dat de klok sloeg, maar géén Evangelie! Hieruit blijkt volgens Van Dijk dat deze mensen niet écht geloven, anders zouden zij zich wegschamen om het op zo'n manier in te vullen.


195

Ook over het hiernamaals, of men in de hemel komt of niet, is men zeer egoïstisch, vindt Van Dijk. Men schijnt zelf aangaande de hemelpoort te kunnen beslissen wie wel of niet daar door mag. Men durft uitspraken doen waarvan de rillingen je over de rug lopen, vindt Van Dijk. En, dat is het geval in de bevindelijke kringen, waarin ik ook zelf verkeerd heb en daar nog zo het één en ander van hoor en verneem. Neem maar eens wat in de Wachter Sions stond, (nov.'96) een boekbespreking, dat met de beste bedoelingen kan zijn geschreven door de recensent, maar de manier waarop het geschied is toch wel onzorgvuldig. De recensent beveelt de boekjes van ds. P. Los aan, van uitgeverij "De Schatkamer" uit Geldermalsen, en schrijft daarbij dat de jeugd deze boekjes beslist moeten kopen en lezen, daar het anders tégen hen zal getuigen in de hel, dat hij (de recensent) het hun heeft aanbevolen! Ja, zo heeft Rome zich ook verrijkt via de hel, en verkocht Tetzel ook de aflaten. Welk een "Godsbeeld" moet de jeugd zich hiervan vormen. Inderdaad, Van Dijk signaleert het goed, het geslacht van de kerkelijke keurmeesters is bij lange na nog niet uitgestorven. Men spreekt over hel en verdoemenis net zo gemakkelijk alsof dat fluitjes van een cent zijn, zónder enig medegevoel, er is geen bewogenheid. Zelf denkt men gered te zijn, en de ander moet maar zien, en desnoods neemt men een stok uit de hel om iemand mee om de oren te slaan! Zo is het, helaas, niet alles goud wat er blinkt onder de bevindelijken. En, hoevele levens zijn niet voor altijd verminkt en kapotgeslagen door de overdreven prediking van hel, verdoemenis, verkiezing en verwerping? Zelf heb ik vroeger wel predikers gehoord die het presteerden om in één preek het woord verdoemenis meer dan 150 maal te noemen, en dat op een toon waarin leedvermaak doorklonk. Ook in "onze bevindelijke" kringen heerst soms, helaas veelal, een kadaverdiscipline..... men leze slechts van Kohlbrugge "De Tale Kanaäns". Zo is het Evangelie onherkenbaar gemaakt, en dan vindt men het nog vreemd dat zulk een boodschap geen wervingskracht heeft en er geen doorbrekend werk te vinden is. Het is toch wel de allerhoogste tijd om ons te bezinnen en terug te keren tot de eenvoudigheid van de Schrift. Dat wens ik van ganser harte, en moge dit als les ons bijblijven uit het boek van dhr. Van Dijk. Syllogismos 1 Het verschil van inzicht inzake de geloofszekerheid tussen de Reformatie en de Nadere Reformatie:

196


Hoe komt weten tot stand? Hoe en waaruit kan men weten een waar gelovige te zijn? Die vraag(en) heeft de eeuwen door de mensen bezig gehouden. De reformatoren vonden het antwoord in de Schrift, en mede gewerkt door de Heilige Geest in hun harten, Die met hun geest getuigenis gaf aan hun kindschap. (De Schrift is uitwendige openbaringsvorm, en getuigenis des Geestes is inwendige openbaringsvorm). De nadere reformatoren zochten eveneens naar het antwoord in de Schrift en in hun hart. Aangezien zij niet bij velen het heldere getuigenis des Geestes in het hart konden bespeuren, zocht men het in de kentekenen. Uit de gevolgen en manifestaties wilde men vaststellen en opmaken dat de oorzaak en bron van geloof aanwezig moest zijn, zij het sluimerend, impliciet als hebbelijkheid bij de geloofsinplanting. Weten drukt men uit door van een zaak een omschrijving te geven, hetzij in woorden, hetzij in letters, hetzij in symbolen, die overeenstemt met de werkelijkheid. Als voorbeeld de zon. Wil men er achter komen of iemand een goede voorstelling en kennis heeft van wat de zon is, dan moet men uit zijn woorden, schrijven of tekens vaststellen of dat inderdaad het geval is. Wanneer iemand de zon omschrijft als warmtegevend, lichtgevend, levenwekkend, dan maken wij daaruit op dat de persoon die de zon alzo omschrijft weet waar hij het over heeft. Hij heeft in ieder geval kennis van zaken. Die kennis kan theoretisch of praktisch zijn. De omschrijving is echter eenzijdig, daar de zon ook droogte verwekkend is, dood aanbrengend kan zijn, leven verwoestend. Dat is het tegenbeeld of spiegelbeeld van het beeld. En dat tegenbeeld is altijd negatief. In het werkelijke beeld ligt het tegenbeeld besloten. Dat is op kunstzinnige wijze door M.C. Esher meermalen aangetoond in zijn grafieken en tekeningen. Wanneer het werkelijke beeld vervaagd komt het tegenbeeld steeds duidelijker naar voren. En dat is dan de ándere werkelijkheid, de negatieve realiteit, die voor velen evengoed geldt als teken en bewijs van de waarheid. Men ziet immers een beeld, ook al is dat het tegenbeeld. Daarin wordt men alleen maar meer en meer bevestigd. Om het weten uit te drukken kan men dus een beschrijving ervan uitspreken, neerschrijven of uittekenen. Lettertekens, symbolen en klanken drukken tezamen de werkelijkheid uit, zoals wij die waarnemen en weten. Is die waarneming nu letterlijk of geestelijk? En waar situeren zich aldus de tekens? In onze geest, of in de dingen zelf, of in


197

beide? Zijn de stralen van de zon tekens, of zijn onze woorden en letters tekens? Zo kende men in de 16e eeuw een ternaire (uit drie componenten bestaande) teken-betekenisstructuur (volgens dr. J. Decorte "De waanzin van het intellect". Het betekenende is verborgen en opgesloten in de natuur der dingen, en bestaat uit niets anders dan een onvolmaakte gelijkenis met een goddelijke inhoud. Teken is alzo merkteken van het ding (of zaak). Het weten ontvangt waarheid en zekerheid vanuit de dingen zelf. Alzo omschreef men in de 16e eeuw het wezen van het ware geloof als een zeker weten, waarmee men uitdrukte dat de zekerheid onlosmakelijk in het geloof opgesloten ligt, en dat men de waarheid hiervan in zijn binnenste waarnam en kende, (De H.Geest getuigde met hun geest). Het geloof weet dát het gelooft, en door dat geloof weet men een kind Gods te zijn, zoals in Zondag 7 der H.C. beschreven wordt. In de 17e eeuw verving men dit ternaire door een binaire (uit twee delen bestaande) teken-betekenis-relatie. Hierdoor kreeg het weten een geheel ándere inhoud! Teken en betekenis situeerde zich niet langer in de dingen zelf, maar in de voorstelling, in het ik van de mens. Daardoor bestond voor de 17e eeuwers het wezen van het geloof niet langer uit zekerheid opzich vanuit het geloof als ding of teken, maar bestond als een voorstelling in de gedachtenwereld van de mens. En dit soort van teken (bewustwording) kreeg voor hen waarde en betekenis doordat meerdere mensen het aannamen als gezamelijke waarheid, zodat aan de voorstelling vanuit de gedachtenwereld een betekenis werd verbonden. Dit is in feite een hersenschim, als gevolg van het monster dat "publieke opinie" heet . Aan het geloof gaf men het teken van de onzekerheid (twijfel), het nietzeker-weten. En dat zou dan het wezen van het geloof zijn, het teken van het ding. Tot het welwezen rekende men het innerlijk gevoel dat men zelf met zekerheid kon zeggen een gelovige te zijn. Hoe kwam men aan zulk een soort denken en vaststelling? Door het maken van een syllogismus, dat is een sluitrede, door uit kentekenen de slotsom op te maken dat men de zaak moest bezitten. Het geloof is oorzaak, en de kenteken zijn de gevolgen. Wanneer iemand de gevolgen of kentekenen kan waarnemen bij zichzelf, dan moet hij besluiten het geloof te bezitten. Kentekenen

198


werden door de theologen in het brede voorgesteld en aangegeven, zodat de mensen aan de hand daarvan konden opmaken of zij het geloof in zich hadden, ja dan nee. In die tijd verschenen er dan ook zeer veel boeken waarin men de menselijke gevoelens, werkzaamheden en kenmerken in het brede uiteenzette, aan dieptepsychologen gelijk. Wanneer nu iedereen aan het geloof de betekenis geeft en toekent dat het wezen ervan bestaat uit niet-zeker-weten, dan krijgt het absolute waarde vanwege de collectieve samenstemming, en dus mag men er vertrouwen in stellen. Wij zien dit fenomeen ook in de politiek en reclamewereld. De wereldleiders laten grote beelden of foto's van zichzelf langs de wegen en of op gebouwen plaatsen, en als iedereen er maar aan meedoet en in het systeem geloofd, dan geldt het als redelijk en rechtvaardig, ook al is het nog zo dwaas of corrupt. Alzo verkregen de kentekenen grote waarde, want dat waren de tekens waardoor de betekende zaak werd gekend. Er is echter geen enkele controle wat betreft het waarheidsgehalte bij dit soort van conclusies opmaken uit kentekenen. De mens is geheel en al op zichzelf aangewezen. Men kan nooit nagaan of het individu het teken en zijn inhoud wel goed waardeert en interpreteert. Een mens is nog al gauw geneigd het beste van zichzelf te denken, en besluit al spoedig op lichtvaardige wijze dat hij toch ook wel kentekenen van genade kan gewaar worden in zichzelf. Kennis is alhier iets geheel anders dan een verband zien tussen oorzaak en gevolg, geloof en kentekenen. Dus ontstaat een ideologie, dat is een leer van voorstellingen en ideeën, met een groot analyserend karakter. Het geloof wordt opgemaakt uit werkzaamheden, en bestaat op deze wijze dan ook uit niets anders dan werkzaamheden, als: uitzien, hopen, verwachten, begeren, etc-. Hierdoor is de inhoud van het weten in de 17e eeuw op diverse punten gewijzigd ten opzichte van het weten in de 16e eeuw. In de 16e eeuw is het ware geloof een zeker weten. (vanuit de duisteris komen tot het licht) In de 17e eeuw is het een niet-zeker-weten, en moet via een kunsttaal (stelsel van kenmerken) bedacht worden hoe en op welke wijze de mens van het niet-weten tot het zeker-weten kan komen, hoewel dat laatste niet absoluut noodzakelijk wordt geacht. (vanuit het vermeende licht komt men in de volslagen duisternis van de twijfeling)


199

Om tot het geloof van het zeker-weten te komen in dit syllogismesysteem is in feite niet meer dan een optelsom van kentekens, iets dat geanalyseerd moet worden door de mens met behulp van logica en gevoel. De band met de werkelijkheid is hierbij echter gebroken. Het wonder van het geloof als een directe gave Gods is verdwenen. Absolute zekerheid wordt bij het sluitrede-systeem pas mogelijk geacht wanneer de uitwendige voorstelling inwendig overloopt in het bewustzijn van de mens en daar samensmelt en vrucht draagt, zodat de kennis van het geloof een kwestie is van het ordenen en het chronologisch op een rij zetten van kentekenen (de heilsweg met vele kruispunten en stations). De mens verkrijgt kennis van de voorstelling, het zien, dat echter nog geen gevoels-bezit zou zijn, zo leerde men (en leert men heden nog). Men redeneert dat het zien van het vuur niet de oorzaak kan zijn van het verbranden en voelen van de pijn. Wel kan het zien een waarschuwingsteken zijn om zich niet te branden aan vuur. Zo is het zien van Christus in de 17e eeuw niet meer het bezitten van Christus, zoals dat volgens de Schrift en Reformatie wél het geval is. Zien is bij de Nadere Reformatie nog geen hebben, doch slechts een richtingaanwijzer. Wat in de Schrift en 16e eeuw nog samenviel, is in de 17e eeuw geheel los van elkaar gelegd. Wij hebben de ontsporing en de gevolgen bij dezen aangetoond. De vraag hoe en waarom het heeft kunnen ontsporen is niet zo geheel moeilijk om te beantwoorden, want de geesteloosheid en het wijken van de Geest is daarvan de oorzaak. De gedachte dat de Nadere Reformatie een verdieping is, en de kroon gezet heeft op het werk van de Reformatie, is ten enenmale onjuist. Dat de reformatoren te hoog gegrepen hebben met hun geloofszekerheid is eveneens verwerpelijk. De nadere reformatoren hebben ons een christen in duizend-en-een kentekens uitgeschilderd, maar dan wel het tegenbeeld ervan, dus een onverzekerde "christen", die in wezen nog geen christen is, maar die al twijfelend tot zekerheid tracht te komen. Deze soort van christenen heeft men via de prediking van kenmerken een handreiking willen doen, wat desastreus is gebleken. Waar de geloofszekerheid er in één klap als gave Gods wél was gekomen in mensenlevens, werd dat voor verdacht gehouden. Algemeen dacht men dat een gelovige pas na jarenlange strijd tot enige

200


en meerdere zekerheid kon komen. En zo denkt men zich dat vandaag de dag nog in. In deze waanwereld van de schijn, van het tegenbeeld, lopen de lijnen tegengesteld. Wanneer God alles ineens en voor altijd aan de zondaar schenkt, zoals de Schrift en Reformatie leren, heeft men het ware beeld van de zaak voor ogen en verlopen de lijnen van donker naar licht. Bij het tegenbeeld, waar een uitgerekt trappensysteem heerst, zou de zondaar eerst levendgemaakt worden (dus in het licht geplaatst) om daarna in eigen duisternis onderwezen te worden. De lijnen lopen alzo van licht naar donker, dus tegengesteld, zie figuren van M.C. Esher. Op deze wijze heeft het monster der publieke opinie vleugels gegeven aan het onverzekerd geloof. Wanneer de Geest Die een opleving of Reformatie teweegbracht op z'n retour is, wordt het zeker-weten vervangen door "geloven" in de zin van "niet-zeker-weten", om daarna over te gaan in het hebben van een soort "mening". En zulk een uitwendige vorm van godsdienst kan nog wel een tijd lang voortbestaan, maar zal uiteindelijk uitdoven. Hoe komen mensen weer uit deze waanwereld? Zij moeten in hun denken vernieuwd worden. Het onlogische, dus onredelijke en gevaarlijke van hun denksysteem moet worden aangetoond door de waarheid en realiteit. Dan kan het zijn dat men gaat inzien dat hun systeem verderfelijk en bedrieglijk werkt. Daartoe mogen dit ons onderzoek strekken, is onze bede.


201

Waan en werkelijkheid Wanneer de mens zich bezint op een bepaalde denkinhoud, grijpt hij zich vast aan overeenkomstige ervaringen. Zulke ervaringen kunnen aanleiding zijn voor misvatting in het denken, waardoor het gehele denkproces zich foutief verder gaat ontwikkelen. Men blijft dan dat foutieve sjabloon volgen. Zelfs kritische denkers kunnen soms van een bepaalde gedachtengang niet loskomen. Elk gespannen denken gaat met een zekere bewustzijnsvernauwing gepaard. De ontwikkeling van waarheidsgetrouw denken duurt meestal lang. Wel kunnen intelligente personen zich gemakkelijker ontworstelen aan algemeen heersende misvattingen. Mensen kunnen in een hele waanwereld leven, een leugenwereld, en spreken nagenoeg niets anders dan leugens. Zie Ez.13, de leugenprofeten. het zijn vooral de politici, advocaten, geestelijken, medici, kooplieden en anderen die de "kunst" verstaan om de leugen en de waarheid dermate met elkaar te verbinden, dat het lijkt of zij uitsluitend waarheid spreken. Alle politieke systemen weten gebruik te maken van de goedgelovigheid der mensen. In onze wereld vol tegenstellingen, hebben waarheid en leugen vrij spel. Leugens worden uitgedacht ten bate voor zelfbehoud, zelfbescherming en zelfverrijking. Zoeken naar waarheid is altijd een moeilijke, soms gevaarlijke bezigheid. Wij mensen laten ons gemakkelijk misleiden. Daarvan maken anderen gretig gebruik om er hun voordeel mee te halen. Wij mensen nemen het algemeen niet zo nauw met de waarheid en zijn tot alles in staat, als het maar voordeel afwerpt, vooral eigen voordeel. Onwaarheden worden gemakkelijk als waarheid geaccepteerd, en in veel gevallen zijn de leugens zo knap dat de mensen zelf hun eigen leugens geloven. De mens wil altijd gelijk hebben, ook al moet dat gelijk via leugens worden verkregen. Sommige zaken die zelfs met geweld niet kunnen worden bereikt, worden via een kleine leugen wel bereikt. In de huidige wereld-aion is de waarheid uiterst kwetsbaar, daar elk mens meent dat hij zijn eigen leefwereld moet afschermen met leugens. Dat begint reeds bij jonge kinderen. Zij komen er al jong achter dat liegen vele voordelen afwerpt. Als zij voorgeven honger te hebben, krijgen ze een snoepje.

202


Smoesjes, leugens en halve leugens, de leraren en juffrouws van de lagere en hogere scholen kunnen er boeken vol over schrijven. Onze menselijke waarheid is dus erg betrekkelijk. Alleen de Goddelijke waarheid is absoluut. De vraag is verder of waarheid alleen bestaan kan uit woorden en wetten? Nee, de waarheid is een leefwijze, in de waarheid wandelen en staan. Het is een toestand waarin men leeft. De leugen heeft iets duisters, maar de waarheid geeft licht. En toch wandelen wij mensen zo gaarne in het duister, want dat camoufleert ons gedrag. Wij vergeten dat de waarheid is, en nooit wordt. De waarheid maakt vrij, vrij van de leugens. Waarheid berust op feiten, eerlijkheid, wetmatigheden, en stemt overeen met de werkelijkheid. Wij mensen leven in een denkwereld waarin veel vervalsingen opdoemen. Liegen schijnt tot de noodwendigheden te behoren. men kan er niet buiten, hoe graag men ook anders zou willen, meent men. Inderdaad, ons spreken vanuit ons denken is een machtig middel ter zelfbescherming, en ook om anderen iets voor jou te laten doen, of om anderen tegen jou op te laten kijken. Oprechtheid en leugenachtigheid zijn echter tegenstellingen. Hoe ruimer het geweten, hoe gemakkelijker verloopt het leven in de leugenachtigheid. Door de leugen zetten wij onszelf en anderen op een verkeert spoor, de dwaling en de waan. Wij gaan geloven wat wijzelf veronderstellen. Indien er geen corrigerende factor is, gaan wij door op de ingeslagen weg, bouwen voort aan onze waanwereld en raken steeds dieper verstrikt, spelen komedie en worden geleefd. Al dat kwaad komt voort uit ons hart, zie Volgens dr. R.F. Berg, (psycholoog-zenuwarts) in "Liegen met of zonder opzet", hebben alle liegende mensen iets gemeen, namelijk het liegen uit angst. Veelal neemt men een bluffende houding aan om de innerlijke onzekerheid te verbergen. De mens liegt veelal uit schaamte, als bijzondere vorm van angst. Toegeven dat onze kennis tekort schiet doet de mens niet graag. Die schaamte komt meestal niet tot uiting en wordt niet ontdekt. Zodra er uit een verkeerde voorlichting een incident voortkomt, of de schuldige weet zijn schaamte. Dan gaat men vergoelijken. Men wilde


203

immers alleen maar helpen. De mens die liegt schaamt zich en hoopt dat zijn leugens onopgemerkt blijven. De liegende mens schaamt zich in wezen altijd. Dikwijls ontbreekt hem de moed de werkelijkheid onder ogen te zien. In het liegen is geen goede verstandhouding met een ander mogelijk, zelfs niet in het gezamenlijk liegen. Voor veel mensen is het liegen een soort tweede natuur geworden. De leugen is voor hen een onontbeerlijk bezit, dat hen niet mag worden ontnomen. het liegen heeft bij hen een regulatorische functie, en dient als hulpmiddel om een geestelijk evenwicht te bewaren. Dan moet men bij dezulken het zelfvertrouwen versterken, zodat liegen tegen zichzelf overbodig wordt.

GELOOFSZEKERHEID en het SYLLOGISME-systeem der Nadere Reformatie De Reformatie heeft met haar leer van de geloofszekerheid met betrekking tot de persoonlijke verkiezing in Christus de Roomse kerk kunnen bestrijden, die géén zekerheid kent en leert. Het hart der Reformatie klopt in en om de geloofszekerheid, en heeft ons de weg ernaar gewezen, terwijl Rome met opzet de geloofszekerheid ontkent. De taak van de R.K.kerk zou wegvallen wanneer zij in Christus alleen de geloofszekerheid zou stellen. Die taak bestaat uit het begeleiden van haar leden van de wieg tot het graf in hun onzekerheid. Augustinus en Thomas van Aquino kenden geen persoonlijke verzekerdheid der verkiezing door het geloof. Alleen door een heel bijzondere openbaring zou dat slechts mogelijk zijn, bij hoge uitzondering. Augustinus acht die onzekerheid zelfs heilzaam, daar deze een aansporing zou zijn tot een heilig leven; tevens vond hij het een middel tegen de hoogmoed der Pelagianen. Eerst zou Augustinus wel de geloofszekerheid hebben geleerd, maar tegenover de hoogmoedige Pelagianen ging hij over op een "heilzame vrees en onzekerheid". Buiten Christus is geen enkele zekerheid, daar zijn wij het over eens. In het vertrouwen op Christus is er volle zekerheid, die geen enkele versterking nodig heeft als supplement om nóg zekerder te worden. Wel

204


is er een "nadere bevestiging" uit de vruchten ván het geloof. Niet dat deze de onmiddellijke volle geloofszekerheid vervangt of aanvult. Immers, uit de vruchten, uit conclusie door middel van het zogenaamde "syllogismus practicus" kan men nooit de volle geloofszekerheid verkrijgen, welke Christus ons alleen schenkt vanaf het allereerste ogenblik dat wij Hem leren kennen, wanneer Hij Zichzelf in en aan het hart openbaart, en wij daarbij het nieuwe leven in ons voelen komen, met Hem verenigd zijn en een hemelse vrede smaken, vol verwondering. Het syllogisme-systeem faalt zodra zij een zelfstandige taak krijgt, los van de geloofszekerheid, om mensen te helpen tot geloofszekerheid te doen komen. Dat blijkt, want uit vruchten die men vandaag waarneemt, kan men niet opmaken dat dezen er morgen en volgend jaar nog zullen zijn, en dat dit zo zou blijven voortgaan tot het einde van ons leven. Dus kan het syllogismus practicus-systeem geen blijvende onmiddellijke geloofszekerheid geven, (zie dr. L.v.d. Zanden "Praedestinatie" p.118). Waarom zou men zich pijnigen door moeizaam uit kenteken en vruchten op te maken of men een gelovige is, wanneer er in het geloofsvertrouwen in Christus onmiddellijke en volle geloofszekerheid is? Men reist toch ook niet van Amersfoort naar Amsterdam via Berlijn! De Schrift spreekt niet over weinig, halve, halfvolle en complete geloofszekerheid. De Schrift spreekt over zekerheid, en deze is altijd vol, hoewel dat niet uitsluit der er geen nadere bevestiging en versterking kan en er zeker zal zijn. Om op de manier van het "uit kentekenen opmaken dat men een gelovige is" menen de twijfel te overwinnen, is het paard achter de wagen spannen. Een conclusie kan en zal ons nooit die zekerheid geven welke Christus ons alleen geeft. Een conclusie zal falen, juist als wij in aanvechtingen de volle zekerheid nodig hebben om staande te blijven. Zekerheid is niet in onszelf, noch in de vruchten, want de zekerheid ligt alleen in Christus, en, Zijn Geest getuigt met onze geest dat wij Zijn eigendom zijn. Dat is volle geloofszekerheid! Zoals gezegd kan en zal die volle geloofszekerheid door de ware vruchten van het geloof nader bevestigd worden, dat wil zeggen krachtiger gemaakt worden, maar niet vermeerderen. Vol is vol, en de Heilige Geest levert geen half werk!


205

Vruchten op zichzelf geven ons géén enkele geloofszekerheid. Kenmerken zijn geen genademiddelen, want daarmee zouden wij weer midden in de roomse kerk zitten. De onmiddellijke geloofszekerheid heeft géén "aanvullingsfonds", alsof die zekerheid niet voldoende en genoegszaam zou zijn uit zichzelf, doch dat impliceert niet dat ze niet bevestigd kan worden en ook metterdaad bevestigd wordt. Alleen het Testimonium Spiritus Sanctus (getuigenis des Geestes) in onze harten kan die onwankelbare geloofszekerheid schenken, in de openbaring van Christus aan het hart, Gal.1:16. Dat alleen staat centraal! Daarop volgen de goede werken door en uit het ware geloof gedaan. Uit die vruchten kan en zal een nadere bevestiging voortkomen. Door het syllogisme-systeem alleen wordt de ware christen van zijn zekerheid beroofd, doordat hij in zichzelf moet gaan zoeken. Daardoor ontstaat twijfel. Het is dan ook de verkeerde leermethode van de Nadere Reformatie en daarna, om mensen te stimuleren in zichzelf naar kentekenen te gaan zoeken, om daaruit op te maken dat men een gelovige zou zijn, terwijl men de hoofdzaak omzeilt. Die hoofdzaak is het ware geloof in Christus, dat de mens wordt geschonken in het ondeelbare ogenblik van "het sterven aan zichzelf en overgaan in Christus". Rome heeft veel en veel beter dan de mannen van de Nadere Reformatie begrepen dat een gelovige uit zijn vruchten en goede werken nimmermeer met zekerheid kan opmaken dat hij een verkorene is. Vandaar dan ook dat zij daartoe de mensen niet aanzette. Christus is en blijft geheel en al de enige grond der geloofszekerheid. Wie Hem vindt, vindt het leven en trekt een welgevallen van den Heere. Die in Christus is, is een nieuw schepsel, etc. Er is dan ook geen tweeërlei zekerheid, geen extra, geen verzegeling des Geestes als nadere weldaad om tot volle zekerheid te komen. Er kan dan ook geen geloof zijn zonder de volle overtuiging en zekerheid van het aandeel in Christus, waardoor vrede met God. Tot het wezen des geloofs behoort die volle onmiddellijke geloofszekerheid, zoals ook de Heidelberger in Zondag 1 en 7 deze stelt. Volgens de leer van de tweeërlei zekerheid zou er een geloof wezen waarin de mens nog niet vastgesteld is in zijn staat en waarbij de mens nog geen volle overtuiging en verzekering zou hebben.

206


Om tot die "vaststelling van de staat" te komen zou er een "extra" nodig zijn, hetzij door goed onderwijs, hetzij door het verzegelende werk des Geestes. Het zijn alleen de reformatoren geweest - en een enkeling daarna - die de volle geloofszekerheid durfden te stellen, behorend tot het "wezen" van het geloof. De latere godgeleerden zouden "beter en meer licht" hebben gehad, door in de stelling der reformatoren een manco te zien. Die volle zekerheid vonden de nadere reformatoren te hoog gegrepen. Zij kwamen toen met hun leer van de tweeërlei zekerheid. Dus zouden de reformatoren ons in feite hebben bedrogen en ons om de tuin hebben geleid met hun volle geloofszekerheid. Wij mogen echter de geloofsbeschrijving nooit aanpassen aan de bevindingen van gelovigen die, na verkeert onderwijs en ongeloof, in het duister geraken en de volle troost onnodig en tijdelijk missen. Velen vinden echter de geloofsbeschrijving van de reformatoren te zwaar en te hoog gegrepen. Dat is onjuist. Hun geloofsbeschrijving is voor de ware gelovigen, ook al verkeren zij door verkeert onderwijs in aanvechting en vertwijfeling, niet te hoog. Het is juist voor hen een aansporing en uitlokking om weer tot die roemende standvastigheid te mogen geraken. Voor hen is het een demonstratie van wat het geloof en de gelovige zijn moet, dat hen tot jaloersheid verwekt. De volle geloofszekerheid zal er nooit zijn zonder vruchten en goede werken. Maar mensen kunnen wel vele goede werken doen zonder dat het ware geloof aanwezig is. Het behoort tot de vanzelfsprekendheid dat het nieuwe leven voor God in volkomenheid uit liefde wil wandelen en goede werken voortbrengt. Het waarnemen van deze ongeveinsde liefde tot Hem en de naaste zal de geloofszekerheid versterken. De gelovige zal in zichzelf een wonderlijke rust, vrede, liefde, onbaatzuchtigheid, hemelse vreugde, nieuwe begeerte, etc-, ontdekken, met het rotsvaste besluit nooit meer het vorige oude leven terug te willen. Vele eenvoudige gelovigen zijn en zouden niet in staat zijn om door middel van logische conclusies tot een besluit te komen dat ze een kind Gods zijn. Niet iedereen kan logisch denken. Dus doet het syllogismesysteem hen de das om, in plaats van zekerheid te schenken. Bij de nadere reformatoren, en dat begon reeds bij Beza en Gomarus, en dat is te lezen in de Dordtse Leerregels V,5, is het getuigenis dat men door middel van een conclusie opmaakt uit de goede werken een kroongetuigenis, los van het getuigenis van de Heilige Geest (T.S.S.).


207

Alleen Polanus en enige anderen voerden hiertegen in dat alleen Christus het fundament is en niet de conclusie-opmaak. De strijd van de Reformatie tegen Rome over de rechtvaardiging door het geloof alleen, was tegelijk een strijd over de zekerheid der volharding. Calvijn stelt tegenover Rome's onzekerheid dat, indien de gehele wereld zou afvallen, de hemel zou instorten, evenwel de consciëntie niet moet wankelen, aangezien Elohim, in Wie de zekerheid gegrond is, waarachtig blijft. "Want het geloof is niet gelijk aan een mening, die door velerlei bewegingen geschokt worden, maar het heeft een sterke standvastigheid, die weerstand biedt aan alle werktuigen der hel. Derhalve zal heel de pauselijke theologie nooit ook maar een geringe smaak geven van het ware geloof". "Want hij kent eerst waarlijk God, die niet wankelt of weifelt door twijfeling, maar die staat in een sterke en standvastige overtuiging".... "Duivels is derhalve het dogma der Scholastiek, die, met opheffing van de zekerheid, een zedelijke gissing (conjectura moralis, zoals zij dit noemen) in de plaats daarvan hebben gesteld". Hiermee veroordeelt Calvijn het syllogisme-systeem. Het radicalisme der Reformatie blokkeert de weg om uit allerlei kentekenen op te maken dat men een gelovige is. Daaruit is geen op gissing berustende (conjecturele) zekerheid op te maken dat men een gelovige is, buiten de directe kennis van Christus om. Joh.17: En dit is het eeuwige leven dat zij U kennen, de enige ware God, en Jezus Christus Zijn Zoon. Zie hierbij wat ds. F.v.d. Hulst in "De achilleshiel van het calvinisme" schrijft over de noodzaak van absolute geloofszekerheid. p.12: Het meest kenmerkende van het geloof is dat het een zekerheid is. p.13: Het ware geloof ..... heeft als voornaamste kenmerk dat het de gelovige in zijn hart een zekerheid geeft die door niets aan het wankelen te brengen is. Deze onwankelbare zekerheid ..... behoort tot het wezen van het geloof. Wie deze zekerheid niet ervaart, heeft een probleem. p.16: Hoewel waar geloof complete zekerheid kan bieden, wordt dat dus niet altijd door alle gelovigen op ieder moment van hun leven ervaren. p.17: Hoe kun je dit ware geloof, gekenmerkt door absolute zekerheid, ontvangen? p.140: Dit is geen 16e eeuwse grootspraak.

208


Het getuigenis des Geestes Een bijzonder goede uiteenzetting hiervan vinden wij in het boekje van Jonathan Edwards "Geen geloof zonder gevoel". Geheel anders dan de Nadere Reformatie geeft Edwards duidelijk te kennen wat het "getuigenis des Geestes" is, en dat er velen zich misleiden omtrent deze gewichtige zaak. p.66: "De Geest kan wel zijn uitwerking hebben op de ziel, maar als de Geest geen bron van geestelijk leven wordt in de ziel, is er geen sprake van een geestelijke ziel". p.67-71: "Hieruit volgt dat christenen in hun geest een nieuwe innerlijke waarneming hebben, volkomen verschillend van alles wat zij vòòr hun bekering ook maar ervaren hebben. Het is bij wijze van spreken een nieuw, geestelijk zintuig voor geestelijke dingen. Het onderscheidt zich van alle natuurlijke zintuigen, net zoals het smaakzintuig anders is dan het zintuig waarmee we zien, horen, ruiken of voelen. Door dit nieuwe, geestelijke zintuig is de waarneming van een christen anders dan die van een natuurlijk mens, net zoals het kijken naar honing anders is dan daadwerkelijk de zoete smaak ervan proeven. Daarom vergelijkt de Schrift het werk van de Geest in de wedergeboorte vaak met het krijgen van een nieuwe perceptie - zicht voor de blinden, gehoor voor de doven. En omdat deze geestelijke gewaarwording indrukwekkender en volmaakter is dan al het andere dat we waarnemen, vergelijkt de Schrift het met de opstanding uit de doden en een nieuwe schepping. Veel mensen verwarren deze nieuwe, geestelijke waarneming met fantasie, maar dat is toch echt iets anders. Fantasie is iets wat ieder mens heeft en waardoor we in staat zijn ons bepaalde beelden, geluiden, geuren en andere dingen voor te stellen, ook al zijn die er niet echt. Op de volgende manieren verwarren mensen fantasie met geestelijke waarneming: Sommige mensen zien in hun voorstelling een helder licht en noemen dat een geestelijke openbaring van Gods heerlijkheid. Anderen hebben een levendige voorstelling van Christus die bloedend aan het kruis hangt en noemen dit een geestelijk beeld van de gekruisigde Christus. Weer anderen zien een vriendelijke Christus voor zich met wijd uitgestrekte armen om hen te omhelzen en noemen dit een openbaring van de genade en liefde van Christus. Nog weer anderen hebben een duidelijke voorstelling van de hemel en van Christus, die gezeten is op zijn troon te midden van allerlei rangen en standen van engelen en gestorven gelovigen. Zij menen dat zij de hemel geopend zien. En nog


209

weer anderen menen stemmen en geluiden te horen, wellicht bijbelteksten citerend, en noemen dit de stem van Christus in het hart of het getuigenis van de Heilige Geest. Toch hebben al deze ervaringen niets geestelijks in zich. Het zijn gewoonweg voorstellingen van uiterlijke dingen - een licht, een man, een kruis, een troon of een stem. Deze voorstellingen zijn niet geestelijk van aard. Een natuurlijk mens kan een heldere voorstelling hebben van vormen, kleuren en geluiden. De voorstelling van een uiterlijke schittering van de heerlijkheid van God is niet beter dan de gedachte aan miljoenen ongelovigen, die op de Dag des Oordeels door de uiterlijke heerlijkheid van Christus verloren zullen gaan. Een verstandelijke voorstelling van Christus die aan het kruis hangt is niet beter dan het beeld dat de ongeestelijke Joden voor zich zagen die rondom het kruis stonden en Jezus met hun lichamelijke ogen zagen. Denk hier eens goed over na. Deze fantasierijke voorstellingen zijn in wezen zo ongeestelijk dat ze net zo goed van satan kunnen komen. Als hij mensen gedachten kan geven, dan kan hij hen ook beelden geven. Uit het Oude Testament weten we dat valse profeten dromen en visioenen ontvingen van leugengeesten (zie Deut 13:1-3; 1 Kon. 22:21-23; Jes. 28:7; Ez. 13:1-9; Zach. 13:2-4). Als deze voorstellingen door satan in iemands gedachten gelegd kunnen worden, dan kunnen ze dus niet als bewijs dienen dat God aan het werk is. Zelfs als deze voorstellingen in iemands gedachten wel van God afkomstig zouden zijn, dan zegt dit nog niets over het behoud van die persoon. Dit blijkt duidelijk uit de geschiedenis van Bileam, die we in de Bijbel tegenkomen. God gaf hem een helder en duidelijk beeld van Jezus Christus als de ster die oprijst uit Jakob en de scepter die oprijst uit Israël. Bileam zei zelf over deze ervaring: "Toen hief hij zijn spreuk op, en zeide: Bileam, de zoon van Beor, spreekt, en die man, wien de ogen geopend zijn, spreekt! 16 De hoorder der redenen Gods spreekt, en die de wetenschap des Allerhoogsten weet; die het gezicht des Almachtigen ziet, die verrukt wordt, en wien de ogen ontdekt worden. 17 Ik zal hem zien, maar nu niet; ik zal hem aanschouwen, maar niet nabij. Er zal een ster voortkomen uit Jakob, en er zal een scepter uit Israel opkomen; die zal de palen der Moabieten verslaan, en zal al de kinderen van Seth verstoren". (Numeri 24:15-17). Bileam zag Christus in een visioen, maar hij had géén geestelijke kennis van Christus. Hij was niet gered, ondanks dat God hem de Redder deed zien.

210


Gevoelens die voortvloeien uit dergelijke voorstellingen zijn niet geestelijk van aard. Geestelijke gevoelens kunnen wel zulke beelden oproepen, vooral in mensen met een zwakke geest, maar wat iemand voor zich ziet in zijn voorstellingsvermogen kan geen geestelijke gevoelens voortbrengen. Geestelijke gevoelens ontstaan alléén uit het geestelijke: uit de Heilige Geest die ons geestelijk inzicht geeft in geestelijke waarheden. Maar een beeld of stem die we in onze geest waarnemen, is niet geestelijk van aard in de zin van "afkomstig van de Heilige Geest". Ongelovigen kunnen dit net zo goed ervaren als gelovigen, omdat ieder mens een dergelijk voorstellingsvermogen heeft. Toch is het niet vreemd dat dergelijke godsdienstige voorstellingen vaak onze natuurlijke gevoelens erg aanwakkeren. Wat zouden we anders moeten verwachten van iemand die meent dat deze voorstellingen goddelijke openbaringen en een bewijs van Gods genade zijn? Natuurlijk wordt zo iemand enthousiast! Het lijkt me goed om op deze plaats iets te zeggen over het getuigenis van de Heilige Geest met onze geest dat we kinderen van God zijn (Romn. 8:16). Ik merk dat veel mensen dit verkeerd begrijpen. Zij denken dat het getuigenis van de Geest een directe openbaring is van het feit dat God hen als zijn kinderen heeft aangenomen. Zij verwachten een soort mysterieuze stem of indruk waardoor God hen er innerlijk van verzekert dat Hij hun Vader is. Het komt door het woord "getuigenis" dat deze mensen zo op het verkeerde been worden gezet. Wanneer de Schrift zegt dat God "getuigenis aflegt", dan denken zij dat dit inhoudt dat God de waarheid op een directe manier bevestigt of bekendmaakt. Maar als we wat beter kijken naar de Schrift, dan zien we dat deze gedachte niet klopt. "Getuigenis afleggen" of "verklaren" houdt in het Nieuwe Testament vaak in: het bewijs leveren dat iets waar is. In Hebr. 2:4 bijvoorbeeld lezen we dat "God getuigenis daaraan geeft door tekenen en wonderen en velerlei krachten en door de Heilige Geest toe te delen naar zijn wil". Deze tekenen, wonderen, krachten en de gave van de Heilige Geest worden Gods getuigenis genoemd, niet omdat hierdoor de waarheid wordt bekendgemaakt, maar omdat ze het bewijs ervan zijn. Een ander voorbeeld vinden we in 1 Joh. 5:8, waar "het water en het bloed" getuigen genoemd worden. Het water en het bloed maken op zich niet de waarheid bekend, maar ze vormen een bewijs. Weer een ander voorbeeld vinden we als we lezen dat God in zijn voorzienigheid regen en vruchtbare tijden gegeven heeft als 'getuigenis' van zijn goedheid, dat wil zeggen als bewijs daarvan (Hand. 14:17). Als Paulus het heeft over de Heilige Geest die met onze geest getuigt dat wij kinderen van God zijn, dan bedoelt hij niet dat de Geest ons een


211

bovennatuurlijke impressie of openbaring geeft. Wat Paulus bedoelt, blijkt uit de verzen die ervoor staan: "14 Want zovelen als er door den Geest Gods geleid worden, die zijn kinderen Gods. 15 Want gij hebt niet ontvangen den Geest der dienstbaarheid wederom tot vreze; maar gij hebt ontvangen den Geest der aanneming tot kinderen, door Welken wij roepen: Abba, Vader! 16 Dezelve Geest getuigt met onzen geest, dat wij kinderen Gods zijn. (Rom. 8:14-16). Dat betekent dat de Heilige Geest het bewijs levert dat wij Gods kinderen zijn, doordat Hij in ons woont, ons leidt en ons ertoe aanzet om ons tegenover God te gedragen als kinderen tegenover hun vader. Paulus spreekt van twee geesten: de geest van slavernij, die samenhangt met angst, en de Geest van het zoonschap, die samenhangt met liefde. De geest van slavernij is gebaseerd op angst, want een slaaf is bang voor straf. Maar de liefde roept uit: "Abba! Vader!" en stelt de mens in staat om tot God te komen en zich te gedragen als zijn kind. In deze kinderlijke liefde voor God ziet en ervaart de gelovige dat zijn ziel met God verenigd wordt. Dit overtuigt hem ervan dat hij Gods kind is. Het getuigenis van de Heilige Geest is dus niet een soort geestelijke fluistering of een directe openbaring. Het is de heilige werking van Gods Geest in de harten van de gelovigen, die maakt dat zij God liefhebben, de zonde haten en heiligheid najagen. Of, in de woorden van Paulus: "Want indien gij naar het vlees leeft, zo zult gij sterven; maar indien gij door den Geest de werkingen des lichaams doodt, zo zult gij leven. (Rom. 8:13). Als Paulus zegt dat de Heilige Geest getuigt met onze geest, dan wil hij daarmee niet zeggen dat er twee afzonderlijke, onafhankelijke getuigen zijn. Hij bedoelt dat we in onze geest het getuigenis van Gods Geest ontvangen. Dat wil zeggen, onze geest merkt het bewijs op dat wij Gods kinderen zijn en maakt dit kenbaar. Dit bewijs is door de Heilige Geest in ons gelegd. Onze geest is dat deel van ons innerlijk dat op andere plaatsen in de Schrift wordt aangeduid met het hart (1 Joh. 3:19- 21) of het geweten (2 Kor. 1:12). De gedachte dat het getuigenis van de Heilige Geest een soort innerlijke stem is, een indruk of een goddelijke bekendmaking aan de mens dat hij geliefd, vergeven of uitverkoren is, heeft al heel wat schade berokkend. Hoeveel hevige, maar onechte gevoelens zijn er al niet uit deze misleidende gedachte voortgekomen! Ik vrees dat massa's mensen door deze misleiding naar de hel zijn gegaan. Daarom ben ik er zo uitgebreid op ingegaan".

212


Hieraan is niets toe te voegen, dan dit ene, namelijk dat het overduidelijk is dat het "getuigenis des Geestes een eenzijdig werk is van de Geest en niet iets van de mens zelf. Die Geest paart zich wel met onze geest zodat er een eenparig of gelijkluidend getuigenis ontstaat. Ergo, er kan geen enkel syllogismus practicus of sluitredesysteem bestaan wat ons kan leiden tot de geloofszekerheid en het getuigenis des Geestes. Dat getuigenis des Geestes is immers geheel anders, het is een werk van Boven en niet iets van ons, noch van onze rede! Er kan dan ook niet zoiets als een "tweeërlei geloofszekerheid" bestaan. Alle gelovigen hebben geloofszekerheid, blijkens de Schriftgegevens en het getuigenis der kinderen Gods. Zonder die zekerheid zijn wij verwerpelijk, 2 Cor.13:5. Enkele criteria waardoor men kan weten verlost te zijn, zie 1 Joh.2:3; 3:14; 4:13. De gelovige ervaart de zekerheid van zijn behoud. Dat alleen zou nog niet het bewijs zijn van iemands verlossing. Sommigen kunnen met zekerheid vertellen dat zij een liefdevol Vader hebben en Christus kennen, en daarbij laag neerzien op die "eeuwige twijfelaars". Dat is een trotse zelfverzekerdheid, geheel verschillend van de ware geloofszekerheid. Ware geloofszekerheid maakt nederig en niet trots en eerzuchtig. De Farizeeër was bezet met een hoge dunk van zichzelf en was verzekerd van zijn geloof. Hij had echter geen last van de boosheid van zijn eigen hart, van bestrijdingen des satans. Men is zelfvoldaan, ijverig en vol roem over zichzelf, en dat is zelfverblindende geloofszekerheid. Ook dezen spreken over geloofservaringen en openbaringen, en wijzen dat toe aan de werking van de heilige Geest. Juist in die sterke ervaringen en openbaringen die men niet van zichzelf heeft, zoekt men de zekerheid. Waag het niet hun geloofszekerheid of ervaringen in twijfel te trekken. Anderen zijn onevenwichtig. Dan eens hebben ze het en zijn ze hemelhoog in de wolken en roemen van Gods gunst. Dan zijn zij zeker van hun staat. Maar daarna zakken zij terug en zeggen de zekerheid te missen, daar het volgens hen niet mogelijk is dat een christen geloofszekerheid bezit en tegelijk in geestelijke duisternis kan vertoeven. Zij verstaan Jes.50:10 niet. Die duisternis is slechts tijdelijk en versterkt juist het vertrouwen. het werkt de aansporing om weer tot het licht te komen. Wij zijn feilbare mensen die niet in het hart van amderen kunnen zien. Men kan schone en emotionele verhalen vertellen van ervaringen, openbaringen, Godsontmoetingen, en evenwel uit de vrucht van het leven laten zien dat het bedrog en inbeelding was. Naast hetgeen iemand ons verteld, kan alleen uit de vruchten van het leven een


213

214


tamelijk sluitend oordeel worden opgemaakt of men een waar gelovige is, ja dan nee. Alleen God kent het hart en proeft de nieren. Wij mensen kunnen ons dikwijls vergissen in anderen, maar ook in onszelf. Vandaar dat alleen het getuigenis van de Heilige Geest, getuigend met onze geest, doet weten dat wij een kind van Hem zijn.

Is de kennis en zekerheid dat Christus voor mij stierf en dat Hij de mijne is, en dat wat Hij deed en leed, Hij voor mij deed en leed, de directe geloofsdaad, waardoor een zondaar met Christus verenigd wordt, deel aan Hem krijgt en waardoor hij ingelijfd wordt in Gods genadeverbond? Of is die kennis een zekerheid, welke ingesloten is in het eigenlijke wezen van de rechtvaardigende geloofsdaad?

Wet & Evangelie

Doch om meer rechtstreeks tot de vraag te komen, antwoorden wij: Ten eerste. Neem onze reformatoren en zij die hen nagevolgd zijn, zoals Luther, Calvijn, Melanchton, Beza, Bullinger, Bucer, Knox, Craig, Melvil, Bruce, Davidson, Forbes e.a., mannen op uitnemende wijze bedeeld met de geest der waarheid, en die hun denkbeelden rechtstreeks putten uit de bron der Heilige Schrift; de voortreffelijkste geleerden en professoren in de godgeleerdheid die er in de Protestantse Kerken zijn geweest, zoals Ursinus, Zanchius, Junius, Piscator, Rollock, Danaeús, Wendelinus, Chainierus, Sharpius, Bodius, Pareus, Alting, de Triglands (Gijsb. en Jac.), Arnoldus, Maresius, de 4 Leidse professoren nl. Walaeus, Heidegger, Essenius en Turrentijn enz. naast vele Engelse godgeleerden, zoals Perkins, Pemble, Willet, Gouge, Roberts, Burges, Owen enz. De kerken zelf van Zwitserland, de Palts, Frankrijk, Holland, Engeland, Ierland en Schotland in haar geloofsbelijdenissen; alle Lutherse kerken die in rechtzinnigheid en geloof bij geen enkele tenachter staan; de vermaarde Dordtse Synode, samengesteld uit beroemde godgeleerden, saamgeroepen en afgevaardigd uit zeven gereformeerde landen en koninkrijken, behalve die van verscheidene provinciën van de Nederlanden. Welnu, wij zeggen dat ze allen voorstanders waren van dat bijzonder geloof, vertrouwen of deze toeëigenende zekerheid des geloofs, waarvan gesproken wordt in de veroordeelde zinsneden van het "Merg", waarover deze vraag gerezen is. Behalve het gevoelen van de verschillende afgevaardigden met betrekking tot de goedkeuring van de Vijf Artikelen (tegen de Remonstranten) heeft de Dordtse Synode zich duidelijk uitgesproken, zowel in haar uiteindelijke beslissingen met betrekking tot deze 5 artikelen, als in haar plechtige en breedvoerige goedkeuring van de Heidelbergse Cathechismus, als in alles overeenkomende met Gods Woord, en niets bevattende dat verandering of aanvulling zou behoeven. En deze Catechismus, welke klaar en duidelijk is in het stuk van de zekerheid des geloofs, is door vele grote godgeleerden verklaard, door bijna alle gereformeerde kerken als het uitstekendste korte begrip van de rechtzinnige Christelijke leer aanvaard. En in het bijzonder is hij aanvaard door de Kerk van Schotland, gelijk Mr Robert

De twaalf vragen welke door de Commissie van de Synode der Schotse Kerk van 1719 werden gesteld, beantwoord door James Hog, Thomas Boston, Ebenezer en Ralph Erkine, Gabriël Wilson, John Williamson, James Kid, James Warlaw, Henry Davidson, James Bathgate, William Hunter en John Bonar. Uit het Engels vertaald door E. Kuyk 1947 Wij citeren uit het boekje van Kuyk het volgende, waar het gaat over het geloof en de verzekering des geloofs: blz.44. De bijzondere aard van het geloof is...... een toe-eigenende zekerheid of een zekerheid met toepassing op onze persoon zelf, dat Christus de onze is (hieruit zien wij dat dit vóór-onderwerpelijk is, een éénheid. PM). Door het aanbod....... welke aan ons geloof vooraf gaat, hebben wij nog géén daadwerkelijk of zaligmakend deel aan Hem, dewijl wij nog met Hem verenigd moeten worden (het aanbod is voorwerpelijk, en de vereniging met Hem is onderwerpelijk, en dit vormt de éénheid. PM). blz.45. Over de zekerheid....... Wij denken dat er nauwelijks twijfel over bestaat dat dit stuk der zekerheid tot de aard van het rechtvaardigend geloof behoort. blz.46. Collin zegt: Dat een christen geen waar, zaligend, rechtvaardigend geloof kán hebben, tenzij hij gelooft én verzekerd is dat God zijn zonden wil vergeven. (men zal het voorwerpelijke voor wáár moeten houden en geloven in de betrouwbaarheid van de aanbieder in zijn aanbod, in dezen de Vader Die Zijn Zoon ons aanbiedt. PM) blz.47. Hier volgt een kopie uit het boekje met vraag en antwoord 8:


215

Wodrow vermeld heeft in de opdracht van zijn geschiedenis aan de tegenwoordige koning George. En nadien zijn wij met heel de kerk en natie, uit kracht van het plechtige, met de eed Gods bevestigde verbintenis in ons nationale Verbond voor altijd verplicht, om te verfoeien en te verafschuwen het pauselijk "algemeen en twijfelend geloof met al de dwalende besluiten van Trente" waaronder (in tegenstelling tot het bijzonder geloofsvertrouwen, dat in die besluiten is veroordeeld) ook deze dwaling is bevestigd. En dit wordt nu door zogenaamde Protestanten in twijfel getrokken, hoofdzakelijk doordat ze loochenen en bestrijden het vertrouwen en de zekerheid des geloofs met toepassing op onszelf, en omdat zij zich daar tegen kanten. (Bovengenoemd is wel iets te mooi en te veel gezegd. Lang niet allen hebben het verzekerd geloof geleerd en voorgestaan. PM) blz.50. De Marrow-men kenden wel degelijk de toe-eigenende zekerheid des geloofs. Het doel van het geloof is..... te betrouwen op het woord Zijner belofte met betrekking tot zijn eigen zaligheid. Zo worden...... overreding, vertrouwen en verzekering dikwijls aan het geloof toegeschreven, en de bijbelheiligen drukken zich meestal in hun toenadering tot God met woorden van toe-eigening uit, aldus de Marrow-men. blz.51. Wij zijn ervan overtuigd dat de eigenlijke, rechtstreekse, verenigende, rechtvaardigende en toe-eigenende daad des geloofs..... bestaat in het geloof en of het vertrouwen op Jezus Christus als ónze Zaligmaker, etc-........ dat Hij ons wordt aangeboden mét de verzekering en waarborg. En hierdoor krijgt de overtuigde zondaar deel aan Christus en Zijn zaligmakende weldaden en wordt hij ingelijfd in het verbond Gods en opgenomen in het huisgezin, (namelijk met volle bewustheid en verzekering, hetwelk uit héél dit stuk der Marrow-men blijkt, en niet zoals de Ger.Gem.-theologie dat stelt, namelijk een inlijving aan het begin van de overtuiging van zonden, waar men nog geen bewustheid van heeft. PM). blz.54. Het eigenlijke wezen van het geloof werd door alle rechtzinnige ouden gehouden voor een vertrouwen in de gekruiste Christus, tot onze zaligheid, met toepassing op onszelf. (U ziet, het is voor-onderwerpelijk, niet te scheiden. PM).......of, met andere woorden: Dat wij daadwerkelijk deel aan Christus vergeving der zonden..... verkrijgen, in en

216


door de daad des geloofs of het vertrouwen op Hem, gelijk door ons (de Marrow-men) tevoren is verklaard. Wij houden het voor de verzekering des geloofs, en zijn van mening, dat in de taal des geloofs (hoewel dat niet het geval is in de taal der wijsbegeerte) kennis en zekerheid, die betrekking hebben op hetzelfde voorwerp, hand in hand gaan in dezelfde trap en mate. (De Marrowmen kenden dus geen verbrokkelde orde des heils, maar een éénheid, hoewel in volgorde, trap en mate. PM) blz.55. Bij de verzekering des geloofs zijn twee dingen: Ten eerste, dat het geloof niet zomaar een grondwaarheid is, maar dat het iets werkelijks is. Dat wil zeggen: de zondaar heeft, bij zijn eerste vereniging met Christus, noch ook later steeds zulk een heldere, standvastige en volle overreding, dat Christus de zijne is, dat zijn zonden vergeven zijn en dat hij tenslotte behouden zal worden, zodat hij dit tegen anderen zou durven betuigen of zichzelf stellig in zou durven sluiten. Maar.... bij de eerste zaligmakende uitlating van Christus aan hem, wordt zulk een zekerheid en ootmoedig vertrouwen verkregen, en deze is werkelijk en vertroostend en betreft hem persoonlijk en zijn eigen zaligheid en gaat gepaard met een hoop op de uitkomst. Evenwel, de verootmoedigende indrukken die hij op dat ogenblik op zijn hart heeft van zichzelf, en van zijn eigen schuld, van de vrees voor Gods majesteit, rechtvaardigheid en heiligheid, waar nog bij komt de duistere kennis van de leer des Evangelies, met de grondslagen en de volmacht, die daarin vervat zijn, om te geloven, doen hem vrezen dit dadelijk en in het bijzonder voor zijn eigen persoon uit te spreken. Ten tweede moet worden aangemerkt, dat alles wat van de hebbelijkheid, daden, sterkte, zwakheid en onderbrekingen van de oefening van het zaligmakend geloof is gezegd, op gelijke wijze geldt van de verzekering. (De Marrow-men spreken hier van een "eerste vereniging met Christus" waarbij de zondaar niet direct, noch ook later, die volle en vaste overreding dat Christus de zijne is, etc-, behoefde te bezitten. Dit kunnen zij bedoelen met de zgn "hebbelijkheid", waarna zij spreken van de "eerste zaligmakende uitlating van Christus aan hen" waarbij wél dat volle vertrouwen verkregen zou worden. hetwelk dan moet zien op de daden en sterkte van het geloof. Men gaat dan verder met dit soort tweeërlei verzekering uit te leggen. PM) blz.58. Er is tweeërlei verzekering: 1e. een verkering des geloofs 2e. een verzekering des gevoels


217

De verzekering des geloofs heeft zijn voorwerp en grondslag buiten de mens, maar de verzekering des gevoels heeft haar grond in de mens. De verzekering des geloofs richt zich op Christus, de belofte en het verbond Gods, en zegt: "Dit is mijn gelukzaligheid, God heeft gesproken in Zijn heiligdom, dies zal ik van vreugde opspringen." De verzekering des gevoels kijkt naar binnen, op hetgeen God gedaan heeft, zoals zijn eigen genade,..... bevinding, etc-. (Men komt hier aan met het "syllogismus practicus" en het "syllogismus mysticus" PM). Nou, nou beste Marrow-men, wat moeten wij nu aan met al dit soort onderscheidingen? Heeft een arme vertwijfelde ziel aan al deze scholastische invullingen, waar hij geen tittel of jota van snapt, iets om zijn twijfels uit te bannen? Wie meent U met dergelijke stellingen te kunnen ondersteunen, dan alleen de spitsvondigheid van theologen? Is dit een bearbeiden en medestrijden om zielen tot de volheid der grootheid in Christus te doen opwassen? Nee, men mag wel een ingewijde zijn in de hoogste graden der wijsbegeerte om al deze verbanden voor eigen ziel en zaligheid te kunnen plaatsen. Wij moeten terug tot de eenvoud van de Schrift met betrekking tot het geloof en haar daden, zoals de eerste hervormers ons getrouw hebben getoond, en dát functioneert, en dáár hebben arme verslagen gelovigen wat aan! Hieronder volgt een beeld van hetgeen de Marrow-men hebben bedoeld met de tweeërlei geloofszekerheid: 1e. Buiten de mens. Verzekering des geloofs. Richt zich op Christus. Dit is de geloofstaal. 2e. In de mens. Verzekering des gevoels. Richt zich op de bevinding en kentekenen. Dit is ook geloofstaal. Ook al is het duister, Jes.50:10, ik gevoel dat Hij de mijne is. Nee, beste Marrow-men, hiermee is geen dienst bewezen aan de eenvoud van de Schrift, of om het geloof en het belijden te versterken, noch dat men hiermee arme twijfelende zielen in Christus uit het slop haalt. Men zal juist het geloof moeten stimuleren, en alles in het werk stellen wat tot de groei en opwas in Christus dienstig is. Men spreekt van een eerste vereniging met Christus zónder nog de directe toe-eigening en troost, welke op een later tijdstip zou komen bij de eerste uitlating van Christus liefde aan hen. Dit is een opdeling van

218


enerzijds de vereniging zónder liefdesuitlating, en anderzijds een latere liefdesuitlating waardoor de mens tot volle zekerheid zou komen. Dat dit extreme gevallen kan betreffen is een niet te loochenen bevindelijk feit, maar men kan deze extreme gevallen niet tot een regel gaan stellen, want waar de zondaar met Christus verenigd wordt, is onafscheidelijk iets van die grote liefde Gods in Christus uitgestort in het hart, waardoor de zondaar zich vernieuwd weet en ziet, en opstaat uit het zondegraf tot een nieuw leven! Door die liefde maakt hij een onberouwelijke keus, en ontvlamt zijn hart in wederliefde. Vanaf dát moment vallen de boeien af en staat men in de vrijheid der kinderen Gods. De ogen die de Verlosser in Zijn schoonheid zien, zullen vanaf dát moment nooit meer terugzien! Vandaar dat een man als Th. van der Groe er al op wees in zijn brieven, laatste bladzij, dat hij zich niet al te zeer over die verzekering des gevoels druk wilde maken, maar veelmeer aandrong op de zekerheid des geloofs! Hij voelde dat er iets mis was aan dit soort scholastische onderscheidingen, maar zat ook nog daarin gevangen, hoewel niet van harte. Op pag.187-188 zegt van der Groe dat hij het volkomen eens is met Erskine in zijn boekje "Verzekering des geloofs" p.50, maar..... dat hijzelf in zijn geschriften doorgaans leert datgene wat is ter bevestiging van de zekerheid des geloofs, die in het wezen des geloofs zelf inhangt, en dus in het gemeen alle ware gelovigen eigen is. Van der Groe achtte het niet nodig om voor de zekerheid des gevoels te strijden, zegt hij, die niet volstrekt tot het wezen des geloofs behoort, en ook niet altijd bij het geloof gevonden wordt, Joh.20:29. Over het onderscheid tussen de verzekerdheid des geloofs, en de verzekerdheid des gevoels nog het volgende uit een boek van ds. C. Harinck, "De Schotse Verbondsleer": p.196. Er is een zekerheid des geloofs en een zekerheid des gevoels. E. Erskine drukt het in een preek over Hebr. 10:19-22 bijzonder uit, waar hij stelt: "Dat er geen groot onderscheid is tussen de zekerheid in het geloof en de zekerheid in het gevoel, die op het geloof volgt. De zekerheid in het geloof is een directe daad van de ziel, maar de zekerheid in het gevoel is een reflexerende daad van de ziel. De zekerheid in het geloof heeft haar voorwerp en fundament buiten zichzelf, maar die in het gevoel heeft die binnen in zich........... De zekerheid in het geloof is de oorzaak, die in het gevoel is de uitwerking; de eerste is de wortel, de laatste is de vrucht. etc-."


219

Mogen wij daar bescheidenlijk bij aanmerken dat dit onderscheidingen zijn die men beter maar voor de studeerkamer kan houden, en niet om het volk daarmee te overladen, want daar snapt men helaas geen sikkepit meer van, hoewel men in de studeerkamer zich ook niet moet verwikkelen in zulke filosofische benaderingen van de heilsorde, maar men beter zich kan toeleggen op het winnen van zielen voor Christus. "De Schotse Verbondsleer", door ds. C. Harinck De twaalf Marrow-mannen antwoordden op de 8e vraag van de in totaal twaalf vragen der Synode, dat zij samen met alle reformatoren, en dan sommen zij een hele lijst op van degenen die voorstanders waren van dát bijzonder geloof, vertrouwen of deze toe-eigenende verzekerdheid des geloofs, waarvan gesproken is in het "Merg". p.177. Over het onderscheid tussen de zekerheid des geloofs en de zekerheid des gevoels. Het laatste is een reflex of gevolg van het eerste. De zekerheid des geloofs, dat de Heilige Geest op Zijn eigen woord schijnt, in het bijzonder op de beloften van het evangelie en.... die beloften zeker maakt voor mij. De zekerheid des gevoels is, dat de Heilige Geest op het werk van de genade in het hart van de gelovige schijnt, waardoor deze zeker weet en gevoelt dat dit het werk Gods is in hem. p.180. Over het geloof van de Wet, wat in ons (zegt C.H.) bevindelijk spraakgebruik "overtuiging van zonde" wordt genoemd. Boston zegt hiervan: "Het geloof van de Wet is inderdaad het zaligmakend geloof niet, want de Wet is het woord en de bediening der verdoemenis, en niet der rechtvaardigheid; etc-." Hierin is het verschil tussen C.H. en diens Ger. Gem.-theologie toch wel zéér groot, daar GG stelt dat de zondaar eerst levendgemaakt wordt en het geloof ingeplant krijgt, dus dadelijk gerechtvaardigd wordt, aan het begin van de overtuiging van zonden. C.H. heeft dan ook grote moeite met deze uitspraak van Boston, en stelt dat wij hieruit niet moeten concluderen dat dit werk der Wet slechts een algemeen werk is, dat niet ter zaligheid bedoeld zou zijn. C.H. wil dan toch in Bostons uitspraak wel inlezen wat er in feite niet staat, namelijk dat Boston hier geen voorbereidend werk der Wet zou bedoelen. (Ja, het is inderdaad Gods Geest, maar.... het kan nog alle kanten op vóór de directe geloofsvereniging met Christus. PM) Vandaar dat C.H.

220


in conflict komt met de leer van GG als hij uit Boston moet vaststellen dat de overtuiging door de Wet niet een reddend werk is, dus nog geen zaligmakend geloofswerk is, zoals GG dat wél leert. Daarom zegt C.H. met Boston: ...... het geloof in de Wet is dus óók geloof, zie p.181, dat door de Heilige Geest wordt gewerkt. Al is het dan geen geloof, dat redt en troost, maar geloof dat in vrees en kommer brengt, zodat wij leren vragen: "Wat moet ik doen om zalig te worden?." Per conclusie zegt C.H. dan dat wij Christus als Profeet, en de Heilige Geest niet buiten dit voorbereidend werk der Wet mogen houden. En dat doet Boston eveneens niet. Dit kan C.H. namelijk niet verantwoorden tegenover de dogmatiek van G.H. Kersten, of de leer van GG. Wel erkent C.H. dat er geen troost of vrede is in die overtuiging, maar.... hij ziet het werk der overtuiging zowel als een werk van God als het geloof in Christus. Welnu, dat zal niemand hem bestrijden, maar..... ook velen die nimmer tot het geloof in Christus kwamen.... hadden wél een geloof in de Wet, denk aan Saul, Judas, en aan hen die de krachten der toekomende eeuw gesmaakt hebben. Hebr.6. En dan zegt C.H. heel openhartig: ........en wat dát betreft zijn de Schotse theologen gezonder in hun spreken over de zonde-overtuiging dan velen van ons. (Sluit C.H. zich daarbij in, of neemt hij een uitzonderingspositie in? PM) Zij spreken een mens niet zalig in zijn overtuigingen, maar stellen hem de noodzaak van Christus voor ogen. Alleen wanneer die overtuigingen eindigen in het geloof in Christus zijn ze zaligmakend. Dit moet dus achteraf blijken. Onder hun bediening was het niet mogelijk om ziende op de overtuiging te zeggen: Ik heb iets wat anderen niet hebben, ik heb overtuigingen van zonde en ellende, dus moet ik een kind van God zijn." (Dit zegt men in de Ger. Gem. c.s. namelijk wél zo. PM) Het is ook een tegenstrijdige zaak om met zijn overtuiging gered te zijn, aldus C.H. (Ach broeder Harinck, zeg dit nu ook eens tegen Uw collega's! PM) p.183. Het geloof in de Wet brengt een zondaar geen zaligheid. De eigenlijke zaak waar het om gaat is de geloofsvereniging met Christus. p.188. Volgt de boetvaardigheid nu op het geloof, of is ze er voor? Calvijn zegt: ze volgt op het geloof. En Rutherford zegt: "Zaligmakende vernedering gaat niet aan het geloof vooraf." Boetvaardigheid is echter heel iets anders dan overtuiging van zonde in de Wet.


221

De wáre boetvaardigheid is niet een Wetswerk, maar vindt plaats IN DE TROOST, als eerste stuk, hetwelk tegelijk met de andere twee stukken (verlossing en dankbaarheid) wordt gekend, namelijk in de krachtdadige roeping in Christus. PM. p.189. De bijbelse boetvaardigheid is iets anders dan de overtuiging van zonden, daar de Wet die boetvaardigheid niet werkt, maar het Evangelie. De wettische bekering gaat in de meeste gevallen de evengelische vooraf. Het licht van het Evangelie moet er bij komen, en dát geeft een ánder gezicht op de zonde, en daardoor ontstaat droefheid, vernedering van hart en een walgen van zichzelf. p.192. De zekerheid des geloofs in tweeërlei: 1e. De zekerheid in Gods belofte...... voorwerpelijk in het aanbod. 2e. De zekerheid in het hart, de zondaar omhelst het aangebodene, niet als gevolg van een sluitrede, maar als bovennatuurlijke werking van Gods Geest. p.194. In de tijd van Boston (de Marrow-mannen) leerde de meerderheid der predikanten, dat de zekerheid des geloofs een gevolg is van het vinden van bepaalde genaden in zichzelf, waardoor men besluiten mag en zekerheid bezitten mag dat Christus ons van God tot een Zaligmaker gegeven is. Zij dwaalden af van het rechte reformatorische spoor wat betreft de zekerheid des geloofs. (Dan zal C.H. zijn eigen Gereformeerde Gemeenten eveneens onder hen moeten rekenen die afwijken van het rechte reformatorische spoor, zichzelf daarbij insluitend! PM) Men hield wel vast, zegt C.H., dat de vroegere hervormers terecht geleerd hadden, dat het geloof de zekerheid bezit van de waarachtigheid van Gods beloften. Ook hield men vast, dat deze zekerheid tot het wezen des geloofs behoort. Maar..... de zekerheid dat Christus mijn Zaligmaker is en ik Hem als zodanig mag omhelzen en toe-eigenen, werd toch als iets anders gezien. Er werd onderscheid gemaakt tussen de zekerheid waarmee het geloof Gods belofte gelooft..... en de zekerheid dat die zaligheid nu ook mijn deel is. Het laatste zag men meer als behorende tot het welwezen des geloofs. Een neerslag daarvan vinden we in de Westminster Confessie. We hopen nog te zien, zegt C.H., dat Boston zich niet tegen deze onderscheiding verzette. Maar in de dagen van Boston was dit alles zodanig ontspoord, dat men niet meer erkende dat het geloof soms zwak is en zware tegenstand ontmoet, maar.... men stelde dat een verzekerd vertrouwen een zéér moeilijk te verkrijgen zaak was. Het was maar voor enkelen weggelegd. Twijfel werd als normaal beschouwd.

222


(En dát is nu evenzeer de Ger.Gem.-theologie ten voeten uit!, en hoe kan C.H. dan een paar regels verder opmerken dat het verbazend is dat sommigen bezwaar maakten tegen de zekerheid des geloofs, want dat was toch ten voeten uit de reformatorische leer van het geloof!) Ik geloof en ben verzekerd, hoort samen. Ik geloof en..... ik twijfel kán niet samengaan! (Goed zo C.H!.... maar zeg dat nu ook eens tegen uw eigen collega's, en ik denk ook..... tegen Uzelf! PM)

De Heilsorde bij Th. Boston Zie de "Schotse Verbondsleer" van ds. C. Harinck p.156. De grote belofte van het genadeverbond is de vereniging met Christus! Deze vereniging begint met een daad van Christus, Die Zich eerst met de zondaar verenigt door Zijn Geest (Ik in Hen, door Mijn Geest, en, zij in Mij, door het geloof. PM) in of op hetzelfde punt des tijds! De komst van de Heilige Geest om "in een punt des tijds" het leven der nieuwe geboorte in de zondaar te brengen. Dit is het allereerste van het eeuwige leven zelf, waaraan het geloof onlosmakelijk verbonden. Dit ontvangen van het geloof is: a. Een lijdelijk ontvangen van Christus, en b. Een werkelijk ontvangen (geloofsinplanting) van Christus a. is GELOOF als een gave, b. is GELOVEN als actie (Boston en de reformatoren zien hierin geen tijdstussenruimte, zoals de Ger. Gem.-theologie dat wél stelt. PM) Boston: "Christus komt in de dode ziel door Zijn Geest en aldus wordt Hij lijdelijk ontvangen. Maar Christus aldus ontvangen zijnde, zo wordt de dode ziel levend gemaakt en door het geloof omhelst zij Hem." (Dit ziet Boston als een wederkerende daad, in tegenstelling tot de Ger. Gem-theologie, die hier een langere of kortere tijdsruimte stelt, ja, het eerste acht GG noodzakelijk, terwijl het laatste zelfs gemist kan worden. De Ger. Gem.-theologie is dan ook niet in het minst te conformeren, noch te vergelijken met de reformatorische doctrina, daar zij


223

daarvan algeheel afwijkt. De poging van C.H. om het merg der Marrow-mannen te buigen in de vorm der Ger. Gem.-theologie is redelijk gelukt, wat betreft de tweeërlei zekerheid, en niet wat betreft de zogenaamde wedergeboorte/habitus-leer. De leer der reformatoren is echter wel zó klaar en sterk, dat zij zich niet laat opdelen tot een heilsweg en scholastisch systeem, hoewel men de eerste sporen daarvan reeds bij leerlingen van de reformatoren kan waarnemen. PM). Hierna een korte weergave van Boston uit zijn geschriften over de heilsorde. Eerst uit zijn werk "Een beschouwing van het Verbond der Genade". p.168. De belofte des Geestes is: 1e. van het geestelijk zedelijk leven 2e. van de belofte des geloofs Dat eerste omvat het levendmaken van de dode ziel, door de Geest van Christus lijdelijk te ontvangen, en is gelijk aan de vernieuwing in de dadelijke roeping, waardoor de ziel geschikt is om Christus te omhelzen. Het tweede is de uitwerking van het eerste, is het dadelijk geloof, dat onmiddellijk uit het eerste voortkomt en eraan vastzit. Door Christus lijdelijk te ontvangen wordt de dode zondaar levend, en Christus aldus ingekomen zijnde, omhelst de ziel Hem door het geloof. Boston ziet hierin kennelijk geen tijdruimte tussenliggen zoals de Ger. Gem.-doctrina wel stelt. Boston neemt het eerste en het tweede tegelijk! p.170. In de tijd der liefde plaatst Christus Zijn Geest in de dode ziel, die zich terstond levend vertoond door geloof, Hem ontvangende en omhelzende. Alzo wordt de vereniging tussen Hem en de ziel voltooid. p.171. 1) Er wordt een leven verkregen van Christus vóór het geloof, waardoor iemand instaat gesteld wordt om te geloven. 2). Er wordt een leven van Christus verkregen dóór het geloof, Joh.20:31, waardoor men metterdaad wordt gerechtvaardigd en men vergiffenis ontvangt. p.299. Voorbereidend is een "geloof van de Wet", (dat noemen wij overtuiging van zonden). Dit is niet zaligmakend en spreekt niet van

224


een Zaligmaker. Het is van de Geest der dienstbaarheid. Men ziet zich erdoor schuldig, vervloekt en onbekwaam tot enig goed. De uitwerking hiervan is een "wettelijke (of wettische) bekering", niet als voorwaarde voor onze welkomst bij Christus, maar als noodzaak ons ertoe te bewegen tot Christus te gaan. Dit is nog niet het zaligmakend geloof! Het zaligmakend geloof dat met Christus verenigd is het geloof van het Evangelie, waardoor wij in het Verbond der Genade treden. Dit is het gewichtige stuk waarop de zaligheid steunt. Het is in vier bijzonderheden te verklaren, als zijnde: 1e. Het geloof van Christus' genoegzaamheid 2e. Het geloof van de aanbieding van het Evangelie 3e. Het geloof van ons recht tot Christus 4e. Het geloof van een bijzonder vertrouwen Het eerste is het algemene geloof van het Evangelie, dat zónder bijzondere toepassing de zondaar niet met Christus verenigt, maar ook in verworpenen, etc. gevonden kan worden. Wanneer dit geloof van het Evangelie voortzet, zal dat een mens begerig maken. Deze begeerte naar Christus is echter nog onderscheiden van de begeerte welke volgt op de vereniging met Christus. Het tweede, het geloof van de aanbieding van het Evangelie. Waar het zaligmakend geloof aan het werken is, daar wordt de aanbieding van het Evangelie door de Heilige Geest op de ziel in bijzondere kracht toegepast, waardoor de mens verzekerd wordt dat dit de stem van Christus is tot hém. Zonder dit kan er geen aannemen van Christus wezen. Hier begint de toepassing strekkende tot vereniging met Christus. Het derde, het geloof van ons recht op Christus. De zondaar moet geloven dat de gerechtigheid van Christus en het eeuwige leven de zijne is als recht. Niet het geloof dat Christus de Zaligmaker der wereld is, maar dat Hij ook mijn Zaligmaker is in het aanbod. Wilt gij ooit met Christus verenigd wezen, gelooft vast dat Christus de uwe, Zijn gerechtigheid de uwe, etc-. is. De uitwerking van deze aanbieding moet zijn dat zij inderdaad de uwe zijn en tot uw zaligheid gebruikt worden. Dit "geloof" is de naaste stap tot zielsvereniging met Christus. (men is dus nog steeds onder de Wet). De verloren zoon geloofde eerst dat hij nog een vader had, en pas daarna ging hij op reis. De gift is onuitsprekelijk, maar indien Christus niet de mijne is, zo moet ik verloren gaan (zegt de ziel).


225

Het vierde, het geloof van bijzonder vertrouwen op de zaligehid. Dit is het zaligmakend geloof, of het geloof in Christus, waardoor de zondaar met Hem verenigd wordt. Dit is waarlijk geloven, en niets anders dan geloof. Het is een betrouwen van en in de Persoon van Christus. Dit bijzondere betrouwen en verzekerdheid kan door vele twijfelingen en vrees worden getroffen. Hoe sterker het geloof, hoe minder de aanvechtingen vermogen. Boston spreekt in zijn geschriften voor zover wij konden nagaan niet over wezen en welwezen des geloofs. Boston stelt het vierde, het geloof van het bijzondere vertrouwen absoluut noodzakelijk, waarbij hij de voorgaande drie "geloofsoorten" insluit. Dit was, zei hij, het geloof der Hervormers. Het is echter geen vaste regel dat er vele twijfelingen en vrees kan zijn (p.321/332). Boston noemt dit de tegenstanders van het geloof. Hoe men ook mag dobberen, in de grond van de zaak zo beweegt de gelovige niet. Niet als een baar der zee die niets heeft om zich aan vast te houden, maar als een schip, dat voor anker ligt. Het betrouwen wordt nooit geheel uitgeroeid, maar zal zich wederom vertonen, Hebr.3:14. Dit betrouwen en deze grond is het dat onze Hervormers verzekerdheid noemen, en door geloof betekenen. In het geloven is juist een zekerheid, die boven alle twijfel uittilt, zie "Schotse Verbondsleer" ds. C. Harinck, p.176. Daarom spreken de Schotse theologen de mens niet zalig (zoals de Ger. Gem. wel doen) in de overtuiging van zonden. De eigenlijke zaak waar het bij hen om gaat is de vereniging met Christus. De verzekerdheid is niet iets aparts, maar behoort tot de natuur van het geloof. De reformatorische leer is: Ik geloof en ben verzekerd. Ik geloof en ...... ik twijfel kán niet samengaan. Bij Boston vinden wij geen scholastisch onderscheid tussen wezen en welwezen, (de zekerheid des geloofs, en de zekerheid des gevoels) zoals E. Erskine doet. Ook in de "Viervoudige Staat" van Boston komen wij die onderscheidingen niet tegen. Weleens komen wij zwakke punten tegen, zoals op p.210, dat men twijfelt of men wedergeboren is, omdat men het juiste tijdstip niet weet. Hoe kan hij van een vereniging met Christus door het geloof spreken, en van verzekerdheid, zonder dat men dit tijdstip zou weten? Boston leerde eveneens niet een soort "dadelijke levendmaking" aan het begin van de "weg", waarna de hebbelijke heiligmaking zou aanvangen in de overtuiging van zonden, zoals de Ger. Gem.-doctrine leert. Het is niet te plaatsen hoe men Boston leest en daaruit doceert aan de Theologische school der Ger. Gem.

226


Boston hanteert weliswaar vele onderscheidingen, en dat kan verwarrend werken, maar geeft geen tijdsruimte daartussen, en dat doet de Ger. Gem.-doctrina wel! Gedicht: Niet om mijn wachten... en vele klachten niet om mijn zuchten... en vluchten niet om mijn begeren... Hem te eren niet om mijn honger en mijn dorst ... vond ik mijn Levensvorst! Het is Zijn liefd'en gunst alleen die mij op déze weg deed treên dus prijs ik Hem alleen in mijn betoog met heel mijn harte hemelhoog ik roem in Hem, ik dank Zijn Naam voor Zijn gena en trouw te zaam! PM 29-12-96. Tweeërlei geloofszekerheid? Om tot een beschrijving te komen van het ware geloof en de daaraan onafscheidelijk verbonden zekerheid, en hoe dat door een begenadigde wordt ervaren en vertolkt, is het nodig dat wij de beste beschrijvingen ervan bestuderen en toetsen aan de Schrift en het getuigenis des Geestes. Van enkele van de beste beschrijvingen zullen wij nagaan wat eraan wordt gemist of wat er teveel aan is toegevoegd. Wij zullen tenslotte zelf een beschrijving geven van het ware geloof en haar zekerheid welke naar ons beste gevoelen overeenstemt met de Geest en het Woord en de practicale geloofsbevinding, mits laatstgenoemde goed wordt vertolkt. Uit de geloofsbeschrijvingen van de mannen ná de Reformatie blijkt dat er een zekere behoefte bestond aan een ánders spreken over het geloof, en wel vanwege pastorale motieven (zie ds. C. Harinck "Om het hart van het Evangelie", p.202).


227

De eerste hervormers stonden pal tegenover de roomse opvatting der onzekerheid en stelden daartegen de zekerheid van het geloof. De manier waarop de hervormers spraken over het geloof bracht schijnbaar veel twijfelende zielen in verlegenheid, die zich afvroegen of zij wel zekerheid bezaten indien de natuur van het geloof uit zekerheid bestond. Het geloof was niet in allen even sterk, dacht men, (hier wordt het probleem reeds groot, want wie maakt uit of er dan al sprake kan zijn van geloof), en na 1640 kwam er vanwege het opkomende antinomianisme de noodzaak bij om op de heiliging des levens nadruk te leggen. De antinomianen scheiden de geloofszekerheid geheel van de levensheiliging en goede werken. Daaruit kwam de leer van het zelfzonderzoek, om te zien of het geloof tegelijk wel goede werken voortbracht en het leven heiligde, daar het anders een dood geloof was. Hierdoor kwam de kenmerkenleer naar voren en werd de grond van de zekerheid der eerste hervormers verschoven naar de kenmerken van het ware geloof (dus is er sprake van een polarisatie). De zekerheid werd nu niet meer door het geloof zélf verkregen, maar uit de vruchten ervan opgemaakt door een sluitrede. Op die wijze kwam men al heel kort na de Hervorming ertoe te stellen dat er naast de zekerheid van het geloof óók een zekerheid van het gevoel bestond. Door deze onderscheiding te maken ging men in feite de stralingswarmte van de zon loskoppelen van het zonlicht. Er was een zekerheid van het geloof die zich geheel op Gods evangeliebelofte verliet, zoals de hervormers leerden, maar er was volgens de lateren óók een zekerheid des gevoels door het innerlijk getuigenis des Geestes in het hart, waardoor men met vreugde gevoelt de zaligheid te bezitten. Dat laatste rekende men tot het zogenaamde "welwezen" en dat achtte men niet noodzakelijk ter zaligheid; dat zou ook niet door alle gelovigen worden genoten. Hieruit zou men kunnen opmaken dat er een zekerheid van het geloof zou kunnen zijn zonder gevoel van vreugde en vrede. Dit hebben de Marrow-men echter niet zo bedoeld, maar in werkelijkheid wel zo geleerd als gevolg van hun opdeling der geloofszekerheid. Of er tweeërlei zekerheid bestond. Die vraag speelde zich o.a. af in de tijd van het zogenaamde "Marrowconflict", waar de algemeen geldende gedachte heerste dat men door de sluitrede (syllogisme) tot zekerheid kwam. Enerzijds wilde men de zekerheid des geloofs van de eerste hervormers handhaven, en anderzijds meende men daarin een wezenlijk gebrek te moeten zien, doordat velen die zekerheid te hoog gegrepen vonden.

228


Calvijn beschrijft het geloof en de zekerheid aldus: "Nu zal de juiste bepaling van het geloof voor ons vast staan, indien wij zeggen, dat het is een vaste en zekere kennis van Gods welwillendheid jegens ons, welke gegrond is op de waarheid van Zijn genadige belofte in Christus, die door de Heilige Geest aan ons verstand wordt geopenbaard en in ons hart wordt verzegeld". Inst.3-2-7. Intussen stellen wij in onze gedachten de vraag aan de Marrow-men of Calvijn bedoelt dat deze geloofskennis die door de Heilige Geest aan ons verstand wordt geopenbaard zonder gevoel kan zijn? Wij menen stellig van niet, en dat wilden de Marrow-men zelf zo ook niet leren, maar dat was wel het logische gevolg van hun opsplitsing van de zekerheid des geloofs in twee delen. Het geloof en de zekerheid is geen hol en leeg vat. En wanneer het Gode behaagt Zijn Zoon in (aan) ons hart te openbaren, is dat geen afstandelijke fotografische weergave, maar een warme, met innerlijke vreugde gepaard gaande openbaring, waaraan de wederzijdse geloofsvereniging met Christus onafscheidelijk verbonden is. Het is het overgaan uit de dood in het leven, hetwelk onmogelijk zonder een gevoel van de enorme grootheid der verlossing en blijdschap kan bestaan. Het is immers de dag des bruilofts, der vrolijkheid des harten, waarvan wij lezen dat er blijdschap in de hemel is onder de engelen Gods over een zondaar die zich bekeert. En van die vreugde heeft de bekeerde zondaar zeker een aandeel. De Heilige Geest geeft onafscheidelijk daaraan het getuigenis dat men weet vanaf dat moment dat men totaal anders werd, vernieuwd werd, uit de totale onmogelijkheid werd verlost en in de belofte van het Evangelie Christus ontdekte tot volkomen zaligheid, Rom.8:14-16. En dat die beloften van het Evangelie niet slechts anderen, maar ook mij aangaan, is het onafscheidelijk vruchtgevolg van het geschonken geloof. Vandaar dat Calvijn verder zegt: "Een gelovige, zeg ik, is slechts hij, die steunend op de gerustheid zijner zaligheid, de duivel en dood vol vertrouwen tart; zoals we leren uit die voortreffelijke woorden van Paulus in Rom.8:38: 'Ik ben verzekerd'. Inst.3-2-16. Ook hieruit blijkt dat bij Calvijn geloven synoniem is aan zekerheid, het omhelzen van de evangeliebelofte iets persoonlijks is en niet zonder gevoel kan gaan. Men steunt erop en men vertrouwt erop met z'n hart. Dat velen dit als een "hoge leer van geloofszekerheid" opvatten is


229

tenonrechte, want ook Calvijn weet en belijdt dat het ongeloof maar moeilijk is uit te bannen, en dat die zekerheid door twijfel wordt besprongen en het vertrouwen slechts temidden van veel vrees wordt geoefend, en de gelovige nooit volmaakt is. Het geloof zelf is altijd wel een volmaakte gift en is niet met twijfel gemengd, maar wordt nog door twijfel geplaagd, Jak.1:17. Dit lijkt een paradox, een tegenstrijdigheid. Calvijn maakt onderscheid tussen wat het geloof zelf is, én wat de gelovige ervan in werkelijkheid ondervindt. Ja, Calvijn spreekt zelfs van een "voortdurende" strijd en gebrek aan vertrouwen (volgens ds. C. Harinck, Om het hart van het Evangelie, p.196), in de Institutie, 3-2-17. Dat is echter een overtrokken beeld hetwelk de Schrift ons niet toont, Jes.50:10; Ps.44:8, 59:16; Rom.5:1-11. Tegenover deze enkele uitlating van Calvijn over de strijd, staan tal van schitterende beschrijvingen van de zekerheid des geloofs. Zie o.a. zijn preken over Job, in het boekje "Door het geloof alleen". Het geloof is toch zeker van wát het gelooft! De geloofstaal van de hervormers verdween langzaam, en er kwam een "tale Kanaäns" waarin velen hun twijfel over de echtheid van hun geloof te kennen gaven. De geloofstaal van o.a. Luther kunnen wij duidelijk in zijn geschriften lezen. In het boek "Jehova Tsidkenu" van ds. M.F. Sander, vertaald door dr. H.F. Köhlbrugge staat te lezen hoe Luther in een brief aan Brentius schreef, dat alleen het leerstuk der rechtvaardiging de kerk teelt, voedt, opbouwt en verdedigt, en dat niemand in de kerk recht kan onderwijzen, of een tegenstander kan weerstaan, indien hij zich niet aan dit leerstuk houdt. Deze leer is de voet, welke de kop der slang vermorzelt. Johannes Huss is weliswaar een groot voorloper der hervorming geweest, maar deze lag meer de nadruk op het verwerpelijke van het roomse kerksysteem. Huss pakte met grote kracht de grondslagen aan van de hiërarchie, en niet zozeer de leerstellingen. Bij Luther gaat het om de kern van het geloof. Luther had geen behoefte aan een opdeling of splitsing van de geloofszekerheid, en dat kwam omdat hij zo weinig om zijn eigen ik (gevoel) bekommerd was en zichzelf kwijt was in Christus. "Ik heb mijne leer van Gods genade; ik heb die van Iemand ontvangen die over méér macht in Zijn kleinste vinger beschikt dan honderd papen, vorsten en geleerden". Zie, dat is nog eens geloofstaal! En dr. A.G. Honig in "Geloof en Geloven" p.80. zegt dat "met het geloof is de zekerheid zélf gegeven". Honig zegt verder dat Gomarus

230


reeds een onderscheid maakte tussen de directe en reflexieve, uitgaande en wederkerende daden des geloofs. Maar dat daardoor het oog teveel naar binnen is gericht. Wij hebben juist éérst nodig een gezicht van eigen verdoemelijkheid voor God en af te zien van onszelf, om het leven buiten ons in Christus te zoeken. Niet de toestand van bekommerdheid over de zonden (de kernmerkenleer) is de hoogste stand in het geestelijke leven, maar de blijde zielenrust, zoals Paulus zegt in Rom.5:1, 8:1. In Engeland wilden de meeste Puriteinen (puritans = zuiveren) de zekerheid zoals de hervormers die beschrijven zien als een "speciale zekerheid", een hoogste trap. De andere zekerheid is, volgens William Perkins de "morele zekerheid", die voortkomt uit de heiligmaking en goede werken. Hierin onderscheidde Perkins (en in feite de meeste Puriteinen) zich van Calvijn en de hervormers. Perkins meende dat vele "kinderen Gods" de hoogte van het geloof en haar zekerheid, zoals voorgesteld door Calvijn en sommige catechismussen nooit zouden bereiken, en men daarom het geloof niet in algemene termen kon beschrijven, maar dat men ook trap en mate moest verklaren, tot troost der zwakken. En wie rekende men tot die "zwakken"? Dat waren mensen die nog niet Christus persoonlijk kenden en met hem verenigd waren, maar daarnaar uitzagen. (In hedendaagse termen stonden deze mensen nog vóór de zaak). Er waren echter ook Puriteinen (W. Gouge, Th. Wilson, Fr. Roberts) die ronduit zeiden dat twijfel een gebrek is in het geloof en niet tot de natuur en het wezen ervan behoorde. Daniël Rogers was een der eersten die zich oneens verklaarde met de visie op de geloofszekerheid van de eerste hervormers. Hij stelde dat de zekerheid niet een gesteldheid was van genade waardoor men Christus zichzelf persoonlijk toeëigende, maar zekerheid slechts het gevolg was van de geloofsdaden, en niet van de formele daad van het geloof zelf. Thomas Goodwin volgde deze visie. Wel leerde men dat het geloof zekerheid en overreding bevatte, maar wat verstond men daaronder? Het ware geloof is volgens hen niet te geloven dat Christus de mijne is en dat ik de Zijne ben, maar dat Christus de Zaligmaker is en dat er ook voor mij zaligheid is in Hem, hierbij verwijzend naar Joh.6:69. "En wij hebben geloofd en bekend, dat Gij zijt de Christus, de Zoon des levenden Gods". Daarvoor biedt deze tekst echter geen steun, alsof daarin niet de toeëigening aanwezig zou zijn. Is iemand die dit kan zeggen een gelovige die niet gevoelt dat hij een gelovige is? Dat kan niet. Hoe


231

eenvoudig leert het de Schrift, zie Joh.6:40: En dit is de wil Desgenen, Die Mij gezonden heeft, dat een iegelijk, die den Zoon aanschouwt, en in Hem gelooft, het eeuwige leven hebbe; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. Onlosmakelijk gaat het gevoel zalig te zijn, gelovig te zijn, gepaard met het aanschouwen en geloven in de Zoon! En dat hebben de Marrowmen ook wel geleerd, maar helaas weer direct ontkracht, waarover straks meer. Hoe is het mogelijk dat mannen als Thomas Goodwin, Daniël Rogers, e.a. meenden dat men met een geloof zonder gevoel de zaligheid wel kon ontvangen. John Owen nam een middenpositie in en stelde zich tussen de eerste hervormers en de latere theologen op, en de bekende Samuel Rutherford leerde eveneens dat er een tweede zekerheid is, die verkregen wordt uit de kernmerken van genade. Er was in Engeland een afdwalen van het rechte reformatorische spoor aangaande de zekerheid van het geloof. De eerste hervormers leerden immers dat het geloof de zekerheid van Gods beloften bezat. En dat werd kort na hen anders benaderd. Men kwam met hulpmiddelen om wankele zielen tot zekerheid te laten komen. De zekerheid van de eerste hervormers dat Christus mijn Zaligmaker is en ik met Hem verenigd ben, werd toen reeds als iets anders gezien. De latere theologen maakten onderscheid tussen de zekerheid waarmee het geloof Gods belofte gelooft, én de zekerheid dat die zaligheid nu óók mijn deel is. Dit laatste zag men als het welwezen. En zo leert het helaas zelfs de Westminster Confessie. Boston heeft zich niet tegen deze onderscheiding verzet. Wat een ellendige gevolgen heeft het maken van onderscheid in de zekerheid gehad! Door de zekerheid van elkaar te scheiden, kwam de eerste zekerheid op losse schroeven te staan, hetwelk wij in de Schrift en bij de hervormers nergens kunnen lezen. Dan krijgt men vanzelf, net als in de tijd van Boston, rond 1700, dat men het verzekerde vertrouwen ziet als iets dat slechts voor enkelen is weggelegd, en de rest zijn sukkelende zielen, waar twijfel als een normale zaak wordt bezien. Dan gaat men zekerheid zoeken in kentekenen en wordt twijfel het grootste kenmerk van genade! In deze chaos hebben de Marrow-men geprobeerd orde op zaken te stellen, door te leren dat de verzekerdheid niet iets aparts is van het geloof, maar tot het wezen van het geloof behoort. Maar, en let nu op, dat er in die verzekerdheid trap en mate is. In de gelovigen kunnen wel veel twijfelingen zijn, maar in het geloof is zekerheid. Dat lijkt geweldig reformatorisch van de Marrow-men. Maar toch is dit niet de

232


dimensie van de geloofszekerheid der hervormers. De Marrow-men hadden een heel slimme tussenoplossing uitgedacht en leerden dat het geloof zekerheid had, net zo als de hervormers, maar .... zij leerden dat die zekerheid daarin bestond dat men Gods aanbod in het Evangelie voor waar hield, en dat voor mij. God biedt het aan, en Hij liegt niet, en dáárin lag volgens hen de zekerheid, waarbij de Heilige Geest de overreding zou werken in het hart, dat dit aanbod waar is voor mij. Wat heeft men daar nu aan, want daarmee wist men helaas nog niet een verzoend God en Vader te hebben. Dus zonder het gevoel van verzekerdheid dat men Christus' eigendom is, en men een nieuw schepsel is geworden. En zulks leerden de eerste hervormers wél, en dat staat gelukkig in Zondag 7 evenzo, als wezen van het geloof uitgedrukt. De Marrow-men hebben de ruif van de zekerheid des geloofs zo laag mogelijk willen hangen, en rekenden daarbij nog wel de zekerheid tot het wezen van het geloof, maar dan een zekerheid dat Gods aanbod waar is, ja waar is voor mij. Terwijl de hervormers leerden, naar de Schrift, dat de zekerheid des geloofs daarin ligt dat ik weet en vertrouw dat Christus de mijne is, en dat al mijn zonden om Christus wil vergeven zijn, en dat ik in de vrijheid der kinderen Gods sta, en dat ik Hem door het geloof heb aangenomen. Ebenezer Erskine zegt in zijn betoog over Hebr.10:19-22 "Dat er geen groot onderscheid is tussen de zekerheid in het geloof en de zekerheid in het gevoel, die op het geloof volgt". Maar waarom maakte men dan een onderscheid daartussen indien het verschil minimaal is, en de Bijbel en de hervormers dit verschil niet leren? Er is in werkelijkheid helemaal geen verschil tussen die twee, want het aan het één zit het ander onlosmakelijk vast! En zo blijven de Marrow-men worstelen met een zaak waarin geen worsteling aanwezig is, want wanneer men heel eenvoudig de eenheid vasthoudt zoals de hervormers, is er niets aan de hand en bewaart men anderen voor bedrog. Zij hadden hun scholastieke gevoelens nooit op de zekerheid van het geloof moeten loslaten! In het boekje van Kuyk over de vragen van de Marrow-men staat op p.44: "Als men in zijn hart overtuigd is van de blijde boodschap des Evangelies, dan is dat niet enkel een toestemming daarvan als waar, maar een smaken daarvan als goed". Uitstekend, en hou dit even vast! Vervolgens lezen wij: "Voorts hebben wij hier de bijzonderste aard van het geloof nl.: Een toeëigenende zekerheid of een zekerheid met toepassing op onze persoon zelf, dat Christus de onze is. (tot zover gaat


233

het nog goed. PM) De grond van deze zekerheid is de aanbieding en schenking van Christus als een Zaligmaker in het Woord, waarin geloofd moet worden ter behoudenis door allen aan wie het Evangelie wordt verkondigd. (maar nu gaat het fout. Let goed op! PM) Door dit aanbod en deze verkondiging van Christus als een Zaligmaker, welke aan ons geloof vooraf gaat, hebben wij nog geen daadwerkelijk of zaligmakend aandeel aan Hem, dewijl wij nog met Hem verenigd moeten worden". Dus de aard of het karakter van het geloof zou enerzijds zijn een toeëigenende zekerheid met bewuste toepassing op onszelf dat Christus de onze is. Anderzijds zouden wij dan toch nog geen aandeel aan Hem hebben en nog niet met Hem verenigd zijn! Hoe is het in de wereld mogelijk dat dít de aard en het karakter van het geloof zou zijn! Dat is een contradictio in terminis, een woordelijke tegenspraak. En vervolgens leren de Marrow-men, zie p.57 Kuyk, dat een gelovige de zekerheid kan hebben zonder het op een zeker tijdstip te weten, ja dat hij zelfs kan ontkennen dat hij enige zekerheid des geloofs heeft. Dus men kan getrouwd zijn en niet weten wie z'n man of vrouw is, en men kan vergeten zijn, ja het ontkennen dat men gehuwd is! Wilt u de pap nóg smakelozer voorgeschoteld krijgen? Hierboven zagen wij dat Ebenezer Erskine nog zei dat er geen groot onderscheid is tussen de zekerheid in het geloof en de zekerheid in het gevoel, die op het geloof zou volgen. Hier, op p.57, zeggen de Marrowmen het volgende (E. Erskine behoort tot die Marrow-men), dat algeheel in strijd is met hetgeen Ebenezer Erskine stelde: "Er is een volle overtuiging en verzekering door overdenking, geestelijke bewijsvoering, of innerlijke gewaarwording, doch deze houden wij geenszins voor het wezen des geloofs. Deze toch is middellijk en wordt verkregen door gevolgtrekkingen, zoals het gevolg ontstaat uit de oorzaak, en deze is daarom zeer verschillend van het vertrouwen of de verzekering, welke door de godgeleerden de verzekering des geloofs genoemd wordt". Dus op het ene moment is er geen groot verschil, en op het andere moment is dezelfde zaak zeer verschillend! Op het ene moment, zie p.44, is de bijzonderste aard van het geloof zekerheid met toeëigening dat Christus de onze is, en op het andere moment lezen wij, zie p.57,

234


behoort een volle overtuiging ineens geenszins tot het wezen des geloofs! Wisten de Marrow-men zélf nog wel waarover zij spraken? Wát een verwarring en ingewikkelde zaak maakten zij ervan! Wanneer niet alle gelovigen de gevoelszekerheid bezitten - zoals de Marrow-men en vele Puriteinen en Nadere Reformatoren leerden waardoor men zich volkomen verlaat op Gods belofte in het Evangelie, maar dat deze gevoelszekerheid een aparte zekerheid zou zijn welke door het innerlijk getuigenis van Gods Geest in ons hart wordt gegeven, of wordt opgemaakt uit kenmerken via de sluitrede, waardoor men met vreugde gevoelt de zaligheid te bezitten, vraag ik mij af wat een gelovige dan wél bezit wanneer hij de (eerste) zekerheid bezit welke de Hervormers bedoelen? Kan de eerste zekerheid zonder gevoel zijn? Hebben de Marrow-men een zekerheid als wezen des geloofs geleerd zonder gevoel? Die vraag mag men dan toch wel stellen. Bezit men dan een hol en leeg geloof zonder enig gevoel? Bezit men een zonder enige weeromstuit gevende verwondering, zonder innerlijke vreugde, overreding, hetgeen geen liefde tot God in Christus achterlaat? Laat het geloof dan niets na, en gaat er met het geloof geen hartelijk en innerlijk toestemmen gepaard, dat men Gods weg inwilligd, zie Ps.27:8? Gaat er dan geen gevoel van onuitsprekelijke vrede gepaard met de bekendmaking van de Weg des vredes in Christus Jezus? Rom.14:17, 15:13; Gal.5:22; Fil.4:7; Col.3:15; 1 Petr.5:14. Kan men Joh.1:12 lezen en indenken zonder gevoel en zekerheid? Maar zovelen Hem aangenomen hebben, dien heeft Hij macht gegeven kinderen Gods te worden, [namelijk] die in Zijn Naam geloven; En is 1 Joh.5:10 zonder gevoel en zekerheid? Die in den Zoon van God gelooft, heeft de getuigenis in zichzelven; die God niet gelooft, heeft Hem tot een leugenaar gemaakt, dewijl hij niet geloofd heeft de getuigenis, die God getuigd heeft van Zijn Zoon. En hoe leest men 2 Cor.5:17? Zonder gevoel en zonder zekerheid? Zo dan, indien iemand in Christus is, die is een nieuw schepsel; het oude is voorbijgegaan, ziet, het is alles nieuw geworden. En Rom.8:16 Dezelve Geest getuigt met onzen geest, dat wij kinderen Gods zijn. En vers 14 dat degenen die door de Geest Gods geleid worden, kinderen Gods zijn. Kan dat zonder gevoel van zekerheid bestaan? Nee, en nog eens nee!


235

Het "wezen" des geloofs is géén abstracte zaak, en het "welwezen" (zoals men dit is gaan onderscheiden) is niet slechts concreet, wat desnoods kan gemist worden. Nee, het geloof is concreet! En dáár hebben wij mijns inziens de fout ontdekt der latere theologen welke geleid heeft tot het verlaten van de geloofszekerheid van de hervormers. Velen van hen hebben niet meer het paradox van het geloof aanvaard en verstaan. Gods werk is voor ons mensen veelal pardoxaal, dat wil zeggen dat er voor ons verstand twee of meer volkomen strijdige dingen kunnen bestaan. In de schepping en natuur zien wij dit o.a. bij het licht, dat het enerzijds bestaat uit golven, anderzijds uit deeltjes. Op gelijke wijze bestaat het ware geloof altijd uit zekerheid, alles ineens en voor altijd in de openbaring van God in Christus in de belofte van het Evangelie, ontsloten aan het totaal verloren hart van een aan de Wet gestorven zondaar. Deze zekerheid is een statische grootheid, waarin geen enkele twijfel bestaat. De mens waarin deze zekerheid leeft is echter dynamisch, daar deze zekerheid bestreden zal worden, waaruit strijd voortkomt, en daardoor groei en opwas tot volkomenheid. Het geloof is een gave Gods, en elke gave Gods is volmaakt. Daaraan kleven geen onzekerheden en gebreken. Slechts de mens aan wie die gave werd geschonken kan twijfelen, zolang hij nog in dit aardse is. Bunyan verwijst de twijfel naar de duivel. Die twijfel is geen rechtmatige twijfel, zegt hij in zijn verhandeling over de "Vreze Gods", bij de tien vragen, p.502. De twijfel is een leugen, uit het ongeloof. God geeft immers geen geest van vreesachtigheid, 2 Tim.1:7, zo stelt Bunyan. En ook Van der Groe in "Brieven", schrijft op p.36 dat er "weleens sporadisch twijfel kan zijn over de staat". Dus geen vaste regel! Tussen het statische en dynamische is een zeker evenwicht, hetwelk bij de ene gelovige meer en bij de andere minder zal zijn, dat neemt echter niet weg dat het veel teveel gezegd is, wanneer Calvijn weleens zegt dat die strijd "voortdurend" zou zijn. De Schrift toont het tegendeel, zoals wij hiervoor in de aangehaalde teksten zien. Twijfel is volgens Van Dale een toestand van onzekerheid, zónder vast beginsel. En dat kan echter nooit worden gezegd van het ware geloof en de gelovige! De gelovige heeft een zeker en vast beginsel in Christus, dat geen leed ooit uit het geheugen kan wissen. Hij weet wat er gebeurd is, hoe hij uit de grote dood en nood, vanuit de totale onmogelijkheid en

236


zelfverwerping, het eens werd met zijn eigen vonnis, en niet anders verwachtte dan de verwerping, en hoe in dat moment hem (of haar) de uitweg in Christus werd getoond, door een belofte in het Evangelie, en hoe daarop nieuw leven en geloofskracht verrees waardoor men Christus in de belofte aanvaardde en aannam, en men zich aan Hem volkomen overgaf en vrede met God vond. Hier valt het zondepak af en vindt de wederzijdse vereniging met Christus plaats, of het mystieke huwelijk. Zou men na een aardse huwelijkssluiting ervan onzeker kunnen zijn of men wel echt getrouwd is? Nee, want daarover hoeft men niet te twijfelen, daar de huwelijkssluiting een vast beginsel heeft. Men kan wel tijden van groei of verkoeling der liefde kennen, maar nooit een absolute twijfel of men wel gehuwd is. Evenzo kunnen er tijden van gevoelige afwezigheid van Gods liefde en gunst zijn. Er kunnen donkere wolken overkomen en aanvechtingen zijn, maar die tasten het vaste beginsel nimmer aan! De latere godgeleerden, de Puriteinen en Marrow-men hebben sukkelende zielen die Christus nog niet kenden - dus het geloof nog misten - willen tegemoetkomen, deels uit pastorale motieven. In plaats van hen te helpen is er daardoor nog meer verwarring ontstaan. Zij zijn de geloofszekerheid gaan splitsen in "wezen en welwezen". Hierdoor is de weg geopend dat men de persoonlijke zekerheid voor zich uit is gaan schuiven, alsof Zondag 7 het welwezen zou beschrijven. Nee, Zondag 7 beschrijft het wezen van het geloof, dat ook mij de vergeving om Christus wil geschonken is (niet zal worden). En alsof er een eerste zekerheid zou bestaan, zonder gevoel en overgave. Alsof Christus de zondaar wordt voorgehouden in de belofte, maar dat dit niet de overgave, de aanneming en het gevoel met zich zou voeren van vrede en gunst door Hem bij God. Dat is onmogelijk. Het ware zien is tegelijk hebben. Daarmee gaat de zondaar uit zichzelf en geeft zich over aan Christus, en Christus wordt de zijne, Joh.6:40. Niet dat er eerst een aanschouwen en zien is op Christus, en lange tijd daarna pas de aanneming en het gevoel zou komen als een extra dat men een kind Gods is en men Hem aangenomen heeft, want Joh.1:12 leert dat alleen zij die Hem aangenomen hebben, de macht verkregen hebben kinderen Gods genaamd te worden. Tot het wezen behoort volgens de latere theologen de erkenning van de totale verlorenheid en het voor zeker houden van de aanbieding van Christus. Dat zou men kunnen opvatten alsof dit blijkbaar zónder gevoel zou zijn van vrede, blijdschap, verwondering, volkomen overgave, wederzijdse vereniging met Christus, daar men stelt dat er


237

ook een "welwezen" is, dat op het geloof volgt, namelijk het gevoel zalig te zijn, hetwelk gemist zou kunnen worden. En dit bedoelen de Marrow-men zélf er in hun geschriften soms niet én soms wél mee, helaas. De gebreken die ons inziens aan deze geloofs-opdeling kleven zijn: a. dat er geloof kan zijn zonder innerlijk gevoel b. dat de openbaring van Christus in het Evangelie aan het verslagen zondaarshart foto-statisch is en de zondaar koud laat (Zijn Woord keert immers nooit ledig weer, Jes.55:11) c. dat er op het aanbod in het Evangelie geen ontvangst een aanneming zou volgen d. dat de eenheid welke zich in het Licht (in Christus) bevindt, wordt gesplitst, waardoor het paradox verdwijnt, het geloof smelt als was voor het vuur en geloof geen zekerheid meer bevat in haar wezenlijke vorm en gestalte. De stralingswarmte maakt men los van het zonlicht. Psalm 27:8, en andere uitingen van het geloof, kunnen immers niet zonder gevoel en wisselwerking gepaard gaan en geoefend worden! "Mijn hart zegt tot U: Gij zegt: Zoek mijn aangezicht; ik zoek Uw aangezicht, o Heere" Wat hebben de Marrow-men nu precies op het oog gehad met hun tweeërlei zekerheid? Om een antwoord op deze vraag te geven dienen wij hun geschriften te onderzoeken. In "De kennis der zaligheid", ISBN 90 331 1294 9, van de gebroeders Erskine en Fischer, deel I,p.295 over "De Verzekering" het volgende: Vr.5. Genieten allen, die gerechtvaardigd, aangenomen en geheiligd zijn, ten alle tijde verzekering van Gods liefde, vrede in het geweten en blijdschap door de Heilige Geest? Antw. Hoewel deze in beginsel in hun rechtvaardiging, aanneming en heiligmaking bezitten, hebben ze er toch niet altijd het gevoelige en waarneembare bezit van, maar worden vaak vervuld met twijfelingen en vrezen over hun genadestaat, Job.23:8; Jes.49:14. (Wij merken hierbij aan dat het bij Job om een uitzonderlijk, en niet om een middelmatig geval gaat. In Jes.49 gaat het over Sion, als vrouw van God die de scheidbrief had ontvangen. Dus eveneens een extreem geval. In zoverre kunnen zij dus niet hun tweeërlei zekerheid baseren op genoemde Schriftplaatsen. PM).

238


Vr.8.Wat is het verschil tussen verzekering van het geloof en die van het gevoel? Antw. Het voorwerp van de verzekering van het geloof is Christus in de belofte, Jak.2:23, maar het voorwerp van de verzekering in het gevoel is Christus, wonende in de ziel, 2 Tim.2:22. Het eerste is gegrond op het Woord Gods, het tweede op het gevoel van de ondervinding der Goddelijke liefde. (Is de eerste verzekering dan zonder gevoel? PM.). p.299. Vr.7. Hebben alle gelovigen ten alle tijde vrede in hun geweten? Antw. In beginsel hebben zij altijd vrede, daar zij in een staat van vrede met God zijn, maar zij hebben niet altijd het gevoel van deze vrede, Job.6:4. (Hier verwijst men al weer naar een uitzonderlijk geval. Een uitzondering bevestigt niet de regel. PM). Deel II, Over het geloof in Jezus Christus p.270. Vr.57. Is een geloof en overtuiging van de barmhartigheid Gods in Christus en van Christus' bekwaamheid en gewilligheid om allen, die tot Hem komen, zalig te maken, alles, wat nodig is voor het rechtvaardigend geloof? (Uit de geloofsbeschrijving van ds. C. Harinck blijkt dat hij hiermee genoegen neemt. De Marrow-men echter niet. PM). Antw. Nee, want, omdat er geen toeëigening of persoonlijke toepassing in deze overtuiging is, kan dit niet meer zijn dan zulk een geloof als de duivelen en verworpenen, rooms-katholieken en Arminianen ... onderschrijven. (Men ziet dat men vastloopt met een voorwerpelijke en afstandelijke zekerheid in het aanbod, en vandaar dat men hier de toeëigening er wel bij rekent. In andere gevallen niet. PM.). Bij vraag 61 "of een gelovige altijd van zijn staat verzekerd is, zeggen zij "nee", daaraan kan hij herhaaldelijk twijfelen. En hier verwijst men weer naar Jes.49:14, hetwelk een tekst is die op een buitengewoon jammerlijk feit ziet, zoals hiervoor vermeld. In vraag 63 spreken de Erskine's en Fischer over een "klein" geloof, Matth.14:31. Ook hieraan heeft men geen handvat om de zekerheid zonder bijzonder gevoel te stellen, daar dit "klein" geloof niet en nooit ziet op het waar zaligmakend geloof, maar altijd op het wondergeloof. Het waar


239

240


zaligmakend geloof is nooit klein of groot, maar altijd waar en zeker, zie hoofdstuk in dit boek over de diverse soorten van geloof.

altijd samenkomen: het geloof als daad die aangrijpt, en Christus als het Voorwerp dat aangegrepen wordt.

Ds. P. de Vries in het R.D. 17-11-1998 geeft een recensie aan voornoemde boeken, en merkt daarbij op: "Het geloof wordt (door de Erskine's en Fischer) zo geformuleerd dat alle gelovigen het beginsel van de zekerheid dat zij gerechtvaardigd en geheiligd zijn, bezitten, maar dat zij niet altijd het gevoelige en waarneembare bezit daarvan hebben. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de zekerheid van het gevoel gebaseerd op Gods beloften, en die van het gevoel die verbonden is met onze bevinding van Gods trouw en liefde. De eerste vorm is eigen aan de kleinste vorm van geloof, de tweede niet".

p.166. Hoe men tot verzekering komt in het geloof te zijn. Daarom wil ik dat u zich met Christus in de belofte verenigen zult, zonder te vragen of u in het geloof bent of niet. Want er is een verzekering die ontstaat uit de oefening van het geloof, door een rechtuitgaande daad. En dáárvan is sprake als iemand door het geloof Christus direct aanneemt, en daaruit zijn verzekering opmaakt. (Dit ziet Fischer goed. Deze verzekering die men "wezen" noemt, of "eerste verzekering" hééft de zekerheid en is NIET zonder gevoel. Hielden alle Marrow-men zich daar altijd maar aan. PM.)

Dit is zeer goed weergegeven. Hieruit blijkt dat de Erskine's en Fischer geen geloof leerden zónder gevoel, maar daaraan toch niet ontkwamen. Wij hebben daarom dezelfde bezwaren als Th. van der Groe tegen de splitsing die zij maken tussen wezen en welwezen. Zie "Brieven" Th.v.d. Groe, laatste pagina: "Wat de andere zaak betreft, waaromtrent men eenig onderricht van mij begeert te weten, aangaande de tweederhande verzekerdheid des geloofs en des gevoelens, heb ik alleen kortelijk te zeggen: (1) dat ik hierover volkomen eens ben met den heer Erskine in zijne verzekering des geloofs, pag.50 enz. en bij de gezegden van dien leraar niets heb te voegen. (2). Dat ik in mijne schriften doorgaans maar alleen werk ter voorstand en bevestiging van de zekerheid des geloofs, die in het wezen des geloofs zelfs inhangt, en dus in 't gemeen alle ware gelovigen eigen is; N.B. omdat die leere in onze kerk nu zoo zeer verdonkerd is en zooveel tegenstand alom ontmoet, terwijl ik het niet nodig acht, om te strijden voor de verzekerdheid des gevoelens, die niet volstrekt van het wezen des geloofs is, en ook niet altijd bij het geloof gevonden wordt. Men leze over dit onderscheid hetgeen de Zaligmaker tot Thomas zeide, Joh.20:29".

p.188. Het geloof in de belofte verenigd met Christus, rechtvaardigd de zondaar in de vierschaar, en dan openbaart de Heere aan hem zijn Vaderlijk aangezicht in Christus, en doet hem zo die ongelofelijke vereniging kennen die er tussen Hem en de gelovige ziel is, zodat zijn hart een stille vergenoeging in God ontvangt, die het wezenlijke element is van die vereniging. Want hierop komt in de ziel zulk een vrede van de God des Vredes.

Wij laten uit "Het Merg", ISBN 90 6140 3510, van Edward Fischer het volgende zien: P.119 De vereniging met Christus en de dadelijke rechtvaardigmaking in de vierschaar Gods in het geweten. Dat ontvangt men door het geloof als gave Gods, Hand.13:39. In de daad der rechtvaardigmaking in het geweten heeft het geloof en Christus een onderlinge betrekking, en moet

Daarna, zegt Fischer, zoeken sommigen naar een grond voor hun geloven dat zij geloofd hebben. Dat is dan het welwezen, de tweede verzekering. Men zoekt geen grond voor de echtheid van het geloof als gave Gods, maar voor hetgeen men er zelf mee deed, namelijk de vruchten van het geloof. Dan ziet men uit de vruchten van het geloof de echtheid van zijn geloof, bedoelt Fischer.

Uit het voorgaande blijkt, en dat blijkt ook uit de verdere geschriften van de Erkine's, dat de Marrow-men wel terdege de zekerheid wilde rekenen tot het wezen des geloofs, en dat daarin een zeker gevoel aanwezig is van Gods gunst. Maar daarbij leerde men een tweede zekerheid die voortvloeit uit een terugzien op datgene wat Gods Geest in het hart werkte. Daarmee zetten zij, wellicht ongewild, de eerste zekerheid op de tocht! Zekerheid is niet deelbaar zonder dat er bijwerkingen ontstaan! Kernen kan men niet splitsen zonder gevaar van radioactieve straling. En het is waar, er is een extra toerusting waarmee de Heilige Geest sommigen toerust en ondersteunt in extreme moeilijkheden en verzoekingen. Dit wordt ook wel de "Doop of verzegeling met de Heilige Geest" genoemd. Hieraan is een apart artikel gewijd in dit boek.


241

Dat houdt niet in dat er een tweede zekerheid zou bestaan mét gevoel, en een eerste zónder gevoel van vrede en aanneming tot kinderen. Het gevaar van het stellen van deze twee soorten zekerheid is, dat sommigen de eerste zekerheid nemen als zonder gevoel, en het tweede pas met gevoel. Dat hebben de Marrow-men daarmee wel én niet bedoeld, zie hun antwoord op vraag 8 in "Het Merg". Dat maakt de zaak grotelijks verwarrend. In genoemde onderscheiding steekt het merkwaardige gevaar dat sommigen het wezen van het geloof nemen in het voorwerpelijke, dat God in Christus genadig is, ja ook genadig voor mij, maar daarbij nog niet gevoelig zouden weten zelf begenadigd te zijn en dat men weet dat zijn zonden vergeven zijn. Men leeft als iemand die wel iets gezien heeft, maar waarbij "zien nog geen hebben" zou zijn, en dat een "bedekte schuld nog geen vergeven schuld" zou zijn. En dat men wel Christus heeft gezien, maar nog niet heeft aangenomen. Dat zijn onmogelijkheden, want het gelovige zien werkt tegelijk het aannemen uit. Waar de Marrow-men de onderscheiding zijn gaan aanbrengen van twee soorten zekerheid is het er niet eenvoudiger op geworden, en is de eenvoud van de Schrift verlaten. Van der Groe is de Marrow-men niet gevolgd in dezen. En ook wij wijzen naar de eenvoud van de Schrift en geloofszakelijkheid der hervormers. Joh.6:40 zegt het zo heel kinderlijk eenvoudig, dat het de wil van de Vader is, dat een iegelijk die de Zoon aanschouwt en in Hem gelooft, het eeuwige leven heeft, en opgewekt zal worden ten uitersten dage. Wat wil men nog meer? Een geloof dat aan de verre horizon zijn object vermoedt, maar daarvan nog door de gapende kloof van twijfel en ongeloof gescheiden is, is nog niet het ware geloof, en is in feite geen geloof, schrijft Sören Kierkegaard! Want wie God in Christus wil liefhebben zónder dit geloof, reflecteert op zichzelf; maar wie God al gelovende liefheeft door Christus, reflecteert van zichzelf áf! En zo zien wij Abraham en anderen staan, niet twijfelende, maar gelovende! Hieruit blijkt hoe een geweldig paradox er in het geloof schuilt, want het geloof is instaat om een enkel woord en een enkele belofte tot een Gode welgevallige zaak te maken, waardoor de zondaar algeheel wordt vernieuwd en gereinigd in Christus, door Hem aan te grijpen. Daarom is het geloof geen gedachte, geen denken, geen bloot aanschouwen. nee, het ware geloof begint juist dáár waar ons denken ophoudt. Het ware geloof heeft het hoogst denkbare doel in het vizier, is allesoverwinnend

242


om dát doel te bereiken, en stevent met grote doortastendheid op dat doel af: "Dat wil, dat zal ik doen, ik zoek de zegen, bij U alleen". De zekerheid te missen is het doel van het geloof te missen, en het ware geloof is zekerheid en de gelovige heeft zekerheid en staat op zekerheid. Het geloof heft de gelovige boven het algemene uit en is uitdrukking van het allerhoogste absurde, namelijk de volslagen overgave van zichzelf aan Christus en de wil van God, Luk.14:26, waardoor men zelfs zijn eigen leven haat. Daarom hoort men over deze tekst weinig of nooit preken! Door de tweeërlei zekerheid der latere theologen werpt men de mens terug op zichzelf. Wanneer een man een vrouw ten huwelijk vraagt, houdt zulks de eis in dat zij haar ouderlijk huis verlaat en hem liefheeft. Wanneer die vrouw zich daarover ooit zal beklagen, kan dat toch niet worden opgevat als blijk van liefde tot haar man! Welnu, daar waar de zondaar door de Wet gestorven is aan zichzelf, in Christus een nieuw schepsel is geworden, moet men niet beginnen deze zondaar naar zijn eigen gevoel te verwijzen om zekerheid te bekomen. Nee, predik hem het geloof en de verwerpelijkheid van zijn eigen gevoel, en de zekerheid zal er als vrucht zijn! Twijfel is geen bewijs of kenteken van genade! Het ware geloof is niet zonder gevoel. Pas eerst als de geloofswerkzaamheid geheel tegenover zijn eigen gevoel staat, is men ten volle verzekerd, zoals in Jes.50:10, dat men in de grootste duisternis vertrouwd op God. Het geloof is immers overgave en voelt de pijn van het zich niet willen overgeven. Maar waar dit waarachtige geloof niet meer wordt gevonden, komen de sukkelende en twijfelende zielen naar voren, die met de geloofsbeschrijving van de eerste hervormers niet uit de voeten kunnen. Dan moet uit zogenaamde pastorale overwegingen de geloofsbeschrijving worden aangepast en de zekerheid worden gesplitst. Wanneer de grondstofprijzen zakken door een te grote aanvoer ervan, kweken slimme handelaars altijd een kunstmatige schaarste, om de prijs hoog te houden. Om de geesteloze tijd en geloofsarmoe tegen te gaan is men tot een andere geloofsbeschrijving gekomen en de zekerheid gaan opdelen. Dit is nooit zonder de nodige gevaren, maar daarin berust men algemeen. Wat wij echter nodig hebben is....de oprechtheid, de zekerheid, en niet de twijfel en de opsplitsing der zekerheid. Het geloof is immers de allerhoogste gave Gods en geschonken hartstocht, gedreven en begeleid door de hoop en liefde, waardoor de gelovige niet wenst te leven in zelfbedrog en onzekerheid.


243

244


In dát geloof hebben de hervormers gestaan, en in dát geloof staat schrijver dezes Gode zij dank eveneens en geeft daarvan blijmoedig getuigenis. Daar moeten wij allen naar terug, en daarvan is een restitutio (herstel) nodig! Dat is dan ook de oproep in dit boek! Wanneer Gods gunst en gevoelige aanwezigheid tijdelijk wordt gemist, is dat nog geen twijfel! De wortel der zaak is immers aanwezig!

Het ware geloof werkt een dankbaarheid uit voor die onuitsprekelijke gave in Christus, 2 Cor.9:15, en zoals 1 Petr. 1:8 zegt: Denwelken gij niet gezien hebt, en [nochtans] liefhebt, in Denwelken gij nu, hoewel [Hem] niet ziende, maar gelovende, u verheugt met een onuitsprekelijke en heerlijke vreugde. Dit is een onuitsprekelijke vreugde die de gehele mens vervult en hem doet huppelen van zielenvreugd.

Wij beschrijven hierna het ware geloof aldus, daarmee rechtdoende aan de Schrift en de Reformatie, vermijdend de latere foutieve opsplitsing der latere theologen, welke tot grote verwarring en deformatie heeft geleid.

Geen leed zal dat ooit uit het geheugen wissen, want dat is in geen hoek geschiedt.

Het ware geloof is een Goddelijke gave, welke aan een door de Wet gestorven zondaar in diens hart, wat in de totale verlorenheid en onmogelijkheid verkeert, in een punt des tijds wordt geschonken, in de openbaring van Christus in de belofte van het Evangelie, zijnde de Verhoogde koperen slang, waardoor de "gebeten" en "stervende" zondaar door het zien (zie Joh.6:40, 14:9) het leven herkrijgt en de geestelijke gezondheid in zich voelt komen. Daardoor grijpt deze de hem voorgehouden verlossing aan, als een noodzakelijke wisselwerking die moet plaatshebben in een levend en waarachtig geloof, waardoor de gedode zondaar opstaat in een nieuw leven. Dit geloof is een statische grootheid en brengt álles ineens en voor altijd met zich mee, en heeft een dynamische uitwerking of werkzaamheid, die niet van elkaar zijn te scheiden, werkend in de zondaar de onoverwinnelijke geloofskracht (zie 1 Joh.5:4) waardoor deze de wereld overwint, en zekerheid verschaft welke hem staande houdt te midden van de grootste duisternissen (Jes.50:10). En al moge het ook stormen van aanvechtingen en vertwijfelingen, welke hem als een dunne flexibele boom heen en weer doen zwiepen, zullen dezen hem echter nooit doen breken. Het doel van dit laatste is alleen om de zekerheid des te vaster te doen uitkomen. Zie 1 Petr.1:7, hieronder afgedrukt. Door dit geloof weet men stellig en zeker, en kent men die waarheid zo diep en gewis, dat niet alleen anderen, maar ik zélf persoonlijk vast vertrouw op hetgeen God in Zijn Woord geopenbaard heeft, waarvan de Geest met mijn geest getuigt dat ik een kind Gods ben (zie Rom.8:16), zodat niet alleen aan anderen, maar ook aan mij vergeving van zonden, eeuwige gerechtigheid en zaligheid, van God geschonken IS, uit louter genade alleen om de verdienste van Christus wil.

1 Petrus, een apostel van Jezus Christus, aan de vreemdelingen, verstrooid in Pontus, Galatie, Kappadocie, Azie en Bithynie, 2 Den uitverkorenen naar de voorkennis van God den Vader, in de heiligmaking des Geestes, tot gehoorzaamheid en besprenging des bloeds van Jezus Christus; genade en vrede zij u vermenigvuldigd. 3 Geloofd zij de God en Vader van onzen Heere Jezus Christus, Die naar Zijn grote barmhartigheid ons heeft wedergeboren, tot een levende hoop, door de opstanding van Jezus Christus uit de doden. 4 Tot een onverderfelijke, en onbevlekkelijke, en onverwelkelijke erfenis, die in de hemelen bewaard is voor u. 5 Die in de kracht Gods bewaard wordt door het geloof tot de zaligheid, die bereid is, om geopenbaard te worden in den laatsten tijd. 6 In welke gij u verheugt, nu een weinig tijds (zo het nodig is) bedroefd zijnde door menigerlei verzoekingen; 7 Opdat de beproeving uws geloofs, die veel kostelijker is dan van het goud, hetwelk vergaat en door het vuur beproefd wordt, bevonden worde te zijn tot lof, en eer, en heerlijkheid, in de openbaring van Jezus Christus; 8 Denwelken gij niet gezien hebt, en nochtans liefhebt, in Denwelken gij nu, hoewel Hem niet ziende, maar gelovende, u verheugt met een onuitsprekelijke en heerlijke vreugde; 9 Verkrijgende het einde uws geloofs, namelijk de zaligheid der zielen.

Vaststelling: Er is in de Schrift geen sprake van tweeërlei geloofszekerheid zoals de Marrow-men en latere theologen dat onderscheiden in wezen en welwezen. De hervormers hebben zulk een onderscheid niet geleerd. Door zulk een onderscheid te maken zet men de geloofszekerheid zoals de Schrift deze leert, op de tocht. Arme sukkelende zielen kan men met de leer van de tweeërlei zekerheid géén wezenlijke dienst bewijzen, daar zij daardoor niet tot schriftuurlijke zekerheid komen, maar gerust worden gesteld met een mindere mate, die in werkelijkheid een zekerheid zonder kern blijkt te zijn. Men moet sukkelende zielen het geloof prediken, de zekerheid voorhouden en in hen de lust opwekken dát als het ene nodige te begeren! Daarmee handelt men terecht uit getrouwe pastorale motieven! Zachte heelmeersters ..... stinkende wonden!


245

Vervolg TWEEëRLEI ZEKERHEID? Is er een tweeërlei geloofszekerheid, of is alles er ineens en voor altijd? Rome zei dat zekerheid nergens te verkrijgen was, dan alleen dat de kerk zekerheid verschafte (via geld). De Reformatie stelde de zekerheid in en door het geloof alleen, waardoor vreemde (buiten ons aanwezig zijnde) gerechtigheid ons toegerekend wordt. Alle eeuwen door is de zekerheid van het geloof aangevallen! Wat in de Reformatie herwonnen was, is heel kort daarna weer verspeeld. De zekerheid werd ondermijnd door de scholastiek, met de vraag wat er nu eerst was, het ei of de kip, het geloof of het gevoel, de habitus of de actus. Aldus ontstond er een tweeërlei wedergeboorte-opvatting, een tweeërlei rechtvaardigmakings-daarstelling, en een tweeërlei geloofszekerheid. Dus een soort en met januskop, een kop met twee aangezichten. En zo werkt de heersen verdeeltechniek van de satan. Op welke wijze kan hij de mensen iets wijsmaken zodat zij geloven reeds een deeltje van het geheel te bezitten, zonder ooit het voltallige geheel te verkrijgen, en hen daarmee gerust te stellen! Dus maakt satan de mensen blij met een lege dop en met onwezenlijke dingen. Zekerheid no.2 Erskine en Marrow-men Ebenezer Erskine: De zekerheid van het geloof, ISBN 90 6140 361 8 Dit is een beknopt uittreksel, waaruit de visie van Erskine blijkt. PM. p.39. Het geloof is de eerste genade of werkzaamheid van het geestelijk leven. p.45. Vóór de zaligmakende openbaring van Christus wist de ziel zich nog vast te klampen aan ijdele schaduwen.... p.46. Het geloof neemt Christus aan. p.54. "De zekerheid is werkelijk in het geloof aanwezig, en tegelijk kan ze, vooral in het begin als een klein mosterd zaadje zijn".

246


Erskine splitste, net als de andere Marrow-men, de zekerheid in twee delen: a) een zekerheid des geloofs als het wezen b) een zekerheid des gevoels als welwezen, zie p.14. De zekerheid des geloofs is volgens Erskine: a) als instemming de eerste maat van het geloof, en omvat het verstand en de kennis, Col.2:2. Men gelooft dat al wat God in Zijn Woord geschreven heeft waar is, 1 Tim.1:15. En dit noemt de Schrift geloven, Jes.53:1, en een verzegelen dat God waar is, Joh.3:33, en een aannemen van het getuigenis Gods, 1 Joh.5:9. In dit geloof is een zekere toeëigening in de zin van rusten, betrouwen, vertrouwen op de waarachtigheid van Gods genade en belofte. Deze toeëigening kan niet van het geloof gescheiden worden, zoals het licht van de zon. Daarbij behoort ook wel het "mijn" van Luther. De instemming kan echter ook in duivelen en verworpenen zijn, maar de toeëigening niet. In die toeëigening ligt de kern van het geloof, zie p.59, en is de tweede maat van het geloof, of te wel het zogenaamde welwezen. Op de instemming volgt de toeëigening, maar dat wil niet zeggen dat ze in de werkzaamheid van de ziel werkelijk gescheiden zijn. Want, zegt Erskine, "ik vat hen op als één ongedeelde werkzaamheid van de ziel, waarin zij samen verbonden zijn. Dit moeten wij even op ons in laten werken: Het geloof wordt gesplitst in twee delen, namelijk wezen en welwezen. Tot het wezen behoort de instemming, maar dat is nog niet de kern van het geloof. De kern van het geloof zit in het toeëigenen, en dat is dan het welwezen. Dat welwezen kan men desnoods missen, zeggen de Marrow-men. Dus kan men de kern van het geloof missen en evenwel zalig worden! Welnu, zulks is ongerijmd. En dan zegt Erskine dat de instemming (het wezen) en de toeëiging (het welwezen) in werkelijkheid niet te scheiden zijn, maar als een ongedeelde werkzaamheid samenverbonden zijn. Dus hoe hebben wij het nu eigenlijk? Er zijn twee delen, waarvan het laatste (de kern) desnoods gemist kan worden om zalig te worden, en evenwel zijn die twee delen niet te scheiden en is het slechts één werkzaamheid. Wie kan deze Gordiaanse knoop ontwarren? Op p.59 geeft Erskine stelling 2.


247

Er is een groot verschil tussen de zekerheid van het geloof en de zekerheid van het gevoel, die op het geloof volgt. (Ergens anders zegt Erskine dat er slechts een klein verschil bestaat). a) Geloof = rechtstreeks gericht op voorwerp, en de grond ervan is buiten de mens in de belofte van het Evangelie. Dat is de wortel, namelijk de waarachtigheid van de belofte. Het geloof zegt "Mijn God zal horen", en is dus bezig met de onzienlijke dingen. Dit geloof is zeker van de vergeving der zonden door de toezegging, Hebr.8:12, en zegt: "Ik geloof dat er voor mij zaligheid is". p.64. De zekerheid van het geloof neemt Christus aan en eigent zich Hem toe in de openbaring van het Woord. En dan volgt: b) de zekerheid van het gevoel = niet rechtstreeks gericht op het voorwerp. Dat is de zekerheid dat Christus in ons is, in ons gestalte heeft gekregen. Dat is de vrucht, de daadwerkelijke vervulling. Dan zegt het gevoel: "Mijn God heeft gehoord". Dan is het bezig met de zienlijke dingen. "Hij is mijn God, omdat ik weet dat Hij de mijne is". Dan is men zeker van de vergeving door gevoelige gunstbewijzen. Dit is het zogenaamde welwezen, dat gemist zou kunnen worden, maar anderzijds toch wel weer een onlosmakelijke eenheid zou vormen. Maar wij zijn er nog niet. Op p.75 begint Erskine met de derde of hoogste maat van het geloof en evenredigheid in de zekerheid. Ga er dus maar eens aanstaan om dit alles uit elkaar te houden! De zekerheid bij Luther: Zie van dr. W. van 't Spijker "Luther, belofte en ervaring". p.184. Luther zei dat het artikel van de rechtvaardiging door het geloof voor hem het enige stuk was dat de kerk in stand hield. Dit artikel is de zon zelf, het licht, de dag der kerk en van alle échte vertrouwen. Zonder dit artikel is de wereld vol van dood en duisternis. Door de zekerheid van het geloof in tweeën te verdelen koppelen wij de warmte en het licht los van de zon. Luther: Waar geloof en belofte elkaar ontmoeten, daar geschiedt het wonder van vergeving en wordt de zondaar om niet gerechtvaardigd. p.190. Het "verworven" geloof kent alleen maar een zachte bespiegeling over het lijden van Christus, maar het ware geloof zoekt

248


in dat lijden het leven en de zaligheid: het grijpt met uitgebreide armen blijmoedig naar de Zoon van God, die voor hém is overgegeven en zegt: Dit is mijn geliefde en ik ben van Hem. Het eigenlijke onderscheid tussen beide soorten van geloof, ofschoon het eerste in eigenlijke zin geen geloof is, ligt in het feit, dat het echte geloof zegt: "Voor mij", of "voor ons". p.199. Luther maakt onderscheid tussen securitas en certitudo inzake zekerheid. Secure = zonder zorg zijn, en dat is de diepste zorgeloosheid, en dat zag Luther als de hoogste aanvechting, als de theologie van het vlees. Dat is de scholastieke theologie die de zekerheid van het geloof bijvoorbaat en voor onmogelijk verklaard. Er zou geen absolute heilszekerheid verkrijgbaar zijn, slechts een voorwaardelijke, waarbij men nooit verder komt dan het "waarschijnlijk". Dat is de weg der vertwijfeling. Om tot de volle zekerheid te komen moet men de alleenwerkzaamheid van het geloof kiezen en alle eigen werken laten varen, stelde Luther. En hoe gaat dat er aan toe? Tegen alle ervaring in houdt het geloof vast aan Hem, en heeft alzo haar eigen zekerheid. Geen zorgeloosheid, maar zekerheid in de belofte Gods. Er is maar één ervaring die ons dit leert, namelijk de aanvechting (dus niet de belofte). Daarom heeft Luther nooit de aanvechtingen ontweken, maar ervan geleerd. Alleen de aanvechtingen bevrijden de theologie (en mens) van de speculatie of bespiegeling. 210. Het geloof is niet ledig, zonder goede werken. Voordat men het vraagt heeft het geloof ze reeds gedaan, als een vanzelfsheid. Vruchten van het geloof zijn: vrede, vreugde, liefde, zekerheid, roem, moed, hoop, etc. Dit is geloofstaal! Het is onjuist wanneer ds. J.P. Paauwe zegt, zie Bundel 1967-'69, p.547-548, dat alleen in een tijd, waarin de oorlogen Gods werden gevoerd, en dat was oa. in de tijd van de reformatie, er een groot geloof werd gevonden. Mogelijk zou men kunnen spreken van een meer actief en werkzaam geloof, maar niet van een groot geloof, alsof er in andere tijden alleen maar een klein geloof zou zijn. Het ware zaligmakende geloof is een waar geloof, waarin niet is klein of groot, want dat is altijd in het wondergeloof of historiëel geloof. Het zaligmakende geloof is altijd een waar geloof, dat wil zeggen, een zeker (certitudo), een volkomen zeker geloof met vertrouwen en


249

250


toebetrouwen, waarvan de werkzaamheden soms sterker of zwakker kunnen zijn, waaronder wij verstaan dat de gevoelige gunst van God somtijds meer gesmaakt wordt dan op andere tijden. Dit geloof betrouwt op God in de grootste duisterissen, Jes.50:10, en weet onwankelbaar in Wien het geloofde, Joh.21:24; Rom.8:28; 2 Cor.5:1; 1 Joh.3:14,15,18,19,20.

bekering "bevestigd-verzekerd" te zijn van zijn staat, het dan zo goed als zeker is, dat die mens het waarachtige geloof niet bezit. Er moeten volgens ds. Paauwe vele jaren overheengaan voordat iemand kan zeggen bevestigd te zijn van zijn deel aan de genade Gods in Christus, en dat wie vandaag deze zekerheid heeft, morgen wel weer in de grootste ellende kan zitten.

Om een voorbeeld te noemen: Zelf ben ik techneut en kan alle mogelijke technische dingen repareren, bouwen en ontwikkelen. Een auto is voor mij "gesneden koek". Wanneer ik een auto helemaal heb nagezien, of wanneer ik in een geheel nieuwe auto rij, heb ik nooit en te nimmer het zekere gevoel dat er niets meer kan misgaan. Ik weet namelijk dat de techniek faalbaar is. Techniek is weliswaar hoog geperfectioneerd, maar lange na niet perfect of volmaakt. Ik weet uit jarenlange praktijkervaring hoeveel er kan misgaan, kan stukgaan, en hoeveel storingen er kunnen optreden. Dus ben ik altijd weer blij en gerust als ik zonder brokken thuis ben gekomen en de auto in de garage heb gezet, dat geeft mij pas "volkomen" zekerheid. Zolang als ik rij, mis ik die zekere gerustheid. Dus rij ik liefst zo weinig mogelijk. Doe daarbij de risico's van ongelukken, en de onzekerheid wordt nóg groter. Er kan mij thuis in de stoel ook iets overkomen, dat weet ik wel. Dan ben ik in gevarenzône 1. Maar toch zit ik duizendmaal liever thuis in de stoel dan op de stoel achter het stuur in de auto! In de auto ben ik wel in gevarenzône 10.

Dit is een ongenuanceerde uitdrukking van ds. Paauwe. Is de geloofszekerheid er niet ineens en voor altijd? Hoe lezen wij de Bijbel? Had de moordenaar aan het kruis nog jarenlang de tijd om aan bevestigde zekerheid te komen? Hoe lezen wij het van Paulus in Gal.1:16? Ga 1:16 Zijn Zoon in mij te openbaren, opdat ik Denzelven door het Evangelie onder de heidenen zou verkondigen, zo ben ik terstond niet te rade gegaan met vlees en bloed; Zacheus, Luk.19:9, waar tot hem gezegd wordt dat "heden deze huize zaligheid was geschied", is dat zonder zekerheid geweest? De discipelen werden geroepen en verlieten terstond hun netten. Zonder zekerheid? De moorman liet zich ogenblikkelijk door Filippus dopen. Zonder zekerheid? En hij reisde zijn weg met blijdschap. Zonder bevestigde zekerheid? En zo zijn het aantal voorbeelden aan te vullen. Door alzo over de zekerheid te spreken, volgde zelfs ds. Paauwe zonder het zelf te weten af en toe nog de tijdgeest die in de kerken en gezelschappen rondwaart, waartegen hij juist zo fel ageerde, hoewel hij in de meeste van zijn verdere predicaties zich getrouw en dicht houdt aan de Schrift en Reformatie. Dat er velen jarenlang worstelen en door diepe dalen heen moeten alvorens tot een bevestigde zekerheid te komen ligt aan het feit dat er geen rechte prediking meer is. Men breekt af waar men moest opbouwen in het allerheiligst geloof. En men bouwt op wat men moest afbreken. Dit tegenstrijdige dualisme ontmoeten wij alom, en vandaar is het niet vreemd dat zelfs "doorgewinterde" mensen als ds. Paauwe - en ook Van der Groe - soms toch nog de door de foutieve prediking ontstane absurditeiten voor regel en norm kunnen nemen. Het is immers absurd als ik er door jarenlange strijd achter moet komen of ik wel getrouwd ben met mijn vrouw, ja of nee. Daaraan hoef ik niet te twijfelen, en daaraan heb ik nog nooit een dag in mijn leven getwijfeld. Ik ben nooit uit vertwijfeling naar het Gemeentehuis gegaan om in de statuten te kijken of mijn naam en de naam van mijn vrouw er wel in geregistreerd staan als door het huwelijk aan elkaar verbonden.

De ware zekerheid geeft stille gerustheid in het gemoed, met een volkomen vertrouwen en overgave aan God in Christus, waarbij men schuilt en waarop men zich geheel verlaat. Men geeft zich onvoorwaardelijk aan Hem over. Aan een auto of technisch voorwerp kán ik mij nooit volkomen overgeven! De zekerheid begint daar en wordt alleen maar vaster, waar ik mijzelve los heb leren laten en over heb leren geven aan God in Christus. Daaruit groeit het vertrouwen dat Hij het zal maken en dat Hij Zich over mij ontfermt. Daartoe zijn de beproevingen, om mij meer van mijzelve los te maken. Dat is in zekere zin de absurditeit van het geloof, die de zekerheid versterkt en aanmoedigt. Ook ben ik het met ds. J.P. Paauwe oneens wat betreft zijn visie, zoals weergegeven in "Bundel 1991-'93" p.427: Dat men slechts tot bevestigde verzekerdheid komt van zijn staat voor de eeuwigheid na een lange en diepe, zeer moeilijke en aanhoudende worsteling met God. En, als iemand meent in de eerste jaren van zijn


251

De staat van een gelovige wordt ineens en voor altijd vastgesteld en vastgelegd in de openbaring van Christus aan zijn hart in de belofte van het Evangelie. Dat gaat gepaard met een onuitsprekelijke gewaarwording van Gods liefde en gunst van vergeving en ontferming. Dat drukt een onuitwisbaar stempel op de mens die dit ontvangt en ervaart. Al maakt men zo iemand midden in de nacht wakker, dan kan hij verhalen wat er toen en toen plaatsvond. Daarover bestaat en kán geen enkele twijfel bestaan, want anders was het gewoonweg niet waar of beeldde men zich maar wat in. Nee, de mens weet wat er geschiedde, veel klaarder dan bij een aards huwelijk, toen Christus Zich aan hem verbond en hij zich aan Hem overgaf op de dag Zijner heirkracht in heilig sierraad. In de stand van het dagelijks leven der gelovigen kan het weliswaar soms hevig stormen. Dit alles met het doel om hem meer en meer te bevestigen. Dat bedoelt Olevianus ook door te zeggen: "Voorts zien wij ten eerste hieruit, dat de sterke verzekering des geloofs zijn werkelijke eigenschap is, want het is een licht.(...) Deze verzekering van Gods eeuwige goedertierenheid is aan het ware geloof dermate verbonden en eigen, dat het geloof zich deze verzekering nooit laat ontnemen, steunende op het ontwijfelbare getuigenis van het Evangelie, door de kracht van de Heilige Geest, die de Werkmeester is van het geloof". Calvijn, zie J. Verwolf "Calvijn, leer en miskenning", p.31: 5. "De kracht en de aard van het geloof is een met zekerheid zich verlaten op de goedheid Gods, dat geen plaats voor twijfel overlaat. Want Christus erkent slechts als gelovigen hen, die het als ontwijfelbaar stellen, dat God hun genegen is", Matth.21:21. 6. "In den beginne zijn de gelovigen, ook in hetgeen zij weten, toch nog eniszins onwetend, totdat zij innerlijk geheel bevestigd zijn. Toch is geen kennis des geloofs zó gering en zó duister, of zij is krachtig ter zaligheid", Joh.8:32. 9. "De zekerheid des geloofs sluit niet uit, dat het versterkt kan worden. Ik noem versterking, wanneer de waarheid Gods meer en meer aan onze harten verzegeld wordt,, hoewel zij toch van tevoren door ons niet in twijfel getrokken werd", Hand.7:11. 13. "Deze zo grote gemoedsrust, die de duivel, de dood, de zonde en de poorten der hel durft te bespotten, moet wonen in alle godvruchtige harten, want ons geloof is niets, wanneer wij niet vast overtuigd zijn,

252


dat Christus de onze is en dat in Hem de Vader ons goedgunstig gezind is. Daarom bestaat er niets, dat meer doodaanbrengend is dan de leer der scholastieken over de onzekerheid der zaligheid", Rom.8:34. Wat dit betreft lezen wij in ds. Paauwe dus een afwijkende taal. Hij heeft de leer van de rechtvaardigmaking en dat er geen leven is voor de rechtvaardigmaking scherp gesignaleerd en uiteen weten te zetten. Wat betreft de zekerheid en de latere opdeling of splitsing van de zekerheid zoals bij de Marrow-men, is door ds. Paauwe jammergenoeg niet gesignaleerd en ontzenuwd. Wij zien bij hem dan ook nog een vertrouwen in mannen als Teellinck en Lodensteijn, die reeds duidelijk afgeweken waren van de reformatoren wat betreft de zekerheid behorend tot het wezen des geloofs. (zie boekje Koolschijn over ds. J.P. Paauwe, p....). Dit neemt niet weg dat wij ds. Paauwe rekenen tot de laatste zieners inzake de leer der rechtvaardigmaking door het geloof alleen, zoals bij de reformatoren gesteld. Wij dienen er rekening mee te houden dat ds. Paauwe geen dogmaticus was, maar een eenvoudig predikant en geloofs-worstelaar, die als een alleenling oproeide tegen de massa, en dat met kracht en grote inzet jarenlang heeft weten te volbrengen door de kracht die hem daartoe van Boven werd gegeven.


253

Een simpele, maar toch gewichtvolle vraag Op een voorlichtingsavond van een hogere school was ik aanwezig. In een zaal van de school waren een honderdtal mensen aanwezig. De voorlichter begon zijn verhaal over de school en over de leerlingen. Het is altijd een goede reclame voor de school wanneer er een groot aantal leerlingen het diploma behalen. Maar nu ja, er is ook altijd een aantal leerlingen dat het diploma niet behaald. En waaraan ligt dat dan? Dat ligt volgens de leerlingen meestal aan de school, aan de leraren, aan de examenopgaven, en ga zo maar door. De voorlichter stelde toen een vraag, en aan de hand van deze vraag wilde hij duidelijk maken wat de ware oorzaak in de meeste gevallen was waarom men niet slaagde. De vraag luidde als volgt: Een automobilist wil een afstand van 2 km afleggen met een snelheid van 60 km/uur. Nu begint hij met een snelheid van 30 km/uur en rijdt daarmee de helft van de af te leggen afstand, dus 1 km.

254


Hoe hard moet hij gaan rijden om toch de gehele afstand in dezelfde tijd af te leggen? Op een bord had de voorlichter een kleine schets gemaakt, zodat wij het allen duidelijk konden zien wat werd bedoeld. 0-----------------------2 km

met een snelheid van 60 km/uur

De automobilist legde eerst 0---------1 km af met een snelheid van 30 km/uur. Hoe hard moest hij de overige 1 km gaan rijden om de achterstand in te halen? Alle aanwezigen sloegen aan het rekenen. Ikzelf rekende ook en kwam, samen met practisch alle andere aanwezigen tot de slotsom dat de automobilist zijn gaspedaal maar moest indrukken en zijn snelheid moest opvoeren tot 90 km/uur, dan zou de achterstand worden gecompenseerd. Nee, dat was niet het goede antwoord. Opeens antwoordde een mevrouw dat de achterstand niet meer te compenseren was, om de eenvoudige reden dat de automobilist geen tijd meer overig had. Dat was het goede antwoord! Reken maar na: Om 2 km af te leggen met 60 km/uur duurt 2 minuten, en om 1 km af te leggen met 30 km/uur duurt eveneens 2 minuten. Er blijft dus géén tijd meer over om de achterstand in te halen! De tijd is voorbij voor men er erg in heeft! 60 km/uur is 1 km per minuut, dus 2 km is 2 minuten. 30 km/uur is een halve km per minuut, dus om 1 km af te leggen is eveneens 2 minuten nodig. Algemeen zijn wij mensen van mening dat wij over een zee van tijd beschikken en sommige zaken best kunnen uitstellen, delen of voor ons uit schuiven, om er later op terug te komen, of om dan, door wat sneller te gaan rijden, de achterstand te compenseren. Dat blijkt zelfbedrog te zijn. Daarom geldt ook de vriendelijke vermaning van Salomo aan de jeugd:

Spr. 12:1 ! En gedenk aan uw Schepper in de dagen uwer jongelingschap, eer dat de kwade dagen komen, en de jaren naderen, van dewelke gij zeggen zult: Ik heb geen lust in dezelve. en ook de liefdevolle aandrang: Jes. 55:6 ! Zoekt den HEERE, terwijl Hij te vinden is; roept Hem aan, terwijl Hij nabij is.


255

Algemeen denken wij dat wij de tijd nog wel hebben. Wij willen nog van het leven genieten. Uitstel blijkt in de meeste gevallen afstel te zijn! Wij vleien onszelf en denken straks wel even wat gas bij te geven, en dan halen wij de achterstand wel in. Nee, zei de schoolvoorlichter, vanaf het begin moet een leerling in het vereiste tempo meedoen. Men moet niet 14 dagen voor het examen pas beginnen, nacht en dag door te werken om een goed resultaat te behalen. Nee, men moet gelijkmatig vanaf het begin zijn werk doen, en dán is de kans op slagen maximaal. Wij mensen leven te gemakkelijk en gaan te lichtvaardig om met ons leven en de daarin gegeven tijd. Vandaar dat velen op een bepaalde dag of gelegenheid er achter komen dat het reeds veel en veel later is dan men veronderstelde. En dan kan men de achterstand helaas niet meer inhalen door nog even op de tenen te gaan sprinten. Tevens moest ik denken aan het feit dat wij zo gemakkelijk zaken splitsen en uit elkaar halen. De Marrow-men hebben de zekerheid van het geloof ongelukkigerwijze gesplitst in twee delen, menende daarmee tegemoet te komen aan twijfelende mensen, die niet zeker waren van hun genadestaat. Op gelijke wijze dacht voornoemde automobilist er eveneens over. Hij meende de afstand van 2 km wel te kunnen delen, en ook zijn snelheid te kunnen halveren, om daarna wat gas bij te geven, en dan toch gelijktijdig aan de eindstreep te komen. Dat gaat niet! Wanneer wij een zaak delen ontstaan er twee delen en breekt men de kern van de zaak in stukken. De eenheid is gebroken, en men heeft niets meer aan echtheid overgehouden van het oorspronkelijke. Zekerheid is niet te splitsen. Zekerheid is geen appel die men in twee stukken kan snijden. Men kan van volle zekerheid geen halfvolle zekerheid gaan maken, zoals men dat bij melk doet. Zekerheid is volgens Van Dale's grootwoordenboek: 1. veiligheid. 2.gewisheid, de zekerheid van een tijding, de vaste overtuiging dat iets zo is. 3. vast, onveranderlijk. 4. zaak die vaststaat. 5. beslistheid, vastheid. geld lenen op zekerheid. Volgens "Franck's" etymologisch woorden boek, dr. N. van Wijk komt zekerheid van zeker, gerust, kalm, veilig, betrouwbaar, vaststaan, afgeleid van "sihhûr" (sekuur), zonder zorg zijn, onschuldig, van het Latijnse securus. Sur = zeker.

256


Zekerheid is geen vorm, geen lichaam, geen tastbaar iets, en is daarom niet te splitsen. Zekerheid is iets abstracts, een gevoel, een nietlichamelijk iets. Dus niet algebraïsch te splitsen in halfvolle zekerheid, en nog eens halfvolle zekerheid, maakt totale zekerheid. Dat berust op zelfmisleiding, want eenmaal tevreden met halfvolle zekerheid, stelt men zichzelf en anderen gerust dat het verdere niet absoluut noodzakelijk is en wel gemist kan worden. Hiermee is de onhoudbaarheid en het bedrog aangetoond van de tweeërlei zekerheid zoals door de Marrow-men en velen na hen geleerd. Dr. W.J. op 't Hof "Bevinding" RD. 18-2-1999 "Bevinding geeft openheid in gesprekken" Spiritualiteit van de klassieke gereformeerde theologie, waaronder verstaan wordt de bevinding als de praktijk der godzaligheid. Calvijn maakt geen splitsing tussen dogmatische en praktische theologie. Als je goed leest, ontdek je in de Institutie wel enige spirituele trekken. het is echter tekenend voor de Reformatie dat ze geen bijzondere aandacht geeft aan spiritualiteit. Het volk zou wel gevraagd hebben om uiteenzetting van het persoonlijke geloofsleven, de gangen van de H.Geest in de mensenziel, maar de Reformatie kon hen dit niet leveren, aldus dr. Op 't Hof. Voetius is aan deze behoefte tegemoet gekomen, door terug te grijpen naar de bronnen uit de late Middeleeuwen. De rooms-katholieken kenden immers een eigen spirituele traditie. Dit werd aangepast aan het dogmatisch klimaat van de gereformeerden en ontdaan van alle roomse trekjes. Voetius gaf een zekere meerwaarde aan de praktijk der godzaligheid boven de leer. Bij Voetius bereikte de spiritualiteit een hoogtepunt, en tevens een eindpunt, aldus dr. Op 't Hof. Dus zou er van een zeker gebrek sprake zijn in de leer en prediking der reformatoren, dat door Voetius c.s. zou zijn aangevuld. Volgens prof.dr. W. van 't Spijker hield Voetius er vreemde denkbeelden op na wat betreft de wedergeboorte. Alles draait om het punt van de zekerheid des geloofs: De vrome joden ontleenden hun innerlijke zekerheid aan het gevoel dat ze het één of ander gebod geheel op de juiste wijze hadden opgevolgd.


257

Dit was (is) een gewaande zekerheid. De Heiland wierp deze zekerheid omver en gaf hun geen enkele andere zekerheid ervoor terug. Zij zouden immers met Zijn adviezen tóch weer aan het rekenen slaan. De joden waren geen mystieken, dat ze Gods tegenwoordigheid als ervaarden. Nee, een echte mysticus zal nooit zo fanatiek kunnen zijn als de jood. De joden waren strijdlustig. Zij zagen hun opvattingen als de enig juiste. Zij meenden de vergeving te kunnen verdienen. Zij vergaten dat niemand rechtvaardig is en nooit uit zichzelf rechtvaardig kan worden. Het woord "gerechtigheid" kan men op twee manieren opvatten: één waardoor God Zelf rechtvaardig is, en de ander, als passief, als ons heil, wanneer wij gerechtvaardigd worden. Wij bezitten geen enkele vorm van gerechtigheid, en daarom spreken wij van "toerekenen" van gerechtigheid. Het is een misvatting dat wij het kwaad van ons door goede werken zouden kunnen vereffenen. Van dr. W. van 't Spijker "Luther, belofte en ervaring": De theologie der Reformatie is gebaseerd op hun eigen ervaring, maar toch is hun theologie geen ervaringstheologie in de betekenis, dat de ervaring van de gelovige mens de grond voor zijn geloof uitmaakt, zoals o.a. bij de Piëtisten. Ervaring is bij de Reformatie geen bron, geen uitgangspunt, hoewel het leven der reformatoren vol ervaring was. De vraag naar een rechtvaardig en genadig God was bij de reformatoren geen theoretische vraag. Ook Luther kende de worsteling van de bevrijding. Toch is hij geen ervaringstheoloog geworden. Luther leerde geloven, tégen de ervaring in. Waar lag dan de zekerheid bij de reformatoren? In de ervaring dat ik persoonlijk weet te delen in het heil? Nee, het heil rust niet op ónze beleving. Alleen door het geloof, hoewel het geloof nooit zonder ervaring is. Al heb ik mijn hele leven over Gods liefde gepreekt en geschreven, en indien ik die zelf nog nooit heb gesmaakt, dan is alles en alles nog niets met mij!

258


Geloof en ervaring staan naast elkaar. De zekerheid van het geloof rust alleen in de belofte van het Evangelie. Volgens de scholastieken is absolute zekerheid niet verkrijgbaar. Volgens de reformatoren wel. Daarbij verwees men naar Hebr.10 en Rom.8: Dr. W. van 't Spijker in "Het eigene van de Nadere Reformatie" p.67, schrijft dat de reformatoren begrippen als wedergeboorte en bekering dooreen gebruikten. Zij maakten onderscheid tussen rechtvaardiging en heiligmaking, die wel onderscheiden zijn, maar onafscheidelijk aan elkaar verbonden. Handhaaft men dit onderscheid niet, dan gaat de zekerheid des geloofs verloren. Heeft Voetius ooit iemand een dienst bewezen met zijn opmerking dat de mens wedergeboren kan zijn zonder dat hij nog bekeerd is en of bezig is zich te bekeren? Luther is vastgelopen op de predestinatieleer van Augustinus (dr.W.H. v.d. Pol "Het getuigenis van de Reformatie", p.141). "Bij Calvijn hebben uitverkiezing en predestinatie weer hun volle accent gekregen. De genadeleer is hier onverbrekelijk verbonden met de leer der verkiezing. Bij Luther steunde de heilszekerheid op Gods volstrekte genade. Bij de gereformeerden steunt de heilszekerheid op Gods genadige verkiezing. Volgens Calvijn berust de heilszekerheid op een eeuwig en onherroepelijk besluit van God. Primair betekent een waar geloof de vaste overtuiging dat God mij van alle eeuwigheid heeft verkoren, dat ik tot de Zijnen behoor, dat Christus voor mij geleden heeft, gestorven is en verrezen is; de vaste overtuiging, dat ík deel heb aan de gehele rijkdom van Christus juist omdat en doordat God mij hiertoe van alle eeuwigheid genadiglijk heeft verkoren. geloven betekent, dat ik er volstrekt zeker van ben, dat ik tot Gods uitverkorenen behoor. Zou ik hiervan niet volstrekt verzekerd zijn, aldus de Leerregels van Dordtrecht, dan zou dat het duidelijk bewijs zijn. dat ik geen waarachtig geloof bezit, dat mijn geloof op z'n best niets anders dan een overgenomen en aangeleerd en dus een dood geloof is, etc. In deze leer van de gereformeerde vaderen is niet de genade maar de verkiezing de bron en objectieve grond van de heilszekerheid, alsdus van der Pol". Wanneer een zondaar begiftigd wordt met het ware geloof, ziet hij dan ineens dat hij uitverkoren is van alle eeuwigheid?


259

Ik denk dat Luther er dichter bij is dan Calvijn. dat de heilszkerheid steunt op de volstrekte genade Gods in Christus. Of ik uitverkoren ben is een secundaire zaak, waaraan men niet z'n ziel en zaligheid mag vastbinden. Het gaat allereerst om de eer van God, en daarin ligt onze zaligheid. Dat een gelovige er ooit eens bij bepaald kan worden dat hij van alle eeuwigheid in Christus uitverkoren is, staat niet op de voorgrond.

260


Supplement HOOFDSTUK 4 Overzicht van diverse hedendaagse visies inzake de geloofszekerheid

De les van Knight en de sleutel der kennis Wanneer wij het artikel over Knight van ds. C. Harinck, en de daarop gekomen reacties gelezen hebben in het RD., blijft de vraag hoe in-enin paaps, remonstrants, judaïstisch, enz-...... ons protestantisme nog wel is, met name de "bevindelijke richting". Wij zijn wel uit de Rooms-Katholieke kerk gegaan, wij hebben wel de strijd gevoerd tegen de remonstranten en vele andere stromingen, maar...... inwendig is die R.K.-kerkleer, remonstrant en judaïst nog bij lange na niet uit onze harten! Wij zijn het erfgoed onzer vaderen allang weer vergeten. Wij moeten toch als christenen DEFINITIEF AFSCHEID nemen van álle onchristelijke leerstellingen, inzettingen, feesten, tradities, invloeden, etc-, of niet soms? Met andere woorden... wij moeten uit de Babylonische verwarring gaan, en het geestelijke Sodom en Egypte verlaten. Er is een TOTALE REFORMATIE nodig, en algehele terugkeer tot de Levende Christus. De les uit het geheel rond het Knight-artikel is......... dat de "heilsorde" uit elkaar wordt getrokken of in stukken wordt gezaagd, zodat er een "bekerings-WEG" ontstaat, waar men aan het begin een "levendmaking" plaatst zonder de bewuste kennis van het "IN de Christus ZIJN." De rechtvaardigmaking zou pas lange tijd daarna komen, en niet iedereen zou dit bewust beleven. Tijdens die genoemde "levendmaking" zou de zondaar aan zichzelf ontdekt worden, en gaan uitzien naar meer bevestiging. Van een dergelijke gedachtegang, die zelfs tot een dogmatische vaststelling heeft geleid, moeten wij echter vaststellen dat dit NIET overeenstemt met het gedachtengoed der refomatoren en niet met wat de DRIE Formulieren van Enigheid ons zeggen. Door de heilsorde te nemen als een "weg met stationnetjes" heeft men de locomotief op de remonstrantse rails geplaatst, en daarmee de KERN der REFORMATIE en de opzet der Drie Formulieren van Enigheid verworpen!


261

Zo is men tot de gedachte gekomen dat de Heidelberger Catechismus (voortaan H.C. genoemd) een "bekerings-WEG" zou uiteenzetten, vergetend dat de H.C. het TROOSTBOEK is der Kerk. De vraag is niet aan de orde hoe de zondaar aan het geloof komt, maar het is een schone belijdenis ván het Geloof. Niet wat er aan het "In de Troost-zijn" voorafgaat, maar....... Hoeveel stukken zijn U nodig te weten opdat gij (let nu goed op) IN >>> déze >>> TROOST zaliglijk leven en sterven moogt..... namelijk DRIE stukken welke IN (niet ervoor) worden geleerd. De H.C. spreekt NIET over de vele voorafgaande dingen die er kunnen zijn, noch over de werkingen van de Heilige Geest, maar zij getuigt van het wáre geloof, dat het is een STELLIG (niet een zwak) WETEN én een VAST vertrouwen van het IN de Christus zijn! Zondag 7 ligt niet als station 1 of 2 langs de rails, en Zondag 23 is geen eindstation. Nee, zondag 23 is een VERKLARING van Zondag 7. Zondag 23 vraagt ook niet: Hoe wordt gij rechtvaardig gemaakt....... nee, HOE ZIJT gij rechtvaardig! Dit is iets geheel anders! Als wij éérst de weldaad van Christus gelovig zouden moeten aannemen (uit onszelf) aleer God deze ons toerekent en schenkt, zijn wij paaps en remonstrants. Wij worden als "godlozen" om niet gerechtvaardigd. NIETS, maar dan ook totaal NIETS gaat aan deze rechtvaardigmaking vooraf als zijnde "Gode leven." Deze rechtvaardigverklaring (is een betere uitdrukking als rechtvaardigmaking) vindt enerzijds plaats in het hemelhof (de Goddelijke vierschaar) en tegelijkertijd bij overgaande daad in de consciëntie van de zondaar (aldus Nic. Holtius, vriend van A. Comrie). De reformatoren en de theologen kort daarna kenden dus wel degelijk een "vierschaar", in die zin dat in het hart/geweten het vonnis der veroordeling werd aanvaard, waarna de aanneming van de geopenbaarde Christus plaats had. Lees daarover Th.van der Groe: De rechtvaardigmaking van de zondaar. Uitgave de Vuurtoren Urk. Die de ZOON heeft >>> heeft hét Leven Die de Zoon NIET heeft >>> heeft het leven niet, 1 Joh.5:12 Dat een mens naar het leven gaat zoeken, zijn zonden gaat inzien en bewenen, houdt nog NIET in dat hij dan reeds het LEVEN bezit in Christus, maar dat nog niet bewust zou weten. Er zijn algemene en gemene werkingen van Gods Geest zolang als de zondaar nog onder de Wet is, welke aan de wedergeboorte voorafgaan

262


(zie wat in Ef.1:13 de kanttekenaars hierover zeggen, punt 46) doch nog NIET de zaak zelve zijn! (men leze hierover Th.van der Groe in zijn Schadelijk Misbruik) Geachte lezers, toets aan deze enkele regels al het van en over Knight geschrevene, en U zult bemerken dat déze SLEUTEL DER KENNIS welke ons IN de REFORMATIE is aangereikt, helaas weer zoek is geraakt, zodat er als door blinden wordt geoordeeld over wat nu in feite "zien" wel of niet is. Eindigend met en instemmend met de woorden van Samuel Rutherford in "Christus stervende en zondaars tot zich trekkende" p.314: "Werken vóór de rechtvaardigmaking behagen God niet, doch daaruit volgt niet dat God niet zulk een regel zou volgen, dat gevoel van zonde, al is dat NIET zaligmakend, de vergeving en bekering zouden voorafgaan. Er is vóór de rechtvaardigmaking geen geloof en geen daad die bij Christus gangbaar of van het rechte stempel is." Dr. C. v.d. Ketterij "De weg in woorden" (dissertatie) ISBN 90 232 1011 5, een systematische beschrijving van piëtistisch woordgebruik na 1900. Wij geven in het kort de inhoud weer van dit lijvige boek, waaraan wij kunnen zien hoe de bevindelijk-gereformeerden denken en spreken over de "weg" der bekering tot God. Daarna zullen wij commentaar geven op dit spreken over de "weg" der bekering. Van der Ketterij heeft op duidelijke wijze de woorden die men algemeen gebruikt in overzichtelijke volgorde systematisch gerangschikt, naar de "orde" van degenen die ze gebruiken. Tussen haakjes zetten wij steeds de bladzijde waar men het geciteerde kan terugvinden. "Het stuk der Ellende: De wedergeboorte als begin (van de weg der genade) ervaart de piëtist niet bewust. Als men vorderingen maakt op de weg zal men zich zijn wedergeboorte steeds meer bewust worden (43). Men ziet het bekeren tot God als een "weg" met diverse legerplaatsen, waarop God Zijn volk geestelijke gangen geeft, van stap tot stap leidt (66). Er is een toeleidende weg van ontdekking, dat is een weg van overtuiging en bekommering, ontlediging en afsnijding (68). Gods volk heeft voorkomende, bijblijvende en achtervolgende genade. Dit genadeleven kent onderscheiden standen (71, waar wel meer dan 50


263

264


soorten genade worden genoemd). Het geloof wordt ingeplant (de hebbelijkheid) als wezen des geloofs, en dan worden alleen de zaken voorgesteld, en in het welwezen worden ze pas geschonken. In het wezen des geloofs zijn trappen, klein, zwak, toevluchtnemend, wankelend, krachtig, sterk, groot, ongeschokt, (72). De wedergeboorte is de staatsverwisseling, waar men Christus deelachtig wordt (maar men Hem nog niet zou kennen, PM) (86). Voordien is er geen bekommereing over de staat, over de zonde, (88). Dan komt de ziel onder de Wet, waardoor de kennis der ellende, waardoor zelfkennis, (92). Men is God kwijt, men ontdekt de scheiding, de breuk, (96). Men doet de onberouwelijke keus, en de ziel gaat hier de hebbelijke heiligmaking beoefenen, (115). Nu gaat de ziel God zoeken, wordt bedroefd naar God. De Wet gaat eisen, de ziel wordt gedrukt, (117). Men komt in het klaaghuis, men wil zelf betalen, veel gebeden, veel getob, (122,126). Er komt ontlediging, zaligworden wordt onmogelijk, (134). Men moet sterven aan de Wet, en het einde der Wet is Christus, (138).

De ziel wordt teruggegeven aan de Vader, opgenomen in het Vaderhart, (202). Dan volgt de gemeenschap der heiligen, met uitzicht op het eeuwige leven, (206). Nu is de ziel voor eigen hart bevestigd in de staat der genade en wordt teruggeleid naar zijn eigen verkiezing in de vrederaad Gods, (216).

Het stuk der Verlossing: De Verlosser wordt geopenbaard. Openbaring is nog geen schenking en toepassing. De ontsluiting van de weg der verlossing. Men ziet de Verlosser, maar zien is nog geen hebben. Op het zien volgt later pas het bezit, (152). Dan ontstaat een honger en dorst naar Christus, en wordt het vindenstijd en wordt de ziel in de ruimte gesteld, (167). Onderhandelingen zijn echter nog geen afhandeling, bedekking is nog geen betaling. Standsvrede is nog geen staatsvrede. Dan denkt de ziel dat hij gerechtvaardigd is, (168). Dan komt men in gemis. De Verlosser trekt Zich terug. De ziel moet met een geopenbaarde Christus de dood in, (174). Dan volgt de rechtvaardigmaking in de consciëntie, en wordt men een doorgeleid volk en komt men in het rechthuis, (176). Ingewonnen voor het recht bukt men en billijkt men het recht, (186). Men is waard om voor eeuwig verworpen te worden, (191). Vrijmaking is echter nog onderscheiden van vrijspreking, want dan ontvangt men pas echt de Verlosser, (194). De ziel wordt gereinigd, witgewassen en ontvangt de vergeving der zonden, (197). De ziel komt onder de Geest der aanneming tot kinderen, (201).

Tot zover de citaten. De inhoud spreekt voor zich. De onhoudbaarheid van zulk een piëtisch systeem is overduidelijk. Men denkt zich een "weg" in, waarop allerlei stations en legerplaatsen zouden zijn, als een soort Pelgrimsreis naar de eeuwigheid. Het is de horizontale gedachtegang, waar het fragmentarische denken overheerst en de bevinding boven het Woord verheven is. Men preekt zoals men het gevoelt. Gevoel is echter bedriegelijk, dus zijn de preken vol bedrog en zet men mensen onder zeer zware geestelijke druk. De mens zou zijn wedergeboorte niet kennen. Dat zou onbewust plaatsgrijpen. Uit werkzaamheden zou men zijn wedergeboorte kunnen opmaken. Wanneer men dan ook enige bekommering over zijn staat bemerkt, dan heeft men iets, een handvat en houvast en concludeert men wedergeboren te zijn, hoewel Christus nog niet kennende. Het ongeloof wordt gekweekt en de twijfel overheerst in dit systeem. De mens gaat al klimmende omhoog, maar moet geregeld weer vallen, waarna het weer klimmen wordt. Uiteindelijk komt men tot de vrijheid en zekerheid van het geloof na jarenlange worsteling en strijd. Dat houdt men voor het welwezen. Het gaat om het wezen des geloofs, waarin wel zekerheid zou zijn, maar dan een zekerheid in het geopenbaarde Woord der belofte, en niet de zekerheid dat Christus de mijne is. Door dit zielsverderfelijke systeem worden oprechte gelovigen jarenlang onnodig in duisternis gehouden. De duivel speelt heel vermakelijk met dit

Het stuk der Dankbaarheid: Dat is de practische heiligmaking. Het wordt Pinksteren. De verzegeling met de Heilige Geest. (Hiervan had Van der Ketterij mijns inziens meer moeten zeggen en vastleggen, daar dit wordt gezien door de piëtisten als een van de hoogste trappen en gebeurtenissen in het leven van Gods volk, waarbij men gaarne Ef.1:13 citeert, PM) (223). De Wet wordt in het stuk der dankbaarheid de regel des levens, (233). Het gebed wordt het allervoornaamste stuk der dankbaarheid, (234). De ziel komt nu op de hemelse acedemie, en leert geestelijke scheikunde, (263). De ziel wordt in het wapenhuis geleid, (266). Wat de een van voren leert, leert de andere van achter, (325)".


265

systeem zijn winst, en drijft de spot met de ware bedoelingen van God met de zondaar. Gods werk is niet horizontaal, maar verticaal. Niet fragmentarisch, maar geheel en al volmaakt in Christus, alles of niets, alles ineens en voor altijd, waarbij de ziel in Christus alles ontvangt, als volmaakte gift van de Vader der Lichten, Jak.1:17. Wat men ervoor houdt als een "weg der genade in de ellendekennis" is het niet. Dat noemt de Bijbel nog geen bijzondere genade. Onze ouden noemden dat "voorafgaande of voorbereidende dingen en algemene werkingen van Gods Geest. Pas bij de bewuste overgang in Christus wordt men in Christus alles ineens deelachtig. Daar is het begin van het ware leven. Dan pas begint de heiligmaking. Die hebbelijke heiligmaking zoals men het noemt, is enkel wettisch woelen, gericht op eigenbehoud en zelfhandhaving. In de openbaring van Christus aan het verslagen zondaarshart ziet men op Hem, en dat gelovig zien omvat alles! Dan heeft dat zien een uitwerking. Het is geen koud en afstandelijk zien. Dat zien wekt op tot daden, tot het aannemen van Christus en het in bezit nemen van alle weldaden. Dan is men in Hem tegelijk gerechtvaardigd, geheiligd, verzegeld met de Heilige Geest en volkomen verzekerd. Wat al bestrijdingen er ook mogen komen, die zekerheid wankelt nimmermeer! Dan heeft men alles, en is het niets voorbij, en vertrouwt men niet op iets. De 'weg" der bekering zoals men dat is gaan zien kort na de Reformatie, is een soort optelsom van iets + iets + nog iets = alles. God wat en ik wat, en die beiden kunnen aardig met elkaar overweg. Nee, het is God alleen, alles ineens en voor altijd in Christus, waarna opwas en groei in de genade en kennis. Met Christus worden ons álle dingen geschonken, niet als een af te leggen traject, maar in één moment, in een ondeelbaar ogenblik álles, Rom.8:32; 1 Joh.2:27. Het onbeschrijfelijke kwaad wat de piëtistische gedachtengang aangaande de weg der bekering heeft teweeg gebracht is te zien in nagenoeg alle bekeringsgeschiedenissen van de laatste vier eeuwen. In practisch alle bekeringsboekjes vinden wij het traject-denken terug, hoe men van het ene station naar het andere reist, en hoe men soms wel vier of meerdere malen ondersteboven gaat en meent afgesneden te worden. Als voorbeeld neem ik het boekje van Willemijntje Boogaard, geboren Dekker. Uit de beschrijving proeven wij weliswaar de oprechtheid en het ware werk Gods, maar daarbij zit zoveel van de traditie en het gemanipuleerde systeemdenken, waardoor zij onnodig veel heeft moeten tobben en strijden. Leg naast zulke bekeringsverslagen eens de eenvoudige bekering van Paulus, van Calvijn (zie elders in dit

266


boek), van ds. J.P. Paauwe in een brief, zie "Leven en Werk van ds. Paauwe" door Mr. J.H. Koolschijn. Waarom heeft men het zo ingewikkeld gemaakt en daarmee de twijfel en de duivel in de kaart gespeeld?

Kohlbrugge over de "oude en nieuwe mens" Dr. H.F. Kohlbrugge schrijft in een brief het volgende over een fout in de Staten vertaling betreffende de oude en nieuwe mens. "De gewone opvatting, ook verwisseld met de benaming oud en nieuw deel, is uit de school der kerkvaders, welke allen monniken en dus dienaars van de antichrist geweest zijn. Deze hadden die opvatting niet van zichzelf, maar van de heidense filosofen. De hoofdstrekking van die heidense leer was: God te beschouwen en de ziel van het lichaam te trekken. De hoofdzaak van alle filosofie of practikale godgeleerdheid kwam daarop neer om door beschouwing van of geloof in God, gepaard met ascese, de ziel tot de hoogst mogelijke bevrijding van het lichamelijke (het kwade deel van de mens) te brengen. Diezelfde opvatting ligt in ál de godgeleerde opstellen en boeken die tot nu toe gedrukt zijn,..... zowel in Thomas à Kempis als in Wilh. à Brakel, de kerkvaders en reformatoren. Niemand heeft mij ooit willen toegeven of erkennen dat in Rom. 6:6 staat: Dit wetende dat onze oude mens met Hem gekruist IS, opdat het lichaam der zonde te niet is geworden! Allen verstaan het alsof er stond: te niet gedaan ZAL worden. Allen stellen deze zaken in de toekomende tijd, hoewel het in de verleden tijd staat. In Ef.4:22-24 heeft de S.V.: dat gij zoudt aantrekken de nieuwe mens dus als iets zoals ook de Heidelbergse Catechismus en door Luther is voorgesteld, dat dagelijks moet geschieden tot aan een zekere hoogte,terwijl de Apostel zegt, dat gij naar de vorige wandel de oude mens afgelegd hebt (dit is een voltooide zaak. PM). Wat bedoelt nu de Apostel met "oude mens"? "Oude mens" noemt hij 's mensen toestand tegenover God, de val uit de heerlijkheid. Die oude mens (scheve of zondige verhouding. PM) is medegekruisigd, en is daar op een geheel legale wijze ten onder gegaan. Het lichaam der zonde is hier de samenvatting van héél het zichtbare. De "nieuwe mens" is de nieuwe verhouding met God de nieuwe mens aandoen =Christus aandoen, Rom.13:14.


267

Christus is het Beeld Gods, en door Hem komt men weder in het Beeld Gods. Hoe kwam men tot zulke dingen? Zowel Eusebius als Constantijn de Grote leefden in afgodendienst, en dát is de tijd waarmee veel oude theologanten veel op hebben. Heel spoedig heeft men vergeten dat de H.Cat. is opgesteld als een boekje voor kinderscholen, en hebben de opstellers zelf de historische rede waarom zij het derde deel hebben opgesteld, wel geheel altoos voor ogen gehouden? Wat bezielde Melanchton om te schrijven dat een gelovige als hij in zware zonden valt de Geest en de genade verliest? Vanwaar de schrikkelijke lichtzinnigheid van Luther omtrent diverse apostolische brieven? Waarom hing Calvijn telkens zulk een heilig kleed om, en waarom verscheurde hij het telkens weer zoals uit zijn Institutie blijkt? Hoe komt het dat Augustinus, de kerkhervormers en statenvertalers de aoristus primus et secundus in de brieven van Paulus dikwijls in imperfecto conjuctive vertaald en in leer gebracht hebben, zoals bijvoorbeeld in Ef.4:17-25? Velen rijden (daardoor. PM) op een mestkar, terwijl zij een prinsenwagen hebben gekregen. Dit moet gepredikt en géén heiligingsystemen. De kerkhervormers hebben er later bijgelapt; toen zij maar even aan het bouwen waren braken zij weer af, menende dat zij de wederdopers en antinomianen met Mozes moesten bestrijden. En waarom heeft men zich laten afbrengen van de gerechtigheid Christi tot de predestinatie, waardoor de Synode te Dordt 1618/ 1619 zulk een ongelukkige houding heeft verkregen, moetende de remonstranten uitwerpen, waar zij met de prediking van de gerechtigheid Christi hen als vanzelf op de loop hadden gejaagd? En nu de vrucht van die synode, de Statenbijbel-kanttekeningen, voor zoveel als de praktijk der godzaligheid, waarbij de eigenlijke essentie van de paapse leer weder ingemengd is! Reeds vroegtijdig heeft men onder ons het wezen des geloofs verminkt! (tot zover Kohlbrugge). De betekenis van de aoristus primus et secundus en de imperfecto conjuctive: De aoristus geeft een gebeurtenis aan, meestal in het verleden. Aoristus = onbegrensd. Horiet = horizon, grens aangeven. Het Grieks heeft twee vormen in het verleden, namelijk het imperfectum en de aoristus.

268


Het imperfectum geeft een toestand aan in het verleden, bijvoorbeeld ik geloofde (al maar door.....) De aoristus geeft een gebeurtenis aan, meestal in het verleden, bijvoorbeeld ik kwam tot het geloof. Op deze fouten in de S.V. heeft Kohlbrugge willen wijzen, mijns inziens terecht. Priester Van Dorp kon dan wel eens gelijk hebben in zijn boek: "Bijbel en leergezag", wanneer hij zegt dat het protestantisme nooit tot een goede bijbelvertaling kan komen vanwege de verdeeldheid en het missen van absoluut leergezag. Het wordt dus hoog tijd dat wij als protestanten daar iets aan gaan doen! En, wat voor gevolgen heeft zulk een foute vertaling, zoals geconstateerd door Kohlbrugge, op de latere leer en theologie gehad? Moeten wij maar voort blijven sukkelen met datgene dat wij hebben, en tevreden zijn? Nee, er moet toch een voortgaande REFORMATIE zijn!

Uit J.G. Woelderink: "De rechtvaardiging uit het geloof" In dit boek bespreekt Woelderink A. Comrie. Woelderink (in het vervolg J.G.W.) is het wel met Comrie eens dat er aan de bewuste (lijdelijke) rechtvaardigmaking nog een (onbewuste dadelijke) rechtvaardiging voorafgaat, waardoor een dode zondaar levendgemaakt zou worden, en waaruit de overtuiging van zonden en droefheid daarover, etc- zouden voortkomen. p.167. J.G.W. wil duidelijk het zogenaamde "leven voor de rechtvaardiging" zien, en ziet het als een soort zonde tegen de Heilige Geest wanneer anderen zover gaan dat zij géén leven voor de bewuste rechtvaardiging stellen. Comrie stelt dat in het verborgen (dus onbewuste) ogenblik van de dadelijke rechtvaardiging het geloofsvermogen wordt ingestort, als een abstractie, de wortel des geloofs, en dat noemt men dan met een bijbelse term de levendmaking. In navolging van Aristoteles is deze hebbelijkheids-leer ingevoerd. J.G.W. vindt echter dat deze theorie Comrie wel op een verkeerd spoor heeft gezet. Vandaar dat Comrie Zondag 7 van de H. Cat. heeft moeten wijzigen. De H. Cat. zegt: alleen degenen, die Hem door een waar geloof worden ingelijfd en al Zijn weldaden aannemen.


269

Comrie leest het alsof er stond: alleen degenen, die (vooraf) Christus door een waar geloof worden ingelijfd..... en (daarna) Hem en al Zijn weldaden aannemen. (Wat is het verschil? Wel, Comrie laat een onbewuste inlijving in Christus voorafgaan aan het dadelijk aannemen van Christus en al Zijn weldaden. PM) J. van der Honert beschuldigde Comrie terecht van verdraaiing der belijdenis. p.179. De Catechismus-opstellers hebben nooit gedacht aan een geloofsvermogen, want dan hadden zij moeten stellen: en Hem en al Zijn weldaden aannemen. Nee, de opstellers dachten hier uitsluitend aan een dadelijk geloof. Terecht zegt J.G.W. dat hier ongetwijfeld Comrie's grootste fout ligt, en die fout is een vrucht van zijn scholasticisme, waardoor hij de stellingen uit de metafysica van Aristoteles voor even vast en zeker beschouwde voor zijn theologie als de Bijbel! Welnu, het Gereformeerde-Gemeente-eigene is afkomstig van deze door J.G.W. gesignaleerde grootste denkfout! Dat is toch wel even iets om over na te denken! Van H.J. Jager laten wij nog enig licht hierover schijnen vanuit zijn boek: "Kernwoorden van het Nieuwe Testament" Het woord "wedergeboorte" komt tweemaal in het N.T. voor, namelijk in Matth.19:28 en Titus 3:5, en betekent daar, althans in Matt., iets heel anders, dan wij daar gewoonlijk onder verstaan. Wel vaker komt in de Schrift het woord wederom-geboren-worden voor, maar ook dat betekent veelal niet wat men in het kerkelijk spraakgebruik daaronder wil verstaan. En daarmee verminkt men het Evangelie en maakt men de prediking krachteloos. Zo is de taal der Schrift hier heel anders dan de "tale Kanaäns". In Matth.19:28 betekent wedergeboorte: de wederoprichting aller dingen bij de wederkomst van Christus (dus eschatalogisch). In Titus 3:5 ziet wedergeboorte op de doop, die voor de christen iets zeer groots was, daar die doop een scheidslijn vormde tussen het oude en nieuwe leven. Dat wij wedergeboorte hier niet moeten verstaan als de inplanting van een levenskiem of i.d., maar als heel de vernieuwing van het leven, blijkt uit wat in vers 7 volgt: opdat wij, gerechtvaardigd zijnde door Zijn genade, erfgenamen zouden worden, etc-.

270


1 Petr.1:3 staat, dat God ons wedergeboren deed worden tot een levende hoop, etc-. Letterlijk staat er, dat God ons weer verwekt heeft tot een levende hoop. Door de dood van de Heiland was alle hoop de apostel(en) ontvallen, maar door de opstanding was die hoop verlevendigd. Dat herboren-zijn-tot-een-levende-hoop geldt nu niet alleen van de apostelen, maar ook van allen die in de Heere Jezus en Zijn opstanding geloven. p.38. Joh. 3. De zin van Jezus' woorden tot Nicodemus ontgaat de meesten, want het gaat hier niet alleen om de noodzaak wederomgeboren te worden, maar ook wordt de weg aangewezen, die hij gaan moet óm wedergeboren te worden, en dát vergeet men meestal. Wat betekent nu het wedergeboren-worden-uit-water-en-Geest? Hierop ontvangt men praktisch nooit een concreet antwoord! Wanneer men niet wedergeboren wordt zal men niet de voorrechten van het koninkrijk Gods kunnen genieten. Hier kunnen wij dan ook beter vertalen: van Bóven geboren worden. Nicodemus kon niet als vleselijke zoon van Abraham het koninkrijk ingaan, als wetsvolbrenger op een eigen gerechtigheid, nee, hij moest een heel ánder leven ontvangen...... uit water en Geest, dat is door de waterdoop en de Geestesdoop. p.42. In sommige kringen meent men, dat wedergeboren worden iets heel anders is dan tot geloof en bekering komen (in de Ger. Gem. en aanverwanten. PM). Men verstaat niet meer, dat wij het leven ontvangen door het geloof in Jezus Christus! (O, dat onze Ger.Gem.-broeders en zusters eens op deze woorden zouden letten! PM) Men verstaat niet meer, dat wederomgeboren worden en tot het geloof in Jezus Christus komen.... één en dezelfde zaak is! Er is over de wedergeboorte ontzaglijk veel geredeneerd, en daarmee is men vaak ver van de Schrift geraakt. Een heidense voorstelling van de wedergeboorte is.... dat er een soort zaad in de ziel afdaalt, waardoor de ziel vergoddelijkt wordt. Dit heeft op de kerk invloed gehad, wat in sommige kringen (o.a. Ger.Gem. c.s. PM) nog voortduurt (helaas.PM). Men stelt het daar zó voor, alsof bij de wedergeboorte een nieuw klein mensje in de mens wordt geboren, als iets geheimzinnigs, nog buiten Christus (althans voor het bewustzijn. G.G. spreekt over inplanting in Christus. PM) en dat nog buiten het geloof om gaat (dit is de Ger.Gem.-theologie ten voeten uit. PM) Maar.... zó spreekt de Schrift niet! p.79. Geloof en geloven. Ik laat allerlei onderscheidingen als "wezen en welwezen", "hebbelijkheid en dadelijkheid" van het geloof rusten. In de


271

volksmond hebben deze woorden, geloof en geloven, een heel ándere betekenis gekregen dan ze in de Schrift hebben. Als wij zeggen: ik geloof dat het ongeveer tien uur is, dan bedoelen wij dat wij het niet zeker weten. Geloven in het alledaagse is dus een niet-zeker-weten. Men zegt: Geloven doe je in de kerk, en hier moet je het weten. Toch hangt van het GELOOF onze zaligheid af. In de kerken spreekt men nog wel van wedergeboorte en bevinding zónder geloof, maar dat is onmogelijk. Die geloofd zal hebben en gedoopt zal zijn, zal zalig worden! p.84. De aard van het geloof is zekerheid. Twijfel en geloof passen niet bij elkaar. Twijfel is ongeloof, is zonde. In sommige kringen (gezelschappen, maar ook in de Ger.Gem. en aanverwanten. PM) kweekt men twijfel, en wordt twijfel als één van de beste kenmerken van echt geloof genoemd. Uit al deze stukken blijkt duidelijk dat wij, als Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten vér van de Schrift zijn afgedwaald, en dat er dringend terugkeer noodzakelijk is, daar wij anders onze naam en identiteit onterecht dragen!

Supplement HOOFDSTUK 5 Hedendaagse ontwikkelingen rond de geloofszekerheid

272


Prof. ir. dr. J. Blaauwendraad: "Het is zo moeilijk om gereformeerd te zijn", RD 6-9-1997 12-9-97 Gezien de grote verschillen in en na de Reformatie is het inderdaad één van de moeilijkste dingen om schriftuurlijk-gereformeerd te zijn. Het is nog niet precies duidelijk wat Blaauwendraad beoogt in dezen. Wil hij algeheel terug tot het bijbels-reformatorisch denken, belijden en geloven, òf wil hij slechts terug tot het erfgoed der nadere reformatoren, die op enkelen na het spoor der Reformatoren al bijster waren. Over hetgeen Blaauwendraad naar voren brengt mag men nog niet te vroeg juichen, maar ik mag wel de hoop koesteren, dat een man, die de zeer hachelijke zaak ondernomen heeft publiekelijk de ondeugdelijkheid aan te wijzen van, wat men in de bevindelijk gereformeerde gezindte als iets "theologisch eigen" beschouwt, toch wel goed buskruit achter de hand heeft, en een goed schutter is. Het theologisch "eigene" is iets dat als het framewerk der bevindelijk gereformeerden gezien moet worden. Dat framewerk blijkt echter niet erg vruchtbaar te zijn, gezien de klachten der voormannen dat er momenteel geen of weinig doorbrekend werk is waar te nemen, en dat hét leven gaat ontbreken! Als Gods zegen kennelijk niet daarmee gepaard gaat, moet er iets fundamenteel mis zijn. En inderdaad. Het is niet te zeggen hoe groot de dwaling is allerwegen! Mocht Blaauwendraad een terugkeer tot de Nadere Reformatie bepleiten, dan is het de hoogste tijd, dat hij een grondige studie van de Reformatie ter hand neemt. Bij velen leeft namelijk de gedachte dat de Nadere Reformatie de knop en bloem is der Reformatie, en dat men in dát licht het omliggende moet beschouwen. De Reformatie heeft inderdaad als eerste het licht weer op de kandelaar gezet -zo erkent men-, maar de Nadere Reformatie zou dat nader uitgewerkt hebben en het licht nóg helderder hebben laten schijnen. Deze gedachte is echter een grote vergissing met ernstige gevolgen. Dit zal menigeen zeer vreemd in de oren klinken. Immers, men is er aan gewend om de hedendaagse opvattingen eenvoudig voor waar aan te nemen. Ten onrechte. Daarom hoop ik tenslotte dat Blaauwendraad er achter is gekomen dat de Nadere Reformatie niet op één lijn staat met de Reformatie. Zo niet, dan vrees ik dat zijn activiteit slechts tot een nóg grotere verwarring zal leiden.


273

Het is ingewikkeld geworden Hier volgt voorlopige conclusie vanuit de artikelen in het R.D., Koers en Terdege over het deze maand te verschijnen boekje van prof. dr. ir. J. Blaauwendraad "Het is ingewikkeld geworden". Mijn eerste indruk is de vrees dat Blaauwendraad méér teruggrijpt naar de Nadere Reformatie dan naar de Reformatie zelf. Het boekje van J. Koelman over de natuur des geloofs wil hij promoten, en dat geeft te denken, want dat maakt de zaak met betrekking tot de orde des heils nóg ingewikkelder dan zij al is. Koelman behoort tot de generatie nadere reformatoren die, wat betreft de natuur en zekerheid des geloofs, wezenlijk verschilden van de reformatoren. Koelman zegt in voornoemd boekje dat de zekerheid niet tot de natuur van het geloof behoort, p.8. Ongeveer in diezelfde lijn is bij de Engelse theologen deze afwijking van de Reformatie waar te nemen. Wat zou het verheugend zijn geweest wanneer Blaauwendraad zich geheel en al gericht had op de reformatoren, en dat hij het ongeëvenaarde boekje van Th.van der Groe: "Het zielzaligend geloof" (brief aan Jac. Groenewegen) zou hebben aanbevolen! Dat boekje heeft wat te zeggen! Het door Blaauwendraad constateren van afwijkingen in de hedendaagse bevindelijke prediking zal geen enkel soelaas opleveren, wanneer hij zich ook zal blijven beroepen op de nadere reformatoren, daar de hedendaagse afwijkingen juist gebaseerd op de leer der nadere reformatoren. Wil Blaauwendraad recht van spreken hebben, dan zal hij zich uitsluitend moeten beroepen op de reformatoren, de "oude helden Gods", zoals Th. van der Groe hen noemt! En wil hij datgene wat zo ingewikkeld is geworden weer ont-wikkelen, dan zal hij verder moeten terugspoelen met de theologische "garenklos" dan tot de tijd van de nadere reformatoren. Slechts bij de reformatoren zal hij gedegen steunsel vinden voor zijn aanmerkingen op de hedendaagse chronologische standen-prediking, daar zij in de grondleer des geloofs niet dwaalden. Heeft niet Lodensteyn vele jammerklachten geuit tegen de gereformeerde kerk in zijn dagen wegens haar droevig verval in leer en zeden? (Zie voornoemd boek van Th.van der Groe, p.101). Olevianus bestreed de gevoelens van hen die niet de zekerheid tot de natuur des geloofs rekenden, en noemde hen "gehuurde blaffers van de

274


antichrist", en noemt dat een dodelijke dwaling. Welnu, in die dwaling verkeerden de meeste nadere reformatoren, incluis Koelman! Vooralsnog heb ik daarom geen hoge verwachting van het boekje "Het is ingewikkeld geworden". Er ligt immers een wereld van verschil tussen de reformatoren en de nadere reformatoren. Wanneer die wereld van verschil nog niet ontdekt is door Blaauwendraad, blijft het ingewikkeld, hoe men het ook beziet. Maar..... wat nog niet is, kan komen. Na de uitgave en kennisname is ons commentaar: Pleidooi voor Gewoon Gereformeerd In het boekje van prof. dr. ir. J. Blaauwendraad "Het is ingewikkeld geworden", wordt een pleidooi gehouden voor "gewoon gereformeerd". Direct vraag ik mij af wat "gewoon gereformeerd" dan wel is! Wat verstaan wij, en wat verstaat Blaauwendraad daar onder? Om een eerlijk antwoord en goede kritiek te geven, is neutraliteit een eerste vereiste. Wij zullen moeten leren nadenken over deze hoogst belangrijke zaken, en niet klakkeloos wie dan ook volgen wanneer wij worden opgeroepen om verslag te doen van de hoop die in ons is, en verslag te geven van het "geloof der vaderen". Voor velen staat het bijvoorbaat reeds vast wat "gewoon gereformeerd" is, en zij zouden liever sterven dan nadenken. En, zij doen dat dan ook. Zij sterven weg in hun opvattingen en tradities. Dat is erg ongezond. De scepticus, of dat nu een christen is of niet, onderzoekt alle dingen, en behoudt het goede. Maar zeker is, dat de ware christen de plicht heeft tot onderzoek van het "geloof", en tot zelfonderzoek of hij in dat geloof staat, zie 1 Cor.2:10; 2 Cor.13:5. En ook lezen wij in Openb.2:23 van Eén die nieren en harten onderzoekt. Het Griekse woord "skeptikos" betekent "onderzoek". Welnu, wij hebben een jarenlang onderzoek gedaan naar de verschillende opvattingen met betrekking tot de geloofszekerheid. De resultaten van ons onderzoek zijn neergeschreven in ons boek "Het geloof van toen en nu" 1974, en in dit boek. Het is een onderzoek naar wat "gewoon gereformeerd" is, en wat men daaronder in het algemeen meent te moeten verstaan. Onderzoek is dus zéér belangrijk, ook als wij menen dat wij het nu zo zachtjes aan wel weten.


275

De oude Grieken zochten naar een mentale balans, de ataraxia. Zij leefden met een zekere kennis dat géén enkele kennis zeker is. Zij stonden sceptisch tegenover alle filosofische perspectieven en dogmatische bewijsvoeringen. Het aristotelische denken predikte de visie dat waarheid slechts bereikbaar was via de mystieke openbaring. In later tijd zien wij het "paternalisme" dat zichzelf waarheden toe-eigende, en dat noemde men "geloof". Het grote probleem van deze wereld, en vooral dat der religieuzen is, dat geestdrijvers en "domme" lieden altijd van zichzelf zo zeker zijn, terwijl veel "wijzere" mensen nog aan het onderzoeken zijn. Van de geestdrijvers mag bijvoorbaat géén onderzoek worden gedaan naar de echtheid van hun pretenties en opvattingen. Stel hen eens uw vragen, en u krijgt nooit antwoord. Maar wij, wanneer wij "gewoon gereformeerd" willen zijn, betekent dat en houdt dat in, dat wij ons op de Schrift hebben te verlaten, het Sola Scriptura, en niet op wijsgerige stelsels, noch op het geroep van geestdrijvers en fanaten. Wat zegt de Schrift van het geloof, en van de zekerheid des geloofs? Wordt in Hebr.11:1 en Rom.5:1 nu een allerhoogste trap en mate van het geloof beschreven, of gaat het hier om het "gewone" wezen van het geloof? En, wanneer in Hebr.11:1 staat, dat het geloof is.... een vaste grond der dingen die men hoopt, en een bewijs der zaken die men niet ziet. Wat is dan de bedoeling? Kan er een geloof zijn dat géén bewijs is van onzienlijke zaken? Is er een geloof zonder zekere hoop of vaste grond der dingen? Dan is dat géén geloof, maar ongeloof! Dán bestaat geloven in een niet-weten. Het geloof heeft een kern, en deze bestaat uit zekerheid. Hebr.11:1. Het Hebreeuwse woord voor geloof en geloven is "he-emien", en dat heeft dezelfde betekenis als "amen-zeggen-op". Amen dat is, het zal waar en zeker zijn. En zou Paulus bedoelen dat men zonder de zekerheid en vaste kennis van het geloof toch wel gerechtvaardigd kan zijn, en onbewust in Christus ingelijfd kan zijn? Lees dan Rom.5:1: Wij dan gerechtvaardigd zijnde uit het geloof, hebben vrede bij God door onze Heere Jezus Christus, door Welken wij ook de toegang hebben door het geloof tot deze genade in welke wij staan, en roemen in de hoop der heerlijkheid Gods.

276


Dus wel terdege zekerheid, en een staan met beide voeten in de hoop! En in 2 Cor.5:17, als een vaststelling: Zo dan, indien iemand in Christus is, die is een nieuw schepsel; het oude is voorbijgegaan, zie het is álles nieuw geworden! De Bijbelse geladenheid en inhoud van het woord "geloof" en "hoop" is niet zoals wij dat in ons westerse denken opvatten. Bij ons is geloof iets dat nog twijfelachtig is, en hoop heeft een vrees in zich of het ooit wel zal komen. Wanneer wij aan iemand die geen horloge heeft vragen hoe laat het is, antwoordt deze, dat hij gelooft dat het tien uur is, en hoopt er niet ver naast te zitten. Hij weet het niet zeker. Maar zó is het bijbelse geloof niet! Het geloof dat de wereld overwint kan niet op onzekerheid zijn gefundeerd, en de hoop die nog enige vrees koestert, werkt niet door de liefde Gods. Of Johannes moet het fout neergeschreven hebben in 1 Joh.4:18: ... er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees buiten; want de vrees heeft pijn, en wie vreest, is niet volmaakt in de liefde. Maar dan heeft Jakobus óók ongelijk wanneer hij zegt dat wij alle dingen in geloof moeten begeren, en niet twijfelen, 1:6. En in Rom.14:23 dat twijfel niet uit het geloof is, maar zonde! En in 1 Cor.13 verbindt Paulus geloof, hoop en liefde tot een onlosmakelijke eenheid. Wie in de Zoon gelooft,.... heeft de getuigenis in zichzelven, 1 Joh.5:10, en, wie de Zoon heeft, die heeft het leven; wie de Zoon Gods niet heeft, die heeft het leven niet! Dit is hét grote en allesbeslissende criterium! Zou men niet weten dat men de Zoon heeft? Wanneer het Gode behaagd heeft, schrijft Paulus in Gal.1:16, Zijn Zoon in mij te openbaren, ben ik terstond niet meer te rade gegaan met vlees en bloed, maar heb Christus verkondigd. Dáár ligt het keerpunt in iemands leven. Op dat moment sterft men aan de wet door de wet aan alle eigengerechtigheid, en ligt men als een veroordelingswaardige te wachten op de voltrekking van het heilig vonnis der wet. In dat dodelijkst tijdsgewricht, wanneer de zondaar een welgevallen heeft in de straf over zijn ongerechtigheid, gebeurt er iets onverwachts. Dán openbaart zich de Heiland, en wordt het geloof, de hoop en de liefde in het hart gestort. Dat geeft een zeker weten, een vaste hoop en een ongekende liefdestinteling door héél de persoonlijkheid, zodat men als in vuur en vlam staat, en de onberouwelijke keuze maakt, zeggende: dat wil, dit zal ik doen, ik zoek de zegen, bij U alleen. Ik ben Zijn, en Hij is mijn!


277

Deze verzekerdheid behoort tot het wezen des geloofs, zo leert de ganse Schrift. Die zekerheid is de kiem. In de ganse Schrift is, wat betreft het wezen van het zaligmakend geloof, géén bekommering! Vandaar dat Zondag 7 van de H.C. dan ook een bijzonder goed "gewoon gereformeerde" beschrijving heeft gegeven van dit geloof. Wanneer de Schrift spreekt over klein en groot geloof, heeft dit uitsluitend betrekking op het wondergeloof, en niet op het zaligmakende geloof. De apostelen hebben hun brieven altijd gericht aan hen die zeker waren van hun geloof, 1 Joh.5:13. Het zaligmakend geloof is immers een werk van de Heilige Geest, en heeft tot object de Zoon als Borg en Middelaar, en draagt de eigenaardige vrucht van rechtvaardigheid voor God. Dit geloof heeft niets met de rede te maken zoals bij Rome, want dan verlaagt men het tot historisch geloof. De Reformatie heeft de omschrijving van dit ware geloof weer in zijn oorspronkelijke betekenis hersteld en opgemerkt, dat het ingesloten met zich bracht....volstrekte zekere kennis van wat openbaring is, en een absoluut vertrouwen op Gods genade in Christus, met vergeving van zonden en recht op het eeuwige leven! (H.C., Vraag 21). Dit zaligmakend geloof brengt een aparte en unieke zekerheid met zich mee, die veel sterker is dan die welke de wetenschap ons verschaft. Het is alleen het getuigenis van de Geest in ons, en hiermee had de Reformatie de kern van het ware geloof te pakken. Joh.15:26, 16:14; 1 Cor.12:3; 1 Cor.2:12. Dit ware en zekere geloof is al heel spoedig door de latere theologen losgelaten, en ingeruild voor een geloof waarin niet die zekerheid centraal staat, maar waar de twijfel een bestanddeel is geworden, ja zelfs de twijfel kan overheersen. Men leed schipbreuk met het geloof. Het geloof was niet meer het zekere weten en vertrouwen, maar een niet-weten en niet-kennen en vreesachtig hopen. Zowel de nadere reformatoren als de Marrow-men zijn debet aan dit verval der reformatorische erfenis. In dit boek is daarop uitgebreid ingegaan, niet omdat het geloof der Schrift en der Reformatie zo "ingewikkeld" is, maar omdat het, om het met prof. Blaauwendraad te zeggen, zo ingewikkeld is geworden! Helaas is gebleken dat er méér religie is in de moderne wetenschap, dan dat er wetenschap is in religie. Indien het de oprechte wens en vurige begeerte is van ons bevindelijkgereformeerde volksdeel weer echt gereformeerd te worden, zal er heel

278


wat van de huidige opvattingen moeten worden begraven. Dat is niet om over bedroefd te zijn. Wat wij overhouden en moeten behouden is wat de Schrift ons zegt, en waarvan de Geest getuigenis geeft in het hart, dat is, het geloof dat de wereld overwint. Om de verschillen aan te tonen tussen het reformatorisch belijden inzake de zekerheid des geloofs én het latere belijden waarin deze vaste zekerheid is gaan ontbreken, is er mijns inziens geen sprekender voorbeeld dan het wezenlijke zichtbare verschil dat er bestaat tussen een labyrint en een doolhof. Zie omslagtekening waar de weegschaal op een labyrint staat. Een labyrint heeft een kern, een doolhof niet. In een doolhof zijn vele doodlopende gangen, misleidende wegen en kruispunten waarop men kan gaan zonder de zekerheid te hebben dat men op de goede weg is. Een doolhof heeft een zeer "ingewikkeld" systeem. Een labyrint heeft één opening en één weg, welke leidt tot de kern. Wie eenmaal door de opening het pad naar de kern heeft gevonden, zál die kern bereiken, mits hij zich niet van de wijs laat brengen en terugkeert. In een labyrint kan men niet links of rechts, alleen maar rechtdoor of terug. De mannen van de Reformatie en de oude theologanten daarna zijn in hun doel en belijden te vergelijken bij het betreden van zo'n labyrint. Zij hadden een duidelijk omlijnd doel voor ogen. Zij stevenden recht op de kern af, en lieten zich niet achterwaarts keren. Een labyrint kan echter tot een doolhof worden, maar een doolhof kan nooit tot een labyrint worden! Voor de mannen der Nadere Reformatie is het labyrint der Reformatie geworden tot een doolhof! En daaraan staan zij zelf schuldig! Zij hadden niet meer een vastomlijnd doel voor ogen. Zij verlieten de zekerheid des geloofs, en ontwikkelden een kenmerkensysteem waarbij de mens zélf maar moest uitmaken of hij een gelovige was, ja of nee. Zekerheid hoefde men niet te hebben, dat zou niet tot het wezen des geloofs behoren, maar tot het welwezen. Dus ging de kern verloren, en het wezen wordt gemist in de nadere reformatoren, hoe kostelijk zij somtijds ook kunnen schrijven. Zoals de doolhof vele openingen, beperkingen, schijnbare mogelijkheden heeft, bood het kentekensysteem der nadere reformatoren vele


279

nieuwe mogelijkheden, waarvan blijkt dat het in feite misleidingen waren en zijn. Men heeft er een doolhof van gemaakt, een zeer ingewikkelde knoop en zaak. Een labyrint echter heeft een weg terug. Labyrint komt van het Latijnse "laborintus", dat is werk, innerlijk werk. Via dat innerlijk werk komt men tot de kern. Dát geeft zekerheid en waarheid. De doolhof heeft geen kern, en deswege geen enkele weg terug tot een kern of tot de kern. Het labyrint vertoont een harmonische overzichtelijkheid en regelmaat, die spiraalvormig naar de kern leidt, zodat men nooit kan verdwalen. De doolhof daarentegen is grillig, mist de harmonie, en laat alleen dwalen toe; doe daarbij dat de muren van de doolhof altijd hoog zijn opgetrokken zodat men geen overzicht heeft waar men is. In vele middeleeuwse kerken is een labyrint afgebeeld op de vloer, met de betekenis om de menselijke ziel tot de kern van zijn bestaan terug te leiden. In het centrum, in de kern zag men de Christus. De weg in het labyrint was de aardse pelgrimsreis van de gelovige, en deze weg was een weg van inwijding met verlies van al het zijne. Die weg tot de kern is niet altijd een korte weg, maar wel een zekere weg. Twijfelen is in wezen niet nodig, maar daar de mens, ook al is hij een gelovige, aan bestrijdingen onderhevig is, zal hij ondanks dat zijn doel bereiken, daar er géén zijwegen zijn, en voor hem de brug naar terug is opgehaald! Eenmaal in het labyrint kan men niet verdwalen, maar is er de zekerheid des geloofs, en dat maakt onzienlijke dingen als zichtbaar en vast. Dan is men van idealist realist geworden. In de doolhof overheerst de waan, en deze waanwereld wordt door gedachtenspinsels in stand gehouden, welke men tenslotte er voor gaat houden dat zij waarheid zijn. Dat is zelfbedrog, het is een luchtspiegeling. De waarheid is niet wordend, de waarheid is! De waarheid is vanaf Adam tot nu precies dezelfde. Alleen de schijn verandert in ons het zicht óp de waarheid, en maakt er een doolhof van. Zekerheid is géén fata morgana! Het Adamsgeslacht is reeds 6000 jaar bezig te zoeken naar zekerheid. Allerlei wegen daartoe zijn ingeslagen. Geen offer te zwaar, geen prijs te hoog, geen bloed was daartoe te kostbaar!

280


De zekerheid van het geloof aangaande individueel en nationaal toekomend heil is en kan van meerdere waarde of grotere betekenis zijn voor een mens. Onzekerheid, vrees, angst en onrust knagen dagelijks aan de menselijke geest, en géén medicijn is geschikter dan zekerheid! Niet slechts een zekerheid zoals de heidense Socrates (399 v.Chr.) dat toonde toen hij de gifbeker blijmoedig uitdronk, waartoe hij veroordeeld was wegens staatsondermijnende leringen. Nee, het gaat om de zekerheid van het ware geloof. Dat bestaat niet in een "vermoeden" dat men de kerk gehoorzaamt, zoals bij Rome. Op die wijze blijven wij een speelbal die heen en weer stuit tussen hoop en vrees, weten en nietweten. Die zekerheid heeft de Reformatie herontdekt. Er waren wel aanvechtingen, vrees en schuddingen, maar dezen hadden de heilzame uitwerking om de zekerheid des te sterker te maken. Er was géén enkele berusting in de aanvechtingen en strijd, en men vocht net zo lang tot de volkomen zekerheid weer behaald was. Hoewel alles nog ten dele is, en niet alles volkomen wordt verstaan, is er nochtans een ontwijfelbare geloofszekerheid door en vanuit het geschonken geloof in de overtuiging van het hart der begenadigden. Calvijn zegt in de Institutie dat zodra de minste druppel geloof in onze harten wordt ingedruppeld, wij het lieflijke en goedgunstige gelaat Gods beginnen te aanschouwen, eerst nog op een afstand, maar toch met een zekere en vaste blik. Toen de beroemde Blaise Pascal op 19-8-1662 stierf vond men in zijn mantel een klein stukje perkament waarop hij geschreven had hoe hij in de nacht van 23 op 24 november daarvoor de Allerhoogste in Zijn Zoon had leren kennen. Op het perkamentje stond het volgende geschreven: Vuur, God van Abraham, God van Izaäk, God van Jakob, niet de God van filosofen en geleerden. Zekerheid, zekerheid. Gevoel. Vreugde. Vrede. God van Jezus Christus. Ieder van ons kan wel indenken dat een sportman in een zout-zak-houding geen enkele prijs of overwinning zal behalen. Willen wij de prijs van het geloof (der roeping Gods) in de wacht slepen, dan zullen wij naarstig moeten onderzoeken en doorzoeken welke de Gode welgevallige wil zij, tot prijs van Zijn roeping, en tot lof van Zijn grote naam!


281

Daar zijn ook wij immers bij gebaat. Waarom zouden wij blindelings en roerloos blijven voortdrijven op de oceaan van onzekerheid, terwijl er een Gids en Loodsman is? Wij varen en leven niet in het ongewisse indien wij een ware gelovige zijn geworden. Nee, wij weten, zegt Paulus in 2 Cor. 5:1, dat, zo ons aardse huis dezes tabernakels gebroken wordt, wij een gebouw van God hebben, een huis niet met handen gemaakt, etcZelfs in de grootste aanvechtingen horen wij een Heman getuigen en roemen: O God mijns heils! En op een andere plaats: Zo Hij mij doodde, ik zal nochtans op Hem hopen! Dát is geloof hetwelk door de liefde werkt en niet beschaamd maakt! Dat is het geloof hetwelk de Onzienlijke vasthoudt, kent en zich op Hem verlaat! Verdere kanttekeningen bij het werkje van prof. J. Blaauwendraad "Het is ingewikkeld geworden" Wij dienen het navolgende op te merken inzake het standpunt van prof. Blaauwendraad over de heiligmaking: "Goede dingen in Juda" (lees: "In de Gereformeerde Gezindte"). In dit verband zouden wij professor Blaauwendraad willen verzoeken nog eens ernstig na te denken over het volgende: U signaleert terecht: * vervanging van reformatorische begrippen door een ander begrippenarsenaal (pag.78) * verschuiving in de prediking, afbuiging, verachtering (pag.79) * scheiding en uiteenhalen van zaken; het één betekent niet langer vanzelf het ander (pag.41) Een en ander impliceert verwarring, vergissing, misverstand. Wat men er dan voor houdt, is het niet! U beseft toch wel dat alsdan óók het stuk der heiligmaking niet aan de geest der dwaling ontkomt. Wanneer een (hoofd)element van de heilsorde uit zijn verband wordt gerukt, is de gehele heilsorde verdorven. Concreet: Wanneer iemand de heiligmaking laat aanvangen op een verkeerde, door hem zelf gecreëerde wedergeboorte, is niet alleen die wedergeboorte, doch ook die heiligmaking onwaarachtig. Immers, wat gebouwd wordt op een ondeugdelijk fundament, houdt geen stand.

282


Wij zien dan ook allerwegen een schijnchristendom rondom ons. Zogenaamde "levendgemaakten" -buiten bewuste kennis van Christusdie menen reeds in de heiligmaking te leven. Ds. A. Moerkerken leert (in zijn boek: Genadeleven en genadeverbond), dat de heiligmaking al terstond begint na de zogenaamde levendmaking, waarna ontwaking en overtuiging komt. Dit werk noemden de reformatoren een "gedwongen werk der wet", een "wettisch woelen"; eigenbehoud, waaraan nog een wortel der bitterheid ten grondslag ligt. Olevianus zegt hiervan dat God dezulken tot vijanden houdt, totdat ze met Hem door Christus verzoend zijn. Hoe heel anders is de waarachtige heiligmaking, vanuit een bewust herstelde Vader-kind-relatie. Dan is het een ongedwongen hartelijke begeerte veranderd te worden naar het beeld des Vaders. Volmaakt te zijn gelijk de hemelse Vader volmaakt is. Daarvan zegt de H.C. dat er nog slechts een klein beginsel van is in de gelovige. Wel zo dat die onuitblusbare lust er is, gedrongen door de liefde Gods, om naar ál Zijn geboden in waarheid te leven, hartelijk, loyaal, vrijwillig, blijmoedig uit wederliefde. Alleen een vrijwillig hef- en dankoffer zijn Gode welgevallig, Ex.25:2; 2 Cor.9:7. Hoe heel ánders offerde Abel dan Kaïn! Paulus leert in Gal.1:15,16, dat hij terstond ná de openbaring van Christus aan zijn ziel nu niet meer te rade gegaan is met vlees en bloed. En Gal.2:19, dat hij gestorven was door de wet aan de wet, opdat hij voor God zou leven. Dit is het heilige "Gode leven" door het geloof, Gal.2:20. Dit Gode-leven is slechts mogelijk na hartvernieuwende genade, wanneer de onwil en hardnekkige opstand uit het hart verdreven zijn; wanneer de wil is overgebogen door de almacht Gods, wanneer Christus aan de ziel is geopenbaard. Met andere woorden, goede werken zijn alleen mogelijk: ná de bewuste rechtvaardigmaking (wat men in de Ger.Gem-terminologie de "lijdelijke inlijving of lijdelijke rechtvaardigmaking" noemt), en ná de vergeving van zonden; ná de toerekening der gerechtigheid (toe-eigening), ná het "Abba Vader", enz. Dit alles gewerkt en verzegeld door de Heilige Geest, door een zekere en bewuste beleving van deze zaak (Calvijn: een geruste geest, welke een roemende standvastigheid baart). Dit laatste zou ik eigenlijk niet moeten hoeven te zeggen, want te stellen dat genoemde heilsfeiten, die tezamen in wezen één heilsfeit vormen en in één punt des tijds plaatsvinden, onbewust of in onzekerheid zouden kunnen geschieden, is beneden elk niveau van redelijkheid en intelligentie. Zonder zekerheid is er geen troost; zonder troost is er geen dankbaarheid; zonder dankbaarheid bestaat er geen godvruchtig leven!


283

Zekerheid moet er zijn! Eens en voor altijd? JA! Vestigt het geloof altijd een volle zekerheid in de gelovige? JA! Zo niet, -bestrijdt men dat- dan is de ziel uit de religie weggenomen; dan ontstaat er een wankel en ondeugdelijk fundament, waardoor het gehele bouwwerk, inclusief "heiligmaking", geen stand houdt. (Zó hebben wij Zondag 1 der H.C. te lezen, en niet anders!). Lees a.u.b. 2 Cor.5:1,5,6,11,17-21. Vers 6: Wij hebben dan altijd goede moed, en weten, dat wij inwonende in het lichaam, etc. En vers 17: Zo dan, indien iemand in Christus is, die is een nieuw schepsel; het oude is (eens en voor altijd. PM) voorbijgegaan, etc-. Deze geloofszekerheid dient niet verward te worden met de volmaaktheid der heiligmaking, welke hier op aarde nog ten dele is. Paulus jaagde naar die volmaaktheid, Fil.3:12. Hoewel Paulus zichzelf gedurig aanklaagt over de stand van zijn genadeleven (heiligmaking), beklaagt hij zich nimmer over zijn staat voor de eeuwigheid (volle zekerheid aangaande zijn zaligheid). Met hetgeen u schrijft en citeert op pag.18,19 en 20 ben ik dan ook zeer ingenomen. Immers, van de natuur en eigenschappen van het ware geloof heeft men geen begrip meer. Helaas gaat u voorbij aan de diepte en afmeting van de geloofszekerheid. U stipt wel even iets aan van het verschil tussen de Reformatie en de tijd daarna (pag.56), doch u kiest vervolgens snel partij voor de visie van de Nadere Reformatie in dezen (p.57). U geeft op p.18/19 een aanhaling van Ursinus, dat "passief en actief heilig samengaan". En: "Alles tezamen genomen nu: al is de voldoening van Christus de Middelaar voor onze zonden ook de meest volkomene, toch worden niet allen door haar verlost, maar alleen zij, die het Evangelie geloven en door een oprecht geloof zich de verdienste van Christus toe-eigenen" (onderstreping en zwart is van mij.P.M.). U benadrukt hierbij dat het om de actieve vorm gaat. Op p.19 legt u op voortreffelijke wijze uit wat daaronder verstaan wordt, nl. dat "Zo gauw de zondaar Gods genade met een waarachtig geloof omhelst (zich toeeigent), neemt hij tevens aan en ontvangt hij met een gelovig gemoed de vergeving van zonden en de rechtvaardigmaking.......etc-. Hij moet zich daarvan verzekerd houden." En volgens Ursinus, p.19: "Zonder onze toe-eigening bestaat de goddelijke schenking niet." Wát ben ik blij dat u dit allemaal schrijft en citeert! Dus is het een absurditeit (een demonische logica, waartegen redelijke argumentatie niet meer helpt) te stellen, zoals in de dogmatiek van ds.

284


G.H. Kersten gebeurt en zoals zijn volgelingen hebben overgenomen, dat er een levendmaking en dadelijke rechtvaardigmaking is, waarbij de zondaar gerechtvaardigd wordt, maar waarbij deze geheel passief en onwetend is en blijft, waarna hij pas van zonden overtuigd gaat worden, hetwelk de heiligmaking (in hun nieuwe begripsbepaling) is. Maar mijnheer Blaauwendraad, de zondaar is toch geen coma-patiënt als God Zijn genade aan hem schenkt? Zonder onze bewuste toe-eigening bestaat volgens Ursinus zulk een schenking niet! Op p.17 vraagt u zich af of deze geloofsdaad altijd zeer bewust is. U meent van niet, men kan het er misschien niet voor houden, en het uitzien en verlangen naar Christus is dan volgens u en Koelman reeds geloof. Aanklevend geloof. (Bijgevolg zonder verzekering dat iemands staat goed is zonder Hem bewust te kennen, zo bedoelt u. Zie dr. C. Graafland, "De zekerheid van het geloof", p.187). Maar, aanklevend geloof is er niet vóór, maar altijd in en ná de waarachtige bekering, rechtvaardigverklaring en bewuste toe-eigening van de goddelijke schenking, waarin de zekerheid hét wezenlijke bestanddeel is. Ursinus zegt dat men zich daarvan verzekerd móet houden! Verder respecteer ik uw keuze in het niet onnodig irriteren en kwetsen. Op zichzelf in onschuldige zaken een nobel beginsel. Maar de Heiland en de apostelen namen zulk een "voorzichtig" (halfzacht) standpunt niet in waar het de eer van God betrof en waar de Gemeente van Christus overweldigd dreigde te worden. Luther kon met betrekking tot de rechtvaardiging, waarbij de kerk valt of staat, brullen als een leeuw. Overigens constateer ik in uw ingezonden stuk "dwaasheid" dat ook u van u af kunt bijten, indien nodig. De Dordtse vaderen waren ook niet zo verdraagzaam en werden daarvan beschuldigd door de Staten van Holland. De meeste Dordtse vaderen volgden echter het spoor van de Meester, temeer daar zij zagen dat door de tegenstanders de fundamenten van het geloof werden ondermijnd en dat de Reformatie zodoende de voorpoort van Rome weer werd binnengeloodst. Ik heb geleerd niet te investeren in een failliete zaak. Waar geestelijke leidslieden bezet zijn door een systeem-geest waartegen redelijke argumentatie niet meer helpt, houd ik het tenslotte voor gezien; Matth.10:14. Zoals u merkt, is het naar mijn overtuiging nog veel "ingewikkelder" geworden. Moge dit u duidelijk worden door de weinige aanwijzingen die u bij dezen in liefde ter hand zijn gesteld door een broeder die bij ervaring


285

286


weet waarover hij het heeft, en die weet in zijn Heiland méér dan overwinnaar te zijn. Uw advies wat betreft het inleidend stuk voor mijn nieuwe boek is juist. Ik zal uw naam niet betrekken bij de motieven voor het schrijven van dit boek.

Supplement HOOFDSTUK 6

Accepteer mijn hoogachting, P.F.van der Meer

Schriftuurlijke-reformatorische oriëntatie inzake de geloofszekerheid

P.S. Inzake de "tere vraag" p.69 van uw boek, heb ik nog een belangrijke vraag aan u. Kunt u mij predikanten noemen in Nederland van deze 20e eeuw, die: a) voortdurend benadrukken dat er "meer kan worden ondervonden", b) die tevens leren of leerden dat dit meerdere "zelfs móét wil het wel zijn"? Ik ben zeer benieuwd naar de namen van die predikanten. Al is het er maar één!. Met dat "meerdere" bedoelt u dat het de onmiddellijke verzekering kan zijn, waarover de Nadere Reformatie spreekt. De Nadere Reformatie beschouwt dit als een onnodig extra. De Reformatie beschouwt dit echter als onontbeerlijk (hoewel zij het woord "onmiddellijk" daarvoor niet gebruikt). Dus, heer Blaauwendraad, nogmaals wie zijn dan die predikanten die zó overeenkomstig genoemde stelling van de Reformatie leren?

Het portret van een christen 1 Petr. 2:9. "Maar gij zijt een uitverkoren geslacht...." Een groot deel der mensheid op deze aarde wordt "christenen" genoemd. Anderen worden "moslim" genoemd, en weer anderen worden genoemd naar hun religie of iets dergelijks. Een naam is er om herkenbaar te zijn, om een identiteit aan te geven. Het Hebreeuwse woord voor naam betekent zoiets als "nota", en dat komt van graveren met een stift, merken of inkrassen. Wij hebben bij het begrip "naam" te denken aan iets heel concreets, ingegrift in steen of metaal. In onze gehaaste samenleving staan wij nagenoeg niet meer stil bij het begrip naam, of bij de naam van iets en iemand. Naam is bij ons vervaagd tot een zinloze/betekenisloze klank. Dat was in vroegere tijden niet het geval. De eerste christenen gaven aan een pas bekeerde ook een nieuwe naam, en daarvandaan komt het peter- en meterschap. In Israël kreeg men oudtijds een naam die samenhing met het onderdaan-zijn van Jahweh als Koning. Men kreeg de naam daarom niet bij de geboorte, maar bij de besnijdenis, bij het ontvangen van het verbondsteken! Zo was de naam een merk en teken dat men bij het volk van Jahweh behoorde. De naam is dus iemand. Niemand draagt een naam, maar hij IS die naam. Die naam drukte zijn wezen uit, en dat zien wij dan ook bij velen in de Bijbel terug. De Schepper draagt ook niet de naam Jahweh, nee, Hij IS die NAAM! En zo zijn er ook christenen die die naam zijn. De meeste christenen dragen die naam wel, maar zij zijn het (helaas) niet zélf. Alleen christenen die het ZIJN, dragen (beter gezegd is: hebben) die NAAM terecht.


287

Dit is een apart volk, met aparte karaktertrekken waaraan zij zijn te herkennen. Zij hebben een eigen identiteit! Zij hebben een nieuwe naam gekregen, en hun harten zijn besneden, en niemand kan dat in hen ingegraveerde uitwissen! Men kan zichzelf wel voordoen als waar christen, maar dat is slechts voor een tijd. Echte christenen krijgen van Boven een nieuwe naam ingegrift in hun hart, en, zij wéten het! Openb.2:17. Het zijn wonderlijke mensen, die christenen. Er wordt in de Bijbel van hen gezegd dat zij met de Messias aan het vloekhout zijn gehangen, en met Hem gedoopt zijn in Zijn dood, met Hem gestorven, begraven én opgewekt zijn. Is dat niet bijzonder? Zo iemand heeft dan het leven uit zich voelen gaan; zo iemand heeft dan het strenge oordeel van de Wet aanvaard, het hoofd gebogen als de onwaardigste en slechtste onder de mensen, toen hij uitgewerkt was en stierf aan al het zijne, en hij in de Borg en Middelaar nieuw leven ontving. Het oude is voorbij, en ziet het is alles nieuw! Hier heeft dus een bewuste overgang plaatsgehad. Sindsdien stroomt nieuw leven door hem heen. Sindsdien is zijn wandel in de hemel. Sindsdien is hij ánders dan voorheen, omgezet, bekeerd, wedergeboren, of hoe men het ook wil noemen, sindsdien is hij een CHRISTEN! Hij is zelfs met zijn Hoofd, de HEILAND, mede gezet in de hemelse gewesten, waar een geweldige erfenis op hem wacht, waarvan hij de eerstelingen, als een zegel van de Heilige Geest reeds ontving, als onderpand. Door een vernieuwde vaste geest in zijn binnenste heeft hij nu toegang tot de Vader, waarom hij dan ook geen bijwoner of vreemdeling meer wordt genoemd, maar een medeburger en huisgenoot van God. Veel naamgenoten van hem, die belijden christen te zijn, hebben wel enige overtuigingen van zonden gehad, of een omkeer in hun leven, of een tekst en bemoediging, of vele uitreddingen; maar,..... zij zitten algemeen in het donker, en zij klagen maar dat ze niets hebben, niets voelen, niets bezitten, niet kunnen geloven. Anderen zeggen tegen hen dat dát juist de ware kentekenen van genade en het geloof zijn, namelijk als men maar goed klaagt, twijfelt, het mist, in het donker zit, etc-. Dan zouden zij immers reeds wedergeboren zijn, en van eeuwigheid gerechtvaardigd, en als vrucht daarvan zouden zij nu zo treuren, klagen, twijfelen en missend zijn. Dit is, zoals ds. C. Harinck in zijn stuk over de wedergeboorte zegt, waarvan zij achteraf zeggen: toen was ik reeds wedergeboren. Voor mensen die zeggen het te bezitten, mag men wel

288


heel erg oppassen, menen sommigen. Dat klagen, twijfelen en missen heeft men immers niet van zichzelf, ergo, men moet levendgemaakt zijn, hoewel Christus nog niet kennende, zo redeneren de vleiers. De ware christen daarentegen is een strijdbaar held. Hij luistert naar de raad: Doet aan de gehele wapenrusting, etc-. Staat dan in de vrijheid waarmee gij zijt vrijgemaakt, en wandelt door de Geest, gelooft alleenlijk! Het leven is hem Christus, het sterven is hem gewin! Ook al zit hij in het duister, nochtans vertrouwt hij op de Hemelse leiding en uitkomst. Hij kan het zelfs voor grote genade rekenen wanneer men hem lastert om de Naam, of als hij beroofd wordt. Hij vergeet al gauw dat achter en voorbij hem is, en strekt zich uit naar dat vóór hem is, jagend naar de prijs. Ja, hij kan reeds danken voor wat hij vraagt, ook al heeft hij het nog niet in bezit.Hij vermag alle dingen in zijn Heiland die Hem kracht geeft. Hij weet vergenoegd te zijn in alles, want de godzaligheid is hem een groot gewin. Hij jaagt naar gerechtigheid en vliedt van geldgierigheid en afgoderij. De liefde vloeit voort uit zijn gereinigde hart. Velen noemen hem wettisch omdat hij de Wet van zijn Koning houdt uit dankbaarheid. Nee, hij is niet wettisch, maar leeft wettig! Hij kan zich als doof houden voor alle kwade laster, en hij is traag tot spreken en ras om te horen. Waar anderen overspannen van worden, berust hij in 's Hoogsten welbehagen, wetend dat de kracht van Omhoog in zwakheid wordt volbracht. Hoewel het ongehoord lijkt om in zwakheden een welgevallen te hebben, zich te voegen bij de nederigen, zich te ontfermen over arme stakkers, geld te lenen aan hen van wie je het nooit terug meent te krijgen, -- het zijn toch allemaal zaken die niet vreemd zijn voor deze christen. Men maakt hem soms uit voor "hoogdraver", omdat hij met zijn Maker over een muur springt. Men noemt hem wel "juichend christendom", omdat hij zelfs psalmen zingt in de nacht. En, de mensen hebben vanuit hun optiek veelal nog gelijk ook, als men zo'n christen onzakelijk vindt, als men hem eigenwijs vindt, of als men hem voor een zorgeloze uitmaakt. Toch is hij een vrijgekochte, hoewel je het er soms voor zou houden dat hij een gebondene is die in een glazen stolp woont. Maar, hij weet wat hij zegt en doet, en hij dankt zijn Maker in alles, Die hem zachtkens leidt, laaft en spijzigt.


289

Hij leeft zelf niet, maar hij wórdt geleefd; gedreven door een bijzonder ideaal. Soms lijkt hij daarom meer idealist dan realist, maar toch, hij is realistischer dan men wel denkt, want hij weet en is verzekerd dat geen hedendaagse dingen, noch toekomende dingen hem ooit zullen kunnen weerhouden eens de kroon des levens in ontvangst te nemen. Hij is ten volle verzekerd dat hetgeen hem beloofd is, hem ook geschonken zal worden. Toch is hij klein, ja hij (of zij) alleen is met recht een van die kleinen die in Zijn Naam geloven, een lammetje, dat roept om hulp, en dat bidt: Maak in Uw Woord mijn gang en treden vast! De Heiland is hun wáre Rust, maar laat hen toch nooit met rust in dit leven. Hij is hun ware Vrede, maar stuurt hen veelal als schapen temidden der wolven. Hij is hun volkomen Zaligheid, maar stort hen dikwijls van het ene in het andere avontuur. Hij loutert hen door het lijden, en slijpt de diamant veelzijdig. Zij zijn een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterdom, een verkregen volk,...... niet om te klagen, ach en wee te roepen, in het duister te wonen, maar...... om de deugden te verkondigen Desgenen Die hen uit de duisternis overgebracht heeft in het Licht. Dáárom zijn zij kinderen des LICHTS, en in Hem is gans geen duisternis! Het is een zeer wonderlijk volk. Kent U nog van zulke ware christenen? Mag U er één van zijn? Nu een karikatuur-portret Men kan toch niet stellen, zoals dat heden geschiedt, dat iemand die niet gelooft..... een gelovige is, en dat iemand die niet IN Christus is..... een waar christen is. Wij mogen onszelf niet een rad voor ogen draaien, en onszelf en anderen in zulke zeer belangrijke zaken bedriegen! Ergo, het is hoogst noodzakelijk dat wij de Schrift opnieuw leren lezen. In de Schrift wordt ons een legaat van een grote erfenis aangeboden, een hoge prijs. Wanneer wij op aarde een hoofdprijs hebben gewonnen, bijvoorbeeld een nieuwe auto, dan ontvangen wij daarvan bericht. In dat bericht staat de uitnodiging om de nieuwe auto te komen ophalen bij de importeur, zeg maar in Utrecht, en U woont in Den Haag. Die auto komt niet uit zichzelf naar U toe, U moet er heen. U gaat er heen, en onderweg bij Gouda zegt iemand tegen U dat U nu wel kunt stoppen, want op weg zijnde naar Utrecht bent U reeds in Utrecht. Wat denkt U van zo'n filosofie?

290


Dat gelooft U ten enenmale niet! U schudt Uw hoofd en laat de persoon voor wat hij is. U vervolgt Uw reis, en pas in Utrecht bent U er, en dáár is de auto bij de importeur. Momenteel willen de theologen der Gereformeerde Gemeenten en aanverwanten U doen geloven, dat indien U op de weg naar Utrecht bent, U er dan reeds echt bent. Ds. C.J. Meeuse verkondigde deze filosofische stelling op de CGO-thema-avond in Gouda, zie R.D.24-5-1996: De weg tot Christus is uit Christus, en de zondaar die op de weg is, is in Christus. Dit is niet waar in de zin waarin de Ger. Gem-theologie dat opvat, (dat is boven reeds aangetoond). Het is echter wél van toepassing op zielen die in de krachtdadige roeping dadelijk door het ware geloof tot Christus gaan, Die hun in de belofte des Evangelies geopenbaard is! Zulks bedoelen de Ger. Gem. en aanverwanten er echter niet mee. Wat zij ermee bedoelen kán ten enenmale niet! De Bijbel gebiedt ons niet deze restanten roomse scholastiek te geloven, dat soms tot de vreemdsoortigste kronkels leidt! Het geloof is niet iets voor wáár en zeker houden dat tegen alle redelijk verstand indruist! Alles òf Niets Geloofszekerheid: ineens en voor altijd! Van twee wallen eten gaat niet, Matth.10:37-39. Twee heren kan men niet tegelijk dienen, Luk.16:13, Staan begrippen als alles en niets buiten onze belevingswereld? Zijn deze begrippen voor ons angstaanjagend? Bij ons mensen is er immers wel altijd iets, al is het ook nog zo weinig! De grote cirkel, nee, die bezitten wij niet; maar het kleine stipje, ja, dat is er toch wel. Er is bij ons ook niets dat alles is, dat volmaakt is. Bij ons kan het zienlijke alles zijn, en het onzienlijke niets. Het is maar hoe men er tegen aankijkt en hoe men het ervaart. Wij mensen kunnen alles wel naar ons toehalen en op onszelf betrekken en evenwel niets terugdoen. Begrippen als alles of niets tegenover elkaar geplaatst geven ons spanning. Wij kiezen liever voor de middenweg, het iets. Niets te hebben is leeg, arm en doods. Alles te hebben lijkt te groots, te rijk en te hoog gegrepen. Dan maar de gulden middenweg, want als je iets hebt, heb je in ieder geval toch wat!


291

En dat is het horizontale denken van ons mensen, waaruit het fragmentarische voortkomt, dat wil zeggen het verdelen van het alles in fragmentjes. Mensen willen niet graag erkennen dat zij niets hebben, en al gauw meent men dat men iets heeft dat heenwijst naar het alles, naar genade. Om echter over dat alles in Christus te roemen, vindt men te groot, en vandaar dat men alle ietsjes optelt en aan elkaar vastknoopt om toch ook wat te hebben. Uit al die fragmenten maakt men het besluit vast dat men ook genade bezit (het syllogisme). Alles of niets is teveel van het goede en kwade en kan niet behoren tot dit aardse. Alles is voor velen het verlangen naar een realiteit die voor hen nooit te verkrijgen is, noch te beleven valt. Alles betekent immers het geheel. Dat is onbevattelijk voor ons. Daarom is het werk van de Geest om verticaal te werken en alle tegenstrijdigheden weg te nemen. Immers, wat onze zintuigen waarnemen schijnt niet overeen te komen met onze innerlijke werkelijkheid en belevingswereld. Wij moeten eraan ontdekt worden dat wij niets zijn, om alles ineens en voor altijd te kunnen ontvangen. Zulke armen vervult Hij met goederen. En dat brengt in zielsvervoering! De mens die krijgt te zien dat hij alles mist en niets bezit, wordt daarna overgoten en begenadigd met het alles in Christus, als de Opgang uit de hoogte (verticaal). Die mens wordt iemand die weet niets te hebben en nochtans alles te bezitten, 2 Cor.6:10. Dat lijkt op een tegenstelling. En dat is het ook, maar dan is er evenzeer de eenheid. Dan is alles of niets geen aspect meer van ons streven naar meer of minder. Nee, alles IS er. Het onderpand is er, de totaliteit is er door het geloof, straks in aanschouwen en volle genieting. Dus is het geloof en de zekerheid daaraan verbonden, alles ineens en voor altijd, onwankelbaar vast in Christus én in de gelovige als wortel der zaak. Wanneer Christus Zich aan de verloren zondaar openbaart, ontvangt deze Hem uit de hand des Vaders als een volmaakte gift, Jac.1:17. De bevindelijke godsdienstige mensen leven bij het iets, bij een heilsorde die men als heilsweg heeft aangelegd, opgedeeld in stations. Zij leven niet bij het alles in Christus door het geloof, bij het alles ineens van de Schrift en de Reformatie! Op dit ernstige en gevaarlijke manco wil schrijver dezes in dit boek wijzen, daarbij opwekkend tot de roemende geloofsstandvastigheid der bijbelheiligen, martelaren en vele oprechte geloofsgetuigen.

292


Alles of niets is logica. Daartussen is het iets, en dat werkt twijfel en angst. Vrees is echter waardevol. Van vertwijfeling en angst kunnen kinderen en ouderen gaan gillen bij het zien van een klein muisje of een kikker. En waarom zijn zij bang? Dat weten zijzelf ook niet. Het is omdat zij deze diertjes niet goed kennen. Voor iets dat zij goed kennen zijn zij niet meer bang. Dat vrees daarentegen heilzaam is blijkt uit de voorzorg van ons mensen, want uit vrees voor een ongeluk rijden wij extra voorzichtig. Angst werkt echter verlammend en twijfel werkt frustrerend. Vrees werkt beschermend en opbouwend. Wat is nu geloof? Wat is het ware zaligmakende geloof? Dat is de diepste innerlijke zekerheid aangaande het bestaan van de hoogste geestelijke Werkelijkheid. Dat omvat kennis, toestemmen en vertrouwen. Wat men kent, daarvan is men niet meer beangst en daarover is men niet in twijfel. Wanneer God in Christus Zich laat kennen, kent men alles en is er toestemming met innerlijke overreding, waardoor vertrouwen in Hem, hetwelk kinderlijke vreze werkt om voorzichtig voor Hem te leven. Dit is volslagen logica. Doordat het geloof voor de meeste mensen een soort "inbeelding" is, is er niet alles ineens, maar slechts iets, en dat wekt twijfel en angst. Wij mensen zijn toegerust met zeer fijngevoelige logica en dat kunnen wij niet voor de gek houden. Wij zien met onze logica waarheden in de natuur en brengen die in logisch verband met wat wij nog niet zien, namelijk het geestelijke. Dat geestelijke kan echter pas voor ons waar zijn wanneer het niet strijdig is met de natuur. Vandaar dat het ware geloof geen vermoeden is, iets twijfelachtigs. Het is een ontwijfelbaar vast en zeker weten als hoogste waarheid. Het geloof is een nieuw levensinzicht dat voldoet aan alle eisen van de natuur, maar ook aan de eisen van de Geest en logica. Dus worden de twijfels en vragen opgelost, door het "amen" des geloofs! Het ware geloof sluit onmiddellijk de volkomen zekerheid in. Alles ineens, in één klap! Niet dat dit geloof dood is; nee, het is springlevend. En al wat leeft ontwikkelt zicht. Het geloof ontwikkelt zich in groei naar nog ongekende diepten en hoogten, totdat God eenmaal zal zijn Alles en in allen! Alle niets en iets is er dan niet meer!


293

De christen & christin in de praktijk. Over de "CHRISTEN & CHRISTIN" is reeds zovéél geschreven en gepreekt dat het bijna afgezaagd zou worden om nóg meer over hem/haar te spreken of te schrijven. Toch "wagen" wij het de christen (christin) eens te omschrijven op een wijze, en vanuit een andere invalshoek, welke weinig of nooit wordt gebruikt. De meeste portretten en beschrijvingen van de christen(in) zijn hoofdzakelijk op de MENS gericht, en wel op de nog o zo "vrome mens." Wij zullen onze uiteenzetting beginnen met het LEVENSDOEL van de mens. Het leven van een mens gelijkt op, ja, het is een REIS, met een beginen einddoel. Zonder een vastomlijnd doel, zowel materieel als geestelijk, is het leven leeg en zonder basis. Waar geen omlijnd doel is, valt onze persoonlijkheid uit elkaar. De doelloosheid kenmerkt onze generatie! Wij ontnemen de jeugd een vast omlijnd doel, doordat wij het een "totale verzorgingsmaatschappij" doen erven. Nu mag het doel van ons leven nooit in onszelf liggen, noch uitsluitend in de materiële zaken, want deze dingen verheffen onze persoonlijkheid niet. Het wáre doel van ons leven kan en mag alléén liggen in onze Schepper, want Hij alléén verheft ons bóven het materiële uit en geeft kracht tot overwinning. Hij alléén maakt héle persoonlijkheden, en dat geeft hoop op een betere toekomst. In heel ons leven heeft de Schepper de drang naar hogerop en volmaakter leven gelegd, en dát doel moet worden verwerkelijkt. Mist ons leven dat doel, dan strandt ons levensscheepje. Nu gaat het bij de verwezenlijking van ons levensdoel niet allereerst om de KWANTITEIT, maar om de KWALITEIT! De massa-mens zoekt het echter in de kwantiteit namelijk in eten, drinken, vrolijk-zijn, sport, spel, rijkdom, sex, enz-....; maar dit alleen te zoeken laat de mens leeg, en vult niet de inwendige behoefte van onze levensgeest. De KWALITEIT van ons levensdoel is een leven naar 'God's geboden! Dát geeft pas werkelijke vreugde en vulling! Dit is het ingaan door de enge poort, het nemen van een ándere levenskoers, welke haaks staat op de wereldse route. Kwaliteit sluit kwantiteit in, maar.... daarvoor was KAIN blind, en Ezau eveneens.

294


Het Kain-Ezau-leefprincipe doet vele levens ontsporen; men raakt geacclematiseerd in de leefomstandigheden, en men wroet als blinde mollen in deze zwarte aarde. Slechts door "ontwaking" van Hogerhand kunnen wij uit deze rosmolen komen, en zien wij dat dit aardse "tijdelijk" is, en, dat wie de wil van 'God' doet.... blijft! Yashua de Christus overwon deze wereld door af te dalen in dit leven tot de laagste trap van het "NIETS HEBBEN." Hij demonstreerde dat Hij het leven kende, er tegen opgewassen was, levensmoed had, en zelfs de verachtelijkste dood kon ondergaan om daaraan een nieuw leven te ontfutselen. Hij hield vast in de felste tegenwind..... tot het einddoel was bereikt. Hij weerstond de verleiding om op de voorgrond te treden, populair te zijn. Hij was wars van sensatie en maakte geen zelfreclame. Hij legde de grondslagen van een NIEUWE Hogere ORDE, bedaard en kalm, om met geduld de nog tegenstrevende mensen mogelijk te winnen. Wanneer het om de waarheid ging was Hij uiterst fel en scherp. Zelfverhevenheid veroordeelde hij tot de wortel. Dit alles leert ons: dat de toekomst van deze aarde ligt in handen van realistische disciplinaire mensen. Discipel = leerling, dienaar, zichzelf tucht opleggen. Discipline maakt sterk, ongedisciplineerdheid leidt tot chaos. In het Koninkrijk van 'God' zal discipline tot de vanzelfsprekende feiten behoren, dat voert tot de hoogste levensrealiteit. Het Protestantisme heeft een chronisch gebrek aan tucht, en heeft deswege (nog) niets groots weten te bereiken. Het is volkomen waar dat wij niet persoonlijk gered kunnen worden door zelfdiscipline, maar.... gered zijnde in de Christus kunnen de vruchten van die redding niet tot z'n volle recht komen als wij ons leven niet stellen onder de tucht van de Kurios. Uit het wáre leven van de christen of christin kán slechts alleen gedisciplineerdheid voortvloeien, naar de WETTEN van JHWH. Niet slaafs of wettisch, maar WETTIG. Over het hoé van het Christen-worden zijn reeds vele bibliotheken vol geschreven, en daarover wordt elke zondag door een heel leger dominees gepredikt. Toch lijkt hun werk meer op dat van een zwerm vliegen die rond een lamp razen, dan op een concreet iets. Men denkt en leert algemeen dat het Christen-worden een GROEIPROCES is. Nee, Christen-worden is een daad en gebeurtenis waarin alléén de Allerhoogste Zijn Hand heeft, en waarin de mens totaal lijdelijk is. In dát moment


295

gaan wij ónder, sterven wij aan al het onze, keuren wij het Gode waardig als Hij ons naar recht verstoot.... om alsdan in de GEZALFDE, de MESSIAS ingeënt te worden, en uit Hem nieuwe levenssappen te trekken dat ons leven daadwerkelijk activeert en verandert. CHRISTEN-WORDEN is een werk van JHWH.... >>> CHRISTEN-ZIJN is een GROEIPROCES.... van kind naar volwassene. Geen feit zal toch ooit zulk een ure van algehele omzetting, vernieuwing of levendmaking/rechtvaardigverklaring uit ons geheugen kunnen wissen! Dan beginnen de nieuwe levensprocessen te werken, en komt de zelfdiscipline tot z'n recht. Bitterheid, vrees, schuldgevoel, egocentriciteit, e.a. zijn grote vijanden om zelfdiscipline tot z'n recht te laten komen. Wij zullen moeten leren om "MEESTER" te worden over onszelf. Dan begint de STRIJD, waarvan de ouden zeiden: "Welkom in de strijd". Dan moeten wij leren om "meester" te worden over onszelf. HIER moet de les geleerd worden van het LOSLATEN van al het onze. Dan draait alles niet meer om ons, en geeft het weinig of niets wat ánderen van ons denken. Nee, leef ik naar 'God's eer, en zegt Hij tot mij: Ik ben jouw heil alleen! Wij moeten onszelf in toom weten te houden door Zijn heiligende kracht, en dat leert zelfdiscipline tegenover: al de geboden, >> de natuurwetten, >> en de BERGREDE... en zulks kan niet zonder zelfverloochening. Dan is er groei, waaruit de bede oprijst: "Breng mij daar, waar de verzoeking op mij geen vat meer heeft." Hier krijgt men het fundament van zelfrespect in de Messias. Zulks leert de gewone natuur niet, want ook de groten dezer aarde zijn afhankelijk van de bejubeling der mensen. Houdt dat op, dan stort hun wereld in. Zelfbeheersing is de absolute voorwaarde om"der Goddelijke natuur" deelachtig te worden, 2 Petr.1:4. Dan wordt het een KETTINGREACTIE in ons, en heet de opdracht: "voeg bij uw geloof... deugd, kennis, zelfbeheersing, volharding, vroomheid, broederzin en liefde. Deze ontwikkeling voltrekt zich, van geloof naar DEUGD = eigenschappen aanleren, karaktervorming, leergierig naar KENNIS = inzicht, geeft wijsheid en ervaring, dat kracht geeft tot ZELFBEHEERSING =gebondenheid én vrijheid, maakt sterk tot VOLHARDING = de ruggegraat van de christen, en maakt VROOM = de regel en inhoud van het leven, en is een voorbeeld voor BROEDERLIEFDE = zoekt mede-

296


broeders en zusters, en voelt zich met hen thuis als in één gezin (gemeenschap der heiligen) wat zich uit in LIEFDE = verbondenheid en trouw, dat in daden openbaar zichtbaar wordt. Dit geeft ZELFDISCIPLINE tegenover het ETEN, en maakt van de buik geen afgod.....; en tegenover het GENOT en de OVERDAAD, verslavingen,etc-; en tegenover de SEXE, de erkenning van de positie der vrouw, dat geen lustobjekt mag zijn...; en tegenover het GELD en het BEZIT, geen woeker en gierigheid, geen begeerte en ontevredenheid...; en tegenover overbezorgdheid, Math.6:26; en tegenover tijdverspilling of luiheid. Kortom, door zelfdiscipline wordt het eigen ik in onszelf overwonnen en wordt ruimte gemaakt voor het GOEDE, en dat is een onmisbare schrede op de ladder naar zelfverwerkelijking. Dit bewaart voor innerlijke conflicten die ons zouden doen uitputten. Door de vuurdoop van beproevingen worden wij door onze Meester in Zijn werkplaats RESISTENT gemaakt en VEERKRACHTIG zodat wij in álle vormen kunnen worden gebogen zónder te breken! Wij zijn daarom pas écht gezond in het geloof als alle moleculen zó gericht zijn dat de inwendige weerstand nog minimaal is en ons hele ZIJN zich buigt voor de wil van 'God'. VREES is hierbij één der meest fatale en negatieve krachten. Hoe is vrees te overwinnen? Vrees werkt negatief..... >> onbevreesd is POSITIEF. Vrees komt uit zwakheid voort. Als wij een sterke basis hebben en "aangedaan zijn met kracht van omhoog" worden wij overwinnaars! Wij hebben in ons die vaste geest nodig, dat komt door vernieuwing van de WIL, de wilskracht om de vaste KEUS te doen. De emotie moet worden bedwongen, en dat komt door het verstand. De WIL >> leidt tot zelfverloochening de EMOTIE >> tot zelfovergave het VERSTAND >> tot vertrouwen....... en dit geeft een rustig hart temidden van de stormen. Dit geeft inwendige vrede, evenwicht, en vormt karakter..... waardoor de "oude mens" afgelegd wordt, en de nieuwe mens aangedaan. Innerlijk in evenwicht.... geeft zelfvertrouwen, dit geeft voorwaartse stuwkracht. 1e. Het dubbelhartige moet worden uitgebannen, dat plaatst ons op het hellend vlak naar beneden.


297

Het NIEUWE HART maakt héél, plaatst ons op het hellend vlak omhoog, geeft de lust om voor 'God' te leven. De weg van de mens met het dubbele hart is als volgt getekend: "de weg des vredes kennen zij niet, hun voeten zijn snel om bloed te vergieten, hun hart en mond is vol van vervloeking en bitterheid. Koudbloedig, wrok, vol haat, ongebreideld leven,óf schijnvroom. 2e. De weg van de vernieuwde mens, met één hart = ZELFOVERGAVE, waarbij het bewustzijn én onderbewustzijn wordt gereinigd en het nieuwe leven zich ontplooid. Dit maakt harmonisch in het diepste wezen van onszelf. Dit doet de onwankelbare belijdenis vasthouden = WARMBLOEDIG, gevoelig, liefdevol. Dit geeft onderwerping van de kwade instincten, het beheersen van het eigen ik, omgevormd tot hógere doelstellingen. Zo wordt HEBZUCHT omgevormd tot verzamelzucht van Hemelse schatten. Wij mogen niet de oude instincten in ons vermoorden,want zij steken tóch hun kop vroeg of laat weer op. Nee, wij moeten hen op ándere doelen richten, namelijk tot RECHTVAARDIGE doelen inzetten, Rom.6:13. Dat geeft een leven naar ZIJN geboden, en die zijn NIET zwaar. Wij kennen allen het grootste gebod: "Gij zult liefhebben JHWH Uw 'God' uit geheel Uw hart, uit geheel Uw ziel, en uit geheel Uw verstand >>> Het HART is het LICHAAM, de NEFESJ-ziel. De ZIEL is de LEVENSGEEST, de ROEACH. Ons VERSTAND met de WIL is het INTELLECT, de NESJAMAH wat tot KOSMISCH BEWUSTZIJN brengt, oftewel de BAND met JHWH. 3e. Die IN CHRISTUS IS een (ver) NIEUWE (de) SCHEPPING, en Hij zei ons: IK BEN DE WEG. Dit is de ethiek des levens, voor onze WIL, en geeft ons GOEDHEID. IK BEN DE WAARHEID. Dit is voor onze geest, en leidt ons in de waarheid, en die maakt vrij. IK BEN HET LEVEN. Dit is realisme, dit is het lichamelijke en siert ons leven met schoonheid. In Hem komt onze vernieuwde WIL te staan voor RECHTVAARDIGHEID, dat een eerste vereiste is voor het toekomende leven, en het leven van nú. In Hem komt onze WAARHEID te staan voor verlichting, zodat wij ook anderen daarin laten delen.

298


In Hem komt ons nieuwe LEVEN te staan als de basis van het GEHEEL. Zoals ons lichaam leeft op VOEDSEL, LUCHT en BEWEGING, zo leeft onze GEEST op geestelijk voedsel, geestelijke lucht en geestelijke beweging..... en dit zal zich uiten in ons DENKEN (onderzoek, lezen, horen etc) en in ons... SPREKEN (gebed, samenspraak) en in ons... DOEN (dienen van anderen en leven naar Zijn geboden). Dan hoeven wij onszelf niet te verdedigen...., nee, wij zijn Zijn getuigen, en het is de Geest die onze zwakheden te hulp komt. Kalmte en rust maakt ons ENERGIEK en VEERKRACHTIG. Door het geloof moet in het centrum van ons hart deze rust aanwezig zijn en bewaard worden, want dáár zetelen de krachten die ons doen overwinnen. Zo stond onze MEESTER tegenover Pilatus, kalm en zwijgend. Angst en vrees zijn de vijanden van deze overwinningskracht. Vrees en angst moeten wij nooit onderdrukken, want dat maakt de zaak nog erger. Nee, maak vrees en angst bewust, en het complex verdwijnt als sneeuw voor de zon. Yashua overwon zijn "angst en droefheid" niet in Gethsemane door weg te vluchten, nee, Hij overwon hen door recht op het doel af te gaan! Weg met Uw angsten: Uw VERLOSSER leeft! Blijf positief, zelfs als anderen of vrienden U verraden of verlaten, of als een catastrofe dreigt, want de volmaakte liefde drijft de vrees uit. Hoe overwon Jakob Ezau? Door zelfverloochening, want hij zei: "Ik ben geringer dan al deze weldaden". Wij moeten en kunnen ten alle tijde terugvallen op de TOEZEGGING van 'God', die gezegd heeft: IK ZAL U NIET BEGEVEN en IK ZAL U NIET VERLATEN!!! Dan leven wij uit die kennis, zo vast en gewis, dat Christus alléén ONZE GERECHTIGHEID is, en reizen wij getroost onder het heiligend kruis, naar 't Hemelse erfgoed, naar het Vaderlijk huis. Wel IN deze wereld, maar niet VAN deze wereld. Wij verwachten naar Zijn belofte NIEUWE HEMELEN en een NIEUWE AARDE waarop gerechtigheid woont. Ziet Hem Hij komt, en Zijn arbeidsloon met HEM!! Waakt, opdat Hij ons niet slapende zal mogen aantreffen!


299

De wet als leefregel voor de gelovige? Hierover zal DV. een apart boekje, of een serie brochures, verschijnen. (Men leze vooral van W. Huntington "De wettische heiligmaking ontmaskerd door het merg van het Evangelie", uitgegeven en van een voorwoord voorzien door G.P.P. Burggraaf, uitgeverij "De Rokende Vlaswiek" te Harskamp). Ook van W. Marshall "Ware Evangelische Heiligmaking". Bent u werkelijk christen? Hooglied 5:16: "Al wat aan Hem is is gans begeerlijk....." Dat is liefde op het eerste gezicht! Dit lijkt in tegenspraak met Jesaja 53 dat er geen gedaante nog heerlijkheid aan Hem was om te begeren. Nu ja, zegt men, dat waren de toenmalige joden en leidslieden die Hem verwierpen, maar wij, nee, wij zullen Hem nooit verwerpen! O ja? Daar ben ik nog niet zo zeker van, en ik denk dat U zich wel even zult bezinnen, ja dat U perplex zoudt staan wanneer deze Jezus nu ineens in ons midden zou staan. Ik kan niet geloven dat de meesten dan zouden kiezen voor Hem, of zouden zeggen: Ja, zo had ik Hem mij voorgesteld, al wat aan Hem is is gans begeerlijk! Nee, allereerst Zijn uitwendige vertoning stuit ons al tegen de borst, want dat past niet in ons westerse patroon. De engelen zeiden tegen de apostelen dat deze Jezus alzo zal terugkeren gelijk Hij opgevaren is, Hand. 1. Hij voer op met een oosters kleed, baard en snor, etc-. Hij komt alzo terug in westerse kledij, gladgeschoren, etc-? En verder Zijn leefwijze en leer, o wat zijn die anders dan de huidige christelijke. Hij leerde dat wij rijk worden door weg te geven, door ons leven te verliezen het juist winnen. Ons christendom lijkt meer op een filantropische instelling en wrede moordbende via zelfzuchtige concurrentie.... alles in naam van Christus. Nee, als de Heiland nú kwam, zou men Hem als Ordeverstoorder en Revolutionair aanklagen. Is er iets begeerlijks aan zo'n Oproerkraaier en Iemand die overal op tegen is. Moet Hij Uw en onze nieuwe Koning worden?

300


Nee, maakt U zich toch vooral niet wijs dat U Hem zoudt willen volgen, want Zijn leefwijze en leer staan mijlen ver van de Uwe en de onze af. Wat Hij als praktische levensleidraad gaf, houden wij voor ideaal. Waar Hij smaad en laster op Zich laadde, en dat in winst wist om te zetten, geeft dat ons haat bij onze soortgenoten, en dat willen wij vooral voorkomen. Zelfs Zijn discipelen lieten hem op het laaste moment los, en U, zou U Hem dan wel trouw zijn gebleven? Nee, er moet iets geheel ánders met ons gebeuren aleer wij het uitroepen uit het diepst van ons hart dat ál wat aan Hem is, gans begeerlijk is! Wij moeten uit onze eigen wereld worden "getild" en overgeplaatst worden in een ándere wereld, die de onze niet is, in welks daglicht onze eigen wereld een zwartgallig bestaan vormt. In die ándere wereld geldt de werkelijkheid van de Geest, Die het uit het Woord neemt, en in onze harten getuigt. Dan zien wij hoe verwerpelijk wij zijn, hoe negeatief en afwijzend wij staan tegenover het Evangelie. Dán vergaat onze wereld door de zondvloed van schuldgevoelens, en wordt ons bewustzijn gericht op dé ARK des behouds, en dán is ál wat aan HEM is gáns begeerlijk! Zulk Eén is onze Liefste! De smarten des doods worden alsdan gesmaakt, en de angsten der hel doen alle troost missen, waaruit de roep ontstaat om verlossing. Maar dan in te zien dat wij niets waard zijn, dan verworpen te worden, en de Eeuwige geen God kan blijven als Hij ons niet straft, en wij een welgevallen daarin krijgen, dán, in dit stilte, openbaart Zich de BORG en MIDDELAAR, en rijst uit onze keel de sopraan-uitroep: AL wat aan Hem is, is gans begeerlijk! Dit is liefde op het eerste gezicht! Dit is een blijvende liefde, en vanaf dit moment kunnen geen vijf oceanen déze liefde nog uitblussen! Dán rijzen wij op voor de Heiland, en is Hij de onze, en zingen wij van Zijn liefde, wonderbaar. Vanaf dát moment staan wij in de vrijheid waarmee Hij ons vrijkocht. Dan kennen wij die waarheid zo diep als gewis, dat Hij alleen onze gerechtigheid is. Stormen mogen woeden, twijfels mogen bestaan, maar dít gaat nooit meer weg. Wie Hij aanraakte met een kool van Zijn altaar, staat levenslang in vlam! Al wat aan Hem is, is gáns begeerlijk! Liefde op het eerste gezicht! Zien = hebben! Zag U Hem ooit in Zijn heerlijkheid? Dan zullen Uw ogen nooit meer terugzien! Voor begrijpen is pijn en liefde nodig


301

Uit een krantenartikel ("De Telegraaf") van 9-9-1989 vernemen wij een resultaat, waar wetenschappers zelf ook na veel onderzoek achter zijn gekomen. Een robot kan wel gesproken woorden herkennen, maar begrijpen wat de betekenis en bedoeling er van is kan een robot niet. Een robot gaat af op de klank, maar begrijpt niet wat er achter zit. Wanneer een robot zou kunnen begrijpen wat de woorden "honger", "pijn" of "liefde" betekenen, zou hij eerst zelf deze ervaringen moeten hebben opgedaan, en dat is onmogelijk. Die ervaringswereld is uniek, is voor de mens, voor het levende, redelijke schepsel, en die is er niet voor robotten. Op gelijke wijze is de bekering, verwekking van Bóven, levendmaking, verlossing in Christus iets dat in onze ervarings- of belevingswereld plaatsheeft, en door ons geproefd wordt. Wij zijn niet als robotten of machines geschapen, en ook de Zoon niet, Die onder ons heeft gewoond en mee heeft geleden, ja voor ons geleden heeft, om daardoor een nieuw leven voor ons te verwerven. Om deze onze verlorenheid te begrijpen is pijn en liefde nodig, nl. pijn om ons zonde-bestaan, onze gescheidenheid van de Almachtige, onze verwerpelijkheid, onze dood, en het daarmee eens te zijn. En dit, de Almachtige in Zijn vonnis en recht te billijken, te begrijpen dat Hij recht is in al Zijn weg en werk, geeft het verstaan te kennen van de fontein des heils die in Zijn Zoon geopenbaard wordt. Daaruit zien wij voor ons het nieuwe leven voortkomen, om uit die baarmoeder (want het woord fontein is synoniem met baarmoeder) als een nieuw verwekt schepsel op te komen, geschikt voor Zijn koninkrijk. PIJN en LIEFDE grijpen in elkaar als tandwielen, om in ons het begrijpen te wekken, en dat resulteert in een grijpen naar het toekomende leven. Dan zien wij dat wij in feite als handenloze mensen worden geholpen en opgetild uit onze doemstaat en overgezet in een staat waarin ons de gerechtigheid van een Ander, nl. van Christus (de Kurios) wordt toegerekend om niet. Daaruit of daarin vloeit tegelijk Zijn liefde in ons over, zodat wij Hem liefkrijgen boven alles en onze bloedverwanten als onszelf. In hen die met ons begeert de wil van de hemelse Vader te doen, zien wij onze broeder en zuster. Wij hebben Hem lief omdat hij ons eerst heeft liefgehad. Een robot kan zulks niet verstaan, niet begrijpen, en ook een niet-christen niet, want zulk een intense ervaring of geestelijke verlichting, waardoor wij eerst de pijn ervaren en voelen van onze gescheidenheid van de Almachtige, waaruit de liefde tot hem in Zijn oordeel ontstaat,...... vormt de basis voor het ontvangen en aanvaarden

302


van die onnoemelijke hemelse gift der verlossing in Zijn ZOON, vanuit het liefdevolle Vaderhart. Dan krijgen wij ervaringskennis van het verlossingswerk, waardoor begrip van én grip op hét leven zelf! Ja, dan zien wij dat ál wat aan Hem is, gans begeerlijk is, en noemen wij Hem ónze Liefste! Het is een vaste wet in het bekeren van zondaars, dat de Almachtige éérst het doem- en vloekvonnis over een zondaar uitspreekt (Hij doodt en maakt levend) en dat de zondaar door een diepgaande en waarachtige overtuiging (want dit alleen kan en mag de naam overtuiging dragen), ook wel door Van der Groe "evangelische boete" genoemd, algeheel aan zichzelve wordt bekendgemaakt en het dan uitschreeuwt van zielenpijn, en weent van gemis, dat daarna volgt die volkomen stilte, het eens worden met het heilig recht, het vlakke veld, waarna terstond de Verlosser in het hart geopenbaard wordt in de belofte van het Evangelie, en de liefde met volle stromen in het harte vloeit. Op dat moment ziet de zondaar door zijn betraande ogen iets dat hij tevoren nog nooit had gezien, en dán begrijpt hij zaken die tot nog toe voor hem verborgen waren, dán gaat hét licht op in zijn Egyptische duisternis! Wanneer men alzo door een betraand oog, door een verbroken hart, door een ingestorte wereld mag zien op die geheel nieuwe wereld in de Heelmeester, geeft zulks een onuitwisbare levensles te begrijpen, en drukt zulks een stempel op de zondaar, dat er niet meer af te vegen is. Het in-Christus-overgaan, en het in-Christus-zijn is iets, dat slechts kan begrepen worden door hen die de pijn én de liefde vooraf proefondervindelijk hebben ervaren. Geloof en geloven is ervaring, beleving, het is praktijk! De overgang in Christus is: een sterven vooraf, een ogenblik in Zijn toorn, en dan een leven in Zijn goedgunstigheid. Vanaf die dag, ja vanaf dat moment wordt álles anders, en zien wij de wereld, onszelf en het heil in een totaal ánder daglicht dan voorheen. Door de pijn is een nieuw begrijpen geboren! Het hemelse begrijpen kan slechts in mij rijpen en ontspruiten uit de pijn van mijn zondaar-zijn waar liefde, o zo groot uit mijn doortraande hartengrond ontsproot als nooit een bloem zo schoon


303

304


of lied op 's hemels hoogste toon dat niemand kent, dan die het leerde welke Jahweh daartoe bekeerde verkregen door de pijn is het volkomen zalig-zijn begrijpen wat de Schepper biedt hetgeen 't natuurlijk oog niet ziet maar door een schuldverslagen zondaars-oog hef ik mijn schreiend hart omhoog dan leer ik pas begrijpen dat Hij mij als een diamantje is aan 't slijpen geschikt voor die aparte kroon van 's Vaders eigen lieve Zoon hier zwijgt mijn ziele stil het ga zo Hij het wil 't is enkel liefde dat Hij doet bezegeld door het heilig bloed vanuit dit hemelse begrijpen dans ik de godsdienst niet naar hare pijpen maar zing 'k het lied van Zijn geboôn op die heel ánd're hemeltoon Voltaire (1694-1778) zei: Hoe meer iemand weet, des te meer hij gaat twijfelen! Ergo, het is beter maar dom te blijven! Gezien de vele twijfel die er onder de "gelovigen" is, zou men menen zeer veel kennis en wetenschap te mogen aantreffen. Helaas, er schijnt ook een grote twijfel bij de onwetenden te bestaan!

Supplement HOOFDSTUK 7 Schema's

Abraham . . . . . . . . . . . . 16, 17, 20, 22, 36, 62, 134, 208, 233, 244, 271 antichrist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229, 237, 271 Aquino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141, 173, 271 Aristoteles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 55, 141, 232, 271 Arminianen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205, 271 Athalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 271 Augustijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 271 Augustinus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141, 173, 222, 230, 271 Babylon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 271 Barry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 271 Batach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68, 69, 271


305

bergrede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25, 258, 271 Binning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162, 271 Blaauwendraad . . . . . . . . . . . . . 7, 60, 236-238, 241, 245, 247, 248, 271 Blok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 271 Boogaard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229, 271 Boston . . . . . . . . . . 76-78, 146, 150, 182, 188-191, 193, 194, 199, 271 Brakel . . . . 74, 78, 79, 112, 113, 115, 116, 119, 142, 144, 145, 230, 271 Brentius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197, 271 Bucer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183, 271 Bunyan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 102, 202, 271 Burggraaf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261, 272 Calvijn . 6, 9, 61, 111-113, 117-120, 122, 132, 143, 145, 155, 164, 176, 177, 183, 189, 195-197, 202, 217, 221, 223, 229, 230, 243, 246, 272 Catechismus . . . 7, 10, 11, 13, 33, 63, 67, 72, 75, 83-88, 115, 144, 149, 164, 183, 224, 230, 232, 272 Celsus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 272 Chasah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67-69, 272 Comrie . . 7-9, 12, 60, 78, 91, 93, 94, 97, 100, 113, 147, 158, 162, 163, 225, 231, 232, 272 Constantijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230, 272 David . . . . . . . . . . . . . . . 18, 20-25, 27, 30, 38, 45, 53, 54, 63, 134, 272 Decorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168, 272 Dialectiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61-63, 272 Dijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 166, 272 Dordtse Leerregels . . . . . . . . . . . . . . . . 67, 111, 112, 114, 115, 176, 272 Durham . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 272 E.O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 272 Eckeveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 73, 75, 272 Egypte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 128, 131, 224, 272 embryo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 162, 272 Engeland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 146, 163, 183, 197, 198, 272 Erskine . . . . . . 91, 92, 146, 187, 193, 199-201, 204, 206, 211-213, 272 Eusebius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230, 272 Farel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118, 272 filosofie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61, 63, 229, 253, 272 Fischer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204-207, 272 Francken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67, 68, 272 Gomarus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 176, 197, 272 Graafland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9, 91, 145, 247, 272

306


Groe . . 7, 34, 43, 72, 76-80, 83, 84, 89, 90, 92-94, 96-98, 101, 104, 105, 107-112, 118, 119, 122, 125, 132, 137, 145, 162, 163, 186, 187, 202, 206, 208, 216, 225, 237, 264, 272 Groenewegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80, 93, 237, 272 Hadow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148-151, 272 Halyburton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 272 Harinck . . . 136, 137, 146, 187, 189, 190, 193, 194, 196, 205, 224, 251, 273 Hegger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 273 Heiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9, 273 heiligmaking . . . 13, 41, 62, 89, 105, 111-113, 116, 119-124, 141, 142, 144, 145, 147, 148, 150, 153, 158, 193, 197, 204, 210, 222, 227, 228, 245-247, 261, 273 Hoeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246, 260, 273 Hof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 134, 221, 273 Honert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232, 273 hongeren en dorsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15, 60, 61, 93, 94, 113, 273 Honig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197, 273 Hovius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 273 Huntington . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 78, 261, 273 Huss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197, 273 Jager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232, 273 Jakobus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15, 240, 273 Jansen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79, 273 Junius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 183, 273 Karlstadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142, 273 Keckermann . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 273 Kempis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230, 273 Kersten . . . . . . . . 8, 60, 74, 78, 80, 81, 94, 97, 100, 113, 188, 247, 273 Ketterij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 226, 227, 273 Kierkegaard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208, 273 Kievit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130, 273 Koelman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237, 247, 273 Kohlbrugge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166, 229, 231, 273 Koolschijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217, 229, 273 Kuyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182, 200, 273 Labadie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142, 145, 146, 273 labadisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144, 145, 273 labyrint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241-243, 273 levendmaking . 13, 48, 73, 89, 94, 96-98, 111-114, 117, 193, 224, 232, 245, 247, 258, 263, 273 Lodensteijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217, 273


307

Lubbertus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 273 Lucifer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19, 273 Luther . . 6, 27, 29, 91, 118, 137, 139-142, 155, 164, 183, 197, 212-214, 222, 223, 230, 248, 273 Maccovius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-8, 63, 94, 100, 126, 150, 273 Mallan . . 64, 75-80, 83, 95, 102, 104-113, 115-119, 121-124, 133-136, 274 Marchie van Voorthuysen . . . . . . . . . . . . . . . 95, 96, 108, 110, 124, 274 Marnix van St. Aldegonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 158, 274 Marrow . . . 5, 92, 137, 146-148, 151, 162, 163, 184-187, 189, 191, 195, 196, 198-201, 203-205, 207, 208, 211, 212, 217, 219, 220, 241, 274 Marshall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158-162, 261, 274 McCheyne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 102, 116, 274 Meade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 43, 90, 91, 274 Melanchton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 118, 139, 142, 183, 230, 274 Messias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 16-18, 36, 73, 87, 88, 250, 258, 274 Moerkerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 64, 245, 274 Morgenster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 274 Mozes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21-23, 25, 54, 63, 231, 274 Muller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 274 Newton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156, 274 Noach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15, 17, 62, 274 noodtoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 66, 107, 125, 132, 274 Olevianus . . . . . . . . . . . . 14, 89, 111, 118, 122, 155, 217, 237, 245, 274 ontsluiting van de weg . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85, 89, 104, 132, 227, 274 Oosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127, 274 overtuiging . . 7, 17, 18, 24, 29, 48, 62, 64, 65, 85, 92-94, 96, 104, 105, 109, 110, 121, 135, 146, 148, 150, 155, 157, 162, 175, 177, 184, 188, 189, 192, 193, 201, 205, 220, 223, 226, 232, 243, 245, 248, 264, 274 Owen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163, 183, 198, 274 Paauwe . . . . . . . . . . . . . . 98, 99, 112, 118, 122, 156, 214-218, 229, 274 Pareus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 183, 274 Pascal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 274 patstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64-66, 274 Paulus . . . 28, 44, 57, 100, 101, 113, 117, 121, 152, 164, 180, 196, 197, 216, 229, 230, 239, 240, 244, 246, 274 Perkins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60, 151, 154, 183, 197, 274 Philips . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 274 Philpot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 78, 79, 134, 274 Piscator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183, 275

308


Polyander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 123, 275 Pothuysen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89, 275 Puriteinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153, 197, 198, 201, 203, 275 rechtvaardiging . . . 8, 9, 16, 17, 71, 88, 91, 98, 119-121, 123, 124, 139144, 150, 163, 176, 197, 204, 213, 222, 231, 232, 248, 275 remonstranten . . . . . . . . . . . . . . . . . 13, 33, 89, 121, 183, 224, 231, 275 Riccaultoun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149, 150, 275 Ridderus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89, 275 Rivet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 132, 275 Rotterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26, 68, 69, 275 Ruit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132, 275 Ruiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163, 275 Rutherford . . . . . . . . . . . . . . . 13, 89, 100, 101, 148, 189, 198, 226, 275 Sander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197, 275 scholastiek . . . . . . . . . . . . . . . . 6-8, 62, 63, 75, 142, 177, 211, 253, 275 Scholten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71, 275 Schrader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89, 275 Sibbes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154, 275 Socrates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 275 Spijker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 221, 222, 275 Steenblok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95, 96, 275 Stoddard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 275 syllogisme . . 72, 130, 147, 148, 151, 161, 169, 173-177, 195, 254, 275 Synopsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 123, 275 Teellinck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217, 275 Terdege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207, 237, 239, 275 Thuynen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145, 275 Thysius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 275 Toetssteen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 124, 275 Trente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97, 141, 152, 184, 275 Trigland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 275 twijfel . 10, 11, 30-32, 56, 66, 69, 86, 99, 108, 113, 116, 124, 140, 141, 149, 152, 159, 161, 162, 164, 168, 174, 175, 181, 182, 184, 190, 193, 196-199, 202, 203, 208, 209, 216, 217, 228, 229, 234, 240, 241, 255, 266, 275 Ursinus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 13, 63, 89, 183, 247, 276 Verwolf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113, 217, 276 verzegeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13, 76, 89, 117, 175, 207, 227, 276 Voltaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265, 276 Waarzeggerij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131, 276 Wachter Sions . . . . . . . . . 83, 93, 95, 104, 105, 107-109, 111, 165, 276 Waleus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111, 276


309

Wallet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163, 276 Warburton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 78, 79, 276 welwezen . 15, 88, 92, 93, 114, 118, 154, 168, 190, 193, 195, 199, 202, 203, 206, 207, 211-213, 226, 228, 234, 242, 276 Westminster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92, 147, 190, 199, 276 Witsius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142, 276 Woelderink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231, 276 woestijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 85, 102, 276 Zanchius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118, 183, 276 Zionisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130, 276 Zondag 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 85, 87, 88, 225, 276 Zondag 7 12, 13, 84, 85, 87-89, 92, 115, 147, 168, 199, 203, 225, 232, 240, 276

Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II. Geloofszekerheid: ineens en voor altijd. deel II

Recommend Documents